DOCSLIB.ORG

Tom II Okresy Panowań Królów Elekcyjnych XVI–XVII Wiek

Total Page：16

File Type：pdf, Size：1020Kb

Download full-text PDF Read full-text
Tom II Okresy Panowań Królów Elekcyjnych XVI–XVII Wiek Tom II Okresy panowań królów elekcyjnych XVI–XVII wiek Opracował Henryk Lulewicz 9 788375 430868 http://rcin.org.pl AKTA ZJAZDÓW STANÓW WIELKIEGO KSIĘSTWA LITEWSKIEGO T. II: OKRESY PANOWAŃ KRÓLÓW ELEKCYJNYCH XVI–XVII wiek http://rcin.org.pl http://rcin.org.pl AKTA ZJAZDÓW STANÓW WIELKIEGO KSIĘSTWA LITEWSKIEGO T. II: OKRESY PANOWAŃ KRÓLÓW ELEKCYJNYCH XVI–XVII wiek Opracował Henryk Lulewicz Wydawnictwo Neriton Instytut Historii PAN Warszawa 2009 http://rcin.org.pl Korekta Jolanta Rudzińska Indeksy zestawił Henryk Lulewicz Opracowanie grafi czne Mariola Szcześniak Na okładce Pieczęcie i podpisy uczestników konwokacji wileńskiej pod uchwałą z 11 X 1614 r. (dokument 46) (Archiwum Główne Akt Dawnych, Archiwum Radziwiłłów, dz. II, nr 614, s. 20–21) © Copyright by Henryk Lulewicz © Copyright by Wydawnictwo Neriton © Copyright by Instytut Historii PAN ISBN 978–83–7543–086–8 Tytuł dotowany przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego Wydawnictwo Neriton Wydanie I, Warszawa 2009 Rynek Starego Miasta 29/31, 00–272 Warszawa tel. (22) 831–02–61 w. 26 www.neriton.apnet.pl [email protected] Nakład 500 egzemplarzy Objętość 23 arkusze wydawnicze Druk i oprawa Fabryka Druku http://rcin.org.pl Spis treści Wstęp ................................................................................................................. 9 Wykaz skrótów i symboli .................................................................................. 27 Wykaz skrótów bibliografi cznych ..................................................................... 29 I. Panowanie Stefana Batorego (1576–1586) 1. Zjazd główny zwołany do Wilna na 3 III 1577, który nie odbył się. ...... 35 2. Zjazd (albo sejmik) główny stanów WKsL w Wołkowysku (6–18 VII 1577) ........................................................................................ 35 3. Zjazd senatorski w Wilnie (9–10 VIII 1577) ........................................... 56 4. Zjazd stanów WKsL zwołany do Nowogródka na 29 IX 1578, przeniesiony potem do Wilna, który jednak nie odbył się ....................... 60 5. Zjazd główny (konwokacja wileńska) stanów WKsL w Wilnie (17–29? IV 1580) ..................................................................................... 61 6. Zjazd główny stanów WKsL planowany na poprawę II Statutu Lit. (8 IX 1581) ............................................................................................... 67 7. Sejmik główny (konwokacja) stanów WKsL w Wołkowysku (19–21 I 1582) .......................................................................................... 68 8. Sejmik główny (przedsejmowy) w Wołkowysku (16 IX 1582) .............. 71 9. Zjazd stanów WKsL planowany pierwotnie 20 X 1583 w Wilnie, który odbył się w innym terminie (23 I – koniec III [24?] 1584) ........... 73 10. Sejmik główny (przedsejmowy) w Wołkowysku (17–21 XII 1584) ...................................................................................... 78 II. Panowanie Zygmunta III Wazy (1588–1632) i Władysława IV Wazy (1632–1648) 1. Zjazd główny zwołany do Wilna na 7 XI 1588, przeniesiony do Wołkowyska na 28 XI 1588 ................................................................ 86 2. Sejmik główny (przedsejmowy) w Słonimiu (24 II 1589) ...................... 86 5 http://rcin.org.pl 3. Zjazd główny (konwokacja wileńska) stanów WKsL w Wilnie (13–20 V 1591) ........................................................................................ 89 4. Zjazd stanów WKsL w Wilnie (23 II 1592)........................................... 101 5. Zjazd główny (konwokacja wileńska) stanów WKsL w Wilnie (30 VII – 7 VIII 1593) ............................................................................ 102 6. Zjazd senatorsko-szlachecki zorganizowany samorzutnie podczas inwazji Nalewajki na terytorium WKsL w Nieświeżu (4 XII 1595) ...... 114 7. Zjazd senatorsko-szlachecki podczas pospolitego ruszenia przeciw Nalewajce w Szacku (21–22 II 1596) ..................................................... 116 8. Sejmik główny (przedsejmowy) w Słonimiu (12–17 III 1596) .............. 118 9. Zjazd senatorsko-szlachecki na bazie Trybunału WKsL w Nowogródku (25 IX 1596) ................................................................. 