Amsterdamse wijkaanpak Amsterdamse Herbestemde Schoolgebouwen Herbestemde
Herbestemde Schoolgebouwen Voorwoord Herbestemde Schoolgebouwen
In 100 jaar zijn zo’n 100 Amsterdamse scholen (vooral basisonderwijs) herbestemd. Wegens de crisis wordt nu veel gesproken over hergebruik, maar deze vorm van transformatie is van alle tijden. Wat zijn de nieuwe functies na herbestemming? Dat staat in deze catalogus. Schoolgebouwen zijn vaak het hart van de wijk en dragen daarom bij aan de identiteit van een buurt. De nieuwe invulling van een schoolgebouw staat symbool voor veranderingen in de maatschappij. Voor programma’s die achterstand bestrijden en ontwikkeling bevorderen (zoals de Wijkaanpak) is een extra goede kwaliteit van dit maatschappelijk vastgoed onmisbaar. Gebruikers hebben duidelijke meningen over ‘Het beste schoolgebouw’, zo bleek uit eerder onderzoek. Daarom is het goed belangstelling te hebben voor hergebruik van schoolgebouwen.
Als je door deze catalogus bladert, zie je vooral het beeld van de geliefde gebouwen met mooie gevels gebouwd voor 1940. In die ‘arme’ tijd en in toenmalige arme buurten werd veel geld besteed aan de collectieve voorzieningen, zoals een mooie en robuuste school. Zo’n zorgvuldig en met ‘overmaat’ vormgegeven gebouw gaat dus lang mee. Natuurlijk heeft dat ook te maken met locatie, maar zeker ook met het vermogen van het gebouw om een variëteit van nieuwe invullingen te accommoderen. Zo draagt het, naast identiteit ook bij aan flexibiliteit en eigenaarschap in de stad. Veel maatschappelijk vastgoed, dat in latere jaren op zeer specifieke functionele programma’s van eisen is gebouwd, verliest te snel haar waarde en blijkt dan niet/ moeilijk herbruikbaar te zijn.
Scholen bewegen mee in de maatschappij. Niet alleen ideeën over onderwijs en dus de fysieke inrichting van de school veranderen, ook de woonplek van kinderen. In alle nieuwbouwbuurten (bijvoobeeld IJburg) gaan vooral jonge gezinnen wonen: in de eerste 20 jaar zijn extra (nood) lokalen nodig. Daar waar inmiddels minder kinderen zijn, komen scholen leeg (nu bijvoorbeeld in de Aker). Dus dat er scholen worden bijgebouwd, herbestemd en gesloopt is logisch en natuurlijk. Toch zou meer oog voor de kwaliteit van het gebouw en de blijvende (veranderende) betekenis voor de buurt de reden moeten zijn, om zó te bouwen dat hergebruik wordt uitgelokt. Slopen kan altijd nog, maar het blijft een weinig productieve ingreep.
Verbinder maatschappelijk vastgoed – wijkaanpak Bert Runhaar.