Z Bohatera Konfident

Total Page:16

File Type:pdf, Size:1020Kb

Z Bohatera Konfident 28 WYDarzyło się w XX wiekU Z bohatera konfi dent Daria Czarnecka Stanisława Gustawa Jastera „Hela”, żołnierza AK, obwołano zdrajcą mimo braku dowodów. Do dziś nie wiadomo, z czyjej ręki zginął. czerwca 1943 roku duże siły gestapo i policji obstawiły kościół pw. św. Aleksandra na pl. Trzech Krzyży w Warsza- 5wie. Nie była to zwykła łapanka. W tym czasie w kościele trwał ślub por. Mieczy- sława Uniejewskiego „Marynarza”, żoł- nierza oddziału „Osa”-„Kosa 30”, a akcja 5Niemców wyraźnie była zaplanowana. „Osa”-„Kosa 30” była specjalną jed- nostką Armii Krajowej, przeznaczoną do likwidacji niemieckich dygnitarzy i konfi dentów oraz akcji dywersyjnych i sabotażowych. Podlegała bezpośrednio Komendantowi Głównemu AK, a jej do- wódcą był podpułkownik Józef Szajewski „Philips”. Miała na koncie wiele udanych akcji, dlatego każda informacja na temat oddziału, nie mówiąc już o schwytaniu jego żołnierza, była dla gestapo ogrom- nym sukcesem. Uniejewski, łamiąc wszelkie zasa- dy konspiracji, zaprosił na ślub kole- Fot. Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau Fot. NAC Fot. WYDarzyło się w XX wiekU 29 gów z oddziału. Wszystkich zgarnęli Kunicki w swojej książce podaje dzie- uciec. Wedle „Rayskiego” to on miał za- Niemcy. Spośród aresztowanych pra- sięć rzekomych dowodów na rzecz tezy stawić pułapkę na szefa sztabu „Kosy”, wie stu osób (te, które nie były związa- o „podwójnej naturze” żołnierza „Osy”- por. Mieczysława Kudelskiego „Wikto- ne z konspiracją, później zwolniono), -„Kosy 30”, Stanisława Gustawa Jastera ra”, po tym jak zorientował się, że nie ma ponad dwadzieścia należało do „Osy”- „Hela”. go wśród aresztowanych. -„Kosy 30”. Wkrótce nastąpiły dalsze Przede wszystkim „Hel” był jakoby Aby móc bez podejrzeń powrócić do aresztowania, w tym szefa sztabu jed- bardzo ciekawski. Interesowali go przede oddziału, Jaster rzekomo sfi ngował swoją nostki, por. Mieczysława Kudelskiego wszystkim ludzie z dowództwa oddzia- ucieczkę i udał się do punktu kontakto- „Wiktora”, oraz Stanisława Gustawa łu, a także sam szef wywiadu „Rayski”. wego. Tam, bardzo pewny siebie, z dumą Jastera „Hela”. Jaster zwracał uwagę nie tylko na oddział pokazywał przestrzelone udo, mówiąc, Tak spektakularne rozbicie oddziału macierzysty, lecz także na inne forma- że uciekł z samochodu gestapo podczas musiało postawić przed wywiadem pod- cje podziemne. Brał m.in. udział w akcji przewożenia jego i „Wiktora” z ul. No- ziemia wiele pytań. Dopiero jednak po pod Celestynowem, którą przeprowadził wogrodzkiej w al. Szucha. Jest to trasa 25 latach od tych wydarzeń pojawiły późniejszy batalion „Zośka”. Miał go na bardzo krótka, a w dodatku przy drzwiach się relacje o niechlubnej roli, którą miał nią zabrać, nieświadomy prawdziwej roli samochodu znajdowali się uzbrojeni ge- w nich odegrać wspomniany „Hel”. Wy- „Hela”, jego przyjaciel, Jan Rodowicz stapowcy. Dlatego też Kunicki powątpie- dana w 1968 roku książka Aleksandra „Anoda”. wał w prawdziwość relacji „Hela”. Oglę- Kunickiego „Rayskiego” Cichy front. Ze Jaster nie pojawił się na ślubie Unie- dziny lekarskie rany wypadły dla Jastera wspomnień ofi cera wywiadu dywersyj- jewskiego – mimo że był zaproszony. wręcz katastrofalnie. Lekarz stwierdził, nego oddziałów Kedywu KG AK, w któ- Później tłumaczył, że zaspał. Niemcy że to niegroźny, bardzo płytki przestrzał rej po raz pierwszy napisano o rzekomej prawdopodobnie nie do końca wiedzie- mięśni. Poza tym ranę spowodował strzał zdradzie „Hela”, wywołała niespotyka- li, kogo schwytali. W rozpoznaniu kon- z małej odległości (na jej obrzeżu widocz- ną lawinę protestów, wyrazów poparcia spiratorów pomagał im według relacji ne były ślady prochu), pociskiem kalibru dla oskarżonego bohatera, a także wza- świadków konfi dent. Jak twierdzi Ku- 7 mm. Świadek aresztowania, kpt. Ry- jemnego przerzucania się