127 10. Sejmik główny (przedsejmowy) w Słonimiu (27–30 I 1597) ............... 128 11. Sejmik główny (przedsejmowy) w Słonimiu (26–29 I 1600) ............... 132 12. Zjazd główny (konwokacja wileńska) stanów WKsL w Wilnie (14 III 1602) ........................................................................................... 135 13. Zjazd główny zwołany do Nowogródka na 26 X 1602, który nie odbył się ............................................................................................ 139 14. Sejmik główny (przedsejmowy) w Słonimiu (8–11 I 1603) .................. 139 15. Zjazd senatorsko-szlachecki na bazie Trybunału WKsL w Wilnie (25 VI 1604) ........................................................................................... 143 16. Sejmik główny, który odbył się jako przedsejmowy w Mścibohowie (6 I 1605) ................................................................................................ 145 17. Zjazd główny (konwokacja wileńska) stanów WKsL w Wilnie (2–7 V 1605) ........................................................................................... 146 18. Zjazd senatorsko-szlachecki legitymistów litewskich (samorzutna konwokacja przeciwników rokoszu) na bazie Trybunału WKsL w Wilnie (20 V 1606) ............................................................................. 153 19. Zjazd litewskich zwolenników rokoszu w Wilnie (28 V 1606) ..............155 20. Konwokacja senatorsko-szlachecka (antyrokoszowa) w Wilnie (14 VII 1606) .......................................................................................... 158 21. Zjazd senatorsko-szlachecki (antyrokoszowy) na bazie Trybunału WKsL w Nowogródku (23 IX 1606) ..................................................... 161 22. Zjazd senatorsko-szlachecki legitymistów litewskich na bazie sejmiku gromnicznego w Wilnie (4 II 1607) ......................................... 165 23. Sejmik główny (przedsejmowy) w Słonimiu (23–26 IV 1607) ............. 168 24. Zjazd szlachecki na bazie Trybunału WKsL w Wilnie (12 V 1607) ..... 176 25. Zjazd główny (konwokacja wileńska) stanów WKsL w Wilnie (4–9 XI 1613) ......................................................................................... 178 6 http://rcin.org.pl 26. Zjazd główny (konwokacja wileńska) stanów WKsL w Wilnie (1–11 X 1614) ......................................................................................... 183 27. Sejmik główny (przedsejmowy) w Słonimiu (29–31 I 1615) ............... 203 28. Zjazd główny (konwokacja wileńska) stanów WKsL w Wilnie (21 V – 5 VI 1615) ................................................................................. 206 29. Zjazd główny (konwokacja wileńska) stanów WKsL w Wilnie (12–27 IV 1617) ..................................................................................... 215 30. Sejmik główny (przedsejmowy) w Słonimiu (30 I – 1 II 1618) ........... 235 31. Sejmik główny (przedsejmowy) w Słonimiu (8–9 I 1619) ................... 241 32. Zjazd główny (konwokacja wileńska) stanów WKsL w Wilnie (4–8 VI 1624) ......................................................................................... 243 33. Sejmik główny (przedsejmowy) w Słonimiu (23–27 XII 1624) ........... 252 34. Sejmik główny (przedsejmowy) w Słonimiu (13–14 I 1626) ............... 257 35. Zjazd główny (konwokacja wileńska) stanów WKsL w Wilnie (2–11 III 1634)........................................................................................ 257 III. Panowanie Jana Kazimierza Wazy (1648–1668) 1. Konwokacja zwołana na 10 V 1655 do Wilna, która została odwołana ................................................................................................. 269 2. Zjazd (konwokacja?) szlachty powiatów litewskich na pospolitym ruszeniu żmudzkim pod Jaśwojniami w sprawie poddania się królowi szwedzkiemu Karolowi X Gustawowi i unii ze Szwecją (14–17 VIII 1655) ................................................................................... 275 3. Sejmik szlachty powiatu brasławskiego i uciekinierów z terenów zajętych przez Moskwę zwołany w celu potwierdzenia warunków poddania się królowi szwedzkiemu, na zamku w Brasławiu (28 VIII 1655) ......................................................................................... 287 4. Zjazd (konwokacja, konfederacja?) szlachty powiatów: wiłkomirskiego, brasławskiego, kowieńskiego, upickiego oraz Księstwa Żmudzkiego dla potwierdzenia unii WKsL ze Szwecją, Kiejdany (15?–20 [23?] X 1655) ....................................... 