Jit De Mu Nt
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
HANS ZENDER SYMFONIE-ORKEST VAN DE MUNT (JIT DE MU NT \ ZENDER . VARESE . MESSIAEN SYMFONIE-ORKEST VAN DE MUNT Vrouwenkoor van de Munt dirigent HansZender solist Roland Hermann bariton HANS ZENDER OLIVIER MESSIAEN 1936 1908 Jours de Silence, für Bariton und grosses Orchester Trois petites liturgies de la Présence Divine (1944) Text von Henri Michaux (1987-1988) Tekst : Olivier Messiaen Roland Flermann, bariton . Antienne de la Conversation intérieure . Séquence du Verbe, Cantique Divine EDGARD VARESE . Psalmodie de l'Ubiquité par Amour 1 8 8 3 -1 9 6 5 Ecuatorial (1934) Roland Flermann, bariton Benoît Mergnier, orgel Jan Michiels, piano Jeanne Loriod, martenotgolven VROUWENKOOR VAN DE MUNT Raphaël Saint Remy, martenotgolven Johannes Mikkelsen, koorleider inleiding bij het concertprogramma Foyer 19.15 uur Jan Michiels, piano aanvang concert 20.00 uur PAUZE Jeanne Loriod.martenotgolven pauze 20.40 uur einde 21.35 uur HANS ZENDER Dirigent Hans Zender werd in 1936 te Wiesbaden geboren. Na zijn muziekstudies te Frankfurt am Main en te Freiburg (piano, orkestdirectie en compositie), wordt hij Kapellmeister te Freiburg. In 1963-64 studeert hij in de Villa Massimo te Rome en van 1964 tot 1968 is hij eerste dirigent van de Opera te Bonn. Na een tweede studiejaar te Rome wordt hij in 1969 muziekdirekteur te Kiel, waar hij vast verbonden blijft tot 1972. Intussen blijft hij bedrijvig als pianist. Wanneer hij in 1971 dirigent bij het Orchester des Saarländischen Rundfunks wordt, gaat zijn carrière de internationale toer op. Hij geeft concerten in de VSA, Australië, de USSR, en maakt verschillende televisie- en plaatopnamen. Hierop volgt zijn engagement bij de Hamburgische Staatsoper, waar hij Generalmusikdirektor en Chefdirigent is vanaf 1984, een taak die hij in 1987 neerlegt. Hans Zender leidde verschillende internationale orkesten waaronder de Berliner Philharmoniker en het Radiokamerorkest van Hilversum, het ensemble van Ernest Bour, waarover hij in 1987 de leiding nam. Daarnaast vervulde hij gastopdrachten bij de Festivals van Salzburg, Bayreuth en Berlijn. Naast zijn functies als dirigent is Hans Zender ook componist. Van de talrijke werken die hij schreef noteren we : kamermuziek (o.a. Zeitströme, Modelle, Muji No Kyo, Dialog mit Haydn, Canto l-V voor stemmen en instrumenten, Loshu I-IV voor Huit en instrumenten), orkestwerken als Die Wüste hat zwölf Ding voor solostem en orkest en Jours de Silence (beide opgenomen in de Symfonische cyclus van het Muntorkest) en de opera Stephen Climax, een werk dat in 1986 te Frankfurt werd gecreëerd en waarvan een nieuwe produktie in de Munt is gepland. Hans Zender is sederi 1987 eerste gastdirigent in de Munt. Hij leidde er verschillende symfonische concerten, met o.m. werken van Bruckner, Scelsi en hemzelf. In 1988 nam hij de nieuwe produktie van Elektra voorzijn rekening, en tijdens het seizoen 1989-90 zal hij Die Entführung aus dem Serail dirigeren. Nu dirigeert hij er de nieuwe produktie van Fidelio. HANS ZENDER MUNT DE VAN SYMFONIE-ORKEST ROLAND HERMANN De Duitse bariton Roland Hermann studeerde Muziekwetenschap en Filologie in Duitsland en Italiö, waarna hij zieh sedert 1964 uitsluitend op de zang ging toeleggen. Ferdinand Leitner haalde hem in 1968 naar Zürich waar hij sindsdien ensemblelid is. Talrijke engagementen brachten hem als concert- en operazanger naar verschillende Europese steden, Japan, Zuid-Amerika en Australiö. Sedert 1979 is hij als gast actief in de operahuizen van Frankfurt, Bonn en Köln. In 1983 debuteerde hij aan de MET onder Rafael Kubelik en in 1986 aan de Scala onder Claudio Abbado. Naast de grote klassieke bariton-rollen uit zijn repertoire als Figaro, Mandryka Arabella, Graf Capriccio, Wolfram Tannhaüser, Amfortas Parsifal, Beckmesser Meistersingel, Golaud Pellöas et Melisande heeft Roland Hermann ook meegewerkt aan uitvoeringen en plaatopnamen van o.a. Busoni’s Doktor Faust, Kreneks Karl V, Orffs Antigoneen Prometheus, Marschners Hans Heiling en Der Vampyr. Als concertzanger creeerde hij werk van ondermeer Fortner, Kagel, Kelterbron, Zehm en Zender. Hij verzorgt tevens Liedrecitals met de pianisten Geoffrey Parsons en Rolf Reinhardt. Roland Hermann was reeds te gast in Brussel voor een symfonisch concert o.l.v. Hans Zender. Hij zingt er nu de rol van Don Fernando in de nieuwe Fidelio-produktie. MARTENOTGOLVEN De onder martenot of martenotgolven is een elektrisch mogelijk wordt. klavierinstrument. Het toetsenbord Staat rechtstreeks In Hetinstrumentontleentzijnnaamaanzijn uitvinder, Maurice verbinding meteen oscillator, waarvanhetsignaalversterkt Martenot, die het voor het eerst aan het publiek voorstelde wordt en dan uitgestuurd via luidsprekers. Typisch is dat in 1928. Martenot propageerde zijn uitvinding zelf zeer