odpowiedzial- nicki, był to Jaster – ukryty za framugą szard Jamontt-Krzywicki „Szymon”, nością za losy oddziału. okienną wskazywał gestapowcom prze- podał zaś, że gestapowcy byli uzbrojeni chodzących podwórkiem więziennym na w pistolety maszynowe kalibru 9 mm. Kunicki: sfi ngowana ucieczka Pawiaku żołnierzy „Kosy”, aresztowa- Mogłoby to sugerować, że Jaster postrze- Cichy front „Rayskiego” okazał się wca- nych w kościele św. Aleksandra. lił się sam (dał się postrzelić?), aby nie- le nie aż taki cichy. Rozdział zatytuło- Pułapki uniknął też „Wiktor”. Zo- groźnym zranieniem uwiarygodnić swą wany „Zdrajca”, kończący się słynnymi stał zatrzymany przez gestapo dopiero opowieść. W tym momencie „Hel” za- już słowami: „Zdrajca i konfi dent Ge- 12 lipca, podczas spotkania z Jasterem. czął się plątać. Oprócz tego kontrwywiad stapo Stanisław Jaster pseudonim »Hel« Na rozmowę z przełożonym nalegał właś- AK uzyskał wiadomość, że ktoś widział wyrokiem sądu Armii Krajowej został nie „Hel” – obydwu z ulicy zgarnęli do Jastera, jak wychodził z siedziby gesta- skazany na śmierć. Wyrok wykonano”, mercedesa gestapowcy. Wkrótce jednak po i nawet nie kulał. Ostatecznie „Hel” – odbił się szerokim echem wśród byłych „Hel”, lekko ranny w nogę, zgłosił się jak pisze Kunicki – lekko „przyciśnięty” żołnierzy AK, a także wśród byłych do oddziału, twierdząc, że udało mu się przyznał się do wszystkiego. Rzekomo więźniów KL Auschwitz. Trudno było bowiem pogodzić się z myślą, że młody Książeczka wojskowa Mieczysława Kudelskiego, bojowiec, pochodzący z patriotycznej szefa sztabu „Osy”-”Kosy 30” rodziny, uczestnik brawurowej uciecz- ki z KL Auschwitz (jego rodzice zginę- li później w tymże obozie) i likwidator konfi dentów, był po prostu „kretem” ge- stapo, który wydał swoich towarzyszy broni. Smaczku całej sprawie dodawało to, że autor Cichego frontu był szefem wywiadu „Osy”-„Kosy 30”, a 3 czerwca 1957 roku – w odpowiedzi na zapytanie Józefa Saskiego „Katody”, innego słyn- nego żołnierza AK – napisał, że podczas swojej pracy w podziemiu niczego złego o Jasterze nie słyszał. Fot. Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau Muzeum Państwowe Fot. 30 WYDarzyło się w XX wiekU podał nawet, że jego sensacyjna ucieczka z zewnątrz i nie ukrywał się za drzwia- z KL Auschwitz 20 czerwca 1942 roku mi ze szkła weneckiego, tylko obser- została sfi ngowana przez Politische Ab- wował zza okiennej framugi aresztowa- teilung (czyli obozowe gestapo), o czym nych znajdujących się na więziennym nie wiedzieli trzej inni uciekinierzy: dziedzińcu. Konfi dent miał być zresztą Kazimierz Piechowski, Józef Lempart średniego wzrostu, szczupły, o śniadej i Eugeniusz Bendera. Jaster był zdrajcą cerze i ciemnych włosach. Nijak więc – konkluduje Kunicki. Wyrok Wojsko- nie pasował do sylwetki dwumetrowe- wego Sądu Specjalnego został wykonany. go, postawnego, tlenionego blondyna, którym był Jaster. Strzembosz: Kunicki nierzetelny Pierwszy rozbieżności i niespójności Telegramy i listy gończe w argumentacji Kunickiego wyszczegól- Jednym z argumentów przeciwko Jaste- nił Tomasz Strzembosz, który na łamach rowi było rzekome sfi ngowanie przez „Rocznika Warszawskiego” w 1971 roku Politische Abteilung jego ucieczki podał w wątpliwość nie tylko rzetelność z KL Auschwitz. Przeciwko temu świad- rozdziału „Zdrajca”, lecz także reszty czą telegramy zawiadamiające o ucieczce wspomnień „Rayskiego”. Zarzucił Ku- czterech więźniów 20 czerwca 1942 roku nickiemu, że w swojej książce – która samochodem Steyr 220, w mundurach ma być przecież zapisem jego własnych SS i z bronią. Oprócz tego w księdze do- przeżyć – opiera się na relacjach osób wództwa warty odnotowano, że podczas trzecich, różnego rodzaju publikacjach, apelu stwierdzono brak czterech więź- a nie na tym, co sam widział lub w czym niów, 1. i 2. kompania miały zaś pod- uczestniczył. jąć pościg, który jednak zakończył się W obronie Stanisława Gustawa Ja- fi askiem. stera