DOCSLIB.ORG

Mmubn000001 085840696.Pdf

Total Page：16

File Type：pdf, Size：1020Kb

Download full-text PDF Read full-text
Mmubn000001 085840696.Pdf PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen The following full text is a publisher's version. For additional information about this publication click this link. http://hdl.handle.net/2066/107222 Please be advised that this information was generated on 2021-09-23 and may be subject to change. Ц5Ъ ROMAANS IN LIMBURGSE AARDRIJKSKUNDIGE NAMEN P. L. M. TUMMERS ROMAANS IN LIMBURGSE AARDRIJKSKUNDIGE NAMEN ROMAANS IN LIMBURGSE AARDRIJKSKUNDIGE NAMEN PROEFSCHRIFT TER VERKRIJGING VAN DE GRAAD VAN DOCTOR IN DE LETTEREN AAN DE KATHOLIEKE UNIVERSITEIT TE NIJMEGEN OP GEZAG VAN DE RECTOR MAGNIFICUS DR. H. J. LAMMERS HOOGLERAAR IN DE FACULTEIT DER GENEESKUNDE VOLGENS HET BESLUIT VAN DE SENAAT IN HET OPENBAAR TE VERDEDIGEN OP 23 NOVEMBER I962 DES NAMIDDAGS TE 2 UUR DOOR PIET LAURENTIUS MARIE TUMMERS GEBOREN TE HEERLEN TE ASSEN BIJ VAN GORCUM ft COMP. N.V. - D R. H. J. PR AK К E & H.M.G.PRAKKE PROMOTOR: PROF. DR. A. A. WEIJNEN AAN MIJN OUDERS AAN MIJN VROUW DEZE STUDIE IS TOT STAND GEKOMEN MET STEUN VAN HET MINISTERIE VAN ONDERWIJS, KUNSTEN EN WETENSCHAPPEN EN UITGEGEVEN MET STEUN VAN HET STUDIEFONDS LIMBURG EN HET DR. VAN GILS-FONDS. INHOUDSOPGAVE HOOFDSTUK I - INLEIDING i.i. Taalgrensstudie en toponymie ι 1.2. Limburgia Romana 4 1.3. De plaats van Limburg in de studie van de taalgrens .... 8 HOOFDSTUK 2 - DE PLAATSNAMEN 2.0. Te onderzoeken namengroepen и 2.1. Namen waarvan attestaties uit de Romeinse tijd bestaan. 12 2.2. -acum - namen 21 2.3. -etum - namen 32 2.4. -arium - namen 36 2.5. Latijnse cultuumamen van burgerlijke aard 41 2.6. Latijnse cultuumamen van militaire aard 47 2.7. Latijnse natuumamen 52 2.8. Namenparen 59 2.9. Namen met klemtoon op de laatste lettergreep 71 2.10. Overige namen 77 HOOFDSTUK 3 - BESLUIT 3.1. Geografisch en chronologisch overzicht van de behandelde namen 83 3.2. De Limburgse taalgrens 88 3.3. Nawoord 93 Spelling en verwijzing 95 Noten 100 Lijst van gebruikte afkortingen 114 Zusammenfassung 116 Sommaire 118 Plaatsnamenregister 120 HOOFDSTUK I INLEIDING I.I. TAALGRENSSTUDIE EN TOPONYMIE „Dans le problème de la frontière linguistique, je réclame de l'historien un net, un définitif aveu d'impuissance" 1. Deze defaitistische conclusie zou het slot kunnen zijn van 60 jaar onder­ zoek naar het ontstaan van de Frans-Nederlandse taalgrens, als ieder­ een zich door de hier uitgesproken eis gebonden achtte. Nu ik hier echter sta aan het begin van een studie die ten doel heeft een bijdrage te leveren tot de opheldering van het taalgrensprobleem, wil ik eerst mijn standpunt bepalen tegenover de laatstverschenen publicatie over de vorming van de taalgrens, waarin bovenstaande conclusie getrok­ ken wordt. Stengers, schrijver dezer publicatie, laat zijn eis in hoofdzaak voort­ vloeien uit de ontoereikendheid van de verzamelde historische teksten. Deze vertonen teveel leemten om een volledig beeld te geven van de Frankische invasies en kolonisatie. Inderdaad, maar indien zij chrono­ logisch wel een sluitend geheel zouden vormen, zouden zij het ontstaan van de taalgrens nog niet kunnen verklaren. Het taalgrensprobleem is niet identiek met het probleem van de Frankische veroveringen. Het is het probleem van de veranderingen die deze veroveringen teweeg hebben gebracht in de bestaande taaiverhoudingen. Deze veranderingen worden niet door de historische teksten geregistreerd, zij moeten uit linguistisch materiaal worden opgediept. Welnu, de ontoereikendheid van de taalkundige bronnen is door Stengers allesbehalve bewezen. Integendeel, hij heeft er nauwelijks aandacht aan besteed. Het is on­ billijk, om na een uitvoerig onderzoek van de historische teksten, dat 25 bladzijden beslaat (p. 10-34), in