293 5. Zjazd główny (konwokacja) stanów WKsL w Brześciu Litewskim (5–11 XI 1655) ....................................................................................... 342 6. Konfederacja antyszwedzka dygnitarzy, ciwunów, urzędników ziemskich, grodzkich i szlachty żmudzkiej podczas pospolitego ruszenia w Szadowie (3 VI 1656) .......................................................... 345 7. Konfederacja antyszwedzka powiatów wiłkomirskiego, kowieńskiego i upickiego podczas pospolitego ruszenia w Kiejdanach (16 XII 1656) ..... 351 8. Konwokacja stanów WKsL w Brześciu Litewskim (14–17 III 1657) ..... 358 7 http://rcin.org.pl 9. Zjazd senatorsko-szlachecki (konwokacja) przy okazji posiedzenia komisji wojskowej w Kamieńcu Litewskim (12–18 XI 1657) .............. 366 10. Konwokacja stanów WKsL w Białej (4–6 V 1665) .............................. 371 11. Konwokacja
Load more

Recommended publications
  • Lietuvos Didžiosios Kunigaikštystės Monetos Coins of the Grand Duchy
    Vincas RUZAS Lietuvosmonetos Didžiosios KunigaikštystėsLietuvos banko KATALOGASPinigų muziejuje / CATALOGUE Coins of the Grand Duchy of Lithuania at the Money Museum of the Bank of Lithuania Vilnius 2015 UDK 737(474.5)(091) Ru218 Fotografai / Photographers Rolandas Ginaitis, Eugenijus Ivanauskas Dizaineris / Designer Romanas Tumėnas Piešinių autorius / Author of the drawings Dainius Mikalauskas Redaktorė / Lithuanian text edited by Ramutė Macienė Į anglų kalbą vertė / Translated into English by Dalia Šatienė © Lietuvos bankas, 2015 © Vincas Ruzas, 2015 ISBN 978-9986-651-84-0 Turinys / Contents Įvadas / Introduction ......................................................................................................... 5 Lietuviški piniginiai lydiniai / Lithuanian currency bars .............................................................................. 55 Jogaila ................................................................................................................. 72 Vytautas .............................................................................................................. 94 LDK sritinės kunigaikštystės / Regional duchies of the GDL ...................................................................... 115 Kazimieras Jogailaitis / Casimir Jagiellon ...............................................................................................124 Aleksandras / Alexander ......................................................................................................... 146 Žygimantas Senasis / Sigismund
    [Show full text]
  • Robert A. Friedl
    Polen und sein Osten am Vorabend einer Katastrophe. Der große Kosaken- und Bauernaufstand des Jahres 1648. Inaugural-Dissertation zur Erlangung des Doktorgrades an der Philosophischen Fakultät der Heinrich-Heine-Universität Düsseldorf vorgelegt von Robert A. Friedl aus Sommerfeld Düsseldorf, im November 2004 -D 61- Disputation: 6. Dezember 2005 Gutachter: Univ.-Prof. Dr. Hans Hecker Univ.-Prof. Dr. Hansgeorg Molitor 1 Vorwort Die vorliegende Publikation ist eine geringfügig überarbeitete und erweiterte Fassung meiner Arbeit, die 2005 von der Philosophischen Fakultät der Heinrich- Heine-Universität Düsseldorf als Dissertation angenommen wurde. Aus der ursprünglich geplanten Arbeit, die zunächst in einer vergleichenden Perspektive die Entwicklungen bei Juden und Kosaken untersuchen sollte, ist eine etwas andere Arbeit geworden: „Polen und sein Osten am Vorabend einer Katastrophe. Der große Kosaken- und Bauernaufstand des Jahres 1648“. Im Laufe meiner Nachforschungen rückten die Hauptakteure der Handlung immer weiter in den Hintergrund. Die Recherchen eröffneten ein breites Spektrum von Problemen, die zum Ausbruch des damaligen Aufstandes führten. Juden und Kosaken stellen im Endergebnis der Arbeit lediglich zwei Elemente der ermittelten Ursachen dar. Meinen besonderen Dank möchte ich vor allem meinen akademischen Lehrern Herren Professoren Hans Hecker und Hans-Georg Molitor, beide Heinrich-Heine- Universität Düsseldorf, aussprechen. Mit Interesse betreuten sie die Entwicklung der Arbeit und standen mir mit Ihren wertvollen Ratschlägen stets zur Seite. Robert A. Friedl 2 INHALTSVERZEICHNIS Seite 1. EINLEITUNG 4 1.1. ZIEL DER ARBEIT 4 1.2. DIE QUELLENLAGE 6 1.3. DER ZEITRAHMEN 7 1.4. DER GEOGRAPHISCHE RAHMEN 7 1.5. LITERATURBESPRECHUNG 9 1.5.1. DEUTSCHSPRACHIGE 9 LITERATUR 1.5.2. RUSSISCHE, SOWJETISCHE UND 13 UKRAINISCHE LITERATUR 1.5.3.
