Via Lana - vocabula

Via Lana - vocabula Via Lana - vocabula

Ważne daty

312 r. p.n.e. – budowa Via Appia - królowej rzymskich dróg, przez Appiusza Klaudiusza Cekusa

III w. p.n.e. – budowa Via Latina

220 r. p.n.e. – powstanie Via Flaminia z inicjatywy Gajusza Flaminiusza

241 r. p.n.e. – budowa Via Aurelia przez Gajusza Aureliusza Cottę

175 r. p.n.e. – ukończenie budowy Via Aemilia przez Aemiliusa Lepidusa

Scenariusz lekcji dla nauczyciela

I. W zakresie kompetencji językowych. Uczeń:

8. dokonuje następujących transformacji gramatycznych w zakresie morfologii:

17) potrafi korzystać ze słownika łacińsko polskiego przy sporządzaniu przekładu;

19) dokonuje poprawnego przekładu prozatorskiego tekstu łacińskiego z zakresu tekstów określonych w kanonie na język polski, w tłumaczeniu zachowując polską normę językową;

II. W zakresie kompetencji kulturowych. Uczeń:

6. posiada podstawową wiedzę o następujących kluczowych zjawiskach z zakresu życia publicznego i prywatnego w starożytnym Rzymie:

4) życie społeczne i gospodarcze (miasto i wieś, drogi, handel; religie w świecie greckim i rzymskim; wyrocznie – Delfy, Sybilla; niewola i niewolnicy; fenomen prawa rzymskiego; kalendarz; armia grecka i rzymska; rozrywki); 13. potrafi scharakteryzować i poddać interpretacji uwzględniającej właściwy kontekst kulturowy następujące kluczowe zjawiska z zakresu życia publicznego i prywatnego w starożytnej Grecji i Rzymie:

3) życie społeczne i gospodarcze (miasto i wieś, drogi, handel; niewola i niewolnicy; religie w świecie greckim i rzymskim; wyrocznie – Delfy, Sybilla; fenomen prawa rzymskiego; kalendarz; armia grecka i rzymska; rozrywki);

Nauczysz się

czytać tekst w języku łacińskim i rozumieć jego znaczenie;

opowiadać o realiach dotyczących dróg w języku łacińskim;

nazywać co najmniej 3 główne drogi starożytnego Rzymu.

Prezentacja słownictwa

Słownik, online-skills, CC BY 3.0

Ćwiczenie 1 Ćwiczenie 2

Wybierz właściwe zdanie opisujące obrazek:

Fēmina procul ab lectīcā stat. Fēmina prope lectīcam stat. Fēmina circum lectīcam stat.

Via Lana

Mapa dróg w starożytnym Rzymie, wikimedia.org, domena publiczna In Ītaliā multae et magnae viae sunt: via Appia, via Latīna, via Flāminia, via Aurēlia, via Aemilia. Via Appia est inter Rōmam et Brundisium; via Latīna inter Rōmam et Capuam; via Flāminia inter Rōmam et Arīminum; via Aurēlia inter Rōmam et Genuam; via Aemilia inter Arīminum et Placentiam. Brundisium, Capua, Arīminum, Genua, Placentia, Ōstia magna oppida sunt. Ubi est Ōstia? Ōstia est prope Rōmam. Tusculum quoque prope Rōmam est. Brundisium nōn est prope Rōmam, sed procul ab Rōmā: via Appia longa est. Via Latīna nōn tam longa est quam via Appia. Quam longa est via Flāminia? Neque ea tam longa est quam via Appia. Tiberis fluvius nōn tam longus est quam fluvius Padus.

Źródło:

Tłumaczenie:

Luigi Rossini, „Widok Porta Capena w Rzymie”, 1817 r., Muzuem Brytyjskie, Londyn, brishmuseum.org, CC BY-SA 3.0

Circum oppida mūrī sunt. Circum Rōmam est mūrus antīquus. In mūrō Rōmānō duodecim portae sunt. Porta prīma Rōmāna est porta Capēna. Circum oppidum Tusculum mūrus nōn tam longus est quam circum Rōmam.

Źródło:

Tłumaczenie: Ćwiczenie 3

Uzupełnij słowa w tekście właściwymi końcówkami:

In Ītaliā mult...... et magnae viae sunt: via Appia, via Lana, via Flāminia, via Aurēlia, via Aemilia. Via Appia est inter Rōm...... et Brundisium; via Lana inter Rōmam et Capuam; via Flāminia inter Rōmam et Arīminum; via Aurēlia inter Rōmam et Genuam; via Aemilia inter Arīminum et Placenam. Brundisium, Capua, Arīminum, Genua, Placena, Ōsa magna oppida sunt. Ubi est Ōsa? Ōsa est prope Rōmam. Tusculum quoque prope Rōmam est. Brundisium nōn est prope Rōmam, sed procul ab Rōm...... via Appia longa est. Via Lana nōn tam longa est quam via Appia. Quam longa est via Flāminia? Neque ea tam longa est quam via Appia. Tiberis fluvius nōn tam longus est quam fluvi...... "Padus. Circum oppida mūr...... sunt.Circum Rōmam est mūrus anquus. In mūrō Rōmānō duodecim portae sunt. Porta prīma Rōmāna est porta Capēna. Circum oppid...... Tusculum mūrus nōn tam longus est quam circum Rōmam.

