Kto Błyśnie? | Who Will Shine Brightest ?

XVI MIĘDZYNARODOWY KONKURS PIANISTYCZNY IM. FRYDERYKA CHOPINA THE 16TH INTERNATIONAL FRYDERYK CHOPIN PIANO COMPETITION

EGZEMPLARZ BEZPŁATNY BEZPŁATNY EGZEMPLARZ Kto błyśnie? | Who will shine brightest ?

RECENZJA | REVIEW WYWIAD | INTERVIEW WYDANIE NARODOWE

Pierwszy dzień drugiego Peter Grote z ﬁ rmy Kawai: JAN EKIER: etapu recenzują dla nas Produkcja mechaniczna nigdy Wciąż mamy nadzieję, Dorota Szwarcman, Krzysztof nie dorówna pracy fachowca. że pojawiać się będą Komarnicki i John Allison. | Fortepiany składamy ręcznie. | nowe źródła i ich nd stage, day one. Reviews Peter Grote of Kawai: Mechanical interpretacje. | We from Dorota Szwarcman, production will never replace still hold on to the hope that new Krzysztof Komarnicki and John traditional craft. Our pianos are sources and new interpretations Allison. > 2 handmade. >4 will continue to appear. >6 chopin express recenzja | review II etap – kolejność uczestników | 2nd stage auditions Do zespołu „Chopin Expressu” dołącza dziś John Allison, znakomity krytyk, order znawca i propagator muzyki polskiej. John przyleciał w piątek wprost z Londynu. Będzie dla nas recenzować przesłuchania do końca Konkursu. Niedziela, 10 października | Witamy w zespole! Sunday, 10 october | The eminent music critic John Allison, who has written about Polish music ČČ10.00, Anna Fedorova, for many years, has joined the Chopin Express team. John flew in from Ukraina/Ukraine London on Friday. He will review auditions until the end of the Competition. Welcome on board!

Nowy głos| A new critical voice ff 10.50, Leonora Armellini, oczątku drugiego etapu słucham świeżym uchem. be an individualist, with two very dreamy nocturnes Włochy/Italy PJuż moje pierwsze spotkanie ze Scherzem h-moll, and four lilting mazurkas. Perhaps a little short in the ČČ11.40 – 12.10 PRZERWA | INTERMISSION w interpretacji Peng Cheng He, okazało się ekscytujące – bel canto department, he nevertheless showed a big ČČ12.10, Airi Katada, Japonia/Japan było to intrygujące wykonanie, pełne rozmachu i bogate musical imagination in the Barcarolle. Hyung-Min Suh, ČČ13.00, Fei-Fei Dong, Chiny/China w barwy. Pozostałe utwory w interpretacji Chińczyka by contrast, seemed more rigid, but let’s face it – it takes ČČ17.00, Claire Huangci, nie dorównały Scherzu, walce i mazurki były po prostu guts to play mazurkas to a Polish audience! He did best Stany Zjednoczone/USA zbyt ciężkie. Na koniec zagrał Poloneza fis-moll. Fakt, in the Andante spianato et Grande polonaise brillante, ČČ17.50, Da Sol Kim, że Miroslav Kultyshev rozpoczął swój występ od which is also where Leonard Gilbert rounded off the Republika Korei/Republic of Korea ČČ18.40 – 19.10 tego samego utworu – w introwertycznej, głębokiej morning. This account had glittering brilliance, and PRZERWA | INTERMISSION interpretacji – można uznać za małą prowokację. Gilbert brought strong attack to the Scherzo in B minor. Rosjanin potwierdził, że jest wielką indywidualnością: But some of the carol’s innocence was missing in the rozkołysał cztery mazurki, zaś jego dwa nokturny były middle, and his thick-textured mazurkas let him down. niczym z marzenia sennego. W dziedzinie bel canta Perhaps Gilbert is more one of nature’s Brahmsians than ma pewne braki, mimo to w Barkaroli pokazał bogatą an instinctive Chopinist. h wyobraźnię muzyczną. Hyung-Min Suh grał bardziej — john allison (editor of opera magazine, sztywno, ale – nie bójmy się tego powiedzieć – trzeba chief music critic of the sunday telegraph) mieć wiele odwagi, żeby grać mazurki przed Polakami! Najlepiej wyszło mu Andante Spianato i Wielki Polonez ff 19.10, Ching-Yun Hu, Es-dur, który usłyszeliśmy także w wykonaniu Leonarda Chińskie Tajpej/Chinese Taipei ČČ20.00, Rina Sudo, Japonia/Japan Gilberta z Kanady. Jego interpretacja była pełna blasku. Scherzo h-moll Gilbert rozpoczął z impetem, ale kolęda Poniedziałek, 11 października | w środku utworu zabrzmiała w tym wykonananiu Monady, 11 october ČČ10.00, Paweł Wakarecy, niedostacznie niewinnie. Jego mazurki były mało udane Polska/Poland – miały zbyt zagęszczoną fakturę. Być może bliższy byłby ČČ10.50, Yuma Osaki, mu idiom Brahmsa niż natura muzyki Chopina. Japonia/Japan h ČČ11.40 – 12.10 PRZERWA | INTERMISSION oming with fresh ears to the competition’s 2nd Stage, ČČ12.10, Evgeni Bozhanov, Cit was exciting to be immediately confronted by Bułgaria/Bulgaria Peng Cheng He’s Scherzo in B flat minor, a commanding ČČ13.00, Wai-Ching Rachel Cheung, Chiny/China performance that inhabited the piece spaciously and explored its range of colours. Nothing else he played ČČ17.00, Guillaume Masson, Francja/France quite matched it, and his waltzes and mazurkas turned ČČ17.50, Jiayi Sun, Chiny/China a little heavy. After his concluding Polonaise in F sharp ČČ18.40 – 19.10 minor, it was provocative of Miroslav Kultyshev to open PRZERWA | INTERMISSION with the same work in a much more interior, introverted ČČ19.10, Yury Shadrin, Rosja/Russia Leonard Gilbert, Kanada | Canada ČČ20.00, Irene Veneziano, performance. This Russian pianist proved himself to Włochy/Italy