stawali również jego koledzy Zawiadomienia o ucieczce Piechow- z KL Auschwitz. Wielu z nich słało do skiego, Jastera, Bendery i Lemparta ro- Państwowego Muzeum Auschwitz-Bir- zesłano nie tylko do placówki gesta- kenau w Oświęcimiu listy protestacyj- po w Łodzi. W Mitteilungsblatt nr 25 ne, dając wyraz swojemu oburzeniu na z 25 czerwca 1942 roku, wydanym przez – ich zdaniem – insynuacje Aleksandra gestapo w Linzu, znajdujemy informację Kunickiego. Polemizowano także na ła- o poszukiwaniu m.in. Bendery i Jaste- mach prasy, m.in. w czasopismach „Za ra. Cała czwórka uciekinierów fi guruje Wolność i Lud” (cykl artykułów Jerzego w zbiorowym liście gończym wystawio- Ambroziewicza Zdrajca czy bohater?) nym w Generalnym Gubernatorstwie, czy „Polityka” (artykuł zwolenników sam zaś Stanisław Gustaw Jaster – także tezy o zdradzie Jastera, Piotra Stachie- w księdze gończej, wydanej przez nie- wicza i Stefana Smarzyńskiego, Żoł- miecką policję kryminalną w Berlinie. nierz czy konfi dent?). Wiele głosów Gdyby cała akcja została przygotowana w dyskusji było bardzo cennych. Moż- przez Niemców, tego rodzaju działania na tutaj wspomnieć chociażby list pi- nie byłyby przecież potrzebne. sarza i byłego więźnia Pawiaka, Leona Do tego nieprawdopodobne jest, aby Wanata, wystosowany do redakcji „Po- w ramach represji za sfi ngowaną uciecz- lityki”. Oburzony autor – naoczny świa- kę zamordowano rodziców Stanisława dek zdarzeń – protestował przeciwko Gustawa Jastera. O śmierci ojca i matki przekłamaniom, których dopuszczali się świadczyły do tej pory wyłącznie akty przeciwnicy „Hela”, powołując się na zgonów wystawione przez Standesamt relację Wanata zamieszczoną we wspo- (Urząd Stanu Cywilnego) Auschwitz, mnieniach Za murami Pawiaka. W liście które istotnie mogły być sfi ngowane. przytoczył jeszcze raz fragment swojej Jednak w ostatnim czasie wśród doku- Stanisław Gustaw Jaster z „Breloczkiem”
Recommended publications
  • Translator's Introductory Note
    Report ‘W’ KL Auschwitz 1940 – 1943 by Captain Witold Pilecki Copyright © by Andrzej Nowak and Hubert Blaszczyk, President of the Association of Polish Political Prisoners in Australia, 2013([email protected], [email protected]) Copyright © translations Report W (IPN BU 0259/168 t 6) by Dr. Adam J. Koch Acknowledgements: Hubert Blaszczyk, President of the Association of Polish Political Prisoners in Australia The Editorial Board gratefully acknowledges the support and financial generosity of Isis Pacific Pty Ltd in publishing of this book. The Editorial Board wishes to thank Mr. Jacek Glinka for his dedication to design and graphic setting of our book. Foreword: Dr.George Luk-Kozik, Honorary Consul-General for Republic of Poland Admission (A Yesteryear's hero?) and afterword (Instead of an Epilogue): Dr. Adam J. Koch My Tribute to Pilecki: Andrzej Nowak Biography: Publishers, translated by Krzysztof Derwinski Project coordinators: Andrzej Nowak, Jacek Glinka, Andrzej Balcerzak, Hubert Blaszczyk Project Contributors: Jerzy Wieslaw Fiedler, Zbigniew Leman, Zofia Kwiatkowska-Dublaszewski, Bogdan Platek, Dr. Zdzislaw Derwinski Editors: Dr. Adam Koch, Jacek Glinka, Andrzej Nowak; Graphic Design: Daniel Brewinski Computer processing of text: Jacek Glinka Publishers: Andrzej Nowak with the Polish Association of Political Prisoners in Australia All rights reserved. No part of this publication may be reproduced, without the prior permission of publishers. Picture Sources: The publishers wish to express their thanks to the following sources of illustrative material and/or permission to reproduce it. They will make the proper acknowledgements in future editions in the event that any omissions have occurred. IPN (Institute of National Remembrance) in Poland, Institute’s Bureau of Access and Documents Archivization, copies of original documents from IPN and Album ‘Rotmistrz Witold Pilecki 1901- 1948’ by Jacek Pawłowicz of IPN.