Via Lana II

Joseph Mallord William Turner, „Cicero w swojej willi w Tusculum”, XIX w., Naonal Trust, Asco wikimedia.org, domena publiczna

Vīlla Iūliī est prope Tusculum. Ab oppidō Tusculō ad vīllam Iūliī nōn longa via est. Hans H. Orberg „Lingua Lana per se illustrata, Familia Romana”, Anno MMVII Edizioni Accademia Vivarium Novum, Montella, vivariumnovum.it, CC BY 3.0

Ecce Iūlius et quattuor servī in viā. Iūlius ab oppidō ad vīllam suam it. Dominus et servī ab oppidō ad vīllam eunt. Dominus in lectīcāest. Duo servī lectīcam cum dominō portant. Servī quī lectīcam portant sunt Ursus et Dāvus. Iūlius nōn in viā ambulat, servī eum portant. Syrus et Leander ambulant. Syrus saccum portat et Leander quoque saccum portat: Syrus et Leander duōs saccōs in umerīs portant. Saccī quōs Syrus et Leander portant magnī sunt, saccus quem Syrus portat nōn tam magnus est quam saccus Lēandrī. Quattuor servī dominum et duōs saccōs ab oppidō ad vīllam vehunt.

Iūlius in lectīcā est inter Ursum et Dāvum. Ursus est ante Iūlium, Dāvus post eum est. Syrus et Leander nōn ante lectīcam, sed post lectīcam ambulant. Venitne Iūlius ā vīllā? Nōn ā vīllā venit. Unde venit Iūlius? Ab oppidō venit. Quō it Iūlius? Ad vīllam it. Post eum Tusculum est, ante eum est vīlla.

Źródło:

Tłumaczenie: Pan bijący niewolnika, IV w. n.e., mozaika w Villa Piazza Armeria, Sycylia, mosaicartsource.wordpress.com, CC BY 3.0

Iūlius sōlus nōn est, nam quattuor servī apud eum sunt. Mēdus nōn est apud dominum, nam is dominum īrātum timet. Mēdus est malus servus quī nummōs dominī in sacculō suō habet. Dominus servōs malōs baculō verberat; itaque servī malī dominum et baculum eius timent. Dāvus autem bonus servus est, neque is Mēdum amat. Dāvus amīcus Mēdī nōn est, nam servus bonus et servus malus nōn amīcī, sed inimīcī sunt. Mēdus est inimīcus Dāvī, Ursus autem amīcus Dāvī est.

Źródło:

Tłumaczenie: Ćwiczenie 4

Uzupełnij tekst właściwymi wyrazami: quam, saccum, īrātum, viā, eunt, eum, vīllam, baculō, amīcus, leccā, oppidō, Iūlium, nummōs, portant, inimīcī, umerīs

Ecce Iūlius et quauor servī in ...... Iūlius ab oppidō ad vīllam suam it. Dominus et servī ab oppidō ad vīllam ...... Dominus in ...... est. Duo servī leccam cum ...... Servī quī leccam portant sunt Ursus et Dāvus. Iūlius nōn in viā ambulat, servī ...... portant. Syrus et Leander ambulant. Syrus ...... portat et Leander quoque saccum portat: Syrus et Leander duōs saccōs in ...... portant. Saccī quōs Syrus et Leander portant magnī sunt, saccus quem Syrus portat nōn tam magnus est ...... saccus Lēandrī. Quauor servī dominum et duōs saccōs ab ...... ad vīllam vehunt. Iūlius in leccā est inter Ursum et Dāvum. Ursus est ...... , Dāvus post eum est. Syrus et Leander nōn ante leccam, sed post leccam ambulant. Venitne Iūlius ā vīllā? Nōn ā vīllā venit. Unde venit Iūlius? Ab oppidō venit. Quō it Iūlius? Ad ...... it. Post eum Tusculum est, ante eum est vīlla. Iūlius sōlus nōn est, nam quauor servī apud eum sunt. Mēdus nōn est apud dominum, nam is dominum ...... met. Mēdus est malus servus quī ...... dominī in sacculō suō habet. Dominus servōs malōs ...... verberat; itaque servī malī dominum et baculum eius ment. Dāvus autem bonus servus est, neque is Mēdum amat. Dāvus ...... Mēdī nōn est, nam servus bonus et servus malus nōn amīcī, sed ...... sunt. Mēdus est inimīcus Dāvī, Ursus autem amīcus Dāvī est. Ćwiczenie 5

Wybierz zdanie, które NIE oddaje treści obrazka:

Ecce Iūlius et quattuor servī in viā. Syrus et Leander duōs saccōs in umerīs portant. Iūlius in lectīcā est inter Syrum et Leandrum.

