2 Kwartalnik GMINY TURAWA
„Pokój na ziemi ludziom, a w niebie cisza gwiazd, grają anieli, świat się chlebem dzieli, Świat ma dziś świąteczny blask…”
W noc wigilijną w blasku świec, melodia kolęd niech płynie w mrok, niech przyniesie radości moc i wiele szczęścia na Nowy Rok! Wesołych Świąt Bożego Narodzenia
Życzy Kolegium redakcyjne „Fali” i Towarzystwo Miłośników Ziemi Turawskiej
Wesołych Świąt Bożego Narodzenia. Rodzinnego ciepła i wielkiej radości. Odpoczynku od codziennych trosk. Świąt niosących nadzieję na jeszcze lepszy Nowy Rok.
Życzy Przewodniczący Rady Gminy Turawa Adam Prochota oraz radni R.G.
Kwartalnik Towarzystwa Miłośników Ziemii Turawskiej „Fala” – Finansowany z budżetu Gminy Turawa Kolegium Redakcyjne: Brygida Kansy – Redaktor naczelny, Teresa Żulewska – Sekretarz, Stanisława Brzozowska, Jerzy Farys, Sebastian Klotka. Z redakcją stale współpracują Waldemar Kampa, Alfred Kupka, Piotr Jendrzej, sołtysi wsi, stowarzyszenia sportowe, nauczyciele szkół i przedszkoli. Korekta: Brygida Kansy. Skład komputerowy i Druk: Drukarnia SADY tel: 77 466 70 24, e-mail: [email protected] www.sady.net.pl BIERDZANY ♦ KADŁUB TURAWSKI ♦ KOTÓRZ MAŁY ♦ KOTÓRZ WIELKI LIGOTA ♦ OSOWIEC ♦ RZĘDÓW ♦ TURAWA ♦ WĘGRY ♦ ZAKRZÓW ♦ ZAWADA Redakcja nie odpowiada za treści umieszczonych reklam i ogłoszeń, nie zwraca materiałów nie zamówionych oraz zastrzega sobie prawo dokonywania skrótów. grudzień 2013 3 Co nowego w Towarzystwie Mi o ników Ziemi Tu„awskiej
JERZY FARYS PRZEWODNICZĄCY TMZT
Główną dziedziną działalno- Ziemi Turawskiej co roku orga- ści Towarzystwa Miłośników nizuje Turniej „Co wiem o swo- Ziemi Turawskiej jest promo- jej Gminie”. Turniej ten cie- cja regionu i Gminy Turawa. szy się wielką popularnością Członkowie Towarzystwa wśród uczniów szkół podsta- czynnie uczestniczą w reda- wowych i gimnazjum. Zarząd gowaniu kwartalnika „Fala”, wspierał również organizacyj- prezentując w swych artyku- nie i finansowo uroczystości łach szczególnie wiedzę histo- o charakterze regionalnym np. ryczną o regionie, aktualne Bieg Przełajowy organizowany wydarzenia lokalne oraz śro- przez Publiczne Gimnazjum dowiskowe, jak również przy- w Turawie. Wielką popularno- bliżają wartościowe postacie ścią cieszą się również prowa- lokalne. Pismo w dalszym ciągu dzone przeze mnie spotkania pod względem merytorycznym z uczniami Publicznego Gim- byłym właścicielem pałacu. postacie, szczególnie wyróżnia- i graficznym utrzymuje wysoki nazjum w Turawie. Dwa razy Na ostatnim spotkaniu jące się, szczególnie ważne, jest poziom. Zarząd Towarzystwa w tygodniu w ciągu całego roku zarządu TMZT obecny był wójt to też pewien sposób zwróce- był również aktywny w pracy szkolnego prowadzę bezpłat- Gminy Turawa Pan Waldemar nia uwagi na obecne problemy promocyjnej na łamach Nowej nie zajęcia z młodzieżą, w cza- Kampa. Omówiono próby rato- naszej gminy. Moje przemó- Trybuny Opolskiej, jak rów- sie których przybliżam historię wania – zachowania dla potom- wienia prowadzą zazwyczaj nież Radia Opole i Radia Plus. naszego regionu. nych, dokumentów histo- do długich dyskusji, w czasie W swoich wypowiedziach Towarzystwo Miłośników rycznych dotyczących Gminy których każdy obecny może promowano Gminę Turawa, Ziemi Turawskiej od wielu Turawa. Pan wójt, który bardzo dowiedzieć się czegoś nowego, przedstawiano historię swojego lat wspiera lokalne działania, interesuje się naszym Towarzy- poznać ciekawostkę histo- regionu, jak również wypowia- szczególnie kulturalne, na tere- stwem, dokłada wszelkich sta- ryczną, o której nigdy wcze- dano się na temat stanu Jeziora nie Gminy Turawa. Żywo jest rań, by się rozwijało, pomaga śniej nie słyszał. Dyskusje te Turawskiego. zainteresowane losem pałacu również osiągać cele, które są bardzo owocne, gdyż w cza- Mając na uwadze kształcenie w Turawie po byłym Domu TMZT sobie wyznacza. sie naszych rozważań powstają uczuć patriotycznych uczniów Dziecka, śledzi z niepokojem W czasie spotkań Zarządu pre- coraz to nowe pomysły, co oraz zachęcanie ich do dba- proces niszczenia się pałacu. zentuję historię Gminy Turawa, Towarzystwo mogłoby zrobić nia o miejsca związane z histo- W dalszym ciągu jest w kon- staram się przybliżyć człon- i bardzo często słowa te prze- rią, Towarzystwo Miłośników takcie ze starostwem opolskim, kom Towarzystwa dzieje oraz istaczane są w czyny. CARITAS – Opieka w miejscu zamieszkania czyli w Gminie Tu„awa
STANISŁAWA BRZOZOWSKA SEKRETARZ GMINY
Caritas Diecezji Opolskiej od nie całej diecezji działają 54 na potrzeby działalności Stacji. m.in.: 1992 roku realizuje nowocze- Stacje w tym jedna na tere- Placówka działająca na tere- • iniekcje domięśniowe sny i alternatywny system nie Gminy Turawa. Wójt nie Gminy Turawa realizuje i dożylne, usług opiekuńczo-medycz- Gminy Turawa umową z dnia swoje zadania oraz cele przez • wlewy kroplowe, nych, głównie nad ludźmi 27 września 1996 r. udostępnił wykwalifikowaną kadrę m.in. • pomiar RR i glukozy, chorymi i starszymi w miej- budynek położony w Kotorzu 2 pielęgniarki, które realizują • kontrola i podawanie leków, scu ich zamieszkania. Na tere- Małym przy ul. Węgierskiej 8 domową opiekę pielęgniarską pobieranie krwi i innych » 4 Kwartalnik GMINY TURAWA
» materiałów do badań labo- przez Stację Caritas jest wypo- ratoryjnych, życzanie sprzętu pielęgnacyj- • zakładanie i zmiana opa- nego i rehabilitacyjnego (tj. bal- trunków, koniki, chodziki, kule łokciowe, • walka z bólem w okresie wózki inwalidzkie, łóżka zwy- terminalnym, kłe i sterowane elektrycznie, • konsultacje z lekarzem materace przeciwodleżynowe, prowadzącym, krzesła toaletowe). Sprzęt ten • toaleta ciała i toaleta p/ ułatwia zarówno rodzinom odleżynowa. jak i personelowi medycznemu Działalność pielęgniarek Stacji pielęgnację osób zwłaszcza Opieki Caritas ukierunkowana obłożnie chorych oraz podnosi jest całkowicie na środowisko samodzielność i komfort rekon- domowe pacjenta i respektuje walescencji. najgłębsze potrzeby psychiczne W 2012 roku wypożyczono 21 z następujących zabiegów: trwała procedura uregulo- człowieka związane z przeży- łóżek, 21 materacy p/odleży- • pola magnetycznego wania prawnego własności waniem choroby i starości. nowych, 13 wózków inwalidz- • kinezyterapii - masażu, działki Nr 1648/249 km 1 obręb Liczbowe dane obrazujące kich, 10 krzeseł toaletowych, 27 • elektro lecznictwa, Kotórz Mały, na której posado- skalę osób, które korzystały ze chodzików i 24 kul (łokciowych • światło lecznictwa wiony jest budynek użytko- świadczeń Stacji Opieki Caritas i pachowych). W 2012 roku 733 pacjentów wany m.in. przez Stację Caritas. w Kotorzu Małym w 2012 roku: Zbyt mała ilość ośrodków reha- korzystało ze świadczeń reha- Z dniem 19.07.2012 roku Gmina • liczba pacjentów 436 , bilitacyjnych i zbyt długi okres bilitacyjnych, jest prawnym właścicielem nie- • zrealizowano 1550 wizyt oczekiwania na tego typu • liczba wizyt w gabinecie to ruchomości gruntowej zabu- domowych, usługi medyczne spowodo- 4378, dowanej położonej w Kotorzu • liczba wszystkich czynności wał, że osoby starsze, niedo- • liczba wszystkich wykona- Małym przy ul. Węgierskiej 8. – zabiegów 3778. łężne, chore z wieloma dole- nych zabiegów 14.553. W dniu 14 listopada 2013 roku Dzięki samochodom służbo- gliwościami, wymagającymi Tak dużego i kosztochłonnego w Urzędzie Gminy Turawa wym i telefonom komórko- pomocy fizjoterapeuty pozba- zadania Opolska Stacja Cari- odbyło się spotkanie ks. Dyrek- wym pozostającym do dyspo- wione były dostępu do tych tas nie była w stanie realizo- tora Opolskiej Stacji Caritas zycji każdej pielęgniarki Stacji, usług. Inicjatywa Caritas Die- wać własnymi siłami. Gmina wraz z naczelną pielęgniarką osoby chore objęte są opieką cezji Opolskiej miała na celu Turawa- jako partner , który oraz Wójta Gminy Turawa na każde wezwanie, również poprawę tej sytuacji i wprowa- pragnął poprawić dostępność wraz ze swoimi służbami. w niedziele i święta. Personel dziła system ambulatoryjnych i jakość świadczonych usług Podczas spotkania omówiono dociera do wszystkich miejsco- placówek rehabilitacyjnych. od początku działania Sta- zasady dalszej współpracy wości i gospodarstw. Stanowi W Gabinecie Rehabilitacyjnym cji Opieki Caritas w Turawie, oraz zdementowano plotkę dot. również nieocenione źródło w Kotorzu Małym zatrudnio- partycypuje w kosztach tego przeniesienia Stacji Caritas do informacji o starszych, scho- nych jest dwóch fizjoterapeu- przedsięwzięcia. W 2012 i 2013 Gminy Łubniany. rowanych mieszkańcach, co tów z wieloletnim doświadcze- roku była to kwota 142 tys. zł. Wójt Gminy Turawa w imieniu pozwala na wspólnie z Gmin- niem. Ponadto opłacamy palacza, co własnym oraz pacjentów i pod- nym Ośrodkiem Pomocy Spo- Zabiegi rehabilitacyjne wyko- w skali roku daje kwotę około opiecznych serdecznie dziękuje łecznej rozwiązywanie proble- nywane są na zlecenie lekarza 11 tyś. zł. za współpracę całemu persone- mów tych osób. i można skorzystać (po wcze- Możemy też poinformować, lowi Stacji Opieki Caritas, pra- Kolejnym celem realizowanym śniejszym ustaleniu terminu) że zakończona została długo- cującemu w naszej Gminie. O dzia alno ci CARITAS-u
KS. DR ARNOLD DRECHSLER DYR. CARITAS DIECEZJI OPOLSKIEJ
Istniejący od ponad 20 lat cjom pozarządowym. Ważny praca organizacji pozarządo- nia i rozliczania powierzonych w Polsce stan prawny umoż- dokument, jakim jest Ustawa wych z organami administracji zadań i pieniędzy. We wszyst- liwia organom administracji o działalności pożytku publicz- publicznej jest możliwa. Akty kich przypadkach obowią- publicznej powierzanie reali- nego i wolontariacie, wyli- prawne określają szczegółowo zuje tryb otwartego konkursu zacji wielu zadań z przestrzeni cza aż 33 obszary aktywności warunki kooperacji partne- ofert. Oferty oprócz przedsta- życia społecznego organiza- społecznej, w których współ- rów tj. procedury finansowa- wienia działań i kosztorysu grudzień 2013 5
muszą zawierać opis doświad- Od 21 lat, na terenie woj. opol- zabiegów dla 35 tys. pacjentów. najbliżej miejsca zamieszkania czenia organizacji, jej zdolno- skiego działa najgęstsza na tere- W woj. opolskim istnieje pilna pacjenta. Ułatwi to nie tylko ści wykonania zadania oraz nie kraju i jedyna tego typu sieć potrzeba wzmacniania sys- profilaktykę w zakresie zdro- udział własny. Komisje konkur- kościelnych placówek domowej temu ambulatoryjnej opieki wia dzieci i młodzieży zagro- sowe wybierają spośród najko- pielęgnacji chorych pod nazwą medycznej nad ludźmi cho- żonych wadami postawy, ale rzystniejszych ofert i określają Stacje Opieki. Okoliczność ta rymi i starszymi w ich miejscu także poprawi komfort życia wysokość pieniędzy przydzie- czyni sytuację osób wymaga- zamieszkania. Należy zauwa- osób starszych, wymagających lonych na zlecone zadania. jących tego typu usług, niepo- żyć, że większość osób cho- działań fizjoterapeuty. Może Wszystkie przyznane pienią- równywalnie korzystniejszą rych i wymagających opieki także przyczynić się do utrzy- dze zachowują charakter tzw. od sytuacji chorych w innych nie jest pielęgnowana w pla- mania i wydłużenia aktywno- funduszy celowych tzn. bez- regionach Polski. cówkach zamkniętych, ale ści zawodowej, a nawet podjęcia względnie związanych z kon- W 2012 r. 54 Stacje Opieki przede wszystkim w domach. utraconych ról zawodowych kretnym rodzajem zadań. Pielęgniarskiej domowej wyko- Obecność człowieka chorego i społecznych przez osoby Caritas Diecezji Opolskiej nały 320 tys. wizyt domo- i starego w rodzinie jest roz- wymagające rehabilitacji. jest organizacją pozarządową, wych u 16 tys. pacjentów. Aby wiązaniem idealnym, pod W 2012 r. z usług placówek która od początków swojej dotrzeć do najbardziej oddalo- warunkiem, że choremu i rodzi- leczniczych Caritas skorzystało działalności korzysta z prawnej nych sołectw, pielęgniarki Sta- nie zapewni się skuteczną 55 tys. osób. Warto pamiętać, możliwości współpracy z orga- cji wykonały samochodami pomoc socjalną i medyczną, sto- że w przypadku zaprzestania nami administracji publicznej. służbowymi 1,6 miliona kilo- sownie do potrzeb wzrastają- przez Caritas domowej pielę- Największym obszarem współ- metrów. Przy Stacjach Opieki cych wraz z wiekiem i pogor- gnacji chorych z dnia na dzień, pracy jest służba ludziom star- Caritas działa 9 hospicjów szeniem się stanu zdrowia. organy administracji publicz- szym, chorym, samotnym domowych i 8 Poradni Palia- Nie wolno przeoczyć faktu, nej woj. opolskiego zmuszone wymagającym usprawnie- tywnych, które w ub. roku oto- że leczenie w szpitalach trwa byłyby znaleźć co najmniej 400 nia. Obszar ten można by opi- czyły najlepszą domową opieką coraz krócej i pacjenci szybko miejsc pobytu w placówkach sać terminem działalności lecz- paliatywną 2.500 pacjentów. oddawani są pod opiekę swo- opieki stacjonarnej PDS-ach lub niczo-pielęgnacyjnej. Drugim W celu poprawy dostępności do ich rodzin. ZOL-ach. obszarem współpracy jest dzia- stanowisk usprawniania lecz- Należy utrzymać sieć wypoży- Jak już wspomniano naj- łalność na rzecz osób niepełno- niczego, Caritas Diecezji Opol- czalni sprzętu pielęgnacyjnego, wierniejszym partnerem Cari- sprawnych. skiej od 19 lat realizuje program który nie tylko wspomaga tas Diecezji Opolskiej, w prowa- Organami administracyj- rehabilitacji środowiskowej tj. rekonwalescencję, ale ułatwia dzeniu działalności leczniczej nymi, z którymi Caritas Diecezji zlokalizowanej najbliżej miej- pielęgnację chorego rodzinie. są władze samorządowe, m.in. Opolskiej współpracuje jest 60 sca zamieszkania pacjenta. Ta W 2012 r. Stacje Opieki Cari- władze gminy Turawa. W 2013 gmin woj. opolskiego, 5 powia- okoliczność gwarantuje dwie tas postawiły do dyspozycji roku gmina Turawa przekazała tów oraz NFZ i PFRON, Woje- przesłanki o kapitalnym zna- pacjentów 15 tys. urządzeń do na działalność pielęgnacyjno- wódzki Urząd Pracy, Agencja czeniu dla rezultatów rehabili- opieki pielęgnacyjnej w domu -rehabilitacyjną Stacji Opieki Rynku Rolnego. Opolska Cari- tacji. Z placówki, która jest bli- m.in. łóżka elektryczne, mate- i Gabinetu Rehabilitacyjnego tas prowadzi 120 placówek sko można korzystać szybko race przeciwodleżynowe, krze- Caritas w Kotorzu Małym 142 leczniczych i terapeutycznych, i często! Połowa z 40 gabinetów sła toaletowe, balkoniki, ssaki, tysiące złotych. Bez tej dotacji, w których zatrudnia 454 osoby rehabilitacyjnych Caritas zlo- koncentratory tlenu. jakość i dostępność usług zdro- na 377 etatach. 53% personelu kalizowana jest w środowisku Należy wzmacniać sieć stano- wotnych dla mieszkańców posiada wyższe wykształcenie, wiejskim. W 2012 r. w gabine- wisk usprawniania leczniczego gminy Turawa, cofnęłaby się 39% średnie, 8% pozostałe. tach Caritas wykonano 610 tys. (gabinetów), zlokalizowanych do okresu sprzed roku 1989. Info„macja dla podmiotów ko„zystających ze „odowiska DANUTA PIWOWARCZYK
W związku ze zmianą przepisów ska oraz o wysokości należnych opłat do Szczegóły informacji znajdują się w Biule- związanych z opłatami z tytułu korzy- Urzędu Marszałkowskiego Województwa tynie Informacji Publicznej Urzędu Mar- stania ze środowiska, podmioty korzysta- Opolskiego do dnia 31 marca roku następ- szałkowskiego Województwa Opolskiego: jące ze środowiska składają roczne wykazy nego. Roczny wykaz za korzystanie ze śro- zawierające zbiorcze zestawienie infor- dowiska dotyczący 2013 r. składa się do 31 http://opolskie.pl/serwis/index.php?i- macji o zakresie korzystania ze środowi- marca 2014 r. d=200&idd=1284 6 Kwartalnik GMINY TURAWA Pomóżmy p„zet„wać zimę...