twee bladzijden (p. 37-38) af te rekenen met de talrijke bijdragen die in de loop van tientallen jaren aan het taalgrensprobleem gewijd zijn. Allereerst dient aandacht besteed te worden aan de taaitoestanden tus­ sen Loire en Rijn vóór de Germaanse invasies. Moeten wij hier, met 1 Stengers, onze onmacht bekennen om de invloed die deze taaitoestan­ den op de vorming van de taalgrens hebben uitgeoefend, ooit te achterhalen? Zolang niet al het materiaal benut is, lijkt een dergelijke bekentenis voorbarig. De namen voorraad uit de Romeinse tijd (namen van stammen, personen, goden, plaatsen, bergen en rivieren), die geput kan worden uit de itineraria, cosmografieën, geschiedkundige teksten en inscripties, bevat een schat van gegevens betreffende de taaitoestanden vóór de tijd van de Volksverhuizing. De voorraad is aanzienlijk uitgebreider dan de paar namen die door Stengers (p. lo-ii) aangehaald worden. Voor België en Noord-Frankrijk moet een onder­ zoek van deze namenschat nog grotendeels aangevat worden, maar wat de studies van Weisgerber over het Rijnland 2 opgeleverd hebben, doet ons voor de rest van Noord-Gallië te veel verwachten om ons neer te leggen bij een „définitif aveu d'impuissance". Voor de Volksverhuizingsperiode en de daarop volgende eeuwen vinden wij het plaatselijk taalgebruik niet genoteerd temidden van het feitenmateriaal dat de geschiedschrijvers ons nagelaten hebben. De archeologische vondsten vormen evenmin de directe neerslag van een taaitoestand. Ook voor deze tijd zal allereerst een beroep gedaan moeten worden op de onomastiek, meer in het bijzonder op de toponymie. Een taalgrenslijn en een taalgrenszone bakenen een bepaald aardrijks­ kundig gebied af. Welnu, de enige taalkundige gegevens van duurzame aard die aan het terrein gebonden zijn, worden gevormd door de aard­ rijkskundige namen. Wanneer het dus gaat om de reconstructie van een taalgrens uit een tijd waarvoor geen geschreven bronnen het plaat­ selijk taalgebruik expliciet vermelden, zijn de aardrijkskundige namen de vaste punten waarlangs de taalgrenslijn getrokken moet worden. Daarom hangt de eerste grote taalgrensstudie, die van G. Kurth, geheel van het toponymisch materiaal af en sindsdien is de toponymie niet meer weg te denken uit het taalgrensonderzoek. Dat het inschakelen van de toponymie toch nog zó weinig indruk­ wekkende resultaten heeft opgeleverd, dat Stengers in de verleiding kon komen ze af te doen met de betiteling „hypothèses, fantaisies ou tâtonnements" kan aan de volgende oorzaken geweten worden: i. Het toponymisch materiaal dat de taalgrensvorsers ter beschikking stond, was onvoldoende in omvang en nauwkeurigheid. Het ver­ klaren van een plaatsnaam is uiterst gevaarlijk, indien het niet uit kan gaan van voldoende en betrouwbare oude vormen. 2. Met behulp van de historische klankleer van het Romaans en het 2 Germaans zijn er uit de plaatsnamen meer aanwijzingen over het plaatselijk idioom te halen dan de toponymische onderzoekingen tot nu toe opgeleverd hebben. 3. De toponymist moet, behalve over filologische scholing, beschikken over kennis van de geschiedenis, de geografische en bodemkundige gesteldheid van de plaats waarvan hij de naam bestudeert en bovendien van het daar gesproken dialect. Het hele taalgrensgebied van België en Noord-Frankrijk is zo uitgestrekt, dat bij de tegen­ woordige stand van zaken, geen toponymist voor dit omvangrijke gebied aan genoemde eisen kan voldoen. Voorlopig zal hij zich tot detailwerk moeten beperken. 