Artur Rubinstein | Zmęczenie odczuwam nie po,

mecenas ro ku chopinowskiego m a i n s p o n s o r o f the c h o p i n year lecz przed koncertem. | I am tired before the concert, not afterwards.

2 | XVI Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina | dzień dziesiąty | 10 października 2010 r. chopin express II etap – kolejność uczestników | Zaczął się drugi etap| 2nd stage auditions Stage Two has begun order ierwsze przedpołudnie drugiego etapu było udane: Wtorek, 12 października | Tuesday, 12 october wszyscy czterej pianiści prezentowali poziom co naj- P ČČ10.00, Nikolay Khozyainov, mniej przyzwoity. Tak, jak w pierwszym etapie przesłu- Rosja/Russia chania rozpoczął Chińczyk Peng Cheng He, znów po- ČČ10.50, Yuri Watanabe, zostawiając dobre wrażenie, choć miejscami był tro- Japonia/Japan ČČ11.40 – 12.10 chę sztywny. I on, i pełen temperamentu Koreańczyk PRZERWA | INTERMISSION Hyung-Min Suh, zaimponowali bardzo polskimi ma- ČČ12.10, Mei-Ting Sun, zurkami; trudno się dziwić, skoro uczą się u laureatów Stany Zjednoczone/USA Konkursu Chopinowskiego: ten pierwszy u Edwarda ČČ13.00, Jacek Kortus, Polska/Poland ČČ17.00, Ilya Rashkovskiy, Rosja/Russia Auera, drugi – u Emanuela Axa. Kanadyjczyk Leonard Gilbert tym razem zagrał dość nerwowo. Najbardziej interesująco wypadł Rosjanin Miroslav Kultyshev: jego gra była szczególnym połącze- niem logiki i impresjonistycznej wrażliwości na barwę Peng Cheng He, Chiny | China dźwięku. | The first morning of the second stage was very good: all four performances were on a very high level. Peng Cheng He from China was the first to play, As-dur op. 34 nr 1 oraz Poloneza As-dur op. 53. Czy as in the first round. He was interesting, although a bit nie spowoduje to dyskwalifikacji artystki? To pytanie ff 17.50, Junna Iwasaki, Japonia/Japan rigid. He, as well as the characterful Korean Hyung-Min pozostało wczoraj bez odpowiedzi. Jurorzy nie zajęli ČČ18.40 – 19.10 Suh, impressed me with the Polishness of their mazur- stanowiska. Przewodniczący i Wiceprzewodniczący PRZERWA | INTERMISSION kas. This comes as no surprise, as they both study with tego Gremium, a także Dyrektor Konkursu do późne- laureates of the Chopin Competition: the former with go wieczora byli niedostępni dla mediów. | Those who Edward Auer, the latter with Emmanuel Ax. The Cana- witnessed yesterday’s auditions are still talking about dian Leonard Gilbert was rather nervous. The Russian the case of Hélène Tysman, who entered the stage to Miroslav Kultyshev was the most interesting pianist this play, among other works, the Waltz in A flat major, Op morning: he found a special combination of logic and 64 No 3 and Polonaise in F sharp minor, Op 44, as de- impressionist sensitivity in the colour of his sound. h tailed in the programme and announced by the host of — Dorota Szwarcman the auditions, Andrzej Krusiewicz. However, the French h ff 19.10, Yulianna Avdeeva , pianist performed the Waltz in A flat major Op 34 No Rosja/Russia wiadkowie wczorajszych wieczornych przesłuchań 1 and Polonaise in A flat major Op 53. The question, ČČ20.00, Marcin Koziak, Śdo dziś gorączkowo dyskutują o wystepie Hélène whether this should result in the participant’s disquali- Polska/Poland Tysman. Francuska pianistka wyszła na estradę, aby fication, remains unanswered. The members of the Jury Środa, 13 października | wykonać – wśród innych utworów – Walca As-dur seemed to see no problem here. The Chairman, Vice- Wednesday, 13 october op. 64 nr 3 oraz Poloneza fis-moll op. 44. Tak podano Chairman and the Director of the Competition were ČČ10.00, Marek Bracha, Polska/Poland w programie i tak zapowiedział prowadzący przesłu- yesterday unavailable for comment. h ČČ10.50, Ingolf Wunder, Austria/Austria chania Andrzej Krusiewicz. Zagrała jednak… Walca — Krzysztof Komarnicki ČČ11.40 – 12.10 PRZERWA | INTERMISSION ČČ12.10, Lukas Geniušas, Rosja-Litwa/Russia-Lithuania ČČ13.00, François Dumont, Francja/France ČČ17.00, Xin Tong, Chiny/China ČČ17.50, Andrew Tyson, Stany Zjednoczone/USA ČČ18.40 – 19.10 PRZERWA | INTERMISSION ČČ19.10, Denis Zhdanov, Ukraina/Ukraine

