Het tijdschrift van Het tijdschrift van Gemeenschapscentrum De Kriekelaar Blad met pit

nr.4 | sep–okt 2017 jaargang 46 afgiftekantoor Brussel X P 409 172

Wie zijn Quintijn en Aline? Lees het op de achterzijde! DE KRIEKELAAR Gallaitstraat 86 1030 Schaarbeek 02 245 75 22 [email protected] www.dekriekelaar.be Tram 55 (Halte Liedts) Tram 25 - 93 - 62 (halte Liedts) Centrumverantwoordelijke: Leen Rossignol Gemeenschapscentrum De Kriekelaar is erkend door de Vlaamse Gemeenschapscommissie OPENINGSUREN ONTHAAL ma, di, do & vr: 9:00 > 17:00 wo 9:00 > 19:00

KINDERWERKING DADA

Gallaitstraat 86 1030 Schaarbeek 02 245 75 22 [email protected]

BIBLIOTHEEK P.3–Brussel Lambermontlaan 224 Blinkt! 1030 Schaarbeek 02 245 32 90 P.4– [email protected] Bang van Pavilioenstraat het Nederlands? www.schaarbeek.bibliotheek.be DIENST NEDERLANDSE CULTUUR

KONINGINNELAAN P.6– Vifquinstraat 2 Lone Wolves Gallaitstraat Paleizenstraat 1030 Schaarbeek

P.7– 02 240 34 33 Fotowedstrijd [email protected] Postadres: Colignonplein 1 P.7– Cartoon 1030 Schaarbeek COLOFON

P.8– PALEIZENSTRAAT Sint-Nicolaas THUIS IN SCHAARBEEK oplage: 4000 ex. Kwatrechtstraat van Myrakerk Aarschotstraat Werkten mee aan dit nummer: Kristof Braekeleire,

P.10– Veerle Callaert, Veerle Claes, Elvira Crois, Danielle Station Vroeger & Nu Brussel Demeuter, Sofie Joye, Wauter Mannaert, Jeff Noord Brabantstraat Nuyttens, Emmanuel Sepulchre, Rose Vandepitte Noordplein P.11– Tips uit en Walter Vermander, leerlingen Saint Famille. de bibliotheek Opmaak: Pjotr. Steun: elke vrijwillige bijdrage is welkom op rekening: 001-2250765-53 van De Kriekelaar vzw met vermelding ‘Steun Thuis P.12– Always in Schaarbeek’. Publiciteit: 02 245 75 22 of Schaar- Station beek trams and trains [email protected]. Verantwoordelijke uitgever: Brussel Noord Wim Kennis, De Kriekelaar, Gallaitstraat 86, 1030 Schaarbeek. Deadline voor het binnenbrengen, P.14– ‘Alles es toesturen of mailen van aankondigingen, Just’ mededelingen, berichten voor het volgende nummer: Brussel 3 oktober 2017. Wat ons daarna bereikt, kunnen we Station Brussel P.17– Agenda helaas niet meer plaatsen. Met dank voor uw begrip. Centraal

GC De Kriekelaar maakt deel uit van

het Cultuurcentrum Brussel Station Brussel Zuid TEKST Veerle Claes FOTO JO Danielle De Meuter BRUSSEL Blink! is de nieuwe verzamelnaam voor Brusselse initiatieven die als doel hebben de stad en Jo Robberechts is coördinator van Groep INTRO Schaarbeek organisaties toegankelijker te maken voor en trotse medeoprichter kinderen en jongeren met een beperking en van Blink! hierrond een actief netwerk op te bouwen.

Jullie bouwden voordien al een netwerk en verscheidene We merkten dat het niet zo duidelijk was voor initiatieven uit voor en met mensen met een beperking. Hoe externen wat de werking van Groep INTRO is dat ontstaan en wat is Blink! nu precies? rond mensen met een beperking nu precies was. Op een gegeven moment kregen we vanuit de Vlaamse We hadden nood aan een koepel waaronder de Gemeenschapscommissie de vraag om iets te doen verschillende deelwerkingen konden vallen. Dat rond mensen met een beperking, aangezien die werd BLINK! doelgroep opgenomen is in hun beleidsplannen en Met de BLINK! werking willen we in Brussel een ze die groep toen onvoldoende konden bereiken. inclusief aanbod versterken via kadervorming, Ze zochten een organisatie die een coördinerende netwerking en door linken te leggen tussen alle 3 rol wilde opnemen in het netwerk van initiatieven dingen die al bestaan. THUIS IN SCHAARBEEK voor mensen met een beperking in Brussel. Er bestaat al heel veel rond handicap, wij gaan niet De bedoeling was een netwerk samenbrengen, alles opnieuw uitvinden, maar we hebben wel een bestaande organisaties meer kenbaar maken en doorverwijsfunctie. jeugdwerkingen ondersteunen om meer inclusief te Je kan het Brusselse aanbod vinden in onze brochure worden. ‘Genieten zonder limieten’. Mensen kunnen met BLAD MET PIT In de eerste plaats hebben we het ‘Overleg Beperkt?!’ specifieke vragen contact opnemen met ons en wij opgestart met zoveel mogelijk partners die zullen steeds verder helpen of doorverwijzen naar in Brussel met kinderen en jongeren met een de geschikte organisatie. beperking werken. Zo hebben we een lijst gemaakt van zaken die we samen willen aanpakken. We ontwikkelden een brochure en promofilm, Info en contact: organiseerden een studiedag enz. Groep INTRO, Jo Robberechts Daarnaast hebben we een heel diverse oudergroep die [email protected] één keer per maand samenkomt om te bekijken Gallaitstraat 86, Schaarbeek 02 216 63 29 hoe we bepaalde drempels voor hen kunnen wegwerken. We doen samen uitstappen, maken kennis met een bestaand aanbod enz. Dan is er nog de Handiknap groep, dat zijn jongeren met een beperking die sterk genoeg in hun schoenen staan om over hun beperking te vertellen en te reflecteren samen met anderen. We hebben mensen met autisme, visuele beperking, mensen in rolstoelen, auditieve beperking, ADHD… Zij hebben samen het Handiknap spel uitgevonden, waarbij kinderen en jongeren uit het jeugdwerk kunnen ervaren hoe het is om een beperking te hebben en ook om tips te geven over hoe ze ervoor kunnen zorgen dat kinderen met een beperking zich goed zouden voelen in de jeugdwerking. Er is een variant voor leiding en voor kinderen. Het spel helpt om het begrip te vergroten. � Handiknap in actie! VAN HET BANG NEDERLANDS?

