T.C. Firat Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Türkçe Eğitimi Ana Bilim Dali
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
T.C. FIRAT ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ TÜRKÇE EĞİTİMİ ANA BİLİM DALI İLKÖĞRETİM 8. SINIF TÜRKÇE DERS KİTAPLARINDA YER ALAN ŞİİRLERDEKİ ANLAM OLAYLARININ İNCELENMESİ YÜKSEK LİSANS TEZİ DANIŞMAN HAZIRLAYAN Yrd. Doç. Dr. Ahmet Turan SİNAN Remzi KAPLAN ELAZIĞ - 2012 T.C. FIRAT ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ TÜRKÇE EĞİTİMİ ANA BİLİM DALI İLKÖĞRETİM 8. SINIF TÜRKÇE DERS KİTAPLARINDA YER ALAN ŞİİRLERDEKİ ANLAM OLAYLARININ İNCELENMESİ YÜKSEK LİSANS TEZİ DANIŞMAN HAZIRLAYAN Yrd. Doç. Dr. Ahmet Turan SİNAN Remzi KAPLAN Jürimiz, ……… tarihinde yapılan tez savunma sınavı sonunda bu yüksek lisans / doktora tezini oy birliği / oy çokluğu ile başarılı saymıştır. Jüri Üyeleri: 1. 2. 3. 4. 5. F. Ü. Eğitim Bilimleri Enstitüsü Yönetim Kurulunun …... tarih ve ……. sayılı kararıyla bu tezin kabulü onaylanmıştır. Doç. Dr. Zafer ÇAKMAK Eğitim Bilimleri Enstitüsü Müdürü II ÖZET Yüksek Lisans Tezi İlköğretim 8.Sınıf Türkçe Ders Kitaplarında Yer Alan Şiirlerdeki Anlam Olaylarının İncelenmesi Remzi KAPLAN Fırat Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Türkçe Eğitimi Ana Bilim Dalı Elazığ–2012; Sayfa: XI + 132 Bu tezde, şiirin tanımı, şiirin unsurları, şiir inceleme yöntemleri, şiir metinlerinin ana dili öğretimindeki yeri ve önemi, anlam bilimi, anlam olayları, şiir incelemelerinde anlam olaylarının yeri ve katkısı üzerinde çalışılmıştır. İlköğretim 8. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki şiirler- serbest okuma metinleri ve öğretmen kılavuz kitabındaki dinleme metinleri de dâhil- incelenerek bu şiirlerdeki anlam olayları tespit edilmiştir. Çalışmanın amacı, ilköğretim 8. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki şiir metinlerindeki anlam olaylarını inceleyerek bu olayların şiirin anlamına ve anlaşılmasına etkisini ve anlam olaylarının şiirlerde ne derece kullanıldığını belirlemektir. Bu çalışmada öncelikle şiirin tanımı, unsurları, şiir inceleme yöntemleri, şiir metinlerinin ana dili öğretimindeki yeri ve önemi açıklanmıştır. Daha sonra anlam bilimi ve anlam olayları üzerinde durulmuştur. En son aşamada ise 8. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki şiirler incelenmiş, bu şiirlerdeki anlam olayları tespit edilmiş; anlam olaylarıyla ilgili örnek etkinlikler verilmiş ve SBS’de çıkan anlam olayları gösterilmiştir. Sonuç ve öneriler bölümünde ise çalışma sonucunda ulaşılan sonuçlar ve konuyla ilgili öneriler verilmiştir. Anahtar Kelimeler: Türkçe öğretimi, şiir, anlam bilimi, anlam olayları, Türkçe ders kitapları. III ABSTRACT Master’s Thesis Analysis of Semantics Events in Poems in Turkish Course boks of 8th Grades at Elementary Remzi KAPLAN University of Fırat Institute of Education Sciences Department of Turkish Language Education Elazığ -2012; Page: XI + 132 This paper has focused of poem definition, elements of poem, poetry analysis methods, the place and importance of the poem texts into native language teaching, semantics, semantic events, the place and contribution of the semantics events in poem evaluations. The semantic events in the poems in Turkish course boks of 8th grades at elemantery education- including free reading texts and the listening texts in the teacher guide book- have been analyzed and the semantic events in these poems have been determined. Objective of the study is to analyze the semantic events in the poem texts in the Turkish course boks of 8th grades at elementary education, and the determine effect of these events on semantic of the poem, and to what extent are these semantic events used the poems. In this study, primarily definition of the poem, elements of the poem, the poetry analysis methods, the place and importance of the poem into the native language teaching have been explained. Later, semantics and semantic events have been highlighted. At past phase, the poems in Turkish course boks of 8th grades have been evaluated, the semantic events have been determined; sample activities related to the semantic events have been given and the semantic events asked in the placement test IV (SBS) have been shown. In conclusions and suggestions part, the results achieved as a result of the study and the suggestions related to the subject have been given. Key Words: Turkish teaching, poetry, semantics, meaning to events, Turkish textbooks V İÇİNDEKİLER ÖZET .............................................................................................................................. II ABSTRACT .................................................................................................................. III İÇİNDEKİLER .............................................................................................................. V ŞEMA LİSTESİ ......................................................................................................... VIII KISALTMALARIN LİSTESİ ..................................................................................... IX ÖN SÖZ .......................................................................................................................... X BİRİNCİ BÖLÜM .......................................................................................................... 