ff 20.00, Marianna Prjevalskaya, Hélène Tysman, Francja | France Hiszpania/Spain

»»Klaudia Baranowska: Pierwsze instrumenty Kawai robione były ręcznie, jednak potem uległo to zmianie… Peter Grote: Owszem, Koichi Kawai, któ- ry w 1927 roku założył firmę, pierwszy fortepian koncertowy wykonał ręcznie. Na począt- ku firma liczyła jedynie dziesięciu pracowników. W latach 30. i 40. wzrosło zapotrzebowanie na instrumenty klawiszowe, głównie na pianina przeznaczone do domowego, codziennego użytku. Niezbędna była technologia ułatwiają- ca szybszą produkcję. Dzięki firmie Kawai rynek instrumentów muzycznych zmienił się po- dobnie, jak świat motoryzacji zmienił się dzięki Henry’emu Fordowi, który jako pierwszy zaczął produkować samochody na masową skalę. Nie oznaczało to jednak, że instrumenty Kawai stra- ciły na jakości. Tradycja rzemiosła ręcznego jest żywa: nasze fortepiany koncertowe zawsze są składane ręcznie. Produkcja mechaniczna nigdy nie dorówna pracy fachowca, który potra- fi odpowiednio ocenić jakość materiału oraz brzmienie gotowego instrumentu. Obecnie wypuszczamy rocznie na rynek do 50 000 różnego typu instrumentów – w tym Peter Grote, Kawai pianin i fortepianów koncertowych – choć nie wykorzystujemy w pełni możliwości produk- cyjnych firmy. Większość producentów forte- dukcji klawiszy. Materiał ten zawiera celulozę, trochę „twardsze” i „oporniejsze”, ale na forte- pianów zmniejszyła produkcję ze względu na dzięki niej nie pęka i nie ciemnieje. pianach koncertowych, budowanych ręcznie, malejący popyt i rosnącą konkurencję. »»Czym kierują się uczestnicy Konkursu gra się zdecydowanie łatwiej. »»Jakie materiały wykorzystują Państwo wybierając fortepiany Kawai? h do produkcji instrumentów? Na konkursach pianistycznych niewie- »»Klaudia Baranowska: The first Kawai W produkcji na szerszą skalę nie korzystamy lu uczestników wybiera fortepian Kawai. instruments were produced by hand, z drogich tworzyw. Patentem Kawai jest wyko- Większość gra na instrumentach Steinwaya, but that changed... rzystywanie węgla, który posiada podobne wła- ale ich wybór jest często automatyczny, nie po- Peter Grote: Indeed, Koichi Kawai, who ściwości do drewna, lecz nie reaguje na zmiany party doświadczeniem. Nieliczni, którzy wybie- founded the company in 1927, produced his first wilgotności powietrza. Wiele elementów, któ- rają Kawai, chwalą jakość naszych instrumen- concert piano by hand. At first the company was re w instrumentach innych marek są z drew- tów. Wielu z tych artystów często zdobywa na made up of only 10 employees. In the 30s and na, w fortepianach Kawai są z tzw. „czarnego konkursach wysokie noty. 40s demand for keyboard instruments grew, węgla”. Dzięki temu części konstrukcji, których Staramy się, by nasze instrumenty były wy- mainly for pianos for everyday playing in the nie można lakierować i w ten sposób chronić godne, by pomagały, a nie przeszkadzały w wy- home. It was necessary to find a technology przed niekorzystnym wpływem atmosfery, są konaniu. Wprawdzie fortepiany i pianina pro- that would speed up production. Thanks to odporniejsze. Kolejną innowacją Kawai, jest dukowane na szerszą skalę, najczęściej wyko- Kawai, the market for musical instruments używanie sztucznej kości słoniowej do pro- rzystywane przez pianistów do ćwiczenia, są changed much like the automobile industry

