NIJS FAN DOARPSBELANG We schrijven het jaar 1515. Een woeste horde snel mogelijk de finish te bereiken. De een wat Saksisch gezinde Leeuwarders trekt op naar sneller dan de ander en sommigen haalden het Holwerd. Zij komen verhaal halen bij Syds helemaal niet. Hilarische taferelen…. Al met al Buwinga op Bonga State. Hij staat aan de kant een zeer geslaagd evenement en een pluim van van de hertog van Gelre. In die tijd woedde waardering voor de organisatie!! er in Fryslân hevig strijd tussen aanhangers van de Gelderse en Saksische hertogen. De horde Hertstratingswerkzaamheden steekt het dorp in vuur en vlam en branden Van de gemeente is het onderhoudsplan straat- het tot de grond toe af. De eigendommen werk 2015 ontvangen. Op het programma van Syds worden verbeurd verklaard. Voor staat dit jaar de Tsjerkestrjitte. Deze zal vanaf de tweede keer in honderd jaar wordt zo de kerktoren tot aan de Fiskwei geheel op- Holwerd door brand verwoest. Het gebeurde nieuw worden herstraat. Dan is er het tegelpad eerder in 1421 toen het dorp geteisterd werd van de ijsbaan over de iisbaanbrêge naar de door een grote brand. Daaraan ontleende een Haniastrjitte. De tegels worden opnieuw ge- andere state Brandstede, ook wel Barndestede legd. In het buitengebied van Holwerd wordt de (= verbrande plaats) genoemd, haar naam. De zijweg van de Miedwei (vanaf huisnummer 7) meeste huizen waren destijds van hout en stro tot aan de gemeentegrens met Ferwerderadiel en dus zeer brandbaar. Maar wat een heftige opnieuw geasfalteerd. Wanneer de uitvoering periode in de geschiedenis van onze streek. En gaat plaatsvinden wordt bepaald door de aan- dat is dit jaar precies 500 jaar geleden. Gelukkig nemer. maar dat er in de tussenliggende eeuwen heel wat veranderd is. Ledenvergadering De vergadering, die 31 maart werd gehouden Zeepkistenrace in MFA De Ynset, werd door een vijftigtal le- Op 11 april organiseerde de activiteitencom- den en personen uit de gemeentelijke politiek missie de 1e zeepkistenrace in ons dorp. bijgewoond. Wat er in 2014 gebeurd is en Nadat er in 2014 ook al eens een poging is verder de lopende zaken passeerden de revue. gedaan om dit te organiseren, wat slechts 1 De financiën werden goedbevonden en als kas- deelnemer opleverde, stond het er dit jaar commissieleden zijn Louwina van Hulst en Dirk met de deelname een stuk beter voor. Maar Bergema benoemd. De verschillende deelcom- liefst 22 zeepkisten verschenen er aan de start. missies van Dorpsontwikkelingsmaatschappij Ieder deelnemer had zijn best gedaan om wat Holwerd (DOM), Stichting Recreatie en moois van de zeepkist te maken. Middenin de Toerisme Holwerd (SRTH), Stichting Holwerter Foarstrjitte was een helling opgebouwd en was Feest en Activiteitencommissie deden verslag. de baan richting Alewâl (eigenlijk Van Aylvawâl Namens het Waddenbelevingscentrum, dat in geheten) uitgezet. Links en rechts strobalen, de voormalige Gereformeerde Kerk wordt ge- een tent bij de finish en met Willem Verbeek realiseerd, voerde architect Bikker het woord. als spreekstalmeester had de commissie het Er wordt door de vrijwilligers hard gewerkt allemaal keurig voor elkaar. Het weer was in en als alles volgens plan verloopt zal het het begin een beetje druilerig maar dat kon het belevingscentrum na de zomervakantie wor- publiek niet weerhouden om massaal te komen den geopend. Na goedkeuring van de leden kijken. Maar gelukkig knapte het tegen half zes konden de nieuwe bestuursleden Sija van der op en brak de zon door. De aanwezigen kon- Wal en Marijke van der Laan, die al een poos den genieten van de een na de andere zeepkist meedraaien, offcieel door voorzitter Hessel die in drie ronden de helling afdenderden en Hiddema worden benoemd. Na het officiële in volle vaart de Foarstrjitte in schoten om zo deel hielden Jan Jelle Jongsma (It Fryske Gea)