er slechts 66n toon tegelijk kan voortgebracht worden sterk, en hij vond gehoor bij componisten als Darius (slaat men meerdere toetsen tegelijk aan, dan klinkt alleen Milhaud, André Jolivet, Charles Koechlin, Florent Schmitt, de laagste). Jacques Ibertof ArthurHonegger. Edgard Varèse gebruikte Erzijn twee speelwijzen: de ene via hettoetsenbord, waarbij het voor het eerst in zijn compositie Amériques (1929) ter de toetsen ook lichtelijkzijdelings bewogen kunnen worden, vervanging van een sirene. In Olivier Messiaens oeuvre waardoor kleine toonhoogtevariaties mogelijk worden en komt het vaak voor, zoals in Fêtes des belles eaux (1937) dus ook een vibrato kan voortgebracht worden; de andere voor 6 martenotgolven, in de Trois petites liturgies de la via een ring aan de vinger die beweegt over een band (in présence divine (1944), of in de Turangalîla-symphonie zekere zin te vergelijken met het principe van de (1948). strijkinstrumenten), waarbij een volledige glissando HANS ZENDER MUNT DE VAN SYMFONIE-ORKEST HANS ZENDER JOURS DE SILENCE Basisidee: een stukbegint met de grootste krachtsontplooi- zag). Maar zijn taal is niet in conventionele zin “muzikaal", ing en trekt zieh daarna steeds meer in zichzelf terug - tot d.w.z. “mooi klinkend", en z.: ze is hard, hoekig, ruw. aan de volledige stilte. Dus eigenlijk hettegendeel van wat we gewoonlijk in onze concertzalen hören! Geen brengen Hoe kan men muziek met dit gedieht verbinden? Hetgevaar van verstrooiing of euforie, maar wel concentratie. B y't van het huidige modische neo-expressionisme is dat de begin is het orkest een wildschuimende zee, die naar het grootsheid van de tekst door een subjectieve benadering einde van het stuk spiegelglad en kalm wordt. Deze teniet gedaan zou worden. Ik probeer woord en toon in ontwikkeling verloopt niet rechtlijnig, maar de energie wordt een elementaire verbinding te versmelten. Elke regel wordt telkens in groepjes losgelaten, in afzonderlijketijdssegmen- tot een muzikale eenheid, een “golf"; elke lettergreep krijgt ten (muzikale zinnen), zoals golven. een ritmische waarde binnen deze eenheid. Ik schrijf dus eerst de volledige partij van de zanger, waarbij ik hier voor Tweede basisidee : voor het orkest wordt een solist de "kalligrafische" tekstbehandeling gekozen heb die ik geplaatst, die als een omroeper, als een muezzin, deze vroeger ontwikkeld heb - een verdere ontwikkeling van golven stuurt. Dichtste vervlechting van solist en orkest. Schoenbergs Sprechgesang : elke klinker krijgt een bepaalde klank toebedeeld, de medeklinkers bepalen de dynamische waarden. T Keuze van detekst van Michaux. Hij stelt, zowel inhoudelijk als formeel, juist de beschreven ontwikkeling van buiten In een tweede stadium van het arbeidsproces ontstaat de naar binnen met taalmiddelen voor. Michaux heeft midden orkestpartituur, die tot in het detail het spoor van de zanger i tussen zijn drug-experimenten het “mystisch potentieel" in volgt, waarbij diens intervallen tot akkoorden worden en ons opnieuw ontdekt, en dit tot zijn eigen grote verrassing. de ritmische waarden van zijn declamatie in de tijd Hij zegt de drugs vaarwel en schept in de laatste vijftien uitgerokken worden : op deze wijze breidt het orkest de jaar van zijn leven een groots oeuvre, dat roept om de zanglijn uittot een ruimtelijk fenomeen. ervaring van hetlnnerlijke". Hij moetheel muzikaal geweest zijn (Boulez vertelt dat hij hem vaakop zijn Parijse concerten HANS ZENDER. HANSZENDER MUNT DE VAN SYMFONIE-ORKEST HENRI MICHAUX JOURS DE SILENCE Le suprême Arrêt Incuriosité au transitoire ascension, arrêt Plus d’inviestissements prend la place Jour immobilisateur Hier encore aux carrefours d’intranquillité soulève la vie Unité du silence Le réel assourdissant s’est enfoncé. j’hérite d'inconnus Plus d'apports, plus de prises Superficies par le Silence Dans le dehors, définitivement dehors Linsaisissable m’a saisi Loeil ne va pas voir Dissolution des masses, des groupes, l'hérésie s’éloigne qui tout traverse Loreille n’écoute plus des médiocres credos où l’on fut mêlé Quelque chose parachève en moi quelque chose n’acquérant plus Jour de l’Absence du Temps Fragmenté Relâche n’entassant plus, ne rangeant plus, ne s’emparant plus Fidèle à l’être. N’est plus, l’incidentel Des flocons ont triomphé du béton ne recevant plus d’arrivages n’est plus, l’événementiel Certitude vibrante indiscontinué l'alentour, sa différence est affaiblie. Sa touche si fine, qui fait signe ne dérivant pas Le palpable, sa dureté perdue, cime et abîme sur la même ligne Suspendue, l’arrivée des informations le palpable aussi parle d’impalpable, l'être ne quitte plus le fond parents à présent, tous parents parents-poussières Dans la vallée sans commandement des milliers d’hiers occupés à périr Le varié, le divers, le distrayant n'a plus sa part sa monstrueus