4 | XVI Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina | dzień dziesiąty | 10 października 2010 r. patroni o f i c j a l ny h o te l changed during Henry Ford’s time. This doesn’t mean that the quality of Kawai instruments has suffered. The traditions of hand craftsmanship Agata Kwiecińska are still alive: our concert pianos are always put together by hand. Mechanical production can’t Dziennikarka radiowa | match the work of a skilled worker who can Broadcaster properly evaluate the quality of materials and the sound of the finished instruments. Currently, we produce up to 50,000 Uszy szeroko Ears wide instruments of various types – including uprights and concert grands – although we don’t otwarte open take full advantage of the production capacity of the company. Most piano producers have onkursowe zmagania Polskie he Competition has been decreased production in response to shrinking Radio transmitowało od same- broadcast by Polish Radio from demand and growing competition. Kgo początku, czyli od 1927 roku. Tthe very beginning – that is, since »»What sorts of materials does your Poza licznymi mikrofonami rozstawio- 1927. Besides the many microphones company use to produce instruments? nymi wokół fortepianu, w Filharmonii assembled around the pianos, there are For large-scale production we don’t use Narodowej pracuje ekipa dziennika- multiple teams of journalists, reporters, expensive materials. Kawai’s patent is the rzy, reporterów, redaktorów, reżyserów directors, sound editors and producers adoption of coal, which has similar qualities dźwięku i realizatorów, którzy codzien- working on their own programmes to wood but doesn’t react to changes in humidity. nie przygotowują transmisje, audycje and sound documentation, such as Many elements made of wood in instruments konkursowe i dokumentację dźwięko- recordings for the official Competition produced by other makers are made out of wą, która ukazuje się na płytach Kroniki Audio Chronicles. Radio doesn’t provide “black coal” in Kawai pianos. This makes certain Konkursu. Radio nie daje wprawdzie the opportunity to appreciate the parts, which can’t be lacquered or otherwise możliwości podziwiania sukni uczest- sartorial elegance of the participants protected against atmospheric conditions, more niczek czy dostrzeżenia drżących rąk or the trembling hands of nervous durable. Another Kawai innovation is the use of zdenerwowanych pianistów, ale po- pianists, but it does sharpen the focus “mock” ivory for the keys. This material contains zwala skupić się na tym, co najistotniej- on that which is most important – cellulose, which keeps it from chipping and sze – chopinowskich interpretacjach interpretations of Chopin’s works by the staining. młodych pianistów. Radiosłuchaczy nie youngest generation of pianists. Radio »»What motivates a Competition zwiedzie artystyczna poza przy fortepia- audiences can’t catch a glimpse of the participant to choose a Kawai nie czy uroczy uśmiech młodego piani- player’s posture at the piano, or the instrument? sty – muzyka jest najważniejsza; mikro- charming grin of a novice – the music is Not many piano competition contestants fon jest obiektywny, by nie powiedzieć all. The microphone is objective and, at choose the Kawai piano. Most of them play on – bezlitosny. time, merciless. Steinway instruments, but their choice is often Na antenie Programu 2 transmituje- Programme 2 broadcasts all the au- automatic, not founded on experience. The few my wszystkie przesłuchania, ogłosze- dition performances, announcements who do choose Kawai praise the quality of our nia wyników, a wieczorem, o godzinie of results and, every evening at 11pm, instruments. Many of them get high marks at 23.00 podsumowujemy każdy dzień a summary of the day’s events. All tho- competitions. Konkursu. Ci, którzy nie zdążyli wysłu- se who didn’t get an opportunity to li- We make an effort to create a comfortable chać transmisji, mogą odtworzyć wszyst- sten to the broadcasts can play the per- instrument that’s helpful and not obtrusive. kie występy konkursowe w internecie, formances online at www.mojepolskie- In truth, upright and grand pianos that are na www.mojepolskieradio.pl. radio.pl. The station is also hosting a poll produced on a larger scale are most often used Słuchacze radiowej Dwójki wybie- for the audience favourite, with a spe- by pianists for practising; they are a bit “tougher”, rają w plebiscycie swojego ulubieńca, cial prize awarded by Polish Radio (as al- but it’s decidedly easier to play a concert piano a Polskie Radio, jak zawsze od 1927 ro- ways, since 1927) for the best rendition that’s been built by hand. h ku, przyznaje specjalną nagrodę za naj- of Mazurkas in the second stage of audi- — rozmawiała/interview by lepsze wykonanie Mazurków w II etapie. tions. Who will win this year? h klaudia baranowska Kto otrzyma ją tym razem? h — agata kwiecińska (polskie radio)