BARBARA BOSY KIEROWNIK GOPS W TURAWIE
Zbliżający się okres zimowy, udzielania pomocy. 998 – Straż Pożarna a zwłaszcza utrzymujące się Gminny Ośrodek Pomocy Wyrażam przekonanie, że spo- 997 - Policja niskie temperatury i obfite Społecznej w Turawie łeczna wrażliwość mieszkań- 991 – Pogotowie Energetyczne opady śniegu stanowią szcze- zwraca się do mieszkańców ców naszej Gminy pozwoli na 112 – Telefon Ratunkowy (tylko gólne zagrożenie dla zdrowia Gminy Turawa z apelem, działania profilaktyczne i osło- z telefonu komórkowego) lub życia osób bezdomnych, aby nie przechodzili obojęt- nowe, jako przejaw troski o naj- 0 800 120 226 – infolinia Policji samotnych (starszych i niepeł- nie obok potrzebujących i zgła- słabszych i pozwoli uniknąć (połączenie bezpłatne) nosprawnych) oraz nadużywa- szali wszystkie niepokojące nieszczęśliwych następstw 77 4026-740 – Policja Ozimek jących alkoholu. Należy więc przypadki osobiście w siedzibie zimy. 77 4212-229 – Gminny Ośrodek podjąć wszelkie działania dla ośrodka lub telefonicznie, jak Pomocy Społecznej w Turawie ochrony tych osób w celu zapo- również pracownikom innych Kontakt telefoniczny: biegania zamarznięciom. instytucji zobligowanych do 999 – Pogotowie Ratunkowe
Uchwa a – wysoko ć stawek w podatku od nie„uchomo ci
ADAM PROCHOTA PRZEWODNICZĄCY RADY GMINY
UCHWAŁA NR XXIX/176/13 RADY GMINY TURAWA tutowej działalności pożytku publicznego przez organiza- z dnia 28 listopada 2013 r. w sprawie określenia wysokości cje pożytku publicznego od 1 m2 powierzchni użytkowej stawek w podatku od nieruchomości 5,05zł. 2. Od budowli – 2 % ich wartości określonej na podstawie art.4 Na podstawie art.18 ust.2 pkt.8 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. ust. 1 pkt. 3 oraz ust.3 – 7 ustawy z dnia 12 stycznia 1991r. podat- o samorządzie gminnym (tekst jednolity DzU z 2013r.poz.594 zm. kach i opłatach lokalnych. poz. 645) art.5 ust.1 i 2 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach 3. Od gruntów: i opłatach lokalnych.*(1), (tekst jednolity z 2010r, Dz.U nr 95,poz.613, 1) związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej, zm. nr 96, poz.620, nr 225 poz.1461, nr 226 poz.1475; z 2011 Dz.U nr bez względu na sposób zakwalifikowania w ewidencji 102 poz. 584, nr 112 poz.654, nr 171 poz. 1016, nr 232 poz. 1378 ) gruntów i budynków, z wyjątkiem pól namiotowych od Rada Gminy Turawa uchwala, co następuje: 1m2 powierzchni 0,65zł.; § 1. 2) pola namiotowe od 1m² powierzchni 0,34zł.; Określa się następujące roczne stawki podatku od nieruchomości 3) pod jeziorami, zajętych na zbiorniki wodne retencyjne lub na terenie gminy. elektrowni wodnych od 1 ha powierzchni 4,56zł.; 1. Od budynków lub ich części: 4) pozostałych, w tym zajętych na prowadzenie odpłatnej 1) mieszkalnych od 1m2 powierzchni użytkowej 0,66zł.; statutowej działalności pożytku publicznego przez 2) związanych z prowadzeniem działalności gospodar- organizacje pożytku publicznego od 1 m2 powierzchni 0,20zł. czej oraz od budynków mieszkalnych lub ich części zaję- § 2. tych na prowadzenie działalności gospodarczej od 1 m2 Wykonanie uchwały powierza się Wójtowi Gminy Turawa. powierzchni użytkowej 18,03zł.; § 3. 3) zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej Z dniem 31grudnia 2013 r. traci moc Uchwała Nr XX/127/2012 w zakresie obrotu kwalifikowanym materiałem siewnym Rady Gminy Turawa z dnia 07 grudnia 2012r. w sprawie określe- od 1 m2 powierzchni użytkowej 10,75zł.; nia wysokości stawek w podatku od nieruchomości . 4) związanych z udzielaniem świadczeń zdrowotnych § 4. w rozumieniu przepisów o działalności leczniczej, zaję- Uchwała podlega ogłoszeniu w Dzienniku Urzędowym Woje- tych przez podmioty udzielające tych świadczeń od 1 m2 wództwa Opolskiego. Uchwała obowiązuje powierzchni użytkowej 4,68zł.; od 1 stycznia 2014r. Zostanie podana do wiadomości publicznej 5) pozostałych, w tym zajętych na prowadzenie odpłatnej sta- poprzez rozplakatowanie na tablicach ogłoszeń. grudzień 2013 7 Uchwa a – ta„yfy za wodę i odp„owadzanie cieków
ADAM PROCHOTA PRZEWODNICZĄCY RADY GMINY
Uchwała Nr XXIX/177/13 Rady Gminy Turawa w art. 24 ust.5 ustawy z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopa- z dnia 28 listopada 2013r. w sprawie przedłużenia taryf na trzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzeniu ścieków. zbiorowe zaopatrzenie w wodę i zbiorowe odprowadzenie § 2. ścieków na okres od 1 stycznia 2014 r. do 31 grudnia 2014 r. „Wodociągi i Kanalizacja Turawa” Sp. z o.o. z siedzibą w Kotorzu Małym ogłosi zatwierdzone taryfy, o których mowa w § 1 w miej- Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt. 15 ustawy z dnia 08 marca 1990r. scowej prasie, a mianowicie w kwartalniku „FALA” oraz na stronie o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 594 ze zm.) oraz na internetowej Urzędu Gminy Turawa www.bip.turawa.pl w termi- podstawie art. 24 ust.9a ustawy z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbioro- nie 7 dni od daty podjęcia uchwały o której mowa w § 1. wym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzeniu ścieków § 3. (Dz.U. z 2006 r. Nr 123 poz. 858, z późn. zm.) Rada Gminy Turawa Traci moc Uchwała Rady Gminy Turawa Nr XIX/117/2012 z dnia uchwala co następuje: 22 listopada 2012r. § 1. § 4. Przedłuża się na okres od dnia 1 stycznia 2014 r. do dnia 31 grudnia Wykonanie uchwały powierza się Wójtowi Gminy Turawa. 2014 r. czas obowiązywania dotychczasowych taryf za zbiorowe § 5. zaopatrzenie w wodę i zbiorowe odprowadzenie ścieków, które Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia z mocą obowiązującą weszły w życie w dniu 1 stycznia 2013 r. w trybie przewidzianym od 1 stycznia 2014r.
Uchwa a – dop aty za odp„owadzanie cieków
ADAM PROCHOTA PRZEWODNICZĄCY RADY GMINY
Uchwała Nr XXIX/ 178/ 13 Rady Gminy Turawa § 3. z dnia 28 listopada 2013r. w sprawie zatwierdzenia dopłaty Dopłatę o których mowa w § 1 i § 2 dotyczą odbioru ścieków dla odbiorców usług w zakresie zbiorowego odprowadzania w okresie od 1 stycznia 2014r. do 31 grudnia 2014r. ścieków na okres od 1 stycznia 2014r. do 31 grudnia 2014r. § 4. „Wodociągi i Kanalizacja Turawa” Sp. z o.o. z siedzibą w Koto- Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt. 15 ustawy z dnia 08 marca 1990r. rzu Małym ogłosi zatwierdzone taryfy, o których mowa w § o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 594 ze zm.) oraz art. 1 w miejscowej prasie, a mianowicie w kwartalniku „FALA” 24 ust. 6 ustawy z dnia 7 czerwca 2001r. o zbiorowym zaopatrze- oraz na stronie internetowej Urzędu Gminy Turawa www.bip. niu w wodę i zbiorowym odprowadzeniu ścieków tj. (Dz. U. z 2006r turawa.pl w terminie 7 dni od daty podjęcia uchwały o której Nr 123, poz. 858 ze zm.) Rada Gminy Turawa uchwala co następuje: mowa w § 1. § 1. § 5. Ustala się dla taryfowej grupy odbiorców usług S-1 i S-3 dopłatę Traci moc Uchwała Rady Gminy Turawa Nr XIX/118/2012 z dnia w wysokości: 2,30zł netto za m3 ścieków. 22 listopada 2012r. § 6. § 2. Wykonanie uchwały powierza się Wójtowi Gminy Turawa. Do dopłaty do ceny określonej w § 1 zostanie doliczony podatek od § 7. towarów i usług VAT. Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia z mocą obowiązującą od 1 stycznia 2014r. 8 Kwartalnik GMINY TURAWA Tablice dwujęzyczne – wielki ból wielu osób JERZY FARYS
Pod koniec września 2013 r. pojawiły się dodatkowej nazwy miejscowości w języku dzany – przedmieście Wrocławia i Bier- na terenie wsi Gminy Turawa tablice dwu- mniejszości narodowej. W czerwcu 2013 r. dzany pod Opolem1. Henryk Borek języczne. Po krótkim czasie zostały one została podpisana umowa z firmą RESTAL w publikacji Górny Śląsk w świetle nazw uszkodzone przez chuliganów w Osowcu, sp. z o.o., która wykonała tablice, a od końca miejscowych2 napisał, że nazwa wsi wywo- w Kotorzu Małym i Zawadzie. Muszę września do połowy października zaczęła dzi się od wyrazu bardo – wzgórze, wnie- przyznać, że jestem zbulwersowany tymi demontować stare i montować nowe, już sienie, pagórek, który zaginął i zachował aktami wandalizmu. W czasie moich licz- dwujęzyczne tablice. się tylko w nazwach Bardo. Pojęcie „Bier- nych rozmów z mieszkańcami Gminy Tereny Śląska od ponad tysiąca lat były wie- dzany” określało pierwotnie ludzi miesz- Turawa usłyszałem wiele zadowolonych lokulturowe. Przez setki lat napływał tutaj kających na bardzie, to jest wzniesieniu, co głosów na temat tablic dwujęzycznych. m.in. żywioł niemiecki, czeski, lecz szybko jest zgodne z lokalnym ukształtowaniem Jednakże, część osób była tablicami zbul- zostawali zasymilowani przez rodowitych terenu. Kotorski proboszcz ks. Carl Kahl, wersowana i twierdziła, że tablice nie prze- Ślązaków. Zawsze żyliśmy na uboczu, naj- znawca historii, w swoim wielkim dziele szkadzałyby im, gdyby były umieszczone częściej z dala od polityki światowej, lecz Das Majorat Turawa podał inne pochodze- w innych rejonach polski, ale nie u nas. To dumni z posiadania swojej kultury i języka. nie nazwy wsi Bierdzany. Według niego, dla nich napisałem ten artykuł. Żyjemy na pograniczu, dlatego byliśmy jeżeli wieś powstała w czasach księstwa Tablice dwujęzyczne zostały umiesz- mieszkańcami państwa wielkomoraw- czeskiego lub morawskiego, to nazwa wsi czone na terenie Gminy Turawa zgod- skiego, polskiego, czeskiego i niemieckiego. mogła wywodzić się od słowa brocali – szu- nie z ustawą z dnia 6 stycznia 2005 r. Zawsze posługiwaliśmy się swoim „języ- mieć, brzęczeć, nucić. Być może na miej- o mniejszościach narodowych, na tere- kiem”, bardzo podobnym do polskiego, cze- scu, gdzie obecnie znajduje się wieś, było nach zamieszkanych przez owe mniejszo- skiego ze słówkami niemieckimi. Gdy byli- słychać szum wody przepływającej przez ści. Już kilka lat temu Rada Gminy Turawa, śmy mieszkańcami Czech, to obowiązywał trzy kolejne stawy, gdy po obu stronach na po konsultacjach społecznych, postano- urzędowy język czeski, a Ślązacy posługi- wysokich brzegach rósł las. Przy wymo- wiła umieścić na terenie gminy dwu- wali się w większości swoim „językiem ślą- wie słowa Brocan, jeżeli po zmiękczonym języczne nazwy wsi. Jednak w skutek skim”. Podobnie było w państwie austriac- b wstawić samogłoskę, uzyskamy nazwę niezależnych przyczyn procedury opóź- kim i niemieckim. Często mówi się jak to II wsi Bierdzany, zapisywaną w najstarszych niały się. W 2011 r. został złożony wnio- Rzesza niemiecka w okresie Kulturkampfu, dokumentach: Biran, Bercan, Berdzan. Carl sek o korektę nazwy przysiółka Trzęsina, za czasów kanclerza Bismarcka, germani- Kahl przedstawił w swojej publikacji rów- który został zaopiniowany pozytywnie. zowała mieszkańców Śląska. Jak przeglą- nież inne ciekawe pochodzenie nazwy wsi Rok później poprawiona nazwa przysiółka dam wydawane w tym okresie Oppelner Bierdzany: twierdził, że można je wywo- została opublikowana. W międzyczasie Kreisblatty – rozporządzenia urzędu opol- dzić od polskiego słowa berzana (wyma- został wysłany wniosek o wpisanie Gminy skiego, to spotykam zamieszczane w nich wianego bercana) – Barba, gatunek ryby Turawa do Rejestru gmin, na których m.in. reklamy w języku staropolskim. Nie należący do rodziny karpiowatych. Mogło obszarze używane są nazwy w języku wyobrażam sobie, żeby obecnie, w toleran- występować w bierdzańskich stawach mniejszości. Wniosek ten został wysłany cyjnych czasach, w wydawanych polskich i rowach wiele „barben” – brzan3. do wojewody opolskiego, który z opinią dziennikach urzędowych były zamiesz- Nazwa wsi Kadłub oznacza wydrążony pozytywną przesłał go do Ministerstwa czane informacje w języku niemieckim. kloc drzewa, wstawiany do ziemi dla ujęcia Administracji i Cyfryzacji. 08.03.2012 r. Proszę sobie wyobrazić zbulwersowane wody, studzienka4. wpisano Gminę Turawa do w/w Rejestru, wypowiedzi wielu osób o kolejnej akcji Nazwa wsi Kotórz Mały i Wielki w zapi- ale jeszcze bez przysiółka Trzęsina. Wów- germanizacyjnej. Żyją jeszcze mieszkańcy, sach często się zmieniała. Użyto określe- czas zdecydowano, iż starania o dotację którzy podobnie jak moi rodzice, urodzili nia: Chotors – 1295 r., Cotorz – 1300 r., Cho- nastąpią, gdy również przysiółek zostanie się w „czasach niemieckich”, w Kadlub tors – 1312 r., 1562 – Chottorz, Kotórz. Ks. ujęty w Rejestrze gmin, by tablice wymie- Turawa i Ellguth Turawa i, którzy mogą Carl Kahl twierdził, że najprawdopodob- niać w jednym czasie. 10.01.2013 r. przy- powiedzieć, że nazwy ich wsi powróciły do niej nazwa wsi Kotórz wywodzi się z dia- siółek Trzęsina został wpisany do Reje- nazw historycznych. Nazwy obecnych wsi lektu morawskiego lub z języka czeskiego. stru Gmin. Już dwa miesiące później, bo długo ewaluowały, dlatego przedstawiam W języku czeskim występuje słowo chote- w marcu, wysłano bezpośrednio do MAiC ich historyczne nazwy. pismo z kosztorysem, w celu otrzymania Nazwa wsi Bierdzany wywodzi się praw- 1 J. Nalepa, Słowiańszczyzna północno-zachod- nia, Poznań, 1968, T. 25, s. 62. dotacji z budżetu państwa na wykonanie dopodobnie od nazwy plemienia Bier- 2 H. Borek, Górny Śląsk w świetle nazw miejsco- zadania, polegającego na wymianie tablic dzany koło Barda nad Nysą Kłodzką, od wych, Opole, 1988, s. 194. informacyjnych, wynikających z ustalenia których pochodzą dwie nazwy wsi: Bier- 3 C. Kahl, Das Majorat Turawa, 1991, s. 15–16. 4 H. Borek, dz.cyt. grudzień 2013 9
rex, w liczbie mnogiej choterce – podwórko dla kur i chotrce w liczbie mnogiej chore – owies. Zmiana samogłoski „e” na „o” w wyrazie „chotorce” i dodanie samogłoski „o” w słowie „chotrce” daje nam słowo Cho- torce5. Oznacza to, że początki tych wsi się- gają czasów, gdy okoliczne ziemie należały do państwa czeskiego lub morawskiego, czyli okresu przed 999 r. kiedy Bolesław Chrobry przyłączył Śląsk do państwa pol- skiego. Według Henryka Borka6 nazwa wsi Zdewastowane dwujęzyczne tablice Dwujęzyczna tablica wsi Kadłub Turawski Kotórz wywodzi się od imienia Chotor, sta- wsi Kotórz Mały i Zawada ropolskie słowo chociec – chcieć, gdyż pier- wotną nazwę wsi zapisywano Chotor. cześć Friedricha II – Fryderyka II Wiel- Ligota, Lgota – ulga oznaczała wieś zało- kiego króla Prus, który nakazał zakładać żoną na tzw. nowym pniu, wolną na okre- w swoim państwie nowe wsie. Nazwa ta ślony czas od podatku7. Ligota to osada, obowiązywała do 1945 r. Na terenie obec- której mieszkańcy byli zwolnieni od opłat nego Rzędowa znajdował się folwark, któ- i czynszu na rzecz pana gruntowego. rego nazwa w ciągu wieków ewaluowała, W tym czasie musieli wykarczować las, w 1731 r.: Rzencow, Brzencow, Rzent- osuszyć tereny bagniste, stworzyć z nich schow, Rzienzaw – 1743 r., Rzenczone –1761 grunty rolne, wybudować domy i zabu- r., Rzenzow, Szenzow – 1784 r., Rzędzów – dowania gospodarcze, i w końcu osiągnąć 1845 r., a od 1920 r. Rzędów. Nazwa Rzę- zyski z produkcji rolnej. Okres wolnizny dów wywodzi się od słowa Rzędza – Rzę- Dwujęzyczna tablica wsi Rzędów wynosił od 12 do 24 lat. Według niemiec- dziwoj10. kiego historyka H. G. Kretschmera lgota, po Nazwa wsi Turawa wywodzi się od czesku lhota (lhyota), po węgiersku lehota, słowa tur – byk, lub jest to stara nazwa – za wodą. Rzeczywiście, między groblą niemiecka ellguth to średniowieczna terenowa, albo pierwotna nazwa wodna11. w Gosławicach a wsią Zawadą przez kil- nazwa wiosek, czy też osad, powstających Nazwa wsi Węgry podobno wywodzi się kaset lat znajdowały się stawy, m.in. Kali- na wykarczowanych obszarach leśnych. od węgierskich osadników12. W ciągu wie- ski Staw. Miejscowość ta znajdowała się za
W 1785 r. kupcy wrocławscy otrzy- ków były używane następujące nazwy dużą wodą. mali przywilej, by w ciągu 2 lat zbudować wsi: Wangri – 1295 r., Vanger – 1375 r., Mam nadzieję, że wszystkim czytelnikom fabrykę i mieszkania dla pracowników Wanger – 1404 r., Uhru – 1514. Być może w sposób jasny i czytelny wytłumaczy- na terenie obecnego Osowca. Niemiecką etymologia tej nazwy nie dotyczy Węgier łem historyczne uwarunkowania nazw nazwę wsi Königshuld – łaska królew- z gminy Turawa. W Niemczech w Zagłębiu wsi Gminy Turawa: Bierdzany – Bierdzan, ska, nadano kolonii fryderycjańskiej na Ruhry w Północnej Westfalii istnieje miej- Kadłub Turawski – Kadlub Turawa, Kotórz cześć króla pruskiego Fryderyka Wilhelma scowość Wengern. Została wymieniona Mały – Klein Kottorz, Kotórz Wielki – Gro II, który odwiedził tworzącą się osadę w 800 r., w czasach Karola Wielkiego, pod Kottorz, Ligota Turawska – Ellguth Turawa, fabryczną. Nazwa wsi Osowiec nawią- nazwą Wyngern. Miejscowość ta nie była Osowiec – Königshuld, Rzędów – Frie- zuje do staropolskiego słowa osa, osika, założona przez osadników węgierskich. drichsfelde, Węgry – Wengern, Zakrzów Osowy to znaczy – Osowy las, obszar. Po W 1003 r. była użyta jej nazwa Wenger. Turawski – Sacrau Turawa, Zawada – raz pierwszy w 1845 r. użyto nazwy Loso- Nazwa wsi Zakrzów pochodzi od topogra- Sowade, Trzęsina – Trzenschin. Nazewnic- 8 wiec, w 1920 r. już nazwy Osowiec . ficznego terminu, oznaczającego niegdyś two wielu wsi Gminy Turawa ma korzenie Trzęsina nigdy nie była samodzielna miejsce za krzami (krzakami).. słowiańskie i żadnej władzy austriackiej wsią, ale osada ta w ciągu wieków była Nazwa wsi Zawada została określna przez czy niemieckiej, do której przez setki lat ośrodkiem hutnictwa, aż do końca II wojny polskich etymologów od wyrazu zawada – należał Śląsk, nie przyszło nawet na myśl światowej, była związana z Kotorzem przeszkoda. Osady o tej nazwie były poło- zmienić ich nazewnictwo, nie licząc dzie- Małym, a po wojnie została przyłączony do żone przy drogach, nieraz miały charakter sięciolecia 1936–1945, szaleńczych rządów Osowca. Nazwa Trzęsina wywodzi się od obronny lub służący do pobierania myta faszystowskich. Dlatego mam nadzieję, 9. słowa trzasc – trząść, potrząsać, zadrżeć drogowego. Niekiedy była to żartobliwa że historyczne nazewnictwo naszych wsi W II poł. XVIII w. została założona wieś nazwa karczmy przy drodze13. Jednakże nikomu już nie będzie przeszkadzało. Rzędów, która otrzymała oficjalną nazwę pochodzenie nazwy wsi Zawada w gmi- Friedrichsfelde – „pole Fryderyka”, na nie Turawa jest całkowicie inne. Miejsco- wość ta nosiła nazwę Sowada, Zowada 5 Tamże, s. 9. 6 Tamże, s. 123. 10 Tamże, s.135. 7 Tamże. 11 Tamże, s. 78. 8 Tamże, s. 72. 12 Tamże, s. 196. 9 C. Kahl, d. cyt., s. 25. 13 Tamże, s. 108. 10 Kwartalnik GMINY TURAWA 1ś lat minę o… ADAM BOCHENEK
