ISSN 1425-8730 Kwartalnik Gminy Turawa Nr 4/104/2015 Bierdzany • Kadłub Turawski • Kotórz Mały • Kotórz Wielki • Ligota Turawska Cena 3 zł w tym podatek VAT Osowiec • Rzędów • Turawa • Węgry • Zakrzów Turawski • Zawada

Adam Bochenek Danuta Matysek Maria Zubeil Dzień Czas pracy... Nowinki Niepodległości czas zabawy... Zakrzowskie 2 Kwartalnik Gminy Turawa

Drodzy Mieszkańcy Gminy Turawa! Informuję, że Prezydent Miasta Opola, bez wcześniejszej konsultacji z Wójtami nale- żącymi do Aglomeracji Opolskiej, przystąpił do rozbioru naszych Gmin i zawłaszczania terenów przynoszących tym Gminom po- ważne korzyści. Gminie Turawa planowane jest zabranie terenu przy obwodnicy. Są to tereny Osiedla „Zawada”, Centrum Handlowego „Turawa Park” oraz tereny zakupione przez firmę IKEA. W wyniku tego działania Gmina Tu- rawa utraci około 1 mln 600 tys. zł podatku rocznie. Jest to poważne uszczuplenie dla naszej Gminy. Można powiedzieć, że stracimy na tym wszyscy. Pieniądze te są przezna- czone na spłatę kredytu zaciągniętego na kanalizację, inwestycje oraz dotacje dla naszych stowarzyszeń, LZS-ów, OSP oraz na utrzymanie majątku komunalnego. Prezydent Miasta uzasadnia swoją decy- zję dobrem regionu i uważa, że tylko dobro Opola powinno się liczyć. Nie zważa tym samym na fakt, że jego działanie osłabi Gminy sąsiednie, w tym Gminę Turawa. Szanowni Mieszkańcy! Miejmy nadzieję, że te plany nie zostaną zrealizowane, a bę- dzie brana pod uwagę opinia mieszkańców. To Wasza opinia w tej sprawie powinna być uwzględniana przez osoby decyzyjne w tym kraju. Ja również zachęcam do wy- rażania opinii przez Was i będę się w nie wsłuchiwał.

Wasz Wójt Waldemar Kampa

Kwartalnik Towarzystwa Miłośników Ziemi Turawskiej „Fala” – finansowany z budżetu Gminy Turawa. Kolegium redakcyjne: Redaktor Naczelna – Brygida Kansy, Sekretarz – Teresa Żulewska, Stanisława Brzozowska, Jerzy Farys. Z redakcją na stale współpracują: Waldemar Kampa, Alfred Kupka, Piotr Jendrzej, Adam Bochenek, radni, sołtysi wsi, stowarzyszenia sportowe, dyrektorzy, nauczyciele szkół i przedszkoli. Korekta: Brygida Kansy. Skład i druk: Wydawnictwo i Drukarnia Świętego Krzyża, ul. Katedralna 8A, 45-007 Opole, tel. 77 44 17 140, fax 77 44 17 141; [email protected]; www.drukujunas.eu Redakcja nie odpowiada za treści umieszczonych reklam i ogłoszeń, nie zwraca nie zamówionych materiałów oraz zastrzega sobie prawo dokonywania skrótów i nie umieszczania zdjęć. GrudziEŃ 2015 3 Gmina Turawa gotowa do unijnej osadu pochodzącego wyłącznie dyrektywy, nie grożą jej kary z oczyszczalni ścieków, układu odbioru produktu w opakowa­ Danuta Wajs Prezes Zarządu nia Big Bag. Uruchomienie tej linii wiązać się będzie z rozbu­ 31 grudnia 2015 r. mija termin dostosowania Polski do kanalizacyjnej, w większości dową wiaty przy pomieszczeniu wymogów prawa europejskiego w zakresie obowiązków w systemie ciśnieniowym. odbioru osadu i budową hali wynikających z Ramowej Dyrektywy Wodnej, Ramowej Niebagatelną rolę w działal­ magazynowej na produkt. Dyrektywy Ściekowej oraz Ramowej Dyrektywy Odpadowej ności Spółki odgrywa oczysz­ Realizacja tej inwestycji roz­ (w zakresie gospodarki osadami ściekowymi). Oznacza to, czalnia ścieków komunalnych wiąże problem nadmiernego że nie będzie już żadnej taryfy ulgowej, a niedostosowanie w Kotorzu Małym, która przyj­ osadu ściekowego, który dzięki się do wymogów pociągnie za sobą surowe kary nakładane muje i oczyszcza ścieki z całej odpowiedniej i bezpiecznej na Polskę przez Unię Europejską. aglomeracji. Systematyczne obróbce przekształci się w su­ badania ścieków wskazują, że chy, sypki produkt o wartości iele gmin już dziś z lę­ ruchu mają bieżący podgląd surowe normy unijne w tym rynkowej. Dzięki zastosowa­ Wkiem spogląda na ka­ i możliwość sterowania pracą zakresie są przestrzegane, nym filtrom inwestycja będzie lendarz, bowiem kary mogą 62 przepompowni zlokalizo­ a wymagane standardy w za­ w pełni bezpieczna i nie będzie sięgać kilkudziesięciu tysięcy wanych na sieciach. Umożliwia kresie usuwania biogenów na stanowiła uciążliwości dla złotych za każdy dzień niezre­ to sprawne zarządzanie infra­ tym obiekcie technologicznym mieszkańców Turawy i Ko­ alizowanych dyrektyw. strukturą i ogranicza koszty są osiągnięte. Redukcja zanie­ torza Małego. Gmina Turawa spełniła eksploatacyjne. Wartość pro­ czyszczeń wynosi: Azot ogólny Najbliższe plany inwesty­ wymogi, około 200 km sieci jektu to 37 899 269,55 zł netto, 93%, Fosfor 96%, BZT5 – 99%, cyjne Spółki to uruchomienie kanalizacji sanitarnej pozwala a dofinansowanie z funduszu CHZT 96%, zawiesina 98%. dodatkowej studni w Mar­ na korzystanie z kanalizacji Spójności tego projektu wy­ Ostatnim elementem po­ szałkach oraz spięcie wszyst­ wszystkim mieszkańcom 11 niosło 22 940 377,43 zł. Inne zwalającym na spełnienie prze­ kich sieci w tzw. „pierścienie”, sołectw gminy oraz turystom znaczące inwestycje Spółki pisów jest prawidłowa gospo­ aby zapewnić ciągłość dostaw i właścicielom ośrodków nad to projekty „Poprawa infra­ darka osadowa. Obecnie Spółka wody do klientów w przy­ Jeziorami Turawskimi. struktury wodno-ściekowej jest w trakcie rozpoczęcia inwe­ padku potencjalnych awarii Aglomeracja Turawa osią­ na terenie gminy Turawa”, stycji polegającej na stworzeniu na sieciach. gnęła strategiczne cele, które obejmujący realizację około infrastruktury do zagospoda­ Działalność Spółki zosta­ umożliwiły wywiązanie się 10 km sieci wodociągowej oraz rowania komunalnych osadów ła dostrzeżona i nagrodzona z nałożonych obowiązków. prawie 1,5 km sieci kanali­ ściekowych z oczyszczalni do „Euro Symbolem Inwestycji Były nimi odbiór i oczysz­ zacji sanitarnej. Stanowił on postaci polepszacza glebowe­ Komunalnej 2012” przez re­ czanie ścieków komunalnych uzupełnienie brakującej infra­ go organiczno-mineralnego, dakcję „Monitora Rynkowego” zgodnie z wymogami Dy­ struktury wodno-kanalizacyj­ który w swym składzie będzie oraz w roku 2015 Statuetką rektywy Ściekowej 91/271 nej na terenach turystycznych posiadał 30% Ca(OH2), do 30% „W trosce o środowisko”, EWG, realizacja celów zgod­ zlokalizowanych przy brzegach substancji organicznej oraz przyznaną przez Wojewódzki nych z Krajowym Progra­ Jeziora Turawskiego. Wartość około 3,6% azotu i 1,2% fosforu. Fundusz Ochrony Środowiska mem Oczyszczania Ścieków inwestycji 1 710 794,85 zł, Technologia przetwarzania i Gospodarki Wodnej w Opo­ Komunalnych. Kulminacyj­ otrzymana dotacja z PROW odpadów polega na mieszaniu lu, za skuteczną i efektywną nym punktem w realizacji 631 790,18 zł. zagęszczonych osadów ścieko­ realizację zadań chroniących celów było przyjęcie przez Dzięki realizacji projektów wych w specjalnym reaktorze środowisko oraz wyróżniającą Radę Gminy Turawa Studium jak również mniejszych inwe­ z wysoko reaktywnym wapnem się współpracę. wykonalności i decyzja o przy­ stycji prowadzonych przez palonych, gdzie w trakcie reak­ Korzystając z okazji, chcia­ jęciu realizacji projektu „Po­ Spółkę, Gmina Turawa jest cji następuje sterylizacja i su­ łabym w imieniu własnym oraz prawa Gospodarki Ściekowej obecnie skanalizowana i zwo­ szenie. Reakcja egzotermiczna Rady Nadzorczej i pracowni­ na terenie aglomeracji Turawa­ dociągowana w prawie 100%. CAO z wilgocią zgromadzona ków Spółki WIK Turawa ży­ ‑Trias Opolski”. W roku 2010 Przyczyniło się to do zwiększe­ w osadach powoduje wytworze­ czyć wszystkim mieszkańcom: Spółka rozpoczęła proces in­ nia atrakcyjności turystycznej nie się ciepła potrzebnego do westycyjny, w ramach którego i inwestycyjnej gminy. Obec­ wysuszenia i sterylizacji osadów Z okazji nadchodzących wybudowano 129 km sieci nie główne działania Spółki ściekowych. W ramach przed­ Świąt Bożego Narodzenia kanalizacji sanitarnej, dokona­ WIK Turawa koncentrują się sięwzięcia zostanie zbudowana chcemy życzyć Państwu, aby no inwentaryzacji istniejących na eksploatacji oczyszczalni linia technologiczna, składająca wszystkie chwile spędzone sieci wodno-kanalizacyjnych ścieków, trzech ujęć wody, się z układu podawania osadu w rodzinnym gronie były i stworzono centralną dyspo­ dwóch stacji uzdatniania wody, do reaktora, układu dozowania radosne i spokojne, a każdy zytornię, dzięki której osoby około 150 km sieci wodocią­ reagentu – wapna, reaktora do dzień Nowego Roku był pełen odpowiedzialne za utrzymanie gowych i około 200 km sieci higienizacji i przetworzenia szczęścia i nadziei. * 4 Kwartalnik Gminy Turawa Obchodzimy Dzień Niepodległości Adam Bochenek

Dziewięćdziesiąta siódma rocznica odzyskania przez Polskę niepodległości była kolejną okazją, by w Gminie Turawa spędzić ten dzień na sportowo, upamiętniając i oddając w ten sposób cześć wszystkim, którzy w naszej długoletniej historii walczyli o wspólną, dzisiejszą wolność.

eszłoroczna impreza nad cieszyła się bardzo dużym ZJeziorem Średnim przypa­ zainteresowaniem wśród dła wszystkim uczestnikom uczestników. Przed startem do gustu, czego efekty bardzo odbyła się rozgrzewka, po któ­ mile zaskoczyły nas w tym rej Wójt Gminy Turawa Wal­ roku. II Marsz Niepodległo­ demar Kampa, chociaż sam ści, który odbywał się pod startował, dał sygnał do startu. hasłem: „Obchodzimy Dzień W jedną stronę ruszyła grupa Niepodległości,” przeprowa­ w dłuższą trasę, a w przeciw­ dzony został w technice nordic nym kierunku wystartowali walking. Jeśli jednak któryś ci, którzy woleli zmierzyć z uczestników stawiał swoje się z mniejszym dystansem. pierwsze kroki w tego typu Po przemarszu wszyscy technice marszu i nie miał otrzymali z rąk Wójta pa­ jeszcze kijków, to w niczym miątkowe medale i dyplomy, nie przeszkadzało, by bez nich a dla najstarszych i młodszych pokonać czterokilometrową uczestników przygotowano trasę lub – co było nowością puchary. Rozpiętość wieku w tym roku – trasę o długości była bardzo duża, bowiem naj­ jednego kilometra. starsza uczestniczka urodziła Linia startu i mety wy­ się w 1933 roku, a najmłodsza znaczona została przy Barze w 2014. W nagrodę za trud Zefirek – właśnie nad Jezio­ i spalone kalorie wszyscy zosta­ rem Średnim. To tutaj od li poczęstowani posiłkiem re­ wczesnych godzin porannych generacyjnym, czyli… ruskimi zaczęli pojawiać się adepci pierogami. Pogoda była troszkę „kijków” – uczestnicy naszej kapryśna, ale w czasie marszu imprezy. Tegoroczna zabawa, nie padało i to wystarczyło, by bo nie było tutaj żadnej rywa­ z humorem spędzić tych kilka lizacji, przyciągnęła na start godzin na świeżym powie­ prawie 140 osób z terenu naszej trzu. Zapraszamy już teraz na gminy, jak również z gmin są­ przyszłoroczną imprezę, której siednich oraz z Opola. Dzięki termin znów przypadnie na 11 Polskiemu Towarzystwu Dia­ listopada. Dziękujemy wszyst­ betyków każda chętna osoba kim za wspólne świętowanie. mogła zmierzyć sobie poziom Imprezę zorganizował Referat cukru we krwi oraz wysokość Turystyki i Promocji Urzędu ciśnienia tętniczego. Ta akcja Gminy w Turawie.  GrudziEŃ 2015 5 Informacja Wójta Gminy Turawa dotycząca przystąpienia do opracowania planu gospodarki niskoemisyjnej (pgn) dla gminy Turawa

Szanowni Państwo, ulicznego, wymianą starych Wypełnienie ankiety nie w budynkach użyteczności pu­ Gmina Turawa jest na etapie pieców węglowych na nowo­ jest żadnym wiążącym zobo­ blicznej na energooszczędne, opracowywania Planu Gospo­ czesne, wymianą pojazdów wiązaniem z Państwa strony, termomodernizacja budyn­ darki Niskoemisyjnej (PGN). wysokoemisyjnych na nisko­ stanowi natomiast ważną in­ ków publicznych (ocieplenia, Jest to dokument strategiczny, emisyjne itp. formację dla Gminy Tura­ wymiana drzwi i okien itp.), opisujący kierunki działań Wykonawcą Planu dla wa o możliwościach dalszej zakup i montaż źródeł energii zmierzających do osiągnię­ Gminy Turawa jest: Lubelska poprawy jakości powietrza, odnawialnej typu kolektory cia celów pakietu klimatycz­ Fundacja Inicjatyw Ekologicz- wielkości zużycia energii oraz słoneczne, fotowoltaiczne czy no‑energetycznego, tj.: redukcji nych „LFIE”, ul. Lubelska 88, jej produkcji, w tym ze źródeł pompy ciepła, modernizacja emisji gazów cieplarnianych, 23-200 Kraśnik, tel. 661 055 odnawialnych. Pozyskanie systemów grzewczych wraz zwiększenia udziału energii 199, fax: 81 470 72 83 tych informacji od Państwa z wymianą źródła ciepła, mo­ pochodzącej ze źródeł odna­ Zapraszamy do współ­ przyczyni się do stworzenia dernizacja systemów wenty­ wialnych, zwiększenia efek­ udziału w tworzeniu Planu kompletnego i rzetelnego opra- lacji, klimatyzacji, wymiana tywności energetycznej oraz Gospodarki Niskoemisyj­ cowania. kotłów węglowych itp. poprawy jakości powietrza, nej. W tym celu zachęcamy Pragniemy podkreślić, że Dodatkowe informacje a także zmiany postaw kon­ Mieszkańców Gminy oraz w przypadku ankiety skie­ można uzyskać w Urzędzie sumpcyjnych użytkowników Przedsiębiorców działających rowanej do przedsiębiorstw Gminy Turawa z siedzibą przy energii. na terenie Gminy Turawa do prosimy o przeanalizowa­ ul. Opolskiej 39c, 46-045 Tu­ Dobrze opracowany Plan współpracy przy tworzeniu nie planowanych inwestycji rawa. Gospodarki Niskoemisyjnej przedmiotowego dokumentu, w Państwa przedsiębiorstwach Godziny pracy urzędu: pozwoli podnieść szanse Gmi­ poprzez udzielanie informacji wpisujących się w ww. działa­ pon. 8.00–16.00, wt–pt. ny Turawa, jej mieszkańców osobom, które w najbliższym nia, a które będą niezbędne do 7.00–15.00, tel. 77 4 212 i podmiotów działającym na jej czasie będą przeprowadzały stworzenia Wykazu inwestycji 012, e-mail:[email protected] terenie na uzyskanie dofinan­ ankietyzację na terenie Gminy planowanych do realizacji na sowania ze środków krajowych Turawa. terenie Gminy Turawa w latach Referat Gospodarki Nie- i europejskich, w tym w ra­ Szczególnie istotne będą 2015–2020, wpisujących się ruchomościami, Ochrony mach Regionalnego Programu informacje dotyczące po­ w cele operacyjne PGN. Środowiska i Rolnictwa (pok. Operacyjnego Województwa wierzchni użytkowej obiektów, W przypadku uruchomie­ 35), tel. 77 4212 072 wew. Opolskiego na lata 2014–2020 rodzaju i ilości zużywanych nia dofinansowania projektów 105 lub 104, e-mail: ekolo- na inwestycje związane z ter­ nośników energii i paliw, w ramach gospodarki nisko­ [email protected], rolnictwo@ momodernizacją budynków, stopnia termomodernizacji, emisyjnej, wsparcie finansowe turawa.pl lub u Wykonawcy zakupem i montażem instalacji rodzaju ogrzewania i planów otrzymają projekty wynikające Planu – Lubelska Fundacja Ini- solarnych i fotowoltaicznych związanych z termomoder­ z Planów Gospodarki Nisko- cjatyw Ekologicznych „LFIE”, oraz pomp ciepła, moder­ nizacją budynków i zmianą emisyjnej (PGN), w tym m.in. (tel. 661 055 199 i/lub biuro@ nizacją systemu oświetlenia źródeł ciepła. zadania: wymiana oświetlenia lfie.pl).  Młodzieżowa Rada Gminy Turawa na początku Vi Kadencji 2015–2017 Michał Budnik Przewodniczący Młodzieżowej Rady Gminy Turawa ako nowa Rada jesteśmy już ne, jak również proponować pn. Otwarty Turniej Tenisa Turawa w okolicy. Myślę, że Jpo kilku sesjach, na których nowe pomysły. Z inicjatyw Stołowego „Ping Pong w Tu­ warto je rozwijać i dołączyć organizowaliśmy sprawy for­ rozpoczętych w poprzednich rawie” i Konkurs Piosenki do stałych propozycji kul­ malne. Podjęliśmy również latach na pewno chcielibyśmy „Nas Łączy Muzyka”, są wy­ turalno-sportowych gminy roboczy Plan Inicjatyw na kontynuować dwie najbardziej darzeniami, które nie tylko Turawa otwartych również obecną kadencję. rozpoznawalne z nich, które stwarzają młodzieży i innym na gości z zewnątrz. Warto Czerpiąc z doświadczeń skupiają rok rocznie wiele za­ mieszkańcom okazje do ak­ przypomnieć, że wspomniany poprzedników mamy zamiar interesowanych osób także tywnego i miłego spędzenia konkurs piosenki i turniej rozwijać inicjatywy cyklicz­ spoza gminy Turawa. Projekty czasu, ale także promują gminę tenisa stołowego w tym roku  6 Kwartalnik Gminy Turawa

 obchodzą swoje 10-lecie, od zrealizować. Chcemy również Tenisa Stołowego ,,Ping pong kto ma pomysł na realizację kiedy zaczęto je organizować. rozwijać obszar, nakierowany w Turawie”, o którym więcej inicjatywy w swojej okolicy, Jak wspomniałem chcemy na ofertę warsztatową, tzn. w kolejnym numerze. W przy­ nasze sesje są otwarte, każdy rozwijać także nowe pomysły. poszerzyć propozycję szko­ szłym 2016 roku pragniemy może na nie przyjść i podzielić Jednym z nich jest poszerze­ leń, a może dla uściślenia, wdrożyć w życie nasze nowe się pomysłem. nie konsultacji z młodzieżą, zajęć warsztatowych. Mamy pomysły i poszerzyć ofertę Zachęcamy do odwiedza­ tzn. chcielibyśmy spotykać na myśli np. warsztaty tańca MRGT ze sportowo-kultu­ nia strony www.turawa.pl się z nią na wyjazdowych czy też językowe. Warte uwagi ralnej również o tematykę i zakładki Młodzieżowa Rada sesjach (spotkaniach dysku­ są również pomysły z zakresu warsztatową, tutaj też będzie­ Gminy (po prawej stronie syjnych) w poszczególnych promowania wśród młodzie­ my chcieli się skonsultować strony), tam zamieszczamy miejscowościach, tak aby mło­ ży świadomości społecznej, z młodzieżą, aby poznać, jakie bieżące informacje o naszej dzi mieszkańcy gminy mogli a w szczególności samorząd­ warsztaty chcieliby realizować działalności, do dyspozycji podzielić się z nami bezpo­ ności. u siebie w miejscowości. jest także mail: średnio swoimi pomysłami, 5 grudnia odbył się już Przypominamy, że jeste­ [email protected]. jakie z naszą pomocą mogliby coroczny X Otwarty Turniej śmy do dyspozycji każdego, *

Otwarcie pracowni Orange Bartłomiej kita dniu 13 października WWójt Gminy Turawa Waldemar Kampa oraz soł­ tys Monika Twardawska dokonali symbolicznego otwarcia pracowni Orange w Kotorzu Wielkim. Obecni na tej uroczystości seniorzy z zaciekawieniem próbowali swoich sił przed dotykowymi monitorami komputerów, natomiast przedstawiciele Orange informowali o ofer­ Pracownia Orange w Koto­ cie oraz przekazali firmowe rzu Wielkim będzie otwarta materiały promocyjne i ga­ dla wszystkich, nie tylko jako dżety. Nie zabrakło również miejsce rozwijania kompeten­ drobnego poczęstunku w po­ cji cyfrowych, ale także jako staci tradycyjnego kołacza przestrzeń spotkań, w której i kawy. są realizowane wartościowe Przypomnijmy, iż dzięki projekty integrujące lokalną głosowaniu internetowemu społeczność. właśnie ta pracownia znala­ zła się wśród 26 lokalizacji, w których Fundacja Orange wyposażyła pracownie. Loka­ le w zwycięskich miejscowo­ ściach zostały wyremontowa­ ne, umeblowane i wyposażone w komputery z Internetem, drukarki, skanery, konsole do gier i telewizory LCD. Na wsparcie w prowadzeniu pro­ fesjonalnej świetlicy dla lokal­ nej społeczności mogą rów­ nież liczyć ich opiekunowie – zostaną zaproszeni na szko­ lenia, warsztaty, webinaria. GrudziEŃ 2015 7 Dopłata do ścieków Ryszard kern