    [Show full text]
  • Przywileje I Nadania Cerkwi I Możnym Ruskim W Wielkim Księstwie Litewskim
    Przywileje i nadania Cerkwi i możnym ruskim w Wielkim Księstwie Litewskim część III. Lata panowania Zygmunta Augusta Antoni Mironowicz Przywileje i nadania Cerkwi i możnym ruskim w Wielkim Księstwie Litewskim część III. Lata panowania Zygmunta Augusta Białystok 2020 Recenzenci: Ks. bp dr hab. ANDRZEJ (Borkowski) Ks. dr hab. WARSONOFIUSZ (Doroszkiewicz) Copyright @ by: Antoni Mironowicz Ośrodek Badań Europy Środkowo-Wschodniej Korekta: Eugenia Mironowicz Opracowanie DTP i druk: Agencja Wydawnicza EkoPress tel. 601 311 838 Wydawca: Ośrodek Badań Europy Środkowo-Wschodniej Pl. Niezależnego Zrzeszenia Studentów 1/117 15-420 Białystok ISBN: 978-83-950711-7-1 Spis treści I. Cerkiew prawosławna na terenie Wielkiego Księstwa Litewskiego w latach panowania Zygmunta Augusta .................................................... 7 II. Uwagi do publikowanego źródła Przywileje i nadania Cerkwi i możnym ruskim w Wielkim Księstwie Litewskim. Lata panowania Zygmunta Augusta ....................................................... 83 III. Przywileje i nadania Cerkwi i możnym ruskim w Wielkim Księstwie Litewskim, cz. III. Lata panowania Zygmunta Augusta ........................................ 102 Bibliografia ................................................................................................. 213 Aneks 1. Hierarchia cerkiewna w latach 1548-1572 ............................. 220 Aneks 2. Urzędnicy centralni i dostojnicy Wielkiego Księstwa Litewskiego za panowania Zygmunta Augusta ................................... 222 – 5 – I. Cerkiew prawosławna
    [Show full text]
  • Działalność Wojskowa Krzysztofa Radziwiłła „Pioruna” W Latach 1572–1579
    ZAPISKI HISTORYCZNE — TOM LXXVI — ROK 2011 Zeszyt 1 PIOTR ŁABĘDŹ (Toruń) DZIAŁALNOŚĆ WOJSKOWA KRZYSZTOFA RADZIWIŁŁA „PIORUNA” W LATACH 1572–1579 Słowa kluczowe: magnateria litewska, Radziwiłłowie, Infl anty, historia wojskowości Krzysztof Radziwiłł urodził się w Wilnie w 1547 r. Był drugim synem Mikołaja Radziwiłła „Rudego” i Katarzyny z Tomic Iwańskiej. Po krótkiej domowej eduka- cji w młodym wieku rozpoczął służbę wojskową. W tamtym czasie Radziwiłłowie (szczególnie z linii birżańskiej) wciąż budowali swoją karierę na podstawie służby wojskowej. Dlatego też już od najmłodszych lat zaprawiali się w sztuce dowodze- nia wojskiem i prowadzenia działań wojennych przeciwko wrogom Rzeczypospo- litej1. W myśl tej zasady „Rudy” zabierał swych synów na różne wyprawy, aby tam podpatrywali i uczyli się tajników sztuki wojennej. Krzysztof Radziwiłł jako sie- demnastolatek brał udział w zwycięskiej bitwie nad rzeką Ułą w styczniu 1564 r. Zapewne towarzyszył również ojcu w kolejnych kampaniach przeciwko Moskwie w latach 1564–1565. Szczegóły jego ówczesnej ewentualnej obecności przy boku ojca nie są jednak znane. Ukoronowaniem kilkuletniej służby wojskowej Krzysztofa Radziwiłła była no- minacja na urząd hetmana polnego litewskiego (10 V 1572 r.)2. Radziwiłł otrzymał tę godność, mając zaledwie 25 lat. Hetman polny podlegał bezpośrednio rozkazom hetmana wielkiego litewskiego i dowodził obroną potoczną litewską (rotami za- ciężnymi). W przypadku nieobecności hetmana wielkiego przejmował dowódz- two nad całością wojsk. Hetmanów polnych charakteryzowała też większa dyspo- zycyjność aniżeli hetmanów wielkich, stali oni na straży granic Rzeczypospolitej i w przypadku najazdu wroga organizowali pierwszą obronę3. Ogromne znaczenie miało to wówczas na Litwie, gdzie niebezpieczeństwo ataku moskiewskiego było niemal stałe. 1 M. Chachaj, Zagraniczna edukacja Radziwiłłów od początku XVI do połowy XVII wieku, Lublin 1995, s.