k ró t ko | in brief

ČČJurorzy na scenie Wczoraj w prze- organów. Tak zażyczył sobie oficjalny flashed at once. But the Jury – disap- rwie popołudniowych przesłuchań fotograf Konkursu, by uzyskać idealne pointing the enthusiastic music lovers wielkie emocje publiczności wzbudzi- oświetlenie dla swojego ujęcia. Uda- – positioned themselves so that they ło pojawienie się na scenie Filharmonii ło się! Zdjęcie Jury zobaczą Państwo faced the organ and, alas, not the au- Narodowej całego Jury Konkursu. Na- niebawem. | Jury on stage During dience, but this way they fulfilled the tychmiast rozbłysły flesze aparatów. the intermission of the afternoon au- wish of our photographer, who was Niestety, Jurorzy – ku rozczarowaniu dition, the audience was delighted to looking for perfect light for his shot. rozentuzjazmowanych melomanów – see the Jury walk out onto the stage of And he succeeded! You’ll see the pic- ustawili się do sali tyłem, przodem do the Warsaw Philharmonic. Cameras ture soon…

10 October, 2010 | d ay ten | The 16th International Fryderyk Chopin Piano Competition | 5 chopin express rozmowa | interview Jan Ekier

F. 7813-5 / n ifc / 7813-5 F. Gotowe, ale otwarte | Ready, but still

Posiedzenie Jury Konkursu w 1985 roku | Jury meeting during the 1985 Competition: Eugène Traey, Jan Ekier (Przewodniczący Jury | Chairman), Victor Merzhanov, Bernard Ringeissen, Konstantin Ganev in progress