Na podstawie Uchwały Nr doliczony będzie podatek liczanych w 1-miesięcznym odprowadzające ścieki bytowe, XI/68/2015 Rady Gminy Tu- od towarów i usług – VAT. okresie rozliczeniowym. korzystające z lokali w budyn­ rawa z dnia 27 listopada 2015 Wykaz i opis taryfowych Grupa druga S-1a obej­ kach wielolokalowych, rozli­ r., w sprawie zatwierdzenia odbiorców usług, którym na­ muje gospodarstwa domo­ czani za ilość odprowadzanych dopłaty do odbiorców usług leżna jest ww. dopłata. we, właścicieli, zarządców ścieków na podstawie wskazań w zakresie zbiorowego odpro- Grupa pierwsza S-1 obej­ budynków wielorodzinnych, wodomierza głównego, rozli­ wadzania ścieków na okres muje gospodarstwa domowe, odprowadzających wyłącznie czani w 1-miesięcznym cyklu od 1 stycznia 2016 r. do 31 właścicieli, zarządców budyn­ ścieki bytowe z gospodarstw rozliczeniowym. grudnia 2016 r. ków wielorodzinnych, odpro­ domowych, rozliczanych za Grupa ósma S-5 obejmuje stala się, że dopłata do wadzających ścieki bytowe ilość odprowadzonych ście­ gospodarstwa domowe od­ U1 m3 ścieków dla tary­ oraz zużywających wodę na ków na podstawie wskazań prowadzające ścieki, rozlicza­ fowych odbiorców usług: cele socjalno-bytowe z gospo­ wodomierza głównego lub ne ryczałtowo na podstawie S-1, S-1a, S-3 i S-5 na terenie darstw domowych, rozlicza­ urządzeń pomiarowych, roz­ przepisów dotyczących prze­ Gminy Turawa, obsługiwa­ nych za ilość odprowadzonych liczanych w 1-miesięcznym ciętnych norm zużycia wody, nych przez WiK Turawa Sp. ścieków na podstawie wskazań okresie rozliczeniowym. rozliczanych w 1-miesięcznym z o.o. wynosić będzie 2,00 wodomierza głównego lub Grupa piąta S-3 obejmuje okresie rozliczeniowym. zł netto. Do podanej ceny urządzeń pomiarowych, roz­ gospodarstwa domowe, osoby * Stawki WiK Opole Na podstawie Uchwały Nr XI/66/2015 Rady Gminy Turawa TARYFA ZA ZBIOROWE ZAOPATRZENIE W WODĘ z dnia 27 listopada 2015 r.,,w sprawie zatwierdzenia taryf Wysokość cen i stawek opłat za dostarczoną wodę za zbiorowe zaopatrzenie w wodę i zbiorowe odprowadza- Stawka opłaty abona- nie ścieków na okres od 1 stycznia 2016 r. do 31 grudnia mentowej w zł (za jeden Cena za 1 m3 2016 r.” na terenie Gminy Turawa obsługiwanym przez okres rozliczeniowy / dostarczonej wody WIK Opole obowiązywać będą następujące ceny usług Taryfowa grupa za rozliczenie jednego Lp. w zł dla przypisanych im grup taryfowych: odbiorców przyrządu pomiaro- wego) Taryfowe grupy odbiorców usług dotyczące netto1) brutto2) netto1) brutto2) zbiorowego zaopatrzenia w wodę 1 2 3 4 5 6 Woda wykorzystana do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną 1) (Grupa I. A) woda wykorzystana do zaopatrzenia ludności do spożycia lub na cele socjalno-bytowe w wodę przeznaczoną do spożycia lub na cele socjalno-by- Licznik główny towe dla odbiorców indywidualnych; dotyczy odbiorców, Grupa I. A którzy nie zużywają wody do prowadzonej działalności Odbiorcy indywi- 4,70 5,08 dualni zużywający Podlicznik produkcyjnej. Grupa ta obejmuje także odbiorców pro­ 1. 3,60 3,89 wadzących działalność usługową, handlową, składową, wodę do spożycia 3,25 3,51 transportową, a woda zużywana jest wyłącznie dla lub na cele socjal- Ryczałt zaspokojenia potrzeb bytowych. no-bytowe 1,80 1,94 Grupa I. B Licznik główny 1) (Grupa I. B) woda wykorzystana do zaopatrzenia ludności Odbiorcy instytu- 5,27 5,69 w wodę przeznaczoną do spożycia lub na cele socjalno­ cjonalni (zbiorowi) Podlicznik 2. 3,60 3,89 ‑bytowe dla odbiorców instytucjonalnych (zbiorowych); zużywający wodę do 3,82 4,13 dotyczy odbiorców, którzy nie zużywają wody do pro­ spożycia lub na cele Ryczałt wadzonej działalności produkcyjnej. Grupa ta obejmuje socjalno-bytowe 2,37 2,56 także odbiorców prowadzących działalność usługową, handlową, składową, transportową, a woda zużywana Woda przeznaczona do pozostałych celów jest wyłącznie dla zaspokojenia potrzeb bytowych. Grupa II. B Licznik główny Odbiorcy instytu- 5,27 5,69 3) (Grupa II. B) woda przeznaczona do pozostałych celów cjonalni (zbiorowi) Podlicznik 3. 3,67 3,96 dla odbiorców instytucjonalnych (zbiorowych); dotyczy zużywający wodę do 3,82 4,13 odbiorców zużywających wodę na cele inne niż wymie­ spożycia do pozosta- Ryczałt nione w punktach od 1) do 2). łych celów 2,37 2,56  8 Kwartalnik Gminy Turawa

 Taryfowe grupy odbiorców dotyczące TARYFY ZA ZBIOROWE ODPROWADZANIE ŚCIEKÓW odprowadzania ścieków Wysokość cen i stawek opłat za odprowadzane ścieki. Stawka opłaty abona- 1) (Grupa I. A) Odbiorcy indywidualni odprowadzają- mentowej w zł (za jeden Cena za 1 m3 odprowadzonych Taryfowa okres rozliczeniowy / za cy wyłącznie ścieki o charakterze bytowym; dotyczy ścieków w zł Lp. grupa rozliczenie jednego przy- odbiorców, którzy odprowadzają ścieki z budynków odbiorców mieszkalnych, zamieszkania zbiorowego oraz użytecz­ rządu pomiarowego) ności publicznej, powstające w wyniku ludzkiego meta­ netto brutto netto brutto bolizmu lub funkcjonowania gospodarstw domowych 1 2 3 4 5 6 oraz ścieki o zbliżonym składzie pochodzące z tych Ścieki bytowe budynków. Grupa ta obejmuje także odbiorców pro­ Licznik główny wadzących działalność usługową, handlową, składową, Grupa I. A 4,70 5,08 transportową, a odprowadzane ścieki mają wyłącznie Odbiorcy indywidualni odprowa- Podlicznik 1. 5,03 5,43 charakter bytowy. dzający wyłącznie ścieki o charak- 3,25 3,51 terze bytowym Ryczałt 2) (Grupa I. B) Odbiorcy instytucjonalni odprowadza- 1,80 1,94 jący wyłącznie ścieki o charakterze bytowym; dotyczy Licznik główny odbiorców, którzy odprowadzają ścieki z budynków 5,27 5,69 mieszkalnych, zamieszkania zbiorowego oraz użytecz­ Grupa I. B Odbiorcy instytucjonalni od- Podlicznik ności publicznej, powstające w wyniku ludzkiego meta­ 2. 5,03 5,43 bolizmu lub funkcjonowania gospodarstw domowych prowadzający wyłącznie ścieki 3,82 4,13 oraz ścieki o zbliżonym składzie pochodzące z tych o charakterze bytowym Ryczałt budynków. Grupa ta obejmuje także odbiorców pro­ 2,37 2,56 wadzących działalność usługową, handlową, składową, Ścieki przemysłowe transportową, a odprowadzane ścieki mają wyłącznie Licznik główny charakter bytowy. 5,27 5,69 Grupa II. B Podlicznik 3. Odbiorcy instytucjonalni odprowa- 7,42 8,01 3) (Grupa II. B) Odbiorcy instytucjonalni odprowadzający 3,82 4,13 ścieki przemysłowe; dotyczy odbiorców prowadzących dzający ścieki przemysłowe Ryczałt działalność handlową, przemysłową, składową, trans­ portową lub usługową, którzy odprowadzają ścieki. 2,37 2,56 Stawki WiK Turawa Na podstawie Uchwały NR dzania ścieków, a także na wody na podstawie wskazań podstawie wskazań wodomie­ XI/67/2015 Rady Gminy Tu- podstawie sposobu rozliczeń wodomierza głównego rozli­ rza głównego w 3-miesięcznym rawa z dnia 27 listopada za świadczone usługi, osiem czani w 1-miesięcznym cyklu cyklu rozliczeniowym. 2015 r.,,w sprawie prze- grup taryfowych odbiorców rozliczeniowym. Grupa piąta W-3 obejmuje dłużenia taryf za zbioro- usług: Grupa trzecia W-2 obej­ gospodarstwa domowe, osoby we zaopatrzenie w wodę Grupa pierwsza W-1 obej­ muje pozostałych odbiorców korzystające z lokali w budyn­ i zbiorowe odprowadzanie muje gospodarstwa domo­ usług, zużywających wodę kach wielolokalowych rozli­ ścieków na okres od 1 stycz- we, właścicieli, zarządców na cele socjalno-bytowe oraz czani na podstawie wskazań nia 2016 r. do 31 grudnia budynków wielorodzinnych odprowadzających ścieki byto­ wodomierza głównego, rozli­ 2016 r.” na terenie Gminy zużywających wodę na cele we, korzystających okresowo czani w 1-miesięcznym cyklu Turawa obsługiwanym przez socjalno bytowe oraz odpro­ z usług np. domki letniskowe, rozliczeniowym. WIK Turawa obowiązywać wadzających ścieki bytowe ogródki działkowe rozlicza­ Grupa szósta W-4 obejmuje będą następujące ceny usług rozliczanych za ilość zużytej nych za ilość zużytej wody na odbiorców wody przemysło­ dla przypisanych im grup wody na podstawie wskazań podstawie wskazań wodomie­ wych i poza przemysłowych taryfowych: wodomierza głównego rozli­ rza głównego w 3-miesięcznym oraz odprowadzających ście­ czani w 1-miesięcznym cyklu cyklu rozliczeniowym. ki bytowe na inne potrzeby I. Zaopatrzenie w wodę rozliczeniowym. Grupa czwarta W-2a obej­ niż gospodarstwa domowe, W zakresie cen za dostar­ Grupa druga W-1a obej­ muje pozostałych odbiorców przeznaczonej do spożycia czoną wodę występuje jedna muje gospodarstwa domo­ usług, zużywających wyłącznie lub na cele socjalno-bytowe taryfowa grupa odbiorców. we, właścicieli, zarządców wodę na cele socjalno-byto­ np. placówki opiekuńczo-wy­ W zakresie zbiorowego budynków wielorodzinnych we, korzystających okresowo chowawcze i oświatowe, hotele, zaopatrzenia w wodę wy­ zużywających wyłącznie wodę z usług np. domki letniskowe, sklepy, ośrodki zdrowia, za­ łoniono na podstawie celu na cele socjalno bytowe roz­ ogródki działkowe rozlicza­ kłady usługowe i pozostałych, zużycia wody lub odprowa­ liczanych za ilość zużytej nych za ilość zużytej wody na rozliczanych za ilość zużytej  GrudziEŃ 2015 9 wody na podstawie wskazań oraz zużywających wodę na usług, odprowadzających wy­ Grupa siódma S-4a obej­ wodomierza głównego, roz­ cele socjalno-bytowe z gospo­ łącznie ścieki bytowe, korzy­ muje pozostałych odbiorców liczanych w 1-miesięcznym darstw domowych rozlicza­ stających okresowo z usług np. przemysłowych i pozaprze­ cyklu rozliczeniowym nych za ilość odprowadzonych domki letniskowe, rozlicza­ mysłowych, odprowadzają­ Grupa siódma W-4a obej­ ścieków na podstawie wskazań nych za ilość odprowadzanych cych wyłącznie ścieki bytowe muje wyłącznie odbiorców wodomierza głównego lub ścieków na podstawie wska­ np. placówki opiekuńczo- wody przemysłowych i poza urządzeń pomiarowych roz­ zań wodomierza głównego wychowawcze i oświato­ przemysłowych na inne potrze­ liczanych w 1-miesięcznym lub urządzeń pomiarowych, we, hotele, sklepy, ośrodki by niż gospodarstwa domowe, okresie rozliczeniowym. rozliczani w 3-miesięcznym zdrowia, zakłady usługowe przeznaczonej do spożycia lub Grupa druga S-1a obej­ cyklu rozliczeniowym. i pozostałych, rozliczanych na cele socjalno-bytowe np. muje gospodarstwa domo­ Grupa piąta S-3 obejmuje za ilość odprowadzanych placówki opiekuńczo-wycho­ we, właścicieli, zarządców gospodarstwa domowe, osoby ścieków na podstawie wska­ wawcze i oświatowe, hotele, budynków wielorodzinnych odprowadzające ścieki bytowe zań wodomierza, wodomie­ sklepy, ośrodki zdrowia, za­ odprowadzających wyłącznie korzystające z lokali w budyn­ rza głównego, wodomierzy kłady usługowe i pozostałych, ścieki bytowe z gospodarstw kach wielolokalowych rozli­ dodatkowych lub urządzeń rozliczanych za ilość zużytej domowych rozliczanych za czani za ilość odprowadzanych pomiarowych rozliczanych wody na podstawie wskazań ilość odprowadzonych ście­ ścieków na podstawie wskazań w 1-miesięcznym okresie wodomierza głównego, roz­ ków na podstawie wskazań wodomierza głównego, rozli­ rozliczeniowym. liczanych w 1-miesięcznym wodomierza głównego lub czani w 1-miesięcznym cyklu Grupa ósma S-5 obejmu­ cyklu rozliczeniowym urządzeń pomiarowych roz­ rozliczeniowym. je gospodarstwa domowe Grupa ósma W-5 obejmuje liczanych w 1-miesięcznym Grupa szósta S-4 obejmuje odprowadzających ścieki, Gminę Turawa, która wnosi okresie rozliczeniowym. pozostałych odbiorców prze­ rozliczane ryczałtowo na opłaty za pobór wody do celów Grupa trzecia S-2 obejmuje mysłowych i pozaprzemysło­ podstawie przepisów doty­ określonych w art. 22 Ustawy pozostałych odbiorców usług, wych, odprowadzających ścieki czących przeciętnych norm i rozliczana według Regulami­ odprowadzających ścieki byto­ bytowe oraz zużywających zużycia wody, rozliczanych nu Zaopatrzenia w wodę. we oraz zużywających wodę na wodę np. placówki opiekuń­ w 1-miesięcznym okresie cele socjalno-bytowe, korzy­ czo‑wychowawczych i oświa­ rozliczeniowym. II. Odbiór ścieków stających okresowo z usług np. towe, hotele, sklepy, ośrodki Grupa dziewiąta S-6 obej­ W zakresie zbiorowego domki letniskowe, rozlicza­ zdrowia, zakłady usługowe muje pozostałych odbiorców odprowadzania ścieków wy- nych za ilość odprowadzanych i pozostałych, rozliczanych za usług odprowadzających ście­ łoniono dziewięć taryfowych ścieków na podstawie wska­ ilość odprowadzanych ścieków ki korzystających okresowo odbiorców usług. zań wodomierza głównego na podstawie wskazań wodo­ z usług np. domki letniskowe Grupa pierwsza S-1 obej­ lub urządzeń pomiarowych, mierza, wodomierza głównego, rozliczanych ryczałtowo na muje gospodarstwa domowe, rozliczani w 3-miesięcznym wodomierzy dodatkowych podstawie przepisów doty­ właścicieli, zarządców budyn­ cyklu rozliczeniowym. lub urządzeń pomiarowych czących przeciętnych norm ków wielorodzinnych odpro­ Grupa czwarta S-2a obej­ rozliczanych w 1-miesięcznym zużycia wody. wadzających ścieki bytowe muje pozostałych odbiorców okresie rozliczeniowym. 

1) Wysokość cen i stawek opłat dotyczących zbiorowego 2) Wysokość cen i stawek dotyczących zbiorowego od- zaopatrzenia w wodę w okresie obowiązywania taryf od dnia prowadzania ścieków w okresie obowiązywania taryf od 1 stycznia 2016 r. do dnia 31 grudnia 2016 r. (w złotych) 1 stycznia 2016 r. do 31 grudnia 2016 r. (w złotych) Stawka opłaty Stawka opłaty

Taryfowe 3 abonamentowej zł/ 3 abonamentowej zł/ Cena zł/m Taryfowa grupa Cena zł/m Lp. grupy punkt poboru/okres Lp. punkt poboru/okres odbiorców odbiorców rozliczeniowy rozliczeniowy netto brutto netto brutto netto brutto netto brutto 1 W-1 3,60 3,89 4,23 4,57 1 S-1 9,26 10,00 8,18 8,83 2 W-1a 3,60 3,89 6,46 6,98 2 S-1a 9,26 10,00 10,41 11,24 3 W-2 3,60 3,89 8,21 8,87 3 S-2 9,26 10,00 20,06 21,67 4 S-2a 9,26 10,00 22,29 24,07 4 W-2a 3,60 3,89 10,44 11,28 5 S-3 9,26 10,00 2,24 2,42 5 W-3 3,60 3,89 2,24 2,42 6 S-4 9,26 10,00 8,18 8,83 6 W-4 3,60 3,89 4,23 4,57 7 S-4a 9,26 10,00 10,41 11,24 7 W-4a 3,60 3,89 6,46 6,98 8 S-5 9,26 10,00 10,02 10,82 8 W-5 3,60 3,89 0,0 0,0 9 S-6 9,26 10,00 21,90 23,65 10 Kwartalnik Gminy Turawa Z PRAC RADY GMINY TURAWA Artur Gallus Przewodniczący RG Turawa

Rada Gminy spotykała się od Przegłosowano również do – w sprawie wymiany sieci elek­ Komisji Ładu i czy władza wydania ostatniej Fali na 2 realizacji przez Wójta wnio- trycznej, stolarki okiennej, zapoznała się z tematami sesjach. W czasie ich trwania ski złożone przez radnych wentylacji kominowej. posiedzenia tejże komisji? zajmowano się następującymi i Komisje Rady: – w sprawie pomocy UG przy –– Jak Pan Wójt i służby mu pod­ sprawami: Komisji Ładu, Porządku wymianie wykładziny pod­ ległe wyobrażają sobie przebieg i Rolnictwa z posiedzenia łogowej w 2 pomieszczeniach, prac przy remoncie dachu na IX Sesja 28.08.2015 r., na w dniu 24.08.2015 r. wykonania podjazdu dla nie­ ww. Stacji gdyż z informacji której podjęto następujące  Dotyczące wysypiska pełnosprawnych, wykonania przekazanej członkom ko­ uchwały: w Bierdzanach stojaków na rowery. misji Ładu na miejscu przez  Uchwała Nr IX /51/2015 – w sprawie uzupełnienia nasa­ – zwrócono uwagę na pękające kierownika ww. placówki mają w sprawie utworzenia odrębnego dzeń uschniętych roślin. stropy (ruchome), dach nad pełne obłożenie pacjentów, co obwodu głosowania w wyborach – w sprawie ustawienia znaku wykuszami i rynny wg oceny najmniej na dwa miesiące? do Sejmu Rzeczypospolitej. Za zakazu wjazdu na wysypisko Komisji są w katastrofalnym –– Kiedy (data) została poinfor­ przyjęciem uchwały głosowa­ śmieci. stanie. mowana Stacja Caritas o pla­ ło 15, przeciw – 0, wstrzymało – w sprawie uprzątnięcia tere­ – Komisja wystąpiła o przeka­ nowanym remoncie? się – 0. nu wokół niecki wysypiska, zanie informacji, na jakim –– Dlaczego rada nie ma peł­  Uchwała Nr IX /52/2015 ponieważ pozostało tam dużo etapie są prace przy wykonaniu nej informacji co do działań w sprawie zmiany budżetu Gminy śmieci po wysypisku. projektu przebudowy dachu i pracy poszczególnych refe­ w 2015 roku. W głosowaniu brało  Dotyczące miejscowości na obiekcie. ratów? udział 15 radnych. Za przyjęciem Bierdzany Komisji Rewizyjnej z posie- –– Czy tradycją już będzie, że uchwały głosowało 14, przeciw – w sprawie wystosowania pi­ dzenia w dniu 21.08.2015 r. na posiedzenia Komisji nie – 0, wstrzymało się – 1. sma do właściciela posesji przy – Komisja Rewizyjna wnioskuje przychodzi nikt z władz poza  Uchwała Nr IX /53/2015 wlocie drogi gminnej na drogę o przedstawienie Protokołu Panią Skarbnik? w sprawie zmiany wieloletniej krajową Nr 45, który wysypu­ Urzędu Kontroli Skarbowej wy­ –– Ponowienie wniosku dot. prognozy finansowej. W głoso­ je gruz i elementy metalowe datkowania subwencji oświa­ przywrócenia porządku na waniu brało udział 15 radnych. w celu zniechęcenia ludzi do towej, prowadzonej w 2015 r. działce Nr 288 km 2 przy ul. Za przyjęciem uchwały głosowa­ korzystania z tej drogi. w tym realizacji wniosków Głównej 11. ło 14, przeciw – 0, wstrzymało – w sprawie wystąpienia do Za­ pokontrolnych, oświadcze­ –– Jakie działania podjął Pan się – 1. rządu Dróg Krajowych i Au­ nia i wyjaśnienia Kierownika Wójt, żeby uruchomić ośrodek  Uchwała Nr IX /55/2015 tostrad celem uzupełnienia jednostki. Ponadto podania zdrowia w Kadłubie Turaw­ w sprawie wyrażenia stanowiska i podwyższenia poboczy na informacji w zakresie: skim? wobec projektu ustawy Prawo odcinku drogi 45. • kwoty do zwrotu, –– w sprawie wpisania do WPI wodne. W głosowaniu brało  Dotyczące miejscowości • wysokości odsetek należnych odcinka ulicy Szkolnej w miej­ udział 15 radnych. Za przyjęciem Kotórz Mały na rzecz Skarbu Państwa, scowości Węgry. uchwały głosowało 14, przeciw – w sprawie rozbiórki (zabez­ • przedstawienie korespon­ –– w sprawie wpisania do WPI – 0, wstrzymało się – 1. pieczenia) obiektu po by­ dencji w przedmiotowej pozostałych dróg w miejsco­  Uchwała Nr IX /54/2015 łym zakładzie Gospodarki sprawie, wości Węgry: ul. Słonecznej, w sprawie nadania nazwy po­ Komunalnej na ul. Wodnej • wskazania osoby odpo­ Nowej, Pogodnej, Opolskiej mnikowi przyrody. W głosowa­ 17. Obiekt wg oceny Komisji wiedzialnej za taki stan i końcówki ul. Leśnej. niu brało udział 15 radnych. Za stanowi zagrożenie bezpie­ rzeczy. –– w sprawie rozliczenia pla­ przyjęciem uchwały głosowało czeństwa. – wnioskuje o ujęcie w budżecie nowanych i wydatkowanych 15, przeciw – 0, wstrzymało się – w sprawie stawku w Kotorzu na 2016 rok odwodnienia terenu pieniędzy na działalność jed­ – 0. Małym, który zarasta i ma niski dojazdu dzieci do Przedszkola nostek OSP  Uchwała Nr IX /56/2015 stan wody. Komisja zwraca w Zawadzie. X Sesja 26.10.2015 r., na w sprawie odmowy uchylenia się z pytaniem: Czy UG ma Radnych której podjęto następujące uchwały. W głosowaniu brało koncepcję zagospodarowania –– Kiedy (data) zakończyły się uchwały: udział 15 radnych. Za przyję­ przedmiotowego stawku? prace nad dokumentacją re­  Uchwałę Nr X/57/2015 ciem uchwały głosowało 12, – w sprawie ogłoszenia zamiaru montu dachu Stacji Caritas? w sprawie przystąpienia do spo­ przeciw – 0, wstrzymało się – 4. sprzedaży działki po byłym –– Kiedy (data) odbył się „Prze­ rządzenia miejscowego planu Przewodniczący Rady Gmi­ ZGKiM drogą tradycyjną targ” zapytanie ofertowe, co zagospodarowania przestrzen­ ny podając wynik głosowania (ustawić na działce tablicę to było? nego południowej części obszaru oświadczył, że nastąpiła po­ o sprzedaży terenu). –– W jakim czasie do Panów wsi Turawa, Gminy Turawa. Za myłka w liczeniu głosów, która  Dotyczące budynki stacji Wójtów i kierowników re­ przyjęciem głosowało – 13, prze­ nie ma wpływu na ostateczny Caritas feratów dotarła informacja ciw – 0, wstrzymało się – 1.  wynik głosowania. o planowanym posiedzeniu GrudziEŃ 2015 11