    [Show full text]
  • The Testament Donation of Knyaz Fedor Sanguszko for the Monastery of St
    http://dx.doi.org/10.18778/2084-140X.03.15 Studia Ceranea 3, 2013, p. 197–212 Bogusław Andrzej Baczyński (Tarnów) Małgorzata Baczyńska (Thessaloniki) To Anna – A Wife and Mother The Testament Donation of Knyaz Fedor Sanguszko for the Monastery of St. Paul of Xeropotamou on the Holy Mount Athos (9th November 1547) The aim of this article is to present several comments on the subject of the orig- inal Volhynian testament donation for the monastery of St. Paul of Xeropotamou on the Holy Mount Athos. The benefactor was knyaz Fedor Andreevič Sanguszko (Sanguškovič), marshall of the Volhynia, starosta of Volodymyr and Vinnytsia, who throughout his hard-working life gathered a great fortune in Volhynia1, gain- ing royal recognition and high social status2, and at the end of his life distributed his wealth, taking care to ensure financial security for his wife and children, as well as to provide for his body and soul after his death. The Sanguszkos (initially also Sanguškoviče) were one of the twenty aristo- cratic Lithuanian families, which controlled thirty percent of the Grand Duchy’s lands. The remaining area was owned by nineteen thousand minor boyars. The mil- itary review drawn up in 1528 gives a clear picture of the aristocratic dominance during the early years of knyaz Fedor’s activity. The Sanguszko family was placed only at the 12th position, fielding 170 knights, from the 2720 farms they owned3. The first known document in which the financial matters of the Sanguszkos are present (in the person of knyaz Fedor’s ancestor, father of Alexander, the progeni- tor of the Kamień Košyrski and Nesuchoeže branches of the family and Michał, the progenitor of the Kovel line) is the act of delimitation of his property Frol from 1 A.
    [Show full text]
  • A Few Remarks on the History of the Zborowski Family in the 16Th Century with Reference to the Book by Ewa Dubas-Urwanowicz
    Retrieved from https://czasopisma.uni.lodz.pl/pnh [26.09.2021] REVIEW OF HISTORICAL SCIENCES 2018, VOL. XVII, NO. 3 http://dx.doi.org/10.18778/1644-857X.17.03.12 REVIEW ARTICLES AND REVIEWS zBigniew anUSik UniverSity of loDz* A few remarks on the history of the Zborowski family in the 16th century with reference to the book by Ewa Dubas-Urwanowicz (Rev.: Ewa Dubas-Urwanowicz, Mężowie stanu, awanturnicy czy zdrajcy? Dzieje rodu Zborowskich w XVI wieku, DiG Publishing, Warszawa 2018, pp. 793). 2018, DiG Publishing published a monograph of the Zborowski family, Jastrzębiec coat of arms, by Professor in Ewa Dubas-Urwanowicz PhD (University of Bialystok). The Authoress of the book is a well-known and recognised researcher of modern history. Her research interests concentrate on the history of Poland of the 16th and 17PNHth century, legal and political problems of the state, the functioning of political elites, socio-political and cultural changes within the noble state in particular. She has published two well-received books devoted to the history of the Polish-Lithuanian state during the first two interregnums after the death of Sigismund II Augustus and during the reign of Stephen Báthory1. Certainly, Ewa Dubas-Urwanowicz was well prepared to write a book devoted to the history of one of the most famous and * Faculty of Philosophy and History, Institute of History, Department of Modern History / Wydział Filozoficzno-Historyczny, Instytut Historii, Katedra Historii Nowożytnej, e-mail: [email protected]. 1 See E. Dubas-Urwanowicz, Koronne zjazdy szlacheckie w dwóch pierwszych bezkrólewiach po śmierci Zygmunta Augusta, Białystok 1998; eadem, O nowy kształt Rzeczypospolitej.
