Strategia Zrównowaśonego Rozwoju Gminy Bielsk
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
Gmina Bielsk Podlaski STRATEGIA ZRÓWNOWA śONEGO ROZWOJU GMINY BIELSK PODLASKI do 2020 roku Zał ącznik nr 1 do uchwały nr XI/75/03 Rady Gminy Bielsk Podlaski z dnia 10 pa ździernika 2003r. Bielsk Podlaski, pa ździernik 2003 1 Spis tre ści: Strona Cz ęść I – RAPORT O STANIE GMINY 3 Cz ęść II – ANALIZA UWARUNKOWA Ń ROZWOJOWYCH 26 Cz ęść III – STRATEGICZNE CELE ROZWOJU GMINY 70 Cz ęść IV – STRATEGICZNE PROGRAMY GOSPODARCZE 74 Cz ęść V – WDRO śENIE I MONITORING STRATEGII 113 2 Cz ęść I RAPORT O STANIE GMINY 3 1. INFORMACJE WST ĘPNE 1.1. WPROWADZENIE Niniejszy „Raport o Stanie Gminy” to pierwszy etap prac nad Strategi ą Zrównowa Ŝonego Rozwoju Gminy Bielsk Podlaski, stanowi ący jej integraln ą cz ęść . Dane w nim zawarte współtworz ą materiał informacyjny słu Ŝą cy do przeprowadzenia analizy uwarunkowa ń rozwojowych Gminy. W pracach nad Raportem zastosowano metod ę analityczno – opisow ą, z zastosowaniem tabel i wykresów obrazuj ących zmiany trendów w czasie. 1.2. POŁO śENIE Gmina Bielsk Podlaski le Ŝy w południowej cz ęś ci województwa podlaskiego w powiecie bielskim. Otacza swoim terytorium obszar miasta Bielsk Podlaski. Od północy graniczy z gminami; Juchnowiec i Zabłudów, od północnego – wschodu z gmin ą Narew, od wschodu graniczy z gmin ą Czy Ŝe, od południowego wschodu z gmin ą Orla, z południa z gmin ą Bo ćki, od południowego - zachodu z gmin ą Bra ńsk, a od północnego – zachodu z gmin ą Wyszki. Geograficznie obszar gminy le Ŝy w zachodniej cz ęś ci prowincji Ni Ŝu Wschodniobałtycko - Białoruskiego, podprowincji Wysoczyzna Podlasko- Białoruska, makroregionu Niziny Północnopodlaskiej w centralnej cz ęś ci mezoregionu Równiny Bielskiej oraz częś ciowo w Dolinie Górnej Narwi w zlewniach rzek Narew i Bug. Obszar Gminy zajmuje powierzchni ę 43 014 ha i zamieszkiwany jest przez 7956 mieszka ńców rozproszonych w 61 miejscowo ściach. Gmina Bielsk Podlaski jest najwi ększ ą gmin ą powiatu bielskiego i drug ą co do ilo ści mieszka ńców. Siedziba władz gminnych mie ści si ę w Bielsku Podlaskim. Układ terytorialny gminy prezentuje poni Ŝsza mapa: 4 1.3. RYS HISTORYCZNY GMINY 1 Organizacja administracyjno-terytorialna na obszarze obecnej gminy bielskiej ukształtowała si ę w pó źnym średniowieczu. Wschodnia cz ęść gminy była osiadła głównie przez ludno ść chłopsk ą pochodzenia ruskiego, ale te Ŝ i przez 1 Cytat za opracowan ą przez Zbigniewa Romaniuka informacj ą o Gminie Bielsk Podlaski zamieszczon ą na stronie internetowej Powiatu Bielskiego http://www.powiatbielski.cp.pl 5 bojarów litewsko-ruskich (Ba ńki, Hryniewicze, Saki). Tutaj pełne ukształtowanie sieci osadniczej nast ąpiło w XV i XVI w. Zachodnia cz ęść obecnej gminy bielskiej to obszar osadnictwa polskiego z ko ńca XIV i I połowy XV w. Tutaj zamieszkała drobna szlachta mazowiecka (Bolesty, Malinowo, Pietrzykowo, Rzepniewo, Skrzypki, Truski, Zawady). Zamo Ŝniejsza szlachta posiadała całe wsie i wznosiła tutaj swe dwory: Brze ścianka, Lewki, Łoknica, Łubin, Sobótka, Studziwody, Szumki, Woronie i in. Pierwsze jednostki osadnicze i gospodarcze były związane z o środkiem grodowym w Bielsku. W XVI-XVIII w. miasto to było siedzib ą