TEKST Philippe Debroe Mouna & Yousra

Kan je jezelf kort voorstellen? “Ik ben Philippe Debroe. Ik ben 45 jaar en ik woon in Schaarbeek sinds 2006, dus sinds 11 jaar.” Wat is je beroep? “Ik heb verschillende beroepen. Ik ben cultuurbeleidscoördinator bij de gemeente Ganshoren. Dus daar zorg ik voor de Dienst 4 Nederlandse Cultuur. Ik ben ook vertaler, fotograaf en ik organiseer THUIS IN SCHAARBEEK ook een festival in Schaarbeek, het festival “Alles es just!”, elk jaar.” Waarom heb je voor dit beroep BLAD MET PIT gekozen? “Ik ben eerst vertaler geworden na mijn studies omdat ik Romaans- filologie gestudeerd heb in Leuven. En na 15 jaar vertalen heb ik Mouna (links beslist iets anders te doen. Ik ben op de foto) & beginnen culturele activiteiten te Yousra (rechts op de foto) organiseren.” Wat heb je gestudeerd? “Romaanse talen in Leuven.” Wat doe je graag in je vrije tijd? echt een venster op de wereld. Ik Sinds wanneer doe je dit werk? “In mijn vrije tijd reis ik graag want vind heel belangrijk om tweetalig “Het werk dat ik hier in ik wil de wereld ook kennen. Ik te zijn, omdat het heel veel Schaarbeek doe, het organiseren ben heel veel in Schaarbeek, heel mogelijkheden schept.” van het festival “Alles es just!” daar veel in Brussel maar als ik naar het Hoe heb je Nederlands geleerd? ben ik in 2012 mee begonnen. Dat buitenland kan gaan dan ben ik “Ik heb Nederlands op school is een jaarlijks festival, elk jaar in daar heel tevreden over. Ik ontdek geleerd, van de kleuterklas, dus oktober. Dit jaar is het de vijfde graag nieuwe dingen. Ik fiets ook vanaf mijn drie jaar.” editie.” veel en fotograferen vind ik ook Wil je iets zeggen over ons, over de Wat doe je graag in je beroep? heel belangrijk.” jeugd van vandaag? “Wat ik graag in mijn beroep doe, Wij zouden graag ons Nederlands “Wel, dat ik alle vertrouwen in heb dat was niet het geval bij vertalen, verbeteren. Welke tips kan je ons dat jullie goede mensen zijn, dat dat is mensen ontmoeten. Mensen geven? jullie het beste voor hebben met bij elkaar brengen, activiteiten “Ik denk openheid. Openheid naar Schaarbeek, met de stad, met de organiseren waar mensen zich de wereld. Ik ben zelf tweetalig. Ik toekomst.” thuis voelen en waar ze ook van ben in het Frans opgevoed, thuis Dank u. kunnen profiteren dat vind ik en het Nederlands heb ik op school “Graag gedaan.” belangrijk.” geleerd. En dus tweetaligheid is Een andere taal leren vraagt tijd en vooral oefening, maar opent ook een nieuwe wereld aan mogelijkheden. Emmanuel Sepulchre is leerkracht Nederlands in de Franstalige secundaire school Sainte-Famille in Schaarbeek. Op een goede dag vond hij een exemplaar van ‘Thuis in Schaarbeek’ in het leraarslokaal en kreeg een idee. Zijn leerlingen van het derde middelbaar interviewden enkele Nederlandstalige Schaarbekenaren en schreven hun interviews neer. Hieronder lees je de eerste twee!

