Sprawozdanie Komendanta Obwodu Win Bielsk Podlaski Z Przebiegu Głosowania Ludowego 30 Czerwca 1946 R
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
Zieleniewski, Jerzy. Opracowanie Sprawozdanie komendanta obwodu WiN Bielsk Podlaski z przebiegu głosowania ludowego 30 czerwca 1946 r. w powiecie Bielsk Podlaski "Ziemia Brańska", 6, 1995, s. 138-141 Zdigitalizowano w ramach projektu pn. Budowa platformy "Podlaskie Czasopisma Regionalne", dofinansowanego z programu „Społeczna odpowiedzialność nauki” Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego (umowa SONB/SP/465121/2020). Udostępniono do wykorzystania w ramach dozwolonego użytku. Od 1.XII. br. zostały obsadzone przez oddziały UBP z Warszawy i NKWD w sile przeciętnie około 200-300 ludzi miasteczka: Ciechano wiec, Brańsk, Boćki, Siemiatycze. Oddziały te codziennie robiq obławy, przeprowadzajq aresztowania, patroltYq okolicę· Aresztowania trafiajq przede wszystkim w NZW. Aresztowano ponad 100 osób z NZW i 8 z AK. Dnia 26.XII. br. została aresztowana żona "Bitnego" za męża d-cę oddziału. Wśród ludności depresja psychiczna. Praca organizacji do czasu wyjazdu oddziałów pac!łfikacyjnych i otrząśnięcia się z bezpo średniego wrażenia przemocy nie możliwa. Między l2-l5.XII. br. szosq od strony SokOłów Podlaski - Siemiaty cze w kierunku Wysokie-Litewskie (linia Curzona) przejeżdżały sowiec kie wojska samochodowe. Według nie sprawdzonych wiadomości miało to być wojsko wracajqce z Czech. Innych przemarszów wojsk w mie siqcu sprawozdawczym nie było. KORYCKI (opr. Jerzy Zieleniewski) SPRAWOZDANIE KOMENDANTA OBWODU WiN BIELSK PODLASKI Z PRZEBIEGU "GŁOSOWANIA LUDOWEGO" 3?CZERWCA 1946 r. W POWIECIE BIELSK PODLASKI! Bielsk Podlaski Dn. 7 VII 46 r. Sprawozdanie z przebiegu "głosowania ludowego" w dl?-. 30 VI 46 r. W skład obwodowych komisji wyborczych wchodzili w gminach o przewadze ludności polskiej dobrzy obywatele - Polacy, majqcy całko wite zaufanie u ludnośCi. Przewodniczqcymi komisji obwodowych byli w 90% nauczyciele szkół powszechnych. W gminach białoruskich: Kle szczele, Orla, Narew, Narewka, Białowieża, Hajnówka w skład obwo dowych komisji wchodzili zaufani Białorusini, członkowie PPR. Do każdego obwodu głosowania przybyli instruktorzy z okręgowej komisji wyborczej i instruktorzy z Bielska, wyznaczeni przez starostę. Oni sprawowali nadzór w obwodzie. Byli to ludzie zaufani władz admini stracyjnych. Członków PSL i SN wśród instruktorów nie było, tylko PPR. Po ukończeniu głosowania wszystkie umy z jednej gminy zwożono samochodami w jedno miejsce i stąd pod silnq eskortq wojska odwo- l Kopia w zbiorach autora opracowania. 138 żono do Bielska dla dokonania obliczenia. Umy były zapieczętowane i przewozili je przewodniczący i dwóch, a niekiedy jeden tylko członek komisji obwodowych. Przewóz odbywał się następująco: umy z jednej gminy (5-6) i przy nich przewodniczący i 2 członków komisji obw lodowej I na jednym sa mochodzie, któremu towarz'yszyło w drodze do Bielska 8 samochodów cięż I arowychl eskorty wojska. Po przyjeździe do Bielska (noc 1 lipca) urny i członkowie komisji obw lodowychi zostali zaproszeni do jednego; osobnego budynku, gdzie przystąpili do Uczenia głosów. Budynek był otoczony wqjskiem i UB. Każdy wchodzący dokładnie legitymowany. Wojsko nie wchodziło do wnętrza. Na sali przy liczeniu byli tylko instruktorzy, którzy rozstrzygali wypadki wątpli we przy ważnośd głosów, zakwestionowaniu itd. Wqjsk sowieckich nie by