    [Show full text]
  • Sprawuj Się (Do Good): Using the Experience of Holocaust Rescuers to Teach Public Service Values
    SPRAWUJ SIĘ (DO GOOD): USING THE EXPERIENCE OF HOLOCAUST RESCUERS TO TEACH PUBLIC SERVICE VALUES ARTICLE * CHRISTINA A. ZAWISZA Introduction ........................................................................................................... 1051 I. Krakow Conference Theme: Lawlessness and the Holocaust ......................... 1056 II. The Therapeutic Jurisprudence Framework ................................................... 1059 A. TJ Principles ............................................................................................... 1060 B. TJ Techniques and Methodologies ........................................................... 1061 III. Attributes of the Altruists in the Holocaust .................................................. 1064 A. Individual Rescuers.................................................................................... 1065 B. Group Rescuers .......................................................................................... 1067 C. Why Would the Altruists Do What They Did? ........................................ 1068 IV. Rewinding and Reframing the Krakow Conference Through a Therapeutic Jurisprudence Lens ..................................................................... 1072 V. Teaching Professional Service Values from this Rewound and Reframed Lens .................................................................................................. 1075 A. Attributes of the Millennial Generation ................................................... 1075 Conclusion ............................................................................................................
    [Show full text]
  • Gazetka-Nr-9.Pdf
    ZESPÓŁ SZKÓŁ GASTRONOMICZNYCH im. Marii Skłodowskiej-Curie w Częstochowie Częstochowa, 6 grudnia 2017 Głos Gastronomika Wydanie 9 JEDYNA TAKA GAZETKA SZKOLNA W CZĘSTOCHOWie 1 Zespół redakcyjny: Karolina Burdziak Wiktoria Dłubak Michał Flak Adam Gawron Karolina Hubka Weronika Karmańska Magdalena Kleszcz Mateusz Łuczak Iwona Potrawka Natalia Stala Renata Wieczorek Mateusz Zatorski Sonia Ziętarek Martyna Zolińska Redaktor techniczny: mgr Bożena Górska Opiekun: mgr Katarzyna Stanek Nauczyciele współpracujący z zespołem redakcyjnym: mgr Monika Maślanka mgr Iwona Ostrowska 2 Przypominamy… gazetkę szkolną tworzą uczniowie, dlatego zapraszamy do współredagowania kolejnego numeru wszystkich, którzy mają coś ważnego do przekazania, chcą zaznaczyć i utrwalić swoją obecność w szkole. Do współpracy zapraszamy także osoby, które zajmują się działaniami twórczymi w różnej formie. Jeżeli piszesz, rysujesz, zajmujesz się fotografią… i chcesz podzielić się efektami swoich działań z innymi - zapraszamy. Znajdziesz tutaj także miejsce na prezentację indywidualnych zainteresowań. Warto podjąć wyzwanie. Nie musisz decydować się na stałą współpracę. Zapraszamy! 3 Od redakcji Witamy w nowym roku szkolnym. Wszystko co dobre, szybko się kończy. Musimy pożegnać wakacje i lato na cały rok. Mamy nadzieję, że Wasz odpoczynek były udany i zgromadziliście zapas pozytywnej energii, która będzie niezbędna do nauki w nowym roku szkolnym. Za nami dopiero kilka tygodni spędzonych w szkole, a już mogliśmy uczestniczyć w wielu ciekawych wydarzeniach. Do najważniejszych zaliczamy oczywiście obchody 50. rocznicy śmierci naszej wybitnej częstochowskiej poetki – Haliny Poświatowskiej. W aktualnościach przeczytacie o wszystkich działaniach uczniów, które zostały podjęte w związku z tym wydarzeniem. Ciekawie zapowiada się także Kącik Historyczny – autorzy artykułów powrócą do tematu powstania warszawskiego, przedstawią historię „Ochotnika do Auschwitz”. Zgodnie z obietnicą przedstawimy kolejnego wybitnego artystę naszego miasta – Jerzego Dudę – Gracza.
