Ptaki Śląska Birds of Silesia
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
okładka przód Ptaki Śląska Birds of Silesia 2013 Górnośląskie Koło Ornitologiczne Upper Silesian Ornithological Society Ptaki Śląska – Birds of Silesia www.ptakislaska.pl czasopismo założone w roku 1982 pod tytułem „Dolina Baryczy – Barycz valley” Redakcja: Redaktor naczelny: Andrzej Dyrcz Redaktor tematyczny: Jacek Betleja Sekretarz redakcji: Szymon Beuch Redaktorzy: Radosław Gwóźdź, Tadeusz B. Hadaś, Bartosz Smyk Redaktorzy językowi: Anna Szczepanek (język polski), Justin Nnorom (język angielski) Rada redakcyjna: RNDr. Jiří Flousek, Ph.D., Správa Krkonošského národního parku, Vrchlabí, Czechy prof. dr hab. Grzegorz Kopij, University of Namibia, Windhoek, Namibia doc. dr Eugeniusz Nowak (Doc. Emeritus, Bundesamt für Naturschutz), Bonn, Niemcy prof. dr hab. Ludwik Tomiałojć, Uniwersytet Wrocławski, Wrocław, Polska prof. dr hab. Aleksander Winiecki, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, Poznań, Polska Adres redakcji: Górnośląskie Koło Ornitologiczne c/o Dział Przyrody Muzeum Górnośląskiego pl. Jana III Sobieskiego 2, 41-902 Bytom email: [email protected] Recenzenci: Marta Borowiec, Beata Czyż, Konrad Hałupka, Mateusz Ledwoń, Romuald Mikusek, Grzegorz Orłowski, Michał Polakowski, Tadeusz Stawarczyk, Ludwik Tomiałojć Realizacja: Projekt: Paulina Ortenburger, Pracownia Projektowania Komunikacji Wizualnej Akademii Sztuk Pięknych w Katowicach Rysunek na okładce: Dawid Kilon Skład: BW studio, Chorzów Druk: PRYM Drukarnia Offsetowa S. C., Mysłowice Dystrybucja: www.przyrodnicze.pl Wydano ze środków Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego stanowiących pomoc de minimis w ramach programu „Index Plus” (projekt nr IxP 0256 2012) Numer zamknięto: 22.12.2013 © Copyright by Górnośląskie Koło Ornitologiczne, Bytom 2013 ISSN 0860-3022 Printed in Poland Nakład 500 egz. Spis treści Contents Artykuły Articles Zimowanie krzyżówki Anas platyrhynchos we Wrocławiu w latach 1965-2006 Wintering of the Mallard Anas platyrhynchos in Wrocław in 1965-2006 Zbigniew Jakubiec, Daria Liliana Bilska 9 Biologia rozrodu trzcinniczka Acrocephalus scirpaceus w nietypowym środowisku wysp trzcinowych rezerwatu „Stawy Milickie” Breeding biology of the Reed Warbler Acrocephalus scirpaceus in atypical habitat of isolated island reedbeds in „Stawy Milickie” nature reserve Ewelina Majchrzak 29 Biometria, powracalność i wkład rodzicielski samca trzcinniczka Acrocephalus scirpaceus w inkubację lęgu i karmienie młodych Biometrics, return rate and parental contribution of male Reed Warbler Acrocephalus scirpaceus to brood incubation and feeding of nestlings Łukasz Tomasik 43 Notatki Notes Przypadek gniazdowania błotniaka stawowego Circus aeruginosus w płacie jeżyny ostręgi Rubus gracilis na Dolnym Śląsku Nesting record of the Marsh Harrier Circus aeruginosus in the Rubus Rubus gracilis patch in the Lower Silesia Przemysław Żurawlew 59 Nocowanie żurawi Grus grus na wrocławskich polach irygacyjnych w okresie przelotów i zimowania w sezonie 2012/2013 Roosting of Cranes Grus grus on Wrocław sewage farm during the period of migration and wintering in the season 2012/2013 Waldemar Górka 64 Mewa polarna Larus glaucoides