TEKST Rizlène & Ceyda Lidewij Nuitten FOTO Kristof Braekeleire

Kan je jezelf kort voorstellen? maar wat ik ook echt heel leuk vind, “Ik ben Lidewij en ik werk is montage omdat dat eigenlijk een hier op de VRT. Ik werk voor soort grote puzzel is. En je moet ei- “iedereen beroemd” en ik maak genlijk al die stukjes, al die beelden, televisiereportages, nu vier jaar.” al die interviews zelf gaan plakken Wat is je beroep? met de computer. En dat vind ik “Mijn beroep is dus heel tof omdat je eigenlijk zelf een reportagemaker. Ik ga mensen verhaal schrijft. Je kan daar muziek interviewen, ik film hen ook en dan aan toevoegen, je kan daar eigenlijk moet ik het ook monteren. En dat alles mee doen. Het leukste vind ik, 5 doe ik eigenlijk elke week, dus elke als de montage klaar is, heb je echt THUIS IN SCHAARBEEK dag is anders. Soms werk ik hier het resultaat van alles wat je gefilmd binnen, soms ga ik buiten filmen, hebt. En dan zie je eigenlijk dat je soms moet ik voorbereidingen van allemaal losse puzzelstukjes doen. Altijd iets anders.” zelfs iets hebt gemaakt.” Waarom heb je voor dit beroep Wat doe je graag in je vrije tijd? heb gedaan toen ik 18 was, ik heb me BLAD MET PIT gekozen? “Ik doe graag sport. Ik ga graag ingeschreven in een kamp met alleen “Ik heb voor dit beroep gekozen fietsen, lopen, voetballen ook. Ik maar Franstaligen. Jullie kunnen op omdat dat heel afwisselend is. Ik ga graag hier in Brussel gewoon kamp gaan met Nederlandstaligen. werk ook heel graag met mensen. We gaan rondfietsen. Ik ga ook graag Maar dat is wel moeilijk in het be- moeten veel praten met mensen en wandelen in het Zoniënwoud. Ik gin. Als je dat een week doet, heb je we komen ook op plaatsen waar ik luister graag muziek. Ik ga graag na een week een heel grote evolutie.” anders nooit zou komen. Dus dat is op café gewoon met vrienden Hoe heb je Nederlands geleerd? wel leuk. En ik film ook heel graag.” afspreken. Veel! (lacht)” “Nederlands? (lacht) Van mijn Wat heb je gestudeerd? Wij zouden graag ons Nederlands mama en mijn papa toen ik klein “Ik heb journalistiek gedaan. Mijn verbeteren. Welke tips kan je ons geven? was. Dat is de eerste taal dat ik heb studies waren bedoeld om echt “Wat voor mij het beste werkt, maar geleerd. En op school. Zoals jullie nieuws te brengen. Maar ik wilde dan omgekeerd om Frans te leren, is Frans hebben geleerd.” niet zo graag voor de krant werken, om Franstalige vrienden te maken. Wil je iets zeggen over ons, over de ik had liever filmen. Maar heel veel En het beste daaraan is, als zij niet zo jeugd van vandaag? dingen die ik tijdens journalistiek goed Nederlands spreken. Dus voor “Ik vind dat de jeugd van vandaag geleerd heb, gebruik ik nu nog jullie zou ik zeggen, probeer met heel veel bezig is met smartphones, altijd. Dus het is zeker wel een mensen in contact te komen die Ne- met gsm, met de computer. Maar beroep dat veel te maken heeft met derlandstalig zijn en die misschien dat ze ook heel nieuwsgierig zijn. mijn studies.” niet zo goed Frans spreken. Dan En wat ik leuk vind in Brussel is dat Sinds wanneer doe je dit werk? moet je wel Nederlands spreken, de jeugd zoals jullie, dat ze heel snel “Ik doe dit werk sinds de zomer van dan moet je wel je best doen. En dan vrienden maakt van andere landen. 2013, dus dat is nu bijna 4 jaar. Ik leer je dat ook heel snel. Maar in En dat vind ik iets dat misschien was 21 jaar toen ik begon en nu ben Brussel zijn er heel veel mensen die oudere mensen van de jeugd ik 25.” goed Nederlands spreken, er zijn kunnen leren: dat de verschillen Wat doe je graag in je beroep? zeker genoeg mensen, er zijn ook tussen de mensen niet uitmaken, dat “Ik vind het heel leuk om te filmen, Vlamingen in Brussel. Wat ik ook het gewoon om vriendschap gaat.” TEKST FOTO Sofie Joye Jeff Nuyttens

6 THUIS IN SCHAARBEEK BLAD MET PIT TOONMOMENT TRANSFOCOLLECT

James Holmes noemde zichzelf The Joker, compleet CREDITS met oranje haar en een maniakale grijns, toen Transfo Collect is een Brusselse broedplaats, die opereert hij vijf jaar geleden 12 mensen doodschoot op het snijvlak van kunst, onderwijs, burgerschap en in een bioscoop in Aurora, Colorado, tijdens stedelijkheid. Tijdens een jaarlijks toonmoment gooien ze de de nachtelijke vertoning van The Dark Knight deuren op voor publiek. Rising. Microvulkanen die laten zien dat er onder de maatschappelijke aardkorst een kolkende TransfoCollect schreeuwt, slaat, kruipt, danst en schrijft in de lavastroom klaarzit om uit te barsten. taal waarin de maker begrepen wil worden. Elke deelnemer Kan het ook andersom? Kan een superheld van het collectief vertelt zijn verhaal met zijn talent en wordt vraagtekens afvuren in plaats van kogels, kan gelokt naar het experiment. De wrijving zorgt voor de hitte hij u vragen waar de pijn zit, kan hij laten zien en de vonk voor het licht. De les die we leren danken we aan dat zijn kostuum niets anders maskeert dan zijn onszelf. eigen kwetsbaarheid? Transfo Collect onderzoekt in Lone Wolves hoe Van en met Adnane, Beyza, Edoardo, Giovanni, Bilal, Stefan, theater het podium en de straat op kan om de Nawal, Beste, Liesbeth, Alice, Farbod, Hassib, Hamid, Roel, twijfels van de stad aan het licht te brengen. Louay, Ahlaam, Samy, Bilan, Abdulaye, Chiraz, Ahmed, Serdi, Batman, Gilgamesh, The Hulk en Wonder Haider, Aurélie, Georgina, Bart, Sofie, Geert, Jeff, e.a. Woman die zich aan wildvreemden voorstellen: ‘Goedemorgen. Wij zijn superhelden. Wat kunnen wij voor u doen?’ in samenwerking met Ritcs en De Kriekelaar met de steun van de VGC en de Vlaamse Gemeenschap Info en contact: [email protected] FOTO Rose Vandepitte

Welk cafeetje bevindt zich achter dit raam? Stuur je antwoord voor 30 september naar De Kriekelaar, Gallaitstraat 86, 1030 Schaarbeek of [email protected]

7 THUIS IN SCHAARBEEK

Dit reliëf bevindt zich voor het gemeentehuis op het Colignonplein. BLAD MET PIT

DOOR Wauter Mannaert SINT- NICOLAAS VAN MYRAKERK Veerle Claes FOTO TEKST Veerle

Callaert

Het is 25 juni 2017. In de staten van onze Ezelstad kruis ik ontelbare 8 moslimfamilies in feestkleding - waarvan sommige mannen in kraakwitte

THUIS IN SCHAARBEEK djellaba’s -; het is immers Aid Al-Fitr (het “Suikerfeest”), dat het einde van de Ramadan inluidt. In de groene long van Schaarbeek (Josaphatpark) heeft ondertussen het Kriekenfeest plaats, met speelgoedrommelmarkt en wedstrijd kersenpitspuwen. Aan de Kruidtuin rijdt het verkeer zich hopeloos BLAD MET PIT vast, omwille van de doorkomst van de fietswedstrijd BXL Tour.