DOARPSBEL NR. 172 JUNI 2015 • 1 en Henk Jan van der Veen (Staatsbosbeheer) Waddentour hun verhaal over de buitendijkse natuur die bij Op 9 juni is er voor bewoners van onze oude hun instanties respectievelijk ten westen en ten dorpskern, waarvan het pand is opgenomen in oosten van de pier in beheer zijn. de zogenaamde Waddentour, in de Gouden Klok een voorlichtingsavond gehouden over de Fietsenstalling stand van zaken. De tour is een wandelroute In de vorige doarpsbel berichtten wij u dat de door de beschermde dorpsgezichten van Ee, starthandeling voor de bouw van de nieuwe Paesens-Moddergat, Metslawier en Holwerd. fietsenstalling bij de buslus aan de rondweg Inmiddels is er veel materiaal verzameld en zijn door gedeputeerde Johannes Kramer in maart er mooie bijpassende foto’s gevonden. Er werd zou worden gedaan. Nadat de doarpsbel al ter nieuws gegeven over de bij de Waddentour perse was gegaan kregen wij bericht dat dit behorende folder en de website op internet om ‘agendatechnische redenen’ geen doorgang waar meer informatie over de betreffende kon vinden. Inmiddels is de bouw voltooid. Het panden te vinden zal zijn. Tevens werden de ziet er keurig netjes uit. Dorpsbelang is nog in bordjes die op of bij de woningen geplaatst overleg met de provinsje Fryslân om nog een gaan worden getoond. Op niet al te lange bankje geplaatst te krijgen. Ook zal er onder- termijn zullen we het resultaat van dit mooie zocht worden of er nog een stukje overkapping initiatief kunnen bewonderen. aan de achterkant van het bushokje geplaatst kan worden zodat men afhankelijk van de wind- Parkeren richting aan twee kanten uit de wind en regen Dorpsbelang is in gesprek geweest met wet- op de bus kan wachten. De provinsje heeft ook houder Pytsje de Graaf, de dorpencoördina- aangegeven een paar fietskluizen te willen gaan tor, afdeling verkeerszaken en de buurtagent. plaatsen. Daarvoor worden eerst de resultaten Parkeerproblemen doen zich voor aan Achter van een proef met dit soort kluizen elders in de Hoven en in de kleine straten van de het land afgewacht. Mocht u belangstelling dorpskern. Aan Achter de Hoven (maar ook hebben voor de huur van een dergelijke kluis elders) zien we een toename van parkeren dan kunt u dat aan dorpsbelang doorgeven. door Amelandgangers die het betaald parkeren De nieuwe stalling zal nog feestelijk worden ontlopen. Het is lastig hier wat tegen te doen, geopend door de provinsje, maar een datum want de ruimte is openbaar. Maar ook is er daarvoor is nog niet bekend. een toename van het aantal auto’s van de eigen

BESTUUR DORPSBELANG HOLWERD Voorzitter: Hessel Hiddema, Algemene bestuursleden: Mûnereed 6, tel. 561716. - Theo Broersma, Hemmingawei 1, Secretaris: Femke Meindertsma, tel. 561661. Achter de Hoven 13. - Arnoud Haitsma, De Iest 5, tel. 346619 Penningmeester: Klaske Miedema-Jensma, - Marijke van der Laan-Heshof, Foarstrjitte 20, Grândyk 5, tel. 562172. tel. 562487 - Sija van der Wal, Opslach 10, E-mail: [email protected] tel. 562416 - Henk Willemsen, Waling Dykstrastrjitte 5, Postadres Dorpsbelang: tel. 561035. Postbus 24, 9150 AA Holwerd. IBAN: NL37 RBRB 0694 0539 61 Redactie Doarpsbel: Henk Willemsen, Waling SNS Regio Bank, nr. 69.40.53.961 Dykstrastrjitte 5, 9151 JK Holwerd, tel. 0519- 561035, [email protected].