W dniach od 11 do 13 paź- dochodząc do wspólnych jące gminę Turawa, co było dzić, że jesteśmy ważnym dziernika delegacja Gminy wniosków z naszym partne- dla wszystkich miłym zasko- partnerem dla Wetter. Nie Turawa, z Wójtem, Panem rem, że i u nich i u nas oraz czeniem. Zarówno Burmistrz umknął również fakt wpro- Waldemarem Kampą na u naszego partnera z Czech, Pan Frank Hasenberg, jak wadzenia niemieckojęzycz- czele, przebywała w Wet- są osoby grające w tenisa sto- i Wójt Pan Waldemar Kampa nych nazw miejscowości ter (Ruhr), na obchodach 15 łowego. Do udziału w tym wyrazili swoje zadowolenie w naszej gminie co sprawiło, rocznicy podpisania układu turnieju zaproszona została z tej formy spotkań i stwier- że nasze Węgry i niemiec- o współpracy partnerskiej młodzież z naszej gminy, dzili, że tak dobrą formułę kie Wengern noszą teraz tę między Gminą Turawa, a mia- wspólnie ze swym nauczy- partnerstwa należy kontynu- samą nazwę, stąd na obcho- stem Wetter (Ruhr) w Niem- cielem. Naszymi reprezen- ować, a na rewanż są już umó- dach rocznicowych nie mogło czech. Nasi niemieccy part- tantami byli Nadine Erdman, wieni w przyszłym roku przy zabraknąć sołtys wsi Węgry nerzy zadbali o to, by czas Wiktoria Stępień, Krzysz- okazji Dożynek Gminnych Pani Róży Wieczorek oraz spędzony na ich terenie był tof Farys, Rafał Spyra, któ- w Węgrach. Pani Joanny Lemke-Prediger, zagospodarowany w jak naj- rych opiekunem był Pan Po turnieju mieliśmy tro- tej, która odnalazła miejsco- lepszy sposób. Grzegorz Kwieciński oraz chę czasu na odpoczynek, wość Wengern w Niemczech Wizyta zaczęła się od przy- spośród urzędników Pani bowiem wieczorem zaplano- przed 700-leciem Węgier. jęcia naszej delegacji przez Dorota Kluczny. Również wane były oficjalne obchody Przedstawiciele miasta Wet- włodarzy miasta w ich sie- Wójt rozegrał emocjonu- piętnastej rocznicy podpisa- ter z Burmistrzem na czele dzibie, gdzie Pan Wójt wraz jący mecz z Burmistrzem. nia układu partnerskiego. bardzo dbali o to, byśmy czuli z pozostałymi uczestnikami Zawodnicy byli podzieleni Obchody te miały bardzo się u nich jak najlepiej. Po dokonał wpisu do księgi na kilka grup, w zależności uroczysty charakter, wzięło naszą młodzież codziennie pamiątkowej. Po oficjalnym od posiadanych umiejętno- w nich udział bardzo wiele przyjeżdżał i woził wszędzie powitaniu zostaliśmy zabrani ści, do klasy mistrzowskiej osób. Rozpoczął Burmistrz Burmistrz, a po nas przysy- na wycieczkę z przewodni- włącznie, a całość miała bar- Wetter, po nim głos zabrał łano busa, zapełniając prawie kiem po najciekawszych miej- dzo integracyjny i rodzinny nasz Wójt, który rozpoczął wszystkie godziny naszej scach w okolicy. Bardzo cieka- charakter. Pragnę tu podkre- przemowę po niemiecku, wizyty. wym punktem tej wycieczki ślić wysoki poziom organiza- dalej kontynuując po polsku, Było to bardzo miłe podsu- było zwiedzenie muzeum cyjny. Turniej rozgrywany a tłumaczyła jego słowa Mag- mowanie, tego dobrego pięt- kłódek. Muzeum to mie- był na kilkunastu wysokiej dalena Sadowska. Po wystą- nastoletniego partnerstwa. ści się w budynku, który był jakości stołach równocze- pieniu Pan Waldemar Kampa Ktoś może zapytać, co nam wcześniej miejscem produk- śnie, co skróciło czas rozgry- wręczył Burmistrzowi daje to partnerstwo? Były cji tych wyrobów, a dodam, że wek i pozwoliło na rozegra- pamiątkową tabliczkę oraz i wymierne korzyści, jed- wszystkie kłódki wykuwano nie większej ilości meczów. okręt symbolizujący unosze- nak to co najważniejsze, to wówczas ręcznie. Mogliśmy Nasi reprezentanci wykazali nie się na falach, nawet pod- poczucie więzi, przyjaźni zobaczyć mnóstwo ekspona- się dobrym przygotowaniem, czas nieprzychylności losu. i wzajemnej chęci współ- tów, od najmniejszych, naj- ponieważ Rafał z Krzyszto- Zarówno prezent, jak i słowa pracy, nie wszystko trzeba nowszych po nawet takie fem rozgrywali między sobą Wójta spotkały się z bar- liczyć w metrach, kilogra- z XV wieku. Po muzeum mecz finałowy, w którym lep- dzo dużym uznaniem wśród mach i monetach. Nasi przy- oprowadzał nas sam właści- szym okazał się Rafał. Podob- wszystkich gości. Po czę- jaciele z Niemiec podkreślali, ciel firmy, który jest przedsta- nie ich nauczyciel, który ści oficjalnej nastąpiła bar- że nie żałują tych wspólnych wicielem kolejnego pokolenia, również wygrał rozgrywki dzo bogata część artystyczna, lat, a jakie były początki tego które zajmuje się produkcją w swojej klasie. Dziewczyny w której wystąpiło wielu arty- partnerstwa- najlepiej wie kłódek i zamków. trafiły na bardzo dobre stów, a wśród nich męski chór, nasz Wójt. Jednak czas poka- Następnego dnia, po śnia- zawodniczki, jednak i one w którym śpiewało około 40 zał, że warto było wyciągnąć daniu, udaliśmy się do hali dotarły wysoko w swoich panów, a repertuar i sposób rękę w kierunku Wetter, bo sportowej, na turniej tenisa grupach. Zwycięzcy turnieju prezentacji bardzo się wszyst- czas wspólnie spędzony nie stołowego. Było to jedno otrzymali od organizatorów kim spodobał. Cała impreza jest czasem straconym. z głównych wydarzeń naszej dyplomy i puchary, a dodat- była profesjonalnie i zabaw- wizyty, jako początek współ- kowo naszym zawodnikom nie prowadzona, doskonale Co widziałem, opisałem… pracy sportowej pomiędzy oraz zawodnikom z Wetter zorganizowana, a nasza dele- naszymi gminami. Turniej Wójt wręczył pamiątkowe gacja bardzo ciepło została Zdjęcia do artykułu ten zainicjował nasz Wójt, statuetki i upominki promu- przyjęta, co pozwala stwier- na stronach 34-35 grudzień 2013 11 Wiejska Izba Regionalna Gminy Tu„awa w Ligocie Tu„awskiej DANUTA MATYSEK
Wiejska Izba Regionalna tem nie widziałam. Pochodzi pomocny w kuchni do samego Uwaga: z powodu braku Gminy Turawa w Ligocie z okresu międzywojennego, końca, teraz będzie prezen- ogrzewania do 15 kwietnia Turawskiej zaprasza... ale może być starszy, przeka- towany młodemu pokoleniu. 2014 Izba będzie udostęp- zywany w rodzinie, bardzo Zapraszam do obejrzenia. niana zainteresowanym po W październiku br p. B. Świ- potrzebny w domu. Kiedy poin- A może u kogoś w domu nadal uzgodnieniu telefonicznym. tała, z myślą o przyszłorocznym formowała mnie do czego słu- jest wykorzystywany? Informacje: konkursie, przekazała do Izby żył, byłam szczerze zaskoczona. 77 421 30 62, 604 887 743. eksponat, jakiego nigdy przed- Zachowany w idealnym stanie,
REDAKCJA
Serdecznie zapraszamy do dzie się wiosną 2014 roku. sie kroszonkarskim. Szczegóły wej Urzędu Gminy Turawa udziału w kolejnej edycji kon- Przed Świętami Wielkanoc- dotyczące konkursów podane kursu na najciekawszy ekspo- nymi zachęcamy do uczest- zostaną w kolejnym numerze www.turawa.pl nat muzealny. Konkurs odbę- nictwa w gminnym konkur- „Fali” oraz na stronie interneto-
Nowe mate„ia y histo„yczne JERZY FARYS
Gorące zainteresowanie, jak Z tego powodu proszę czytelni- zawarto w Amtsblatt des Regie- spräsidenten in Oppeln o kra- również kontrowersje, budzi ków o przekazanie mi meryto- rungspräsidenten in Oppeln dzieży zegarów w pałacu Gar- wśród mieszkańców Gminy rycznych sugestii, dotyczących wydawanych w XIX w. nierów w Turawie. W nocy z 29 Turawa, moja dwutomowa zawartego tekstu w obu książ- Zgodnie z obietnicą zawartą na 30 listopada 1821 roku wła- publikacja Księga historii Ziemi kach. Jeżeli ktoś pamięta inną w poprzedniej Fali przedsta- mano się po drabinie do środko- Turawskiej. Od czasu ukazania wersję wydarzeń, niż te przed- wiam te najważniejsze: wego piętra pałacu i skradziono się jej zdobyłem wiele nowego stawione w publikacji, pro- • Rok 1820 r. Ukazało się dwa zegary typu Bracket (Stoc- materiału, dlatego też obec- szę o kontakt. Interesują mnie obwieszczenie, w którym kuhr). Pierwszy duży, zie- nie pracuję nad uzupełnieniem również zdjęcia historyczne poinformowano, że mły- lony z elementami skórzanymi powyższej publikacji. Zgod- z terenu Gminy Turawa, które narz Johann Czebulla i mosiężnymi, z częściowo pod- nie z obietnicą daną przez pana warto byłoby udostępnić czy- z Węgier zamierza zmienić wyższonymi, a częściowo gład- wójta Waldemara Kampy, po telnikom w nowym wydaniu funkcjonalność młyna z pro- kimi okuciami, stojącymi na zakończeniu prac ukaże się książki. sowego na mączny. czterech mosiężnych stopkach. drugie, uzupełnione wydanie Wiele informacji doty- Rok 1821 r. Poinformowano na Szklane drzwiczki wykonano Księgi historii Ziemi Turawskiej. czących wsi Gminy Turawa łamach Amtsblatt des Regierung- w mosiężnej oprawce. Tarcza » 12 Kwartalnik GMINY TURAWA
» zegara posiadała cyfry rzym- rze ozdobione były arabeską. od jakichkolwiek powinno- Pewien tutejszy chałupnik kazał skie i napis „Balthasar”. Poni- Okrągły mechanizm zegara ści. Sprzedaż ta miała nastąpić synowi swojemu nazbierać żej, na ramieniu znajdował się z niemieckimi cyframi wska- w powyższym gospodarstwie chrustu, zanieść na pole i zapa- mosiężny mechanizm i klepsy- zywał godziny, minuty oraz dnia 2 stycznia 1824 r. Licytu- lić w celu postraszenia zwie- dra. Ściany boczne zegara były datę. Na zegarze nałożona była jący mogli nabyć całe gospodar- rzyny, wyrządzającej w zasie- szklane. Skradziona nie została szklana obudowa, w tyle której stwo lub jego część: zabudowa- wach szkodę. Chałupnik udał się górna nasada zegara, jedna znajdował się otwór bez drzwi- nia gospodarcze, mieszkalne, następnie sam na pole i wzniecił nóżka oraz wahadło. Drugi czek wielkości mechanizmu. chlewy, stodoły, 60 mórg pola, nad wieczorem ponownie ogień; skradziony zegar w kształcie • Rok 1822 r. Ukazały się znaki 16 mórg łąki, 3 konie, 5 wołów, po upływie jednak pół godziny czterokątnej wazy wykonany hutnicze towarów wypro- 3 krowy i kompletny zestaw spostrzegł, ku swojemu przera- był z hebanu. Znajdowała się na dukowanych w zakładzie sprzętu rolniczego. Dokładniej- żeniu, że dwie sikawki z Kadłuba nim pozłocona kula, zaś w każ- w Osowcu należącym do szych informacji dotyczących Turawskiego nadjeżdżają, a za dym rogu wazy umieszczone Kaufmannschaft (kupców) licytacji udzielał przedstawiciel nimi spieszy cała rzesza cieka- były pozłacane, stojące pio- z Wrocławia – K. H. 6. 7.- „zarządu królewskiego domi- wych. Gdy stwierdzono, o co nowo elementy w kształcie tru- oraz te same znaki dla huty nium” w Opolu pan Lerch. chodzi, jedni się śmiali, a dru- skawki. Waza stała na cokole w Turawie i w Poliwodzie, Bardzo ciekawe i śmieszne dzy gniewali się, że niepotrzeb- wyposażonym w 4 pozłacane których właścicielem był wydarzenie dotyczące Kadłuba nie pozwolili się, jak dosłownie stopki i ozdobiona była pozła- von Garnier – v. G. 1. 2. 3. Turawskiego zostało opu- można powiedzieć, „wywieść canymi okuciami bocznymi. – W listopadzie 1823 r. uka- blikowane w Dzienniku Ślą- w pole”. Powyższy tekst udo- Tarcza zegara w pozłacanej zało się obwieszczenie doty- skim Przez lud – dla ludu! nr 23 stępnił dr Marcin Rudy histo- ramce nawiązywała w formie czące sprzedaży w Węgrach z 29.01.1913 r. Pisownia tekstu ryk z Górnego Śląska, któremu do bocznych okuć. Wszystkie gospodarstwa rolnego o nume- zgodnie z oryginałem: bardzo dziękuję. okucia znajdujące się na zega- rze ewidencyjnym 22, wolnego Kadłub Turawski w Opolskiem. Co napisa w 1783„. Ksiądz Ca„olus Padie„a... ALFRED KUPKA
Co napisał w 1783r. Ksiądz dzone domy cnotą, prawdziwą wybudować kościół na dotych- Carolus Padiera, proboszcz pobożnością, sprawiedliwo- czasowym ogrodzie plebanii, Parafii Kotórz Wielki dla ścią, dobrocią i miłością bliź- w zamian za leżący obok teren przyszłych pokoleń o cza- niego się wyróżniają, postano- pański. 31 stycznia 1782 przez sach budowy nowego kotor- wili dla większej chwały Bożej wyżej wymieniony chrze- skiego kościoła 1782-83 nowy obecny kościół na wła- ścijański urząd została w tej sny, wspólny koszt masywnie sprawie sporządzona ugoda Na podstawie dokumentu z kuli wybudować (uff, jakaż to była z klauzulą, iż ponieważ stary wieży tegoż kościoła z niemiec- dla laika trudność, tak zawiły, drewniany kościół jeszcze kiego przeniósł Alfred Kupka archaicznym językiem napi- nie był w złym stanie i nada- sany, górnolotny wstęp moż- wał się do używania, i para- Franz Graf von Gaschin liwie zrozumiale przetłuma- fianie nie mogą być zatrud- wysoko urodzony, żonaty czyć, zrozumie tylko znawca tej nieni do prac pomocniczych z wysoko urodzoną Panią branży – A.K. mój przypis) i transportowych przy budo- Anną Barbarą, wdowie po A ponieważ jednak na sta- wie nowego, można do budowy zmarłym Panu Antonim von rym placu kościelnym, gdzie z kasy kościelnej odprowadzić wania, aby jeszcze tej wiosny Loevenkron urodzona von teraz pozostaje jeszcze kaplica 1500 florenów. Po otrzyma- budowę rozpocząć. Po nasta- Garnier, Jaśnie Państwo na z rodzinnym grobowcem wła- niu tej zgody, jeszcze w lutym niu sprzyjających warunków Turawie, Kobylnie, Brunach ścicieli, nie znaleziono pewnego zawarto z mistrzem murarskim atmosferycznych, wytyczono i Gosławiu, łącznie z do nich gruntu do budowy, zwrócono Worbs ze Strzelec Op. umowę plac budowy świątyni wraz należącymi wsiami, patroni się do wysokiego książęcego na wykonanie prac murarskich z miejscem przyszłego cmen- i kolatorzy kotorskiego kościoła urzędu biskupiego we Wro- na sumę 975 florenów oraz tarza – 80 łokci w kwadra- i parafii, których wysoko uro- cławiu, gdzie postanowiono poczyniono wszelkie przygoto- cie tj. o bokach 40m = 1600m²). grudzień 2013 13
W zamian parafia otrzymała ustawy zniósł wszelką łącz- tliwe postępowanie naszego z mojej strony niczego obawiać w sąsiedztwie plebanii teren ność i podległość różnych zako- najłaskawszego monarchy Fry- się nie musicie”. Tak brzmią 120 łokci w kwadracie od nów ze swymi przełożonymi deryka II, którego mądre rządy słowa króla. Są to niewątpliwie turawskich panów. 13 kwiet- w Rzymie i podporządkował je jego państwo szczęśliwym czy- wystarczające dowody, iż pod nia przystąpiono do kopania biskupom diecezjalnym. Seku- nią i jego poddani go jako swego chlubnymi rządami Fryderyka fundamentów na głębokość 4½ laryzował wszelkie klasz- ojca i bóstwo opiekuńcze uwiel- Wielkiego, naszego najłaskaw- łokcia (tj. 2,15m). Tego samego tory i zakony żeńskie z wyjąt- biają. Ten wielki król Prus szego króla i pana, zarówno dnia też położono kamień kiem Elżbietanek i Urszulanek, i władca Śląska, chociaż prote- rzymskokatolicka religia jak węgielny i od razu rozpoczęto które zajmowały się wycho- stant, darzy swoją łaskawością i jego świeckie i zakonne ducho- prace murarskie pod nadzo- waniem dzieci i opieką nad wszystkich swoich poddanych, wieństwo cieszyć się będą wol- rem Węgra Augustina Fischer, chorymi. Zabrał im klasztory, bez względu na ich religię. Pod nością, pełnią praw, przychyl- tak że do września ściany świą- majątki i dochody , przyznając jego rządami cieszymy się my, nością i królewską łaskawością. tyni do planowanej wyso- w zamian tylko skromne pen- rzymsko-katolicy szczególnymi kości doprowadzono. W tym sje. To samo spotkało i klasz- oznakami pierwszeństwa jego (W zdumienie, graniczące czasie mistrz ciesielski w służ- tory męskie. Wszystko to, jak łask. Dowodem na to jest nie- z osłupieniem wprawiły mnie bie pańskiej Klein z Siedmio- głosił, dla dobra religii i ogól- spodziewana ochrona przy powyższe słowa, napisane grodu przygotował ciesielkę nego dobrobytu poddanych. znoszeniu na polecenie papieża w 1783r. tj. 230 lat temu przez dachową. Następnie wyko- W tymże 1782 roku w kwietniu Bractwa Jezusowego. W jego katolickiego księdza, świadka nano wywiązkę całego dachu, Papież Pius VI złożył oficjalną państwie poczynił odpowied- tamtych czasów, urodzonego łącznie z małą wieżyczką nad wizytę cesarzowi Józefowi II nie kroki dla ich zabezpiecze- w Strzelcach Opolskich pro- nawą kościelną. Kopułę małej w stolicy wiedeńskiej. Celem nia, nie skonfiskował dóbr boszcza w Kotorzu Wielkim wieżyczki wykonał, iglicę, kulę papieża było przede wszystkim i majątków, ani kościołów, ani Carolusa Padiery na temat i krzyż na niej osadził 2 Octobra dobro i bezpieczeństwo reli- szkół. Nie zostały też zlicyto- osoby i rządzenia protestanc- cieśla Krause. Ostatniego dnia gii, jak i jego państwa i to było wane, ani sprzedane tylko ich kiego króla Prus, już za życia tego miesiąca roboty dachowe głównym powodem, iż papież majątki, zostały przez królew- zwanego wielkim, Fryderyka zakończono. Zabezpieczono przedsięwziął ,tak niezwy- ską kamerę administrowane, II Hohenzollerna na Śląsku, całą budowę przed trudnymi czajną dla niego, daleką podróż. a jezuici – jako nauczyciele zdobytym przez niego zbrojnie warunkami zimowymi i to Został przyjęty przez cesarza i wykładowcy wystarczająco w wyniku trzech niszczyciel- dzięki Bogu bez jakiegokolwiek z godnymi głowy kościoła kato- opłacani. Zostali przez to lepiej, skich wojen na przestrzeni lat nieszczęścia. Wszystkie na ten lickiego na świecie honorami. aniżeli w innych katolickich 1741-1763. Ugruntowana jego rok zaplanowane zamierzenia W czasie jego bytności wiele krajach, uposażeni i zabezpie- władza nad Śląskiem trwała wykonano. osób