In dit hectische kader spoed ik mij naar de Sint- heeft van de kerk zelf, maar die heeft ze jammer Nicolaas van Myrakerk in de Vanderlindenstraat. genoeg niet in aanbieding. Het is 11u02 zondagmorgen, tijdstip waarop In plaats daarvan vestigt ze mijn aandacht op een normaliter de meeste christelijke kerkdiensten affiche op één van de kerkdeuren, met daarop plaatshebben (en - zo redeneer ik verder - waarop de gsm-nummers van twee priesters van de ik dan ook het gebouw open zal vinden: niet meer parochie. Een belletje en de heren zouden mij zo evident op een ander tijdstip in de week, in graag te woord staan. Bij gebrek aan antwoord deze woelige, ongelovige tijden…). Aangekomen op mijn belletje(s) veronderstel ik echter dat komen de wierookwalmen en de gewijde gezangen dringender, godsdienstige plichten momenteel mij reeds van ver tegemoet. Ik merk op dat de hun aandacht opeisen… En dus wordt opnieuw gebedstempel behoorlijk volgelopen is: de mensen het zelden ontgoochelende World Wide Web mijn staan tot buiten, sommige vrouwen zitten op de voornaamste informatieleverancier… knieën. De priesters-voorgangers staan met hun De kerk behoorde tot het klooster van de rug naar de gelovigen gekeerd - het gaat dan ook Franciscanen (Recolletten). Deze hadden om een orthodoxe eredienst. De kerkpilaren zijn het perceel tussen de Paleizenstraat en de beschilderd met enorme afbeeldingen van heiligen; Vanderlindenstraat in 1867 verkregen door een overal hangen iconen. Achteraan rechts in de schenking. Ze vertrouwden het ontwerp van kerk staan enkele tafels met te koop aangeboden, zowel het kerkgebouw als het klooster toe aan religieuze spullen: kaarsen, gebedenboekjes, architect Constant Almain-de Hase. De werken biografieën van heiligen (alles in het Roemeens, namen een aanvang in 1868 maar moesten reeds want de kerk behoort toe aan de Roemeense in 1871 worden stopgezet wegens geldgebrek. gemeenschap). Aan het meisje verantwoordelijk Op dat moment waren o.a. slechts het koor, twee voor de verkoop vraag ik of ze ook een brochure zijkapellen, en het dwarsschip af; toch werd de 9

kerk reeds plechtig ingezegend. Gelukkig werd Franciscuskerk genoemd. datzelfde jaar nog een verdieping bijgebouwd, dat Door het dalende aantal Franciscanen in het het verblijf van de paters werd. In de jaren daarna klooster werd de kerk in 1986 ontwijd. Ze werd kwamen nog enkele uitbreidingen, maar een verkocht aan Sint-Lukas Brussel, die ze gebruikte schandaal in 1888 (diefstal met schending van de als opslagplaats. In 2006 werd het complex hosties) maakte dat er eindelijk spoed werd gezet aangekocht door de Roemeens-Orthodoxe achter de voltooiing van het complex. Er werd een gemeenschap, die de kerk opnieuw geschikt grootse fondsenwerving gehouden en architect maakte voor erediensten en wijdde aan Sint- Almain-de Hase werd teruggeroepen om zijn Nicolaas van Myra. ontwerp af te werken. Hij stierf echter in 1891 en De kerk is opgetrokken in rode baksteen, in M. Cels nam de taak over. In 1892 werd de laatste neogotische stijl. Vermeldenswaardig zijn de steen gelegd, en in 1894 werd de kerk opnieuw glas-in-loodramen van meester-glazenier Coëme ingezegend. Het gebouw was gewijd aan Onze- uit Sint-Truiden, ontworpen in samenwerking Lieve-Vrouw van Smarten. met minderbroeder P. Geroen. De afbeeldingen Het klooster werd achteraan nog uitgebreid tussen 1899 hebben bijna allemaal betrekking op Franciscus en 1907 en de paters verwierven een huis dat aan van Assisi, zoals het centrale glasraam van het koor het klooster paalde. Het bombardement van 11 mei waarop zowel de figuur van Franciscus zelf als het 1944 vernielde een deel van het kloostercomplex, Loflied van Broeder Zon te bewonderen vallen. maar dit werd in 1947 heropgebouwd volgens de plannen van architect Frans De Keuleneer. In 1957 zag een winterkapel het levenslicht, en in 1961 werd Bronnen: de kerk een parochiekerk gewijd aan Franciscus wikipedia van Assisi. Officieel werd ze dan ook de Sint- www.irismonument.be Schaarbeek VROEGER

FOTO & Rose Vandepitte 10 NU THUIS IN SCHAARBEEK BLAD MET PIT UIT DE BIBLIOTHEEK VAN SCHAARBEEK Lotte Veuchelen FOTO TEKST Ingrid Lemaire Heb jij in de bibliotheek ook last van