2 • DOARPSBEL NR. 172 JUNI 2015 inwoners te constateren waardoor de druk op bij de DOM in te dienen. Wel is het zo dat het de beperkte ruimte toeneemt. Borden met experiment duurzaam beschermde dorpsge- tekst ‘alleen voor aanwonenden’ zou een optie zichten Dongeradeel nog doorloopt tot de zo- kunnen zijn. Dat is echter niet wenselijk, want mer van 2017 en dat er een kleine kans bestaat dan zal de Amelandganger zijn auto elders op herverdeling van de beschikbare gelden uit in het dorp parkeren. Verschuiving van het andere weinig gebruikte geldpotten. Wij kun- probleem, maar geen oplossing! In Harlingen nen daar echter geen garantie voor geven en is gekozen voor een betaald vergunningensy- kunnen er ook geen uitspraken over doen. Dit steem voor bewoners. Dat is ons inziens ook onderwerp zal in ieder geval aan de orde ko- geen optie. Het stukje Waling Dykstrastrjitte men in de tussentijdse evaluatie van het project ter hoogte van de oude supermarkt met de dat op het programma staat van de Provinsje bocht mee de Foarstrjitte in heeft aan de rech- Fryslân en de gemeente Dongeradeel. Ook terkant een gele streep gekregen. Hier mag dus de 4 DOMmen (Holwerd, Metslawier, Ee en niet worden geparkeerd. Inmiddels worden de Paesens-Moddergat) zullen hier bij betrokken voertuigen aan de linkerkant geparkeerd wat worden. niet de schoonheidsprijs verdient, maar wat wel is toegestaan. Aangekaart is verder nog dat Overigens is er nog wel geld beschikbaar voor er aan het Kydijkje een stuk braak terrein ligt publieke projecten, hierbij valt te denken aan dat eventueel gebruikt kan worden als parkeer- activiteiten gericht op herinrichting en op- ruimte. De gemeente gaat dit uitzoeken. Het waardering van de openbare ruimte, en de blijft lastig….. kansenpot voor projecten gericht op sociale of economische versterking. En niet te vergeten Herdenking de stimuleringslening voor woningverbetering. Op 4 mei is in de Willibrorduskerk herdacht Hier is in totaal € 100.000 voor beschikbaar dat het 70 jaar geleden is dat de Tweede tot een maximum van € 50.000 per lening Wereldoorlog tot een einde kwam. Vanaf het tegen een rente die 3% lager ligt dan een lening Bosma’s Plein werd er door een boven ver- bij een reguliere bank. wachting grote groep mensen met stille trom De eerste 2 aanvragen voor een lening zijn naar het kerkhof gelopen. Na het blazen van inmiddels ontvangen! Meer informatie kan ver- het taptoesignaal en een paar minuten stilte kregen worden via de mail: dedom.holwerd@ werden kransen gelegd op de graven van de gmail.com of bij Durk Geertsma, Jan Idsardi, gevallen Nieuw Zeelandse en Engelse militairen Gerben Osinga, Rob van der Holst of Henk alsook op de graven van Sipke Ekkers (door de Willemsen. Duitsers aan de Fiskwei gefussilleerd) en Kees Visser (als dwangarbeider door ziekte omgeko- En dan as lêste.. men in Duitsland). Een uitgebreid verslag leest Op 20 maart bracht de Commissaris van de u verderop in dit blad. Koning, de heer John Jorritsma, een werkbe- zoek aan de gemeente Dongeradeel. Daarbij Dorpsontwikkelingsmaatschappij Holwerd werd ook een bezoek gebracht aan het pro- (DOM) jectbureau Holwerd aan Zee aan de Fiskwei. In de pot voor de aanzichtprojecten in het Hier werd door de werkgroep voor het ge- beschermde dorpsgebied zitten nog slechts zelschap een presentatie gehouden over het enkele honderden euro’s. Het totaal beschik- project Holwerd aan Zee. Daarna werd er bare budget van € 96.000 voor subsidies is naar de Multifunctionele Accommodatie De nagenoeg op!! Er zijn nog vier projecten die Ynset gewandeld voor een werklunch waarbij op de laatste euro’s aanspraak kunnen maken. de ouderenzorg, krimpregio Noordoost Fryslân Bouwzaken is daar mee in de slag. Het heeft op en gevolgen van de gaswinning op de agenda dit moment dan ook geen zin om een aanvraag stonden.

