Chopin Express - 18.Pdf

XVI MIĘDZYNARODOWY KONKURS PIANISTYCZNY IM. FRYDERYKA CHOPINA THE 16TH INTERNATIONAL FRYDERYK CHOPIN PIANO COMPETITION

EGZEMPLARZ BEZPŁATNY BEZPŁATNY EGZEMPLARZ Hommage à Chopin

WYWIAD | INTERVIEW HISTORIA | HISTORY DZIŚ | TODAY MICHIE KOYAMA: IRENA Płyty nr  Kwiat wiśni to uosobienie PONIATOWSKA: ulotnego piękna i doskonałości Listy Chopina to skarb i  z Kroniką natury. Podobnie jak muzyka języka polskiego. |Competition Chopina. | e cherry blossom Te neologizmy... | is the embodiment of ethereal Chopin's letters are a treasure- CDs No  and  beauty and perfection of nature. trove of the Polish language. Wszystkie wydania | All issues Just like Chopin. >4 ese neologisms... >6 Chopin Express: culture.pl b chopin express finały| final stage finał – kolejność uczestników | final stage auditions order

Wszystkim finalistom towarzyszy Orkiestra Filharmonii Narodowej pod batutą maestro Antoniego Wita | All finalists play with the Warsaw Philharmonic Orchestra conducted by maestro Antoni Wit

Poniedziałek, 18 października | Monday, 18 october

ff 18.00, Miroslav Kultyshev, Rosja/Russia

ff 18.50, Daniil Trifonov, Rosja/Russia ČČ19.30 – 20.00 A teraz do Koncertów! | And now to the Concertos! PRZERWA | INTERMISSION oncerty fortepianowe Chopina ukazały się drukiem akompaniuje tu smyczkami con sordino (z tłumikiem), Kw odwrotnej kolejności do ich powstania, stąd bo to nadaje skrzypcom odpowiednią, srebrzysto-no- Pierwszy jest w istocie drugim Chopinowskim utwo- sową barwę. Widać zatem, że operował orkiestrą świa- rem tego gatunku, a Drugi – pierwszym. Stało się tak, domie, poszukując odpowiedniego brzmienia dla każ- ponieważ w Wiedniu i Paryżu kompozytor grywał swój dej frazy. W partyturze znajdziemy świetnie napisane najnowszy Koncert e-moll i ten postanowiono wydać; partie klarnetu, waltorni i fagotu, które dialogują z for- wcześniejszy Koncert f-moll opublikowano dopiero po tepianem. Słychać wyraźnie, że Chopin lubił muzykę ff 20.00, Paweł Wakarecy, pewnym czasie. kameralną – wiele fragmentów to kameralistyka naj- Polska/Poland Koncerty Chopin skomponował jeszcze w Warszawie, wyższych lotów. oba w stylu brillant, którego głównymi cechami są: per- Koncerty ukazały się nie tylko w wersji na fortepian lista wirtuozeria i rozbudowane figuracje w partii so- i orkiestrę – najwłaściwszej z punktu widzenia ich twór- lowej oraz wieloodcinkowa budowa melodii. W kon- cy – ale również w wersji na dwa fortepiany, na for- certach w stylu brillant w finale często brzmi polonez, tepian i kwartet smyczkowy oraz… na fortepian so- Chopin wolał jednak użyć mazura (f-moll) i krakowia- lo, na co nalegał wydawca, gdyż takie wydanie mogło ka (e-moll). przynieść największe dochody. Pomysł, aby wykonywać ff 20.50, Evgeni Bozhanov, Larghetto z Koncertu f-moll uważane jest za portret Koncerty w tej ostatniej wersji dziś wydaje się trudny do Bułgaria/Bulgaria warszawskiej miłości Chopina, śpiewaczki Konstancji zaakceptowania; warto jednak przypomnieć, że Wielki Wtorek, 19 października | Gładkowskiej, co tłumaczy pojawienie się w tej części Polonez Es-dur przedstawiany jest na Konkursie wyłącz- Tuesday, 19 october namiętnego recytatywu. Z kolei wolną część Koncertu nie w wersji solowej! e-moll Chopin określił jako „dumanie przy księżycu”, Pierwsze recenzje z wykonań Koncertów Chopina co wskazuje – bodaj jedyny raz w jego wypadku – że w Warszawie chwaliły zręczność instrumentacji i pa- ta muzyka może mieć charakter programowy. Od razu nowanie nad orkiestrą. Skąd zatem te liczne próby jednak przeszedł do uwag rzeczowych wyjaśniając, że (a wszystkie nieudane) przeinstrumentowania tutti?

ff 18.00, Nikolay Khozyainov, Rosja/Russia Józef Hofmann | Nie da się żyć bez metronomu. To jest mecenas ro ku chopinowskiego m a i n s p o n s o r o f the c h o p i n year nasz policjant! | We cannot do without the metronome. It is the policeman!