Praeposiōnēs

Via Appia, jedna z głównych dróg starożytnego Rzymu, wikimedia.org, wikimedia.org, CC BY 3.0 Iūlius ad vīllam it; ad oppidum; ad ancillās.

Ursus ante Iūlium est; ante eum; ante vīllam.

Dāvus post Iūlium est; post eum; post villām.

Via inter Rōmam et Capuam; inter servōs.

Ōstia est prope Rōmam; prope vīllam; prope eam.

Circum oppidum mūrus est; circum mēnsam.

Mēdus est apud amīcam suam, nōn apud dominum.

Mēdus per Portam Capēnam Rōmam intrat; per ōstium.

Fragment muru serwiańskiego w pobliżu stacji Termini, IV w. p.n.e., Rzym., wikimedia.org, CC SA 1.0

Praepositiōnēs cum accūsātīvō: ad, ante, post, inter, prope, circum, apud, per.

Praepositiōnēs cum ablātīvō: ab/ā, cum, ex, in, sine. Ćwiczenie 6

Umieść przyimki we właściwym miejscu tabeli: in, circum, sine, cum, ab/ā, ante, post, per, inter, prope, ad, ex

Praeposiōnēs cum accūsāvō

Praeposiōnēs cum ablāvō Ćwiczenie 7

Połącz w pary pojęcia z ich definicjami:

Lektyka, Mury serwiańskie, Tuskulum, Miliarium

słup lub kamień milowy ustawiany przy

drodze rzymskiej co tysiąc kroków

mur obronny okalający Rzym, wg tradycji rzymskiej wzniesiony przez króla Serwiusza Tulliusza w VI w. p.n.e.

miasteczko w Lacjum na południowy wschód od Rzymu

łoże (lub fotel) przystosowane do noszenia

przez tragarzy i zastępujące pojazd

Słowniki

Słownik pojęć

Lektyka (łac. lectica) łoże (lub fotel) przystosowane do noszenia przez tragarzy i zastępujące pojazd. Zwyczaj posługiwania się lektyką przejęli Grecy ze Wschodu. Do V w. p.n.e. używano jej tylko do przenoszenia rannych. W V w. p.n.e.lektyka pojawia się już na ulicach miast greckich, jednakże mężczyźni posługują się nią tylko wyjątkowo, w razie choroby lub kalectwa. Miała ona kształt łoża o 4 niskich nóżkach, była noszona przez 6‐8 tragarzy, którzy ujmowali ją za drągi stanowiące przedłużenie dłuższych boków. Wykonana była z drzewa i plecionej łoziny.

Miliarium

słup lub kamień milowy ustawiany przy drodze rzymskiej co tysiąc (mille) kroków, służący do oznaczania odległości. Miliarium aureum (złoty) umieszczono z inicjatywy Oktawiana Augusta w Rzymie na zbiegu wszystkich dróg, by oznaczyć środek imperium.

Mury serwiańskie

mur obronny okalający Rzym, wg tradycji rzymskiej wzniesiony przez króla Serwiusza Tulliusza w VI w. p.n.e. Mur biegł wokół siedmiu wzgórz rzymskich, dochodząc z obu stron do Tybru. Zbudowany był z bloków tufu o wymiarach 0,2 m - 0,3 m wys., 0,55 m -- 0,66 m szer. i 0,75 m - 0,90 m dług. Zachowały się resztki.

Tuskulum

(Tusculum) miasteczko w Lacjum na południowy wschód od Rzymu; po bitwie nad jeziorem Regillus w r. 496 p.n.e. zostało municypium rzymskim, jak wiele innych miast latyńskich. Ze względu na malownicze położenie na zboczu Gór Albańskich ściągało bogatych Rzymian, którzy budowali tutaj wspaniałe wille, m. in. posiadał tutaj willę Cyceron.

Słownik łacińsko-polski

Galeria dzieł sztuki 

Joseph Mallord William Turner, „Cicero w swojej willi w Tusculum”, XIX w., Naonal Trust, Asco wikimedia.org, domena publiczna

Bibliografia

H. Ørberg, Lingua Latina per se illustrata. Pars I: Familia Romana, Grenaa 2003.

Mała Encyklopedia Kultury Antycznej, Warszawa 1990.

L. Winniczuk, Ludzie, zwyczaje, obyczaje starożytnej Grecji i Rzymu, Warszawa 1983.