DOARPSBEL NR. 172 JUNI 2015 • 3 Pinksterdagmaandag werd de elfstedentocht tussen Hallum en Holwerd. De werkzaamhe- op de fiets weer verreden en sinds jaar en dag den duren tot in het najaar en geven verkeers- moet er op de Ljouwerterdyk worden gestem- hinder. Overdag zorgen verkeersregelaars voor peld. Dit geeft de nodige opstoppingen en dat een goede doorstroming van het verkeer. Om brengt altijd een gezellige drukte met zich mee. zoveel mogelijk verkeersoverlast te voorkomen De Bazuin en Crescendo speelden hun deun- wordt er ook veel ’s nachts gewerkt waarbij de tjes en Cor Anjema stond met zijn draaiorgel weg door de week tussen 19.00 en 06.00 uur tussen de fietsers. En dat waren er veel, ruim afgesloten is. Dit wordt op bebording en in de 14.000. Afkomstig uit alle hoeken van ons land huisaanhuis aangekondigd. en sommige van ver daar buiten. Een mooi Sa dan mar wer. In noflke simmer mei waarme stukje toeristische reclame voor ons dorp!! dagen tawinske. Er wordt momenteel druk gewerkt aan het veiliger maken van de provinciale weg N357 Dorpsbelang, Henk Willemsen

BURENHULPDIENST Hoe schakelt u de BurenHulpDienst in? U belt het St. Welzijn Het Bolwerk te Dokkum (tel. 0519-292223). Dit meldpunt noteert uw hulpvraag en geeft die door aan de contactper- sonen in uw dorp. Deze zoekt een vrijwilliger die de door u gevraagde hulp kan verlenen. Werken aan een aangename, leefbare omgeving De hulp die geboden wordt is gratis. Alleen de kosten die de vrijwilliger moet maken moeten U kunt door omstandigheden, ziekte, een worden vergoed (kosten van vervoer, materi- handicap of uw leeftijd (tijdelijk) niet meer aalkosten tijdens het klussen, etc.) alles zelf doen? En u kunt geen beroep doen op huisgenoten, buren of familieleden? De De hulp, die de BurenHulpDienst verleend is BurenHulpDienst kan dan een uitkomst voor van tijdelijke aard. Als de hulp van langere duur u zijn! blijkt te zijn, zullen wij kontakten leggen met hulpverleningsorganisaties die hiervoor beter In principe kan iedereen die praktische en een- zijn ingericht. voudige hulp nodig heeft bij de BurenHulpDienst aankloppen. Denk aan begeleiding naar arts of ziekenhuis, hulp bij boodschappen, tuinonderhoud, admi- nistratie of het bieden van een luisterend oor.

De BurenHulpDienst helpt waar mogelijk of weet de weg naar een andere instantie die kan helpen. Op deze wijze draagt de BurenHulpDienst bij aan een aangename, leefbare woon- en leefomgeving.

4 • DOARPSBEL NR. 172 JUNI 2015 Flotte Fryske boeken lêze?

Dan moatst by Hilda Talsma wêze! www.hildetalsma.nl

Skriuwster fan de Frisum-trilogy; De twadde hûd, Flammen en it Geloksbern. Har nije boek hjit BREKBER.

‘As Hilda op ‘e tekst is, dan fljochst yn it ferhaal mei!’

DOARPSBEL NR. 172 JUNI 2015 • 5 AGENDA

JUNI 2015 SEPTEMBER 2015 26, 27 en 28 2 + 3 Oorsprong belevingsvoorstelling aan het Holwerter Feest Wad, 19.00 en 20.00 uur op de zeedijk.

JULI 2015 4 juli t/m 12 september Tsjerkepaad, Rijksmonumenten Doops- gezinde kerk en Willibrorduskerk open op zaterdagmiddagen van 13.30-17.00 u.

BUOG: NIEUWE BELEVINGSVOORSTELLING AAN HET WAD Oorsprong aanwijzen waar het leven ontstaat. Daarna Terug naar de reist Oorsprong langs Pieterburen, Holwerd Oorsprong, met en Oosterland/Stroe. Op deze locaties gaat de kont op de het publiek na de laagwatervoorstelling naar dijk en de voeten de bewoonde kant van de dijk. Hier wordt het in het slik. Eind publiek door de integere lokale bevolking mee augustus en be- op reis genomen. Met hun leven, hun verhalen gin september en hun culturele uitingen. reist de voorstelling Oorsprong naar Ameland (Fr), Terschelling (Fr), Texel (N-H), Pieterburen Waar & wanneer (Gr), Holwerd (Fr) en Oosterland/Stroe (N-H). • Ameland: 14 en 15 aug. (16.00 en 17.00 uur) Oosprong wordt gemaakt door BUOG. • Terschelling: 18 en 19 aug. (19.00 en 20.00 uur) Deze Bedenkers en Uitvoerders van Ongewone • Texel: 21 en 22 aug. (19.00 en 20.00 uur) Gebeurtenissen maken met deze voorstelling • Pieterburen: een reis naar de bron, waarbij het publiek al 28 en 29 aug. (16.00 en 17.00 uur) zittend op de dijk, met de voeten in het slik, • Holwerd: 2 en 3 sept. (19.00 en 20.00 uur) de schoonheid en de ontembare voeding van • Oosterland/Stroe: 4 en 5 september (19.00 het Wad ervaart door dans, muziek en theater. en 20.00 uur)