2 | XVI Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina | dzień osiemnasty | 18 października 2010 r. chopin express Skąd mit, że Chopin na orkiestrę pisać nie potrafił? on to technical remarks explaining that he accompanies Można wskazać dwa powody – jednym jest niewielki this with strings con sordino (muted), because it gives finał – kolejność dźwięk, jaki Chopin wydobywał z fortepianu. Gdy grał the violins an appropriately silvery, nasal tone. It is clear uczestników | w sali Konserwatorium w Paryżu, recenzje wspominały he used the orchestra consciously, seeking the appropri- final stage auditions o „grubej instrumentacji”. Orkiestra, prowadzona ciężką ate sound for each phrase. In the score we find wonder- order ręką François-Antoine’a Habenecka, zagłuszała solistę, fully written parts for the clarinet, French horn and bas- co odbierano jako wadę kompozycji, nie zaś wykona- soon that are in dialogue with the piano. You can clearly nia. Owych recenzji nie odczytywano by w ten sposób, hear that Chopin liked chamber music; many passages gdyby nie Hector Berlioz, autor „Traktatu o instrumen- are fragments of the purest chamber pieces. tacji”. Francuz napisał: „orkiestra jego [Chopina] kon- The Concertos appeared not only in versions for piano certów jest niczym więcej jak zimnym i prawie bezu- and orchestra, though these were the most proper from żytecznym akompaniamentem”. Berlioz napisał to ze their composer’s point of view, but also a version for two złości. Był zły na francuską krytykę, która w 1834 roku pianos, for piano and string quartet, as well as solo piano, ff 18.50, Yulianna Avdeeva , pisała o Koncercie f-moll: „Jest to utwór bardzo dobrze the latter insisted on by the publisher because it was Rosja/Russia ułożony i obfituje w subtelne niuanse, stanowiące wy- likely to make the highest profits. The idea of performing ČČ19.30 – 20.00 raźny kontrast w stosunku do bardzo rozbudowanej the Concertos on solo piano seems difficult to accept PRZERWA | INTERMISSION orkiestry Berlioza”. today. However, keep in mind that the Grand Polonaise Tak się rodzą mity. in E flat major is presented at the Chopin Competition exclusively in the solo version! h The first reviews of performances of Chopin’s Concertos in Warsaw lauded the skilful instrumentation hopin’s Piano Concertos appeared in print in reverse and control of the orchestra. So, what is the source of Cchronological order, therefore the First is actually the numerous attempts (all failed) of re-arranging the ff 20.00, Ingolf Wunder, Chopin’s second work in this genre, while the Second tuttis? What is the source of the myth that Chopin cannot Austria/Austria is the first. This occurred because, when the composer write for orchestra? One might point out two reasons. Środa, 20 października | played his later Concerto in E minor in Vienna and Paris, The first is the small sound that Chopin extracted from Wednesday, 20 october it was published first, while the earlier Concerto in F the piano. When he played at the Conservatory in Paris, minor waited for print until sometime later. the reviews mentioned the “stout instrumentation”. The The Concertos had already been composed in Warsaw, orchestra, conducted by the heavy-handed François- and both were in the brillante style, personified by glit- Antoine Habeneck, drowned out the soloist, which tering virtuosity and expansive instrumental gestures was received as a defect of the composition rather than in the solos as well as multi-sectional construction of the performance. These reviews would not have been the melody. Such concertos often include a polonaise interpreted this way were it not for Hector Berlioz, ff 18.00, Lukas Geniušas, in the finale, though Chopin preferred to use a mazur- author of the Treatise on instrumentation, where he Rosja-Litwa/Russia-Lithuania ka (F minor) and a krakowiak (E minor). wrote, “[Chopin’s] orchestra in his concertos is nothing The Larghetto from the Concerto in F minor is consid- more than a cold and nearly useless accompaniment.” ered a portrait of the soprano Konstancja Gładkowska, Berlioz penned this out of spite, for he was angry with Chopin’s love from Warsaw, which explains the inclusion French critics who wrote, in 1834, about the Concerto of the passionate recitative in this movement. Meanwhile, in F minor, “it is an extremely well-arranged piece filled Chopin described the slow movement of the Concerto with subtle nuances that constitute an express contrast in E minor as “pondering at the moon”, which indicates, to Berlioz’s very expansive orchestra”. ff 18.50, Hélène Tysman, possibly the only time in his case, that he had composed That is how myths are born. h Francja/France ČČ19.30 – 20.00 programme music. Nonetheless, he immediately moved — Krzysztof Komarnicki PRZERWA | INTERMISSION k ró t ko | in brief