 Uchwałę Nr X/58/2015 w Turawie obok gimnazjum. Komisji Oświaty, Kultury, –– Komisja wnioskuje o wyzna­ w sprawie przystąpienia do spo­ Barierka zagraża bezpieczeń­ Zdrowia i Partnerstwa z dnia czenie miejsca na pomieszcze­ rządzenia miejscowego planu stwu uczniom gimnazjalnym. 25.09.2015 r. nie socjalne dla pracowników zagospodarowania przestrzen­ –– w sprawie umiejscowienia –– Komisja wnioskuje o prze­ Urzędu Gminy, które będzie nego północnej części obszaru znaku drogowego „ustąp znaczenie w budżecie Gminy spełniało wymogi odnośnie wsi Turawa, Gminy Turawa. Za pierwszeństwa przejazdu” od środki na coroczne, pilne, przechowywania i spożywa­ przyjęciem głosowało – 13, prze­ strony ul. Leśnej w Rzędo­ całościowe remonty w poszcze­ nia posiłków. Dotychczasowa ciw – 0, wstrzymało się – 1. wie, na skrzyżowaniu dróg: ul. gólnych LZS-ach w kwocie sytuacja zmusza pracowników,  Uchwalę Nr X/59/2015 Wiejskiej z Leśną. Na skrzy­ np. 30 tys. zł (poza kwotą w ocenie Komisji, do spożywa­ w sprawie przystąpienia do żowaniu nieraz dochodzi do wydzieloną na utrzymanie nia posiłków w miejscu pracy. sporządzenia zmiany miejsco­ kolizji, gdyż nie jest określona obiektów), wzorem prze­ Zapytanie Komisji: wego planu zagospodarowania kolejność przejazdu. kazywania środków dla RS –– Czy jest dobra wola władz przestrzennego Gminy Turawa, –– w sprawie wykonania oznako­ z funduszu alkoholowego. Urzędu Gminy uregulowa­ obejmującego obrzeża Jezior Tu­ wania poziomego przejścia dla Zarządy Klubów wspólnie nia i wyznaczenia miejsca rawskich, uchwalonego Uchwałą pieszych „pasy” w Rzędowie na uzgodnią, na jaki remont przeznaczonego na palarnię? nr XXVII/166/2009 Rady Gmi­ ul. Opolskiej obok przystanku w danym roku będą wydatko­ Ponadto prosimy o określenie ny z dnia 5 czerwca 2009 roku. autobusowego i drugiego znaku wane dodatkowe środki. zapisu w ogłoszeniu o zakazie Za przyjęciem głosowało – 14, przed kościołem, żeby umożli­ –– Komisja popiera wniosek palenia – teren bezpośrednio przeciw – 0, wstrzymało się – 0. wić mieszkańcom bezpieczne kierownika Gminnej Biblio­ przyległy do budynku UG.  Uchwałę Nr X/60/2015 przejście z chodnika na drugą teki Publicznej w Turawie Komisji Rewizyjnej z dnia w sprawie uchylenia Uchwały stronę w kierunku kościoła. w sprawie zabezpieczenia 2.10.2015 r. Nr XI/66/2011 Rady Gminy Tu­ –– w sprawie ponownego zo­ środków na remont terenu –– W nawiązaniu do wniosku rawa z dnia 24 listopada 2011 r. bowiązania właścicieli niżej przed obiektem biblioteki Komisji Rewizyjnej z dnia w spr. inkasa podatków: rolnego, podanych działek, położonych w Turawie. 21.08.2015 w sprawie przed- leśnego i od nieruchomości, okre­ w Kotorzu Wielkim do ich –– Komisja Oświaty Kultury, stawienia Protokołu Urzędu ślenia inkasentów oraz ustalenia posprzątania (wykoszenia): Nr Zdrowia i Partnerstwa na po­ Kontroli Skarbowej, wydatko- wynagrodzenia za inkaso. Za 105; 100; 139/98; 138/98. siedzeniu w dniu 9.10.2015 r. wania subwencji oświatowej, przyjęciem głosowało – 14, prze­ –– w sprawie wystąpienia do po zbadaniu wydatkowania prowadzonej w 2015 r. i od- ciw – 0, wstrzymało się – 0. władz PKP w Opolu o wyko­ środków na oświatę w I pół­ powiedzi Wójta Gminy z dnia  Uchwałę Nr X/61/2015 nanie wiaty na Stacji Kolejowej roczu br. wnioskuje o prze­ 25.08.15 r. Komisja zwraca się w sprawie zmiany budżetu Gminy w Kotorzu Małym. analizowanie możliwości o przedstawienie Pisma Nr w 2015 r. Za przyjęciem głosowa­ –– W związku z przystąpieniem utworzenia oddziału szkol­ DKOW– WJST– 337-JJ-70/10 ło – 12, przeciw – 0, wstrzymało do realizacji planu zagospo­ no-przedszkolnego w Bier­ z dnia 10.12.2010 r. Sekretarza się – 2. darowania przestrzennego m. dzanach. Stanu w Ministerstwie Edu-  Uchwałę Nr X/62/2015 Turawa – proszę o przygoto­ Komisji Ładu, Porządku, kacji Narodowej, kierowane- w sprawie udzielenia dotacji wanie wraz z planami kosztów Rolnictwa z dnia 5.10.2015 r. go do Wójta Gminy Turawa w 2015 r. na realizację zadań ich wprowadzenia, tz. kosztów –– W związku z dochodzącymi i odpowiedzi Urzędu Gminy w zakresie prac konserwatorskich, budowy infrastruktury wodno- do członków Komisji informa­ na przedmiotowe pismo. restauratorskich lub robót budow­ kanalizacyjnej, oświetleniowej cjami o zaleganiu kwartalnika –– Po dokonanej analizie przed- lanych przy zabytkach wpisanych i drogowej oraz miejsca pozy­ FALA w placówkach, które stawionych komisji kserokopii do rejestru zabytków. Za przyję­ skania środków. zajmują się dystrybucją, Komi­ dokumentów i po przeprowa- ciem głosowało – 14, przeciw – 0, –– Proszę o wskazanie gwarancji, sja wnioskuje o zmniejszenie dzonej dyskusji członkowie wstrzymało się – 0. jakie może otrzymać gmina nakładu kwartalnika. Komisji postanowili wystąpić  Uchwałę Nr X/63/2015 Turawa, podczas realizacji –– Komisja wnioskuje o wyzna­ do radnych Rady Gminy o nie w sprawie wyboru ławników. ścieżki rowerowej. Wydatko­ czenie i oznakowanie terenu wyrażenie zgody na zwrot W głosowaniu brało udział 14 wanie kwoty na przedmiotowy do grillowania nad J. Średnim, w chwili obecnej nakładów radnych. Za przyjęciem głosowa­ projekt może spowodować sy­ aby osoby korzystające z pla­ poniesionych na budynek „Ba- ło – 14, przeciw – 0, wstrzymało tuację, w której kolejny projekt ży nie były zadymiane przez stion” w Bierdzanach, przed się – 0. trafi na półkę. rozpalających grilla w różnych wyjaśnieniem wszystkich Przegłosowano również do –– W sprawie ustalenia prawi- częściach plaży. wątpliwości i przed ewentu- realizacji przez Wójta wnioski dłowej numeracji posesji na –– Komisja wnioskuje o uści­ alnym wyrokiem sądowym złożone przez radnych i Komi- ul. Dębowej w Bierdzanach. ślenie odpowiedzi na wnio­ w przedmiotowej sprawie. sje Rady: Dwa ostatnie zabudowania na sek dot. ustawienia nad –– Wystąpić do Rejonu Dróg –– w sprawie usunięcia suchych tej ulicy noszą numer 12. J. Średnim tablic ogłoszenio­ Powiatowych Opole z prośbą gałęzi z drzew rosnących na –– Wystąpić do Rejonu Dróg wych, aby unikać przyczepiania o uzupełnienie ubytków asfal- parkingu przed gimnazjum Powiatowych Opole z prośbą ogłoszeń na drzewach. tu na drodze powiatowej ul. w Turawie, a udostępnionym o uzupełnienie ubytków asfal- –– Komisja wnioskuje o odno­ Główna, Opolska w Zakrzowie przez Nadleśnictwo Turawa. tu na drodze powiatowej ul. wienie i przeredagowanie Turawskim. –– w sprawie naprawy uszkodzo­ Główna, Opolska w Zakrzowie regulaminu zachowań nad Więcej informacji na stronie nej barierki przy ul. Opolskiej Turawskim. J. Średnim. www.bip.turawa.pl  12 Kwartalnik Gminy Turawa SPRZĄTANIE ŚWIATA – JESIEŃ 2015 Danuta piwowarczyk

W październiku na terenie przedszkolaków), Bierdzanach nauczycielom oraz opiekunom „Sprzątanie świata – Pol­ Gminy Turawa odbyła się (ok. 30 przedszkolaków) oraz serdecznie dziękujemy. ska” to wspólna lekcja posza­ coroczna akcja Sprzątania Turawie (ok. 47 przedszkola­ Podziękowania kierujemy nowania środowiska. Jej celem Świata z udziałem uczniów ków), Publiczne Przedszkole również do: Spółdzielni Samo­ jest promowanie nieśmiece­ naszych szkół, przedszko- w Zakrzowie Turawskim (15 pomoc Chłopska w Turawie, nia, edukacja odpadowa oraz laków, Urzędu Gminy oraz przedszkolaków); Nadleśnictwa Turawa, Aresz­ inicjowanie działań, dzięki przedsiębiorstwa wywo- • Dom Dziecka w Turawie. tu Śledczego w Turawie oraz którym zmniejszy się nasz zowego, które zapewniło przedsiębiorstwa Remondis negatywny wpływ na środo­ bezpłatną zbiórkę śmieci Ponadto w akcji udział Opole Sp. z o. o. wisko. * oraz utylizację odpadów. wzięli: • Spółdzielnia Samopomoc przątaniem objęte były Chłopska w Turawie, Snastępujące tereny: obrzeża • PGLLP Nadleśnictwo Tu- Jezior Turawskich, obrzeża rawa, lasów, pobocza dróg oraz po­ • Areszt Śledczy w Turawie. szczególne miejscowości. W przedsięwzięciu wzięły Spółdzielnia Samopomoc udział: Chłopska w Turawie prze­ • szkoły: kazała nagrody dla dzieci PG w Turawie (ok. 70 i młodzieży uczestniczących uczniów), w sprzątaniu. PSP w Ligocie Turawskiej Nadleśnictwo Turawa za­ (ok. 80 uczniów), pewniło materiały edukacyjne PSP w Zawadzie (ok. 90 dla dzieci i młodzieży uczest­ uczniów), niczących w sprzątaniu. PSP w Osowcu (ok. 170 Areszt Śledczy w Turawie uczniów), zaoferował pomoc skazanych Niepubliczna Szkoła Pod­ kobiet. Dzięki zaangażowaniu stawowa w Węgrach (ok. 110 Aresztu Śledczego w Turawie uczniów) oraz zostały posprzątane obrze­ Niepubliczna Szkoła Pod­ ża Jeziora Średniego, Jeziora stawowa w Kadłubie Turaw- Małego oraz Jeziora Dużego skim (ok. 25 uczniów), (brzeg południowy), lasy, po­ • przedszkola: bocza dróg leśnych. Publiczne Przedszkole Za udział w akcji wszystkim w Kotorzu Małym (ok. 40 uczniom, dyrektorom szkół, GrudziEŃ 2015 13

GMINA TURAWA GMINA TURAWA HARMONOGRAM ZBIÓRKI ODPADÓW KOMUNALNYCH HARMONOGRAM ZBIÓRKI ODPADÓW KOMUNALNYCH NIESEGREGOWANYCH (ZMIESZANYCH) I SEGREGOWANYCH NIESEGREGOWANYCH (ZMIESZANYCH) I SEGREGOWANYCH STYCZEŃ – GRUDZIEŃ 2016 ROK STYCZEŃ – GRUDZIEŃ 2016 ROK

REJON 1 REJON 2

MIEJSCOWOŚCI: OSOWIEC, TRZĘSINA, TURAWA, TURAWA MARSZAŁKI MIEJSCOWOŚCI: KOTÓRZ W., KOTÓRZ M., WĘGRY

ODPADY NIESEGREGOWANE (ZMIESZANE) I SEGREGOWANE ODPADY NIESEGREGOWANE (ZMIESZANE) I SEGREGOWANE

DNI WYWOZU DNI WYWOZU

ODPADY ODPADY KOMUNALNE ODPADY SEGREGOWANE KOMUNALNE ODPADY SEGREGOWANE NIESEGREGOWANE NIESEGREGOWANE MIESIĄC pojemnik antracytowy pojemnik z pojemnik zielony pojemnik / MIESIĄC pojemnik antracytowy pojemnik z pojemnik zielony pojemnik / worek (czarny) żółtą klapą (z zieloną klapą) worek brązowy (czarny) żółtą klapą (z zieloną klapą) brązowy STYCZEŃ 4, 18 12, 26 22 9 STYCZEŃ 14, 28 13, 27 9 15 LUTY 1, 15, 29 9, 23 - 5 LUTY 11, 25 10, 24 - 12 MARZEC 14, 29 8, 22 18 4 MARZEC 10, 24 9, 23 4 11 KWIECIEŃ 11, 25 5, 19 - 2, 15, 29 KWIECIEŃ 7, 21 6, 20 29 8, 22

MAJ 9, 23 4, 17, 31 13 13, 28 MAJ 6, 19 5, 18 - 7, 20

CZERWIEC 6, 20 14, 28 - 10, 24 CZERWIEC 2, 16, 30 1, 15, 29 24 3, 17 LIPIEC 4, 18 12, 26 8 8, 22 LIPIEC 14, 28 13, 27 - 1, 15, 29 SIERPIEŃ 1, 16, 29 9, 23 - 5, 20 SIERPIEŃ 11, 25 10, 24 20 12, 26 WRZESIEŃ 12, 26 6, 20 2 2, 16, 30 WRZESIEŃ 8, 22 7, 21 - 9, 23 PAŹDZIERNIK 10, 24 4, 18 28 14 PAŹDZIERNIK 6, 20 5, 19 14 7 LISTOPAD 7, 21 2, 15, 29 - 12 LISTOPAD 4, 17 3, 16, 30 - 5 GRUDZIEŃ 5, 19 13, 28 23 9 GRUDZIEŃ 1, 15, 30 14, 29 9 2 POJEMNIKI NALEŻY WYSTAWIAĆ DO GODZINY 6:00 RANO W DNIU WYWOZU POJEMNIKI NALEŻY WYSTAWIAĆ DO GODZINY 6:00 RANO W DNIU WYWOZU

ODPADY WIELKOGABARYTOWE ODPADY WIELKOGABARYTOWE

MIESIĄC SOŁECTWO DZIEŃ MIESIĄC SOŁECTWO DZIEŃ

OSOWIEC 22 WĘGRY 22 MARZEC MARZEC TURAWA 23 KOTÓRZ M.; KOTÓRZ W. 23 OSOWIEC 18 PAŹDZIERNIK WĘGRY 18 TURAWA 19 PAŹDZIERNIK KOTÓRZ M.; KOTÓRZ W. 19 UWAGA!!! Odpady wielkogabarytowe (zużyte meble; zużyty, wielkogabarytowy, sprzęt gospodarstwa domowego, UWAGA!!! Odpady wielkogabarytowe (zużyte meble; zużyty, wielkogabarytowy, sprzęt gospodarstwa domowego, opony do samochodów osobowych w ilości do 4 sztuk itp.) należy wystawić przed posesję najpóźniej w dniu 00 opony do samochodów osobowych w ilości do 4 sztuk itp.) należy wystawić przed posesję najpóźniej w dniu wywozu do godziny 8 rano. 00 wywozu do godziny 8 rano.

HARMONOGRAM ZBIÓRKI ODPADÓW NIEBEZPIECZNYCH KOMUNALNYCH ORAZ HARMONOGRAM ZBIÓRKI ODPADÓW NIEBEZPIECZNYCH KOMUNALNYCH ORAZ POREMONTOWYCH (kontener mobilny) w godzinach 9.00 do 18.00. POREMONTOWYCH (kontener mobilny) w godzinach 9.00 do 18.00.

Lp. MIEJSCOWOŚCI KWIECIEŃ PAŹDZIERNIK Lp. MIEJSCOWOŚCI KWIECIEŃ PAŹDZIERNIK

1. TURAWA ul. Opolska obok Urzędu 12 12 1. TURAWA ul. Opolska obok Urzędu 12 12

2. ZAWADA ul. Kolanowska k. sklepu ZAWADA ul. Kolanowska k. sklepu 8 13 2. 8 13 3. KADŁUB TURAWSKI ul. Główna k. sklepu 14 14 3. KADŁUB TURAWSKI ul. Główna k. sklepu 14 14 4. BIERDZANY obok OSP 15 17 4. BIERDZANY obok OSP 15 17 5. OSOWIEC obok OSP 18 18 5. OSOWIEC obok OSP 18 18 6. OSIEDLE ZAWADA ul. Jesionowa obok sklepu spoż. 27 19 6. OSIEDLE ZAWADA ul. Jesionowa obok sklepu spoż. 27 19 7. WĘGRY obok OSP 28 20 7. WĘGRY obok OSP 28 20 UWAGA!!! Odpady niebezpieczne komunalne, powstające w gospodarstwach domowych (farby, lakiery oraz UWAGA!!! Odpady niebezpieczne komunalne, powstające w gospodarstwach domowych (farby, lakiery oraz opakowania po nich, oleje mineralne i opakowania po nich, akumulatory, baterie, lampy fluoroscencyjne, opakowania po nich, oleje mineralne i opakowania po nich, akumulatory, baterie, lampy fluoroscencyjne, przeterminowane leki, rozpuszczalniki, kleje, opakowania po środkach ochrony roślin, zużyty sprzęt elektryczny i przeterminowane leki, rozpuszczalniki, kleje, opakowania po środkach ochrony roślin, zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny). elektroniczny).

Odpady poremontowe to odpady pochodzące z małego remontu (tj.: gruz, beton, płyty gipsowe). Odpady poremontowe to odpady pochodzące z małego remontu (tj.: gruz, beton, płyty gipsowe).

GMINA TURAWA GMINA TURAWA

HARMONOGRAM ZBIÓRKI ODPADÓW KOMUNALNYCH HARMONOGRAM ZBIÓRKI ODPADÓW KOMUNALNYCH

NIESEGREGOWANYCH (ZMIESZANYCH) I SEGREGOWANYCH NIESEGREGOWANYCH (ZMIESZANYCH) I SEGREGOWANYCH

STYCZEŃ – GRUDZIEŃ 2016 ROK STYCZEŃ – GRUDZIEŃ 2016 ROK

REJON 3 REJON 4 MIEJSCOW OŚCI: BIERDZANY, ZAKRZÓW TURAWSKI, KADŁUB TURAWSKI, LIGOTA MIEJSCOWOŚCI: ZAWADA, RZĘDÓW, OSIEDLE ZAWADA TURAWSKA ODPADY NIESEGREGOWANE (ZMIESZANE) I SEGREGOWANE

ODPADY NIESEGREGOWANE (ZMIESZANE) I SEGREGOWANE DNI WYWOZU

DNI WYWOZU ODPADY ODPADY KOMUNALNE ODPADY SEGREGOWANE KOMUNALNE ODPADY SEGREGOWANE NIESEGREGOWANE NIESEGREGOWANE MIESIĄC pojemnik antracytowy pojemnik z pojemnik zielony pojemnik / worek MIESIĄC pojemnik antracytowy pojemnik z pojemnik zielony pojemnik / worek (czarny) żółtą klapą (z zieloną klapą) brązowy (czarny) żółtą klapą (z zieloną klapą) brązowy STYCZEŃ 8, 21 8, 21 - 9 STYCZEŃ 11, 25 2, 15, 29 - 15 LUTY 4, 18 4, 18 5 5 LUTY 8, 22 12, 26 19 12 MARZEC 3, 17 3, 17 - 4 MARZEC 7, 21 11, 25 - 11 KWIECIEŃ 1, 14, 28 1, 14, 28 2 2, 15, 29 KWIECIEŃ 4, 18 8, 22 15 8, 22 MAJ 12, 27 12, 27 28 13, 28

MAJ 2, 16, 30 7, 20 - 7, 20 CZERWIEC 9, 23 9, 23 - 10, 24

CZERWIEC 13, 27 3, 17 10 3, 17 LIPIEC 7, 21 7, 21 22 8, 22

SIERPIEŃ 4, 19 4, 19 - 5, 20 LIPIEC 11, 25 1, 15, 29 - 1, 15, 29 SIERPIEŃ 8, 22 12, 26 5 12, 26 WRZESIEŃ 1, 15, 29 1, 15, 29 16 2, 16, 30 WRZESIEŃ 5, 19 9, 23 30 9, 23 PAŹDZIERNIK 13, 27 13, 27 - 14 PAŹDZIERNIK 3, 17, 31 7, 21 - 7 LISTOPAD 10, 24 10, 24 12 12 LISTOPAD 14, 28 5, 18 25 5 GRUDZIEŃ 8, 22 8, 22 - 9 GRUDZIEŃ 12, 27 2, 16, 31 - 2 POJEMNIKI NALEŻY WYSTAWIAĆ DO GODZINY 6:00 RANO W DNIU WYWOZU POJEMNIKI NALEŻY WYSTAWIAĆ DO GODZINY 6:00 RANO W DNIU WYWOZU ODPADY WIELKOGABARYTOWE ODPADY WIELKOGABARYTOWE MIESIĄC SOŁECTWO DZIEŃ MIESIĄC SOŁECTWO DZIEŃ ZAWADA, OŚ. ZAWADA 21 MARZEC BIERDZANY, ZAKRZÓW TUR., RZĘDÓW 22 MARZEC 21 KADŁUB TUR., LIGOTA TUR. ZAWADA, OŚ. ZAWADA 17 PAŹDZIERNIK BIERDZANY, ZAKRZÓW TUR., RZĘDÓW 18 PAŹDZIERNIK 17 KADŁUB TUR., LIGOTA TUR. UWAGA!!! Odpady wielkogabarytowe (zużyte meble; zużyty, wielkogabarytowy, sprzęt gospodarstwa UWAGA!!! Odpady wielkogabarytowe (zużyte meble; zużyty, wielkogabarytowy, sprzęt gospodarstwa domowego, domowego, opony do samochodów osobowych w ilości do 4 sztuk itp.) należy wystawić przed posesję 00 opony do samochodów osobowych w ilości do 4 sztuk itp.) należy wystawić przed posesję najpóźniej w dniu najpóźniej w dniu wywozu do godziny 8 rano. wywozu do godziny 800 rano. HARMONOGRAM ZBIÓRKI ODPADÓW NIEBEZPIECZNYCH KOMUNALNYCH ORAZ HARMONOGRAM ZBIÓRKI ODPADÓW NIEBEZPIECZNYCH KOMUNALNYCH ORAZ POREMONTOWYCH (kontener mobilny) w godzinach 9.00 do 18.00. POREMONTOWYCH (kontener mobilny) w godzinach 9.00 do 18.00. Lp. MIEJSCOWOŚCI KWIECIEŃ PAŹDZIERNIK Lp. MIEJSCOWOŚCI KWIECIEŃ PAŹDZIERNIK 1. TURAWA ul. Opolska obok Urzędu 12 12