    [Show full text]
  • Niemieckie Wysiedlenia Z Zamojszczyzny
    BIULETYN IPN nr 5 (14)/2013 Szkoły czerwonej elity Pierwszy bunt – maj 1946 roku Erich Koch – ostatni król Prus Niemieckie wysiedlenia z Zamojszczyzny Cena 6 zł (5%VAT) ISSN 2084-7319 Dodatek specjalny: fragmenty albumu Agnieszki Jaczyńskiej SONDERLABORATORIUM SS. 9 772084 73100231 ZAMOJSZCZYZNA numer indeksu 284521 nakład 9500 egz. BIBLIOTEKAKALENDARIUM XX WIEKUIPN 7373 Aparat represji wo- „Kontynuowali dzia- Paweł Sasanka, Sła- bec Kościoła w latach łalność związkową…”. womir Stępień, Zimna 1944–1956. Teryto- Sądzeni z powodów wojna. Krótka historia rium obecnej diecezji politycznych w woje- podzielonego świata DRUGA EDYCJA PROJEKTU sandomierskiej, red. wództwie gdańskim (album), IPN, Warsza- NA TO CZEKA Mariusz Krzysztofi ń- w latach 1981–1983, wa 2012, ss. 364. ski, ks. Józef Marecki, wstęp i oprac. Arka- BIBLIOTEKA ks. Bogdan Stanaszek, diusz Kazański, biogra- IPN, Wydawnictwo my Arkadiusz Kazański, WYSYŁKA PUBLIKACJI HISTORYCZNYCH DO BIBLIOTEK WAM, Kraków 2012, Marcin Węgliński, IPN, Gdańsk 2012, Studia nad wywia- ss. 490. ss. 240. dem i kontrwywiadem Bytom w cieniu Krzysztof Osiński, Polski w XX wieku, oferuje bibliotekom publicznym dwóch totalitaryz- Piotr Rybarczyk, t. 1, red. Wojciech Instytut Pamięci Narodowej mów. Szkice z dziejów Kryzys bydgoski 1981. Skóra i Paweł Skubisz, bezpłatne pakiety 20 publikacji historycznych dotyczących XX- miasta 1933–1989, Przyczyny, przebieg, IPN, Szczecin 2012, -wiecznych dziejów Polski. Szczegółowe informacje znajdują się red. Sebastian Rosen- konsekwencje. t. 1: ss. 774. baum, IPN, Monografi a, IPN, na stronie www.dlabibliotek.ipn.gov.pl Katowice 2012, Bydgoszcz–Gdańsk– ss. 432. Warszawa 2013, ss. 392 + ss. 32 wkł. zdj. Tadeusz Westfal Projekt realizowany jest przez Karaś (1915–1944). Biuro Edukacji Publicznej IPN Encyklopedia So- Kryzys bydgoski 1981.
    [Show full text]
  • Informator Oferta Muzeum AK Dla Seniora
    AKtywna Akademia: Oferta Muzeum AK dla Seniora. Konspekt zajęć dla Seniorów 1 Temat: Konspiracja w czasie okupacji 1939–1945. Struktury cywilne i wojskowe Polskiego Państwa Podziemnego Cel główny: Uczestnik poznaje rożne aspekty funkcjonowania struktur konspiracyjnych PPP. Uczestnik zajęć poznaje specyfikę funkcjonowania struktur organizacji wojskowych: Służby Zwycięstwu Polski, Związku Walki Zbrojnej, Armii Krajowej. Cele operacyjne: postacie: Michał Karaszewicz-Tokarzewski, Kazimierz Sosnkowski, Stefan Rowecki, Tadeusz Komorowski, Leopold Okulicki, Jan Stanisław Jankowski, Emil Fieldorf, Witold Pilecki daty: 01.09 i 17.09 1939 r., 27.09.1939 r., 12.10.1939 r., 13.11.1939 r., 14.02.1942 r., 1.08.1944 r., 19.01.1945 r. pojęcia: Polskie Państwo Podziemne, Służba Zwycięstwu Polski, Związek Walki Zbrojnej, Armia Krajowa, okupacja, Generalne Gubernatorstwo, konspiracja, dywersja, sabotaż, akcja „Burza”, Powstanie Warszawskie, BIP, „Cichociemni”, wywiad, konspiracyjna produkcja, kurierzy i emisariusze, Delegatura Rządu na Kraj, Departamenty PPP wydarzenia: wojna obronna, powołanie SZP, przekształcenie SZP na ZWZ, zmiana nazwy ZWZ na AK, rozwiązanie AK, rozpoczęcie akcji „Burza”, wybuch Powstania Warszawskiego Plan zajęć: I Zwiedzanie fragmentów ekspozycji. 1. Dwie okupacje 2. Misja mjr. Galinata AKtywna Akademia: Oferta Muzeum AK dla Seniora. 2 Konspekt zajęć dla Seniorów 3. Znak „Polski Walczącej” 4. Polskie Państwo Podziemne 5. Szare Szeregi 6. Szlaki kurierskie 7. BIP 8. Schron prasowy 9. Zaopatrzenie 10. Cichociemni 11. Wywiad AK 12. Sabotaż- represje-dywersja 13. Akcja „Burza” 14. Powstanie Warszawskie II Zajęcia warsztatowe połączone z prezentacją multimedialną pt. „Okupacja i konspiracja”. III Projekcja filmu „Polskie Państwo Podziemne (1939-1945)”. IV Dyskusja. Uczestnicy zajęć przy kawie będą mogli zabrać głos w dyskusji nad poruszoną tematyką zajęć. AKtywna Akademia: Oferta Muzeum AK dla Seniora.
    [Show full text]
  • In March 2018 Two Students from Torquay Girls Grammar School
    In March 2018 two students from Torquay Girls Grammar School, Ellen Carthew and Cyann Fielding, representing the History Department, visited Auschwitz extermination camp in southern Poland with the Holocaust Educational Trust. As part of the project they met a Holocaust survivor. This is an account by Ellen of the interview. Anna Under the cover of the Second World War, for the sake of their “new order”, the Nazis sought to destroy all the Jews from Europe. For the first time in history, industrial methods were used for the mass extermination of a whole people. Six million were murdered, including 1,500,000 children The Nazis enslaved and murdered millions of others as well. Gypsies, people with physical and mental disabilities, Poles, Soviet prisoners of war, trade unionists, political opponents, prisoners of conscience, homosexuals, and others were killed in vast numbers - Imperial War Museum London I met with Alina Hughes, on Wednesday 14th March, to talk about her mother’s life both pre and post war as a Polish women living in Krakow and as a prisoner of Auschwitz. Much of the information she had on her mother’s life was obtained posthumously, through Alina’s own research, as like so many of the survivors Anna did not dwell on the past and much of the formal records of her life were destroyed by the Gestapo. Ana Bialas was born in a city on the outskirts of Krakow, before the war she worked for the Municipal Authority in her town. She was arrested by the Gestapo as a possible 5th columnist (a person who could undermine the authorities from within) in 1942.