    [Show full text]
  • The Testament Donation of Knyaz Fedor Sanguszko for the Monastery of St
    http://dx.doi.org/10.18778/2084-140X.03.15 Studia Ceranea 3, 2013, p. 197–212 Bogusław Andrzej Baczyński (Tarnów) Małgorzata Baczyńska (Thessaloniki) To Anna – A Wife and Mother The Testament Donation of Knyaz Fedor Sanguszko for the Monastery of St. Paul of Xeropotamou on the Holy Mount Athos (9th November 1547) The aim of this article is to present several comments on the subject of the orig- inal Volhynian testament donation for the monastery of St. Paul of Xeropotamou on the Holy Mount Athos. The benefactor was knyaz Fedor Andreevič Sanguszko (Sanguškovič), marshall of the Volhynia, starosta of Volodymyr and Vinnytsia, who throughout his hard-working life gathered a great fortune in Volhynia1, gain- ing royal recognition and high social status2, and at the end of his life distributed his wealth, taking care to ensure financial security for his wife and children, as well as to provide for his body and soul after his death. The Sanguszkos (initially also Sanguškoviče) were one of the twenty aristo- cratic Lithuanian families, which controlled thirty percent of the Grand Duchy’s lands. The remaining area was owned by nineteen thousand minor boyars. The mil- itary review drawn up in 1528 gives a clear picture of the aristocratic dominance during the early years of knyaz Fedor’s activity. The Sanguszko family was placed only at the 12th position, fielding 170 knights, from the 2720 farms they owned3. The first known document in which the financial matters of the Sanguszkos are present (in the person of knyaz Fedor’s ancestor, father of Alexander, the progeni- tor of the Kamień Košyrski and Nesuchoeže branches of the family and Michał, the progenitor of the Kovel line) is the act of delimitation of his property Frol from 1 A.
    [Show full text]
  • Skład Wyznaniowy Senatorów Świeckich Wielkiego Księstwa Litewskiego Za Panowania Wazów
    rozprawy HENRYK LULEWICZ Skład wyznaniowy senatorów świeckich Wielkiego Księstwa Litewskiego za panowania Wazów Dotychczas uzyskane wyniki badań nad składem wyznaniowym Senatu dawnej Rzeczypospolitej nie wyjaśniają całkowicie tego proble­ mu. Jeżeli chodzi o strukturę wyznaniową senatorów Wielkiego Księ­ stwa Litewskiego, to pewne ustalenia w tym zakresie przyniosły prace Merczynga1, Barwińskiego2, Dworzaczka3 i Kosma­ na4. Henryk Merczyng badał zagadnienie struktury wyznaniowej Senatu jedynie od strony protestantyzmu. Praca jego zawiera bardzo cenny, solidnie udokumentowany wykaz senatorów i dygnitarzy ewangelików i arian, ale tylko tych, którzy do chwili śmierci pozostali wyznawcami jednej z konfesji reformowanych. Jednakże, jak wykazał Dworzaczek, statystyka wyznaniowa Merczynga jest niepełna. Dworzaczek rozszerzył zakres badań, obejmując nimi wszystkich senatorów, a istotnym elemen­ tem jego pracy jest porównanie struktury wyznaniowej senatorów po­ szczególnych prowincji. Badania swe zamknął na 1648 r., chociaż proces katolicyzacji Senatu trwał nieco dłużej. Można mieć pewne zastrzeżenia do ustaleń liczbowych dotyczących senatorów litewskich w 1648 roku; podana przez Dworzaczka liczba trzech senatorów akatolików była w rze­ czywistości wyższa. Wiele cennych stwierdzeń, dotyczących polityki nominacyjnej Zyg­ munta III w pierwszych latach jego panowania, wniósł artykuł E. Bar­ wińskiego „Zygmunt III i dyssydenci”. Zawiera on między innymi pełną listę senatorów, z określeniem wyznania, mianowanych przez pierwszego Wazę W latach 1588— 1591. Wyniki uzyskane przez Merczynga i Dworzaczka nie dają w sumie pełnego obrazu struktury wyznaniowej senatorów litewskich w okresie panowania Wazów. Dlatego zaistniała potrzeba podjęcia nowych badań nad tym problemem. Szczególną uwagę należało zwrócić na senatorów, których pominął Merczyng, a którzy nie byli według niego protestanta­ mi, względnie zmienili wyznanie przed śmiercią, oraz na senatorów z okresu panowania Jana Kazimierza, gdyż nie uwzględnił ich Dwo­ rzaczek.