starostwa niegrodowego, podzielonego na wójtostwa i folwarki skupiaj ące ponad 40 wsi (folwark Hołowiesk: Gredele, Grabowiec i Piliki; folwark Stołowacz: Chraboły, Deniski, Ha ćki, Husaki, Nałogi, Orzechowicze, Ploski, Proniewicze, Plutycze, Rajsk i in.; folwark U Ŝyki: Hołody, Knorozy, Kotły, Łoknica – tutaj niegdyś stała cerkiew, Pasynki, Saki, Zubowo i in.). W 1580 r. starostwo, z centralnym ośrodkiem w Hołowiesku, obejmowało ponad 1200 włók osiadłych oraz 50 najemnych i 50 pustych. Na terenie starostwa było te Ŝ 20 kół mły ńskich i barcie. Obecnie niektóre wsie byłego starostwa znajduj ą si ę na terenie gmin: Zabłudów, Wyszki, Czy Ŝe i Juchnowiec Ko ścielny. Współczesna gmina Bielsk Podlaski skupia ponadto sze ść wsi przynale Ŝą cych niegdy ś do miasta: Augustowo, Stryki (Młodzianowo), Szastały (Koszczyno), Widowo (Stanisławowo), Parcewo (Piotrowo) i Spiczki. W I połowie XVII w. wójt bielski Jan Lubmajer na zakupionych od miasta gruntach załoŜył folwark, zwany od jego nazwiska Lubmajerowizn ą. Lustracja starostwa bielskiego z 1664 r. informuje, Ŝe „potop” szwedzki i inkursja moskiewska doprowadziły do całkowitej ruiny cał ą ekonomi ę (wie ś Gredele wówczas opustoszała). Z Hryniewicz Du Ŝych pochodził Ignacy Daniłowicz (1788-1845), profesor Uniwersytetu Wile ńskiego, znany historyk i teoretyk prawa. Niektórzy te Ŝ z Hryniewicz wywodz ą miejsce pochodzenia członka „Woli Ludu” Ignacego Hryniewickiego, który w 1881 r. dokonał udanego zamachu na cara 6 Aleksandra II. Za ś wła ściciel maj ątku Sobótka Bolesław Ołdakowski, kierował powstaniem styczniowym w powiecie bielskim. Znacz ącym procesem jakiemu podlegali mieszka ńcy tych terenów latem 1915 r., było „bie Ŝeństwo”, czyli masowa ucieczka na wschód przed nadchodz ącym frontem niemieckim. Wiele wsi na kilka lat wyludniło si ę wówczas niemal całkowicie. W okresie mi ędzywojennym w okolicach Rajska i Plutycz aktywnie działały ogniwa Komunistycznej Partii Zachodniej Białorusi, wrogo nastawione do odrodzonej Polski. W 1934 r. „jaczejka” komunistyczna zorganizowała w Rajsku bunt przeciwko odrabianiu szarwarków i płaceniu podatków. Najzagorzalszych komunistów os ądzono na kary wi ęzienia. W czasie okupacji sowieckiej grup ę mieszka ńców z ró Ŝnych wsi zesłano na Syberi ę. Za ś w trakcie okupacji niemieckiej hitlerowcy dokonali kilku masowych mordów. Dnia 14 czerwca 1942 r. w pobli Ŝu Rajska partyzanci sowieccy zabili dwóch Niemców i dwie kobiety pochodzenia niemieckiego. W odwecie hitlerowcy dwa dni pó źniej spacyfikowali Rajsk zabijaj ąc 149 mieszka ńców i pal ąc zabudowania. W pilickim lesie, koło Bielska Podlaskiego, 15 lipca 1943 r. Niemcy rozstrzelali 49 zacnych obywateli, w tym duchownych (np. dziekana Antoniego Beszt ę-Borowskiego, beatyfikowanego w 2000 r. przez Ojca Świ ętego Jana Pawła II), urz ędników i polskich działaczy społecznych (np. senatora Alfonsa Erdmana). 