przyjętych zostało na czeni. Pewną też oznaką jego wtedy dopiero 20 lat, a tu już ~~~ nadzwyczajnych audiencjach łaski jest wybudowanie, sta- uważany jest prawie za bóstwo Ten rok 1782 był pełen i otrzymało papieskie błogosła- raniem i kosztem króla, wspa- przez całą katolicką ludność osobliwych, dziwnych i rzad- wieństwo. Cały jeden miesiąc niałej świątyni pod wezwa- Śląska. Jak mocna musiała być kich zdarzeń. Cesarz Józef II spotykał się papież z Józefem II niem św. Jadwigi Śląskiej jego osobowość, ale i sprawie- objął rządy w swoich dziedzicz- i kościół obiecywał sobie dużo w stolicy Berlinie. Została dliwość i pracowitość dla tej nych krajach „jak i w Świętym po tych rozmowach. Bardzo przez warmińskiego biskupa wyniszczonej, przez niego roz- Cesarstwie Rzymskim narodu przyjacielskie było jego poże- Potockiego, którego król spe- pętanymi wojnami, krainy! niemieckiego”. Dla dobra, jak gnanie. Jego cesarska mość cjalnie do tego zaprosił, konse- A czym karmiła nas na jego sądził ,swoich dziedzicznych odprowadził papieża kilka mil, krowana i przekazana katoli- temat przez dwa pokolenia krain, jak i całego cesarstwa aż do Wiener Neustadt. Tam kom. Jeszcze większą oznaką historiografia komunistycz- ogłosił różne nowe rozporzą- przy pożegnaniu padli sobie jego łaski jest miłościwie napi- nej Polski i nawet część ducho- dzenia i ustawy. Ale nic tak w objęcia i ze łzami w oczach sane osobiste pismo i manifest wieństwa, nie pozostawia- nie zadziwiło ówczesny świat wymienili pocałunek pokoju. do wikariusza apostolskiego we jąc na Fryderyku II zm. 1786r. jak to, że i w sprawach reli- Jednak ani na jotę cesarz nie Wrocławiu Antona von Roth- przysłowiowej „suchej nitki”? – gii różne zarządzenia przed- odstąpił od poprzednio pod- kirch datowane „Berlin 20.VIII przypis mój A.K.) sięwziął. Poprzez to otrzymali jętych zarządzeń i ustaw. Jak 1782”, w którym zapewnia epi- protestanci pozwolenie budo- osobliwe i dziwne wydaje się skopat, obawiający się podob- Anno 1783 przystąpili mura- wania porządnych kościołów, to zachowanie cesarza w obli- nych restrykcji , jakich doznał rze dnia 22 maja do pracy, roz- do zatrudniania potrzebnych czu przyznanych swobód i tole- kościół katolicki w krajach poczęli od wznoszenia murów kaznodziejów i odprawia- rancji protestantom we wszyst- austriackich o swojej przychyl- wieży głównej kościoła... nia uroczystych swoich nabo- kich swoich dziedzicznych ności następującymi słowami: żeństw. Otrzymali wszelkie krainach, jak i zniesienie reli- Możecie być absolutnie pewni, Ciąg dalszy w następnym uprawnienia i ochronę, jakie gijnych i zakonnych klaszto- iż dopóki będziecie zachowy- numerze Fali. mają dominujący w tych kra- rów katolickich. Tak godne wać się jak wierni, rzetelni jach katolicy. Poprzez inne podziwu jest na odwrót dobro- i uczciwie myślący poddani, 14 Kwartalnik GMINY TURAWA VIII Otwa„ty Tu„niej Tenisa Sto owego Ping Pong w Tu„awie 2013 DENIS MIROŃ
9 listopada bieżącego roku roze- ską, w której wzięły udział aż 4 grano finał VIII Otwartego Tur- zawodniczki. nieju Tenisa Stołowego „Ping Po losowaniu utworzono dwie Pong w Turawie 2013”. Tego- grupy eliminacyjne w kategorii roczny finał odbył się w sali młodszej i dwie grupy w kate- budynku Ochotniczej Straży gorii starszej, osobno utwo- Pożarnej w Węgrach, w którym rzono grupę dziewczyn, które wzięło udział 20 zawodników walczyły o „żeńską rakietę” tur- i zawodniczek, którzy repre- nieju. Po zakończeniu zaciętej zentowali m. In. miejscowości: rywalizacji w fazie eliminacyj- Łubniany, Osowiec, Turawę, nej i finałowej wyłoniono naj- Jełowę, Kadłub Turaw- lepszych ski, Ligotę Turawską, Bier- Kategoria Starsza: dzany, Kotórz Mały, Trzęsinę, 1 miejsce – Łukasz Farys Węgry i Rzędów. Turniej zor- 2 miejsce – Daniel Morawiec ganizowany był przez Mło- 3 miejsce – Patryk Spyra „Żeńska rakieta Turnieju”: Dziękujemy za wspólną rywa- dzieżową Radę Gminy Turawa 1 miejsce – Sandra Gola lizację i zapraszamy wszystkich oraz Gminę Turawa przy Kategoria Młodsza: 2 miejsce – Nadine Erdman już jesienią przyszłego roku na współpracy OSP Węgry, był 1 miejsce – Jakub Kozioł 3 miejsce – Wiktoria Stępień IX Turniej Tenisa Stołowego on podzielony na 3 kategorie: 2 miejsce – Krzysztof Farys 4 miejsce – Natalia Gontarz w Turawie. Starszą, Młodszą, a także żeń- 3 miejsce – Piotr Siwoń Sp„zątanie wiata 2013 w Gminie Tu„awa DANUTA PIWOWARCZYK
W dniu 27 września • PSP w Osowcu (ok. 150 Ponadto w akcji udział Średnie – Szczedrzyk oraz 2013 r. na terenie Gminy uczniów), wzięli: tereny obrzeży Jeziora Małego Turawa odbyła się akcja "Sprzą- • PSP w Bierdzanach (ok.50 • PGLLP Nadleśnictwo w Turawie. tania Świata" z udziałem: uczniów), Turawa, Sprzątaniem objęte były uczniów naszych szkół, Urzędu • Niepubliczna Szkoła Podsta- • Spółdzielnia Samopomoc następujące tereny: obrzeży Gminy oraz przedsiębiorstwa wowa w Węgrach (ok. 100 Chłopska w Turawie, Jezior Turawskich, brzegi rzeki wywozowego, które zapewniło uczniów) • Areszt Śledczy w Turawie. Mała Panew, lasów, poboczy bezpłatnie worki na zbiórkę • Niepubliczna Szkoła Podsta- Nadleśnictwo Turawa zapew- dróg oraz poszczególne miejsco- śmieci oraz utylizację odpadów. wowa w Kadłubie Turaw- niło dodatkowe worki na sprzą- wości. skim (ok. 30 uczniów), tanie oraz materiały eduka- Celem "Sprzątania Świata" W akcji wzięło udział: 3 przedszkola: cyjne. była aktywizacja uczniów 7 szkół: • Publiczne Przedszkole Natomiast Areszt Śledczy naszych szkół do działań na • PG w Turawie (ok. 100 w Kotorzu Małym (ok. 45 w Turawie zaoferował pomoc rzecz ochrony środowiska. uczniów), przedszkolaków), skazanych kobiety oraz sprzęt. W trakcie sprzątania po • PSP w Ligocie Turawskiej • Bierdzanach (ok. 30 przed- Dzięki zaangażowaniu Aresztu raz kolejny zwrócono uwagę, (ok. 77 uczniów), szkolaków) Śledczego w Turawie zostały że ogromna ilość śmieci wyrzu- • PSP w Zawadzie (ok. 50 • Turawie (ok. 45 przedszko- posprzątane pobocza drogi cana jest przez ludzi, którzy uczniów), laków). powiatowej na odcinku Jezioro zamiast deponować śmieci grudzień 2013 15
w pojemnikach, wysypują je skich (pojemniki, worki) oraz nych przyrodniczo: DBAJMY Podziękowania kierujemy do lasów, przydrożnych rowów różnego rodzaju inne odpady. I CHROŃMY ŚRODOWISKO również do: Nadleśniczego lub na poboczach dróg. W trakcie sprzątania upo- KAŻDEGO DNIA, aby dzieci Nadleśnictwa Turawa, Pre- Szczególnie smutnym rządkowane zostały te miejsca, nie musiały sprzątać po oso- zesa Spółdzielni Samopo- widokiem były porzucone w których pozostawione były bach dorosłych, świadomych moc Chłopska w Turawie, śmieci przez wędkarzy, węd- w/w odpady. własnego czynu. Aresztu Śledczego w Tura- kujących na rzece Mała Panew. Dlatego też po raz kolejny wie oraz firmy Remondis Wędkujący pozostawiają po apelujemy do mieszkań- Za udział w akcji wszystkim Opole Sp. z o. o. sobie butelki i puszki, w tym po ców, turystów i użytkowni- uczniom, dyrektorom szkół, napojach alkoholowych, opako- ków naszych jezior, lasów nauczycielom oraz opieku- wania po akcesoriach wędkar- oraz innych terenów cen- nom serdecznie dziękujemy. Wspomnienie – Regina Jagu KRYSTYNA BORKOWSKA
Bardzo zaangażowana w życie cji zdrowotnej wyjeżdżała szkoły- była pierwszym pre- z mężem do ulubionych zakąt- zesem Zarządu Stowarzysze- ków Polski i wysyłała kole- nia Rodziców „Nasza Szkoła”, żankom SMS-y: „Pozdrowienia następnie skarbnikiem, którą z Karpacza”. Cieszyliśmy się, że to funkcję pełniła do końca. korzysta z życia. Wierzyliśmy, Renia to pierwszy sopran że Renia „da radę” i przezwy- naszego zespołu wokalnego, cięży chorobę. działającego pod kierunkiem Jednak czuła, że ma niewiele pana Rajmunda Wiechy. Zespół czasu, że nie zdąży… I nie zdą- uświetniał wszystkie uroczy- żyła… Tylu rzeczy nie zdążyła, stości kościelne, środowiskowe, tyle planów, tyle marzeń nie szkolne. Kochała śpiew i nie- zrealizowała. rzadko inicjowała tego rodzaju Martwiła się, że nie będzie występy. przy córkach w ich najważniej- Od wielu lat była głów- szych momentach życiowych, nym organizatorem szkol- że nie zobaczy Paryża, o któ- nych zabaw karnawałowych, rym tak marzyła…. A zawsze zawsze udanych, długo wspo- miała wszystko perfekcyjnie minanych przez rodziców zaplanowane. i zaproszonych gości. Na każdej Bardzo kochana przez rodzinę. zabawie dedykowano Reginie Wspaniała Córka, Żona, Matka, jej ulubiony utwór „Moja mała Przyjaciółka. Wrażliwa na blondyneczko.” Bardzo cieszyły potrzeby innych, zawsze Ją środki pozyskane na rzecz z ogromną empatią mówiła szkoły i starała się, aby zysk o krzywdzie, biedzie, niespra- z zabawy był jak najwyższy. wiedliwości, a w szczególności Bardzo trudno zebrać myśli kłym charakterze, niespożytej Taka była Renia. o krzywdzie dzieci i ludzi bied- o kimś, kto odszedł, a kogo energii, cenioną i zasłużoną dla Przed trzema laty dowiedziała nych i samotnych. chciałoby się mieć tu, wśród środowiska. się o chorobie, która w pod- Zostawiła bliskich, którym żywych. Doskonale znana wszystkim stępny sposób niszczyła jej była bardzo potrzebna. Jakie to Bardzo trudno pogodzić się mieszkańcom, pełna pomy- organizm. Początkowo niepo- niesprawiedliwe! z wolą Bożą, że odchodzi ktoś… słów, którymi wszystkich godzona- podobnie jak jej bliscy Odeszłaś Nasza Mała Blondy- za młody i… za wcześnie… zarażała, inspirowała działa- i przyjaciele- jednak się nie pod- neczko, ale na zawsze pozo- nia, służące mieszkańcom wsi. dała. Walczyła o każdy dzień, staniesz w naszych sercach W ostatnich dniach paździer- Nowo poznanym zapadała cieszyła się każdą chwilą, a my i w naszej pamięci! nika pożegnaliśmy mieszkankę w pamięć, jako osoba nietuzin- wszyscy razem z Nią. Kadłuba Turawskiego – śp. kowa, radosna, z dużym poczu- W chwilach lepszej kondy- Reginę Jaguś, osobę o niezwy- ciem humoru. 16 Kwartalnik GMINY TURAWA Info„macja o doinansowaniu – WIK Tu„awa GRZEGORZ MUSIELAK
Spółka Wodociągi i Kana- umowa o przyznanie pomocy Podpisanie umowy skut- sieci wodociągowej (bez przyłą- lizacja Turawa informuje, że nr 00048-6921-UM0800029/12 kować będzie przekazaniem czy), a także zrealizowanej nad w dniu 23 października 2013r., w ramach działania ,,Podsta- dofinansowania, w wysoko- północnym i południowym w Urzędzie Marszałkowskim wowe usługi dla gospodarki ści 75% poniesionych kosztów brzegiem Jeziora Turawskiego Województwa Opolskiego i ludności wiejskiej”, objętego kwalifikowanych, do zrealizo- sieci kanalizacji sanitarnej. w Opolu, została podpisana PROW na lata 2007-2013. wanej nad Jeziorem Średnim
20 lat dzia alno ci g„upy piewaczej Heimatglocken ANNA WIDERA
Dnia 11.11.2013r. w Sali „U Flo- riana”, siedzibie TSKN Koła Kotórz Mały odbyło się spotka- nie członków grupy śpiewaczej „Heimatglocken”. Na spotkanie zaproszono obecnych członków jak i tych, którzy już zakończyli swoją czynną działalność. Ini- cjatorką powołania tej grupy jesienią 1993 roku była pani Anna Długosz – aktywna dzia- łaczka koła DFK. Grupa na ten czas skupiała łącznie 22 osoby, w większości kobiety (jedynie tuar grupy to piosenki śpie- stościach okolicznościowych Spotkanie przebiegło w bar- 3 mężczyzn), zaś akompania- wane jeszcze przez naszych Gminy Turawa i gmin ościen- dzo miłej atmosferze. Zaśpie- ment przejął młodziutki wtedy rodziców i dziadków. Śpie- nych oraz w Festiwalu Chórów wano wspólnie wiele piosenek Krzysztof Orlik z Węgier. Kie- wamy w języku niemieckim i Zespołów Śpiewaczych Mniej- z własnego repertuaru. Przykro rownikiem grupy została Anna i w gwarze śląskiej. Obecnie szości Niemieckiej w Walcach. tylko, że starsi członkowie się Widera. Obecnie aktywnych włączamy do repertuaru pio- W tymże festiwalu zajęliśmy wykruszają, zaś młodym brak członków jest tylko 11, a od 14 senki aktualnych niemieckich 3 miejsce oraz wiele wyróżnień. chęci – a przecież poprzez śpiew lat akompaniuje nam pan Józef grup wokalnych. „Heimatgloc- Nasz dorobek można oglądać można nauczyć się języka. Palt – również z Węgier. Reper- ken” biorą udział w uroczy- w witrynie w sali „U Floriana”. grudzień 2013 17 St„aż Poża„na w Ligocie Tu„awskiej cz. IV
DANUTA MATYSEK
Kolejne lata OSP w Ligocie mundurów Domex, 9 par gminnych dożynek w Ligo- zajęli I, a seniorzy III miejsce. Turawskiej są odnotowane butów gumowych, 10 szt. cie. Z własnych środków zostało w kronice informacjami hełmów strażackich i radio- Rok 2003 zaczął się 26 III zakupione: drabina długo- z licznych akcji, personalno stację nasobną. Zaczęty akcją ratowniczo – gaśni- ści 10 m, prądnica uniwer- – organizacyjnymi i gospo- rok 2000 to dalsze gaszenie czą przy płonącym gospo- salna, 11 kpl. mundurów darczymi. lasów: w Bierdzanach, Jeło- darstwie w Ligocie. Potem wyjściowych i 8 kominia- Wysłużony samochód Aro, wej i Niwkach, usuwanie pożar wysypiska śmieci rek. Zebranie sprawozdaw- który po powodzi 1997 zwalonych drzew, odpom- w Zakrzowie – 20 IV, lasu cze odbyte 9.I.2005 wysoko zaczął korodować – wymie- powanie wody w Kadłu- w Krzyżowej Dolinie – 26 IV, oceniło działanie jednostki, niono na Żuka. Lata 1998 – bie oraz gaszenie palących lasu w Bierdzanach i wysy- której stan osobowy wzrósł 1999 to przede wszystkim się budynków w Kotorzu piska śmieci w Kadłubie – do 56 osób. gaszenie palących się lasów: Małym, Turawie, Zakrzowie 2 V, słomy w Ligocie – 12 Wielkim ciosem dla ligoc- • w Turawie (9.II.98), Turawskim i domu wczaso- VIII, 2 likwidacje miejsco- kiej OSP była śmierć naczel- • Kotorzu Małym (27.IV), wego w Turawie. Na koniec wych zagrożeń i 2 fałszywe nika Jerzego Frencka, któ- • Kosicach–Turawie (19.V), tego roku jednostka alarmy. W tych akcjach rego z honorami pożegnano • Bierdzanach–Jełowej liczyła 22 strażaków uczestniczyli: J. Frencek na cmentarzu w Ligocie dnia (29.V), czynnych, 20 wspiera- i S. Lipp po 9 razy, pozo- 28 czerwca 2005 r. • Ligocie–Zakrzowie Tur. jących, 1 honorowego stali strażacy: A. Karczew- 7 lipca 2005 r. nadzwyczajne (19 i 20.VIII), i 11 członków MDP chłop- sxki i D. Lipp – po 6 razy zebranie wyborcze, do czasu • Antoniowie (23.X), ców. oraz A. Michalczyk i A. Rataj walnego zebrania sprawoz- • Zakrzowie (6.III.99), 13 I 2002 zebranie sprawoz- po 4 razy. W tym samym dawczo-wyborczego, powie- • Rzędowie (30.III i 1.V), dawcze podsumowało dzia- roku został wykonany rzyło funkcję naczelnika • Turawie–Marszałkach łalność jednostki i oceniło jej (Zakład Slusarsko–Kotlarski OSP p. A. Gizie. (7.XI). wyposażenie. OSP w Ligo- W. Jośko w Chobiu) nowy Rok 2005 został zamknięty Gdy doliczymy do tego cie posiadało mundury wyj- zbiornik do samochodu informacjami o akcjach gaszenie innych pożarów: ściowe (15 szt.), mundury bojowego Jelcz 325 GCBA, gaśniczych (2), udziale • budynek mieszkalny MDP (9), dresy (8), czapki którego pojemność została w Gminnych Zawodach w Ligocie – 27/28 VII 98, (15), węże W-52 (31), węże zwiększona do 7500 l. Sportowo Pożarniczych • pałac w Wędryni 7.III.99, W-75 (34), ssawne (4), hełmy Przy okazji prac monta- w Kotorzu (drużyna żeńska • słoma w Kosicach – bojowe (10), buty skutery (10 żowych zbiornika, samo- i MDP chłopców – II, senio- 27.VII, p.), motopompy (5), radiote- chód bojowy doczekał się rzy IV miejsce), sprawach • stodoła i pogorzelisko lefony (4) i 1 piłę spalinową. nowego lakieru. Ogólne organizacyjnych (A. Kar- w Zakrzowie 16.VIII, W tymże roku w remizie koszty remontu zamknęły czewski objął opieką nad • stodoła w Bierdzanach – zamontowano instalację się kwotą 7000 zł. drużyną żeńską) oraz gospo- 18.VIII, alarmową, przyjęto agre- W roku 2004 jednostka darczych (pozyskano węże 5 • kukła dożynkowa – 3.X, gat prądotwórczy Honda uczestniczyła 7 razy szt. mundury galowe dam- i obora 24.XI, i 2 węże tłoczne W-52. Sys- w akcjach ratowniczo– skie – 8 kpl. mundur gotowy to łącznie strażacy wyjeż- tematyczne prace porząd- gaśniczych w tym 5 razy męski 1 kpl, kurtki zimowe dżali 19 razy. 9.I.2000 walne kowe, wymiana pokrycia przy pożarach i 2 razy męskie – 3 kpl.) Przy ścianie zebranie sprawozdaw- dachu budynku, zakitowa- w likwidacji miejscowych strażnicy społecznie wyko- cze jednogłośnie udzieliło nie okien i wszelkie akcje zagrożeń. Również w tym nano metalową balustradę Zarządowi absolutorium. gaśnicze (m. in. palące się roku 2 alarmy okazały się dł. 4 m. Stan osobowy jednostki to zboże i słoma w Bierdzanach fałszywe. Najaktywniejsi 26 strażaków czynnych, 2 oraz las w Grodźcu), to tylko strażacy tego roku to: A. Na podstawie kroniki honorowych i 9 członków niektóre z zadań wykony- Rataj, i S. Koj, – 6 razy, J. i B. OSP w Ligocie Turawskiej MDP. Jednostkę doposażono wanych przez naszych stra- Frenckowie – po 5 razy. z upoważnienia Zarządu w węże W-25 (5szt) W-75., żaków. Jednostka wyka- W Gminnych Zawodach opracowała D. Matysek. węże ssawne i tłoczne, zała się także nieocenioną Pożarniczych w Kotorzu M. radiotelefon, ładowarkę, 9 pomocą przy organizacji w dniu 17.IX MDP chłopcy 18 Kwartalnik GMINY TURAWA Do ączyli my do g„ona szkó im. Jana Paw a II
KARINA LOCH DYREKTOR PSP IM. JANA PAWŁA II W OSOWCU