    [Show full text]
  • Studies on Female Patronage in the 17Th and 18Th Centuries Uniwersytet Pedagogiczny Im
    studies on female patronage in the 17th and 18th centuries Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie Prace Monograficzne 890 studies on female patronage in the 17th and 18th centuries TRANSLATION Mariola Dyl-Wąsik, Paulina Mierzwa, Radosław Rozumowski EDITED BY Bożena Popiołek Urszula Kicińska Anna Penkała-Jastrzębska Agnieszka Słabyby 2019 © Copyright by Authors Kraków 2019 ISSN 0239-6025 ISBN 978-83-8084-271-7 e-ISBN 978-83-8084-272-4 DOI 10.24917/9788380842717 Reviewers: prof. dr hab. Marian Chachaj prof. dr hab. Filip Wolański Proofreading: Libron Layout and cover design: Libron On the cover: Portrait of Marianna Denhoff, née Bielińska by Antoine Pense, fot. Piotr Ceraficki (Łazienki Królewskie Museum in Warsaw) and graphics from: vecteezy.com Project funded by the National Science Center as part of the program no. UMO 2015/19/B/HS3/01797 “Benefactresses and clients. The specificity of women’s patronage and clients relations in the Saxon era” Wydawnictwo Naukowe UP 30-084 Kraków, ul. Podchorążych 2 tel./fax 12 662-63-83, tel. 12 662–67–56 e-mail: [email protected] http://www.wydawnictwoup.pl Table of contents 7 Introduction Natalia Starchenko 17 Patronage System as a Formal Power Mechanism in the Early Modern Polish-Lithuanian Commonwealth Natalia Biłous 37 Clientele of Tomasz Zamoyski in the Kyiv palatinate (in the light of correspondence 1619–1637) Rita Regina Trimoniene 59 An international noble family in the Grand Duchy of Lithuania in the second half of the 16th and early 17th century Piotr Oczko 79 Some remarks from a completely different world. Could (female) patronage take place in the Dutch Republic? Karolina Kwaśna 91 And when he died, his widow continued the business… Widows from New England Dorota Żołądź-Strzelczyk 107 Influence of women on education in the modern age – family and social contexts Anna Szylar 119 “Let them diligently see the humors and fantasies of the founders so that they will not bring any turmoil to the monastery…” Women – founders of women’s monasteries in the 17th and 18th centuries.
    [Show full text]
  • Litwa – Kaliningrad
    Józef Maroszek Przewodnik historyczno-turystyczny po dziedzictwie kulturowym pogranicza Polska – Litwa – Kaliningrad Białystok 2007 Przewodnik historyczno-turystyczny I. RYS HISTORYCZNY po dziedzictwie kulturowym pogranicza Tradycje jagiellońskiej idei państwa 7 Polska – Litwa – Kaliningrad Euroregion Niemen 19 Historia obszaru 21 Zabytki budownictwa obronnego 25 Kierownik naukowy: Ogrody i parki pałacowe i dworskie 29 dr hab. Józef Maroszek Zakony – nośniki cywilizacji i kultury europejskiego Zachodu 33 prof. Uniwersytetu w Białymstoku Gotyk i bizantynizm w Wielkim Księstwie Litewskim w XVI w. 39 Obwód białostocki 1807-1842 51 Białystok 2007 Księstwo Warszawskie 53 Wileńszczyzna 55 ISBN Podziały kościelne po II wojnie światowej 57 „Poszedł do Królewca młodzieniec z wiciną…” Skład redakcyjny: Wyznaczniki tożsamości kulturowej obszaru Euroregionu Niemen 59 Jarosław Marek Chodynicki, Robert Gołaszewski, Adam Kozłowski, Tomasz Kozłowski, Magdalena II. PRZewODNik Sawicka, Piotr Sobolewski, Marek Wasilewski, Paulina Wolfram – POLSKA Augustów, miasto w Polsce, woj. podlaskie, pow. Augustów 66 Banie Mazurskie, wieś w Polsce, woj. warmińsko-mazurskie, Publikacja powstała przy udziale: pow. Gołdap, siedziba gminy wiejskiej 70 Białostockiego Towarzystwa Naukowego Białystok, miasto w Polsce, stolica woj. podlaskiego 72 Towarzystwa Ziemi Bakałarzewskiej Białowieża, wieś w Polsce, woj. podlaskie, pow. Hajnówka 110 Centrum Promocji Podlasia Bielsk Podlaski, miasto w Polsce, woj. podlaskie, siedziba pow. Bielsk Podlaski 116 Białostockiego Ośrodka Badań i Inicjatyw Społecznych Dowspuda, wieś w Polsce, woj. podlaskie, pow. Suwałki, gmina Raczki 120 Drohiczyn, miasto w Polsce, w woj. podlaskim, pow. Siemiatycze 128 wydawca: Ełk, (niem. Lyck), miasto i gmina w Polsce, woj. warmińsko-mazurskie, pow. Ełk 146 Stowarzyszenie „Towarzystwo Amicus” Gołdap, miasto w Polsce, w woj. warmińsko-mazurskim, w pow. gołdapskim 150 15-427 Białystok, ul. Lipowa 14 Grabarka, wieś w Polsce, w woj.