Deze Thuis in Schaarbeek stellen keuzestress? Ontdek je graag iets nieuws? we je voor aan Katrien Of ben je klaar voor een ontdekkingsreis Katrien woont al achttien jaar in Schaarbeek, de door de collectie van de bibliotheek? laatste vijftien in een van de twee doodlopende Vanaf dit schooljaar krijgen jullie elke straten die de gemeente rijk is. Tweeënhalf jaar geleden kwam ze in de bib werken, op de afdeling Thuis in Schaarbeek via een medewerker volwassenenliteratuur. Sindsdien heeft ze de smaak het waarom van zijn/haar favoriete van het lezen weer zwaar te pakken. Als ze niet 11 werk(en) uit de bibliotheek te lezen. leest, luistert ze muziek of spreekt ze graag af op een terras, overal, maar de laatste tijd almaar vaker in Schaarbeek, met al die toffe plekken die erbij komen. Ze heeft geen hond. De tips van Katrien Geen tijd om te lezen? Duik dan eens in een bundel korte verhalen, waarvan we in de bibliotheek een aardige selectie hebben. Een goed kort verhaal schept in een paar bladzijden een hele wereld. Betoverend vind ik bijvoorbeeld Sait Faik Abasıyanık (1906-1954), die je onderdompelt in magisch Istanbul, een stad waar ik erg veel van hou. (Tussen haakjes, wie mij kan vertellen wat er aan de hand is in het verhaal ‘Op Wenlock’ van Alice Munro, mag me altijd aan de mouw trekken. Het blijft aan mijn ribben plakken.) Ietsje meer tijd te besteden? Dan is ‘Het geweld van de hond’ van Thomas Savage een aanrader. Ik leerde het boek kennen in onze leesclub Boekenboudoir. Een prettige bijkomstigheid van dit werk: je leert boeken kennen die je anders misschien nooit ter hand had genomen. En als het nog iets meer tijd mag kosten: lees Virginia Woolf, een leven lang ;-). Vroeger beperkte ik me tot de klassiekers; door in de bib te komen werken lees ik meer hedendaags, en dat is (niet altijd, wel vaak) de moeite. Neem nu onze vierde Slow Book-affiche, 23 november, met Heleen Debruyne, Joke van Leeuwen, Jamal Ouariachi en Joost Vandecasteele helemaal top. Welkom, trouwens! TEKST Philip Mosley

12 THUIS IN SCHAARBEEK BLAD MET PIT

Perhaps the Flemish Huguenot blood on my and with its arts and letters. Apart from a time grandmother’s side has given me an atavistic in the 2000s—an association with the Université predisposition, but from the moment I first set Libre de Bruxelles shifted my centre of foot on Belgian soil the country and its culture gravity to the municipality of Elsene/Ixelles—my held a peculiar attraction for me. Moreover, the frequent visits to the capital have been framed municipality of Schaarbeek, one of nineteen by the ample 3.14 square miles (8.1 km) and in the Brussels-Capital Region, has been the varied aspects of Schaarbeek. There I have been backdrop to much of my forty-plus years of privileged to stay at various addresses of several acquaintance with , with its capital city, friends. (for Werner Lambersy, Frans De Haes and Mija Symoens) As an impoverished postgraduate student of resident, had been able to create on canvas his literature travelling around Europe on a unsettling ‘empires of light’. shoestring budget, I discovered Brussels at the During the 1980s and 1990s, my centre shifted to beginning of the 1970s. On a chance invitation, the Diamant quarter of Schaarbeek, further to I met the poet Werner Lambersy at a soirée of the south, well beyond the long curve of the the Chambre des Imagiers, a group of writers and Haechtsesteenweg, to the area around Eugene artists that met in an Elsene garage converted into Plasky Square. There the poet, critic, and a clubroom and furnished with seating from an translator Frans De Haes graciously welcomed me old cinema. Lambersy, some of whose poetry I to Opaallaan, one of a number of streets renowned went on to translate, invited me to stay at his then for its cherry trees (of which more below). home in Schaarbeek on Auguste Sniedersstraat, Diamant has since become an even more popular an unobtrusive cul-de-sac near the station, one residential area for young professionals given its that abutted a high brick wall above which runs relative proximity to the centre of the city and the Zenobe Gramme Laan. The street was close to the European quarter. Later, my axis moved slightly railway tracks, and on winter nights the sound north again, to a house De Haes then owned in the of trains whistling by and the sight of lamps in delightfully named Distelstraat [Thistle Street]. an empty street impressed themselves greatly From there it was easy to reach the varied terrain upon my mind. I felt as if I were stepping into and old-world atmosphere of , an a surrealist canvas by Paul Delvaux; even more inviting place to walk, to jog, and to reflect on so when I saw in dream—or was it in reality?—a the huge explosion of energy and prosperity at 13 woman with large blue eyes and long blonde hair the height of the Belgian Empire around the THUIS IN SCHAARBEEK standing beneath a flickering chandelier in the turn of the twentieth century. That explosion domestic interior of an equally mundane brick was a phenomenon that produced not only terrace house. many remarkable public and private buildings, Schaarbeek is home to the , Victor in Schaarbeek as elsewhere in Brussels, but also Horta’s first Brussels house, but it is the work green spaces such as the park, inaugurated in 1904 BLAD MET PIT of three resident architects—Gustave Strauven, by King Leopold II, a monarch whose place in François Hemelsoet, and Henri Jacobs—that history remains a controversial one. This pleasant repeatedly catches the eye. However, much of residential area on either side of the busy axis of Schaarbeek in the 1970s—even the parts soon to Rogierlaan has its own distinctive character, as be gentrified—had a rather dowdy look, and many different from the station area as it is from ‘lower’ of the fine turn-of-the-century houses built for Schaarbeek, the densely populated Turkish and the gentry and the high bourgeoisie, some with Moroccan immigrant section separated from exquisitely decorated facades, needed a good central Brussels on its western side by the thin strip deal of tender, loving care. Te Huur/A Louer signs of a tiny but equally populous municipality, Sint- were everywhere, and the young romantic in me Joost-Ten-Node. toyed naively with renting a garret in one of these Another architectural product of that astounding late buildings in order to live out my starving writer nineteenth/early twentieth-century expansionism period. Extraordinarily, the rent at that time would was the army barracks in Dailly Plein. Completed not have been out of my reach; unlike today, when in 1894, the army abandoned it in 1976. Its main renting even a studio apartment would be difficult, building remained to tower forbiddingly over a and besides, little space is for rent, as wealthy square where, hopping off a bus late of an evening, investors have bought up most properties since the I would stop at the fritkot for a quick snack before 1980s. making my way downhill toward Vaderlandsplein. Back then, as still sometimes now, many of the facades All has changed now. The drab, dark hulk facing were shuttered and unlit at night, with only pools the square has recovered its original elegance, of yellow light from occasional street lamps the remains of the military compound behind it throwing them into some relief. I soon understood have been redeveloped, and the entire site has why Joseph Conrad, in Heart of Darkness, been transformed into a residential, commercial, describing unbroken rows of darkened houses cultural, and recreational complex known today as in Brussels, had called it ‘the sepulchral city’. I Alexander’s Plaza. (for Werner Lambersy, Frans De Haes and Mija Symoens) understood too why René Magritte, a Schaarbeek In Part Two I’ll tell of my more recent returns to the area. 6.10.2017