4. De toponymie is een zeer jonge wetenschap, waarin nog veel pionierswerk verricht moet worden. Taalgrensstudie en toponymie hebben elkaar vooruitgeholpen. Het taalgrensonderzoek heeft geprofiteerd van de verworvenheden van de toponymie, maar het heeft ook de toponymisten aangezet tot gespeci­ aliseerde naspeuringen. Verschillende onderdelen van de toponymie, zoals de gelijkmaking in de plaatsnamen en het probleem van de Weiler-namen 3, hebben hun ontwikkeling aan de taalgrensstudie te danken. En als één van de grote verdiensten van de synthese van Petri mag men wel aanmerken: het veroorzaken van een enorme echo, die nog steeds niet geheel verklonken is 4. Men heeft echter Petri terecht verweten, dat hij nagelaten heeft de toponymie van Wallonië en Noord-Frankrijk te vergelijken met die van de aangrenzende Germaanse gebieden 5. Tegenover „Germanisches Volkserbe" in tegenwoordig Romaans gebied dient inderdaad onder­ zocht te worden wat ons aan Romaans rest in de toponymie van de gebieden die tegenwoordig germaanstalig zijn. Lindemans heeft erop gewezen „dat er, op deze zijde van de taalgrens, een bijna even groot aantal Romaansche namen, als Germaansche in Wallonië te vinden is" β en in zijn monografie over de toponymie van Asse heeft hij tien­ tallen Romaanse namen aan het licht gebracht 7. Hij beschouwt deze als de neerslag van de migratie van Romaanstaligen naar de overkant van de taalgrens. Bovendien „moeten naast de Germaansche toponymische relicten in Wallonië en Noord-Frankrijk Romaansche overblijfselen in de topo­ nymie van het Zuidnederlandsche taalgebied worden ontdekt" e. Op deze opdracht van Draye is mijn studie een antwoord, maar om niet de risico's te lopen die aan een te groots opgezet onderzoek verbonden zijn, 3 heb ik mij beperkt tot een terrein waarmee ik van jongsaf vertrouwd ben, en dit afgerond tot een aardrijkskundig geheel: de Nederlandse provincie Limburg. Ik moet bekennen, dat ik lang geaarzeld heb alvorens deze afbakening van het studieterrein te kiezen. Ik zag duidelijk in, dat het huidige Limburg niet beantwoordt aan een bestuurlijke eenheid uit de Romein­ se, Merovingische of Karolingische tijd; dat de provinciegrenzen niet samenvallen met taalgrenzen of isoglossen; dat, tengevolge van ver­ schil in vruchtbaarheid van de bodem, de nederzettingen in het Zuiden van de provincie over het algemeen ouder zijn dan die van het Noorden; en vooral, dat
Load more

Recommended publications
  • Nouveaux Mémoires De L'académie Royale Des Sciences Et Belles
    ESSAI SUR LA STATISTIQUE ANCIENNE DE LA BELGIQUE. I. POPULATION. — II. ARCHITECTURE. — III. MOBILIER, COSTUMES. PAR LE BARON BE REIFFENBERG. SECONDE PARTIE, LUE A LA SÉANCE I) E L’ ACADEMIE BU 3 NOVEMBRE 1832 . « In hoc autem a Belgica, non una de causa exor- dior. Hæc enim milii patria est ; eoque est notior, ita et reliquis terrarum orbis partitus carior. Accedit quod illa liae tempestate, tanquam universis orbis theatrum sit, in quod omnes non solum Europas, sed et aliorum mundi partium principes, oculos habent conversos. » Jo. B laeu , ad Theatr. Belg. BRUXELLES, M. HAYEZ, IMPRIMEUR DE L’ACADÉMIE ROYALE. 1835 . ESSAI su r LA STATISTIQUE ANCIENNE DE LA BELGIQUE. FRAGMENS DE LA SECONDE PARTIE. Nous avons déjà établi que la statistique tient le milieu entre l’histoire et la science politique ; elle expose l’état d’un peuple dans un moment donné, mais quand cet état est considéré, comme ici, dans une longue suite de momens, pendant une série de plusieurs siècles, elle devient réellement de l’histoire, c’est-à-dire de l’his­ toire appliquée à la vie sociale. Un pareil sujet, comme nous l’a­ vons fait voir, est de la plus vaste étendue et il s’agrandit encore à mesure qu’on y touche. C’est ce que nous avons éprouvé en travail­ lant à cette seconde partie. En effleurant même les objets qu’elle embrasse, nous ferions aisément un gros livre au lieu d’un mé­ moire. Que serait-ce si nous les approfondissions comme ils le méritent? Cette considération nous a forcé à ne donner que des fragmens de nos recherches et à nous borner à parler de la population, des habitations, des meubles et des costumes des Belges.
