[Et] Dignitatem
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
HIERONYMI 0U> VERII AVGVSTI BERGOMA. ' tis Ph^ci,Poetse<^ Laureati» DE IMPERIO ROMANO, IN priftinam Gcntem 8c dignitatem refti^f tuto, LIBER vnicus, EIVSDEM, DEPARTITIONE ORtf bis : Libri quattuon ADDITA EIVSDEM/NONNVLLA EPIGRAMMATA. ' AROLVS QVINTVS DIVI. na faucnte clemendaRomanorum Impe^ rator Auguftus, ac Germaniae, Hifpania*? rumjVtnufqpSicilisCjHierufalem^Hunga^j rix, Dalmati^, Croatiac eta Rex» Archii^ dux Auftriac» Dux Burgundix, Brabantisc &a Co<^ mesHabfpurgi,Flandri2e,TyroIis &c, Erudito no<? Hro & Imperi|facri fideli diledo Hieronymo de Au^ tuftis poeta: Laureato, Gratiam noftram Cae&ream, : omnebonum*. Quemadmodum apud vetercs in belIo,qui vel mu^ rumprfmus afcenderat, vel ciuem raorti liibduxerat, corona vel murali,vel Ciuica donabaturJ ta digna viia res eft, vt ingenfjs acrerum fcriptoribus fuus honorac dignitatis gradus ftatueretun Et quoniam carminis vfus oratione foluta antiquior exiftimatur fuifre,non immerito antiquitus vfitatum €ft,vt qua Dudor excr^ citus ob vi(floriam corona decorabatur, Poeta quocg ob raemoriam rerum quam fcribendofecifret, aeterna frondeLauriornaretur,tanquam meritu vtriufq^ pat cffet, Illius quod egregie bellu geirifret, huius quod a gregie geftum ab iniuria obliuionis affereret^H iic mo^ remnosDiuorumlmperatorum prsedeceirorum no^s ftrorum exemplo feruantes : ut ornata aliquando vir^ tustuaacrius in pofterum fe extolleret, & ad fortium Heroumlaudes celebrandas vlterius inuitaretur» Attendentes ingeni}tuicandor€m,&artis Poeticae pt^ ritiam ac ven^ felicitat€m,cuius amplam apud nos de^ guftationem dedifti»Proindeam*mo deliberato excer^ itafcntentia & autoritatciioftraCa2farea te prsenomJUJ mtum Hieronymu de Auguftis, per Laureai impod^ tione Poetam Laureatu fecimus, crcauimus, ereximus & in(igniuimus,ac tenore prgfentiu facimus^crcamus, crigimus &:infignimus volentes, &: eademlmperiali autoritatedecerncntes,vttupr2efatcHieronymcubicp locoru & terraru pro vero Poeta Laureato reputari,ct tencri,&: deinceps quibuslibet honoribus, priuilcgi^s, libertatibus, grati]s 8c prxrogatiuis gaudere 8c potiri pofljs^et valeas,quibus c^teri Poetg Laureadgaudent, fruuntur,&: vtuntur con(uetudine vel dc lurc,contra/ dicftione 8c impedimento cefTantibusquorumcunq^* Quocirca mandamus vniuerfis et (ingulis principibus Ciuitatibus , comunitadbus, Vniuerlitatibus,ac cartc^ ris noftris, &: Imperrj facri fubditis, &: fidelibus, cuiu^ fcu<^ ftatus gradus coditionis aut dignitatis cxtiterint, vttepr^fatu Hicronymum de Auguftis hacquam tibi largiti fumus dignftate,&: pracrogatiuis,acin[ignibus, ct ofRcrjs eiuspertotumRomanum Impenu dCvhic^ locorum frui,&: gaudere permittant» In quantum gra^ tiam noftracaram habeanc,ac prscter noftra &: Impe^ rrj facri indignadone,poenam decem Marcharum auri puricupiant euitare,quaru raedictatem ImpcrialiFi^ (co feu iErario noftro,rehqua vero partem iniuriapafiS vfibus.toties quoties contrafacflufueritdecernimus ir^ remifibihter apphcandam»Harum teftimonio htcrarii manu noftra fubfcriptarum, &: figilhnoftriimprefiio^ ne munitaru» Dat : in ciuicate noftra Mediolani, Die vigefima quarta menfis Augufti, Anno Domini Mil^ lefinio quingentefimoquadragefimoprimo, Imperfj