ło. Garnizon Armii Czerwonej w Bielsku był w pogotowiu Stosunek ludności do referendum: ludność starała się mimo nacisku agentów UB oddać swe głosy na "nie". Brak zasłon w niektórych ob wodach nie przestraszał głosLfiących. Niepiśmienni z prawdziwą troską wyszukiwali sobie pełnomocników dla wypełnienia karty. Ludność mniej wyrobiona politycznie miała nadzieję, że jednakże "rząd" wyni ków nie da rady sfałszować i po głosowaniu ustąpi. Ludność białoru ska głosowała 3 x tak w 80%, a szczególnie w gminach czysto białoruskich, gdzie i komisje obw/odowel i instruktorzy uprawiali ter- ror. Frekwenga od 90% wzwyż. Prawie w każdym obwodzie głosowW1ia był agent UB w mundurze al bo "po cywilnemu". Milicja Obywatelska nie mieszała się do głoSOWW1ia. Wqjsko, stW10wiqce ochronę głoSOWW1ia było często w obrębie lokalu wy borczego, ale dla utrzymW1ia porządku Żołnierze sami głosowali 2 x nie, raz "tak". Oficerowie polityczni przy oddziałach ochraniających lokale wyblorczel i instruktorzy usiłowali namawiać do wrzucenia czystych kartek. Szczególnie wykorzystywali stare kobiety i niepiśmiennych pod pozorem uprzejmęj przysługi i ułatwienia w oddaniu głosu. We wszy stkich obwodach plakaty agitacyjne wisiały wewnątrz lokalu wyborczego. Szczegółowy opis głosowania w obwodzie Nr 20 wlieśl Rudka, gm. Brańsk. Dn. 23. VI. przybył rW10 do przewodniczącego obwlodowej I komisji wyb I orczej I ppor. UB i żądaŁ aby przewodniczący (nauczyciel z zawodu) wygłosił z ok~i święta publiczne przemówienie agitacyjne. Przewodni czący odmówiŁ Ppor. odjechaŁ ale po 2 godzinach wrócił z dwoma inny mi oficerami UB. Spotkali przewodniczącego nauczyciela na ulicy i zaczęli go lżyć i wyzywać nqjohydniejszymi słowy. Straszyli uwięzieniem, zlikwi dowW1iem Ludność miejscowa przysłuchiwała się temu z daleka i sama namawiała nauczyciela, aby wystąpiŁ a oni jednako go cenić będą. Na uczyciel krótkie przemówienie informaclyjnel wygłosiŁ Dn. 30. VI. zaraz po otwarciu lokalu wyborczego zjawił się ppor. UB w mundurze i był przy umie cały dzień. Kabiny i zasłon nie chciał ro bić. Zrobił to przewodniczący z tablic szkolnych i koców. Koce pożyczył mu d-ca oddziału wqjska ochronnego. O godz. 11 przybył osobnik, który pokazał legitymację instruktora z Okręglowejl Komlisjil Wyblorczejl. O godz. 15 przybyło 3 osobników z legitymagami instruktorów z Bielska 139 Wszyscy oni namawiali do wrzucania czystych kartek i agitowaIL Annie Kamińskiąj mieszkance wsi Rudka, która narzekała, że pisać nie umie d0- brze, ppor. UB kazał tylko na odwrocie podpisać kartę wyb / orczą/ i wrzu cić do urny. Głosowanie zakończono o godz. 20.15. Przewodniczący zalakował otwór i mimo niechęci instruktorów - opieczętowal. Po obliczeniu w Bielsku wynik brzmiał: Obwód Nr 20. Uprawnionych do głosowania - 1358 głosowało - 1298 głosów nieważnych - 82 głosów zakwestionowanych - 29 głosów ważnych - 1187 1. pytanie: tak - 271 nie - 922 - (WiN, PSL, NZW, NSZ) 2. pytanie: tak - 282 nie - 902 - (WiN, NSZ, NZW) 3. pytanie: tak - 541 nie - 643 - (NSZ, NZW) Na głosy "tak" złożyły się głosy niepiśmiennych, robotników tartaku i rozparcelowanego dużego majątku rol! nego /. Przewodniczącemu komisji obwodu Brańsk, mieszkańcowi m. Brańsk, brukarzowi z zawodu, agent UB przedłożył do podpisania de klarację, że brukarz Pamiewski gwarantuje 80% "tak" w swoim obwo dzie. Pamiewski odmówił zobowiązania. Temuż Pamiewskiemu przed obliczeniem głosów proponowano 15.000-20.000 zł za sfałszowanie wyników w