    [Show full text]
  • PDF Hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen
    PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen The following full text is a publisher's version. For additional information about this publication click this link. http://hdl.handle.net/2066/26532 Please be advised that this information was generated on 2021-09-30 and may be subject to change. Zum Namen des „oppidum Cugernorum” Im späten August 1979 wurden von den Xantener Ausgräbern des Rheinischen Landesmuseums Bonn im Gebiet der Colonia Ulpia Traia- na zahlreiche Kalksteinbrocken gefunden, die sich nachher als Reste eines besonderen römischen Votivaltares mit Inschrift herausstellten. Dieses Denkmal, das im obenerwähnten Museum aufbewahrt wird(J), ist, nachdem die vielen Bruchstücke mit größter Mühe und Geschicklich­ keit zusammengefügt waren (Abb. 1 und 2), schon bald von C. B. Rüger i veröffentlicht worden(2). Dabei hat dieser u.a. dargelegt, daß der Altar in der Vorgängersiedlung der Colonia Ulpia Traiana während der Regierung des Nero (54-68 n. Chr.) geweiht wurde, jedenfalls nach 55/56, vermutlich erst zwischen dem 1. März und dem 9. Juni 68. Infolge der nach seinem Tode am 9. Juni 68 über ihn ausgesprochenen damnatio memoriae hat man den Namen des Kaisers in Zeile 3 und 4 der Inschrift getilgt. Gleichzeitig mit der Zerstörung der Siedlung während des Bataveraufstandes im August oder September 69(3) ist der Altar zugrun­ de gegangen. Nach dem Aufstand sind die Überreste des Denkmals aus dem Brandschutt weggeräumt und in einer Grube beigesetzt worden. Da diese nicht vollständig ausgegraben werden konnte, befinden sich jetzt zweifellos noch Teile des Altares im Boden. Dem so weit wie möglich zusammengesetzten Weihestein fehlt u.a.
    [Show full text]
  • Were Used by the Romans and in What Contexts Frisii and Frisiavones Used Their Own Ethnic Names
    FRISII AND FRISIAVONES M.C. GALESTIN University of Groningen, Groningen Institute of Archaeology, Groningen, the Netherlands ABSTRACT: A study was made of the literary and epigraphical evidence referring to Frisii or Frisiavones, with the aim of assessing their relations with the Romans. The similarity of their names makes it difficult to distinguish between the two tribes. It emerges that the Frisii and Frisiavones probably were not related and lived in different territories. Both groups had contacts with the Romans, who made their names part of recorded history. Both Frisii and Frisiavones served in the Roman army and received Roman citizenship afterwards. The Frisiavones made their appearance around the middle of the first century and towards the end of the first century they formed an ethnic unit which served in Britain during the 2nd and 3rd centuries. Frisii were active in the Roman army from their first encounter in 12 BC, but their name did not become linked to an ethnic unit until the 3rd century, when several Frisian units were deployed in forts along Hadrian’s Wall. The Frisiavones had become incorporated into the Roman Empire, while the Frisii remained outside. The Frisii adopted some Roman habits but largely retained their own cultural identity. Members of both groups were present in Rome, as equites singulares, where their ethnic names are found combined with Roman names in their epitaphs. Their relations with the Roman Empire also provided new identities for Frisii and Frisiavones. KEYWORDS: Frisii, Frisiavones, Roman army, Roman Empire, ethnic identity. 1. InTRODUCTION were used by the Romans and in what contexts Frisii and Frisiavones used their own ethnic names.
    [Show full text]
  • Revue Archéologique Du Centre De La France, Tome 51 | 2012 [En Ligne], Mis En Ligne Le 31 Décembre 2012, Consulté Le 31 Mars 2020
    Revue archéologique du Centre de la France Tome 51 | 2012 Varia Édition électronique URL : http://journals.openedition.org/racf/1733 ISSN : 1951-6207 Éditeur Fédération pour l’édition de la Revue archéologique du centre de la France (FERACF) Référence électronique Revue archéologique du Centre de la France, Tome 51 | 2012 [En ligne], mis en ligne le 31 décembre 2012, consulté le 31 mars 2020. URL : http://journals.openedition.org/racf/1733 Ce document a été généré automatiquement le 31 mars 2020. Les contenus de la Revue archéologique du centre de la France sont disponibles selon les termes de la Licence Creative Commons Attribution - Pas d’Utilisation Commerciale - Pas de Modification 4.0 International. 1 SOMMAIRE Les ouvrages de franchissement des aqueducs antiques de Bourges Marianne Surgent La production de terres cuites architecturales en Gaule et dans l’Occident romain, à la lumière de l’exemple de la Lyonnaise et des cités du nord-est de l’Aquitaine : un artisanat rural de caractère domanial ? Alain Ferdière Une activité potière du VIIe siècle au 20 rue de la République à Vanves (Hauts-de-Seine) Étienne Jaffrot et Antoine Nadeau Une motte castrale dans le contexte des recompositions politiques au tournant de l’an mil (Région Centre, Indre-et-Loire) Samuel Riou et Flore Marteaux Un four de terre cuite architecturale de la fin du Moyen Âge ou de l’époque moderne à Gournay (Centre, Indre) Stéphane Joly et Jérôme Bouillon Notes et documents Une trompe romaine (tuba) à Brie-Comte-Robert (Seine-et-Marne) ? Cyril Driard et Fabien Pilon Comptes rendus Luc Bourgeois (dir.), Une résidence des comtes d'Angoulême autour de l'an Mil : le castrum d'Andone (Fouilles d'André Debord), Caen, Publications du CRAHM, 2009, 560 p.