Nadanie imienia to możli- z innymi? Swoją obecnością z czytanym przez uczniów sło- Kariny Loch, powitania gości wość, z której nie korzysta nasze święto uświetnili: Stani- wem bożym, śpiewem litur- i całej społeczności szkolnej. każda szkoła. My świadomie sława Brzozowska – Sekretarz gicznym, modlitwą wiernych, Po odśpiewaniu hymnu pań- przystąpiliśmy do tej inicja- Gminy Turawa, Jerzy Musie- pięknie recytowanym wier- stwowego nastąpiło przeka- tywy, ponieważ chcieliśmy, by lak – Dyrektor GZEAS w Tura- szem oraz wyjątkowym kaza- zanie sztandaru szkoły przez nasza placówka stała się przez wie, Elżbieta Długosz – główna niem. Przewodniczył jej ksiądz reprezentację Rady Rodziców to wyjątkowa. Patron nadaje księgowa GZEAS, Dorota Marcin Wilczek – Dyrektor dyrektorowi szkoły, a następ- uczniom i pracownikom dodat- Paszko – Dyrektor Poradni Psy- Wydziału Katechetycznego nie dyrektor wręczył sztandar kowej motywacji do pracy, chologiczno – Pedagogicznej Diecezji Opolskiej, a towarzy- przedstawicielom Samorządu a nasz jest szczególny – to Jan w Ozimku, Michał Karoński – szyli mu proboszcz ks. Tadeusz Uczniowskiego. Uroczyste Paweł II, wielki Polak. To postać, Komendant Komisariatu Poli- Muc, emerytowany proboszcz ślubowanie złożyli dyrektor którą zna cały świat, która cji w Ozimku, Jarosław Żaba naszej parafii – ks. Franci- szkoły, poczet sztandarowy zawsze stawała w obronie naj- – przedstawiciel Nadleśnic- szek Lerch i proboszcz Parafii oraz przewodniczący wszyst- słabszych, i która pozostawiła twa w Turawie, Iwona Duda pod wezwaniem Św. Michała kich klas. Potem rozpoczęła po sobie dziedzictwo duchowe, i Artur Gallus – radni Gminy w Kotorzu Wielkim – ks. Raj- się część artystyczna. Było pełne nauk i wiary. Do naszego Turawa, Bernard Loch – Soł- mund Kała. Do mszy służyli to przedstawienie przygoto- grona dołączył, zatem, jeszcze tys Wsi Osowiec, Sylwia Bla- nie tylko uczniowie naszej wane przez uczniów szkolnego jeden nauczyciel, ale on będzie cha – przewodnicząca DFK szkoły, ale także ministranci – kółka teatralnego, prowadzo- uczył całą społeczność szkolną, w Osowcu, Andrzej Szczęsny absolwenci. Na końcu dowie- nego przez Katarzynę Regułę, nie tylko dzieci. i Wiesław Budnik – przedsta- dzieliśmy się, że ksiądz pro- według ich pomysłu, pt.: „Kogo Wybór patrona szkoły wiciele OSP w Osowcu, Grze- boszcz ma dla nas niezwykłą wybrać?”. Opowiedzieli oni nie jest łatwy, ponieważ musi gorz Nowakowski i Ireneusz niespodziankę. Otóż mieliśmy w tym spektaklu zebranym on zaspokoić oczekiwania Rachwalik – przedstawiciele zaszczyt ucałować relikwię w Sali, jak doszło do wyboru i potrzeby wszystkich, dlatego LZS Stal Osowiec, właściciele Jana Pawła II - jego krew. Była Jana Pawła II na patrona naszej chcieliśmy, aby tego dokonali zakładów i firm współpracu- to dla nas niezapomniana i bar- szkoły. Przedstawienie uzupeł- uczniowie, rodzice i nauczy- jących ze szkołą, przedstawi- dzo wzruszająca chwila. Nikt niały piękne pieśni o byłym ciele. Poprosiliśmy wszystkich ciele ARR w Opolu, przedsta- się nie spodziewał, że zosta- papieżu, jak również napisane zainteresowanych o zgłaszanie wiciele Rady Rodziców naszej niemy tak wyróżnieni. specjalnie dla niego, a także swoich kandydatur na patrona szkoły, Maria Żmuda i Helena Po mszy udaliśmy się pięk- skomponowane do jego słów. szkoły. Ostatecznie wskazano Śliwińska – byłe panie dyrektor nym korowodem do drugiego Niektóre utwory wzbogacił siedem osób: Jana Pawła II, szkoły, dyrektorzy placówek budynku szkoły przy ulicy taniec artystyczny naszych Lecha Wałęsę, Wisławę Szym- oświatowych z naszej gminy, Fabrycznej, który prowadzili dziewczynek z klas IV – VI. Nie borską, Agnieszkę Radwań- S.M. Radosława, emerytowani przedstawiciele Rady Rodziców zabrakło też ulubionej pieśni ską, Marię Skłodowską – Curie, nauczyciele i przyjaciele szkoły ze sztandarem: pani Agnieszka papieża „Barki”, którą wspa- Juliana Tuwima i Fryde- oraz tegoroczni absolwenci. Mucha, pani Grażyna Albań- niale zagrał na trąbce nasz ryka Chopina. Kolejnym eta- Obchody nadania imie- ska i pan Marian Sowa. Zatrzy- uczeń – Robert Kokot. Całość pem było głosowanie, które nia rozpoczęliśmy mszą świętą maliśmy się tam na moment, by ilustrowały filmy ze zdjęciami wygrał, dużą przewagą gło- w kościele parafialnym pod zaprezentować tablicę z nową archiwalnymi z działalności sów, Jan Paweł II. Potem cze- wezwaniem Św. Józefa Robot- nazwą szkoły. Przed wejściem Jana Pawła II z jego pontyfi- kało nas spełnienie proce- nika w Osowcu–Węgrach. Tam do sali gimnastycznej witali- katu. Część artystyczna miała dur związanych z nadaniem udaliśmy się całą szkołą: ucznio- śmy gości, wręczając każdemu na celu przypomnieć sylwetkę imienia, krótko mówiąc, sze- wie z wychowawcami, nauczy- z nich białą różę. Kwiat ten sym- Karola Wojtyły i wzruszyć, reg pism do różnych instytu- cielami oraz pracownikami bolizował osobowość i niezwy- i można powiedzieć, z całą pew- cji. Ale najwięcej pracy włoży- obsługi. Nie zabrakło również kłość postaci Jana Pawła II. Do nością, że tak było. Potem przyj- liśmy w przygotowanie samej przedstawicieli Rady Rodziców. wykonania róż z bibuły zaan- mowaliśmy życzenia i gratula- uroczystości, która odbyła się W kościele czekał na nas sztan- gażowanych było wiele osób: cje od honorowych gości. 16 października 2013 roku. dar ufundowany przez absol- rodzice, uczniowie, nauczyciele Podczas uroczystości towa- Zaprosiliśmy na nią wielu zna- wenta naszej szkoły, poświę- i pracownicy szkoły. W sali uro- rzyszyła nam Telewizja Pol- komitych gości, bo jak święto- cony podczas mszy świętej. czystość rozpoczęliśmy od prze- ska, która przeprowadzała roz- wać, nie dzieląc się tą radością Msza była bardzo uroczysta, mówienia dyrektora szkoły – mowy z rodzicami, uczniami, grudzień 2013 19
dyrektorem szkoły oraz ks. M. z historią szkoły oraz refleksją czerpać nauki do czynienia W imieniu swoim i całej spo- Wilczkiem. Materiał ten został nad jej przyszłością. Jesteśmy dobra, otwarcia się na potrzeby łeczności szkolnej chciałabym wyemitowany w Teleekspresie zadowoleni, że wielu absolwen- drugiego człowieka, lepszego serdecznie podziękować zapro- oraz w Kurierze Opolskim. tów naszej szkoły było z nami poznawania siebie i zaświad- szonym gościom za obecność Po części oficjalnej odbyło się w tym uroczystym dniu i są czania własnym, codziennym i wyrazy sympatii dla naszego spotkanie zaproszonych gości dumni z wyboru Jana Pawła II życiem, że jesteśmy prawdziwą wyboru Jana Pawła II na i pracowników szkoły w Sali na patrona. Wiemy, że niesie to światłością i przyszłością tego patrona szkoły oraz wszystkim, Ochotniczej Straży Pożar- za sobą ogromne zobowiązania, świata. którzy pomagali przy organiza- nej w Osowcu. Była to oka- ale również wsparcie duchowe. cji uroczystości. zja do wspomnień związanych Dzięki temu będziemy mogli Zdjęcia do artykułu na stronach 34-35 Pat„iotyzm wie„szem stoi
KATARZYNA REGUŁA NAUCZYCIEL PSP IM. JANA PAWŁA II W OSOWCU
w Węgrach reprezentowali: Karolina Wodzińska, Paweł Konieczny i Michał Wieczo- rek, a przygotowywała ich pani Agnieszka Szklińska. Przedsta- wicielami PSP w Zawadzie pod opieką pani Barbary Stankow- skiej były: Sandra Lakota, San- dra Jańczyk i Mirella Libera. Z PSP w Bierdzanach przyje- chały: Izabela Dreja, Magdalena Wiecha i Monika Kotynia - pod- opieczne pani Urszuli Ejsmont. Uczniowie pani Bożeny Kowal- czyk – Pytel, Melania Nowak i Waldemar Świtała reprezen- towali PSP w Ligocie Turaw- skiej. Nie mogło zabraknąć rów- nież uczennic z naszej szkoły, a były nimi: Justynka Sochor, Monika Baron oraz Wiktoria Stępień, przygotowywane pod okiem Katarzyny Reguły. Uczestnicy i jury Każdy z uczestników konkursu recytował jeden wiersz patrio- Święto Niepodległości to nie im. Jana Pawła II w Osowcu im. Alojzego Smolki w Opolu. tyczny, nie krótszy niż 12 wer- tylko dzień wolny od pracy to zadanie postawiła sobie za Dzięki temu jedna z aktorek – sów. Repertuar był różny, ale i szkoły, to przede wszystkim jedno z ważniejszych i w tym pani Mariola Ordak – Świątkie- przeważały utwory należące inspiracja do nauki patrioty- celu wprowadziła do kalen- wicz jest przewodniczącą jury do klasyki gatunku, najczęściej zmu na co dzień. Nie jest to darza stałych imprez szkol- naszego konkursu. Czujemy autorstwa Adama Mickiewicza, łatwy temat, ponieważ skoń- nych, Międzyszkolny Kon- się przez to bardzo wyróżnieni Juliusza Słowackiego, Adama czyły się czasy walki o wolność, kurs Recytatorski Polskiej i być może, dlatego ma on tak Asnyka, Konstantego Ildefonsa a ojczyzna jest słowem, o które Poezji Patriotycznej, który gro- wysoki poziom. Gałczyńskiego, Marii Konop- nie trzeba zabiegać. Cały cię- madzi uczniów szkół podsta- Konkurs odbył się 12 listo- nickiej, Wisławy Szymborskiej żar wychowywania w duchu wowych z całej gminy raz do pada 2013 roku i po raz kolejny czy Cypriana Kamila Norwida. miłości do ojczyzny spada na roku. Tym razem odbył się on nie zabrakło uczestników ze Sandra Jańczyk sięgnęła rów- rodzinę i szkołę. już po raz trzeci. Patronuje mu wszystkich szkół podstawo- nież po współczesny wiersz Publiczna Szkoła Podstawowa Opolski Teatr Lalki i Aktora wych naszej gminy. Szkołę pióra Jana Pietrzaka pt. Taki » 20 Kwartalnik GMINY TURAWA
» kraj. Konkurs wygrała Karo- gie miejsce zajęła Monika Koty- nych miejsc, przyznano rów- Międzyszkolny Konkurs Pol- lina Wodzińska z Węgier, która nia z Bierdzan, która wzorcowo nież dwa wyróżnienia. Jedno skiej Poezji Patriotycznej to zaskoczyła zebranych w sali. wyrecytowała wiersz Konstan- otrzymała Magdalena Wie- jeden ze sposobów na uświa- Chyba wszyscy byli pełni tego Ildefonsa Gałczyńskiego cha z Bierdzan, a drugie Mela- damianie młodemu pokoleniu, podziwu nie tylko dla kunsztu pt. Ojczyzna. Natomiast trzecie nia Nowak z Ligoty Turawskiej. że miłość do ojczyzny to nie recytatorskiego dziewczyny, miejsce jury przyznało Wik- Warto wspomnieć o atmos- puste hasło słyszane w szkole ale również dla umiejętno- torii Stępień z Osowca, dekla- ferze konkursu. Kto tam był, i w mediach, ale wartość, na ści pamięciowego opanowania mującej wiersz o tym samym z pewnością zauważył nie- którą pracowali nasi przodko- wiersza Marii Konopnickiej pt. tytule co Monika, ale autorstwa zwykłość chwili. Budowały ją wie, często poświęcając swoje Chłopskie serce, składającego Aleksandra Fredry. Wszyscy piękne teksty poetyckie wspa- życie. Żyjemy w czasach, w któ- się z 76 wersów! Karolina recy- uczestnicy pięknie recytowali niale recytowane przez dzieci, rych wszyscy gdzieś pędzą i nie towała jak zawodowa aktorka, swoje utwory, dlatego komi- ich odświętne stroje, czasem maja czasu na chwilę reflek- profesjonalnie wprowadziła sja konkursowa miała bar- z wpiętym kotylionem w naro- sji nad pięknem naszej ziemi nas w klimat tragicznej histo- dzo trudne zadanie. Obrady dowych barwach, płonące ojczystej, dlatego warto pochy- rii matki odprowadzającej syna były długie i burzliwe. Osta- świece oraz wyjątkowa deko- lić się nad wierszem pełnym wstępującego do wojska. Dru- tecznie, oprócz trzech kolej- racja sali. najpiękniejszych o niej słów.
Zwyciężczyni Karolina Wodzińska Laureaci konkursu Recytatorskiego Poezji Patriotycznej Info„macje z Osowca ARTUR GALLUS
W dniu 25 września o godz. wykonano 90 m asfaltu na nie segregacji. o postawienie 2 ławek 18.00 w sali OSP odbyło się drodze powiatowej. • - powrócono po raz kolejny w Trzęsinie na terenach Zebranie Wiejskie. na zebra- • wnioskowano o remont do sprawy dotyczącej uciąż- lasów w miejscu starego niu ustalono podział środków drogi Leśnej i Lipowej. liwych zapachów z samo- koryta rzeki, który jest teraz sołeckich na rok 2014 oraz • wnioskowano o weryfikację chodów przewożących padłe utrzymywany przez miesz- poruszano takie sprawy jak: oświetlenia i umieszczenie zwierzęta ulicami Osowca. kańców Trzęsiny. • remonty nawierzchni asfal- trzech punktów świetlnych Stwierdzono, że samochody W dniu 16 października towych dróg gminnych oraz na ul. Lipowej, Oleskiej te nie są przygotowane do w 35 rocznicę powołania drogi powiatowej. Ustalono, i Dworcowej. przewozu tego typu ładun- Karola Wojtyły jako Jana że Rada Sołecka zwróci • segregacja śmieci przez ków. Do dnia dzisiejszego nic Pawła II na tron Piotrowy, się z pismem do Starostwa mieszkańców bloków w tej kwestii nie zostało zro- Publiczna Szkoła Podstawowa Powiatowego w Opolu w Osowcu. Ustawienie bione przez służby gminne, w Osowcu otrzymała jego imię. o naprawę nawierzchni pojemników oraz sytuację odpowiadające za ochronę Od wielu lat noszono się drogi powiatowej Turawa- sanitarną przy nich, jak środowiska. z zamiarem obrania patrona -Kup. Ten wniosek stawiany również ich ogólnodostęp- • wnioskowano o wystąpie- dla szkoły, lecz albo brak było jest już od 10 lat. Jak na razie ność co powoduje zakłóce- nie do Nadleśnictwa Turawa determinacji, albo nie wia- grudzień 2013 21
domo, jaki inny powód spo- datą będzie dzień wyboru tj. 16 Rodziców na ręce pani dyrek- też Telewizja Polska. Nagrany wodował odkładanie tego października. tor. Poczet sztandarowy zło- materiał został wyemitowany tematu. Tym razem jednak Uroczystość rozpoczęła się żył ślubowanie na sztandar w Teleexpresie oraz w Kurierze zabrano się do tego zadania już o godz. 10.00 Mszą Św., której i oficjalnie przejął sztandar Opolskim. w roku 2012. Przez cały rok przewodniczył ks. Marcin Wil- i odbyła się prezentacja sztan- Przed dniem Wszystkich Świę- trwały konkursy, rozmowy, czek dyrektor Wydziału Kate- daru. Po prezentacji przedsta- tych odbyło się generalne wybory i wiele innych dzia- chetycznego Diecezji Opol- wiciele wszystkich klas zło- sprzątanie z liści na terenie łań, by w końcu znaleźć tę naj- skiej oraz ks. Franciszek Lerch żyli ślubowanie na sztandar, Osowca jak i cmentarza. W pra- właściwszą osobę, która będzie były proboszcz naszej para- a następnie sztandar wypro- cach tych pomagały nam panie patronowała naszej szkole. Po fii, ks. Tadeusz Muc obecny wadzono. Po wyprowadze- osadzone w areszcie, a odbywa- przeprowadzeniu wszystkich proboszcz oraz ks. Rajmund niu sztandaru, pani dyrektor jące karę nad Jeziorem Turaw- formalnych czynności, jakie Kała proboszcz parafii Kotórz Karina Loch oficjalnie powitała skim w byłym ośrodku KORAB. należy spełnić, obrano patro- Wielki, gdyż dzieci i młodzież zaproszonych gości i odbyła się Panie te już po raz drugi poma- nem chyba najwybitniejszego z tej parafii uczęszczają do część artystyczna. Uczniowie gały nam w upiększaniu naszej Polaka – Jana Pawła II. To On naszej szkoły. W kościele zgro- szkoły przygotowali przedsta- miejscowości. Dziękujemy Kie- swoją postawą jak i codzien- madziło się wielu byłych absol- wienie obrazujące cały pro- rownictwu tego ośrodka za nym życiem, umiłowaniem wentów szkoły, jak również ces nadania imienia szkole. Po pomoc, na jaką z ich strony Boga i ludzi ,a szczególnie wszystkie dzieci i zaproszeni występie nastąpiły przemó- możemy liczyć. młodzieży i dzieci, patrono- goście. Po kazaniu ks. Marcin wienia gości i wręczenie drob- Korzystając z okazji, chciałbym wać będzie naszej szkole na Wilczek pobłogosławił sztan- nych upominków. Po zakoń- złożyć wszystkim mieszkań- następne lata. Skoro mieliśmy dar. Jakimś "cudem" stało się czeniu uroczystości szkolnych com Osowca, jak i czytelnikom już patrona, trzeba było iść za również to, że w kościele w tym goście udali się do sali Ochotni- Fali najserdeczniejsze życzenia ciosem i postarać się o sztandar. dniu obecne były relikwie bł. czej Straży Pożarnej w Osowcu świąteczne, wielu łask Bożej Tu z wielką pomocą przyszedł Jana Pawła II. Po zakończo- , gdzie przygotowano poczęstu- Dzieciny, ciepłych, pogodnych, nam były uczeń naszej szkoły, nej Mszy św. wszyscy mogli nek. Tak w skrócie przebiegał radosnych, spędzonych w miłej który ufundował bardzo ucałować relikwiarz. Następ- ten szczególny dzień dla naszej i rodzinnej atmosferze Świąt ładny sztandar. Skoro było już nie za sztandarem wyruszy- szkoły. Jest to też pierwsza Bożego Narodzenia oraz Szczę- wszystko dopięte organizacyj- liśmy do szkoły. W szkole , po szkoła w gminie, która ma swo- śliwego Nowego Roku 2014. nie, nadszedł czas na wyzna- odśpiewaniu hymnu państwo- jego patrona. Jako, że w tym czenie dnia uroczystości. Posta- wego, nastąpiło uroczyste prze- dniu była 35 rocznica wyboru nowiono, że najwłaściwszą kazanie sztandaru przez Radę papieża, w szkole pojawiła się
Laureaci konkursu Recytatorskiego Poezji Patriotycznej Odszed do wieczno ci Rysza„d Mo„ha„dt GRAŻYNA BUDNIK
Odszedł do wieczności w roku 1945. Jako absolwent Ryszard Morhardt, jednak technikum w zawodzie technik pamięć po nim pozostanie maszyn i urządzeń przemysło- wych życie zawodowe związał Dnia 5.10.2013r odszedł do z Fabryką Wyrobów Metalo- wieczności wieloletni nauczy- wych w Osowcu, gdzie praco- ciel i piewca folkloru Śląska wał aż do emerytury. Jednak Opolskiego, promotor kultury, życiową pasją od najmłodszych znany ze swojej charyzmy lat Ryszarda był teatr, opera, i umiejętności łączenia pokoleń. a przede wszystkim taniec. Ryszard Mohrhardt urodził się Już jako 13-letni chłopak tań- 2.09.1937r. w Katowicach. Jego czył w pierwszym założonym matka pochodziła z Osowca, przy nowopowstałym Domu gdzie wraz z rodziną powró- Kultury Zespole Ludowym. ciła po zakończeniu wojny Od tej pory jego życie przepla- » 22 Kwartalnik GMINY TURAWA
» tał taniec i śpiew. Każdy wolny wego przy Wojewódzkim wiec”, którego był choreogra- inicjatorem Pierwszego Prze- czas poświęcał swojej pasji. Domu Kultury w Opolu. Uczest- fem ponad 30 lat. Prowadził glądu Zespołów Artystycznych Aktywnie uczestniczył w życiu niczył również w licznych kur- Zespół „Jaźwinki” z Bierdzan, naszej Gminy oraz licznych różnych zespołów zarówno sach tańców poszczególnych był również związany z Zespo- koncertów odbywających się ludowych jak i tańca nowocze- regionów Polski, jednak więk- łem Tanecznym działającym przy Domu Kultury w Osowcu. snego, działających ówcześnie szość swoich umiejętności przy Domu Kultury w Ozimku. Za swoją działalność otrzymał przy Domu Kultury w Osowcu. nabywał dzięki własnej pracy. Ze swoimi zespołami gościł wiele nagród i wyróżnień. Na W latach siedemdziesiątych W roku 1976 był współtwórcą na scenach polskich niemiec- stałe zapisał się na kartach kul- ukończył Studium Tańca Ludo- Zespołu Pieśni i Tańca „Oso- kich, czeskich i włoskich. Był tury Śląska Opolskiego.