ČČ17 października, czyli w rocznicę śmierci Fryde- ryka Chopina w kościele św. Krzyża w Warszawie co ro- ff 20.00, François Dumont, ku wykonuje się Requiem Francja/France W. A. Mozarta. Wczoraj wieczorem wystąpił ze- Środa, 20 października | spół prowadzony przez Wednesday, 20 October Philippe’a Herreweghe. późnym wieczorem | in the evening OGŁOSZENIE WYNIKÓW | ČČEvery year on October 17, ANNOUNCEMENT OF THE RESULTS to mark the anniversary of Chopin’s death, Mozart’s Czwartek, 21 października | Requiem is performed at Thursday, 21 October the Holy Cross Basilica KONCERT LAUREATÓW in Warsaw. Yesterday i WRĘCZENIE NAGRÓD | PRIZE Philippe Herreweghe led WINNERS’ CONCERT AND AWARDS the ensemble. CEREMONY

»»Róża Światczyńska: Na Konkursie jest bardzo monotonny, w odróżnieniu od 25 lat temu zdobyła Pani czwartą chińskiego, który wyróżnia niezwykle mocna nagrodę, teraz po raz pierwszy zasiada intonacja. Wszyscy pochodzimy z Azji, ale Pani w Jury. Jakie to wrażenie? mówimy w zupełnie inny sposób. Inaczej też Michie Koyama: Od czasu tamtego kon- przekazujemy emocje. Wpływa na to wiele kursu Chopin wciąż mi towarzyszy, grywam czynników, nie tylko kultura. Choćby klimat. wiele jego utworów. Słuchając uczestników ro- W Japonii pory roku zmieniają się łagodnie, zumiem ich emocje, wiem jak bardzo przeżywa- bez ostrych kontrastów. ją występ. Przy tej okazji dużo się uczę – wielu »»Jak Pani ocenia poziom tegorocznego z nich ma bowiem ciekawe pomysły interpre- Konkursu? tacyjne, nieraz dyskutujemy o nich z Jurorami. Poziom uczestników jest w tym roku bar- To wzbogaca. Podobnie jak możliwość słucha- dzo wysoki. Wielu z nich ma indywidualny nia Chopina granego na różnych fortepianach, styl. Porównywanie ich jest niezwykle intere- Michie Koyama które są do wyboru na Konkursie. Każdy z nich sujące. Jestem bardzo ciekawa ostatecznych brzmi inaczej, każdy pianista wydobywa z nich wyników. inne brzmienie – to także inspiruje. h the most important thing for me was to play »»Przyjeżdżając do Warszawy była »»Róża Światczyńska: You won fourth Chopin in his homeland. już Pani laureatką Konkursu prize at the Chopin Competition 25 »»Why do the Japanese love Chopin’s im. Czajkowskiego w Moskwie. years ago. Now, you are a member of music so much? Dlaczego zdecydowała się Pani the Jury for the very first time. How As you know, Japan is called the Land of the na udział w Konkursie Chopinowskim? does it feel? Cherry Blossom. These trees bloom in Japan for Chopin to kompozytor wyjątkowy dla Michie Koyama: Chopin has been with a week with translucent, delicately pink flowers. każdego pianisty. Wykonywałam jego muzykę me ever since the competition. I play many It is the embodiment of ethereal beauty and per- w Japonii, ale marzyłam, by wystąpić w Polsce. of his pieces. Listening to the participants, fection of nature. Just like Chopin’s music. We Po występie w Moskwie wiedziałam już co to I understand their emotions; I understand love him for gentleness and elegance, but also stres konkursowy. Nie zapomnę oczekiwania na how trying the performance is for them. At for that which is hidden deeper, the emotional wyniki, które są ważne, ale przecież nie zależą the same time, I’m learning quite a bit, because essence to which you have to break through, tylko od umiejętności i stopnia przygotowania many of them have very interesting ideas for just like to the soul of the Japanese. uczestnika. Na sukces w konkursie składa się interpretation, we often discuss them with the »»Japanese pianists are notable for their przecież wiele czynników – także kondycja other Jurors. It is an enriching experience. Just excellent technical preparation, but w dniu występu i ten niezbędny łut szczęścia… as the opportunity to listen to Chopin being also a certain emotional reserve. Is this Dla mnie jednak najważniejsza była szansa played on the different pianos available here at the influence of Japanese culture? zagrania Chopina w jego ojczyźnie. the competition. Each of them sounds different, We have talked about that with the jury. »»Skąd ta miłość Japończyków and each pianist extracts a different sound, that Maybe this reserve also depends on langu- do Chopina? is also inspiring. age. Japanese is very monotonous, in contrast Jak wiadomo Japonię zwie się krajem »»Before you came to Warsaw, you had to Chinese, with its exceptionally strong into- Kwitnącej Wiśni. Drzewo to, które w Japonii already won a prize at the Tchaikovsky nation. We are all from Asia, but we speak in kwitnie przez tydzień, ma niemal przezroczyste, Competition in Moscow. Why did you a completely different manner. We also convey delikatnie różowe kwiaty. To uosobienie ulotne- decide to take part in the Chopin emotions differently. This is influenced by nu- go piękna i doskonałości natury. Podobnie jak Competition? merous factors, not just culture, e.g. climate. In muzyka Chopina. Kochamy go za delikatność Chopin is an exceptional composer for eve- Japan, the seasons change very gently, without i elegancję, ale także za to, co ukryte głębiej, ry pianist. I had performed his music in Japan, intense contrasts. emocjonalną esencję, do której trzeba dotrzeć, but I dreamt of playing in Poland. After the »»How would you rate the level of this podobnie jak do duszy Japończyka. competition in Moscow, I already knew what year’s competition? »»U japońskich pianistów zwraca uwagę competition stress meant. I will never forget wa- The level of the participants is very high this znakomite przygotowanie techniczne, iting for the results, even if they do not depend year. Many of them have their own individual ale też pewna rezerwa emocjonalna. only on the performer’s skill and preparation. style. Comparing them is unusually interesting. Czy to wpływ japońskiej kultury? Competition success consists of many compo- I’m very curious of the final results. h Rozmawiamy o tym w gronie Jurorów. Być nents – the player’s condition on performan- — rozmawiała/interview by może ta rezerwa zależy też od języka. Japoński ce day and that necessary stroke of luck. Still Róża Światczyńska (polskie radio)

4 | XVI Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina | dzień osiemnasty | 18 października 2010 r. patroni o f i c j a l ny h o te l dla nas | exclusive chopin express

HAPPY BIRTHDAY!!!

