Verslag dialoogtafel ondernemen Datum: 1 februari 2021 Verslaglegging: Cor Helmendach

Er wordt een korte toelichting gegeven op de bouwsteen Ondernemen. De gemeente ontwikkelt bedrijfslocaties, zowel kantoorlocaties als bedrijventerreinen. De gemeente stuurt economische ontwikkeling in ruimtelijke zin met behulp van bestemmingsplannen. Belangrijke vraag is hoe de ruimtevraag van bedrijven verandert en hoe de gemeente daarop moet anticiperen. De discussie wordt gevoerd aan de hand van een paar vragen:

Welke grote ontwikkelingen kunnen zich de komende decennia voordoen en hoe raken die Middelburg? Het marktaandeel van e-commerce zal verder groeien. Winkelketens moeten een ander verdienmodel zoeken. Winkelgebieden moeten indikken. Verblijfsrecreatie komt in de plaats van winkels in binnenstad. Er komt een meer compacte binnenstad. Aan de randen van het kernwinkelgebied verschijnen andere functies; bijvoorbeeld wonen voor starters. E-commerce is vooral een bedreiging voor MKB. Je kunt als MKB-er niet tegen het grootbedrijf op, er is veel kennis en kapitaal nodig om een goede webshop te bouwen en beheren en om omzet te genereren. Er vindt nog steeds een consolidatieslag plaats, veel internetplatforms maken geen winst. Winner takes all. Een eigen platform voor Zeeuwse ondernemers is mogelijk een oplossing. MKB-ers kunnen nu nauwelijks verdienen aan webshops. Uitkomst van deze ontwikkeling is nog te onzeker. Amazon heeft in VS winkelkaalslag veroorzaakt. 5% is nog slechts zelfstandige boekhandel. Dat is een ongewenste ontwikkeling. Dezelfde verandering is waarneembaar in het toerisme. Er komt een regionaal toeristisch boekingsplatform als alternatief voor dominante boekingsplatforms. Daar zouden winkeliers bij aan kunnen sluiten. Voedselketens worden meer regionaal. Ook productie en verbruik van energie zullen meer regionaal worden georganiseerd. Er ontstaan kansen voor stadsdistributie voor horeca en detailhandel. Producten worden aan de rand van de stad overgeslagen en met kleine elektrische bestelbussen naar de winkels gebracht. Geen dieseltrucks meer in de binnenstad. De productie van duurzame energie is nieuwe economische pijler van Zeeland. Dat levert werkgelegenheid op. We zien dat nu al bij de bouw en het beheer van windmolenparken. Thuiswerken biedt kansen voor het aantrekken van nieuwe inwoners van buiten Zeeland. De provincie moet daar wel ruimte voor geven in de woningbouwprogramma’s.

Moeten gemeenten afstemmen over de opvang van diverse soorten bedrijven? Dat is al geregeld met bestemmingsplanvoorschriften over milieucategorieën en over de omvang van bedrijfskavels. Afstemmen over opvang van soorten bedrijven op regionaal niveau is prima. Maar er moet wat te kiezen zijn voor ondernemers. Incidenteel ontwikkelen zich grote bedrijven buiten de grote bedrijventerreinen maar dat is geen probleem.

Moeten gemeenten onderling afspraken maken over het voorzieningenniveau in Zeeland? Voor toeristen is het belangrijk dat er in verschillende steden en dorpen aantrekkelijke winkels zijn en dat er iets te doen is. Zowel in Vlissingen, Zoutelande, Domburg, als in Middelburg. Iedere kern heeft eigen sfeer en uitstraling. Daar hoort ook horeca en detailhandel bij. Tegelijk is het zo dat er geen draagvlak is voor meer dan 1 groot regionaal verzorgend winkelgebied in Walcheren.

Moet je toeristisch beleid niet op het niveau van Walcheren afstemmen? In Veere wordt de discussie over toerisme en leefbaarheid gevoerd. De toerist die op Walcheren verblijft, beweegt zich over het hele eiland. Overlast van toerisme is vooral overlast van auto’s. Met name de Duitse toerist is zeer gehecht aan de eigen auto. De Duitser is moeilijk te verleiden om openbaar of alternatief vervoer te gebruiken. Er is onderzoek nodig naar mobiliteitswensen van toeristen. Vervoer vanuit kust naar Middelburg zou je via shuttle-bus mogelijk moeten maken. (Kustbus- concept). Dat zou overlast van automobiliteit terug kunnen brengen. Circulair materiaalgebruik is een economische kans. Gebruikte materialen worden regionaal ingezameld en bewerkt. Dat zal extra ruimte kosten maar ook extra werkgelegenheid en omzet opleveren. Nu gaat met name bedrijfsafval overwegend de provincie uit.

Wil Middelburg nog meer toeristische accommodaties? Veere is terughoudend met uitbreiding capaciteit. Als Middelburg de hotelcapaciteit nog verder uitbreidt, heeft dat gevolgen voor Veere. Hotelcapaciteit is de laatste jaren sterk gegroeid in Middelburg en er komen nog steeds aanvragen binnen voor hotelkamers in de binnenstad. Hotels kennen een minder grote piek dan het traditionele kampeerbedrijf. Kansen voor uitbreiding van het toerisme liggen buiten het hoogseizoen en bij doelgroep die niet voor zon, zee en strand komt. Andere doelgroepen leiden tot spreiding in ruimte en tijd. De gestegen prijzen voor onroerend goed bedreigen de kansen voor jonge mensen om te wonen en te ondernemen. Woningen worden te duur voor de eigen inwoners. Dat is een bedreiging voor de sociale structuur.

Hoe kunnen we de kansen die het hoger onderwijs biedt, benutten? DRV is betrokken bij Dockwize. Er is een subsidiestroom die zorgt voor continuïteit. Studenten die een bedrijf starten kunnen worden geholpen met het leggen van contacten. Starters zijn enthousiast en hun ondernemingen hebben potentie om te groeien. Het bieden van stageplaatsen is nu een kans om studenten aan Zeeland te binden. Het concept van een campus is goed maar studenten kunnen ook in andere gemeenten worden gevestigd. Op die manier kunnen buurgemeenten profiteren van de groei van het hoger onderwijs.

Hoe komen we aan voldoende en goed personeel? De beroepsbevolking krimpt en er is structureel behoefte aan arbeidsmigranten. Arbeidsmigranten zullen in toenemende mate permanent in Nederland vestigen. We moeten collectief zorgen voor promotie van Zeeland als aantrekkelijke regio om te wonen en te werken. Ook bedrijven in andere Nederlandse regio’s hebben een tekort aan personeel en we moeten dus concurreren om personeel aan te trekken.

Durf te kiezen en houd rekening met andere gemeenten. Bij het maken van beleid moet Middelburg rekening houden met de effecten op de andere gemeenten in Zeeland. De deelnemers hopen dat Middelburg duidelijke keuzes durft te maken en dat met het opstellen van de omgevingsvisie geschiedenis wordt gemaakt.