»»Anna Skulska: Od jak dawna trwa praca nad Wyda- Chopin jak z nut Od poczatku wiedziałem, że jest to przedsięwzięcie trudne niem Narodowym Dzieł Fryderyka Chopina? ierwsze wydania utwo- i pracochłonne. Pamiętam artykuł Jerzego Waldorffa; złośliwie Jan Ekier: Chopin zawsze był dla mnie najważniejszy, przede Prów Chopina, które obliczył, że Wydanie będzie gotowe za... 400 lat. Na szczęście wszystkim jako pianisty i pedagoga. Zawsze też interesowały mnie ukazywały się za życia kom- pomylił się. Na naszą korzyść zadziałał na pewno rozwój techniki. pozytora, różnią się sprawy związane z wydawnictwami. Kiedy więc w 1955 roku wy- od siebie. Po jego śmierci Nasi poprzednicy, którzy przygotowywali wydanie Dzieł wszyst- brano mnie do Zarządu Towarzystwa im. Fryderyka Chopina nie raz podejmowano próby kich, prof. Józef Turczyński i Ludwik Bronarski, kiedy chcieli do- w Warszawie, od razu poszedłem do tamtejszego archiwum i bi- ustalenia „ostatecznej” wer- trzeć do źródeł, musieli wyjeżdżać do Paryża, Londynu czy in- blioteki, aby sprawdzić, jakie mają materiały źródłowe. Znałem sji poszczególnych utworów. nych centrów bibliotecznych, aby zdobyć zdjęcia autografów. My Próby takie podejmowali, pierwsze tomy wydania, któremu patronował Paderewski, i do- m.in. Tellefsen, Fontana, obecnie w każdej chwili możemy nacisnąć klawisz komputera, szedłem do wniosku, że nie wszystko zostało w nim wykorzysta- nawet Brahms. Redakcji aby otrzymać precyzyjne reprodukcje pierwodruków, na których ne i odpowiednio zinterpretowane. Umownie przyjmuję więc rok Dzieł wszystkich podjął można dostrzec nawet drobne ślady korekt drukarskich. 1955 jako początek mojej pracy nad Wydaniem Narodowym. się Ignacy Jan Paderewski »»Ukazało się ponad sto wydań dzieł Chopina. we współpracy z pianistą »»Chopin nanosił poprawki w autografach, powstawało Jakie błędy najczęściej się w nich pojawiały? Turczyńskim i muzykolo- kilka wersji jednej kompozycji. Który zapis uznawał giem Bronarskim. Źródła po- Chopin wydawał swe kompozycje w zasadzie u trzech Pan za podstawę? traktowali jednak arbitralnie wydawców: francuskiego, niemieckiego i angielskiego. Teksty Proces twórczy Chopina rzadko kiedy osiągał stan, który moż- i niekonsekwentnie. Wciąż tego samego utworu przygotowywane dla rozmaitych wydaw- istniała potrzeba wydania, na by nazwać ustaleniem ostatecznej wersji dzieła. Wyglądało to które przynosiłoby tekst ców różniły się merytorycznymi szczegółami, a każdy z tek- tak: kiedy na przykład dostawał kopie do korekty, zamiast po- przeznaczony do wykonania, stów posiadał jakieś błędy (errare humanum est). Te błędy i roz- prawić błędy, ulepszał pewne miejsca. W druku poprawiał błę- a zarazem brało pod uwagę bieżności, powielane i dowolnie korygowane dawały często wszystkie warianty danego dy sztycharzy, ale również wprowadzał zmiany. Wreszcie w eg- utworu. Takim wydaniem zdeformowany obraz fragmentów dzieł. Należało prześledzić zemplarzach uczniów nierzadko wpisywał warianty kompozycji. jest właśnie Wydanie od początku cały proces komponowania, usunąć błędy, rozbież- Często więc trudno ustalić ostateczny kształt utworu – każde Narodowe. Jest ono skie- ności i dowolności nawarstwiane przez dziesięciolecia. Takie dzieło wymagało oddzielnego podejścia redaktorskiego. rowane przede wszystkim oczyszczanie umożliwiło dojście do tekstu, który moża uznać do muzyków-praktyków. W każdej pracy umysłowej niezbędna jest intuicja. Bez niej W powszechnej opinii z tych za autentyczny. Współredaktorem Wydania Narodowego jest niepodobna dojść do racjonalnych wniosków. To, że jestem nut gra się łatwo: wydanie Paweł Kamiński. Nad jednym zamazanym przez Chopina zna- kompozytorem, pozwala mi na przykład stwierdzić, że tu czy poleca jedną wersję tekstu. kiem potrafiliśmy dyskutować kilka godzin, zanim podjęliśmy tam Chopin się pomylił. Z kolei dzięki doświadczeniu pedago- Zawiera palcowanie opraco- ostateczną decyzję. wane przez samego Chopina »»Czy wnikając w ten sposób w dzieła Chopina można gicznemu wiem, jakie zniekształcenia tekstu mogą pojawić się, i przez redaktorów wydania. gdy nanosi się poprawki stojąc przy pulpicie – bywa, że nada- Łatwo je odróżnić, gdyż wy- prześledzić rozwój jego techniki kompozytorskiej? je się wtedy inny kształt dodawanym znakom. Pomocne mi by- drukowane są inną czcionką. Przede wszystkim można poznać bogactwo jego inwencji. ło także doświadczenie pianistyczne. Chopin „myślał palcami”, Pianista ma do dyspozycji Proces dodawania wariantów w jego kompozycjach na pewno szczegółowe komentarze, kiedy więc miałem do wyboru łatwiejszy lub trudniejszy, nieja- z listą wszystkich źródeł nie jest jeszcze zakończony. Wciąż znajdujemy nowe źródła. Już sno zapisany chwyt pianistyczny, wybierałem ten wygodniejszy, i kompozytorskich warian- po ukazaniu się tomu Walców otrzymaliśmy fotokopię egzem- zgodny z układem ręki. tów danego dzieła. Wydanie plarza jednego walca z nieznanymi adnotacjami Chopina – w re- Każdy autograf jest autentykiem, ale jest nim również popraw- Narodowe ma zatem zultacie w kolejnym nakładzie naszego wydania jest już w tym niezaprzeczalną wartość ka w egzemplarzu lekcyjnym. W redakcji wszystko to musi być naukową, korzystanie tomie o jeden wariant więcej. Ostatnio nawiązaliśmy kontakt opisane w komentarzu, tak żeby pedagog czy wnikliwy piani- z niego zaleca Regulamin z rodziną mieszkającą we Francji, która posiada egzemplarz sta zrozumiał naszą motywację, a poza tym mógł prześledzić Konkursu Chopinowskiego. Grand Duo Concertant z uwagami samego Chopina. Właściciele racje, dla których daną wersję przyjmujemy jako podstawową, — krzysztof umożliwili Pawłowi Kamińskiemu sfotografowanie tego egzem- a inną jako wariant. komarnicki plarza. Odnalazł się autograf Wariacji na 4 ręce, w którym jed- »»Czy przypuszczał Pan, że zajmie to tyle lat? nak brakowało pierwszej i ostatniej strony. Zrekonstruowałem