    [Show full text]
  • The Second World War and Its Continuing Relevance
    The Second World War and its Continuing Relevance Photographs on the cover: The Pilecki family archive, Polish Underground Movement Study Trust The Second World War and its Continuing Relevance Publication accompanying the exhibition “The Volunteer. Witold Pilecki and his mission to infiltrate Auschwitz” Edited by Mateusz Fałkowski Warszawa – Berlin 2019 Translation and Proofreading: Beate Achilles, Joanna Adamczyk, Steffen Beilich, John Cornell, Sebastian Feller, Nora Gielke, Maciej Grabski, Małgorzata Hoc, Ian Stephenson, Herbert Ulrich, Stefan Widdess, Tina Wünschmann, Maciej Zakrzewski, Cover Design: pigalopus – Malwina Borowiec, Karolina Chodur Graphic Design and Typesetting: pigalopus – Malwina Borowiec, Karolina Chodur Copyright © by Instytut Pileckiego, 2019 Instytut Pileckiego Warszawa, ul. Foksal 17 Berlin, Pariser Platz 4a www.instytutpileckiego.pl www.pileckiinstitut.de ISBN 978-83-66340-09-1 The Pilecki Institute in Berlin and perspectives on the Second World War 005 The exhibition. Pilecki and his mission to infiltrate Auschwitz 009 The war. Towards a perfect death factory 022 Remembrance and post-war justice 039 Wojciech Kozłowski Historian and Director The Pilecki of the Pilecki Institute in Warsaw Institute in Berlin Today, on September 16, 2019 the Pilecki Institute inaugurates its foreign branch in Berlin. and perspectives It is a special moment for us and I am delighted 005 to see that long months of hard work have come on the Second to fruition, and that from now on people from Berlin and the whole of Germany have a unique World War place at hand that will serve as an international meeting space for culture, scholarship and learning about 20th-century history, its memory, and its significance in the building of a better future in Europe, and in particular between Germany and Poland.
    [Show full text]
  • Holocaust Camps and Killing Centers
    CONTENTS Important Events of the Holocaust 4 Introduction 6 Th e Camps of the Th ird Reich Chapter One 10 Journey to Extinction Chapter Two 20 Slaves of the Reich Chapter Three 32 Human Guinea Pigs Chapter Four 44 Th e Killing Grounds Chapter Five 56 Resistance, Escape, and Liberation Source Notes 69 Important People 73 For Further Research 75 Index 77 Picture Credits 80 IMPORTANT EVENTS OF THE HOLOCAUST 1941 Germany invades the Soviet Union; the 1937 Germans massacre about one hundred thousand Jews, Roma (Gypsies), Buchenwald Communists, and others at Babi Yar concentration in Ukraine; the United States declares camp is established war on Japan and Germany after Japan in east-central attacks Pearl Harbor. Germany. 1920 The Nazi Party publishes its 25-point program declaring its 1940 intention to segregate 1925 The Warsaw ghetto—a Adolf Hitler’s autobiographical Jews from so-called 1.3 square mile (3.4 sq manifesto Mein Kampf is published; Aryan society and to km) area sealed off from in it he outlines his political ideology eliminate the political, the rest of the city by and future plans for Germany and legal, and civil rights high walls, barbed wire, calls for the violent elimination of the of Germany’s Jewish and armed guards—is world’s Jews. population. established in Poland. 1920 1934 1936 1938 1940 1918 1935 The Treaty of Versailles, The Nuremberg Laws, excluding German marking the formal end Jews from citizenship and depriving 1939 of World War I and a them of the right to vote and hold public Germany invades Poland, humiliating defeat for offi ce, are enacted.