    [Show full text]
  • 0Freyssinet Emilie
    Université Marc Bloch, Strasbourg II UFR des Sciences Historiques UMR 7044 « Etude des civilisations de l’Antiquité » Thèse pour obtenir le grade de Docteur de l’Université Marc Bloch, Strasbourg II Sciences de l’Antiquité Présentée et soutenue publiquement par Emilie FREYSSINET L’organisation du territoire entre Meuse et Rhin à l’époque romaine Volume I : Texte Sous la direction de Madame Anne-Marie ADAM Professeur à l’Université Marc Bloch, Strasbourg II Jury : Madame Jeanne-Marie DEMAROLLE, Professeur émérite à l’Université de Metz Monsieur Stephan FICHTL, Professeur à l’Université François Rabelais de Tours Monsieur Jean-Yves MARC, Professeur à l’Université Marc Bloch de Strasbourg Monsieur Michel REDDÉ, Directeur d’études à l’Ecole Pratique des Hautes Etudes Octobre 2007 1 A l’issue de cette thèse, je souhaiterais exprimer ma très grande reconnaissance à Mme Anne- Marie Adam, pour son soutien constant, sa disponibilité et la pertinence de ses conseils. J’aimerais aussi faire part de cette reconnaissance à Monsieur Stephan Fichtl, pour nos discussions parfois enflammées, ainsi qu’à Madame Jeanne-Marie Demarolle, à Monsieur Jean-Yves Marc et à Monsieur Michel Reddé, pour l’intérêt porté à ce sujet et leur participation au jury. Mes remerciements les plus vifs vont à tous les chercheurs et professionnels de l’archéologie qui m’ont accueillie, conseillée ou aidée, avec grande sympathie : les membres du Service Régional de l’Archéologie en Alsace, particulièrement Emmanuel Pierrez, Georges Triantafillidis, Marie- Dominique Waton, les membres du Service Régional de l’Archéologie en Lorraine, particulièrement Isabelle Clément-Gébus, Murielle Georges-Leroy, et également Gersende Alix, Monsieur Bonnet, Pascal Flotté, Matthieu Fuchs, Gilles Hamm, Gertrud Kuhnle, Matthieu Michler, Suzanne Plouin, Bénédicte Viroulet, Muriel Zehner.
    [Show full text]
  • Die Religion Des Römischen Heeres [Microform]
    / DTE; / RELIGION DES RÖMISCHEN HEERES VON ALFRED VON DOMASZEWSKI. tt TRIER. VilEiiAG DER FE. LINTZ'SCHEN BUCHHANDLUK(J. 1895. < * • . • . .• € • * . • '«. - : i t » • • • " .*• f c ; s «• • • • • t 1 t . • ' : . • • « I I c et t I e • • '. c t t • •< -3\_ ^ \o Q-Ä-'V Sonder-Abdruck aus der Westdeutschen Zeitschrift für Geschichte und Kunst (Band XIV (1895). FK. UNTZ'SiaiE BCCBüBUCKEKKI IN TRIKH, 286604 JJie Spuren der Überlieferung, welche auf eine besondere Gestalt «der Eeligion im Heere hinweisen, sind äusserst schwach und an sich in ihrer Yereinzelung kaum verständlich. Nur die festen Formen, "welche diese Religion in den Culten der Lager geschaffen, belehren mit Sicherheit über das Dasein einer eigenartigen Entwickelung. Auch diese Eedeutung der Lagerculte ist nirgends unmittelbar gegeben. Erst aus den Beziehungen, welche zwischen gewissen Culten und den Institutionen •des Heeres bestehen, erschliesst sich das JEigenttimliche der Eeligion 'des Heeres. Selbst die Organisation des Heeres ist in ein tieferes Dunkel gehüllt, als man gewöhnlich anzunehmen beliebt, so dass die Untersuchung oftmals Einzelheiten der Organisation feststellen musste, um die Grundlage zu gewinnen für die Frage nach der Religion des Heeres. Die grenzenlose Zertrümmerung der Überlieferung hat den syste- matischen Aufbau ungemein erschwert und nur das Ineinandergreifen der verschiedenartigsten Formen der Überlieferung, Inschriften, Bild- werke, Münzen, wie auch der Grundrisse der Lagerbauten Hess mich endlich hoffen, die immer und überall zerrissene Kette in der Ent- wickelung der religiösen Gedanken richtig zusammengefügt zu haben. I. Die dii militares und das Falmenheiligtnm. Den Götterverein der dii militares nennen drei Inschriften, ohne dass es unmittelbar erkennbar wäre, welche Gottheiten mit diesem Namen umfasst wurden.