noftrivigcfimoprimo» i&t Regnorum nQftrgrumvi^. gefimofcxto. SERENISSIMO PRINCIPI PHILIP. po, Diui Caroli Quinti Imperat©ris Maxinu Inuidiffimic^ Filio vnico, Hieronyj^ mus Oliucrius AuRuftus*. O N finc grati'a,ac vcterum cxemplo, fece^! ptus mos eft, InuicStflimi acClemenciffimi animi Rex t vt quioeio magis quara negotiQ idoneieffent,et adfcribendum quam agendum prom# ptiores haud pari fortuna vitam agercntj li fe libscos^ fuos ingeniorum foetus patrocinio 8c audoritati eo? rum, qui in rebus gcrendis magni claric^ habcrentur, committercnt: vcabillis fufceptiaafti(^ veluti mutua^ ta digmtatduuarentur.Necj^ viciffim rerum geftarum autoribus fcriptores inutiles fueVc : nam quumcorum fada in occulto effc no fi'nant,ad bcne pr^clarei]^ agem dum ilhsanimum addiderunt. Ita (cribendi vis, agen^ dic^ mutuo^^gratac:^ viciffitudine coahta ac fuftcntata, niaiorimpendiofeipfaeiiafit. Ego quoq^ quum huic literario ocio apprimc dcditus fuerim, Ca^farisq^ rcrij gcftaruadmirationccaptus, Librum dc Imperio Roj» mano in priftinam gentem ct dignitatem reftitutocar^ minibus conC:ripferim,ncmincm te vno potiorem ha# bui cui dediGaretun C^is enim Cac&ris nomen liben^ tius legeret C quis de laudibus iUius & gloria difleren^ tem maiori cum alacrirateaufcultaret C quam fiiius C Et is profecloqui maximft^alienus effiet ab Alexandri Macedonis viti]s fupcrbia ac temulentiaj.quibus ille ' perdms patris Phiiippi laudatorcm amicum in conui^ : luio tnicidaucnt. Quanquam tuquidem Philippefor^ tifiime omnium Gmulcp prudentilTime Rex, non Ale^ xandri Magni mores vcl fugiendos vel fequendos pras oculis vt haheas oponet; necp virtutis aliundc cxempla tibi petenda funt: quum ex familia maiorii* busi^ tuis pracftantifTimis Regibus atcp Imperatorfi? bus^ac nunc potiffimum ex Patre Casfare clariirima vU ua(:g virtutum ommu Imperialiumt]^ ornamentorum documenta in dies haurias» Tut^^itanatura diuinocp Numine inftitutus (is,vt beneagerc pronum tibifaci^ le<^ acliberum fit* Etenim Reges inmanu Deifunt,& illis plerifq^ nafcentibus diuiniiTimum aliquod praeter casteraNumen attribui,quo reganmr,ac regant,per^ fuafum eft: vt fequens Epigramma teftaturinfili) tui natiuitatem,iam tum a' nobis editum,quum natum tibi puerum ceu fidusHefperijs efFulfifTc auditum eft^ Quodfichabet: In lucem pucr emicuit, quo pulchrius aftrura Idalio nunquam prodrjt egremio: Formofo(^ datus cuftos pulcherrimus vni Supremum irradians Spiritus ante louem* Spiritus Hefperiseregnis deleda poteftas Crefcat,& Hefperiam feruet vtramtp Puer, Et quum iura dabit,populis quum bella mouebit, Praefenti afriftensnlimine cunda regas.. Sed vt ad inftitutum redeara, hos meos labores & quicquid hoc eft operis numini tuo Rex dicamus : Pa^ tris(^ tuilaudes tibi confecramus : quibus equide vc^* rercr magis ofFudifletcnebras luccm attuliflc,{ecf quae per fe illuftrifliniae funt atq^ immenfg, vt a me ncc lUuftrari nec augeri,i£a pariternec obfcurarinecpmi^ nuipotuemntlllum ctiam nolim in animiscuiufquam fcrupulum ac fufpicioncmrelidamiritnon ex confcien^ tia me^fcd afTentandi caufa indudum fuifleJmd cgo vc ftraope &:gratiaquanilhominihac tempeftatc optabi liuseucnircpoffearbitror,liben£er carerem potius, vllis anfam merito cxiftimadi darem, me