DECCA Jacek Hawryluk

polskie radio Chopin na płytach Do-it-yourself Chopin ok Jubileuszowy zaktywizował wydawców. he Chopin Bicentennial Year has stimulated Płyt z muzyką Chopina wciąż przybywa, the recording industry. An increasing number Rwytwórnie reanimują katalogi, wydają nowe Tof discs are hitting the market, and labels are nagrania. Każda okazja jest dobra by zarobić. reissuing back catalogues as well as new recordings. Pytanie tylko czy z tej rzeki płyt wyłowimy choć Every opportunity is being taken to fatten the bot- jedną, która wejdzie do kanonu, do której będziemy tom line. Th e question is, can this torrent of new re- chcieli wracać? Moim ulubionym nowym nagraniem cordings produce one jewel to join the canon, one są Nokturny pewnego Hiszpana, bynajmniej nie we will return to years later? My favourite new chopinisty, o nazwisku Luis Fernando Pérez, który release is of Nocturnes performed by a certain gra je namiętnie, z południowym temperamentem Spaniard – not even a Chopinist – named Luis (Mirare). Z interpretacji historycznych zasłuchuję Fernando Pérez, who plays them with a southern się w, po raz pierwszy opublikowanych, radiowych temperament (Mirare). Of the historical interpreta- taśmach Marthy Argerich z lat . i . (DG). tions, I’m engrossed in radio recordings of Martha Chopina wznawia się w paczkach i pudełkach, po Argerich from the s and s, released on DG.  płyt. To ryzykowny wybór, bo nagrania są „prze- Chopin’s music is being released in packages and chodzone” i nie zawsze idealne. Rok Chopinowski box sets,  CDs at a time. It's a risky choice, becau- zapamiętam więc głównie dzięki wydawnictwom se many recordings are worn and less than perfect. specjalnym, takim jak: kolekcja NIFC-u z muzyką I may well remember the Chopin Year mainly for kompozytora graną na dawnych instrumentach, the special releases, such as the Fryderyk Chopin kolekcja Agory z piękną ikonograﬁ ą czy wydawana National Institute’s recordings of the composer’s na bieżąco kronika XVI Konkursu Chopinowskiego. music played on period instruments, Agora’s collec- Ale by być całkowicie szczerym: rzuciłem się tion with its beautiful iconography, or the ongoing ostatnio na archiwa Deutsche Grammophon releases chronicling the th Chopin Competition. udostępnione wyłącznie w Internecie, na nagrania, However, I’ve recently been devouring the ar- których próżno szukać na CD, a winyle dawno już chives of DG available only as downloads: Stefan Č DZIŚ URODZINY zdarłem: Stefan Askenase ( Walców), Julian von Askenase ( Waltzes), Julian von Karolyi, Halina NELSONA FREIRE Życzymy Wielu Szczęśliwych Chwil Karolyi, Halina Czerny-Stefańska, Ruth Slenczynska, Czerny-Stefańska, Ruth Slenczynska, Emil Gilels, z Muzyką Fryderyka Chopina. Sto lat! Emil Gilels, Brazylijczyk Roberto Szidon, a tak- the Brazilian Roberto Szidon, as well as Dang Th ai że Dang Tai Son na recitalu zarejestrowanym tuż Son at a recital recorded just after his win at the  Č TODAY IS NELSON FREIRE’S po Konkursie w  roku. Wszystko to można ku- Chopin Competition. All are available without you BIRTHDAY Many Happy Moments with Chopin’s pić bez wychodzenia z domu i zadawania dziesiątek having to leave the comfort of your home and ask Music and Best Wishes! pytań w sklepie. Klikam, ściągam, drukuję okład- dozens of questions at the store. I click, download, ki, składam pudełka i słucham. Wracają dobre czasy print the covers, make up the boxes, and I listen. Redakcja | „Zrób to sam”. Także dla Chopina. h Th e glory days of DIY are back. Even for Chopin. h Th e Chopin Express Team

KRONIKA KONKURSU | THE COMPETITION ON DISC CD 15, CD 16

III ETAP ,  października | rd STAGE AUDITIONS ,  October Fryderyk Chopin (1810–1849) Fryderyk Chopin (1810–1849) 10 Etiud z op. 25 7. As-dur nr 1 2.38 TT: 55.05 CD TT: 67.25 CD 15 16 8. f-moll nr 2 1.39 1. Rondo à la Mazur F-dur op. 5 8.50 1. Polonez ﬁ s-moll op. 44 9. F-dur nr 3 1.52 2. Bolero C-dur op. 19 7.45 [II etap 13.10.2010] 10.56 10. a-moll nr 4 1.46 Sonata h-moll op. 58 2. Polonez-Fantazja As-dur op. 61 12.44 11. e-moll nr 5 3.26 3. Allegro maestoso 9.10 Sonata b-moll op. 35 12. gis-moll nr 6 2.09 4. Scherzo 2.40 3. Grave. Doppio movimento 5.32 13. Des-dur nr 8 1.03 5. Largo 8.35 4. Scherzo 6.07 14. Ges-dur nr 9 1.06 6. Finale. Presto, non tanto 4.50 5. Marche funèbre 7.24 15. h-moll nr 10 3.54 7. Polonez-Fantazja As-dur op. 61 12.42 6. Finale. Presto 1.30 16. c-moll nr 12 2.58 ingolf Wunder, Austria/Austria, [79] Lukas Geniušas, Rosja-Litwa/Russia-Lithuania, [14]

Fortepian | Piano: STEINWAY Redaktor | Editor: StaNisŁaw Leszczyński Narodowy INstytUt Fryderyka CHopiNa | THe Fryderyk CHopiN INstitUte