1.4. ZARZ ĄDZANIE GMIN Ą Gmina Bielsk Podlaski - w my śl ustawy o samorz ądzie gminnym – jest wyposa Ŝon ą w osobowo ść prawn ą wspólnot ą samorz ądow ą wszystkich jej mieszka ńców. Swoje ustawowe zadania realizuje poprzez Rad ę Gminy oraz wybieranego w wyborach powszechnych - Wójta. Podstawowym celem gminy jest zaspokajanie zbiorowych potrzeb mieszka ńców jako zadanie oddane przez prawo do jej wył ącznej wła ściwo ści. Gmina wykonuje tak Ŝe nało Ŝone na ni ą przez ustawy zadania z zakresu administracji rz ądowej. Gmina mo Ŝe wykonywa ć inne zadania z zakresu administracji rz ądowej na podstawie 7 zawieranych porozumie ń administracyjnych. Szczegółowy zakres celów i zadań gminy precyzuje Statut Gminy b ędący obok ustaw najwa Ŝniejszym aktem normatywnym reguluj ącym funkcjonowanie gminy i jej organów. Organem stanowi ącym i kontrolnym gminy jest składaj ąca si ę z 15 radnych Rada Gminy, do wła ściwo ści której nale Ŝy rozstrzyganie we wszystkich sprawach publicznych, nie zastrze Ŝonych ustawowo dla innych podmiotów, a maj ących na celu zaspokajanie lokalnych potrzeb o charakterze zbiorowym. Do pomocy w wykonywaniu swoich zada ń Rada mo Ŝe tworzy ć stałe i dora źne komisje, wyposa Ŝone w uprawnienia kontrolne oraz inicjatyw ę uchwałodawcz ą w zakresie przekazanych im spraw. Komisja Rewizyjna wykonuje zadania kontrolne na zlecenie Rady w zakresie i w formach wskazanych w uchwałach Rady, ponadto kontroluje działalno ść Wójta i jednostek organizacyjnych pod wzgl ędem legalno ści, gospodarno ści, rzetelno ści, celowo ści i zgodno ści dokumentacji ze stanem faktycznym, bada równie Ŝ gospodark ę finansow ą, w tym wykonanie bud Ŝetu. W skład gminy wchodz ą 52 jednostki pomocnicze, którymi s ą sołectwa. Organem wykonawczym Gminy Bielsk Podlaski jest wybierany w wyborach powszechnych Wójt Gminy. Jest on wykonawc ą uchwał Rady, a tak Ŝe realizatorem zada ń gminy okre ślonych w ustawach oraz umowach i porozumieniach zawartych z organami administracji rz ądowej. Wójt wykonuje swoje zadania przy pomocy Urz ędu Gminy, który jest jednostk ą bud Ŝetow ą gminy. Kierownikiem urz ędu jest Wójt, do którego zada ń nale Ŝy: - kierowanie bie Ŝą cymi sprawami gminy, - wydawanie decyzji administracyjnych, - reprezentowanie gminy na zewn ątrz. Wójt jest zwierzchnikiem słu Ŝbowym w stosunku do pracowników Urz ędu Gminy oraz kierowników gminnych jednostek organizacyjnych. Kieruje on prac ą urz ędu przy pomocy Sekretarza Gminy, który w zakresie ustalonym przez Wójta zapewnia sprawne funkcjonowanie urz ędu i warunki jego działania oraz organizuje prac ę urz ędu. 8 Szczegółowe zadania i kompetencje poszczególnych referatów okre śla Regulamin Organizacyjny Urz ędu Gminy. 9 2. SPOŁECZE ŃSTWO 2.1. DEMOGRAFIA GMINY 2.1.1. Wst ęp Celem poni Ŝszej analizy jest zbadanie procesów zmian i tendencji demograficznych na terenie Gminy Bielsk Podlaski w latach poprzednich. Ze wzgl ędu na wdro Ŝenie z dniem 1 stycznia 1999 roku reformy administracyjnej i powstaniem województw samorz ądowych w nowych granicach aktualne dane demograficzne zostan ą przedstawione na tle województwa podlaskiego i powiatu bielskiego. Zrezygnowano natomiast z odnoszenia danych historycznych do dawnego województwa białostockiego, ze wzgl ędu na brak ci ągło ści i trudno ści w przekonwertowaniu starych danych i byłych województw na now ą map ę województwa podlaskiego. Analiza została sporz ądzona na podstawie danych statystycznych, a przede wszystkim w oparciu o informacje i wyliczenia przedstawione przez pracowników Urz ędu Gminy. 2.1.2. Potencjał ludno ściowy Gminy Bielsk Podlaski Według danych Urz ędu