jego obwodzie. W obwodzie Pobikry gm. Ciechanowiec asystował cały czas agent ppor. UB w ubraniu cywilnym. Tenże agent został zabity po opuszcze niu obwodu Pobikry przez ludzi z konsp / iracji/. Znaleziono przy nim szereg nazwisk dobrych Polaków. We wszystkich obwodach gminy Grodzisk urządzono kabiny tak, że po godzinie zasłony pospadały i było widać piszących. W obwodzie Kłopoty, gm. Siemiatycze nie mogło oddać swych gło sów 600 osób, gdyż zabrakło kopert, a przewodniczący nie zgodził się na oddanie kart bez kopert mimo żądania ludnoścL Por. UB w mundu rze był przez cały czas głosowania. W obwodach: Knorydy, Grabowiec i Augustowo gm. Bielsk, głoso wanie było zupełnie jawne. Komisja i agitatorzy wyrywali kartki z rąk i rzucali do urny. Wojsko stale było w lokalu wyborczym i agitowało. Są to obwody białoruskie. Zasłon nie było. Taki sam przebieg miało głosowanie we wszystkich białoruskich gminach: Kleszczele, Orla, Na rewka, Narew, Milejczyce, Hajnówka, Białowieża. W jednym z obwodów gminy Kleszczele całe głosowanie przeprowa dził sam przewodniczący i tylko sam przybył do liczenia głosów. Dnia 28 czerwca starosta powiatowy na zebraniu przewodniczących komisji obw / odowych/ nakazał przewozić urny do Bielska, a nie li czyć na miejscu. Ogłosił też, "że jeśli w obwodzie głos / ować/ będzie 80% "tak" to on żadnych zażaleń na komisje nie przyjmie. Komisja może robić wszystko". 140 Zestawienie wyników głosowania. Gmina Ciechanowiec - Obwodów 6 Ciecha- Ciecha- Perle- Winna Granne Pobikry Obwód nowiec nowiec jewo Uprawnionych do głosowania 2040 brak brak 950 900 W głosowaniu wzięło udział 1760 1345 1285 750 590 942 W tej liczbie głosów nieważnych 158 157 67 3 ? 117 " nie" na 1. pytanie 0VilV, PSL NS~ N~ 1602 1143 1187 730 148 765 "tak" na 1. pytanie 45 31 17 128 60 na 2. pytanie "nie" 0VilV, NSZ, N~ 1581 1147 1167 730 4 16 751 na 2. pytanie "tak" 21 49 51 17 140 74 na 3. pytanie " nie" (NSZ, NZW) 1483 982 1047 312 163 507 n a 3 . pytanie "tak" 119 210 171 435 399 318 Gmina Wyszki - Obwodów 4 1. Obwód Wyszki 1. pytanie (tak) - 107, (nie) 1292 0VilV, PSL, NSZ, N~ 2. pytanie (tak) - 327, (nie) 1292 0VilV, NSZ, N~ 3. pytanie (tak) - 100, (nie) 1292 (NSZ, N~ 2 . Obwód Mierzwinek 1. pytanie (tak) - 153, (nie) 753 0VilV, PSL, NSZ, N~ 2. pytanie (tak) - 155, (nie) 753 0VilV, NSZ, N~ 3. pytanie (tak) - 231, (nie) 672 (NSZ, N~ głosów nieważnych 79 3. Obwód Topczewo 1. pytanie (tak) - 86, (nie) 11 77 0VilV, PSL, NSZ, N~ 2. pytanie (tak) - 88, (nie) 1175 0VilV, NSZ, N~ 3. pytanie (tak) - 371, (nie) 892 (NSZ, N~ 4. Obwód Mulawicze 1. pytanie: (tak) - 578, (nie) 1095 0VilV, PSL, NSZ, N~ 2 . pytanie: (tak) - 594, (nie) 1079 0VilV, NSZ, N~ 3. pytanie: (tak) - 650, (nie) 1023 (NSZ, N~. Uwaga: w skład obwodu Mulawicze wchodzi kilka wsi białoruskich . Gmina Siemiatycze. Uprawnionych w całej gminie: 5351 ; głosowało: 4698 Dane z całej gminy: I "tak" - 25,6%, " nie" - 74,4% 0VilV, PSL, NZW, NSZ) II "tak" - 24, 1%, "nie" - 79,9% 0VilV, NZW, NSZ) III "tak" - 52, 7%, "nie" - 46,3% (NZW, NSZ) Dane pewne dostarczone przez człon ków komisji obw / odowych/ . Postaram się o dalsze gminy. Według nieojigalnych pogłosek wynik głosowania ustalono w powiecie na 72% "tak". / -/ Korycki2 (opr. J erzy Zieleniewski) 2 Jerzy Jawor, Kpt. AK-WiN Jan Trusiak ps. "Lachowicz", "Borowicz", "Koryeki", Ru bieże, 2/3, Białystok, s. 104-106. "Koryeki" - kpt. Jan Trusiak, komendant obwodu WiN Bielsk Podlaski oraz szef wywiadu obwodu. 141 .