Oorsprong vindt plaats tijdens laagwater. Het is Kaartverkoop een voorstelling waarbij kijken, ruiken, proeven, Via www.buog.nl kunnen kaarten besteld wor- luisteren en voelen centraal staat. Via een kop- den voor de voorstelling. telefoon hoort het publiek een nieuwe compo- sitie en ziet het hoe de modder tot leven komt Over BUOG en de mens voortbrengt, waar de mens zich Bedenkers en Uitvoerders van Ongewone Gebeur- dansend opricht en weer verdwijnt in het slik. tenissen, bestaat uit regisseur Pieter Stellingwerf en theatervormgever Kees Botman en maakt sinds Eerst reist de voorstelling langs Ameland, Ter- lang theatervoorstellingen op bijzondere (buiten) schelling en Texel. Op deze locaties wordt de locaties en onontgonnen plekken. De voorstelling voorstelling gecombineerd met een wadden- wordt in samenwerking met de Waddenvereniging excursie door waddengidsen, die exact kunnen tot stand gebracht.

6 • DOARPSBEL NR. 172 JUNI 2015 DE NATOER YN EN OM HOLWERD It is in kâlde maaiemoanne, de winterjas bliuwt It is wol sa dat der op dit stuit mear biodiver- oan. In foardiel fan sa’n kâlde moanne is dat siteit oanwêzich is yn de doarpen en stêden de bloesem oan ‘e beammen langer bloeit. Sa dan op it plattelân. Troch de mono-kultuer kinne we der wat langer fan genietsje. fan de greiden en boulannen is der te min iten (ynsekten) foar de fûgels sadat se yn oantallen hurd efterút gean. Ek de fariaasje fan planten giet hurd efterút. Allinne yn de bermen sjoche je noch in soad ferskaat. Yn grutte stêden sa as Amsterdam komme hiel folle planten en fûgels foar dy’t je der foarhinne net seachen. It is in spitige ûntwikkeling dy’t hast net te kear- ren liket.

By ús hûs foar (by de sportfjilden) is in nije sleat kommen ferline jier. It is boeiend om te De hagedoarn (meidoorn) en kastanje steane sjen wat der no groeien gie. Ik neam in pear prachtich yn bloei en it sjongen fan fûgels be- planten sa as yn Nederlânske nammen: veldla- gjint moarns om healwei fiven al. It is foaral de thyrus, kleine klaver, vogelwikke, zilverschoon, klyster (merel) dy mei syn sang de minsken smalle wikke, look zonder look en dat neist rekket. Hy stiet net foar neat op nûmer 1 yn de bekinde rode en witte klaver, boterbloem de list fan moaiste fûgelsang. Ek in opfallende ensafuorthinne. fûgelsang is fan de tsjiftsaf (tjiftjaf). Hy sjongt syn eigen namme.

Yn de bermen steane no in soad grutte giele By de Coop stiet in esk (es) weryn twa jier lyn blommen fan soms wol 1,5 meter. De planten in grutte eksterspjocht (grote bonte specht) lykje op it koolzaad. It is Raapzaad. Raapzaad hat bret hat. No is der wer in grutte eksterspjocht de knoppen ûnder de blommen en Koolzaad dy’t oan de efterkant oan it brieden is. Ik waard hat se boppe de blommen. Aardich om te wit- derop attindearre troch Alie en Jan Koopmans, ten, it hat lêsten yn de LC. stien. dy’t tsjinoer de Coop wenje. Jan Koopmans hat ek de foto makke by dit stikje. De fûgel fljocht Moaie natoersimmer ta- ôf en oan om de jongen te fuorjen, in prach- winske ! tich gesicht. Ik krige fan ferskate minsken dizze maitiid te hearren dat se in grutte eksterspjocht Sara Hofman sjoen hiene en dat se him heart hiene mei syn gerattel tsjin de beammen.