    [Show full text]
  • Die Germanen Am Niederrhein
    DIE GERMANEN AM NIEDERRHEIN. Aus dem umstände dass bereits im 5. vorchristlichen Jahr- hundert die Cherusken an der nordseite des Harzes stehen, war uns der schluss gestattet, dass zur selben zeit die Istvaeonen im nordwestlichen Deutschland gegen den Rhein hin ausgebreitet waren. Dass die Germanen diesen ström schon vor eintritt der lautverschiebung erreicht hatten, liess sich aus dem Verhältnisse der namen Vacalus einerseits und Vahalis Waal andrerseits ent- nehmen. Ueber die Stellung der einzelnen stamme in der nordwest- lichen ecke Germamens reicht indes unsere kenntnis bisher nicht über die römische kaiserzeit zurück. Vor Caesars auf- treten müssen aber die dinge dort noch ganz anders gelegen haben, weil damals noch die Usipeten und Tenktern irgendwo auf der rechten Rheinseite ein ihrer grossen volkszahl ent- sprechendes ausgedehntes gebiet inne hatten. Nach ihrer aus- wanderung musste dasselbe ganz oder teilweise ihren nachbarn zufallen; diese treten uns demnach zu der zeit, wo wir zuerst nachricht über sie erhalten, nicht mehr in ihrer ursprünglichen aufstellung entgegen. Damit ist der punkt gegeben, wo wir mit unserer Unter- suchung einzusetzen haben. Gelingt es uns, die herkunft der Usipeten und Tenktern zu erkunden, so wissen wir zunächst, wo eine Verschiebung stattgefunden hat, und vielleicht läset sich dann auch art und umfang derselben ermitteln. Aus Cäsars dürftigen angaben ist freilich nicht zu er- raten, woher die genannten stamme gekommen sind; er hat es wohl auch selbst nicht gewusst. Wenn dagegen Müllen h off s. 301 bemerkt, dass vielleicht der name Usipii oder Usipetes ver- rate, dass diese schon ehedem nachbarn der Gallier waren, so ist damit eine spur gefunden, die zum ziele führen kann.
    [Show full text]
  • Tacito: Storie
    Tacito: Storie LIBRO PRIMO 1. [69 d.C.]. La mia opera prenderà avvio dal secondo consolato di Servio Galba, con Tito Vinio suo collega. Molti storici, nel ricordare le vicende di Roma lungo gli ottocentoventi anni dopo la sua fondazione ne hanno parlato con eloquenza pari al loro spirito di libertà; ma dal tempo della battaglia di Azio, quando, nell'interesse della pace, convenne consegnare tutto il potere a un'unica persona, talenti come quelli sono scomparsi. Da allora mille sono stati i modi di calpestare la verità: prima il disinteresse per la realtà politica, come cosa estranea; poi la corsa all'adulazione e, per converso, l'odio verso i dominatori. Nei due casi, tra avversione e servilismo, l'indifferenza verso i posteri. Ma è facile rifiutare la cortigianeria di uno storico, mentre la calunnia prodotta dall'astio trova orecchie ben disposte: perché l'adulazione implica la pesante taccia di servilismo, nella maldicenza, invece, si profila un falso aspetto di libertà. Quanto a me, non ho conosciuto Galba, Otone e Vitellio: quindi né benefici né offese. La carriera politica, iniziata con Vespasiano e continuata con Tito, l'ho proseguita sotto Domiziano, non lo nego. Ma chi professa una fedeltà incorrotta al vero, deve parlare di tutti senza amore di parte né odio. Riservo per la vecchiaia, se la vita vorrà bastare, il principato del divo Nerva e l'impero di Traiano, tema più stimolante e più sicuro: fortuna singolare del presente, in cui siamo liberi di pensare come vogliamo e di dire quel che si pensa. 2. Metto mano a un lavoro denso di eventi, tremendo per gli scontri in armi, lacerato da rivolte, tragico perfino nella pace.