1 GİRİŞ ............................................................................................................................... 1 İKİNCİ BÖLÜM ............................................................................................................. 4 2. ŞİİR NEDİR? ............................................................................................................. 4 2.1.Şiir Dili ....................................................................................................................... 6 2.2. Şiirin Ögeleri .............................................................................................................. 8 2.2.1. Biçim Ögeleri ...................................................................................................... 8 2.2.1.1. Nazım Birimi ............................................................................................... 8 2.2.1.2. Nazım Biçimi ............................................................................................... 8 2.2.1.3. Ölçü .............................................................................................................. 9 2.2.1.3.1. Aruz Ölçüsü .......................................................................................... 9 2.2.1.3.2. Hece Ölçüsü ......................................................................................... 9 2.2.1.3.3. Serbest Ölçü ........................................................................................ 10 2.2.1.4. Redif ........................................................................................................... 10 2.2.1.5. Uyak ........................................................................................................... 11 2.2.1.5.1. Yarım Uyak ......................................................................................... 11 2.2.1.5.2. Tam Uyak ........................................................................................... 11 2.2.1.5.3. Zengin Uyak ....................................................................................... 12 2.2.1.5.4. Cinaslı Uyak ....................................................................................... 12 2.2.1.6. Üslup .......................................................................................................... 12 2.2.2. İçerik Ögeleri .................................................................................................... 12 2.2.2.1. Konu ........................................................................................................... 12 2.2.2.1.1. Lirik Şiir .............................................................................................. 13 2.2.2.1.2. Epik Şiir .............................................................................................. 14 2.2.2.1.3. Pastoral Şiir ......................................................................................... 15 2.2.2.1.4. Didaktik Şiir ........................................................................................ 15 2.2.2.1.5. Satirik Şiir ........................................................................................... 16 2.2.2.1.6. Dramatik Şiir ....................................................................................... 17 2.2.2.2. Tema .......................................................................................................... 17 2.2.2.3. Dil ve Anlatım ........................................................................................... 18 2.2.2.4. İmge .......................................................................................................... 18 2.3. Şiir İnceleme Yöntemi ............................................................................................. 19 2.4. Çocuk ve Şiir ........................................................................................................... 20 2.4.1. Çocuk Şiirinde Bulunması Gereken Özellikler ................................................ 21 VI ÜÇÜNCÜ BÖLÜM ....................................................................................................... 23 3. ANLAM BİLİMİ (SEMANTİK) VE ANLAM OLAYLARI ................................ 23 3.1. Anlam Bilimi (Semantik) ........................................................................................ 23 3.1.1. Anlam Bilimiyle İlgili Kavramlar ..................................................................... 25 3.1.1.1. Kavram ......................................................................................................