6 | XVI Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina | dzień dziesiąty | 10 października 2010 r. je i nie znalazłem muzyka, który by wskazał na miejsce gdzie Hotline to Chopin the rationale for choosing one version as the basis for the work kończy Chopin, a zaczyna Ekier. Jeśli odnalazłyby się brakujące he first editions of and the others as variants. strony, tę moją wersję będzie można wyrzucić do kosza. TChopin’s work that »»Did you think it would take so much time? Skoro mowa o rekonstrukcjach: najpiękniejszą przygodę mia- appeared in the composer’s I knew from the beginning that it would be difficult and time- lifetime across the world łem z odtworzeniem ostatniego Mazurka f-moll Chopina, znane- varied quite a bit. After consuming. I remember Jerzy Waldorff’s article in which he go jedynie z wydania pośmiertnego Juliana Fontany, a od lat 60. Chopin’s death, efforts mischievously calculated that the Edition wouldn’t be ready for ubiegłego stulecia – z kupionego we Francji jednostronicowego were made to establish another 400 years. Fortunately, he was wrong. We were well szkicu, uważanego za niemożliwy do odczytania. Dotychczas pu- “definitive” versions of served by the development of technology. When Professor Józef particular works. Such blikowany Mazurek zawierał tylko czterdzieści taktów, bez zakoń- efforts were taken up by the Turczyński and Ludwik Bronarski, who prepared the Complete czenia i bez części środkowej w tonacji F-dur. Zrekonstruowana likes of Tellefsen, Fontana Works, wanted to gain access to the source texts, they had to przeze mnie wersja zawiera tę środkową część oraz powrót da and even Brahms. Ignacy travel to libraries in Paris, London and other cities in order to capo, obejmując tym samym 101 taktów, czyli całego Mazurka. Jan Paderewski undertook acquire copies of the autographs. We, on the other hand, can get the edition of the Complete »»Można zatem powiedzieć, że Wydanie Narodowe Works in co-operation a precise reproduction, on which even the faintest correction jest gotowe, ale otwarte. with the pianist Turczyński marks are visible, at the touch of a computer key. Istotnie, to Wydanie nigdy nie powinno być zabytkiem, po- and the musicologist »»More than 100 editions of Chopin’s works have been nieważ wciąż mamy nadzieję, że pojawiać się będą nowe źródła Bronarski. Nonetheless, released over the years. What were the most common their treatment of source errors? i ich interpretacje. W tej chwili jest ono odtworzeniem dzieła materials was rather Chopina możliwym w roku 2010. h haphazard and inconsistent. Chopin essentially published his compositions in three locations: h Thus, the need remained France, Germany and Britain. Each composition prepared for »»Anna Skulska: How long have works been under way on for an edition that would render the score fit for each individual printer differed from the others and contained the National Edition of the Works of Fryderyk Chopin? performance, while taking minor errors (errare humanum est). These inconsistencies, Jan Ekier: Chopin was always the most important part of into consideration all the duplicated and corrected at random, often presented a misshapen my work, most of all as a pianist and a teacher. Also, I was always variants for the given picture of certain pieces. It was necessary to retrace the entire work. The newly published interested publishing, so when in 1955 I was invited to join the National Edition is such compositional process from the beginning to remove the errors, Board of the Fryderyk Chopin Society in Warsaw, I immediately a compendium. It is geared inconsistencies and editorial liberties that had occurred over headed to the library and archives to see what source materials most directly at practicing many decades. This sort of cleansing lead the way to a text that they had. I was familiar with the first volumes of the edition that musicians. The general can be deemed authentic. The co-editor of theNational Edition is opinion is that it is easy were published under Paderewski’s patronage and I came to to play from this edition: Paweł Kamiński – we sometimes spent hours discussing a single the conclusion that not everything was included or adequately the book recommends smudge before we agreed on a final decision. interpreted. We can consider 1955 as the start of my work on one particular version »»By delving so deep into the works of Chopin is it possible the National Edition. of the score. It contains to retrace the evolution of his compositional technique? »»Chopin often made corrections to his autographs, notes on fingering worked out by Chopin himself, Above all, it’s a way to discover the richness of his creativity. which brought about several different versions of along with notes from The process of adding variants to his compositions certainly not single compositions in some instances. How did you the books’ editors that complete. We’re still in search of new sources. Just after the publi- come to decide upon the version that would serve as keep with the spirit of cation of the Waltzes volume, we received a photocopy of a waltz the base text? the composer’s oeuvre. These fingering options with notes marked by Chopin that were previously unknown – as Chopin’s creative process rarely led to a moment of establishing are easily distinguished a result the next print run will contain one more variant for this a final version of a work. Rather, it worked like this: when, for from one another as they particular work. We recently got in touch with a family living in example, he would receive copies for revision, rather than correct are printed in different France who owns a copy of Grand Duo Concertant with Chopin’s fonts. If one would like the errors, he would improve certain sections. During the printing to delve into subtleties, own notes; they allowed Paweł Kamiński to photograph it. The process he would correct the setter’s errors, but he would also there is a great deal of autograph of Variations for four hands was discovered, only it make changes. Finally, he had a tendency to make notes in his detailed commentary was missing the first and last pages. I reconstructed them and at hand, with a list of all pupils’ copies with variants for particular compositions. So it’s I haven’t yet found a musician who can indicate where Chopin sources and compositional often difficult to determine the final shape of the composition – variants for each piece, leaves off and Ekier begins. But if I did find those missing pages, each work required its own individual editorial treatment. giving the National Edition then my version would get tossed in the bin. Intuition is essential for every intellectual activity. Without it, undeniable academic While we’re on the subject of reconstructions, it was the most worth. The rulebook it’s impossible to come to any rational conclusion. The fact that for the International wonderful adventure to recreate Chopin’s last Mazurka in F flat, I’m a composer myself helped me, for example, to determine if Chopin Competition in first available only in Julian Fontana’s posthumous edition and Chopin had perhaps made a mistake here and there. Moreover, Warsaw recommends its then following the discovery of an illegible one-page sketch in thanks to my teaching experience, I know what sorts of distor- participants to make use of Paris in the 1960s. Up until recently, this work contained only the National Edition. tions can come about when corrections are made at the mu- 40 bars, missing the ending and a central section in F sharp. The — krzysztof sic stand – it’s often the case that the shape of the new notes komarnicki version that I reconstructed contains this central section and are different. My pianistic experience was also helpful. Chopin a repeat da capo, counting 101 bars in total. “thought with his fingers” so when I was considering an ambi- »»So it could be said that the National Edition is ready, guous section, I would choose the simpler, more convenient but still in progress... alternative that corresponded to the natural layout of the hand. »» Jutro w Chopin Essentially, this Edition should never become a relic Each autograph is authentic, as are the corrections within Expressie: Chopin because we still hold on to the hope that new sources and new pupils’ copies. When editing, all of this must be detailed in the na ekranie interpretations will continue to appear. At the moment, it’s the commentary so a teacher or an inquisitive pupil gets an under- tomorrow in most complete reconstruction of Chopin’s works possible in the Chopin Express: standing of our motivation as well as an opportunity to trace year 2010. h Chopin on screen — rozmawiała/interview by anna skulska (polskie radio)