    [Show full text]
  • Thomas R. Kraus (Hg.), Aachen
    Francia-Recensio 2012/2 Mittelalter – Moyen Âge (500–1500) Thomas R. Kraus (Hg.), Aachen. Von den Anfängen bis zur Gegenwart, Bd. 1: Die natürlichen Grundlagen. Von der Vorgeschichte bis zu den Karolingern, Aachen (Aachener Geschichtsverein e. V.) 2011, XIX–464 S. (Veröffentlichungen des Stadtarchivs Aachen, 13; zugleich Beihefte der Zeitschrift des Aachener Geschichtsvereins, 7), ISBN 978-3-875-19251-3, EUR 39,90. rezensiert von/compte rendu rédigé par Joseph P. Huffman, Grantham, PA Two important developments have set the stage for pursuing a fuller and more comprehensive history of Aachen than has ever been the case before: (1) in 2006 the municipal government appointed its own official city archaeologist (which bodes well for the hitherto sparsely researched Roman through Carolingian eras), and (2) after several years of shepherding the publication of an essential multi-volume collection of the city’s primary source documents »Regesten der Reichsstadt Aachen«, Dr. Thomas R. Kraus, director of the Stadtarchiv, is now serving as the series editor for a comprehensive history of the city of Aachen. This present volume is the first of the series. The first three volumes are planned to appear by 2014, and four additional volumes as soon as possible thereafter: 1: The natural foundations of the region and Aachen’s history from the late Celtic through the Roman and Merovingian periods; 2: The Carolingian, Ottonian, and Salian monarchies to the beginning of the Staufer era; 3: The emergence of the independently governed city of Aachen to the end of the 15th century; 4: Late 15th century to the entrance of the French revolutionary troops; 5: 1792/93–1814; 6: 19th-century Aachen; 7: 20th-century Aachen.
    [Show full text]
  • PDF Land Van Herle
    1 Oe Jaargang Aflevering 2 maart-april 1960 BULLETIN van de Historische kring HET LAND VAN HERLE OPGERICHT 4 APRIL1945 Twee-maandelijks tijdschrift ter versteviging van het contact tussen de historie beoefenaars en historie-belangstellenden, wonende in het oude Heerlener land Een Romeins wegtracé TE HEERLEN EDEROM is het mogen gelukken, dank zij de speur­ zin van de heer J. Leufkens, om nieuwe gegevens toe te voegen aan het wegbeloop der romeinse baan Keulen---,Boulogne, die op een perceel, gelegen aan de zuidzijde van de V alkenburgerweg alhier bij grondwerken duidelijk te voorschijn kwam. In dit Bulletin van het jaar 1955, afl. 2, besprak ik onder dezelfde titel, samenvattend alle gegevens, die tot dan toe over dit wegtracé bekend waren, toegelicht met situatie­ tekeningen. De vondstmelding kwam op een tijdstip, dat de bulldozer reeds ver gevorderd was met zijn bodem-aantasting, zodat ons nog juist de tijd restte om de baan, die in de oost- en west-profielen duidelijk zicht­ baar was, in tekening vast te leggen. Het betrokken perceel is gelegen aan de zuidzijde van de Valkenburger­ weg, ongeveer tegenover de thans afgebroken villa van notaris Dolmans, in bijgaande situatietekening aangegeven op sektie E nr 3153. Het wordt ingesloten door 2 punten, in de situatietekening aangegeven met de nrs l en 2, waar eertijds de romeinse baan reeds was aangetroffen. Thans kunnen we dit tracé aanvullen met een weggedeelte over een lengte van 20.80 m. , gemerkt la. Het is opvallend, dat de richting van de weg nagenoeg samenvalt met de percelenscheidende grenslijn, hetgeen op de situatietekening duidelijk te zien is.