18 October, 2010 | d ay eiGhteen | The 16th International Fryderyk Chopin Piano Competition | 5

  historia | history Chopin pod lupą | Chopin under the microscope

Irena Poniatowska

» Marcin Majchrowski: Pani profesor, czy istnieje coś takiego jak chopinologia? IRENA PONIATOWSKA: Istnieje, i to przede wszystkim dzięki Polakom. Rozkwit badań naukowych nad spuścizną i biografi ą Chopina nastąpił po II Ten jego niesamowity humor, który ujawnia się w listach wojnie światowej. Wielką rolę odegrały tu oczywiście trzy kongresy chopi- i w relacjach różnych ludzi, taka ironia cudowna! nologiczne, z których pierwszy odbył się w  roku. W  roku ukazała się korespondencja Chopina w opracowaniu Bronisława Edwarda Sydowa, która pozwala nam zgłębić osobowość kompozytora, choć- by jego stosunek do patriotyzmu i sztuki w ogóle. Obecnie trzy osoby, Zofi a przeprowadzili się do Pałacu Saskiego. Do niedawna byliśmy przekonani, że Helman, Zbigniew Skowron i Hanna Wróblewska-Straus, prowadzą badania Chopin, zatrzymując się w Poznaniu w drodze powrotnej z Berlina, odwie- w tej dziedzinie, uwzględniając dokumenty, które w międzyczasie odnaleziono. dził nie tylko arcybiskupa Teofi la Wolickiego, ale także Antoniego Radziwiłła. Ważne, by powstały nowe przekłady tej korespondencji na języki obce, ponie- Teraz stoi to pod znakiem zapytania, bo wiele wskazuje na to, że Radziwiłła waż istniejące są niedoskonałe, zarówno francuski, choć robiony był jeszcze w tym czasie w Poznaniu nie było. Te dwa fakty, które musiałam poprawić we pod egidą Sydowa, jak i angielski, zrobiony przez Arthura Hedleya. wspomnianej książce, pokazują ile jeszcze w naszej wiedzy o kompozytorze » Badania nad Chopinem prowadzone są nie tylko w Polsce… może się zmienić. Wielu nowych szczegołów dowiedzieliśmy sie z francu- Można wskazać kilka ośrodków chopinologii. Wśród zagranicznych naj- skiej książki o Pleyelu: na przykład, że Chopin występował w Tours w . większą aktywność przejawia ośrodek angielski, w którym na dużą skalę pro- Najpierw myślałam, że z orkiestrą, ale okazało się, że orkiestra tam grała, ale wadzi się badania, a także przygotowuje się – w Londynie – wydanie dzieł Chopinowi nie akompaniowała. Chopina odmienne od naszego Wydania Narodowego. Jedno i drugie bierze » Czy jest szansa, że odnajdziemy jeszcze jakąś nieznaną pod uwagę wszystkie dostępne źródła, ale ich stosunek do tych źródeł jest korespondencję Chopina, może nawet oryginały? nieco inny. Polski zespół zwraca przede wszystkim uwagę na estetykę dzie- Byłam akurat w Narodowym Instytucie Fryderyka Chopina, jak zadzwo- ła, estetykę brzmienia; dla angielskiego zespołu liczy się przede wszystkim, niła jakaś pani z Niemiec, twierdząc, że ma oryginał listu Chopina do Juliana można powiedzieć, „estetyka źródła”. Analizują wszystkie materiały źródło- Fontany. Nie wiem wprawdzie czy to list znany, czy nie. Zobaczymy. Ale we i decydują, które z nich odpowiada najlepiej danemu utworowi, na przy- myślę, że jeśli chodzi o korespondencję Chopina na pewno będzie można kład – pierwodruk francuski; wtedy on staje się tekstem głównym. Nie wol- jeszcze coś odnaleźć, skoro po dwustu latach odnalazł się list Konstancji do no tam nic korygować oprócz poprawienia oczywistych błędów. ojca Mozarta… » Czy życie i twórczość Chopina kryją jeszcze jakieś tajemnice? » Którą z książek o Chopinie poleciłaby Pani komuś, kto zachwycił Rok temu pracowałam nad albumem „Chopin – człowiek i jego muzyka”, się jego muzyką i chce go bliżej poznać? w wydaniu polsko-angielskim. Ostatnio przygotowywałam jego polsko-fran- „Cień jaskółki. Esej o myślach Chopina” Ryszarda Przybylskiego. To za- cuską wersję i już musiałam wprowadzić poprawki. Na przykład zawsze my- chwycająca książka. Jest to wprowadzenie w epokę, w epokę myśli: zarów- ślałam, że rodzina Chopinów, kiedy się przeprowadziła do Warszawy, to do no literackiej, jak i fi lozofi cznej. Nie tylko polskiej, bo autor komentuje też to, prawego skrzydła Pałacu Saskiego. Tymczasem okazuje się, że najpierw za- co Chopin mógł wziąć z fi lozofi i francuskiej. Na przykład jego słynne słowa mieszkali na Krakowskim Przedmieściu  (obecnie ), a dopiero w  roku „Dziś skończyłem Fantazją — i niebo piękne, smutno mi na sercu — ale to