    [Show full text]
  • Od Prawosławia Do Katolicyzmu Ruscymożni I Szlachta
    Marzena Liedke Od prawosławia do katolicyzmu Ruscymożni i szlachta Wielkiego Księstwa Litewskiego · wobec wyznań reformacyjnycn Od prawosławia do katolicyzmu Ruscymożni i szlachta Wielkiego Księstwa litewskiego wobec wyznańreformacyjnycn MarzenaLiedke Od prawosławia do katolicyzmu Ruscymożni i szlachta Wielkiego Księstwa Litewskiego wobec wyznań reformacyjnycn Białystok2004 Recenzenci: prof dr hab. Henryk Lulewicz prof dr hab. Ta deusz Wasilewski Wydanie publikacji dofinansowane przez Komitet Badań Naukowych i Instytut Historii Uniwersytetu w Białymstoku Copyright © by Uniwersytet w Białymstoku, Białystok 2004 ISBN 83-7431-021-9 Redakcja i korekta Jolanta Sztachelska Opracowanie graficzne Marek Owieczko Redakcja techniczna i skład Stanisław Żukowski Na okładce: Potwierdzenie fundacji rodziny Grużewskich zborów w Kielmach i Dziewałtowie przez Teodorę z Ogińskich Grużewską z 1 marca 1700 r. Litewska Biblioteka Narodowa, fond 93, sygn. 672, k. 1 Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku 15-097 Białystok, ul. Marii Skłodowskiej-Curie 14 tel. (085) 7457059, e-mail: [email protected] http: // wydawnictwo.uwb.edu.pl Druk i oprawa: Podlaska Spółdzielnia Produkcyjno-Handlowo-Usługowa Białystok, ul. 27 Lipca 40/3, tel. /fax 6754802 http: //www.podlaska.com.pl c SPIS TREŚCI Wstęp . .. ... .. .. ... .. .. 7 l. Cel i zakres pracy; metody badawcze „ .......„ . 7 2. Literatura przedmiotu . 20 3. Źródła . 25 4. Uwagi edytorskie 29 Rozdział I Możni i szlachta ruska w Wielkim Księstwie Litewskim: położenie prawne, wyznaniowe i kulturalne w połowie XVI wieku . 31 Rozdział II Świt reformacji w Wielkim Księstwie Litewskim 59 Rozdział III Możni ruscy a reformacja . 74 1. Przedstawiciele rodów ruskich w gronie elity politycznej Wielkiego Księstwa Litewskiego w drugiej połowie XVI i na początku XVII wieku 74 2. Kniaziowie wobec wyznań reformacyjnych . 95 3.
    [Show full text]
  • Judith Kalik Movable Inn the Rural Jewish Population of Minsk Guberniya from 1793 to 1914
    Judith Kalik Movable Inn The Rural Jewish Population of Minsk Guberniya from 1793 to 1914 Judith Kalik Movable Inn The Rural Jewish Population of Minsk Guberniya from 1793 to 1914 Managing Editor: Katarzyna Michalak Associate Editor: Irena Vladimirsky Language Editors: Yehudah Gershon and Adam Tod Leverton ISBN: 978-3-11-057601-6 e-ISBN: 978-3-11-057609-2 This work is licensed under the Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivs 3.0 License. For details go to http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/. © 2018 Judith Kalik Published by De Gruyter Poland Ltd, Warsaw/Berlin Part of Walter de Gruyter GmbH, Berlin/Boston The book is published with open access at www.degruyter.com. Library of Congress Cataloging-in-Publication Data A CIP catalog record for this book has been applied for at the Library of Congress. Managing Editor: Katarzyna Michalak Associate Editor: Irena Vladimirsky Language Editors: Yehudah Gershon and Adam Tod Leverton www.degruyter.com Cover illustration: © Sergei Sergachev Contents Acknowledgements VII Introduction 1 1 Historical Background 11 1.1 The Pre-Mongol Age: The Canaanite Jews 11 1.2 Grand Duchy of Lithuania: Ashkenazi Jewish Settlement 14 1.3 Polish-Lithuanian Commonwealth: Ruralization of the Jewish Population 21 1.4 The Age of the Partitions: “Reform of the Jews” 30 1.5 Jewish Experience in Russia during the Pre-Partition Age (1654-1772) 33 2 The Legal Position of Rural Jews in the Russian Empire 35 3 The Demographics and Geographic Distribution of Rural Jews 51 3.1 District of Bobruisk 54 3.2
    [Show full text]