    [Show full text]
  • Przystanek Historia ARTYKUŁ Z Bohatera Konfident OKRES
    Przystanek historia https://przystanekhistoria.pl/pa2/tematy/gestapo/35011,Z-bohatera-konfident.html ARTYKUŁ Z bohatera konfident OKRES HISTORYCZNY (1939-1945) II wojna światowa Autor: DARIA CZARNECKA 12.03.2019 5 czerwca 1943 r. duże siły gestapo i policji obstawiły kościół pw. św. Aleksandra na pl. Trzech Krzyży w Warszawie. Nie była to zwykła łapanka. W tym czasie w kościele trwał ślub por. Mieczysława Uniejewskiego „Marynarza”, żołnierza oddziału „Osa”-„Kosa 30”, a akcja Niemców była zaplanowana. „Osa”-„Kosa 30” była specjalną jednostką Armii Krajowej, przeznaczoną do likwidacji niemieckich dygnitarzy i konfidentów oraz akcji dywersyjnych i sabotażowych. Podlegała bezpośrednio Komendantowi Głównemu AK, a jej dowódcą był podpułkownik Józef Szajewski „Philips”. Miała na koncie wiele udanych akcji, dlatego każda informacja na temat oddziału, nie mówiąc już o schwytaniu jego żołnierza, była dla gestapo ogromnym sukcesem. Uniejewski, łamiąc wszelkie zasady konspiracji, zaprosił na ślub kolegów z oddziału. Wszystkich zgarnęli Niemcy. Spośród aresztowanych prawie stu osób (te, które nie były związane z konspiracją, później zwolniono), ponad dwadzieścia należało do „Osy”-„Kosy 30”. Wkrótce nastąpiły dalsze aresztowania, w tym szefa sztabu jednostki, por. Mieczysława Kudelskiego „Wiktora”, oraz Stanisława Gustawa Jastera „Hela”. Stanisław Jaster (1921-1943) Tak spektakularne rozbicie oddziału musiało postawić przed wywiadem podziemia wiele pytań. Dopiero jednak po 25 latach od tych wydarzeń pojawiły się relacje o niechlubnej roli, którą miał w nich odegrać wspomniany „Hel”. Wydana w 1968 roku książka Aleksandra Kunickiego „Rayskiego” „Cichy front. Ze wspomnień oficera wywiadu dywersyjnego oddziałów Kedywu KG AK”, w której po raz pierwszy napisano o rzekomej zdradzie „Hela”, wywołała niespotykaną lawinę protestów, wyrazów poparcia dla oskarżonego bohatera, a także wzajemnego przerzucania się odpowiedzialnością za losy oddziału.
    [Show full text]
  • Tomasz Raczek
    SPIS treści W NUMERZE wywIAD NUMERU TEMAT NUMERU Dorota Kobiela, Małgorzata Polskie filmy 36 Szumowska, Anna 46 w dystrybucji zagranicznej Zamecka, Katarzyna Lewińska WSTĘPNIAK POLSKIE PREMIERY Z polskim filmem Moja (filmowa) muzyka 76 dookoła świata 66 Od Prezesa SFP 2 Kalendarz premier 53 Kazimierz Piechowski 77 SFP/ZAPA 3 Plan B 54 RYNEK FILMOWY Uwaga… Kręcimy! 78 Sławomir Grünberg 68 NAGRODY SFP 4 Pomiędzy słowami 56 Kodak odchodzi... 80 Roberto Cueto 70 NA PLANIE Filmowy PEN Club 82 WYDARZENIA Eter 58 Europejskie Nagrody Filmowe 12 PRZEZ SUBIEKTYW SWOICH NIE ZNACIE Krótkometrażowcy 72 40-lecie WRiTV 14 W PRODUKCJI 60 Maria Etienne 84 Zatopiona w muzyce 73 10 lat Łódzkiego Funduszu POLONICA STUDIO MUNKA 86 Filmowego 18 Wyobraź sobie 74 Polscy filmowcy na świecie 62 Konferencja o festiwalach PISF 88 filmowych 20 GALERIA Kinokozetka – Konfrontacje 21 POLSKIEGO PLAKATU Kinokozetka i Dyplomaci FILMOWEGO 90 w Kulturze 22 KSIĄŻKI 92 JUBILEUSZE Stefan Szwakopf 26 IN MEMORIAM Radosław Piwowarski 28 Alina Faflik 98 Maciej Kijowski 99 FESTIWALE W POLSCE Człowiek w Zagrożeniu 30 VARIA 100 Fot. Dawid Żuchowicz/Agencja Gazeta, Krzysztof Wiktor/HBO Festiwal Filmu Niemego 31 BOX OFFICE 104 Cinergia 32 Watch Docs 33 POLSKIE KINO HISTORYCZNE Ale Kino! 34 NA DVD 110 Rys. Henryk Sawka MAGAZYN FILMOWY nr 78/luty 2018 1 WSTĘPNIAK SFP/ZAPA PRośBA SądU WYDAWCA Stowarzyszenie Filmowców Polskich REDAKCJA KOleżeńskIEGO NASZEGO Redaktor naczelny Tomasz Raczek Zastępca redaktora naczelnego Anna Głaszczka Sekretarz redakcji Aneta Ostrowska Redaktor Jerzy Armata STOWARZYSZENIA Redakcja tekstów i korekta Julia Michałowska Fotoedycja Aneta Ostrowska Projekt graficznyMagdalena Górska Studio graficzneAnna Abratańska Szanowne, Drogie Koleżanki Jesteśmy środowiskiem twórców, a więc ludzi o szczegól- Druk ArtDruk ul.