TEKST Philippe Debroe 7.10.2017 SCHETS

Pieter Fannes COLLAGE 8.10.2017 Jean Goovaerts

14 THUIS IN SCHAARBEEK BLAD MET PIT

Het erfgoedfestival ‘Alles es Just!’ is dit ‘Alles es Just!’ is de slagzin van de Schaarbeekse jaar toe aan zijn vijfde editie. En dat is reden volksfiguur Pogge, een 19de-eeuwse groenteteler en tot feest! Na succesvolle edities in het dorpsfilosoof die de gewoonte had om in de cafés vorig jaar verdwenen estaminet Aux Trois te bemiddelen bij meningsverschillen tussen de buurtbewoners. Zijn oordelen besloot hij steevast Rois, en vervolgens in het theater Espace met deze beroemd geworden lijfspreuk. In de geest Scarabaeus, betrekt ‘Alles es Just!’ dit jaar van deze sympathieke snaak, viert het driedaags een nieuwe centrale locatie: het voormalig festival op uitbundige wijze het springlevende tramdepot aan de Haachtsesteenweg in erfgoed van hier. Schaarbekenaar Camille Jenatzy (1868-1913) treedt Schaarbeek! dit jaar op als spilfiguur van het festival. Vandaag is hij wat vergeten, maar op het einde van de 19e eeuw genoot Jenatzy wereldfaam als ingenieur, Atelier autoconstructeur en -racer. Op 29 april 1899 overschreed hij, aan het stuur van het futuristisch voertuig ‘La Jamais Contente’, als eerste mens zeepkisten in de geschiedenis de kaap van 100 km/uur. 105,88 km/u om precies te zijn, mede dankzij het bouwen sigaarvormige, aerodynamische design van deze elektrische (!) wagen. Een voor die tijd ronduit halsbrekende snelheid! Experts waarschuwden immers dat bij zo’n onmenselijk hoge snelheid de menselijke aders uit elkaar zouden spatten. 15 Dit snelheidsrecord maakte hem op slag THUIS IN SCHAARBEEK wereldberoemd en hield drie jaar stand. Hij werd ook snel ‘Le diable rouge’ genoemd, een knipoog naar zijn vuurrode baard! Aan deze boeiende geschiedenis wijdt het festival de expo ‘Camille Jenatzy & La Jamais Contente’ in BLAD MET PIT het Autrique-huis. Naast de obligate historische stukken toont de expo ook een reeks van 12 illustraties die in opdracht gemaakt werden door het Brussels tekenaarscollectief De Geslepen Wie op zijn beurt de snelheidsduivel wil uithangen, Potloden. aan het stuur van een zelfgebouwde zeepkist, kan op zondagmiddag 8 oktober de deelnemen aan de ‘Jenatzy Wat heeft het festival verder in petto? Cup’ in het Josaphatpark. Deze zeepkistenrace is In het oude tramdepot zal het gereconstrueerde toegankelijk voor alle kinderen van 6 tot 12 jaar die in pop-up café Aux Trois Rois alweer in volle glorie september deelnemen aan het zeepkistenatelier. te bewonderen zijn. Op vrijdagavond trekken de Vier zaterdagen lang bouw je, onder begeleiding van VVVVP (Vrienden Van Vrienden Van Pogge) er het onze specialisten Leslie en Sylvain, het karretje van festival op gang met zelfgemaakte en knotsgekke je wildste dromen! Zeepkisten bouwen is ook leuker caféspelen, een concert en een DJ-set met de samen. Trommel dus gerust je vrienden op en stel je 45 toeren van wijlen Aux Trois Rois-baas Julo. eigen raceteam samen. Of sleur je ouders en familie Kom genieten van dit surreële decor, dat het hele mee in het avontuur! weekend dienstdoet als café, met streekbieren en typische estaminethapjes. Info en reservatie Verder ook nog een boeiende Op zaterdagen 9, 16, 23 en 30/09, overzichtstentoonstelling van 7 jaar ‘Hotel telkens van 14 tot 18u Rustique’: een polyvalente ontmoetingsplek in Prijs: 50 €/zeepkist voor alle ateliers Schaarbeek, geleid door het artiestenduo Anne (materiaal inbegrepen) Brugni en McCloud Zicmuse, een reeks concerten, Inschrijven verplicht: Sputnik vzw de zondagse stoet door de straten van Schaarbeek [email protected] – 0497/28 46 53 naar het Josaphatpark, een initiatie en wedstrijd wipschieten, en dies meer. ‘Alles es Just!’, een festival zonder gelijke! Dé cultuur- en vrijetijdspas voor Brussel

… is er nu voor iedereen!