1. TURAWA ul. Opolska obok Urzędu 12 12 2. ZAWADA ul. Kolanowska k. sklepu 8 13

2. ZAWADA ul. Kolanowska k. sklepu 8 13 3. KADŁUB TURAWSKI ul. Główna k. sklepu 14 14 3. KADŁUB TURAWSKI ul. Główna k. sklepu 14 14 BIERDZANY obok OSP 4. 15 17 4. BIERDZANY obok OSP 15 17 5. OSOWIEC obok OSP 18 18 5. OSOWIEC obok OSP 18 18 6. OSIEDLE ZAWADA ul. Jesionowa obok sklepu spoż. 27 19 6. OSIEDLE ZAWADA ul. Jesionowa obok sklepu spoż. 27 19 7. WĘGRY obok OSP 28 20 7. WĘGRY obok OSP 28 20 UWAGA!!! Odpady niebezpieczne komunalne, powstające w gospodarstwach domowych (farby, lakiery oraz UWAGA!!! Odpady niebezpieczne komunalne, powstające w gospodarstwach domowych (farby, lakiery oraz opakowania po nich, oleje mineralne i opakowania po nich, akumulatory, baterie, lampy fluoroscencyjne, opakowania po nich, oleje mineralne i opakowania po nich, akumulatory, baterie, lampy fluoroscencyjne, przeterminowane leki, rozpuszczalniki, kleje, opakowania po środkach ochrony roślin, zużyty sprzęt elektryczny i przeterminowane leki, rozpuszczalniki, kleje, opakowania po środkach ochrony roślin, zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny). elektroniczny). Odpady poremontowe to odpady pochodzące z małego remontu (tj.: gruz, beton, płyty gipsowe). Odpady poremontowe to odpady pochodzące z małego remontu (tj.: gruz, beton, płyty gipsowe). 14 Kwartalnik Gminy Turawa kalendarz 2016 Kalendarz 2016 Stycze€ Luty Marzec Pn Wt År Cz Pt Sb N Pn Wt År Cz Pt Sb N Pn Wt År Cz Pt Sb N 1 2 3 1 2 3 4 5 6 7 1 2 3 4 5 6 4 5 6 7 8 9 10 8 9 10 11 12 13 14 7 8 9 10 11 12 13 11 12 13 14 15 16 17 15 16 17 18 19 20 21 14 15 16 17 18 19 20 18 19 20 21 22 23 24 22 23 24 25 26 27 28 21 22 23 24 25 26 27 25 26 27 28 29 30 31 29 28 29 30 31 Kalendarz 2016 Kwiecie€ Stycze€ MajLuty Marzec Czerwiec Pn Wt År Cz Pt Sb N Pn Wt År Cz Pt Sb N Pn Wt År Cz Pt Sb N Pn Wt År Cz Pt Sb N Pn Wt År Cz Pt Sb N Pn Wt År Cz Pt Sb N 1 2 3 1 2 3 4 5 6 7 1 2 3 4 5 6 4 5 1 6 27 83 9 10 8 9 10 11 12 13 14 1 7 8 9 10 111 12 213 3 4 5 4 5 6 117 128 13 914 1510 16 17 2 153 16 417 185 196 20 721 8 14 15 616 177 188 19 920 10 11 12 18 19 20 21 22 23 24 22 23 24 25 26 27 28 21 22 23 24 25 26 27 11 12 13 2514 261527 1628 2917 30 31 9 2910 11 12 13 14 1528 29 1330 3114 15 16 17 18 19 18 19 20 21 22 23 24 16 17 18 19 20 21 22 20 21 22 23 24 25 26 Kwiecie€ Maj Czerwiec 25 26 27 Pn28 Wt29År 30Cz Pt Sb N 23 Pn24 Wt 25År Cz26 Pt27Sb 28N 29Pn Wt 27År Cz28 Pt29Sb 30N 1 2 3 30 31 1 1 2 3 4 5 4 5 6 7 8 9 10 2 3 4 5 6 7 8 6 7 8 9 10 11 12 Lipiec11 12 13 14 15 16 17 9 10 Sierpie€11 12 13 14 15 13 14 15 16 17 Wrzesie€18 19 18 19 20 21 22 23 24 16 17 18 19 20 21 22 20 21 22 23 24 25 26 Pn Wt År 25Cz 26 Pt27 Sb28 29N 30 Pn 23Wt 24 År25 Cz26 27Pt28 Sb29 N27 28 Pn29 30Wt År Cz Pt Sb N 1 2 3 1 302 31 3 4 5 6 7 1 2 3 4 4 5 6 7 8 Lipiec9 10 8 9 10Sierpie€11 12 13 14 5Wrzesie€6 7 8 9 10 11 11 12 13 Pn14 Wt15År 16Cz Pt17Sb N 15 Pn16 Wt 17År Cz18 Pt19Sb 20N 21Pn Wt 12År Cz13 Pt14Sb 15N 16 17 18 1 2 3 1 2 3 4 5 6 7 1 2 3 4 18 19 20 21 22 23 24 22 23 24 25 26 27 28 19 20 21 22 23 24 25 4 5 6 7 8 9 10 8 9 10 11 12 13 14 5 6 7 8 9 10 11 25 26 27 1128 122913 3014 1531 16 1729 1530 16 3117 18 19 20 21 12 13 2614 1527 162817 2918 30 18 19 20 21 22 23 24 22 23 24 25 26 27 28 19 20 21 22 23 24 25 Pa‚dziernik25 26 27 28 29 30 31 29 30 Listopad31 26 27 28 29 30 Grudzie€ Pn Wt År Cz PtPa‚dziernikSb N Pn Wt ÅrListopadCz Pt Sb N PnGrudzie€Wt År Cz Pt Sb N Pn Wt År 1Cz Pt2 Sb N Pn1 Wt 2 År Cz3 Pt4 Sb 5N 6 Pn Wt År Cz Pt Sb 1N 2 3 4 1 2 1 2 3 4 5 6 1 2 3 4 3 4 5 36 4 7 5 86 79 8 9 7 78 8 99 10 111112 1213 135 6 57 86 9 7 10 811 9 10 11 10 11 12 1013 111412 1513 1416 15 1614 1415 15 1616 17 181819 1920 2012 13 1214 1513 161417 1518 16 17 18 17 18 19 1720 182119 2220 2123 22 2321 2122 22 2323 24 252526 2627 2719 20 1921 2220 232124 2225 23 24 25 24 25 26 27 28 29 30 28 29 30 26 27 28 29 30 31 24 25 26 3127 28 29 30 28 29 30 26 27 28 29 30 31 31 Legenda - ƒwi„ta wolne od pracy

1 Stycznia Nowy Rok, Åwi„tej Bo…ej Rodzicielki 26 Maja Bo…e Cia‡o 6 Stycznia Trzech Kr†li (ObjawienieLegenda Pa€skie) - ƒwi„ta wolne15 Sierpnia od Åwi„topracy Wojska Polskiego, Wniebowzi„cie Najƒwi„tszej Maryi Panny 27 Marca Wielkanoc 1 Stycznia Nowy Rok, Åwi„tej Bo…ej Rodzicielki 1 26Listopada Maja WszystkichBo…e Åwi„tych Cia‡o 28 Marca Poniedzia‡ek Wielkanocny 11 Listopada Åwi„to Niepodleg‡oƒci 6 Stycznia Trzech1 Maja Kr†li (ObjawienieÅwi„to Pracy Pa€skie) 15 Sierpnia Åwi„to Wojska Polskiego, Wniebowzi„cie 25 Grudnia Bo…e NarodzenieNajƒwi„tszej (pierwszy Maryi dzie€) Panny 27 Marca Wielkanoc3 Maja Åwi„to Konstytucji 3 Maja 26 Grudnia Bo…e Narodzenie (drugi dzie€) 15 Maja Zes‡anie Ducha Åwi„tego (Zielone Åwiˆtki) 1 Listopada Wszystkich Åwi„tych 28 Marca Poniedzia‡ek Wielkanocny www.kalendarzswiat.pl11 Listopada Åwi„to Niepodleg‡oƒci 1 Maja Åwi„to Pracy 25 Grudnia Bo…e Narodzenie (pierwszy dzie€) 3 Maja Åwi„to Konstytucji 3 Maja 26 Grudnia Bo…e Narodzenie (drugi dzie€) 15 Maja Zes‡anie Ducha Åwi„tego (Zielone Åwiˆtki)

www.kalendarzswiat.pl GrudziEŃ 2015 15 Nadleśnictwo Turawa w nowym obiekcie Rozmowa z panem Grzegorzem Bieleckim – nadleśniczym Nadleśnictwa Turawa – Panie Nadleśniczy, jaki ku administracyjnego wraz obszar zajmuje i jakie funkcje z modernizacją istniejącego spełnia obecnie nasze Nad- zabytkowego. Obiekt wybu­ leśnictwo? dowano z funduszu leśnego Nadleśnictwo Turawa go­ Lasów Państwowych, a zgodę spodaruje na obszarze ok. 17,5 na jego budowę musieliśmy tys. ha lasów stanowiących otrzymać z Dyrekcji Gene­ część Borów Stobrawsko-Tu­ ralnej Lasów Państwowych. rawskich i Lasów Lubieniec­ Obiekt jest na wskroś nowo­ kich. Te rozlegle kompleksy czesny – ma pompy ciepła, leśne spełniają wiele funkcji: które w zimie grzeją, a w le­ dostarczają drewna – najbar­ cie chłodzą. Nowy obiekt już dziej wszechstronnego i odna­ funkcjonuje. Znajdują się tutaj wialnego surowca, stanowią obecnie biuro straży leśnej, ochronę dla powietrza, wód biuro inżynierów nadzoru, i gleby, a także są miejscem biuro działu gospodarki le­ życia wielu gatunków roślin śnej, sala narad, sala edukacji i zwierząt. leśnej. Po ukończeniu remontu – Ilu pracowników obsłu- budynku zabytkowego, któ­ guje ten leśny obszar? ry zostaje przystosowany do Nadleśnictwo Turawa po­ obecnych wymogów przeciw­ siada 11 leśnictw, 1 leśnictwo pożarowych, będą przeniesio­ szkółkarskie (Kały), 1 ośrodek ne do niego biura, a w nowej hodowli zwierzyny (Dębiniec), części będą biura leśnictwa niczyło 79 dzieci przedszkol­ stwa. Gospodarka jest planowa zatrudnia 22 pracowników Marszałek i Rzędowa, będzie nych, 356 dzieci ze szkół – plan lasu sporządzany jest biura, pracowników tereno­ pokój dla leśniczych, pokoje podstawowych, 20 gim­ co 10 lat, zatwierdzany przez wych służby leśnej, stażystów gościnne. Budynek zabytkowy nazjalistów i 32 studentów. Ministerstwo Środowiska, przy zawodowych, w sumie zatrud­ i nowy obiekt połączone są • konkursy leśne (wiedzy, sporządzaniu planu bierze nia 53 pracowników. łącznikiem, będzie więc dobra plastyczne, literackie) – 122 się pod uwagę wiek i zapas – Co jest Waszą podsta- komunikacja w całym obiekcie. uczestników szkół podsta­ drzewostanu. wową funkcją? – Jedną z funkcji, które wowych, 22 gimnazjalistów, Nas, mieszkańców, cieszą Na Opolszczyźnie pod­ realizuje Nadleśnictwo jest 5 studentów. piękne obiekty powstające stawową funkcją lasów jest funkcja edukacyjna, czy • akcje, imprezy okoliczno­ w Turawie, a takim jest Nad­ produkcja drewna i dbałość w nowej części będzie ona ściowe – 20 osób młodzieży leśnictwo.Wokół ogród ekolo­ o zachowanie gatunków przy­ prowadzona? gimnazjalnej, 70 osób mło­ giczny, a także powoli zmienia­ rodniczo cennych. Niebagatelne znaczenie dzieży ponadgimnazjalnej jące się całe otoczenie. Bardzo Główne zadanie – produk­ będzie miała sala edukacji i 130 studentów. ważne jest zachowanie zasad cja drewna, a przede wszyst­ leśnej. Tu można będzie gościć • spotkania edukacyjne z le­ ekologicznych, mam na myśli kim jego zbyt – jest związane uczniów z naszych okolicznych śnikiem – 70 uczniów szkół ogrzewanie geotermalne, które z określoną procedurą. Bo­ szkół na zajęciach w ramach podstawowych i 50 uczniów nie truje środowiska, a które wiem sprzedaż drewna od­ edukacji przyrodniczo-leśnej, gimnazjum. jest zastosowane w Waszych bywa się w systemie aukcji poprzedzonych wizytą w ist­ Tak duża liczba uczestni­ obiektach. internetowych, wszystko jest niejącym ogrodzie edukacyj­ ków wszystkich form edukacji Dziękuję za rozmowę, ży- scentralizowane na poziomie nym. Istnieje również plan świadczy o tym,że istnieje czę Panu sukcesów w prowa- ogólnokrajowym. utworzenia altany z miejscem potrzeba, aby te formy kon­ dzeniu firmy. – W okresie letnim zoba- na ognisko, gdzie będziemy tynuować. Teraz będą jeszcze Z okazji zbliżających czyliśmy piękny, nowy obiekt, prowadzić edukację na świe­ lepsze warunki, aby to robić. się Świąt Bożego Narodze­ wybudowany obok historycz- żym powietrzu. Nasze Nadleśnictwo współ­ nia i Nowego Roku – Panu nego budynku Nadleśnictwa. – Jakie inne formy edu- pracuje także z samorządami, i wszystkim pracownikom Dlaczego on powstał? kacji prowadzą pracownicy strażą pożarną, harcerstwem, Nadleśnictwa Turawa skła­ Realizacja wszystkich za­ Nadleśnictwa? mediami. dam życzenia zdrowia, ra­ dań, które Nadleśnictwo Tu­ W zakresie edukacji leśnej – Jaka jest kondycja Pana dości i powodzenia w pracy rawa ma do wykonania wyma­ Nadleśnictwo Turawa prowa­ firmy? zawodowej, a także szczęścia ga odpowiednich warunków dzi różne formy: Kondycja firmy jest bardzo w życiu rodzinnym. pracy. Dlatego też w roku 2014 • lekcje terenowe i wycieczki dobra, dlatego możemy dzielić Rozmawiała: rozpoczęła się budowa budyn­ z przewodnikiem – uczest­ się wpływami ze skarbem pań­ Teresa Żulewska 16 Kwartalnik Gminy Turawa USUWANIE AZBESTU w Gminie Turawa Dofinansowanie usuwania azbestu w 2015 roku

Danuta piwowarczyk

2015 r. w ramach odpadów zawierających azbest WUmowy Dotacji z Wo­ dla mieszkańców, którzy wy­ jewódzkim Funduszem Ochro­ stąpili do Gminy Turawa ze ny Środowiska i Gospodarki stosownym wnioskiem na dofi- Wodnej w Opolu Gmina Tura­ nansowanie zadania z zakresu wa otrzymała dofinansowanie usuwania wyrobów zawiera- na usuwanie azbestu, które jących azbest z terenu Gminy wyniosło: 28 852,19 zł, w tym Turawa przy udziale funduszy ze środków: uzyskanych z Wojewódzkiego • NFOŚiGW w Warszawie Funduszu Ochrony Środowiska – 16 971,88 zł (50% kosz- i Gospodarki Wodnej w Opolu. tów); Ilość usuniętych płyt azbe­ • WFOŚiGW w Opolu – stowo-cementowych wyniosła: Z dofinansowania skorzy­ bezpiecznych, posiadającym 11 880,31 zł (35% kosz- 3 790 m², co stanowiło 43,26 stało: 41 Wnioskodawców, pozwolenie na prowadzenie tów); Mg odpadów. w tym dwa obiekty gminne. składowania odpadów nie­ • udział środków własnych Azbest został usunięty z: Wykonawcą zadania była bezpiecznych zawierających beneficjentów końcowych • 28 budynków typu: bu­ firma P.P.H.U. GAJAWI Ga­ azbest. – Wnioskodawców 5 091,56 dynki gospodarcze, wiaty, briel Rogut, ul. Elektronowa Program usuwania azbestu zł – co stanowiło 15%. garaże, szopy, domki let­ 10, 94-103 Łódź, posiadająca będzie ponownie realizowany Dofinansowanie obejmo­ niskowe z obrzeży Jezior stosowne zezwolenia w tym po uruchomieniu kolejnych wało następujące prace: de­ Turawskich, zakresie. naborów realizowanych przez montaż, transport, zbieranie • 16 pryzm płyt azbestowych Odpady azbestowe zostały Wojewódzki Fundusz Ochro- (wyrobów wcześniej zdemon­ wcześniej składowanych na poddane unieszkodliwieniu ny Środowiska i Gospodarki towanych) i unieszkodliwianie posesjach. na składowisku odpadów nie­ Wodnej w Opolu. Fortuna kołem się toczy Ucieczka Grafa Hubertusa von Garnier z Turawy część II

Jerzy Farys odróż rozpoczęli w czasie granicę z Czechami i pojechali w drodze powrotnej, jednak Pnalotu. Pojechali przez w kierunku Slabce. Jeden dzień w międzyczasie został aresz­ góry Rudawy, a warunki po­ marszu przed Slabec, czyli ok. towany i ślad po nim zaginął. dróży były straszne. W czasie 50 km, dojechali do wielkiego Hubertus otrzymał jeszcze podróży nieraz musieli spać zamku w Czerninsches, nazy­ 3000 marek od starostwa, w stodołach. Podróżujący Graf wanym Schönhof, należący oraz mógł w tym urzędzie wraz z rodziną i końmi byli na do ministra propagandy III sobie wypłacić jeszcze mniej­ skraju wyczerpania. Gdy byli Rzeszy Ribbentropa. Huber­ szą sumę pieniędzy. Sprzedał 10 km przed Dreznem, widzieli tus zanotował, że zobaczył parę swoich koni z majątku nalot na to miasto i wielkie ogromną ilość zwierząt, które Goslau. 20 km przed Slabec zniszczenia. Dużo nie bra­ można było upolować. W pa­ spotkali księcia Croy, który kowało, a oni sami ponieśliby łacu tym przenocowali, gdzie wyruszył im naprzeciw. Prze­ tam śmierć. Rzekę Łabę prze­ zostali mile przyjęci przez żyli wtedy ostrzał z samolo­ kroczyli obok Pirna. Chcieli na jego zarządcę, generała policji. tów myśliwskich. Zostali mile krótko zatrzymać się u barona W pałacu Hubertus spotkał ba­ przyjęci przez księcia. W pała­ Kapherr, ale cały jego majątek rona von Dörnberga, którego cu brakowało służby, dlatego był zniszczony. Zostali bardzo już wcześniej znał. Baron ten za kuchnię odpowiedzialna Hubertus von Garnier wraz z żoną nieprzyjemnie potraktowani pożyczył Hubertusowi 5000 – zdjęcie wykonano w okresie była księżna Elisabeth Croy przez pana v. Wulffen, gdy pro­ marek. Dörnberg mógł je sobie powojennym i Rena Garnier. Żona Bobiego, sili go o nocleg. Przekroczyli odebrać w banku w München Elisabeth, nazywana Li, była  GrudziEŃ 2015 17

Trasa ucieczki rodziny von Garnier. Kolorem niebie­ skim zaznaczyłem trasę Turawa – Windischleuba, a kolorem czerwonym Windischleuba – Slabec.