nowym gatunkiem na Śląsku Iceland Gull Larus glaucoides – a new species in Silesia Andrzej Chrząścik, Jacek Betleja, Radosław Gwóźdź, Paweł Skałban 70 Naloty mewy trójpalczastej Rissa tridactyla na Śląsku w latach 2011–2012 Influxes of Kittiwake Rissa tridactyla in Silesia in 2011–2012 Paweł Kołodziejczyk, Grzegorz Orłowski 75 Puszczyk mszarny Strix nebulosa – nowy gatunek sowy na Śląsku Great Grey Owl Strix nebulosa – new owl species in Silesia Henryk Dec, Marek Stajszczyk 83 Pierwsze stwierdzenie lęgu „pliszki tundrowej” Motacilla flava thunbergi w województwie śląskim na tle krajowej sytuacji podgatunku, oraz dane dotyczące wybiórczości siedliskowej lęgowych samców First breeding record of the Grey-headed Wagtail Motacilla flava thunbergi in Silesian Voivodeship in connection to the situation of the subspecies in Poland, including the data of its habitat preferences Grzegorz Kaczorowski, Stanisław Czyż 88 Nietypowe miejsce lęgu pliszki cytrynowej Motacilla citreola Atypical breeding location of Citrine Wagtail Motacilla citreola Szymon Beuch 97 Nietypowa konstrukcja gniazda remiza Remiz pendulinus Atypical construction of a Penduline Tit Remiz pendulinus nest Szymon Beuch 101 Materiały Materials Zimowanie ptaków wodnych na Śląsku w roku 2013 Wintering of water birds in Silesia in the year 2013 Paweł Grochowski, Szymon Beuch 104 Faunistycznie ważne obserwacje ptaków na Śląsku w roku 2012 Important observation of birds in Silesia in 2012 110 Sprawozdania Reports Granice Śląskiego Regionu Ornitologicznego Boundaries of the ornithological region of Silesia Andrzej Wuczyński, Paweł Kołodziejczyk 170 Reaktywacja Kartoteki Awifauny Śląska w postaci aplikacji internetowej Reactivation of Silesian Avifaunistic Database in the form of an Internet application Paweł Kołodziejczyk, Kamil Zięba 181 Wytyczne Kartoteki Awifauny Śląska Silesian Avifaunistic Database guidelines Paweł Kołodziejczyk 185 Działalność Śląskiego Towarzystwa Ornitologicznego w latach 2012 i 2013 Activities of Silesian Ornithological Society in the years 2012 and 2013 Joanna Frankiewicz, Hanna Sztwiertnia, Paweł Kołodziejczyk, Jakub Szymczak, Andrzej Wuczyński, Kamil Zięba 206 XXXIV Zjazd Ornitologów Śląska 34th Meeting of Silesian Ornithologists Redakcja 211 Konferencja ornitologiczna Waterbirds Society w Wilhelmshaven 25–28 września 2013 r. Waterbirds Society Ornithological Conference in Wilhelmshaven 25–28 September 2013 Jacek Betleja, Mateusz Ledwoń 213 Errata do „Ptaków Śląska” nr 19 (2012) 217 Ptaki Śląska (2013) 20: 9–27 received: 12.05.2013 ISSN: 0860-3022 accepted: 17.12.2013 Zimowanie krzyżówki Anas platyrhynchos we Wrocławiu w latach 1965-2006 Wintering of the Mallard Anas platyrhynchos in Wrocław in 1965-2006 Słowa kluczowe: krzyżówka, Anas platyrhynchos, zimowanie, Wrocław, proporcje liczbowe płci, mieszańce z kaczką domową Key words: Mallard, wintering, Wrocław, sexes proportion, hybrids Zbigniew Jakubiec1, Daria Liliana Bilska2 1,2 Wydział Nauk Biologicznych Uniwersytetu Zielonogórskiego, ul. Prof. Z. Szafrana 1, 65–516 Zielona Góra e-mail: [email protected] Abstrakt Abstract W okresie badań zanotowano wzrost liczebności During the research period, an increase in the krzyżówek zimujących w mieście od