16

6 maanden Film lidmaatschap naar keuze

Korting bij Ticket babysit-app

Jaarlijkse 2 Paspartoe- cultuurbon punten voor Brusselaars

Haal je Paspartoe vandaag nog! Te koop in Muntpunt, BOp en de 22 Brusselse gemeenschapscentra.

Ontdek nog meer voordelen op www.paspartoebrussel.be bazaar 2017_druk.pdf 1 9/08/17 13:06

Bazaar op Fête den Trottoir de Zo 17.09.2017 rue Vanderlinden In de Vanderlindenstraat Straat Het straatfeest is leuk voor feest iedereen. Naast de rommelmarkt zijn er tal van spelateliers en straattheater! Live muziek en verse muntthee voorzien we in ons gezellig salon. Ism Groep Intro, Ratatouille, Chiro Schaarbeek, nadine vzw

op den sur le

Zondag Dimanche 10u–17u Brocante Theesalon Crêpes Plant Kingdom Toolbox Straatpiano Animation

THEATER 17.9.’17 Lone Wolves Meer info 02 245 75 22 — [email protected] Toonmoment TransfoCollect

De bewoners van Schaarbeek, Ratatouille, Chiro Schaarbeek, nadine vzw, Groep Intro, De Kriekelaar en vele anderen. Met de steun van het LokaalCultuurbeleid, de gemeente Schaarbeek en de Schepen van Cultuur. Vr 08.09.2017 om 20u Avec le soutien de l’Echevinat de l’Intégration sociale de .. V.U. Wim Kennis, Gallaitstraat 86, 1030 Schaarbeek – ontwerp www.pjotr.be Za 09.09.2017 om 20u In De Kriekelaar CONCERT Dit is je kans om de jongeren van TransfoCollect aan het werk te Stoemp! Chapelle Saint-Famille zien. Di 10.10.2017 18u Za 07.10.2017 om 19u30 TransfoCollect onderzoekt in In De Kriekelaar 13de jaar van het Kapel project Lone Wolves hoe theater het Stoemp! is very sprout to be van L’institut de la Sainte-famille podium en de straat op kan om de Brussels en staat voor een gratis D’Helmet twijfels van de stad aan het licht concerten circuit op authentieke Concert: Elise Gäbele (soprano) et te brengen. Batman, Gilgamesh, locaties in en rond Brussel. Jong Mathis Lecomte (orgel) The Hulk en Wonder Woman muzikaal talent bieden we een VVK (tot 05/10/2017) via Rekeningnr BE72-7320- die zich aan wildvreemden springplank: van de wijk naar het 1061-8016 voorstellen: ‘Goedemorgen. Wij centrum en van de kerktoren naar Reservatie met mededeling: naam, aantal tickets zijn superhelden. Wat kunnen wij de hoofdstad. Ditmaal presenteren (volwassenen/studenten) voor u doen?’ we jullie een hiphopavond met Le VVK €15 volwassene €6 student Prijs: vrije bijdrage 77, Berrykrimi en Jay MNG! ADK €18 volwassene €8 student Reserveren: www.dekriekelaar.be Gratis [email protected] – 02 245 75 22

FEEST IN DE BIB CIRCUS

Boem Patat Reuze boekenverkoop Spiegel im Spiegel Za 02.09.2017 12u Ma 04.09.2017 tot 30.09.2017 Cie Side Show In het Josaphatpark Tijdens deze jaarlijkse Woe 04.10.2017 , Do 05.10.2017, Vr 06.10.2017, De zomer in stijl afsluiten? Dat boekenverkoop worden meer dan Za 07.10.2017 doen we met een heerlijke picknick 4000 afgevoerde boeken, dvd’s en In De Kriekelaar en bruisende circusacts voor groot cd’s verkocht die uit de collectie Wat is reflectie; wat is perceptie; en klein. Breng een gerecht voor van de bibliotheek verdwijnen wat is de realiteit? Zes artiesten op het buffet en eet gratis mee. om plaats te maken voor het spiegelen je een krachtig visueel Gratis allernieuwste op de markt. universum voor waarin circus, - Strips en boeken kosten €1 of 5 stuks voor €4 dans, theater en plastische kunsten Alles es Just - Cd’s en dvd’s kosten €2 of 5 stuks voor €8 samenkomen in een poging de Vr 06.10.2017 Let op: alleen contant betalen is mogelijk, er is werkelijkheid onderuit te halen, Za 07.10.2017 geen bancontact. maar evenzeer om de menselijke Zo 08.10.2017 kwetsbaarheid bloot te leggen. Kinder- en jeugdjury VVK €11 ADK €13 Paspartoe Kansentarief €2 Alles es Just nodigt je uit om in 19 Pogges voetsporen te treden en het Vlaanderen 12+ *Brusselse première THUIS IN SCHAARBEEK dorpje dat Schaarbeek ooit was Vr 22.09.2017 18u-19u Reserveren: www.dekriekelaar.be te ontdekken. Een volkscultureel De jeugdjury komt samen, [email protected] - 02 245 75 22 erfgoedfestival waarin je de aansluitend is er een interactieve rijke wereld binnenstapt van de lezing door Do Van Ranst. ECO kleine Pogge, een Schaarbeekse BLAD MET PIT held en krachtig symbool van Kinder- en Jeugdjury Repair Café Schaarbeek rechtvaardigheid en gelijkheid Vlaanderen 6+ zo 10.09.2017 vanaf 14u tussen de mensen. Za 23.09.2017 11u-12u zo 08.10.2017 vanaf 14u Alles es Just De kinderjury komt weer Wijnheuvelenstraat 307 samen!Aansluitend maak je een Samen dingen herstellen is het WORKSHOPS Magritte collage in de workshop idee achter de Repair Cafés: van Sophie Van Homwege! deskundigen met kennis van zaken Wegwijs op de tablet zijn ook van de partij. In deze lessenreeks leer je de tablet Boekenboudoir https://sites.google.com/site/ opstarten, een spelletje spelen en Wo 04.10.2017 om 20u repaircafeschaerbeek/ een e-mail schrijven. We maken Bij een drankje en een hapje foto’s en we zoeken informatie op bespreken we boeken die de lezers het internet. Ook het verkennen zelf kiezen en begeleiden. De van allerlei praktische apps staat toegang bedraagt 3 euro, drank, op het programma. hapjes en secundaire literatuur De cursus, op maandag en woensdag van 9u tot inbegrepen. 12u, start in september. Wil je onze uitnodigingen ontvangen, stuur dan Inschrijven kan op maandag 11 september in het een mailtje naar [email protected] ter leslokaal in de Philippe de Champagnestraat 23, attentie van Irène De Grande. 1000 Brussel (10:00 – 12:00) Interesse? Wil je meer informatie? Salon Bombardon goes classic CBE BRUSSELLEER – 02 223 20 45 of www. Vr 13.10.2017 brusselleer.be Een klassiek concert in samenwerking met de Dienst Nederlandse Cultuur www.1030cultuur.be