odpowiedzialna za sprzątanie. Uciekinierzy z Turawy i pani Backa pracowała w obejściach pałacowych. Przyjazd do Slabec w Cze­ chach okazał się dla nich wiel­ kim błędem, gdyż wojsko ame­ rykańskie wycofało się, a na opuścić Czechy. Zostali od­ rza Irena znalazła im lokum ich miejsce weszli Rosjanie. wiezieni na ciężarówce przez w Unterwössen, jeden duży Od razu zabrali im wszyst­ księcia Lobkowitz, policjanta, pokój w małej gospodzie. Mieli kie konie. Majątek został im wraz z małżeństwem Sengel­ tam dobrą obsługę, lecz było skonfiskowany i umieszczony mann do międzynarodowego bardzo głośno, aż nie do wy­ w miejscowej szkole, a po paru obozu przesiedleńców. W obo­ trzymania. 9 miesięcy później dniach zniknął. Pewnego razu zie tym przebywali dwa dni. od 1.07.1946 r. Hubertus von weszło 5–8 maruderów1 do Następnie w wagonie bydlę­ Garnier starał się o zatrud­ pokoju Hubertusa. Zabra­ cym załadowanym po 65 osób, nienie w Państwowym Ba­ li wszystkie rzeczy osobiste w złych warunkach, na stojąco warskim Zarządzie Leśnym. Hubertusowi i pozostałym powieziono ich w kierunku W zakładzie tym zwolniono członkom jego rodziny. Zabrali Niemiec. Po ok. 5–6 dniach zo­ ok. 30000 urzędników leśnych wszystko, nawet wozy. Dwa stali przewiezieni do najgorszej ze względu na ich przynależ­ razy szukali ich Rosjanie, być kategorii obozu w Niemczech ność do NSDAP. Jego atutem może byli przesłuchiwani. Za Zachodnich w Regensburg był jego podeszły wiek, a także pierwszym razem przyszli w Bawarii. Można było w nim hrabiowskie nazwisko. Jednak późno w nocy. Następnym otrzymać trochę mięsa konser­ pracy tej nie byłby w stanie razem urządzono w pałacu wowego albo kawałek chleba. wykonywać bez pomocy 2–3 kwatery nocne dla kadry W tych warunkach zacho­ doświadczonych urzędników. oficerskiej. Rosjanie skradli rowali na czerwonkę. Jeden Ostatecznie zrezygnował z pra­ im resztki rzeczy, które im urzędnik niskiego wzrostu cy, lecz również odrzucono pozostały, nawet te ukryte przygarnął ich do swojego jego ofertę pracy. Hubertus w kaplicy zamkowej, ukryte za domu, gdyby nie on, to na musiał zrezygnować z aktyw­ ołtarzem. Hubertusowi skra­ pewno by tego obozu nie prze­ ności zawodowej. Siadł sobie dziono nawet jego odznaczenia żyli, ze względu na panujące za piecem, jak to robili ludzie i wszystkie ubrania zimowe tam robactwo. Książę Taxis, w jego wieku. i buty. Ich sytuacja stawała się którego odnaleźli, nie pomógł Rene dokonała wielkiego coraz gorsza. Rodzina Garnier Grób Hubertusa von Garnier im. W końcu, wieczorem, po dzieła, gdyż z rosyjskiej strefy została internowana przez 17 dniach tułaczki dotarli do udało jej się przywieźć parę władze czeskie w pałacu Croy Traunstein. Mieli możliwość ich walizek zdeponowanych w Slabec przez okres 3,5 mie­ wystarczało. Byli odcięci od osiedlenia się w Horn, Raunis u hrabiny Hagen w Deuna siąca, aż do połowy sierpnia świata, bez radia i możliwości (Salzburg – stary teren ło­ koło Leinefelde. 1945 r. Jednak pozwalano im korespondencji. Jedyny kon­ wiecki Hubertusa) albo Edo Zmienili mieszkanie na opuszczać pałac i mogli spa­ takt mieli z czeskim księciem Bethusy u krewnego. Jednak mniejsze, ale cichsze, na­ cerować po parku. Hubertus Lobkowitz, krewnym właści­ nic nie wyszło z planów, gdyż przeciw gospody Sturmbeck­ miał możliwość korzystania cieli pałacu. Pewnego razu dom w Edo Bethusy przejęli schen. z biblioteki. Wszyscy spali nakazał im szybki wyjazd, Amerykanie. Do Raunis w Au­ Rena zaręczyła się w mar­ w jednym pomieszczeniu, zaś gdyż w Pradze uważano ich za strii nie dojechali, bo była cu 1946 r. z powinowatym Hubertus spał w pokoju łazien­ element niepewny. Lobkowitz zamknięta granica, a Horn Bernhard Ahlemann – synem kowym. Jedzenia jednak im załatwił im w Pradze przepust­ było przeludnione. Zamiesz­ pierwszej żony Hubertusa, ale ki na przejścia graniczne, które kali tymczasowo u piekarza z drugiego małżeństwa.  1 Wydaje mi się, że byli to Czesi. pilnowali Rosjanie i mogli w Traunstein. Żona pieka­ 18 Kwartalnik Gminy Turawa Historia mniejszości polskiej na terenie obecnej Gminy Turawa odcinek III Jerzy Farys 1918 roku zakończyła się I wojna się już pomiędzy sobą porozumiemy, swe czerpali z źródła polskiego, powstała Wświatowa i w ludziach odżyła a Ty tu dalej nie kłam. Białasowi nie nowa gazeta, która praw ludu polskiego świadomość narodowa. Wszyscy z nie­ pozwolono dalej bredzić i oddano głos bronić będzie nieustraszenie. cierpliwości czekali na rozstrzygnięcia dzielnemu mężowi p. Zgorzelskiemu, Ententy w sprawie odzyskania niepod­ który pracował w kopalniach na Dolnym ległości przez Polskę. Rozpoczął się Śląsku. Piętnując osławianą kulturę wyścig z czasem, gdyż wiedziano, że pruską, mówca dowodził, że Niemcy w marcu 1921 r. odbędzie się plebiscyt. mają dużo pieniędzy tylko na papierze, Jego wynik miał zadecydować o dalszej ale z nikim się z nimi nie podzielą, przynależności narodowej. Obie strony w czasie nieszczęśliwego wypadku lub Walka narodowościowa w Turawie – polska i niemiecka, rozpoczęły bez­ śmierci. W sprawach mowy twierdził, trwała dalej. Napisano, że w Turawie pardonową kampanię wyborczą. że nie należy się obawiać, bo ludzie się w szkole działy się dziwne rzeczy, uczono porozumieją. Był również zdania, że na dzieci po polsku. Jednakże nauczyciel Dolnym Śląsku Niemiec z Niemcem Strunck zakazał mówić dzieciom po porozumieć się nie może. polsku i powiedział także, że niektórzy Mówca swymi wywodami tak zbił z rodziców nie byli na wyborach. Z tego twierdzenia Białasa, że gdy Dalek powodu powinni się wstydzić, gdyż chciał mówić, na sali pojawiły się ha­ chcieli sprzedać Śląsk do Polski, a gdyby łasy, gwizdy i wołanie: Precz za drzwi! mieli poczucie honoru, to poszliby się i nie został dopuszczony do mowy. zgłosić do Grenzschutzu. Mówił także, Gdy nastąpił względny spokój, osoba że do Turawy przyjdą socjaliści, któ­ z Bauernratu poprosiła o głos. Głosu rzy chcą odebrać wszystko hrabiemu, udzielono pod warunkiem, że będzie a ludzie poumierają z głodu, bo nie przemawiać w innej formie. Mówca będzie pracy. Napisano, że w takie W sobotę 4.01.1919 r. o godz. 19.00 zaczął wyzywać na Koraszewskiego, na opowiastki to mogą dzieci wierzyć, odbył się wiec w sali p. Dehna w Tura­ doktorów i adwokatów, nazywając ich ale nie dorośli. wie. Został zwołany przez tak zwany podszczuwaczami. Miotał wyzwiskami Arbeiter– i Bauernrat. Jako mówcy na nową gazetę Der weisse Adler oraz przybyli agitatorzy: Białas z Olesna na jej redaktora p. Gawrycha, który oraz nauczyciel Grund z Zakrzowa. jako żołnierz wznosił toasty cesarzo­ Ten drugi ostatecznie nie przemawiał, wi i śpiewał Deutschland über alles, za to Białas wychwalał pod niebiosa a obecnie kusi lud. Na szczęście na niemczyznę, a bezcześcił wszystko zebraniu obecny był podoficer Golla, co polskie. Jego zdaniem w Polsce nie który Gawrycha znał osobiście jako było nic, ani szkół, ani kolei, ani szos dzielnego i nieustraszonego Polaka, itd. Polska miała także ponieść wielkie i powiedział, że takich toastów Gawrych Mniejszość polska zaczęła się coraz koszty wojenne, a nie miała z czego nigdy nie śpiewał, co było wierutnym bardziej intensywnie gromadzić. W Ko­ ich spłacić. Natomiast w Niemczech kłamstwem. torzu Małym w sali Ebischa odbyło znajdowały się nieopisane skarby. Na Po nim głos zabrał Barczik mówiąc się przedstawienie teatru polskiego. te brednie jeden z uczestników wiecu w sprawie niemieckiej gazety: Zgerma- Ludzie byli wdzięczni Ebischowi, który odpowiedział, że Polska nie prowa­ nizowaliście szkoły, zgermanizowaliście był innowiercą (najprawdopodobniej dziła wojny, więc nie ma powodu za dzieci, dlatego wychodzi narodowo-pol- ewangelikiem), a zawsze chętnie wy­ Niemcy płacić odszkodowania wo­ ska gazeta „Der weisse Adler” dla Pola- dzierżawiał salę. W Kotorzu Wielkim jennego. To Niemcy przegrały wojnę ków, którzy w sercu są Polakami, lecz nie również miało się odbyć przedstawienie i leżą w gruzach, żebrzą łaski u litości nauczywszy się w szkole pruskiej czytać teatru polskiego, lecz karczmarka nie Wilsona. Dalej Białas twierdził, że i pisać w języku ojczystym, zmuszeni są udostępniła sali, mówiąc: polski teatr Ślązacy mówią inną mową niż Polacy czytać blaty hakatystyczne, które zatru- może się w stodole odbyć. Było to dziwne, i się nawzajem nie porozumieją. Na to wają swym jadem nasze dusze. Aby dać gdyż karczmarka była miejscowa, miała odezwał się głos: To są nasi bracia, my możliwość tym rodakom, by wiadomości brata księdza, któremu, gdy zmarł, lud  GrudziEŃ 2015 19 sprawił piękny pomnik. Lud go kochał W 1919 r. opublikowano spis, we­ nie było przeciwników Kościoła kato­ bardzo, a jego siostra miała inny świa­ dług którego w powiecie opolskim na lickiego, gdyż wszyscy byli katolikami, topogląd. Nie wydzierżawiła więc sali wsi mieszkało 92260 – 78,3% Polaków zarówno bogaci, jak i robotnicy. Można na wiec, gdyż beamter krzywo by na i 23740 – 20,1% Niemców. było się cieszyć, że wynik wyborów był nią patrzył. W uroczystość Wszystkich Świę­ pomyślny. W 1919 r. ukazało się rozporządzenie tych (1.11.1919 r.) w Osowcu odbyło się W następnym artykule napisano, że ministerialne, którego odpis rozesłał zebranie Zjednoczenia Zawodowego mieszkańcy Węgier nie są socjalistami, prezes rejencji opolskiej p. Bitta. Do­ Polskiego, na które przybyło wiele osób. tylko dobrymi Polakami i katolikami. tyczyło ono nauki języka polskiego. Mówcą programowym był sekretarz Zastanawiano się również, co to za Dotychczasowe rozporządzenie o uży­ Kubiaczyk z Opola. Podczas jego 1,5 Polacy, którzy się na posiedzeniu Towa­ waniu języka obwodów rejencyjnych godzinnych wywodów na sali był wzo­ rzystwa polsko-katolickiego wcale nie Gdańska, Kwidzynia i Opola zostało rowy porządek i cisza jak w kościele, gdy pokazują! Smutne było to, że gdy zbliżała rozszerzone. Dzieci, które mówiły po przemawia ksiądz. Następnie głos zabrał się chwila wyzwolenia, pozwolono się polsku, miały mieć również lekcje religii nieproszony gość z Królewskiej Huty, jednemu Niemcowi (nauczycielowi) w tym języku, oprócz tego przy niemiec­ ze związku niemiecko-socjalistyczne­ wodzić za nos, zamiast się pojednać. kim języku wykładowym, jeżeli tego go verbandu metalowców. Próbował Autor artykułu stwierdził również, że pragnęli rodzice, miała być udzielona udowodnić, że socjaliści jeszcze nigdy mieszkańcom potrzebna była zgoda nauka czytania w języku polskim,. nigdzie kościołów nie burzyli, tylko je i jedność, aby wymieść wspólnie po­ Kolejna informacja o Towarzystwie budują, a wiary nie prześladują. Na sali zostałe śmieci. Trzeba było również polsko-katolickim „Jedność” w Węgrach powstał wielki chaos, nawet jego zwo­ położyć nacisk na kształcenie młodzieży, ukazała się 14.02.1919 r. Poinformo­ lennicy podważali usłyszane wywody. by z poważaniem patrzyła na dorosłych wano, że posiedzenie Towarzystwa Pomiędzy słuchaczami znajdował się i stała się mężną i odporną przeciw odbędzie się w niedzielę 16.02.1916 r. także ks. misjonarz z Kotorza Wielkiego. wszelkim zakusom hakatystycznym! o godz. 15.00 u Jana Anioła. Zarząd Do Zjednoczenia Zawodowego Polskie­ Korespondent był zdania, że prędzej prosił o liczny udział. W następnym go zapisało się ponad 100 członków. zyska się coś od ubogiego robotnika, miesiącu zaplanowano posiedzenie na Do zarządu wybrano: prezesa Piotra niż od bogatego. Św. Józef, opiekun 23 marca o godz. 16.00, także w sali Bronisa, skarbnika Mateusza Junczyka, robotników, był bogaty, bo miał łaskę u Anioła. Zarząd po raz kolejny prosił sekretarza Emila Piechulę. Następne Bożą. Bogatym był ten, kto sumiennie o liczne przybycie. posiedzenie powstałego związku za­ spełniał swoje obowiązki religijne, na­ planowano na 23.11.1919 r. w gospodzie rodowe i społeczne. Kto tego nie czynił, Anioła w Węgrach. Artykuł podpisał choćby w złoto opływał, pozostawał Kropidło. ubogim. Kto więc nie spełnił szczerze i otwarcie swojej powinności przy wy­ borach, nie miał odwagi wyznawać na 18.03.1919 r. odbył się w Osowcu liście polskiej swojego obywatelskiego, wiec z Freie Vereinigung. Przedsta­ polskiego przekonania, musi ratować wiam jego przebieg (pisownia zgodnie swój polski i katolicki honor! z oryginałem): Mówił po niemiecku, ale Korespondentka z Zawady napisała, zaraz poznałem, że był to jakiś polski że gdyby wszyscy pracowali wspólnie, zaprzaniec, gdyż nawet dobrze nie mówił nie byłoby potrzeby tworzenia drugiej po niemiecku. Najpierw podziękował listy wyborczej. Jednak w jego wiosce uczestnikom, za liczny udział. Było nie działo się najlepiej, gdyż nie było ok. 50, z młodzieżą i dziećmi szkolny- jeszcze ani „Kółka oświatowego”, ani mi. Dalej opowiadał nam stare bajki, związków rolników, a polskie gazety które już dawno wszyscy znali. W koń- czytało niewiele osób. Zdaniem autorki, cu zbierał podpisy, po które nawet do Robotnicy z Węgier z oburzeniem czynem powinno się pokazać, że jest się małoletnich się udawał. Podpisywali czytali, że w ich miejscowości socjaliści dobrym katolikiem i Polakiem. głównie beamtrzy i ich majsterkowie, dostali 86 głosów. We wsi nie było żadnej Zarząd Kółka Rolniczego poinformo­ którzy i tak naszej sprawiedliwej sprawę listy socjalistycznej, lecz wystawiona wał, że w niedzielę 14.12.1919 r. o godz. zaszkodzić nie mogli. była lista polska, było nawet kilku 16.00 w sali p. Geperta w Kotorzu Ma­ Oprócz Towarzystw polsko-niemiec­ członków Zjednoczenia Zawodowego łym, zaplanowano zebranie. kich, we wsiach powstały kółka rolnicze. Polskiego. Oznacza to, że w Węgrach * Posiedzenie takiego kółka odbyło się w poniedziałek 31.03.1919 r. o godz. 17.00 w Węgrach, w sali p. Anioła. Na posiedzenie zaproszono wszystkich rolników z Węgier i Kolanowic. Za­ rząd poinformował, że zaplanowano omawianie ważnych spraw. 20 Kwartalnik Gminy Turawa Listy Hrabiego Carla von Garnier Turawa do najstarszej córki Fredy von Garnier, urodzonej 5.07.1873 r. odc. 4 Alfred Kupka następnych latach odziania się czymś ciepłym, małych i dużych tysiąckrot­ wzdłuż Parku Zwierzynieckie­ Wwydoroślała, w mię­ a to przecież było już wtedy, nie i bądź im wdzięczna za go [dziś teren jeziora – A.K.] dzyczasie Freda przebywa­ gdy miałaś dreszcze… Musisz gościnne przyjęcie. Czy nie aż do Parku Dębowego [dziś ła dłuższy czas zaproszona mi obiecać od teraz rozsądniej wybierasz się na kilka dni do Las Dębowy z prawej i lewej u Richthoffenów w Batzdorf postępować. Adieu moje ser­ nas? Bardzo tęsknię za Tobą. strony szosy do Rzędowa, za­ (Komorowice) i u Bethuzych duszko, dużo pozdrowień dla Czy aby dobrze znosić będziesz raz za mostem na Małej Panwi w Bankau (Bąkowie), tam się wszystkich miłych Bąkowian. tutejsze powietrze, które jest w Turawie– A.K.] tak, że wody na balach i uroczystościach Twój wierny Ojciec”. tak spokojne? Słowiki jeszcze płynęły na pięć kroków od zabawiała. Ojciec zatroskany 14.02.1893: „Dużo rozmy­ nie śpiewają, ale na szczycie turawskiej szkoły! Nareszcie o jej zdrowie,często ją upomi­ ślamy z mamą o Tobie, gdyż je­ nowej stodoły [wymurowana około 10 wieczór, pracując nał, by się oszczędzała i zbyt­ steśmy jednak naprawdę smut­ w 1889 roku naprzeciw biura z lwią odwagą w świetle po­ nio nie wysilała. Potrafił wtedy ni bez Ciebie tutaj w domu. tartaku przy ulicy ogrodowej, chodni i z pomocą wybuchów także ostrzej się wypowiadać, Wieczorami siedzimy jak spalona w 1959 r. przez nie­ udało nam się, że lody ruszyły jak np. w liście 16.07.1892, gdy zawsze przy kominku, u nóg znanych podpalaczy – A.K.] górą przez jaz. Wspaniały to pisze: „obawiamy się stanow­ leży Pem, który jest czasowo siedzą rzędem bażanty jak był widok. Wszędzie dookoła czo z powodu Twoich bólów u nas. Z mamą byliśmy ostat­ wróble. paliły się kosze ze szczapami głowy, gdy przebywasz zbyt nio w czasie śnieżycy w Za­ 24.02.1893: „Bardzo ucie­ i tak to trwało do 1 w nocy. długo wśród hałaśliwych, krzowie. O mało nie płakała szyliśmy się Twoim listem. Bardzo cieszyłem się z posta­ rozbawionych ludzi. Wtedy z powodu 11 centymetrowej Wnioskujemy, że uciechy i za­ wy moich ludzi… Kuchnia, także musisz zrezygnować słoniny u Nerlichowej świni! bawy nie ustają i cieszymy się, Johann Kupka i Engelmann z gry w tenisa.” Z tego powodu mam się teraz iż się tak dobrze bawisz. Żyje­ pracowali z poświęceniem 8.09.1892 pisze: „byłoby przerzucić na hodowlę świń. my tu jak dwa chore gołąbki, własnego życia. Ten ostatni dobrze, gdyby wtedy, gdy Pannie Costers nie udało się bo mama wcale nie czuje się wgryzał się w lód jak zażarty poczujesz się dosyć silna, by jak dotąd, nadającej się do dobrze, a ja mam odrażający jamnik. Już po południu wpa­ podróżować i w czasie niezbyt picia kawy przyrządzić. Albo ból głowy – zawsze od rana do dłem powyżej pasa w lodowatą wilgotnej pogody na kilka dni jest to jasna blond zupa, albo obiadu. Poza tym jestem zdro­ wodę, gdy pode mną załamała do domu zajrzała. Jest przecież ekspres pęka! Pem jest dla niej wy i teraz jestem jak zając lo­ się duża kra, ale udało mi się już 5 tygodni, jak przebywasz dobry (w przeciwieństwie do dowy albo szczur wodny, gdyż na szczęście szybko wydobyć w tym Bąkowie [dalsi krewni niej). Pani Pretz stale jak perła, za nami leżą przyjemne wod­ o własnych siłach. Po północy von Garnierów – A.K.]”. Reinhold kamień szlachetny, no-lodowe dni. Lody jeszcze woda zaczęła opadać, ale wał 9.12.1892 pisze dosyć ostro: tymczasem Juraszek stanowi nie spłynęły i kra dociera do na Kucharach jest w trzech „niech Bóg da, byś szczęśliwie pasujące do nich obramowa­ nas etapami z kierunku Jedlic, miejscach przerwany, ale tyl­ znów do Bąkowa dotarła i oby nie. Dotąd tylko 3 razy upuścił gdzie utworzył się kompletny ko tak, że do jutra wieczora Ci się tam dobrze powodziło. tacę, gdyż cierpi stanowczo na zator. Także za Kucharą leży uda nam się, mam nadzieję, Byliśmy wczoraj porządnie słaby wzrok. Wczoraj chłop­ jeszcze wszystko zmarznięte wszystkie wyrwy wypełnić. przestraszeni, gdy wróciła cy zeżarli ostatnią gęś (ur. i unieruchomione i musieliśmy Mosty wszystkie są całe, tylko Luiza [dama do towarzystwa w 1879 i 1889 Karl i Eberhard się starać to wszystko trochę ten na Kucharach chwieje się Hrabiny Matki– A.K.] i opo­ von Garnier– A.K.), a że kury przerzedzić. W czwartek wie­ jak psi ogon, ale stoi. Poniżej wiedziała nam o Twoim na­ w Zakrzowie już pilnie jaja czorem około godziny 19 także wygląda smutno. Węgry jak iwnym nastawieniu do sprawy znoszą, a nasze nie, mieliśmy u nas utworzył się szkaradny morze, szczególnie przy szosie. towarzyszenia jej Tobie w cza­ debatę na temat Leghornów. zator powyżej Gaci [jaz na Tutaj cały lód się spiętrzył sie podróży. Przecież oczywi­ Postanowiono kilka starszych Małej Panwi na Kucharach i wygląda jak miasto w morzu. stym jest, iż aby mogła służyć dam [czyt. kur], którym słowo – A.K.], który spowodował Pozdrów swoich opiekunów Twojemu bezpieczeństwu jajo już z użycia wyszło, gdy natychmiastowy wylew Małej serdecznie, mama pozdrawia musi siedzieć z Tobą w jed­ wrócisz do domu A sklepio­ Panwi. I znów znalazły się ko­ Cię tysiąckrotnie. Adieu moja nym przedziale kolejowym. sowi w postaci dobrej zupy torskie pola pod wodą i woda stara zabawna Żabko. Twój Nie powinnaś była w ogóle poświęcić (w mitologii greckiej przelewała się ponad wysokim wierny, lodowy Ojciec”. odpowiadać na zaczepki tego Bóg sztuki lekarskiej – A.K]. wałem kanału poniżej Kuchar, Listy z Karlowych Varów zuchwałego łajdaka. Jestem [Widzimy tutaj próbkę rubasz­ gdy tymczasem powyżej tam­ w 1894 r. świadczą, iż „wielce poważnie zasmucony i z tego nego dowcipu Hrabiego Carla, tejszego małego mostu przez umiłowana córka” za kurujące­ powodu, gdy wczoraj opo­ o czym wspominałem w pierw­ oba wały kanału płynęła tak, go w tamtejszym uzdrowisku wiadali mi ludzie, jak lekko­ szym odcinku tego serialu – że ludzie z domu serowarni wątrobę i woreczek żółciowy myślnie wyskoczyłaś na zimne A.K.]. Pozdrów całą rodzinę pospiesznie do Kucharów ucie­ ojca, domem i gospodarstwem powietrze bez uprzedniego Moltke z Kreisau (Krzyżowa), kli. Także płynęła już woda zawiaduje i w tej materii oj­  GrudziEŃ 2015 21 cowskie wskazówki przyjmuje. stańcie moje umiłowane dzieci cie, które teraz Twoim sercem – czyżby łzy Fredy? Tak szczę­ Z powodu nieustających bólów w przyszłości tak szczęśliwe zawładnęło i pozwól też Con­ śliwie się zaczynający związek głowy przechodził ojciec Karl jak Wasze obustronne pary niemu [Konstantin Hrabia de małżeński Fredy ze swoim w 1894 r. we Wrocławiu ope­ rodzicielskie stale były i są. Jak Haussonville, syn Maksa de kuzynem Connym zakończył rację nosa. Odnosi się do tego straszliwa jest nieszczęśliwa Haussonville i jego żony Eli się rozwodem wiosną 1907 r. jednak sceptycznie czy stałe albo tylko chłodna miłość, z domu von Garnier – starszej ostatecznie, gdyż Conny stał zasklepianie się nosa [Rues­ tak cudownie piękna i tak siostry Hrabiego Carl,a wtedy się z czasem nałogowym gra­ selverklebung tj. „trąby czy wspaniała jest tak szczęśliwa już dwa lata nieżyjącej – A.K.] czem, przepuścił cały majątek ryjka”, czytelnikowi pozosta­ jak nasza i taka niech będzie stale tak odczuwać, jak to czyni i nie było widoku na jego wyle­ wiam odpowiadający mu wy­ i naszych dzieci. Całkiem bez teraz, wtedy wszystko będzie czenie się z tego nałogu. Freda bór przetłumaczenia – A.K.] różnicy zdań nigdy w życiu dobrze i Wasze małżeństwo cierpiała latami, aż nitka pękła. są przyczyną tych bólów. nie jest. Ale to one wygładzają będzie także źródłem bło­ Więcej szczegółów dowiemy 15.03.1895 nadchodzi list stale drogę czystego szczęścia, gosławieństwa dla Waszych się z dalszej korespondencji z Wilhelmshoehe koło Kassel, które dwoje ludzi bliziutko rodziców.” Hrabiego Karla z Fredą, któ­ w którym ojciec wypowiada się łączy. I tak moja Hedachen Przy oględzinach tego listu re opublikuję w następnych głęboko uszczęśliwiony z zarę­ niech Bóg utrwali Ci na całe zwraca uwagę duża plama odcinkach. * czyn Fredy i Kontantyna: „zo­ Twoje życie to piękne uczu­ pochodząca od zawilgocenia 90. Jubileusz urodzin dniu 21 października 2015 roku swoje dziewięćdziesiąte Wurodziny obchodziła Pani Elżbieta Wodniok z Kadłuba Turawskiego. Z tej okazji, dokładnie w dzień urodzin, zgodnie z przyjętym zwyczajem, sympatyczną Jubilatkę odwiedził Wójt Gminy Turawa Waldemar Kampa w towarzystwie sołtysa wsi Ernesta Grzesika. Pani Elżbieta nie kryła wzruszenia i bardzo cieszyła się z otrzymanych życzeń oraz kwiatów. Swój piękny Jubileusz dziewięćdziesięciolatka obchodziła wraz ze swoim synem, jego żoną oraz wnuczką i prawnukiem. Z tej też okazji jeszcze raz życzę z całego serca dobrego zdrowia i pogody ducha na kolejne długie lata. Ernest Grzesik, sołtys wsi Kadłub Turawski OKTOBERFEST U FLORIANA Marek Golla