    [Show full text]
  • I Escaped from Auschwitz | World News | the Guardian Page 1 of 5
    I escaped from Auschwitz | World news | The Guardian Page 1 of 5 I escaped from Auschwitz Kazimierz Piechowski is one of just 144 prisoners to have broken out of the notorious Nazi camp and survive. Today aged 91, he tells his extraordinary story Interview by Homa Khaleeli guardian.co.uk, Monday 11 April 2011 20.30 BST larger | smaller Kazimierz Piechowski in 2011. 'We just planned that I would play the role of an SS officer so well that the guards would believe me.' Photograph: Christian Sinibaldi for the Guardian On 20 June 1942, the SS guard stationed at the exit to Auschwitz was frightened. In front of him was the car of Rudolph Höss, the commandant of the infamous concentration camp. Inside were four armed SS men, one of whom – an Untersturmführer, or second lieutenant, was shouting and swearing at him. "Wake up, you buggers!" the officer screamed in German. "Open up or I'll open you up!" Terrified, the guard scrambled to raise the barrier, allowing the powerful motor to pass through and drive away. Yet had he looked closer, the guard would have noticed something strange: the men were sweating and ashen-faced with fear. For far from being Nazis, the men were Polish prisoners in stolen uniforms and a misappropriated car, who had just made one of the most audacious escapes in the history of Auschwitz. And the architect of the plot, the second lieutenant, was a boy scout, to whom the association's motto "Be prepared" had become a lifeline. Almost 70 years later, prisoner 918 is holding forth in the home of the scouting association, Baden Powell House in London.
    [Show full text]
  • Kwartalnik Spoůeczno-Kulturalny
    KOCIEWSKI MAGAZYNNR 3(78) lipiec • sierpieý • wrzesieý 2012 REGIONAPL ISSN 0860-1917 CENALNY 5,00 zã Kwartalnik spoÙeczno-kulturalny WYDANIE SPECJALNE NA SPOTKANIE KOCIEWIAKÓW W NUMERZE KOCIEWSKI 2 Kazimierz Ickiewicz • PREZYDENT RP NA KOCIEWIU 2 Grzegorz Oller • GADÓMY PO NASZAMÓ 3 OD REDAKCJI 4 WYDARZYàO SIĉ NA KOCIEWIU... MAGAZYN 5 Marek Kordowski SUBKOWY NA PRZESTRZENI WIEKÓW (cz. XI) 8 Grzegorz WoliĔski • CUDOWNE UZDROWIENIE 12 Jakub Borkowicz • REDAKTOR, POLITYK, REGIONALNY WIĉZIEē BEREZY KARTUSKIEJ 15 Jan Ejankowski Kwartalnik spoáeczno-kulturalny 46 LAT MUZEUM W PIASECZNIE (cz. II) wydanie specjalne 18 Kazimierz Ickiewicz PIONIER POLSKICH KÓàEK ROLNICZYCH Nr 3 (78) wrzesieĔ • paĨdziernik • listopad 2012 • PL ISSN 0860-1917 22 Stanisáawa WieliĔska • NATURA UCZY NAS POKORY 23 W NASZYCH SERCACH I PAMIĉCI WYDANO ZE ĝRODKÓW BUDĩETU MIASTA TCZEWA Wieczór okraszony wspomnieniami o Romanie Landowskim 26 Zbigniew Potocki • DZIAàALNOĝû INSTYTUCJI RADA PROGRAMOWA HISTORYCZNEJ NA PRZYKàADZIE MUZEUM Kazimierz Ickiewicz – przewodniczący ZIEMI KOCIEWSKIEJ W STAROGARDZIE GD. Jerzy Cisewski, Czesáaw Glinkowski, Józef Golicki, Andrzej Grzyb, 29 Hubert Pobáocki • SIEDEM LAT DZIAàALNOĝCI Jan Kulas, prof. Maria Pająkowska-Kensik, Józef Zióákowski TRÓJMIEJSKIEGO KLUBU KOCIEWIAKÓW 31 Hubert Pobáocki • POMORSKO-KOCIEWSKIE REDAKCJA SZPORTOWCE WSPOMNIANE W ROKU EURO 2012 Halina Rudko redaktor naczelna 32 Maria Pająkowska-Kensik Kociewski Kantor MOJE KOCIEWIE. Z PERSPEKTYWY OPTYMISTKI Edytorski opracowanie graficzne i áamanie 34 Mirosáawa Möller • CUDZE CHWALITA A SWYGO NIE ZNATA WYDAWCA 36 Alicja Sáyszewska Kociewski Kantor Edytorski KULTURA MAàEJ OJCZYZNY W PELPLINIE Sekcja Wydawnicza Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Aleksandra Skulteta w Tczewie 39 Jan Ejankowski OBCHODY ROCZNICOWE POWSTANIA dyrektor Urszula Wierycho PIASECKIEGO KÓàKA ROLNICZEGO (1863-2002) ADRES REDAKCJI I WYDAWCY 42 Patrycja Hamerska • URODA KOCIEWIA 83-100 Tczew, ul.
    [Show full text]