6 | XVI Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina | DZIEŃ OSIEMNASTY | 18 października 2010 r. at amazing humour of his that comes up in letters and is mentioned by other people, that wonderful irony!

source materials and decide which best corresponds to a given composition, for example the French fi rst print, and then that one becomes authoritative. Nothing may be changed there, aside from obvious errors. » Do any secrets remain about Chopin’s life and art? A year ago, I was working on the album Chopin – e Man and His Music, in a Polish-English edition. Recently, I was working on its Polish-French counterpart, and had to make corrections. For instance, I always thought the Chopin family moved to Warsaw, into the right wing of the Saski Palace. RĘKOPISY FRYDERYKA CHOPINA/CHOPIN’S MANUSCRIPTS In fact, they actually fi rst moved to Krakowskie Przedmieście  (curren- Można oglądać na wystawie w Bibliotece Narodowej na Placu Krasińskich. tly No ), and then into the Saski Palace in . Until recently, we were Wśród nich są listy i autografy dzieł Chopina, m.in. Sonaty h-moll, convinced that when Chopin stopped in Poznań when returning from Berlin, Poloneza-Fantazji oraz Koncertu fortepianowego f-moll | On display at the he paid a visit not only to Archbishop Teofi l Wolicki but also to Prince Antoni exhibition at the National Library at Krasiński Square. Among the exhibits are Chopins original letters and manuscripts including these of the Sonata Radziwiłł. Now, that is uncertain because much evidence supports the fact in B minor, Polonaise-Fantaisie and Piano Concerto in F minor that Radziwiłł was not in Poznań at that time. ose two facts, which I had to correct in this book, illustrate how much of our knowledge about the composer may still change. We have learned many new details from the French nic nie szkodzi. Żeby inaczej było, może by moja egzystencja nikomu na nic book about Pleyel, e.g. that Chopin performed in Tours in . I initially się nie przydała”. Trzeba jednak czytać dalej: „Schowajmy się na po śmierci. thought he played with an orchestra, but it turns out that while an orchestra Nb. nie w sensie Le Roux – bo wówczas im młodszy się kto zabije, tym większą played there, it did not accompany Chopin. ma rację”. Chopin poznał fi lozofi ę Pierre’a Leroux dzięki środowisku George » Is it possible that we will discover some more of Chopin’s hitherto Sand. To była fi lozofi a, że każde następne życie prowadzi nas do doskona- unknown correspondence? Maybe even originals? łości. Można powiedzieć: kto popełni samobójstwo, przechodzi w następne, I happened to be at the Fryderyk Chopin National Institute when a woman o wiele doskonalsze, życie. Ale Chopin do Fontany pisze dalej „Stąd nie wnoś from Germany called, claiming she had an original letter from Chopin to żadnych złych myśli” – odnosząc się właśnie do Leroux – „Idę na obiad!”. Ten Julian Fontana. I don’t know if this letter has been seen before or not – we jego niesamowity humor, który zawsze ujawnia się w listach i w relacjach róż- will see. Nonetheless, I think when it comes to Chopin’s correspondence, new nych ludzi, taka ironia cudowna! Wciąż powtarzam, że z punktu widzenia things will certainly be discovered, considering that a letter from Constanze fi lologicznego tych listów nikt jeszcze nie opracował. Bo to jest skarb języ- to Mozart’s father appeared  years after it was written. ka polskiego. Zarówno archaizmy, jak i neologizmy, makaronizmy, rozma- » Which book about Chopin would you recommend to someone