Co s ychać w so ectwie Tu„awa
TERESA ŻULEWSKA SOŁT YS
Czas biegnie nieubłagalnie kiego Księstwa Turawskiego wają się ćwiczenia gimna- Już teraz zapraszam wszyst- .Już niebawem Mikołaj, Święta odnowiliśmy go, pomalowali styczne, zajęcia tai chi, taniec kich do udziału w tej uroczysto- i Nowy Rok. Tymczasem trzeba i teraz możemy organizować zumba. Każdy może w tym ści. Chcemy również spotkać się zakończyć wszystkie sprawy spotkania. Pragnę serdecznie uczestniczyć i wybrać coś dla przy kolędzie, takie spotkania bieżące, podsumować co zrobili- podziękować wszystkim, któ- siebie. Uroczystość jubileuszu należą już do naszej tradycji. śmy, a co należy do zaplanowa- rzy pomagali w malowaniu klubu chcemy zorganizować po Korzystając z okazji, że kwar- nych zadań w roku 2014. Przy- klubu, członkom WKT i człon- Nowym Roku. Będzie to wspa- talnik Fala ma ukazać się przed gotowujemy nasz klub Zgoda na kom Rady Sołeckiej. Do klubu niała okazja do spotkania ludzi, świętami pragnę złożyć ser- jubileuszowe spotkanie. Oka- zostały zamówione wspaniałe którzy ten klub tworzyli, okazja deczne życzenia mieszkańcom zało się bowiem, że będziemy gry planszowe dla dzieci, mło- do wspomnień, oglądania zdjęć Turawy-Marszałek: obchodzić 15-lecie istnienia dzieży i dorosłych. Będziemy z różnych uroczystości w klu- bądźcie zdrowi i silni, bądźcie naszego klubu. Dlatego wła- grać w czasie zimowych wie- bie. dla siebie dobrzy. Szczęśliwych śnie razem z członkami Wiel- czorów. Ponadto w klubie odby- świąt w gronie rodzinnym. grudzień 2013 23 G„y planszowe w Tu„awie MARIUSZ ROSIK
Chińczyk, eurobusiness. wania o tym, co chcemy zrobić. lotów kosmicznych. Gry takie nież gry, w których budujemy Tak odpowie większość, kiedy Nie ma tu rzucania kostkami wymagają długofalowego pla- coś własnego, a osoba, która zapytać jaką zna grę plan- i przesuwania pionka o tyle pól nowania i umiejętnego prze- zrobi to najlepiej wygrywa grę. szową. Do tego Scrabble, sza- ile wypadnie oczek na kostce, widywania co może nastąpić Są też gry imprezowe, które chy, warcaby i na tym koniec. gdzie nasza decyzyjność ogra- w przyszłości, przedsięwzięcia z założenia trwają kilka, kil- Niewielu zdaje sobie sprawę, że nicza się tylko do tego, czy rzu- odpowiednich kroków, tak ,aby kanaście minut i gwarantują obecnie gry planszowe to coś cimy lewą czy prawą ręką. być przygotowanym na nie- salwy śmiechu w trakcie roz- dużo więcej niż wspomniane Najczęściej mamy do wyboru spodziewane zwroty sytuacji. grywki. Możemy też udać się tytuły. jedną z kilku dostępnych akcji, To, co zrobimy w trakcie gry w świat gier logicznych, gdzie W powszechnej opinii a każda z nich przyniesie nam zależy tylko od nas i od naszych to potęga naszego umysłu decy- gry planszowe to rozrywka wymierne korzyści i ten dyle- współgraczy, bo jak mówi stare duje o wygranej bez zbędnych tylko dla dzieci. Oczywiście mat, co wybrać w danej chwili, porzekadło "gra się tak, jak udziwnień zwanych przez gra- tytułów dla najmłodszych jest jest właśnie kwintesencją gier przeciwnik pozwala". czy klimatem. bardzo wiele, lecz przytłacza- planszowych. Szukając gry dla sie- Mamy z czego wybierać. Obec- jąca większość współczesnych Przykładem tego może bie, mamy do wyboru całą nie, w największym na świecie gier planszowych to tytuły być gra Sid Meier's Civilization, plejadę mechanik, zawar- serwisie o grach planszowych – dla całej rodziny lub wręcz dla gdzie budujemy swoje impe- tych w poszczególnych tytu- boardgamegeek.com, zareje- starszych graczy. Mechanika rium od czasów starożytnych łach i z nich możemy wybrać strowanych jest niemalże sie- w grach rodzinnych jest na tyle po dzień dzisiejszy i musimy dowolną, jaka nas interesuje. demdziesiąt tysięcy tytułów, prosta, że poradzi z nią sobie kil- zadecydować czy chcemy Jeżeli lubimy współpracować to a z każdym rokiem przybywa kunastoletnie dziecko, a z dru- wygrać militarnie, tworząc wybierzemy grę, w której wraz kolejnych kilkaset. giej strony element losowy coraz więcej i coraz lepsze jed- z współgraczami będziemy Jak w tym gąszczu znaleźć coś w takiej grze nie spowoduje nostki wojskowe, aby zmiaż- walczyć przeciwko grze, jeśli ciekawego i godnego uwagi? Jak automatycznej wygranej osoby dżyć wrogów, czy może wolimy będziemy kolektywem to zwy- w ogóle zacząć zabawę z grami dorosłej, a tym samym wszy- rozwijać kulturę, aby piękno ciężymy, jeśli każdy będzie planszowymi? Otóż wszyst- scy mają równe szanse na dzieł wytworzonych przez indywidualistą niezdolnym kich chętnych zapraszamy wygraną. Natomiast gry dla nasze społeczeństwo przyćmiło do porozumienia się to prze- do Turawy, do klubu "Zgoda" starszych graczy wymagają już innych. Możemy też inwesto- gramy. Na drugim biegunie mieszczącego się w budynku większego zaangażowania, bo wać w pieniądze i wygrać grę są gry konfrontacyjne, które Gminy Turawa. W miłej atmos- nierzadko jedna czy dwie nie- poprzez zostanie najbogatszym wzbudzają skrajne emocje i roz- ferze będziemy tłumaczyć trafione decyzje mogą zadecy- państwem na naszym globie, palają graczy do czerwono- i zapoznawać z grami plan- dować o wyniku gry. lub też poszerzać horyzonty ści, bo opierają się na niszcze- szowymi każdą chętną osobę, Kluczowym elementem i dążyć ku gwiazdom, czyli stać niu i zabieraniu przeciwnikom która chce przyjemnie spędzać we wszystkich grach planszo- się imperium opartym na wie- ich zasobów. Jeśli ktoś nie lubi nie tylko jesienno - zimowe wych jest możliwość decydo- dzy i wygrać dzięki technologii tego typu sytuacji to są rów- wieczory. Ach, cóż to by za wyjazd! LAURA MICHALCZYK, PATRYCJA LANGNER
W dniach od 2 do 23 listopada Pierwsze dwa tygodnie nasi sie pierwszej pomocy, pro- Zamieszkaliśmy w Jugend- 2013 roku grupa uczniów niemieccy koledzy spędzili wadzonym przez strażaków akademie w Walberberg. Publicznego Gimnazjum u nas. Zaznajamiali się z naj- z Bierdzan. Wspólnie przygoto- Odwiedziliśmy Hauptschule w Turawie uczestniczyła bliższą okolicą i brali udział waliśmy sałatkę ziemniaczaną. w Wesseling, gdzie braliśmy w wymianie młodzieżowej w naszych lekcjach. Poza tym Następnie przyszedł czas na udział w lekcjach. Najciekaw- z nastolatkami z Hauptschule mieli praktyki zawodowe. Mie- nasz wyjazd za granicę. Z rewi- szym punktem programu było w Wesseling. liśmy dwa wspólne wyjazdy do zytą pojechała 13 – osobowa zwiedzanie lotniska Köln/ filharmonii i na basen. Razem grupa turawskich gimnazja- Bonn. Prawie codziennie uczestniczyliśmy także w kur- listów wraz z 2 opiekunkami. wieczorami jeździliśmy do » 24 Kwartalnik GMINY TURAWA
» Jugendzentrum Wesseling mieliśmy okazję wspinać się po Ludwika van Beethovena oraz byśmy wziąć udział w jeszcze realizować różne projekty, ściance wspinaczkowej. Zwie- dom, w którym się urodził. Cały jednym takim przedsięwzięciu. m.in. malowanie logo Jugend- dziliśmy miasta Köln i Bonn. projekt, a także nasz wyjazd Projekt był sfinansowany zentrum, smażenie placków wg Zobaczyliśmy sławną kate- zakończył się rozdaniem cer- przez Polsko – Niemiecką własnych przepisów, wykony- drę Kölner Dom i weszliśmy na tyfikatów. Pobyt w Niemczech Współpracę Młodzieży, rodzi- wanie ramek z lampkami. Bra- sam szczyt wieży, by zobaczyć uważamy za bardzo pouczający ców uczniów oraz sponsorów, liśmy też udział w zajęciach panoramę miasta. Natomiast i ciekawy. Gdyby taka okazja którym serdecznie dziękujemy. sportowych, w ramach których w Bonn zobaczyliśmy pomnik się jeszcze raz trafiła, to mogli-
Gimnazjali ci w Gale„ii Sztuki Wspó czesnej w Opolu. ZYGFRYD MAZUR
i Zachodu. Wystawa nosiła tytuł „Byty subtelne”, które niczym anioły dawały arty- ście wiarę w sens tworzenia sztuki. W jego obrazach przyj- mowały one abstrakcyjne formy figur geometrycznych. Oprócz tradycyjnych realizacji malarskich, Jerzy Nowosielski znakomicie potrafił kształto- wać przestrzeń sakralną cer- kwi i kościołów monumental- nymi polichromiami. Przez wiele lat był wykładowcą kra- kowskiej Akademii Sztuk Pięk- nych w Krakowie, gdzie zmarł Galeria Sztuki Współcze- skich wybitnego polskiego arty- stwie ikon. Wychowany w 2011 roku. snej w Opolu obchodzi w tym sty Jerzego Nowosielskiego. w tradycji wyznań kościoła Jubileuszową wystawę roku 50 –lecie swojej działalno- Artysta wypracował swój greckokatolickiego i rzymsko- mieli okazję zwiedzić wszy- ści. Z tej okazji przygotowana własny styl malarski, który katolickiego czerpał zarówno scy uczniowie klas pierwszych została wystawa prac malar- swoje źródła miał w malar- z kultury Wschodu jak naszego gimnazjum. Po wysta- grudzień 2013 25
wie zostali oprowadzeni przez pan Jerzy Farys. przewodników. Część uczniów Taki bezpośredni kontakt mogła także wziąć udział uczniów ze sztuką i historią w mini warsztatach plastycz- będzie z pewnością ułatwie- nych. niem w prowadzeniu lekcji pla- Z uwagi na liczbę uczniów styki i historii. (69 osób) zostali oni podzieleni Należy również podkre- na dwie grupy. Dzięki temu, ślić, że wyjazd dla uczniów był oprócz wystawy w galerii, bezpłatny – dojazd do Opola mogliśmy również oprowadzić i powrót był zorganizowany uczniów po zabytkach Opola. przez Galerię Sztuki Współcze- Przewodnikiem po Opolu był snej w Opolu.
Nowinki zak„zowskie MARIA ZUBEIL
22 września na zebra- Kościelnej i Opolskiej wykonali niu wiejskim zadecydowano piękną koronę, reprezentowali o przeznaczeniu środków fun- Zakrzów na dożynkach gmin- duszu sołeckiego w 2014 roku. nych w Rzędowie, a następ- Do realizacji w przyszłym nie przystroili pięknie kościół roku zaplanowano następujące i przynieśli na mszę św. dożyn- przedsięwzięcia: wykorygowa- kową koronę, chleb i dary. nie i wypełnienie kamieniem Całej grupie za wielkie zaan- poboczy ul. Kościelnej 17.000 zł. gażowanie i reprezentowanie oraz zakup sprzętu do kuchni, wsi należą się od wszystkich utrzymanie zieleni i organi- mieszkańców Zakrzowa gorące zację imprez integracyjnych podziękowania. Każda grupa 3.974 zł. ma taką osobę, która koordy- nuje pracę wszystkich, w tym Wiejskie dożynki wpi- roku takim prowodyrem była sały się już na stałe w coroczny ta prawie najmłodsza – Nikola i rada sołecka zaprosili trady- rego mieliśmy okazję gościć na kalendarz wydarzeń kultu- Kochanek. To ona wymyśliła cyjnie wszystkich na biesiadę imprezie. Spotkanie rozpoczęło ralnych. I co roku grupa, która te wszystkie cudeńka wyko- dożynkową. Było ciasto, kieł- się od modlitwy, której prze- przygotowuje koronę i wystrój nane z płodów rolnych, które baski z rożna, chleb ze smal- wodniczył ks.Tomasz, a zespół kościoła wszystkich zaskakuje mieliśmy okazję podziwiać 22 cem i ogórki, a piwo zasponso- AA wykonał pieśń „Boże z two- nowymi pomysłami. W bie- września na mszy św. dożyn- rował Leonard Warzecha i wójt ich rąk żyjemy”. Chętni mogli żącym roku mieszkańcy ul. kowej. Po południu sołtys gminy Waldemar Kampa, któ- wypróbować swoje umiejęt- » 26 Kwartalnik GMINY TURAWA
» ności w strzelaniu z wiatrówki, padało yno 2 razy- raz przez w strzelaniu z łuku, a nawet 3 dni, a raz przez 4. pojeździć na koniu. Dwa, bar- Jedzenie tu trocha śmieszne. dzo śmieszne skecze przygo- Jedne jajeczko, do tego towali: Justyna Warzecha, jakieś ziarenka, co to by ich Kamil Świtała, Katrina Panicz ani nasze kury nie ruszuły,. i Kasia Wenzel. W pierw- Na obiad co prowda por- szym skeczu do biura matry- cje- jak dla dzieci w przed- monialnego zgłosił się Kamil, szkolu, ale miastowe to abo który właściwie żenić się nie mało jedzo, abo mięsa wcale chciał, ale mama zapowie- nie tkną... Chore to jakieś działa mu, że bez żony nie ma czy co? Tak więc wszystko po co wracać do domu. Poja- czego nie zjedzo to przy- wienie się poszczególnych kan- noszą do mnie i jest dobrze. dydatek, a wśród nich przebra- Mom już pierwsze odzna- nego chłopa, w którego wcielił czenie za strzelanie!!! A tak się muzykant Tomek, wywo- szczerze, to nie wia za co... Ten łało salwę śmiechu. W drugim czorny łeb na tej ich tarczy wejściu nasi aktorzy wnieśli wielki jak u byka. I wcale się na salą walizkę, w której pozo- nie ruszoł jak te nasze dziki stały rzeczy po ołmie, która i zające. A naboje - marzenie... pojechała na „erholung” do i w dodatku nie trzeba ich Niemiec. Były tam części gar- samemu robić! Starczy wziąć deroby od ołmy, kalesony po te ich nowiutkie gewery, ołpie, które ołma trzymała pod załadować i każdy co nie poduszką, sztuczna szczęka ślepy trafi bez celowania! po ołpie, orzeszki wydłubane Nasz kapral to podobny je z czekolady, a także dwa stare, do tego wieprzka, co nom ciekawe listy. w zeszłym roku trzy razy do Erichowej świnie uciekoł. A oto ich treść: Wrzeszczy, denerwuje się, Kochana mamuśko a i tak nie wiadomo o co mu Dojechałach do Niemiec chodzi. Trocha się z początku dobrze. Mieszkom u onkla na mnie zawziął i kołzol mi Paula. Robota mom w takim lołtać w deszczu po placu wielkim sklepie. Ubijom cha- apelowym. Dostoł jednak siołki, żeby więcej do nich roz ode mnie szklanka tego wlazło. Wysyłom ci kurtka samogonu od ujka Franca na zima. Onkel Paul powie- i go o mało szlag nie trafiu. dzioł, że knefliki są ciężkie Lotoł poten cały czerwony i wysyłka będzie drogo kosz- na pysku po tym samym tować, to knefliki obcięłach placu, a potem przez pół dnia i mosz je w kieszeni. nie wychodziu z kibla. Koł- Ana zoł mi na drugi dzień rano flaszka tego Frackowego ps. chciałach wysłać Ci tro- samogonu do samego dna chę pieniędzy, ale juz nie- wypić. Na roz. stety zakleiłach kopertę... No i co? I nic! Normalny samogon, taki jaki znom Droga Mamo Dobrze mi tu. łod dziecka. Kapral wyba- Powiedzcie wszystkim, że te łuszu gały, a tera ciągle gapi całe wojsko to super sprawa. się na mnie dziwnie , ale Zołdnych bydląt karmić nie mom już święty spokój. trzeba, ani doić, ani gnoja wywozić. Pogoda nie jest Całuja Wos mocno najgorszoł, w tym tygodniu Wasz Wiluś grudzień 2013 27 Pomóżmy le nym zwie„zętom ANNA KULASZA
Pod tym hasłem ucznio- przynosili jedzenie dla zwie- niku uczniowie w obecności pasją opowiadał o życiu zwie- wie wraz z nauczycielami z PSP rząt, aby mogły przetrwać zimę. TVP Opole przekazali zebraną rząt . Mamy nadzieję , że dzięki Zawada i PG Turawa przez dwa W ten sposób wszyscy wspól- żywność panu Antoniemu. nagłośnieniu medialnemu miesiące zbierali żywność dla nie wspomogli pana Antoniego Była to wzruszająca i ekscytu- zachęcimy inne szkoły do przy- zwierząt z turawskich lasów. Satułę, którego pasją jest myśli- jąca chwila , która długo zosta- łączenia się do akcji. Akcja podjęta była z inicjatywy stwo aparatem fotograficznym nie w naszej pamięci. Cieszymy pani Agnieszki Waluś i Anny i który przez cały rok dokarmia się, że mogliśmy pomóc panu Kulasza. Uczniowie chętnie leśne zwierzęta. W paździer- Antoniemu, który z tak wielką
Gminne ko o PZW Tu„awa z siedzibą w Węg„ach
JÓZEF DERKACZ SEKRETARZ
Koło wędkarskie zorgani- skiego (róg kotorski) w wyniku PZW w Opolu, a pozostali upo- Sznurawa i Zygmunt Warzyc. zowało w 2013 r. 12 zawo- czego zebrano ok. 50 worków minki w postaci sprzętu węd- Na zawodach obecny był rów- dów wędkarskich, w tym śmieci. karskiego. Na zakończenie było nież przedstawiciel Gminy 1 o mistrzostwo koła, 1 zawody W czerwcu tj. 01.06.2013 ognisko i pieczone kiełbaski, Turawa, pełnomocnik Wójta z okazji Dnia Dziecka oraz zarząd koła zorganizował bułeczki i napoje dla wszyst- Gminy do spraw sportu pan o puchar Wójta Gminy Turawa, zawody wędkarskie z oka- kich uczestników. Nie zabrakło Bartłomiej Kita. Imprezę zor- a także o nagrody Wójta Gminy zji Dnia Dziecka, w których również prezentów w postaci ganizowano dzięki naszym Łubniany. brało udział 35 dzieci do lat 14, paczek ze słodyczami. Orga- darczyńcom tj. firmom działa- W miesiącach kwiecień-maj w tym 8 dziewczynek. Zawody nizatorem imprezy było Koło jącym na naszym terenie (Oso- zarząd i członkowie koła brali odbyły się na stawie "Kacze Gminne PZW Turawa, a naczel- wiec, Trzęsina, Węgry, Turawa, udział w stawianiu krześlisk Doły”. W zawodach tych try- nym organizatorem oraz sędzią Kolanowice). na Jeziorze Turawskim. Brali umfowała 1. Julia Piechota 9 lat głównym był kol. Józef Der- W imieniu dzieci Zarząd Koła czynny udział w zarybianiu z Łubnian, 2. Oliwier Zarzycki kacz, natomiast sędzia sekre- serdecznie dziękuje wszystkim Jeziora Turawskiego w miesią- 12 lat z Kolanowic, 3. Bar- tarz to kol. Walter Ledwoń tym, którzy pomogli zorganizo- cach maj-czerwiec (szczupak, tosz Górecki 13 lat z Osowca. (obydwaj to sędziowie okrę- wać i zakupić prezenty tj. Wójt sandacz, węgorz). Ryby złowiło 16 dzieci, w tym gowi). Udział i pomoc z ramie- Gminy Turawa, Prezes FWM W okresie wiosennym i jesien- 4 dziewczynki. Zwycięzca nia zarządu koła- to Prezes koła Osowiec, I. Rachwalik, E. Mor- nym członkowie koła sprzątali otrzymał puchar ufundo- Dariusz Morcinek, w-ce prezes cinek, M. Morawiec, B. Loch, wał czołowy Jeziora Turaw- wany przez Prezesa Okręgu Andrzej Włodarski, Henryk R. Michalczyk, R. Wiench, K. » 28 Kwartalnik GMINY TURAWA
» Oleksowicz, E. Strycharz, A. nym w Osowcu w miesiącu Oruba, A. Czech, A. Powroź- maju. Brało w nich udział 30 nik, S. Czech, Ł. Powroźnik, zawodników, w tym 3 juniorów J. Miler, W. Budnik, E. Marci- i jedna juniorka. Wśród junio- szuk, M. Karpowicz, D. Kokot, rów wygrał: DFK Kolanowice, R. Gruszka, R. 1. Bernard Gwóźdź, Halupczok, Sołtys Węgier, Soł- 2. Denis Miron, tys Osowca-Trzęsiny, M. Olek- 3. Józef Glados. sowicz, M. Duda, K. Mach, M. Natomiast zwycięstwo wśród Segiet, D. Kowalski. juniorów odniósł: 1. Mateusz Richter, 1. Patryk Fikus, 2. Agata Świerc, Nagrody wręczył Wójt Gminy W dniu 11.05.2013 rozegrano 2. Agata Świerc, 3. Daniel Gruszka. Łubniany pan Krystian Baldy. zawody o mistrzostwo koła na 3. Martin Stotko. W prowadzonych przez koło rzece Odrze, w których zwy- W miesiącach sierpień- W drugiej turze zawodów zawodach w 2013 r. ciężył: -wrzesień rozegrano zawody o nagrody Wójta Gminy Łub- GRAND-PRIX zwyciężył: 1. Sebastian Sobota, o nagrody Wójta Gminy Łub- niany brało udział 17 zawodni- 1. Tomasz Stefański, 2. Damian Jończyk, niany na stawie Zawada. ków. Zwyciężył: 2. Damian Jończyk, 3. Krzysztof Knieć, W zawodach sierpniowych 1. Andrzej Świerc, 3. Wiktor Solga. wśród juniorów zwyciężył: brało udział 21 zawodników. 2. Sebastian Sobota, W kategoriach juniorów 1. Daniel Gruszka, Zwycięzcą został: 3. Zygmunt Warzyc. zwyciężył: 2. Mateusz Richter. 1. Wiktor Solga, W kategorii juniorów zwyciężył: 1. Mateusz Richter, 2. Krzysztof Gola, 1. Patryk Fikus, 2. Daniel Gruszka, Puchar Wójta Gminy Turawa 3. Sebastian Sobota. 2. Daniel Gruszka, 3. Patryk Fikus. rozegrano na Jeziorze Srebr- Wśród juniorów zwyciężył: 3. Fabian Golomb.