W niedzielę 4 paździer- towania 25. rocznicy istnienia ken” – założone przez Annę w tę pracę serce oraz za po­ nika 2015 roku odbył się kotorskiego Koła DFK. Długosz a prowadzone dziś święcenie własnego czasu. „U Floriana“ w Kotorzu Na początek wspólnie od­ przez Annę Widera, czy też Dzialalność Koła Mniejszości Małym Oktoberfest zor- śpiewano hymn „Oberschle­ “Sonnenkinder” i “Sternenta­ Niemieckiej służy całej spo­ ganizowany przez Koło DFK sien – mein Heimatland”. ler” kierowane po dzień dzi­ łeczności Kotorza Małego. Mniejszości Niemieckiej Przypomniano początki siejszy przez Gerdę Golla. Ze swojej strony Koło DFK przy współudziale Rady działalności, pierwsze, jesz­ Założycielom oraz wszyst­ Kotórz Mały dziękuje Wal­ Sołeckiej Wsi oraz Kawia- cze nieoficjalne spotkania kim osobom, które w struk­ demarowi Kampa za wielką renki Seniora. i rozmowy. Wspominano turach organizacyjnych koła przychylność oraz za godne inicjatorów powstania Koła, czynnie działały przez przy­ pochwały wieloletnie wsparcie. imprezie wzięło udział byłych przewodniczących oraz najmniej 20 lat, wójt Gminy Herzlichen Dank! Wokoło 120 osób, nie wli­ aktywnych działaczy DFK, Turawa Waldemar Kampa Jak na Oktoberfest przy­ czając w to występujących tu na szczególne wyróżnie­ wręczył puchary, medale stało, nie zabrakło ani piwa, i członków zespołów i grup nie zasługuje Anna Długosz. oraz pamiątkowe dyplomy. ani dobrze zastawionych sto­ artystycznych. W długoletniej działalności Pan Kampa podziękował za łów. W części artystycznej W tym roku uroczystość Koła powstały trzy zespoły wykonanie „dobrej roboty”, wystąpili tym razem uczniowie miała wyjątkowy charakter. śpiewacze, które należy tu za szczególne zaangażowa­ ze szkoły podstawowej z Za­ Była to bowiem okazja do świę­ wymienić. Są to: “Heimatgloc­ nie społeczne, za włożone  22 Kwartalnik Gminy Turawa

 wady oraz Studio Wokalne Gerda Golla, Reinhold Golla, BIS z Leśnicy. Renata Halupczok, Joachim Z rąk wójta wyróżnieni zo­ Klysek, Anna Tieleczek, Anna stali: Anna Długosz, Mainrad Widera. Długosz, Józef Długosz, Ger­ Już dzisiaj serdecznie za­ truda Dudek, Teodor Dudek, praszam wszystkich na Okto­ Krystyna Feliks, Jerzy Fiech, berfest w przyszłym roku! * GrudziEŃ 2015 23 Czas pracy… czas zabawy... (II) Danuta Matysek Sołtys

Druga połowa kończącego się 2015 roku zdomino- Na początku sierpnia za­ wana była m.in. przygotowaniem korony żniwnej, trzymała się u nas, zmierza­ organizacją dożynek wiejskich oraz modernizacją jąca do Częstochowy, XXIII kolejnego odcinka ul. Dobrodzieńskiej. Pielgrzymka Legnicka. Rada Sołecka oraz część mieszkań­ ców wsi przygotowała dla uczestników napoje, kanapki i owoce. Od połowy lipca do chwili obecnej w „Koperty Życia” zostało zaopatrzonych w Li­ gocie 55 osób i cieszę się, że nadal zgłaszają się zainte­ resowani. 11 listopada na naszym „Placu z ogniskiem” przy grillu, ciepłych i rozgrzewają­ cych napojach oraz pysznych rogalikach, Rada Sołecka była współorganizatorem o wcześniejszym zebraniu parafialnej uroczystości (dla Pi wysuszeniu kłosów zbóż Ligoty, Kadłuba i Zakrzowa) oraz wykonaniu samej kon­ związanej ze świętym Mar­ strukcji, do pracy nad koroną cinem. Do końca roku czeka przystąpiono 20 lipca. nas jeszcze m.in. wymiana Pierwsza prezentacja słupa z bocianim gniazdem, wieńca dożynkowego miała spotkanie ze św. Mikołajem miejsce na Gminnych Dożyn­ oraz Wigilia dla osób sa­ kach w Osowcu (6 IX). Potem motnych. Więcej informacji udział w Międzynarodowym i zdjęć można znaleźć na str. Konkursie w Rudnikach (wy­ internetowej wsi sołectwo różnienie) i wreszcie samo ligota – tur.pl.tl. święto plonów w Ligocie (20 Żeby to wszystko mogło IX) z udziałem Wójta Gminy dojść do skutku, w różnego i Przewodniczącego Rady rodzaju prace razem z Radą Gminy. Suma dożynkowa, Sołecką włączyło się bardzo wspólny obiad, poczęstunek wiele osób, sklepy „U Kry­ kołaczem i kawą oraz zabawa styny” i „Adaś”, magazyn do późnych godzin nocnych „Rolnik”, OSP, LZS, DFK zakończyły okres dziękowania oraz firma „AGEK”. za tegoroczne zbiory, a korona Przed nami Boże Narodze­ została wystawiona – jako nie, Sylwester i Nowy Rok, stała ekspozycja – w Gminnej nowe plany, wyzwania, ma­ Izbie Regionalnej w Ligocie. rzenia. Dziękując za wsparcie, Równolegle z przygotowa­ dobre rady i bezcenną pomoc niami do żniwnioka trwały w rozwiązywaniu różnych prace modernizujące część ul. ważnych dla nas wszystkich Dobrodzieńskiej, zakończone problemów, życzę mieszkań­ w pierwszych dniach listopa­ com Ligoty pełnych ciepła, da. Wielka szkoda, że ogól­ spokoju i radości Świąt Bo­ ne odczucia mieszkańców żego Narodzenia oraz zdro­ wsi, bacznie obserwujących wia, pomyślności i sukcesów przebudowę drogi i końcowy w Nowym – 2016 Roku. efekt, jest bardzo dalekie od  zadowolenia i satysfakcji. 24 Kwartalnik Gminy Turawa Uczczono św. Marcina w Ligocie Turawskiej Ks. Tomasz Maintok

Obchody ku czci św. Mar- dobrego dla innych. Pewnej cina biskupa stały się już nocy usłyszał tupot konia, w pewnym sensie piękną wstał, wyszedł na zewnątrz tradycją, które wpisują się i jego oczom ukazał się rycerz w życie parafii św. Katarzyny na białym koniu. Nieznajomy Aleksandryjskiej w Ligocie zniknął, jednak na ziemi leża­ Turawskiej. Także w wielu in- ła końska podkowa. Piekarz nych parafiach naszej diece- czuł, że to sam św. Marcin zji słyszy się o coraz częstszej przybył, by dać mu tajemniczy popularyzacji tego wielkiego znak, jak ma uczcić dzień 11 świętego z IV wieku. listopada. Zaczął robić ciasto drożdżowe na kształt podko­ ielu z nas kojarzy świę­ wy i w ten sposób powstały Wtego Marcina między rogale, którymi obdarował innymi ze zdarzeniem, kiedy biednych. zimą na swej drodze napotkał Biorąc wzór ze św. Marcina, półnagiego żebraka, oddając ktoś poczuł się przez nas ob­ jażdżka koniem, tańce inte­ który był hojny w dawaniu, mu połowę swego płaszcza. darowany. gracyjne i wiele smakołyków tegoroczny dochód festynu W nocy po tym wydarzeniu, Tegoroczne obchody ku na zimno i na gorąco. W tym został przeznaczony na wspar­ w śnie zobaczył Chrystusa czci św. Marcina rozpoczęły dniu nie mogło zabraknąć cie wolontariuszy światowych odzianego w jego płaszcz, się w środowe popołudnie przede wszystkim słodkich Dni Młodzieży z naszej parafii, który mówił do aniołów: 11 listopada uroczystą Mszą rogalików, które tradycyjnie aby latem mogli pojechać do „Patrzcie, jak mnie Marcin, świętą odprawioną w intencji przygotowały nasze panie Krakowa na spotkanie z pa­ katechumen, przyodział”. wszystkich dzieci. Bezpośred­ z Ligoty. W tym miejscu warto pieżem Franciszkiem. Można powiedzieć, że św. nio po zakończonej Eucha­ znowu wspomnieć, skąd wziął Wszystkim tym, którzy Marcin chce nam wszystkim rystii, św. Marcin na swoim się ten zwyczaj zajadania ro­ w różny sposób przyczynili na nowo przypomnieć o po­ koniu poprowadził wszystkich galikami. Legenda głosi, że się do uświetnienia tego wyda­ trzebie dzielenia się z naszymi w radosnej procesji na plac na pomysł wypieku rogali rzenia oraz wszystkim dobro­ bliźnimi miłością i dobrocią. z ogniskiem. Tam na uczest­ wpadł pewien piekarz. Gdy czyńcom na wzór św. Marcina Czasem nawet uśmiech lub ników czekały różne atrakcje, usłyszał historię św. Marcina, składamy jako duszpasterze dobre słowo wystarczy, by takie jak: dosiadanie i prze­ zapragnął także zrobić coś serdeczne podziękowania. * WIADOMOŚCI Z OSOWCA Artur Gallus

W dniach 5 i 6 września przygrywali w czasie zabawy Turawa, księdzem probosz­ koron rozpoczęły się uroczy­ odbyły się w naszej miejscowo­ tanecznej. W niedzielę o godz. czem i sołtysem miejscowości stości dożynkowe. Wtedy też ści Dożynki Gminne. Zarówno 8.30 ks. proboszcz odprawił Osowiec-Trzęsina. W dalszej rozpadało się na dobre i zrobiło Osowiec jak i Trzęsina zostały uroczystą Mszę św. w podzię­ części korowodu dożynkowego, się bardzo zimno. Mimo tak na te dni wspaniale udekorowa­ kowaniu za tegoroczne plony, delegacje z partnerskich gmin brzydkiej pogody, atmosfera ne elementami dożynkowymi. w czasie której grała orkiestra oraz zaproszeni goście, korony była gorąca. Zaproszonych go­ Dzieło naszych mieszkańców parafialna przy licznie zebra­ dożynkowe ze wszystkich miej­ ści i wszystkich uczestników możecie Państwo zobaczyć nych wiernych i delegacjach. scowości, dzieci z Publicznej powitał Wójt Gminy Turawa na zamieszczonych zdjęciach. O godz. 12.30 w Trzęsinie Szkoły Podstawowej im. Jana Waldemar Kampa oraz Sołtys Świętowanie Dożynek roz­ rozpoczęła się zbiórka koron Pawła II w Osowcu, barwne Osowca i Trzęsiny Bernard poczęło się w sobotę o godz. i korowodów żniwnych. Mimo korowody i na koniec drugi Loch. Jednocześnie podzię­ 15.00 przeglądem zespołów już nie najlepszej pogody, zimna samochód OSP, zamykający kowali wszystkim mieszkań­ artystycznych, działających na i drobnego deszczu, frekwencja korowód. Na trasie korowodu com Osowca i Trzęsiny za terenie Gminy Turawa. Wie­ dopisała. O 13.00 wyruszył zgromadziło się wiele osób przygotowanie i pomysłowe czorem o godz. 19.00 rozpoczął korowód, na czele zabezpieczał które podziwiały korony i po­ udekorowanie swoich miej­ się koncert zespołu Disko Polo go samochód z OSP Osowiec, mysłowość przebierańców. Po scowości i ogrom pracy, który „Power Play”, a po występie a za nim bryczka ze starosta­ wejściu do namiotu, krótkim w to włożyli. Podziękowali  Dee Jay Wasyl i zespół VEGA mi dożynek, Wójtem Gminy nabożeństwem i poświęceniem również licznie przybyłym GrudziEŃ 2015 25

ska przedstawiła sprawozdanie gospodarcze z okresu między wizytacjami. Po Mszy św. odbyło się spotkanie z Radą Duszpa­ sterską.

Wtorek 27.10.2015 r. • Godz. 8.55 – spotkanie na katechezie z klasą V w Wę­ grach. • Godz. 10.45 – spotka­ nie na katechezie z klasą VI w Osowcu. • Godz. 12.00 – Wizytacja kancelarii i cmentarzy. delegacjom ze wszystkich się słoiki ze smalcem, chleb • Wykonanie barierki za­ • Godz. 14.00 – Namasz­ miejscowości Gminy Turawa i ogórki. Wszystkie dekoracje, bezpieczającej skarpę przy czenie chorych z błogosła­ oraz barwnym korowodom. jakie zdobiły namiot, stoły, moście, wieństwem Lurdzkim oraz W namiocie zebrało się bardzo scenę oraz korale wyróżnia­ • Zakup 3–4 ławek, odwiedziny biskupa u dwóch dużo osób w tym Delegacja jące nasze panie, które dbały • Wymianę śmietników, chorych. z Partnerskiej Gminy Saalfelder o poczęstunek wykonywane • Zakup 2 lamp solarnych, • Godz. 15.00 – Spotkanie Höhe w Niemczech, gminy były już od miesiąca listopada • Działalność kulturalną dla grup parafialnych. (Ró­ Dřevohostice z Czech, Poseł 2014 r. w sali OSP w Osowcu. (Dzień Seniora). żaniec) na Sejm RP Ryszard Gala, Wójt Sołtys wraz z Radą Sołecką Gminy Turawa, Radni oraz składają gorące podziękowania pracownicy gminy. Po wrę­ wszystkim, którzy przyczynili czeniu chleba dożynkowego się do tak wspaniałej organiza­ przez starostów Państwo Do­ cji uroczystości dożynkowych rotę i Jana Sochor z Trzęsiny, w naszych miejscowościach. rozpoczęły się występy dzieci z Publicznego Przedszkola W dniu 13 września delegacja z Węgier, Publicznej Szkoły sołectwa Osowiec-Trzęsina na Podstawowej im. Jana Pawła czele z sołtysem Bernardem II w Osowcu, Dominki i Janu­ Loch uczestniczyła w Powia­ sza Żyłki, iluzjonisty Romana towych Dożynkach w Brynicy. Roszyka oraz Mariusza Kalagi. Po Mszy św. korony i korowody W przerwach między występa­ udały się na plac dożynkowy, mi Wójt wręczał wyróżnienia gdzie odbył się konkurs koron. za osiągnięcia w różnych dzie­ W konkursie uczestniczyły dzinach, rozpoczynając – jak na korony zgłoszone przez po­ W dniach 26 i 27 paździer- • Godz. 16.00 – Spotkanie dożynki przystało – od rolni­ szczególne gminy naszego nika odbyła się w naszej pa­ z kandydatami do bierzmo­ ków. Komisja wręczyła również powiatu. Z gminy Turawa rafii wizytacja ks. biskupa wania (klasy I–III). nagrody dla wszystkich koron zgłoszona była nasza korona Rudolfa Pierskały. Wizytacja • Godz. 16.30 – Spotkanie dożynkowych oraz ogłosiła i to ona zdobyła I miejsce. taka przeprowadzana jest co ze Służbą Liturgiczną i Dzieć­ wyniki barwnych korowodów. Gratulacje i podziękowania 6 lat i ostatnia miała miejsce mi Maryi. Zaproszonym gościom, radnym dla wszystkich, którzy włożyli w 2009 r. Przebieg wizytacji O godz. 17.10 biskup wy­ i przedstawicielom Urzędu swój trud w jej wykonanie. był następujący: jechał do następnej parafii Gminy wręczono chleb z tego­ Poniedziałek 26.10.2015 r. naszego dekanatu. rocznych zbiorów oraz upomin­ W dniu 28 września odbyło • Godz. 16.00 – Spotka­ ki w postaci pudełek na herbatę, się zebranie wiejskie, na któ­ nie z parafianami w kościele Korzystając z okazji, skła­ ręcznie zdobionych przez panie rym został przyjęty i rozdyspo­ w Kolanowicach. dam wszystkim mieszkań­ z Osowca i Trzęsiny. O godz. nowany budżet sołecki na rok • Modlitwa różańcowa com Osowca, czytelnikom 20.30 zespól muzyczny LOGO 2016 w kwocie 26424,20 zł. w kościele. Fali i mieszkańcom Gminy poprowadził zabawę taneczną. Budżet został przeznaczony na: • Wizytacja cmentarza. Turawa zdrowych, spokojnych, W trakcie trwania uroczysto­ • Pielęgnację terenów zie­ • Godz. 18.00 – Uroczysta radosnych i błogosławionych ści dożynkowych nasze panie lonych, msza św. w kościele parafial­ świąt Bożego Narodzenia oraz serwowały darmowe ciasto, • Zagospodarowanie i przy­ nym. szczęśliwego Nowego Roku. kawę i herbatę. Na stołach, gotowanie terenu obecnego Po przywitaniu w kościele wśród dekoracji, znajdowały parku na siłownię, parafialnym Rada Duszpaster­ * 26 Kwartalnik Gminy Turawa O Trzęsinie Alfred Kupka

Mieszkańcom Trzęsiny za starania i wkład w organiza- cję tegorocznego Żniwnioka trochę z jej historii.

d zarania swoich dziejów Ozawsze byli integralną częścią Kotorza Małego i co za tym idzie i Majoratu Turaw­ skiego. To tutaj była czynna pierwsza na ziemiach turaw­ skich huta i zapewne też jedna z pierwszych w zlewni dolnej Małej Panwi. Po raz pierwszy wymieniona 8.06.1592 r. w te­ stamencie Katarzyny Kokorz na Turawie i Chotorzu. Dalej chcę przedstawić unikalny wykaz wszystkich rodzin zamieszkujących Trzęsinę na dzień 15.01.1868 r. spo­ rządzony przez Urząd Policji z Turawy. Rejestr przedstawia imię i nazwisko głowy rodzi­ ny, liczbę członków w rodzinie z wyszczególnieniem osób powyżej 16. i poniżej 16. roku życia, stan i zawód głowy rodziny, liczbę posiadanej ziemi uprawnej i wartość ma­ jątku. Wykaz ten sporządzono na potrzebę opodatkowania mieszkańców Turawy i Trzę­ siny z powodu budowanej w Turawie szkoły dla dzieci Turawy i Trzęsiny. Ten po­ datek miał służyć opłaceniu kosztów robocizny fachowej w wysokości 800 talarów.

Trzęsinę zamieszkiwało wówczas 41 rodzin. Komitet budowy szkoły stanowili: 1. Hrabia von Garnier Za Trzęsinę młynarz Ma­ przez mojego bratanka Artura nie przetłumaczona z języka Turawa thias Adamiec. Kupka Katastru Karolińskiego polskiego nazwa Mała Panew. Za Turawę sołtys Gottlieb 1. Ławnik Franz Pilawa. 1723. Otóż tam figuruje – jest – (Pfane niem. to panewka) i są Ebish przewodniczący ko­ 2. Chałupnik Franz Ko­ napisane czarno na białym, iż to jeszcze nieporadne wtedy mitetu tula. mieszkańcy Łycyny (dziś za­ próby niemczenia pewnych 2. Wolny zagrodnik Franz Korzystając z okazji, chciał­ chodnia część Turawy – A.K.) nazw topograficznych. Ale ta Sowa bym podzielić się z fanami płacą podatek z pól znajdują­ nazwa się u nas nie przyjęła 3. Chałupnik Franz historii tutejszych okolic cych się między innymi przy i została Mała Panew, zniem­ Dawid z odkryciem, jakiego doko­ dosłownie „Kleine Pfane”, a to czona później jako Malapane. nałem w dostarczonym mi jest nic innego, tylko dosłow­ Jednym słowem sensacja. GrudziEŃ 2015 27

Członkowie Członkowie Wartość Posiadana rola Imię i nazwisko Status społ. i zawód rodziny rodziny poniżej majątku w morgach powyżej 16. r. ż. 16. r. ż. w talarach Mathias Adamiec Młynarz i zagrodnik 2 5 81 8000 Walentin Kensy Zagrodnik 3 1 15 300 Sylwester Lempik Najemca 2 4 – – Valentin Bieniek Zagrodnik i kowal 3 5 34 600 Mathias Fuhl Chałupnik 2 2 3 100 Peter Fuhl Zagrodnik 3 3 26 400 Chrystian Dziurdziol Zagrodnik 3 3 20 400 Mathias Świętek Chałupnik 2 – – – Mathias Grund Najemna 3 2 – – Joseph Barcik Chałupnik wolny 6 – 7 150 Thadeus Grocholik Najemca 3 – – – Andreas Kaczmarczyk Zagrodnik 3 2 32 500 Franz Pilawa Zagrodnik 3 8 40 600 Joseph Schwierz Wycużnik 2 2 – – Franz Świętek Zagrodnik 3 2 42 600 Mathias Grochol Zagrodnik 2 4 26 400 Blasius Langos Chałupnik 2 4 – 50 Stephan Langos Chałupnik wolny 3 1 10 150 Josepg Birkner Najemna 2 1 – – Jacob Madera Zagrodnik 2 5 32 500 Urban Madera Wycużnik 3 – – – Johann Grochol Wycużnik 2 – – – Mathias Filla Chałupnik 3 1 30 500 Vincent Kaczmarczyk Sklepikarz 2 2 7 500 Johann Kałczok Chałupnik 2 1 3 70 Paul Kotulla Chałupnik 2 2 8 120 Franz Full Chałupnik 2 3 – 60 Thomas Dziuba Wycużnik 3 1 – – Carl Gletzer Leśniczy 2 1 – – Mathias Farys Chałupnik 3 2 – – Johann Dziemba Chałupnik 3 – 4 60 Peter Gola Chałupnik 2 3 – – Krystian Lip Chałupnik 2 4 – – Thomas Gizder Chałupnik 2 – – 50 Anton Kaczmarczyk Chałupnik 2 2 – – Albert Domino Chałupnik 2 5 – – Alberthus Prott Chałupnik 2 1 – – Friedrich Ebisch Dzierżawca karczmy 3 – – – Ignatz Frieauf Leśniczy 2 – – – Michael Kowoll Chałupnik 1 – – 30 28 Kwartalnik Gminy Turawa Bezpieczeństwo i profilaktyka uzależnień priorytetem współczesnej szkoły Anna kulasza

Gimnazjum kształci młodzież, która wchodzi w okres do- uczniom w ramach obchodów scenografii oraz zakupić aparat rastania. Ten czas jest jednym z najtrudniejszych w życiu Szkolnych Dni Bez Przemocy. fotograficzny. człowieka. To wówczas kształtuje się i utrwala szereg Tegoroczny film zgłoszony Realizacja wielu zadań nawyków, które towarzyszą nam do końca życia. do konkursu „Chcę żyć bez­ związanych z konkursem piecznie” nosi tytuł „Złote filmowym nie byłaby moż­ a nas, dorosłych opieku­ destrukcyjny wpływ na życie minuty”. Mamy nadzieję, że liwa bez wsparcia rodziców. Nnach, spoczywa obowią­ człowieka. W naszej placówce zajmie wysokie miejsce. Profi­ Pragniemy serdecznie po­ zek stworzenia jak najlepszych działa szkolny teatrzyk pro­ laktyczne spektakle teatrzyku dziękować panu Sławomiro­ warunków kształcenia wła­ filaktyczny „Sztukasięliczy” „Sztukasięliczy” pokazujemy wi Głowackiemu za pomoc ściwych postaw i zachowań założony przez szkolnego pe­ również dzieciom ze szkół w realizacji filmów. młodych, często zagubionych dagoga i nauczycielkę języka podstawowych w czasie Dni Efekty naszej pracy można w swoim dojrzewaniu ludzi. To polskiego panią Agnieszkę Otwartych Szkoły. oglądać na stronie internetowej od nas zależy w dużej mierze, Waluś. W ramach zajęć po­ Opisywana działalność, za­ naszej szkoły. Są to zdjęcia ze jak zachowają się w sytuacji zalekcyjnych młodzież tworzy inicjowanie i funkcjonowanie szkolnych występów i linki zagrożenia, jakie decyzje pod kierunkiem opiekunów teatrzyku profilaktycznego nie do filmów, które zgłaszali­ podejmą postawieni przed scenariusze przedstawień te­ mogłyby zaistnieć bez wspar­ śmy do konkursu „Chcę żyć trudnymi wyborami. atralnych i filmów. Teatrzyk cia naszej Gminy. Ogromne bezpieczniej”. Od kilku lat nasza szkoła od kilku lat uczestniczy w kon­ podziękowania kierujemy Na koniec warto jeszcze raz podejmuje szereg działań, któ­ kursie „Chcę żyć bezpiecz­ do Pana Wójta Waldemara podkreślić, że bezpieczeństwo rych celem jest kształtowanie nie” organizowanym przez Kampy za przychylność dla jest najważniejsze, a sposób postaw i zachowań sprzyjają­ Komendę Miejską Policji naszej inicjatywy i systema­ jego propagowania w naszej cych bezpieczeństwu. Uczymy w Opolu. W roku szkolnym tyczne dofinansowywanie. szkole okazał się bardzo atrak­ młodzież właściwego sposobu 2014/15 zdobyliśmy trzecie Dzięki tym funduszom udało cyjny dla młodzieży. Świadczy działania w przypadkach za­ miejsce za film „Zniewoleni”. się doposażyć sprzęt nagłaśnia­ o tym zainteresowanie naszych grożenia życia. Uwrażliwiamy Został on zaprezentowany jący o dodatkowe mikrofony, uczniów przygotowywanymi na problem uzależnień i ich rodzicom na wywiadówce, zaś wzbogacić teatrzyk o elementy spektaklami i filmami.