ite fonetyczne odczytania języka, na przykład angielskiego, z punktu widze- enthralled by Chopin’s music who would like to learn more about nia Francuza… Fantastyczny materiał dla językoznawcy na pracę doktorską. the man? Jak Pan widzi, chopinologia to nauka wciąż żywa. Cień jaskółki. Esej o myślach Chopina (“ e Shadow of the Swallow. An Essay on Chopin’s Ideas”) by Ryszard Przybylski, which is a wonderful book. h It is an introduction to the era, to the thoughts of the age from a literary and philosophical aspect. It is not limited to Poland, because the author also » Marcin Majchrowski: Madam Professor, does chopinology exist? comments on what Chopin might have taken from French philosophy. For IRENA PONIATOWSKA: It does, mainly thanks to the Poles. Academic example, his famed words: “Today I completed the Fantaisie, and the sky is research on Chopin’s work and biography intensifi ed after the Second World beautiful, and my heart is sad, but that doesn’t matter. If it were otherwise, my War. e three chopinology congresses, the fi rst held in , played an existence wouldn’t be of use to anyone.” But you have to read on: “Let us save important role here. ourselves until after death. NB not in the sense of Le Roux – because then the Chopin’s correspondence, edited by Bronisław Edward Sydow, was published younger you commit suicide, the better you are.” Chopin learned Pierre Le in , and enables us to learn more about the composer’s personality; for Roux’s philosophy through George Sand’s circles. at philosophy claimed example, his view on patriotism and on art overall. Currently, three people, Zofi a each successive life leads us closer to perfection. You could then assert that Helman, Zbigniew Skowron and Hanna Wróblewska-Straus, are conducting whoever commits suicide enters the next, far more perfect life. But Chopin research in this regard, working on documents discovered in the meantime. continues in his letter to Fontana: “Take no malevolent thoughts from here,” It is important for new translations of this correspondence to be published referencing Le Roux, “I’m off to lunch!” at amazing humour of his that because the current foreign-language translations are imperfect, including always comes up in letters and is mentioned by other people, that wonderful the French, even though it was done under the eye of Sydow, as well as the irony! I often say that no one has edited these letters from the philological English, completed by Arthur Hedley. point of view. ey are a treasure-trove of the Polish language: the archaisms » So, research on Chopin is also going on outside of Poland, then? and neologisms, macaronic phrases, various phonetic spellings of foreign ere are several chopinology centres. Outside Poland, the English one languages, e.g. English, from the point of view of a Frenchman – excellent is the most prolifi c; extensive research is being conducted and a release of material for a linguistics PhD thesis. As you can see, chopinology is a living Chopin’s works, diff erent from our National Edition, is being prepared. Both science. h of the editions have considered all available sources, but their views on these — rozmawiał/interview by M M ( ) sources diff er slightly. e Polish team focuses primarily on the work’s aesthetics, the aesthetics of the sound. Meanwhile, you could say the “aesthetics of the » JUTRO W CHOPIN EXPRESSIE: CHOPIN JAKO TWÓRCA PIEŚNI source” are of primary importance to the English team. ey analyse all TOMORROW IN THE CHOPIN EXPRESS: CHOPIN THE SONGWRITER