A to już ponad 60 lat. O „odek i JK LOK w Tu„awie – cd KAZIMIERZ WĘŻYK
POWSTANIE już wymienionych w K.G.T. Tadeusz, Kaszela Edward, wic, Gliwic, Opola i Opolszczy- I DZIAŁALNOŚĆ nr 1-2 to: Korecki Kazimierz, Meżny zny i innych rejonów, również • bracia Sumisławscy Teofil, Pietrzyk Kajtek, Turawy: Wracając w tematyce działal- – Adam, Karol i Tadeusz Wachał Bogdan, Wachułka • jednym z pierwszych pre- ności wodnej i spraw organi- • Pawłowicz Jerzy, Białuski Tadeusz, Łancucki Mariusz, zesów zarządu JK LOK zacyjnych na „Rybaczówce” Wasyl, Makułowicz Włodzi- Nowakowski Kazimierz (też (a w pionie wodnym to i Jeziorze Turawskim, od 1948r. mierz, Hyjek Wacław, Anto- Kajtek), jak i wielu innych. komandor klubu) był p. Emil jestem zobowiązany „wspo- niak Jan, Kużniewski Euge- Wymienieni członkowie i dzia- Nowak z Osowca, mnieć” wodniaków z tego niusz, Czarnecki Robert, łacze wywodzili się – wybyli do • z pośród wymienionych okresu, a między innymi oprócz Kalita Edmund, Werschner Raciborza, Wrocławia, Kato- poprzednio , obecnie nie grudzień 2013 29
wszyscy są wśród nas, Kolejny etap działalności wych – Zbigniew Gretschel, • Doliński Romuald, a „powołani” zostali na ośrodka JK LOK w Turawie • v-ce komandor ds. organiza- • Setnicki Zbigniew, wieczną służbę u „Neptuna”, datuje się od 1976r. a mianowicie: cyjnych – Kazimierz Wężyk, • Wężyk Kazimierz. • należy też wspomnieć • od 1 marca ośrodek LOK na • sekretarz – Krystyna Freń, Obecnie na bazie byłego WOSz działaczy – kierowników Rybaczówce od przedsię- • skarbnik – Piotr Nowara, i SW LOK działają kluby: ośrodka na Rybaczówce, biorstwa „FAMAK” z Klucz- • członkowie zarządu: – Wło- • dotychczasowy JK LOK – a to wg moich notatek – borka od p. Wrońskiego dzimierz Setnicki – kpt. sek- kmdr klubu Gurgul Jerzy, p.p. Rogowski Eugeniusz, przejmuje LOK Opole i p. K. cji motorowodnej, Ryszard • Klub Żeglarski LOK – z Kluczborka – Hanulewicz Wężyk, Kogut – kpt. sekcji żeglar- Wodiczko Grażyna, i Wroński. • 30 maja 1976r. odbyło się skiej. • Klub Płetwonurków LOK – Przy opracowywaniu zagad- zebranie wodniaków reak- W końcu 1976 r. JK LOK liczył szef klubu – Karpicki Euge- nień, tematów, członków i dzia- tywujące Jacht Klub LOK 46 członków. niusz. łaczy pionu wodnego ośrodka Turawa przy WOSzi SW W terminie późniejszym powo- Posiadam także „trochę histo- i JK LOK korzystam z: LOK, przy obecności 21 łano także sekcje specjali- ryczne” materiały z działal- • notatek odręcznych, jakie członków. styczne klubu: ności od 1976r. a to: księga sporządzono około 30 lat Wybrano zarząd klubu w skła- • wieloboju morskiego LOK – pamiątkowa, albumy ze zdję- wstecz na temat działalności dzie: kpt. sekcji – Krzysztof Kra- ciami, które służą mi pomocą wodnej od 1948r. a między • komandor klubu – mgr marczyk, przy opracowywaniu artyku- innymi z p.p.: Motta, Zielin- Jerzy Łańcucki – Jachtowy • morskiej – kpt. sekcji – Zbi- łów i rozważaniem czy po ich skim, Łancuckimi, Dolin- Kapitan Żeglugi Bałtyckiej gniew Szydłowski. wykorzystaniu – nie przekazać skim, Gierdalem i Punze- • v-ce komandor ds. szkolenia W kolejnych latach działania ich do Wiejskiej Izby Regional- tem, Żyła, Gazda i Kogutem, –Kazimierz Nowakowski, klubu funkcję komandorów nej Gminy Turawa w Ligocie a także wieloma innymi. • v-ce komandor ds. sporto- pełnili: Turawskiej. Kolejny p„ojekt eu„opejski w Gminie Tu„awa BARTŁOMIEJ KITA
Gmina Turawa za pośrednic- która obecnie pełni funkcję sie atrakcyjność miejscowości, niejsze) oraz zwiększy komfort twem Lokalnej Grupy Działania centrum kulturalno-rekreacyj- co przyczynia się do zwiększe- i różnorodność oferty rekre- „Kraina Dinozaurów” złożyła nego wsi. Mieści się tam m.in. nia aktywności mieszkańców acyjnej wsi Kotórz Mały. z sukcesem wniosek o dofinan- Świetlica środowiskowa, sala (będą częściej korzystać z wypo- Koszt powstałej infrastruk- sowanie w ramach działania 4 wiejska, ćwiczą zespoły śpiewa- czynku), zwiększy stopień inte- tury to 38 610,89 zł, z czego pla- Leader – Odnowa i rozwój wsi, cze „Sonnenkinder”, „Strenen- gracji lokalnej (wzmocni więzi nowane dofinansowanie ma Programu Rozwoju Obszarów taler”, „Heimatglocken”. Wokół z miejscem zamieszkania wynieść 25 100 zł. Wiejskich na lata 2007-2013. obiektu znajduje się kompleks postrzeganym jako atrakcyj- W ramach realizacji operacji rekreacyjny, w skład którego wykonano wielofunkcyjny plac wchodzą boiska do siatkówki zabaw w Kotorzu Małym prze- plażowej, piłki nożnej i koszy- znaczony dla dzieci w wieku od kówki., które powstały dzięki 2 do 14 lat. W skład w/w placu zaangażowaniu lokalnych firm wchodzi zestaw zabawowy i mieszkańców. W wyżej opisa- „Madagaskar”, sklep z liczy- nej lokalizacji brakuje jednak dłem i tablica do rysowania oferty dla młodszych dzieci. Tę oraz ławka metalowa z opar- lukę ma zapełnić zrealizowany ciem. Plac zabaw jest zlokalizo- w ramach operacji plac zabaw. wany na terenie byłej szkoły, Realizacja operacji podnie- 30 Kwartalnik GMINY TURAWA
GMINA TURAWA GMINA TURAWA
HARMONOGRAM ZBIÓRKI ODPADÓW KOMUNALNYCH HARMONOGRAM ZBIÓRKI ODPADÓW KOMUNALNYCH NIESEGREGOWANYCH (ZMIESZANYCH) I SEGREGOWANYCH NIESEGREGOWANYCH (ZMIESZANYCH) I SEGREGOWANYCH STYCZEŃ – CZERWIEC 2014 ROK STYCZEŃ – CZERWIEC 2014 ROK
REJON 1 REJON 2 MIEJSCOWOŚCI: OSOWIEC, TRZĘSINA, TURAWA, TURAWA MARSZAŁKI MIEJSCOWOŚCI: KOTÓRZ W., KOTÓRZ M., WĘGRY
ODPADY NIESEGREGOWANE (ZMIESZANE) I SEGREGOWANE ODPADY NIESEGREGOWANE (ZMIESZANE) I SEGREGOWANE DNI WYWOZU DNI WYWOZU ODPADY ODPADY KOMUNALNE ODPADY SEGREGOWANE KOMUNALNE ODPADY SEGREGOWANE NIESEGREGOWANE NIESEGREGOWANE pojemnik / pojemnik antracytowy pojemnik z pojemnik zielony MIESIĄC pojemnik antracytowy pojemnik z pojemnik zielony pojemnik / MIESIĄC worek (czarny) żółtą klapą (z zieloną klapą) (czarny) żółtą klapą (z zieloną klapą) worek brązowy brązowy STYCZEŃ 3(pt), 16, 30 15 17 3(pt), 30 STYCZEŃ 7(wt), 20 14 11(sob) 13 LUTY 13, 27 12 14 27 LUTY 3, 17 11 7 10 MARZEC 13, 27 12 14 27 MARZEC 3, 17, 31 11 7 10 KWIECIEŃ 10, 25(pt) 9 11 7(pn), 25(pt) KWIECIEŃ 14, 28 8 4 3(cz), 18(pt) MAJ 8, 22 7 16 10, 22 MAJ 12, 26 6 9 5, 16(pt) CZERWIEC 5, 20(pt) 4 13 7(śr), 20(wt) CZERWIEC 9, 23 3 6 2, 30 POJEMNIKI NALEŻY WYSTAWIAĆ DO GODZINY 6:00 RANO W DNIU WYWOZU POJEMNIKI NALEŻY WYSTAWIAĆ DO GODZINY 6:00 RANO W DNIU WYWOZU ODPADY WIELKOGABARYTOWE ODPADY WIELKOGABARYTOWE MIESIĄC MIEJSCOWOŚCI DZIEŃ MIESIĄC MIEJSCOWOŚCI DZIEŃ WĘGRY 16 OSOWIEC, TRZĘSINA 16 KWIECIEŃ KWIECIEŃ KOTÓRZ M., KOTÓRZ. W. 30 TURAWA, MARSZAŁKI 30 UWAGA!!! Odpady wielkogabarytowe (zużyte meble; zużyty, wielkogabarytowy, sprzęt gospodarstwa UWAGA!!! Odpady wielkogabarytowe (zużyte meble; zużyty, wielkogabarytowy, sprzęt gospodarstwa domowego, opony do samochodów osobowych w ilości do 4 sztuk itp.) należy wystawić przed posesję domowego, opony do samochodów osobowych w ilości do 4 sztuk itp.) należy wystawić przed posesję najpóźniej w dniu wywozu do godziny 800 rano. najpóźniej w dniu wywozu do godziny 800 rano. ODPADY NIEBEZPIECZNE KOMUNALNE ORAZ ODPADY POREMONTOWE (KONTENER ODPADY NIEBEZPIECZNE KOMUNALNE ORAZ ODPADY POREMONTOWE (KONTENER MOBILNY) W GODZINACH 9.00 DO 18.00. MOBILNY) W GODZINACH 9.00 DO 18.00. MIESIĄC MIEJSCOWOŚCI DZIEŃ MIESIĄC MIEJSCOWOŚCI DZIEŃ TURAWA ul. Opolska obok Urzędu 22 TURAWA ul. Opolska obok Urzędu 22 ZAWADA ul. Kolanowska k. sklepu 23 ZAWADA ul. Kolanowska k. sklepu 23 KADŁUB TURAWSKI ul. Główna k. sklepu 24 KADŁUB TURAWSKI ul. Główna k. sklepu 24 KWIECIEŃ BIERDZANY obok OSP 25 KWIECIEŃ BIERDZANY obok OSP 25 OSOWIEC obok OSP 28 OSOWIEC obok OSP 28 OSIEDLE ZAWADA ul. Jesionowa obok OSIEDLE ZAWADA ul. Jesionowa obok 29 29 sklepu spożywczego sklepu spożywczego UWAGA!!! Odpady niebezpieczne komunalne (farby, lakiery oraz opakowania po nich, oleje mineralne i UWAGA!!! Odpady niebezpieczne komunalne (farby, lakiery oraz opakowania po nich, oleje mineralne i opakowania po nich, akumulatory, baterie, lampy fluoroscencyjne, przeterminowane leki, rozpuszczalniki, kleje, opakowania po nich, akumulatory, baterie, lampy fluoroscencyjne, przeterminowane leki, rozpuszczalniki, kleje, opakowania po środkach ochrony roślin, zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny. opakowania po środkach ochrony roślin, zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny. Odpady poremontowe to odpady pochodzące z małego remontu (tj.: gruz, beton, płyty gipsowe), Odpady poremontowe to odpady pochodzące z małego remontu (tj.: gruz, beton, płyty gipsowe), ZBIÓRKA NIE DOTYCZY ODPADÓW POCHODZĄCYCH Z DZIAŁALNOSCI GOSPODARCZEJ (W TYM ZBIÓRKA NIE DOTYCZY ODPADÓW POCHODZĄCYCH Z DZIAŁALNOSCI GOSPODARCZEJ (W TYM ROLNICZEJ) ROLNICZEJ)
GMINA TURAWA GMINA TURAWA
HARMONOGRAM ZBIÓRKI ODPADÓW KOMUNALNYCH HARMONOGRAM ZBIÓRKI ODPADÓW KOMUNALNYCH NIESEGREGOWANYCH (ZMIESZANYCH) I SEGREGOWANYCH NIESEGREGOWANYCH (ZMIESZANYCH) I SEGREGOWANYCH STYCZEŃ – CZERWIEC 2014 ROK STYCZEŃ – CZERWIEC 2014 ROK
REJON 3 REJON 1 MIEJSCOWOŚCI: BIERDZANY, ZAKRZÓW TURAWSKI, KADŁUB MIEJSCOWOŚCI: OSOWIEC, TRZĘSINA, TURAWA, TURAWA MARSZAŁKI TURAWSKI, LIGOTA TURAWSKA
ODPADY NIESEGREGOWANE (ZMIESZANE) I SEGREGOWANE ODPADY NIESEGREGOWANE (ZMIESZANE) I SEGREGOWANE DNI WYWOZU DNI WYWOZU ODPADY ODPADY KOMUNALNE ODPADY SEGREGOWANE KOMUNALNE ODPADY SEGREGOWANE NIESEGREGOWANE NIESEGREGOWANE pojemnik / MIESIĄC pojemnik antracytowy pojemnik z pojemnik zielony pojemnik / worek pojemnik antracytowy pojemnik z pojemnik zielony (czarny) żółtą klapą (z zieloną klapą) MIESIĄC worek brązowy (czarny) żółtą klapą (z zieloną klapą) brązowy STYCZEŃ 7(wt), 20 14 11(sob) 13 STYCZEŃ 13, 27 28 24 3(pt), 30 LUTY 3, 17 11 7 10 LUTY 10, 24 25 21 27 MARZEC 3, 17, 31 11 7 10 MARZEC 10, 24 25 21 27 KWIECIEŃ 14, 28 8 4 3(cz), 18(pt) KWIECIEŃ 7, 22(wt) 23(śr) 18 7(pn), 25(pt) MAJ 12, 26 6 9 5, 16(pt) MAJ 5, 19 20 23 10(sob), 22 CZERWIEC 9, 23 3 6 2, 30 CZERWIEC 2, 16, 30 17 21(sob) 7(sob),20(pt) POJEMNIKI NALEŻY WYSTAWIAĆ DO GODZINY 6:00 RANO W DNIU WYWOZU POJEMNIKI NALEŻY WYSTAWIAĆ DO GODZINY 6:00 RANO W DNIU WYWOZU ODPADY WIELKOGABARYTOWE ODPADY WIELKOGABARYTOWE MIESIĄC MIEJSCOWOŚCI DZIEŃ OSOWIEC, TRZĘSINA 16 MIESIĄC MIEJSCOWOŚCI DZIEŃ KWIECIEŃ BIERDZANY, KADŁUB T., TURAWA, MARSZAŁKI 30 KWIECIEŃ LIGOTA TURAWSKA, 15 UWAGA!!! Odpady wielkogabarytowe (zużyte meble; zużyty, wielkogabarytowy, sprzęt gospodarstwa ZAKRZÓW TURAWSKI domowego, opony do samochodów osobowych w ilości do 4 sztuk itp.) należy wystawić przed posesję najpóźniej w dniu wywozu do godziny 800 rano. UWAGA!!! Odpady wielkogabarytowe (zużyte meble; zużyty, wielkogabarytowy, sprzęt gospodarstwa domowego, opony do samochodów osobowych w ilości do 4 sztuk itp.) należy wystawić przed posesję najpóźniej w dniu wywozu do godziny 800 rano. ODPADY NIEBEZPIECZNE KOMUNALNE ORAZ ODPADY POREMONTOWE (KONTENER MOBILNY) W GODZINACH 9.00 DO 18.00. ODPADY NIEBEZPIECZNE KOMUNALNE ORAZ ODPADY POREMONTOWE (KONTENER MIESIĄC MIEJSCOWOŚCI DZIEŃ MOBILNY) W GODZINACH 9.00 DO 18.00. TURAWA ul. Opolska obok Urzędu 22 MIESIĄC MIEJSCOWOŚCI DZIEŃ ZAWADA ul. Kolanowska k. sklepu 23 TURAWA ul. Opolska obok Urzędu 22 KADŁUB TURAWSKI ul. Główna k. sklepu 24 ZAWADA ul. Kolanowska k. sklepu 23 KWIECIEŃ BIERDZANY obok OSP 25 KADŁUB TURAWSKI ul. Główna k. sklepu 24 OSOWIEC obok OSP 28 KWIECIEŃ OSIEDLE ZAWADA ul. Jesionowa obok BIERDZANY obok OSP 25 29 OSOWIEC obok OSP 28 sklepu spożywczego OSIEDLE ZAWADA ul. Jesionowa obok UWAGA!!! Odpady niebezpieczne komunalne (farby, lakiery oraz opakowania po nich, oleje mineralne i 29 sklepu spożywczego opakowania po nich, akumulatory, baterie, lampy fluoroscencyjne, przeterminowane leki, rozpuszczalniki, kleje, opakowania po środkach ochrony roślin, zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny. UWAGA!!! Odpady niebezpieczne komunalne (farby, lakiery oraz opakowania po nich, oleje mineralne i Odpady poremontowe to odpady pochodzące z małego remontu (tj.: gruz, beton, płyty gipsowe), opakowania po nich, akumulatory, baterie, lampy fluoroscencyjne, przeterminowane leki, rozpuszczalniki, kleje, ZBIÓRKA NIE DOTYCZY ODPADÓW POCHODZĄCYCH Z DZIAŁALNOSCI GOSPODARCZEJ (W TYM opakowania po środkach ochrony roślin, zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny. ROLNICZEJ) Odpady poremontowe to odpady pochodzące z małego remontu (tj.: gruz, beton, płyty gipsowe), ZBIÓRKA NIE DOTYCZY ODPADÓW POCHODZĄCYCH Z DZIAŁALNOSCI GOSPODARCZEJ (W TYM ROLNICZEJ) grudzień 2013 31 Kącik Poezji
Święty czas Wesoły Pan Nasze urlopy W planie człowieka