Wycieczka w przeszłość i przyszłość Katarzyna Warmons uczennica kl. IIIc

Uczniowie klas trzecich Publicznego Wielu naszych uczniów chce w przyszłości Gimnazjum w Turawie dnia 5.11.2015 r. zostać strażakami, więc nie mogli się już wyruszyli w podróż w czasie, udali się doczekać, kiedy zobaczą miejsce, w któ­ do Muzeum Śląska Opolskiego. rym pracują ich autorytety. W remizie przedstawiono nam, jak wygląda praca szyscy z dużym zainteresowaniem strażaka oraz co trzeba zrobić, aby nim Woglądali eksponaty, takie jak daw­ zostać. Mieliśmy okazję zobaczyć z bliska ne sprzęty domowe, przysłuchiwali się wozy strażackie. opowieściom przewodnika i aktywnie Kolejnym zawodoznawczym punktem uczestniczyli w rozmowie. To muzeum naszej wycieczki było Centrum Powia­ przybliżyło nam dawne czasy, pokazało, domień Ratunkowych w Opolu, gdzie jak przed laty wyglądała opolska ka­ pokazano nam, jak działa cały system mienica oraz jej wnętrza. Widzieliśmy, zgłoszeń na nr 112 oraz jakie zmiany jak z upływem lat zmieniają się meble mają zostać wprowadzone w najbliższym i sprzęty codziennego użytku. czasie. Pod koniec wizyty zobaczyliśmy, Następnie w ramach zajęć zawodo­ w jakich warunkach pracują osoby, do znawczych odwiedziliśmy Komendę których zgłaszane są powiadomienia od Miejską Państwowej Straży Pożarnej. ludzi potrzebujących pomocy. * GrudziEŃ 2015 29 Świetlica środowiskowa w Węgrach jOLANTA WOŹNICA Społecznej Szkole Pod­ ne rozwijające sprawności Wstawowej w Węgrach manualne dzieci, ponadto od września są prowadzone różnego rodzaju gry i zabawy zajęcia świetlicy środowisko­ dydaktyczno-wychowawcze. wej, które odbywają się od Na zajęciach uczestnicy mają środy do piątku w godzinach możliwość poznania różnych od 15.00 do 18.00. Dzieci mają technik plastycznych które są możliwość przyjemnego spę­ dostosowane do wieku i zdol­ dzenia czasu z rówieśnikami, ności manualnych dzieci. podczas wspólnej zabawy. W zajęciach uczestniczy ok. Tematem przewodnim zajęć 10 dzieci, są to głównie dzieci są prace plastyczno-technicz­ w wieku szkolnym.

Nowinki zakrzowskie maria zubeil

• 6 września, na pięknie przy­ • Na zebraniu wiejskim strojonej przyczepie (w zi­ w dniu 27 września dokonano mowych kurtkach), udała się podziału funduszu sołeckie­ delegacja reprezentująca wieś go na przyszły rok. Z ogólnej na dożynki gminne do Osow­ kwoty 22 tys. zł prawie 15 ca. Po drodze trochę powiało tys. przeznaczono na remont i popadało, ale i tym razem budynku wielofunkcyjnego, reprezentacja wsi spisała się na w którym mieści się świetlica. medal. Dożynki wiejskie odby­ Pozostałą kwotę przeznaczono ły się 27 września 2015 r. Rano na organizację imprez integra­ korowód żniwny przybył z da­ cyjnych, pielęgnację terenów rami do kościoła na mszę św. zielonych i meliorację rowów. dziękczynną, a po południu, Budynek po dawnej szkole tradycyjnie, na biesiadzie do­ z roku na rok pięknieje, a przy żynkowej przygotowanej przez nim coraz gorzej prezentuje się sołtysa i radę sołecką, przy zastawionych stołach, bawiła się większość mieszkańców wsi oraz goście. Piwo, jak zwykle, zasponsorował radny Warze­ cha, a czas wszystkim umilał zespół AA. Usłyszeliśmy pio­ senki w wykonaniu Dominiki Glück oraz skecz, w którym w role sąsiadek wcieliły się Justyna Warzecha, Marlena Neumann i Kasia Wenzel.  30 Kwartalnik Gminy Turawa

 Zakrzowa Jerzy Zubeil. Sza­ nownym Jubilatkom życzymy dużo zdrowia, pogody ducha i kolejnych okrągłych jubi­ leuszy. Trzy panie z Kolonii w bieżącym roku obchodziły swoje 90. urodziny. Przepis na długowieczność? Zamieszkaj na Kolonii Zakrzowskiej.

• W ostatnim tygodniu paź- dziernika w parafii Ligota Turawska trwały Misje Św. pod gminny budynek mieszkalny, hasłem „Rodzina w Kościele, mamy jednak zapewnienie Kościół w Rodzinie”. Nauki pana wójta, że w roku przy­ 21 października obchodziła misyjne głosili o. Henryk szłym na obiekcie tym zostanie 90. urodziny. Pani Florentyna Kałuża – werbista i o. Józef odnowiona elewacja. jest osobą towarzyską i bardzo Niesłony – oblat. Zakończe­ lubianą, dlatego też w tym niem czasu odnowy duchowej • 10 września 2015 r. pani dniu nie zabrakło życzeń naszej wsi i całej parafii było Maria Góra obchodziła swoje od przyjaciółek. Do Jubila­ popołudniowe nabożeństwo 90. urodziny. Dzień ten spędzi­ tek pospieszył z życzeniami w dn. 1 listopada i procesja do ła w gronie najbliższych. Pani również Wójt Gminy Turawa krzyża misyjnego. Florentyna Jończyk w dniu pan Waldemar Kampa i sołtys MZ

Wspomnienie o proboszczu z Zawady J. Wąsiniak Członkini Rady Duszpasterskiej

Dnia 2.11.2015 r., mając 74 ny. Był artystą, sam malował Pamiętał zawsze o naj­ lata, zmarł nagle nasz pro- obrazy świętych, które później młodszych. Wielką radością boszcz ks. Henryk Cieślik. zdobiły naszą świątynię. Ale była ich obecność na mszach, to nie było dla niego najważ­ różańcu, roratach. To na ich rodził się 7.11.1941 niejsze. Priorytetem dla ks. małych buziach widzieliśmy Uroku w Skalskim. Świę­ Henryka było życie duchowe łzy, kiedy z białymi różami cenia kapłańskie przyjął swoich parafian – tworzenie w rączkach żegnały swojego 12.06.1967r. w Bytomiu. Po żywego Kościoła. proboszcza. święceniach pełnił posługę W swych pięknych, przej­ W ostatniej drodze naszego wikariusza kolejno w para­ mujących kazaniach mówił proboszcza uczestniczyli: zna­ fiach: Paczków (1967–1970) o dobrych uczynkach, o go­ jomi kapłani z bp. Rudolfem Wieszowa (1970–1974) i Dyla­ ścinnych domach, poświę­ Pierskałą, siostry zakonne, ki (1974–1970). W 1976 został ceniu i miłości do Jezusa przedstawiciele Urzędu Gmi­ proboszczem parafii św. Mi­ Zmartwychwstałego i Maryi. ny w Turawie, Rada Sołecka, kołaja w Grabinie. W latach Dawał wskazówki, jak w tych Rada Duszpasterska, strażacy 1981–1985 był wicedziekanem trudnych czasach zachować z OSP Zawada, przedstawiciele dekanatu skoroszyckiego. Po wiarę i kroczyć drogami Bo­ Kochał wszystkich para­ Szkoły Podstawowej i Przed­ stworzeniu w 1985 r. parafii żymi. fian, nawet tych, którzy ra­ szkola, mieszkańcy Zawady pw. św. Floriana ukończył Był proboszczem stanow­ nili jego serce. W rozmowie i okolic. budowę nowego kościoła. czym i konsekwentnym. porównywał się do ogrodni­ W naszych sercach pozo­ W 2003 r. uzyskał stopień Uważał, że wszystko, co się ka, który musi dbać o stare stała wielka pustka. doktora teologii. robi, wymaga entuzjazmu drzewa, a jednocześnie ma­ Dziękujemy wszystkim za Przez 30 lat był naszym – serca włożonego w to, co rzyć o nowych, aby nie stracić okazane serce, słowa otuchy, pierwszym proboszczem, peł­ się robi i wtedy nawet mar­ wszystkich. pomoc w organizowaniu uro­ niąc posługę kapłańską. Z roku twa rzecz nabierze wartości Co roku spotykał się z se­ czystości pogrzebowej oraz za na rok nasza świątynia stawała przez cząstkę włożonego niorami przy wigilijnym stole, modlitwę w intencji zmarłego się coraz piękniejsza. Dbał serca, którą człowiek w niej dzieląc się opłatkiem – składa­ proboszcza. o każdy szczegół dekoracyj­ pozostawi. jąc życzenia świąteczne. * GrudziEŃ 2015 31 Jerzy Krok – człowiek z pasją Jerzy Farys

Cóż po nas zostanie na tym Kubisa (1874–1945). Prałatowi świecie, chyba tylko dobre Kubisowi Opole zawdzięcza 6 uczynki i pamięć potomnych. kościołów, nowoczesny szpital oraz dom opieki w Prószko­ yjemy po to, by czynić wie. Jednak wielką zasługą Żdobro innym, a gdy tak ks. Kubisa było erygowanie będziemy żyli, pamięć po nas 11.03.1925 r. Parafii Węgry pozostanie jeszcze długo po – Osowiec, jako samodzielnej naszej śmierci. Z takim mottem jednostki kuracyjnej. Prałat żyje Jerzy Krok, mieszkaniec Kubis poświęcił w Węgrach Zawady, wielki człowiek. Jest tymczasowy kościół, jak rów­ człowiekiem bardzo skrom­ nież 13.11.1938 r. dokonał nym, a zarazem bardzo religij­ poświęcenia obecnego ko­ nym, dlatego też musiałem go ścioła. Kiedy dr Aleksander długo namawiać, by podzielił Sachabiński poinformował się swoimi wspomnieniami Jerzego Kroka o niszczejącym Węgry to jego rodzinna miej­ o wykonywanej bezinteresow­ pomniku ks. prałata Jose­ scowość, i poprzez tę pracę nie pracy przy odnawianiu phusa Kubisa w Prószkowie, okazał wdzięczność miej­ pomników i krzyży. Pragnę ten nie zastanawiał się długo scowości, w której dorastał. w tym artykule ukazać, jaki i postanowił go odnowić, by Odnowił także bezpłatnie dług mają wobec niego nie tylko oddać hołd wielkiemu bu­ figurę Chrystusa na krzyżu, mieszkańcy Zawady czy Gminy downiczemu kościołów. Po między Węgrami a Kotorzem Turawa, ale również miesz­ wielogodzinnych pracach: Małym. kańcy całego województwa. wykonaniu nowego opierze­ Jerzy Krok jest człowie­ Jerzy Krok urodził się w 1941 nia, wyszlifowaniu, odnowie­ kiem bardzo religijnym, który r. w Węgrach i z tą miejsco­ niu napisów, uszlachetnieniu grób, w którym złożono ciała nie wstydzi się swojej wiary wością był związany w mło­ powłoki poprzez nałożenie pomordowanych w styczniu i lubi porozmawiać na tematy dzieńczych latach, do zawarcia lakieru, pomnik prałata Ku­ 1945 r. mieszkańców. Mordu religijne. Często udaje się na związku małżeńskiego, wtedy bisa stał się znowu perełką dokonali żołnierze radzieccy. odpusty, nawet do odległych zamieszkał w Zawadzie. Jednak architektoniczną. Za wyko­ W czasie przebudowy tego miejscowości. Jego ulubio­ o rodzinnej miejscowości nie naną bezinteresowną pracę grobu Jerzy Krok także włą­ nym miejscem jest Studzionka zapomniał, o czym wspomnę dr Aleksander Sachabiński czył się w jego konserwację. w lesie obok Dąbrówki Łu­ w dalszej części artykułu. podziękował Jerzemu Krokowi Odnowił tablice z wykazem biańskiej. W XVIII w. rolnik W Pruszkowie znajduje na łamach Wochenblatt. poległych mieszkańców, pracę Szymon Soppa z Masowa po­ się pomnik budowniczego Na cmentarzu w Węgrach wykonał bezinteresownie. Jak czuł się źle, gdy kosił trawę. kościoła ks. prałata Josephusa znajduje się duży, zbiorowy stwierdził w czasie rozmowy, Napił się wody ze źródełka

 32 Kwartalnik Gminy Turawa

 położonego przy lesie we wsi po ciężkiej chorobie utracił kapliczce ulegają systema­ miejscowości odnowił beto­ Dąbrówka Łubniańska. Po wzrok, a następnie wyzdro­ tycznemu niszczeniu. Nie nowy krzyż. Przy wjeździe do chwili poczuł się lepiej. Kiedy wiał, pijąc wodę właśnie z tego zastanawiał się długo, zabrał Kotorza Wielkiego znajduje napił się powtórnie choroba źródła. Wtedy udzielił po­ figury do domu i przez zimo­ się krzyż konstrukcji lastry­ go opuściła i wróciły dawne zwolenia Szymonowi Soppie we wieczory odnowił 5 Ma­ kowo‑betonowej. W 2014 r. siły. Wkrótce na miejsce to na wybudowanie kaplicy ze ryjnych figur. Dzięki Jerzemu Jerzy Krok odnowił również zaczęli przychodzić ludzie studzienką na miejscu źródła. Krokowi odnowione figury ten krzyż. w nadziei odzyskania zdro­ Od blisko 300 lat w majowe Matki Boskiej w Studzionce Wielkie poczynania Jerze­ wia i postanowili zbudować niedziele zbierają się w tym znowu witają pielgrzymki go Kroka na terenie Zawady kapliczkę. Jednak rolnicy nie miejscu, nazwanym Studzion­ wiernych. przedstawię w kolejnym od­ zyskali zrozumienia u leśni­ ką, liczne rzesze pielgrzymów. Także Gosławice mają do cinku. * czego, który nie zgodził się na Pan Krok zauważył, że figury spłacenia dług wdzięczno­ budowę. Zmienił zdanie, gdy Matki Boskiej w tej leśnej ści Jerzemu Krokowi. W tej

LZS ZAWADA • Małymi krokami do przodu Sebastian klotka

rzy okazji kończącego się cia sportowe wznawiamy już ści przeprowadzimy wiosną bieżących czynności od wio­ Proku chcieliśmy podzięko­ od lutego 2016 – zapraszamy 2016 roku. W międzyczasie, sennej rekultywacji boiska wać za współpracę wszystkim wszystkich chętnych do upra­ w październiku 2015 odbyły czy uzupełnienia ubytków zaangażowanym w rozwój wiania piłki nożnej, a tym, się wybory zarządu na kolejną w murawie, poprzez jej kosze­ Stowarzyszenia LZS Zawada. którzy już walczą w naszych kadencję 2015–2017. Zarząd nie, prace porządkowe wokół Dziękujemy również kibicom drużynach, życzymy w No­ tworzą byli i nowi działacze: szatni i na całym terenie, po za doping, pomimo słabych wym Roku zaangażowania Adrian Brandt (prezes), Piotr przycięcie gałęzi i przygoto­ wyników. Słaba postawa dru­ i wytrwałości oraz rzecz ja­ Polednia (wiceprezes), Artur wanie boiska do zimy. żyny seniorów związana była sna– zwycięstw na boisku. Pikos (wiceprezes), Krystian Poza działalnością sportową głównie z dużą ilością kontuzji, Obok działalności sporto­ Malek (skarbnik), Sebastian i realizacją inwestycji w ramach jakie trapiły nas w tym roku wej od kilu lat sukcesywnie, Klotka (sekretarz), Marek Stowarzyszenia członkowie i ostatecznie wyeliminowały powoli staramy się rozwijać Długosz i Adrian Brzezina Stowarzyszenia LZS Zawada z gry pięciu podstawowych infrastrukturę klubu i mo­ (członkowie zarządu). W 2015 włączyli się aktywnie w orga­ zawodników, których udało się dernizować boisko wraz z jego roku przeprowadziliśmy rów­ nizację dorocznego festynu zastąpić dopiero po pewnym otoczeniem. Cieszy finiszująca nież konserwację istniejącego „Lato w Zawadzie”, współpra­ czasie. Na przełomie rundy modernizacja szatni, w której oświetlenia boiska i rozpo­ cując z organizatorami m.in. wiosna / jesień nastąpiła rów­ wygodne miejsce znajdą teraz częliśmy przygotowania do poprzez przygotowanie placu nież zmiana trenera drużyny zawodnicy zarówno gospo­ budowy oświetlenia po drugiej do wykorzystania pod na­ seniorów. Poznanie zawodni­ darzy, jak i gości, i osobno stronie, które chcemy realizo­ miot i organizację turniejów ków i przeorganizowanie pracy sędziowie zawodów. Do wy­ wać od roku 2016. Na chwilę piłkarskich, które cyklicznie zajęło trochę czasu. Dziel­ kończenia pozostaje nam jesz­ obecną udało się wykonać towarzyszą festynowi. nie walczą nasi trampkarze, cze pomieszczenie pralni, co prace ziemne i instalacyjne Jeszcze raz dziękujemy którzy czynią postępy, mimo pozwoli na wykorzystywanie – zabezpieczono dopływ ener­ wszystkim za zaangażowa­ że w tabeli zajmują odległe szatni w pełnym stopniu. Jesie­ gii w miejsce planowanego nie w rozwój Stowarzyszenia miejsce. Obserwując ich na nią ubiegłego roku na połowie osadzania słupów oświetle­ LZS Zawada na każdym z pól co dzień, można zauważyć boiska zainstalowaliśmy sys­ niowych. Planowane prace jego działalności i zachęcamy, wzrost poziomu ich umiejęt­ tem automatycznego nawad­ związane z budową oświetle­ z jednej strony do aktywnego ności. Dodajmy, że w lidze niania, autorskiej koncepcji nia, jakie chcemy rozpocząć uprawiania sportu i z drugiej trampkarzy mamy drużynę jednego z członków naszego od roku 2016 to poza zakupem do współpracy w obszarze tworzoną przez zawodników stowarzyszenia, testowany słupów oświetleniowych i lamp organizacyjnym. z jednego z młodszych rocz­ w tym roku, zdał egzamin, także usadowienie słupów ników. Chłopcy potrzebowali mimo upalnego lata i panu­ w gruncie, montaż lamp oraz Wszystkim naszym sympa- przetarcia po przejściu do ligi jącej suszy. Jesienią 2015 roku zsynchronizowanie nowego tykom z okazji zbliżających trampkarzy z rozgrywek mło­ zamontowaliśmy go również oświetlenia, z już istniejącym, się świąt Bożego Narodzenia dzików, powoli widać w ich na drugiej części boiska. Na dla pełnego efektu. Oprócz życzymy radości i spokoju, grze więcej odwagi i drużyno­ chwilę obecną mamy do dys­ tych działań, w ciągu roku, a w Nowym Roku 2016 speł- wego zrozumienia, powinno pozycji system nawadniania jak na każdym obiekcie spor­ nienia marzeń oraz szczęścia to procentować w przyszłości. podzielony na sekcje sterowa­ towym w gminie, także u nas w życiu osobistym i zawo- Po zimowej przerwie zaję­ ne automatycznie. Test cało­ przeprowadzaliśmy szereg dowym. GrudziEŃ 2015 33 Co słychać u Damiana? Adam Bochenek

Drugie półrocze tego roku upłynęło Damianowi Świ- tali na weryfikowaniu jego przygotowań z najlepszymi kulturystami w Polsce, do których mocno zbliża się nasz jedyny reprezentant.

ierwszy start w Strzego­ Pmiu, w którym przystąpił do rywalizacji w kategorii Ju­ rocznych zmagań był bardzo Stegu, Delikatesy Centrum nior Open, był tylko na prze­ wysoki. Zakończenie sezonu to w Bierdzanach, Klub Batida tarcie i zapoznanie z pozio­ start w Mistrzostwach Polski w Osowcu, Brukarstwo Staś, mem przygotowań najlepszych Szkół Ponadgimnazjalnych Usługi remontowo-budowlane w Polsce kulturystów w tej w Kłodzku. Tutaj Damian wy­ Marek Kupka, Twoja Przypra­ kategorii wiekowej. Różnica startował w kategorii Open do wa i oczywiście Urząd Gminy wagowa pomiędzy niektórymi 23 lat, zajmując bardzo dobre w Turawie. zawodnikami sięgała nawet czwarte miejsce, prezentując, Rok 2016 to przerwa w star­ 20 kg, co w tym sporcie ma w kategorii do 75 kg. Niestety, jak sam twierdzi, najlepszą tach, by móc wystartować ogromne znaczenie. Dlatego mimo bardzo dobrej formy swoją formę w roku. w roku 2017 w Mistrzostwach właśnie zajęcie dziewiątego zabrakło kilku punktów, by W tegorocznych startach Europy w Santa Susana. Cel miejsca nie było negatywnym dostać się do ścisłego finału i przygotowaniach pomagali jak widać ambitny, dlatego ży­ zaskoczeniem dla mieszkańca i ostatecznie musiał się zado­ naszemu kulturyście sponso­ czymy wytrwałości w trenin­ Bierdzan. Kolejną areną zma­ wolić 7 miejscem, co jak sam rzy i Urząd Gminy w Turawie. gach i w dążeniu do realizacji gań był Wrocław i udział w mi­ stwierdził było dobrym wyni­ Dlatego kieruję w imieniu Da­ postawionych celów. strzostwach Polski Juniorów kiem, ponieważ poziom tego­ miana podziękowania dla firm: * Od „spotkania przy płocie” do festynu na sto dwa! Mariola Passon