    [Show full text]
  • Tacitus ` Sors
    .--W TAC ITUS 9 ` SORS - V % FORDULATOKBAN GAZDAG KOR TÉKA 'TACITUS SORSFORDULATOKBAN GAZDAG ROR A SOROZATOT szERKEszTI EENKŐ SAMU DEÁK TAMÁS SZABÓ ATTILA ÍDMHTUS SORSFORDULATOKBAN GAZDAG-KOR VÁLOGATTA, BEVEZETŐVEL Es JEGYZETEKKEL ELLÁTTA BODOR ANDRÁS KRITERION KÖNYVKIADÓ O BUKAREST 1984 FORDITOTTA BORZSÁK ISTVÁN TACITUS A III. század válságos időszakában Tacitus császár (275-276) elrendelte, hogy állitóla- gos egykori ősének, a történetíró Tacitus- nak mellszobrát helyezzék el minden köz-_ könyvtárban és müveit évenként tíz máso- lattal gy-a-rapitsák.1 Sajnos, a másolatok el- lenére, a nagy historikus történeti munkái- nak csak mintegy fele jutott el hozzánk, a harminc könyvből mindössze tizenöt. Nem vagyunk szerencsésebbek életrajzi adatait illetzõen sem. Õ, aki oly remekül meg- irta korának, az I. századnak ,,sorsfordulatok- ban... szörnyű eseményekben gazdag“ tör- ténetét, önmagáról csak egy-egy mondatot jegyzett fel, s ezekből kell kihámozni életé- nek, politikai pályafutásának, tudományos és irodalmi tevékenységének -fontosabb moz- zanatait. KORA Élete az I. század második felére és a II. század elsõ évtizedeire esik, az Augustus császár által bevezetett új rendszer, a prin- cipatus elsõ három dinasztiája: a Iulius-Clau- diusok, a Flaviusok korára és az Antoninu- sok uralkodásának kezdetére. Az évszázados köztársasági rendszert az Octavianus-Augustustól i.e. 27-ben megte- remtett principatus váltotta fel. A régi rend- szer ugyanis a maga nehézkes intézményei- vel, hosszú senatusi vitáival már nem felelt meg a gyors döntéseket és azonnali végre- hajtást igénylő birodalommá terebélyesedett 5 Először a legiók sokallták meg a testőr- csapatok visszaéléseit, s amint Tacitus meg- állapítja, csakhamar rájöttek, hogy császárt nemcsak Rómában lehet választani. Előbb a germaniai, majd a hispaniai, végül a keleti legiók kiáltották ki császárnak saját hadve- zérüket.
    [Show full text]
  • Mmubn000001 085840696.Pdf
    PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen The following full text is a publisher's version. For additional information about this publication click this link. http://hdl.handle.net/2066/107222 Please be advised that this information was generated on 2021-09-24 and may be subject to change. Ц5Ъ ROMAANS IN LIMBURGSE AARDRIJKSKUNDIGE NAMEN P. L. M. TUMMERS ROMAANS IN LIMBURGSE AARDRIJKSKUNDIGE NAMEN ROMAANS IN LIMBURGSE AARDRIJKSKUNDIGE NAMEN PROEFSCHRIFT TER VERKRIJGING VAN DE GRAAD VAN DOCTOR IN DE LETTEREN AAN DE KATHOLIEKE UNIVERSITEIT TE NIJMEGEN OP GEZAG VAN DE RECTOR MAGNIFICUS DR. H. J. LAMMERS HOOGLERAAR IN DE FACULTEIT DER GENEESKUNDE VOLGENS HET BESLUIT VAN DE SENAAT IN HET OPENBAAR TE VERDEDIGEN OP 23 NOVEMBER I962 DES NAMIDDAGS TE 2 UUR DOOR PIET LAURENTIUS MARIE TUMMERS GEBOREN TE HEERLEN TE ASSEN BIJ VAN GORCUM ft COMP. N.V. - D R. H. J. PR AK К E & H.M.G.PRAKKE PROMOTOR: PROF. DR. A. A. WEIJNEN AAN MIJN OUDERS AAN MIJN VROUW DEZE STUDIE IS TOT STAND GEKOMEN MET STEUN VAN HET MINISTERIE VAN ONDERWIJS, KUNSTEN EN WETENSCHAPPEN EN UITGEGEVEN MET STEUN VAN HET STUDIEFONDS LIMBURG EN HET DR. VAN GILS-FONDS. INHOUDSOPGAVE HOOFDSTUK I - INLEIDING i.i. Taalgrensstudie en toponymie ι 1.2. Limburgia Romana 4 1.3. De plaats van Limburg in de studie van de taalgrens .... 8 HOOFDSTUK 2 - DE PLAATSNAMEN 2.0. Te onderzoeken namengroepen и 2.1. Namen waarvan attestaties uit de Romeinse tijd bestaan. 12 2.2. -acum - namen 21 2.3. -etum - namen 32 2.4. -arium - namen 36 2.5.
    [Show full text]