Już za oknem ciemny mrok, Jest na świecie postać taka, Już w grudniu planują wyjazdy; Planuj człowiecze planuj, W mroku utkwił dzieci wzrok, którą każde dziecko zna. Mauritius, Seszele lub Bali, a Bóg Ci swój plan wtłoczy; Hej gwiazdeczko jasno świeć, Wierzy w niego nawet tata - Do ziemi egipskiej ich ciągnie, życie Tobie zmieni niezmiernie, My już chcemy Święta mieć! o tym ciągle mówi nam. A nogą w Bałtyku nie stali. nie będziesz żałował, I leżą na słońcu jak foki, nie będziesz, lecz przeciwnie- Las okryty białym puchem, To wesoły jest staruszek, W bezruchu, przez całe godziny, - żąć zapragniesz. Mróz bałwana szczypie w nos, ma czerwony, długi płaszcz, Do morza nie wejdą, bo po co? Jego wola spełniona. Nasłuchują dzieci uchem, pod nimi skrywa gruby brzuszek, -Tam ponoć grasują rekiny. Wiara nieograniczona Skąd nadejdzie miły gość. bardzo miły z niego pan modlitwa będzie spełniona. Po co jechać w obce strony Ref.I Biały obrus, pod nim sianko, Nosi z sobą duży worek, I podglądać „silikony”? W każdą chwilę, w każdy czas Które tata przyniósł z rana, w nim prezentów wielka moc, Pozałatwiaj pilne sprawy, bądź utwierdzon, że wzór masz Stół nakryty, pachnie miło, lalki, misie i traktorek Ruszaj z nami do Turawy! ciało, dusza Twoja jest Tego dokonała mama. wręcza w jedną tylko noc. Tu masz słońce, ryby, grzyby, umysł kieruj jak zechcesz; Trzy jeziora /dwa na niby/, Boże pomóż w każdy czas! W rogu stoi piękna pani, Dzieci czeka nań gromada, Tu jest krupniok i rolada, Piotr Plotnik Na niej ozdób wisi moc. on w swych saniach śpieszy się, I po śląsku się dogadasz! Wszyscy pięknie są ubrani, przez kominy nawet wpada, Wszak miłości jest to noc. znika potem, niczym cień. Walizki pakują pół roku, Opłata już dawno przelana, Wiara, Miłość i Nadzieja Mikołaju nasz kochany, By później, gdzieś w hali odlotów Niech zagości w każdym z nas, odwiedź także nasze chaty, Wyprawa została przerwana, Niech nie braknie szczęścia w domu my Cię śpiewem przywitamy, Bo biuro podróży plajtuje! W ten świąteczny, piękny czas. będziesz w uśmiech nasz bogaty -Wracajcie naiwni do domów! A.B. A.B. Gotówki wpłaconej nie ujrzysz, Lecz o tym, to nie mów nikomu.
Po co patrzeć na wielbłądy, Ref.II Gdy piach w usta Ci się ciśnie? Wie„sze H„abiego Wskakuj w kajak i w szuwary, Tam jest cicho- mysz nie piśnie. A w szuwarach, każda para, WYBRAŁ ALFRED KUPKA Wcześniej, później, zacumuje; -By naturę poznać z bliska….. -Tak ja sobie to miarkuję! Ein Gang im Nebel Henryk Żydek
Tage gibt es im Herbst, wo die Welt erstorben erscheint. Tage im Wald, wo jedes Blatt, jede Nadel weint. Wo leise Tropfen auf Tropfen im Laubfall, im Moos versinkt, K„zyżówka 8Ś Wenn die dürstende Erde den Quell alles Lebens trinkt.
Leer stehen Wiesen und Almen – keines Vogels Ruf, Als ob diese Welt ohne Wesen Allvater schuf. REDAKCJA Raumlose, tonlose Stille. Mit leisem Schritt Tastest du vorwärts. Über die Wipfel glitt, Za prawidłowe rozwiązanie krzyżówki nr 84 w „FALI” nr Mählich sich senkend, ein spinnwebenfeines Gewand: 3/94/2013 nagrodę otrzymał Pan: Alfred Kupka z Turawy– książkę: Hauchdünner Nebel. – Gottes barmherzige Hand Opolskie. Eko - Polska. Zrównoważony rozwój. Hasło krzyżówki Bringt alles Hasten heut gütig zur Feierruh, brzmiało: „Wielcy ludzie są dumni, mali zarozumiali”. Drückt alle lichtmüden Augen des Lebens zu. W imieniu kolegium redakcyjnego naszego kwartalnika życzymy Freund: Solche Stunden sind, glaub’ mir’s, ein heilig Geschenk, ciekawej lektury. Hängen das Schwert, jede Waffe ins Wehrgehenk. Kartki z rozwiązaniem hasła krzyżówki świątecznej nr 85 pro- Ist’s nicht, als dürftest du heut einmal ganz allein simy nadsyłać do dnia 31 stycznia 2014 roku na adres: Deinen Gedanken und Wünschen dich selber weihn? Redakcja Kwartalnika „FALA”, ul. Opolska 39c, 46-045 Turawa (Urząd Gminy Turawa). Mahnt dich der Hochwald nicht flüsternd: „Schweige, sei still, Weil die Welt vom Blühen und Reifen heut träumen will!“ Falte die Hände zu denkbarem, stillem Gebet: Friede dem Mann, der so durch den Herbstwald geht. „Wielcy ludzie są dumni, mali zarozumiali” 32 Kwartalnik GMINY TURAWA BAJKA O SZCZĘ CIU, CO W LESIE MIESZKA O ADAM BOCHENEK
W pewnym lesie, na polanie, miało odbyć się spotkanie, Już otwiera usta, patrzcie…lecz nie mówi - może zacznie? w tych rozmowach, oczywiście, wziąć chciał każdy osobiście. Wstyd jest o tym nawet gadać, jednak kończy się narada. Nikt nie zapadł w sen zimowy, bo ten dzień był wyjątkowy, Patrzą wszyscy nań z litością - on się bije z swą słabością. biały puch już leży wkoło, lecz zwierzętom jest wesoło. Dziwne z ludzi są stworzenia, pragną cały świat przemieniać Stoją wszyscy w wielkim kręgu, głos zabiera miś - bez lęku: i języków znają moc, a tu już nadchodzi noc… Moi drodzy przyjaciele, widzę, że was tutaj przyszło wiele, Wróć człowieku po kryjomu, szukaj szczęścia w swoim domu, sprawa ważna mnie nurtuje, czym jest szczęście- tak w ogóle? nic po tobie w naszym lesie - każdy swoje szczęście niesie… Taki plan mam ostateczny, bo przed nami dzień świąteczny, Przy świątecznym siedząc stole, wspomnij człeku o spotkaniu, a tam wtedy, wszyscy wiecie, głos oddamy przed człowiekiem. kiedy stałeś w naszym kole, w wielkim swym zakłopotaniu, Wśród zwierzyny lekki ruch, głos zabiera mrówka – zuch. my zwierzęta choć bez głosu, głośno o to cię prosimy, Dla mnie samej i mych braci radość wprost wynika z pracy, szukaj szczęścia swego losu pośród ludzkiej swej rodziny. szczęściem dla nas móc pracować, nie lubimy zaś próżnować. Życie ciągle toczyć w biegu, jeść marchewki wśród kolegów, biegać, skakać móc po łące, tak szczęśliwe są zające. Młody szarak, tak w pośpiechu- rzucił, będąc w swym szeregu. Dla nas ptaków - rzucił kos, mieć wspaniały, głośny głos, szczęściem fruwać jest nie nisko i móc gwizdać na to wszystko. Skoro mowa już o ptakach, wyszła kaczka spośród stada, nam do szczęścia trzeba tyle, by móc pływać różnym stylem, Za óż konto ZIP trochę ziarna i sitowia, już nie boli wtedy głowa. Żaba rzekła uroczyście – ma uroda oczywiście- szczęściem wielkim jest dla świata, więc nieważna ta debata. Patrzcie na mój uśmiech wszyscy, ja nie chodzę do dentysty. Koń się śmieje z głosu tego, żabo spójrz do lustra swego, szczęściem moim móc od rana iść przed pługiem swego pana. Mając przy sobie dowód osobisty lub paszport otrzymasz hasło Cóż o szczęściu wszyscy wiecie? Ja najwięcej bywam w świecie, i login do własnego konta w systemie ZIP. mijam morza, oceany, tam ze szczęściem chodzę w tany i ta wiedza mnie urzekła, tak o szczęściu sójka rzekła. Łoś dwa słowa rzucić pragnie, szczęściem chodzić jest po bagnie, Wtedy sprawdzisz sam, w domu: taplać w błotku jest mi miło… czy nie o to tu chodziło? • gdzie się leczyłeś i ile zapłacił za to NFZ od 2008 roku, Wejdę w słowo - rzucił miś, jest mym szczęściem miodek pić, • czy jesteś ubezpieczony, móc się wyspać tak z pół roku, potem rybkę zjeść z potoku. • gdzie i kiedy wykupiłeś refundowaną receptę i ile NFZ dopła- Kurkę złapać za jej piórka, cichcem uciec móc z podwórka, cił do leku, nie dać złapać się nikomu, wciąż przemykać po kryjomu. To dla lisa jest wyzwanie, to mym szczęściem pozostanie. • gdzie złożyłeś deklarację do lekarza POZ, Protestuję! Kogut krzyczy - to się szczęścia nie dotyczy, • kiedy otrzymałeś refundowane przedmioty ortopedyczne: np. To jest czyste chuligaństwo, lisa szczęście - czyste draństwo! wózek, aparat słuchowy, protezę, gorset, Nasz ród kurzy to obraża, na nas tutaj nikt nie zważa. • gdzie się leczyć bezpłatnie – sprawdzisz nie tylko informację Móc pogrzebać w ziemi troszkę i pogonić swą kokoszkę, o poradniach i szpitalach, ale także o tym jak do nich dojechać, szczęściem kurze są też jajka, reszta to po prostu bajka. Spory uspokaja sowa, już od tego boli głowa, w jakich godzinach pracują, czas oczekiwania na świadczenie - każdy krzyczy w niebogłosy, aż mi dęba stają włosy. kolejka czy są udogodnienia dla niepełnosprawnych Dość już tego moi mili, bo się zaraz będą bili. Skoro jest to temat rzeka, zapytajmy więc …człowieka, ZAPRASZAMY ma on pewnie na to zdanie, niech pięć minut tu dostanie. Ktoś popędził już do wioski, by się wprawić w stan beztroski, zwierząt stoi zaś gromada, już się kłócić nie wypada. w dniu 10 stycznia 2014r. Widać hen człowieka z dala i wśród zwierząt milknie gwara, od godz. 9:00 do godz. 14:30 stanął w środku tego koła, a miś tak do niego woła : do Urzędu Gminy w Turawie witaj mądry, wielki panie, zaproszony na spotkanie, ul. Opolska 39c tu dyskusje długie trwają, wszyscy szczęście nazywają, każdy swoją wersję ma - ale ona ciągle zła. Powiedz zatem miły bracie, co wy szczęściem nazywacie? Człowiek najpierw zmarszczył brew, chyba w nim buzuje krew, Usiadł, drapie się po głowie… cicho wszyscy! Już odpowie… Ale człowiek nadal siedzi, nic nie mówi i nie bredzi, chyba skończy się narada, bo on nic nie odpowiada, siedzi tylko w swej zadumie, a tłum tego nie rozumie.
Załóż konto w ZIP
Mając przy sobie dowód osobisty lub paszport otrzymasz hasło i login do własnego konta w systemie ZIP.
Wtedy sprawdzisz sam, w domu: gdzie się leczyłeś i ile zapłacił za to NFZ od 2008 roku, czy jesteś ubezpieczony, gdzie i kiedy wykupiłeś refundowaną receptę i ile NFZ dopłacił do leku, gdzie złożyłeś deklarację do lekarza POZ, kiedy otrzymałeś refundowane przedmioty ortopedyczne: np. wózek, aparat słuchowy, protezę, gorset, gdzie się leczyć bezpłatnie – sprawdzisz nie tylko informację o poradniach i szpitalach, ale także o tym jak do nich dojechać, w jakich godzinach pracują, czas oczekiwania na świadczenie - kolejka czy są udogodnienia dla niepełnosprawnych
ZAPRASZAMY
w dniu 10 stycznia 2014r. od godz. 9:00 do godz. 14:30 do Urzędu Gminy w Turawie ul. Opolska 39c grudzień 2013 33 K„zyżówka 8ś
OPRACOWAŁ: PIOTR JENDRZEJ 80 sowy” urzędnik; 5-statek 6-częśćNoego; zdania;7-stolica tut.gminy; 8-szef wsi Pionowo: do skrzypcach;gry na 83-Ilion, gród w Troadzie; 84-mieszkankaAfryki. ż.rosyjskie;79-amer.wodospad; 80-gra 81-cennaliczbowa; trawa pastewna;82- 66-wykonujemodele; 67-rodaczka; ażurowych68-wyrób tkanin nici; z 75-imię przódtelewizora; 55-wystawcaweksla trasowanego; 59-stan trwałości;stałości, zacjipaństwa;52-bunt, spisek przeciw rządowi; sos 53-gęstypomidorowy; 54- 49-zamiana rzeczyjednej drugą; na 50-plantacja winorośli; 51-system organi- 45-,,dźwignia 47-małyhandlu”; pokój; 48-dosłowne przytoczenieczyichś słów; np.zabytku; 43-powodują wyrastanie ciasta;44-chorobowe wykwity skórze;na 32-uczuciepieczenia wprzełyku; 34-drwina, żart; 37-odnowienie, odświeżenie nad MałąPanwią;28-góral o człowiekuz nizin; 31-rodzaj przyczepysamoch,; psiegoogona; 26-przepływaprzez Czechy,Niemcy; 27-mjsc.w gm.Turawa kilku samolotów; 22-pierw.chem. 24-część –As; lubdłonistopy; 25-czepia się łypojazdna śniegu; 19-larwapszczół, much; 21-jednostka lotnictwazłożonaz tach; 13-posłaniec, 14-,,siostra”Mazur;goniec; 16-występuje na scenie; 17-ma- żymNarodzeniem; 10-prowadziWiadomości 11-czar,powab;TV; 12-21wkar- 6 16 83 67 49 Znacz enie wyrazów: 576 75 73 39 38 37 6
1- fiasko,klapa; 2-dalszy krewny;3- FabrykatamKuźnia; 4-,,przepi-
2 12
16 3 63 62 61
2 82 77
Poziomo: 960 59
79 78 42 52 41 40 10 1-składnik 1-składnik czekolady; 3-4 niedziele przedBo- 86 70 69 68 45
465 64 20
84 46
66
8 81 17 374 73 72 71 55 758 57 56 55
13
50 43 5
11
;
5 4 3 2 1 829 28 18 17 14 24 12 19
1 18
17 1 21
serca; 77-droga asfaltowa;78-stary mebel. wąski pasek skórzany;73-traszka; 74-zniewaga; samolotów;75-atak 76-bicie azotu i wodoru;69-zapługiem; 70-do opasania, pasek;71-część wulkanu; 72- samosąd; 63-przestankowydrogowy; 64-zespółlub śpiewaczy; 65-kation z nia pasz;58-przepływa przezŁomżę; 60-do tarcia marchwi; 61-bijatyka; 62- 44-wymuszonleku; a zapłata;46-PKP; 56-pani w radzie 57-dogminy;zakisza- 40-dreszcze,mrowie; 41-klacz czystej krwi;42-ubaw czarownic; 43-porcja ze monety; stron 38-nakłanianie czegoś;do 39-plecione z lubmirtu;kwiatów częśćzłotego; 35-klubpiłkarski Mediolanu;z 36-pierw.chem,l.a.89; 37-jedna dla uczniów; 28-pod nią prezenty;29-część zdania; 30-z jego nasion olej; 33- Wenezueli;20-podręcznik pierwszoklasisty;23-część kina; wolne27-dłuższe 9-opiekun, 15-stanobrońca; z USA Indianopolis; 18-greckaCaritas; 19-stol. 4 011 22 10 21 9 20 8 19 7 18 17 6 16 5 15 4 14 3 13 12 2 1 53 21 233 32 10 30 47 14
7 26
1
31
15
51 44 13
19 25
78 7 6 22 20 23
54 34 23 27 22 16 11 48
Opr.PiotrJendrzej
35
15
3
9 23 ☼ 9 36
34 Kwartalnik GMINY TURAWA Zdjęcia do artykułu "15 lat minęło" str. 10 artykułuZdjęcia do str. "15 minęło" lat wła II" str. 18 II"wła str. Zdjęcia do artykułu "Dołączyliśmy do grona szkół imienia Pa szkół Jana artykułu grona Zdjęcia do do "Dołączyliśmy grudzień 2013 35 36 Kwartalnik GMINY TURAWA
VIII otwarty Turniej Tenisa Stołowego
Pomóżmy leśnym zwierzętom
Nowinki zakrzowskie Co nowego w Towarzystwie Miłośników Ziemi Turawskiej
Gminne Koło PZW Turawa Ach, cóż to był za wyjazd! – Gimnazjaliści w Niemczech