Pomysł zrodził się imprezę dla całego Oderfor­ Organizatorzy zadbali o dobrą Zabawa była przednia! Na „pod płotem” schtadtu (zwyczajowa nazwa atmosferę i pełne stoły, kolega naszym festynie spotkali się umownej dzielnicy Zawady Mariusz uświetnił spotkanie i młodzi, i starsi mieszkańcy yła zwyczajna sobota, w skład, której wchodzą ulice: sztucznymi ogniami, a kolega „dzielnicy”, festyn był również Bpiękna pogoda, popołu­ Oleska od mostu w stronę Marcin zorganizował muzy­ okazją do integracji z nowymi dniowa pora, a mieszkańcy ul. Opola, Brzegowa, Zielona, kę – ostatni goście schodzili mieszkańcami. Inicjatywa Dolnej jak zwykle zajmowali Kępska, Dolna i Średnia). z naszego trawiastego par­ oprócz tego, że umożliwiła się swoimi obowiązkami. Jak W przygotowania włączy­ kietu nad ranem. wspólną zabawę, pozwoliła to często się zdarza, mijał je­ ło się wielu mieszkańców. Sąsiedzkie spotkanie nazwa­ także na wspólne sąsiedz­ den sąsiad drugiego, a to się Zamówiono śląski kołocz, ne przez niektórych „Oderfor­ kie działanie. Festyn był dla zatrzymał, a to doszła sąsiadka kiełbaski, krupnioki, a w „wa­ schtadt Fest” było dla naszej niektórych jak spotkanie po i jeszcze jedna.. Cała grupka schkuchni” stały inne pro­ lokalnej społeczności wyda­ latach, choć mieszkają tak stała już przy przysłowiowym dukty kupowane na bieżąco. rzeniem historycznym – był blisko siebie – nie zawsze mieli płocie, aż p. Janek zapropono­ W końcu nadeszła „ta” sobota to pierwszy festyn dzielnicowy na to czas, a może i nie było wał: ”lato się kończy, zróbmy (5 września 2015) – praca mieszkańców „Oderforschad­ ku temu dobrej okazji – teraz wspólnego grilla, albo nie... wrzała od rana – wspólnie tu”. Zainteresowanie mile za­ już jest! Podczas świętowania zróbmy uliczny festyn!. Ludzie rozstawiono namiot, przygo­ skoczyło organizatorów, już jednogłośnie zdecydowano, że aż zaszumieli. Tak! towano drewno pod ognisko, po kilku dniach od informacji za rok mieszkańcy znowu się Po kilku dniach znak do a kobiety szykowały sałatki o organizacji imprezy, udział spotkają w tym samym miejscu pracy pełną parą dały panie i inne smakołyki. Po przy­ w niej zadeklarowało ponad i składzie, a pani Maria już Maria Pasoń i Ewa Passon. gotowaniach nie pozostało 60 osób, w końcu bawiło się zbiera pomysły na kolejny raz! Postanowiono przygotować nic, tylko zacząć świętowanie. wspólnie ponad 90. gości. * 34 Kwartalnik Gminy Turawa Blisko Gość Wiersze Hrabiego Gdy świętujesz świętość Świąt, w dom Heimweh patrząc sobie prosto w oczy, kiedy świeci każdy dom, Święta przyszły jak co roku, Meiner Heimat Wald, dem erhab’nen Dom, niech opłatka biel jednoczy. znów do szyby dzieci klejąc, Geweiht durch Erinnerungen, gwiazdy wypatrują w mroku, Eines alten Harfners wohl letztes Lied Tego – co wciąż zabiegany, nawet oczka im się śmieją. Tego – co wciąż spuszcza oczy, sei als Abschiedsgruss Dir gesungen. Tego – co już jest zszargany, W mroku widzą ciemne ptaki, tego, który dumnie kroczy. co w pośpiechu przeleciały, Still wand’re ich durch bluehender Maien Duft, dziś do domu każdy spieszy, Ein Fremdling auf fremder Erde, Tego – co nadzieję stracił, nawet one zdążyć chciały. Denn ich weiss heute sehnend, dass ich dich nie Tego – co pociesza w biedzie, Nie wieder Dich sehen werde. Tego, który rat nie spłacił, Pod choinką moc radości, Tego – co mu się powiedzie. sianko nawet pod obrusem i opłatek jest wśród gości, Und weiss Dich im Fruehlicht des Fruehlings heut Tego – co gdzieś jest daleko, przyszedł do nas wraz z Jezusem. gewiegt in traeumendes Rauschen, Tego – co się dziś pojawi, Und moechte nur einmal, nur einmal noch Tego – co jest już kaleką, To Dzieciątka zbawcza siła, Deinem heimlichen Fluestern lauschen. Tego – co jest zawsze prawy. choć w ubóstwie narodzony, aby w ludziach miłość tkwiła Bo to wszystko jest od Boga, i by nawiedzała domy. Wenn der Birkhahn balzt, wenn die Heide blueht, w Nim pokładaj swe nadzieje. Auf den Wiesen das Mondlicht flutet, Bądźmy ludźmi – nie gdy trwoga, Zaproś zatem Go do stołu, Quaelt mich das Bewusstsein, dass all diese Pracht lecz gdy szczęście też się dzieje. niech w rodzinne wejdzie progi Unter fremder Herrschaft verbleibet. i z rodziną tak pospołu A.B. świętuj radość już bez trwogi. Ueber friedliches Glueck, dessen Hueter ich war, A.B. Sind Leichentuecher gebreitet, Ueber darbende Wueste der Sensenmann Brak słów Mit maehender Hippe schreitet. Wer mit Dir gewachsen und in Dir gejagt, Chciałbym list Ci napisać, lecz słów nie znam jak poeci Der bleibt Dir auf ewig verfallen. i rymy z głowy mi uciekły, jak ptaki spłoszone. Jak opisać Twe usta, co maliną smakują Verzweifelte Klagen sind Frauenrecht i miód z nich spijając łaknę wciąż więcej? Und das Vorrecht verstossner Vasallen. Jak oczom powiedzieć, że skarb w nich ukryty, którego szukać wciąż pragnę od nowa. Ihr werdet mich sicher nicht feige sehn, Dłoniom Twym miękkim, niczym puch gęsi, Und ich trage mein Schicksal mit Schweigen: powiedzieć nie umiem, że żebrzę ich bliskości. Erhobenen Hauptes unterzugehn, Włosom, co leniwie spływają po mej twarzy, gdy wtulona zasnąć próbujesz zbyt wcześnie, Ist wuerd’ger, als Bettelnd sich neigen. jak rzec, że są niczym trawy na wietrze? Słów znaleźć nie umiem właściwych, Wir senken ein Ahnenerbe ins Grab by słowa Twe do mnie szeptane wychwalić. Fuer die Enkel und spaeteren Zeiten, Światu pochwalić się nijak nie umiem, Und der Gott aller Gnade mag ueber sie einst że szczęście tak blisko daleko szukane. Schirmend die Haende breiten. Powiem Ci zatem – prosto jak umiem, bom wiedzy nie posiadł jak wielcy uczeni. Bądź o poranku – gdy oczy otwieram. Durch meine Traeume weben und wehn bądź i z wieczora – gdy ciężkie powieki, Meiner Waelder Maerchen und Sagen, bądź obok – gdy trwoga zagląda do oczu, Nur dass ich sie nimmermehr deuten darf, bądź obok – gdy radość do serca napływa. Ist so bitterschwer zu ertragen. Ze mną, przy boku, za rękę mnie trzymaj, prowadź słowami swoimi i cieniem. Nic więcej nie trzeba, by okręt nasz płynął. Juni 1946 Bądź… A.B. Wybrał Alfred Kupka GrudziEŃ 2015 35

Żart grosza wart Zebrał Adam Bochenek

Z zeszytów szkolnych • Kiedy Adam Mickiewicz – nie żyje, druga kura pstra, zostały one powieszone. Od • Ojciec sprzedał szkapę, zawiódł się na kobiecie, wziął łeb urwany – nie żyje, trzecia tamtej pory jest we wsi o wiele aby zaoszczędzić siana dla się za Pana Tadeusza. kura chodzi – sprawna. przyjemniej. mamy. • Potrzeby fizjologiczne • Oskarżony ze świadkiem • Ponieważ msza bez ogło­ • Judym miał szczęście, bo u chorych w szpitalu załatwia J. uzgadniał zakres wykona­ szeń jest prawie nieważna wzięła go na wychowanie ciotka salowa. nia robót hydraulicznych, co chciałbym wam ogłosić, że pijaczka. • W czasie ferii zrobiłem w efekcie doprowadziło do bardzo miło mi się tą Mszę • Jak Baśka uciekała na klaczy dwa karmniki dla ptaków i je­ długotrwałego pijaństwa trwa­ sprawowało. Przyjmijcie Boże przed Tatarami, to piana leciała den dla sióstr urszulanek. jącego co najmniej przez cały błogosławieństwo. jej z pyska, nozdrza miała roz­ dzień. • Dla tych, którzy mają dzie­ dęte, a uszy położyła po sobie. Z notatnika milicjanta • Mężczyzna ten włożył rękę ci i o tym nie wiedzą. Otóż jest • Do ludności w „Balladach” • Ustalono, że J.N. była w 9 pod kołdrę i usiłował pocało­ w parafii miejsce zarezerwo­ Mickiewicza zaliczamy nie miesiącu ciąży, która dla zgody wać pokrzywdzoną. wane dla dzieci. tylko pojawienie się rusałki, przesuwała lodówkę babci po • Drogie Panie, nie zapo­ ale i również jęki chłopa pod remoncie przeprowadzonym Ogłoszenia mnijcie o kiermaszu, z którego jaworem. dla zgody. Na zaistniałe zda­ parafialne dochód ma być przeznaczony • Hanka i Wasylek kochali rzenie wszedł mąż R.N. Widząc • Po południu w północnym na cele dobroczynne. To dobra się tak bardzo, że ona się uto­ awanturę, jak też żonę której i południowym końcu kościoła okazja do pozbycia się nie­ piła, a on umarł z głodu. to zaczęła odchodzić woda, odbędą się chrzty. Dzieci będą potrzebnych rzeczy z domu. • Służący doił krowę nad w obawie przed porodem ode­ chrzczone z obu stron. Weźcie ze sobą mężów! stawem, a w wodzie wyglądało pchnął od drzwi ob. K.A. jak też • W ostatnią niedzielę od­ • Prosimy wkładać datki do to odwrotnie. jej córkę W.U., które to upadły było się poświęcenie nowych koperty ze zmarłymi, którzy • Do uprawy roli Barbara w swoim pokoju. dzwonów. Najważniejsze osoby mają być wspomniani w wy­ nie nadawała się, więc Bogumił • Protokół oględzin kurnika: w wiosce – ksiądz i sołtys – pominkach. sam ją uprawiał. jedna kura biała, łeb urwany bardzo pięknie mówili. Potem * 36 Kwartalnik Gminy Turawa KROPELKI Adam Bochenek

Szanowne Kropelki, im przypomnieć, że to ro­ Marta Sochor W związku z tym ogłaszamy Drodzy Kropelkowicze dzinne święta i ważniejsze od Anna Prządo konkurs na wykonanie wiel- prezentów i potraw na stole jest Maja Prządo kanocnego jajka. Technika No i mamy Świę­ to, żeby być razem i móc na Florian Tomechna wykonania dowolna, mogą ta. Czy Wam też tak siebie liczyć, by zdążyć poroz­ Florian Skiba być to jajka malowane, jaj­ szybko minął ten mawiać i nacieszyć się swoją Dominika Rippel ka oklejane, zdobione jajka rok? Mam nadzieję, obecnością. Na pewno będą Magdalena Bawełkiewicz styropianowe lub przez was że macie same do­ to udane święta dla wszyst­ wykonane. Liczę na waszą bre wspomnienia, kich i wierzę, że o to zadbacie. Wyróżnienia otrzymują: pomysłowość. Konkurs jest zwłaszcza z waka­ Pamiętacie, że w ostatnim Malwina Wiench, Fabian dla dzieci, które nie ukoń­ cji. Jesteście już wydaniu „Fali” ogłosiliśmy Skiba, Kamil Szajca, czyły 13. roku życia. Ważne, po wizytach św. konkurs na propozycję kartki Mateusz Stotko, Adam by na oświadczeniach podać Mikołaja, a przed świątecznej. Było nam bardzo Kunicki, Kacper Kluczny, wasz wiek, a najlepiej datę nami bardzo ważne miło w redakcji, ponieważ Ksawery Woźny, Zofia urodzenia, ponieważ będą 3 święta – Boże Narodzenie. Na zasypaliście nas waszymi Dziuba, Szymon Zając, kategorie wiekowe: pewno w domu nie zabraknie kartkami. Poczułem się nawet Patrycja Zając, Wiktor • Do 7. roku życia choinki, w niektórych domach jak św. Mikołaj, do którego Kunicki, Michał Kluczny, • Od 8. do 10. roku życia pewnie już stoi. Pamiętajcie przychodzą listy. Kartki były Dominika Sowa, Błażej • Od 11. do 13. roku życia o opłatku, sianku pod obrusem wykonane bardzo różnymi Sowa, Maja Potonecka, Prace należy składać do 29 i jednym pustym nakryciu technikami, rysowane, wy­ Tomasz Mrocheń, lutego 2016 roku w siedzibie przy stole. To miejsce bar­ klejane, z materiału i bibu­ Marcelina Puscz, Karol Urzędu Gminy w Turawie dzo symboliczne, po pierwsze ły, a nawet z masy solnej. To Badowski, Martyna w pokoju nr 20, koniecznie świadczy o tym, że pamiętamy pokazuje, jacy jesteście zdol­ Bączkowska, Wojciech z oświadczeniem waszych o tych, których z nami nie ma, ni i że w waszych szkołach, Olszanowski. opiekunów. ale też o tych, którzy mogą nie przedszkolach, no i oczywiście Życzę Wam wszystkich mieć z kim spędzić świąt i po­ w domach, macie dobry przy­ Wszystkim bardzo ser­ spokojnych Świąt Bożego Na- proszą o gościnę właśnie u was kład, jak być pomysłowym. decznie dziękujemy za udział rodzenia, otrzymania wyma- w domu. Opłatek to symbol, Bardzo długo zastanawiali­ w konkursie i gratulujemy rzonych prezentów i śniegu. że można na każdego liczyć śmy się, które są najładniej­ pomysłów oraz cierpliwości W Nowym 2016 Roku dużo i łamiąc się nim z kimś, poka­ sze i doszliśmy do wniosku, w wykonywaniu prac. Te oso­ zdrowia i wiele radości. zujemy, że zawsze może liczyć że tej jednej, jedynej nie da by, które nie odebrały nagród Jeśli spadnie śnieg i zrobicie na naszą pomoc i dobre słowo. się wytypować. Z wszystkich podczas kiermaszu świątecz­ jakiegoś ciekawego bałwana Każdy musi pamiętać, że to, kartek wybraliśmy 8, których nego, zapraszam do siebie do to przyślijcie zdjęcie do re­ jakie będą te święta, zależy od autorzy zostaną nagrodzeni, Urzędu Gminy w Turawie do dakcji, wtedy pochwalimy każdego z was. Czy będziecie a wszystkie pozostałe osoby pokoju nr 20 na I piętrze po się wszystkim, jak wyglądał grzecznie pomagać waszym dostały wyróżnienia. Każdy odbiór upominku. wasz bałwan. Możecie wysłać opiekunom, czy też będziecie zatem dostanie nagrodę, bo Oczywiście mamy kolejny na adres [email protected] lub niegrzeczni i będą z tego same każdy na nią zasłużył. konkurs. Następne wydanie przynieść bezpośrednio do kłopoty. Wszyscy są w tym cza­ „Fali” również będzie świą­ urzędu. Czekam również na sie bardzo zabiegani, zwłaszcza Nagrodzeni autorzy: teczne, ponieważ Wielkanoc Wasze ciekawe opowieści, któ­ dorośli biegają, jakby byli na Sara Barć – w przyszłym roku będzie rymi chcielibyście się podzielić wyścigach. Nie zapomnijcie Zakrzów Turawski w ostatnim tygodniu marca. z innymi czytelnikami.

Zgoda na udział w konkursie

Wyrażam zgodę na udział mojego dziecka w konkursie plastycznym kwartalnika „Fala”. Wyrażam zgodę na podanie imienia i nazwiska dziecka oraz publikację pracy na łamach kwartalnika „Fala” i na stronie internetowej Gminy Turawa.

Tel. kontaktowy podpis  GrudziEŃ 2015 37

„Wspomnieć turawskie dzieje” Regionalny Konkurs Literacki o Gminie Turawa Cel konkursu Celem konkursu jest zainteresowanie ludzi historią regionalną. Zadanie konkursowe będzie polegało na indywidualnym zebraniu i opracowaniu informacji, relacji lub wspomnień dotyczących regionu Gminy Turawa. Praca może dotyczyć ciekawego miejsca na terenie Gminy Turawa, osoby, która w szczególny sposób przyczyniła się do rozwoju lub promocji Gminy, opowieści lub legendy związanej z przed­ stawionym terenem. Konkurs ma formę prac pisemnych. Zdaniem uczestnika jest napisanie tekstu. Forma pracy może być dowolna, objętość nie może przekraczać 4 stron A4 zapisanych czcionką Times New Roman, rozmiar 12, interlinia pojedyncza 1,5. Adresaci konkursu Konkurs przeznaczony jest dla uczniów szkół podstawowych, gimnazjalistów i osób dorosłych. Nagrody W każdej z kategorii: uczeń szkoły podstawowej, gimnazjalista i osoba dorosła jury przyzna nagrody za pierwsze, drugie i trzecie miejsce, oraz wyróżnienia. Autorzy nagrodzonych prac otrzymają nagrody rzeczowe, m.in. sprzęt elektroniczny. Organizatorzy konkursu Organizatorami konkursu są: Urząd Gminy Turawa, Towarzy­ stwo Miłośników Ziemi Turawskiej oraz Publiczne Gimnazjum w Turawie. Jury konkursowe Prace konkursowe zostaną ocenione przez osoby pasjonujące się historią Gminy Turawa - po jednym przedstawicielu każdego z organizatorów. Zwycięzcy konkursu Zwycięzcami konkursu będą autorzy, których prace uzyskają największą ilość punktów, przy czym jury może zadecydować o nie­ przyznaniu żadnej nagrody lub nieprzyznaniu kolejnych nagród, może też przyznać nagrody równorzędne oraz wyróżnienia. Termin nadsyłania prac Prace w formie drukowanej, w jednym egzemplarzu, oraz na nośniku elektronicznym należy nadesłać na adres: Urząd Gminy w Turawie Referat Turystyki i Promocji, ul. Opolska 39c, 46-045 Turawa z dopiskiem „Konkurs Literacki” najpóźniej do dnia 31 marca 2016 roku. Ogłoszenie wyników Ogłoszenie wyników konkursu nastąpi w terminie najpóźniej do dnia 15 czerwca 2015 roku, poprzez opublikowanie ich na stronie urzędu Gminy Turawa. Nagrodzeni uczestnicy zostaną powiadomieni indywidualnie. Oficjalne ogłoszenie wyników Konkursu odbędzie się podczas uroczystej gali podsumowującej konkurs w Urzędzie Gminy Turawa. Publikacja prac Organizatorzy konkursu zastrzegają możliwość wykorzystania fragmentów lub całości najciekawszych prac konkursowych poprzez publikację w lokalnej prasie - Fala. Przedmiotem publikacji będą przede wszystkim prace nagrodzone oraz wyróżnione. Dodatkowe informacje 1. Organizator nie zwraca prac nadesłanych na konkurs. 2. Przystąpienie do Konkursu jest jednoznaczne z zaakceptowa­ niem warunków Regulaminu Konkursu. 3. Nadesłane prace nie mogły być już wykorzystane podczas innych konkursów ani wcześniejszych publikacji. 4. Uczestnik konkursu wypełnia kartę zgłoszeniową dołączoną do regulaminu. 5. Organizatorzy konkursu nie ponoszą odpowiedzialności za treść prac nadesłanych na konkurs.  38 Kwartalnik Gminy Turawa

Karta zgłoszenia do konkursu „Wspomnieć

turawskie dzieje” Wyrazy głębokiego współczucia Regionalny Konkurs Literacki z powodu śmierci mamy o Gminie Turawa Panu Jerzemu Musielakowi Imię i nazwisko uczestnika Dyrektorowi GZEAS w Turawie

składają Wójt Gminy Turawa, Radni Gminy Turawa, Pracownicy Urzędu Gminy, GOPS oraz GZEAS

pełny adres, telefon, mail Panu Jerzemu Musielakowi Temat pracy: z powodu śmierci mamy

łącząc się w smutku

Oświadczenie wyrazy głębokiego współczucia Oświadczam, że nadesłana praca nie była już wy­ składa korzystana podczas innych konkursów, ani wcze­ Redakcja kwartalnika „Fala” śniejszych publikacji. oraz Towarzystwo Miłośników Ziemi Turawskiej

Wyrażam zgodę na udział i przetwarzanie moich danych osobowych

Najszczersze wyrazy współczucia Panu Jerzemu Musielakowi (imię i nazwisko) Dyrektorowi GZEAS w Turawie dla potrzeb niezbędnych do realizacji Konkursu zgodnie z ustawą z dnia 29 sierpnia 1997 o ochronie danych osobowych (Dz.U. z 2002r nr 101 poz.926 z późn.zm.) z powodu śmierci MAMY

składają Data, podpisu uczestnika lub rodzica/opiekuna prawnego Dyrektorzy oraz wszyscy pracownicy uczestnika niepełnoletniego placówek edukacyjnych Gminy Turawa GrudziEŃ 2015 39

KRZYŻÓWKA ŚKRZYŻÓWKAWIĄTECZNA ŚWIĄTECZNA NR 93 NR 93 Opracował: Piotr Jendrzej Poziomo: 1 – mieszka na Gór­ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 nym Śląsku; 11 – życiorys; 12 – wyłudza pieniądze (potocz­ 11 nie); 13 – malutka czapka; 17 11 – wywiad lekarski z chorym; 12 19 – kamforowy lub do opala­ 1 12 2 nia; 20 – pęknięcie naskórka 13 14 15 16 w kąciku ust; 21 – starożytna 19 3 6 Grecja; 22 – mięso na kotlety; 17 18 19 26 – podatek od alkoholu, 14 papierosów; 27 – szeroka ulica 20 21 wysadzana drzewami; 28 – 7 13 8 5 stan w widłach Missisipi i Mis­ 22 23 24 25 souri; 31 – Rom; 33 – jamnik; 15 9 35 – bywała śpiewana pod 26 27 28 29 30 oknem ukochanej; 38 – cykl 10 bolesnych liryków Kochanow­ 31 32 33 34 skiego; 39 – przeźroczysta osłona stanowiska nawigatora 35 36 37 w górnej części samolotu – do 25 obserwacji ciał niebieskich; 38 39 40 41 – zwoływały pospolite 17 34 ruszenie; 42 – wygnaniec 41 42 (dawniej); 43 – nie rozstaje 18 się z białą laską; 44 – 5; 45 – 43 44 krzew, którego liście zawierają 22 20 16 kokainę; 47 – imię Lubaszenki; 45 46 50 – lubi porządek; 53 – imię 21 Niewiadomskiego, zabójcy 47 48 49 50 51 52 prezydenta Narutowicza; 54 – 27 miara odchylenia powierzchni 53 od płaszczyzny; 55 – gruczoł 23 26 wydzielający melatoninę; 59 – 54 składnik czekolady; 60 – ojciec 24 Witolda, wytrwale walczył 55 56 57 58 z Krzyżakami; 62 – zabity 30 29 przez Tezeusza; 63 – tokarka 59 60 61 z obracającym się stołem; 64 33 4 – wielbłąd dwugarbny. 62

31 28 Pionowo: 1 – skłonność do 63 gawędzenia, gadanie; 2 – mę­ 32 ski, żeński lub nijaki; 3 – gdy 64 chłopak prosi o rękę dziewczy­ 35 36 ny; 4 – objaśnienia pod mapą; 5 – stok; 6 – żona Mahometa; rający cło; 16 – Kierownictwo logia; 32 – w muzyce wolniej słówkowy, forma gramatyczna 7 – przyszła… do woza; 8 – Dywersji AK w latach 1942–45; niż andante; 34 – żołnierz utworzona od czasownika; stworzył postać Wielkiego 18 – zaspokojenie głodu; 23 – Armii Krajowej; 36 – Clapton 52 – cenzura ,,zdrobniale”; 56 Brata i wprowadził pojęcie siedziba Międzynarodowego lub Cantona; 37 – występ śpie­ – nagromadzenie się kry; 57 – ,,nowomowy”; 9 – zaburzenia Trybunału Sprawiedliwo­ waka lub pianisty; 40 – życie na … nie poszła w las; 58 – biblia mowy – niemożność wyraża­ ści; 24 – Hanna, piosenkar­ wygnaniu; 42 – wyraz łączący muzułmanów; 60 – przegląd, nia myśli słowem, znalezienia ka (,,W moim magicznym się pod względem akcentowym pokaz np. strojów, … mody; odpowiedniego słowa; 10 – domu”); 25 – autor ,,Pamiątki z wyrazem poprzedzającym; 61 – ziemski raj. zażyta, powoduje kichanie; 14 z Celulozy”; 29 – kanciarstwo; 46 – małe byki; 48 – miejsce – dłuższy wierszowany utwór 30 – publikacja zawierająca pracy weterynarza; 49 – klapa, Rozwiązanie polega na roz­ literacki; 15 – urzędnik pobie­ utwory różnych pisarzy, anto­ niepowodzenie; 51 – przy­ szyfrowaniu hasła od 1 do 36. Dożynki – Zakrzów Turawski Oktoberfest – Kotórz Mały

Dożynki w Ligocie Turawskiej Otwarcie pracowni Orange – Kotórz Wielki

Przedstawiciele sołectwa Osowiec Trzęsina Obchody dnia Św. Marcina – dożynki powiatowe