Hélène Tysman, Francja | France

Miroslav Kultyshev, Rosja | Russia

Daniil Trifonov, Rosja | Russia

Ingolf Wunder, Austria

Nikolay Khozyainov, Rosja | Russia Lukas Geniušas, Rosja – Litwa | Russia – Lithuania

François Dumont, Francja | France Paweł Wakarecy, Polska | Poland Evgeni Bozhanov, Bułgaria | Bulgaria

Ch o p i n Express o f i c j a l ny dziennik XVI Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina w y d a w c a | publisher Instytut Adama Mickiewicza Polska culture.pl | iam.pl & Gramophone music magazine gramophone.co.uk redaktor n a c ze l ny | e d i to r-in-chief Aleksander Laskowski redakcja angielska | english language e d i to r Emma Baker (Gramophone music magazine) ze s p ó ł | e d i to rs Bartosz Kamiński, Krzysztof Komarnicki, Dominik Skurzak, Małgorzata Wende fo to | p h o to Wojciech Grzędziński, Bartosz Sadowski p ro j e kt | design Marek Zalejski l ayo u t & prepress Studio Q

Organizator XVI Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina Narodowy Instytut Fryderyka Chopina Organiser of the 16th International Fryderyk Chopin Piano Competition The Fryderyk Chopin Institute nifc.pl

8 | The 16th International Fryderyk Chopin Piano Competition | d ay eighteen | 18 October, 2010