tanquam tiby anem quendam, aut buccinatore, gratia? lucriuc fpcmaliquam,non verum fandlumip {pedaC ' fe,quantum poetice ratio poftulabat t quae veris falfa, fandla profiinis, varietatis interdumorna^ tustp caufa commi^ fccrcgaudet* : : Principium m rcbus vnum'^ optabilc fummum cft, Ac gcncns vclutigloria apcxi:^ (uif Sic auro aflurgunt Vcncris Lunaeij mctalla Sic Homo viucntum continct omnc gcnus Sic gcnus humanum admirans tc maximc Csefar Sufpicit d fodi gIoriaapcx(^tui« DE IMPERIO RO' MANO IN PRISTINAM QEi^ tem &r dignitatcm reftituto,Libcr vi^iiici^^ Palinarchia» lAftatum Imperiumcanimus.reuocataip rcgna Romulcam in gcntcm^Diuumip ut iufla fecutus Auftrius afflicSis rebus lucurrerit Hcros,. Rex qui terrarum libras fundamina^&alma Luee fcdes,circum rutila caligitic fseptust A' quo principium eft^in quem fc verfa rcfoluunt Omniarquic^ Patrem fidis mortalibus sequum Concilias,iuftosq^ facis coelocj potentes: Quae tantae campis acicsCquo criminc diris Exarfifle odfjs tot feruere bella dediftiC An genus ele(ftum atc^ asterna mentc repoftum, Terquaterut fufum liquidis fornacibus aurum, Tentari interea placuit C' coeloc]^ probariC An vitia exagitasC & fern vindice virga CaftigasC an qu^ tantorum caufa malorumC Vtfacrum Impenum Romanaqpfrangere Sceptra Vndiqp certatim totus concurrerit orbis* Hinc belli nimbus pluuio conflatus ab Auftro: Illinc horrendum feptem intonuere Triones: Romanos<qp apices quaflans tulita^rcagrando: Nunc Oriens furitinfultans: nunc omnibus armis Ingruit Occafus : decus hoc auertere tcrris Aufonium connixi omnes,&: perdere ferro^ Hos nouapermouit clarantis gloria belli : : Hos j3i\rd'3C ftuJium/uiij scp ngitat^ libiJo Vmdidtx ftiinulat^ veteriscp iniuria damni: Hi fKo.rerumcp vicem ducentibus aftris: Hi meliore fola, & mitis dulcedine Bacchi Ille(fli : aft ali] coeli leuioribus auris: Inuafere nouas fedes^turbasqp cicrc Impetio ingentesjali-j, (quiplurimus ordoeft) Sublati fcelere/celerumc:]^ autorefuperbo Dxmone,&:armata flammis hortante Megxra: Imperrj fpreuere animis mandata rebelles: Etquos oppetere.aut ftrifto confiftereferfo, Romana decuit pro Maieftate feroces, Mutauerefidem,&: contra valida arma tulerc: Auc coniuratum procul exciuere Tyrannum, Immanem Ghrifti & Romani fanguinis hoftem, Crudeles:&: prefla s^raui non ponderc tellus HifcitC'&: immeritis"aperit Sol lumina terris C Quum tamen Augufto fuerit npn fandiorvlla Imperio, aut olim Supcris tam nota poteftas: Quippe quod exadis Itala virtute tyrannis. Creuerit,inculto leges defcripferit Orbi, EtDiuis Coelum, 8c facras aUaribus acdes Auxerit, atcp pios domina ditauerit vrbc* Imperium Deus ipfe dedit,Deus omine fanxit terras jffiter num^cp coli ftatuit,quum Cacfare Principe rcfpexic celfa miferatus ab arce Et quum fadus homo, ac vitalibus editus auris Audi-jt Imperium, atcp emiflo primus in orbem Paruit edido, fignata^cp Caefaris acra C^faribus, reddicj fuos mandauit honorcs : : : Nec ccflereDeo tamcti, at fatalibtrs aufi Se cpnferrcaquilis, infeftat^ tollcre Ggna Hinc toties fufo manantes &nguine riui: Hinc defolati cacfis cultoribus agri Tot populi, magnac quondam tot funditus vrbci Interiere : nec Imperi) perculfa poteftas Occubuit:fedethxc adeo femperq^ fedebit Aufcret arrcptum donec