verschillende plekken. We zijn in januari zijn We verschillende plekken. van ongeveer 22 gestart met een totaal met de hele ploegweken creatie op totaal een tiental verschillende plekken. Meestal in het gezelschap Iedereen wel in Brussel. en woont 2 heeft kinderen in Brussel. We en een Zwitser. Grieken, een Française vinden het belangrijk dat het haalbaar is met te combineren om het creatieproces een familieleven.” het uitgangspunt van de voorstelling, vorm maar het was niet duidelijk in welke wilden ze op scène zouden komen. We het zowel met het idee van de spiegel als object werken. De spiegel als metafoor en alle associaties reflectie, errond: transparantie,…” vraagt heel veel tijd. De lichamen moeten elkaar ontmoeten kennen, maar en leren dat geeft ons ook de tijd om samen te door te worden schrijven, geïnspireerd wie op scène staat en echt tijd te nemen krijgen de kans om te voor onderzoek. We blijven zoeken,vast de dingen niet te snel te leggen. Dat is een moeilijke oefening, moetwant iedereen constant klaar staan en bereid zijn om zich opnieuw in vraag te stellen. Op het moment dat niets meer aan een voorstelling verandert, ook tijdens voorstelling is de het touren, dood, denk ik. Of is er toch geen nood meer om te spelen. Ze moet nog groeien, ook na de Datpremière. moet.” Spiegel im Spiegel Spiegel maken we op Aline: “Spiegel im was Quintijn: “Het materiaal van de spiegel Circus Aline: “Het is een lang creatieproces. Spiegel im Spiegel op www.dekriekelaar.be Voor meer info en tickets kan je terecht je terecht kan en tickets meer info Voor speelt op 4, 5, 6 en 7 oktober 2017 in De Kriekelaar. in De Kriekelaar. 2017 6 en 7 oktober speelt op 4, 5,

TEKST en toen leek het ons het goede moment om ook aan samen een artistieke creatie te gaan. Het was plots duidelijk. Dat was in 2013, waar onze voorstelling Wonders we aan gewerkt hebben in De Kriekelaar en die we daar ook hebben gespeeld. ons is De Kriekelaar een belangrijkeVoor krijgen veel steun en voelen ons plek. We daar een beetje thuis, dus het is heel leuk om daar te kunnen werken.” gezelschap opgericht, Cie Side Show. gezelschap opgericht, Cie Side Show. werkten al vaak samen, maar hadden We geen gemeenschappelijke Er ruimte. was altijd een wil en nood om samen Side Show is altijd een iets te creëren. of interactie tussen circuskunsten beweging en beeldend werk. Dat is waar wij elkaar tegenkomen en waar wij samen een nieuwe taal kunnen uitvinden. Aline maakt beeldend werk: kostuum, scenografie, beeldende kunst, met het fysieke dat we combineren Ik ben werk van mij en mijn omgeving. door altijd geïnspireerd wat zij doet en dialoogproberen Wij te omgekeerd. stellen tussen ons in beeld en vorm.” Elvira Crois Schaarbeek. Ik ben hier geboren en woon hebben 15 jaar elkaar hier nog altijd. We kennen, toengeleden leren we allebei in Ik ben studeerden. Brussel scenograaf en kostuumontwerper en heb toen de kostuums gemaakt voor het eindwerk van zijn circusvoorstelling.” FOTO Aline: “Toen hebben kindje gekregen we een Aline: “Toen Quintijn: “In 2009 hebben we ons Kristof Braekeleire in Schaarbeek Show Side leven woonAline: “Mijn hele ik al in

Ben je op zoek naar een cursus voor volwassenen, een lokaal of een vriendje op facebook? Heb je zin in een leuk concert, familie­ theater, comedy? De Kriekelaar heeft het allemaal!

Check onze website, facebook-pagina, flyers, affiches en folders, of

De Kriekelaar GC De Kriekelaar spring eens binnen bij ons in de Gallaitstraat. www.dekriekelaar.be