10 October, 2010 | d ay ten | The 16th International Fryderyk Chopin Piano Competition | 7 chopin express drugi etap | second stage

Philippe Entremont, Piotr Paleczny

Miroslav Kultyshev, Rosja | Russia

Leonard Gilbert, Kanada | Canada Hyung-Min Suh, Republika Korei | Republic of Korea

Peng Cheng He, Chiny | China

Ch o p i n Express o f i c j a l ny dziennik XVI Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina w y d a w c a | publisher Instytut Adama Mickiewicza Polska culture.pl | iam.pl & Gramophone music magazine gramophone.co.uk redaktor n a c ze l ny | e d i to r-in-chief Aleksander Laskowski redakcja angielska | english language e d i to r Emma Baker (Gramophone music magazine) ze s p ó ł | e d i to rs Bartosz Kamiński, Krzysztof Komarnicki, Dominik Skurzak, Małgorzata Wende fo to | p h o to Wojciech Grzędziński, Bartosz Sadowski p ro j e kt | design Marek Zalejski l ayo u t & prepress Studio Q

Organizator XVI Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina Narodowy Instytut Fryderyka Chopina Organiser of the 16th International Fryderyk Chopin Piano Competition The Fryderyk Chopin Institute nifc.pl

8 | The 16th International Fryderyk Chopin Piano Competition | d ay ten | 10 October, 2010