kilkunastu number of Mallards wintering in the city was ob- ptaków w styczniu 1966 do kilku tysięcy w dal- served, from about a dozen birds in January 1966 szych latach badań. Najwyższe średnie stycznio- to a few thousand in subsequent research years. we liczebności krzyżówek były wyższe w latach The highest mean number of Mallards in January 2001–2006 niż w poprzedzającym okresie badań. was higher in the years 2001 – 2006 than in the Średnia liczebność w styczniu wynosiła w tym preceding research period. The mean number of okresie 3780 krzyżówek. W wyjątkowo mroź- Mallards in January amounted in that period to nym styczniu 1987 naliczono maksymalnie 3780 birds. In the exceptionally frosty January of 7461 krzyżówek. We wszystkich latach badań 1987, the maximum number of 7461 Mallards was szczyt liczebności przypadał na styczeń. Naj- recorded. In all research years the abundance peak większe skupienia krzyżówek obserwowano w was observed in January. The biggest concentra- śródmieściu w pobliżu mostów, gdzie ptaki były tions of Mallards were recorded in the city center dokarmiane. Samce stanowiły średnio ok. 57% near the bridges, where the birds were fed. On av- zimującej populacji. Proporcje liczebne płci nie erage, males constituted about 57% of the winter- zmieniały się istotnie w różnych latach i miesią- ing population. No significant changes were ob- cach. Mieszańce krzyżówki i kaczki domowej served in quantitative proportions of males and były stałym składnikiem zimującej awifauny; w females during different years and moths. Hybrids styczniu w latach 1971–2006 stanowiły ok. 2% of Mallard and domesticated duck were an inher- liczby wszystkich krzyżówek. ent element of the wintering avifauna; in January of the years 1971-2006 they constituted about 2% of all Mallards. Zimowanie krzyżówki we Wrocławiu Wintering of the Mallard in Wrocław 9 Wstęp Celem niniejszej pracy było określe- Naturalnymi miejscami zimowania nie liczebności krzyżówki i jej trendu na ptaków wodnych w naszej strefie klima- obszarze Wrocławia w okresie pozalę- tycznej są niezamarzające rzeki i przy- gowym, funkcjonowanie tego gatunku brzeżne wody morskie (Górski 1981, Ja- w warunkach miejskich oraz ustalenie kubiec 1985, Dombrowski i in. 1993, proporcji płci zimujących kaczek w la- Kuczyński i Bartoszewicz 2004, Meis- tach 1965–2006. sner i in. 2011). Do rzek na ich miejskich odcinkach odprowadzane są ścieki prze- Teren badań mysłowe i komunalne, co podnosi tem- Wrocław położony jest na Nizinie Ślą- peraturę wody i zapobiega jej zamarza- skiej, w Pradolinie Wrocławskiej w wo- niu. Woda na tych odcinkach niesie też jewództwie dolnośląskim. Jest jednym nadające się do zjedzenia odpadki. Po- z większych oraz najstarszych miast nadto brzegi rzek na terenach podmiej- Polski. Zajmuje powierzchnię 293 km2 skich stanowią osłonę przed wiatrem ze i liczy 632,162 tysiące mieszkańców względu na drzewa i krzewy, które pora- (GUS 2008). Wrocław leży w dolinie stają ich brzegi. Warto zwrócić uwagę na Odry, ale na terenie miasta uchodzą do to, że miasta w okresie zimowym mają Odry cztery mniejsze rzeki: Bystrzyca, wyższe temperatury niż obszary poza- Oława, Ślęza i Widawa. Od XVIII wieku miejskie, nawet o ponad 10oC (Dubicki obraz