DOARPSBEL NR. 172 JUNI 2015 • 7 BY IN FOTO FAN IN SLACHTERIJ

Henk Willemsen stjoerde my dizze âlde foto en mei tsien bern en tsien oantrouden. Goaitsen frege tagelyk oft ik der in stikje oer skriuwe koe en Geeltsje, sa’t men se yn Holwert neamde, foar De Doarpsbel. binne dêr ek by. Ferliket men dy foto mei dizze dan kin it net misse, dy frou op de drompel is Tsja, wat moat dat wurde? De foto wie nij foar Geeltsje, en de foarse man op de stoepe mei my, mar it wie al gau dúdlik wêr’t er makke dat swarte burdtsje om it kin is Goaitsen. wie. Boppe de doar is it wurd SLAGER goed te lêzen. En dat rûne metsele boochje boppe De foto kin net letter makke wêze as yn de stegedoar rjuchts, dat komt my bekend septimber 1911, want doe is Goaitsen stoarn. foar. It giet hjir om de slachterij midden yn de Miskien is der ek noch in oar oanknopingspunt Holwerter Foarstrjitte, dêr’t as lêste Gjalt van foar in datearing. Dat is it wapenboerd fan get- der Velde syn bedriuw hie, de heit fan Jan. ten izer boppe de stegedoar rjuchts. It is min te lêzen, mar yn de wite strook dêrûnder stiet: It is bekend dat goed 100 jier lyn in sekere INVOERRECHTEN EN ACCIJNZEN. Net dat Gooitzen Peenstra hjir de slachter wie. As men der yn Holwert in douanekantoar wie, mar yn dat ien kear wit dan is mei in bytsje muoite dat hege gebou oan de rjuchterkant hat de ek wol de namme G. Peenstra boppe de doar ‘Ontvanger der Directe Belastingen’ wenne. It te ûntsiferjen. Peenstra wie troud mei Geeltje ‘Rijkswapenbord Invoerrechten en Accijnzen’ Dijkstra, in dochter fan Waling Dijkstra. Soe sy seach der fan 1850 oant 1906 út sa’t it hjir op dy frou yn de doar fan de winkel wêze? de foto stiet. Yn it midden in blau skild mei dêrop in goudkleurige steande liuw. Boppe dat Der bestiet in moaie skerpe foto dy’t makke skild in grutte goudkleurige kroan. It skild wurdt is yn 1905, doe’t Waling en Afke Dijkstra 50 fêsthâlden troch twa brune liuwen, elk mei in jier troud wienen. It gouden pear stiet der op kroantsje op de kop en se sjugge rjucht nei

8 • DOARPSBEL NR. 172 JUNI 2015 foaren. Under it skild op in banderol de spreuk sjen dat der oan de rjuchterkant fan dit hûs in ‘Je maintiendrai’. No wol it gefal dat yn 1907 it strook grûn net beboud wie. It kin wol ris wêze ryk op it idee kaam dat sa’n boerd oars moast. dat Peenstra dy grûn folboud hat om rûmte Der waarden nije wapenbuorden makke. De te krijen foar in winkel en in trochgong nei it twa brune liuwen rekken har kroantsje kwyt slachthûs dêr achter. en tenei seagen se net mear it publyk oan mar elkoar. It boerd op dizze foto is noch fan it âlde Hoe gie it mei it ferkeapjen fan dy hege model. Dat kin betsjutte dat de foto foar 1907 HEERENHUIZINGE links? It is eigenaardich. makke is. Mar wis is it fansels net. It is mar krekt Der wie wol jild bean, ƒ 855,- om krekt te hoe flot oft men west hat mei it ferfangen fan wêzen, mar ik haw net fine kinnen dat it doe de âlde buorden troch nije. ek echt ferkocht is en foar hoefolle en oan wa. Miskien hat de famylje De Boer it bod wol Goaitsen Hommes Peenstra wie yn 1864 berne te leech fûn en hat men de ferkeap dêrom yn Nes by Akkrum. Doe’t hy yn 1890 troude ‘oanhâlden’. Feit is yn alle gefallen dat even let- mei Geeltsje Walings Dijkstra wie hy slachters- ter boargemaster Van Heeckeren hjir kaam te feint yn Dokkum. Dêrnei kaam er yn Holwert wenjen. Soe dy it net kocht mar hierd ha? Van te wenjen. Yn 1895 krige Goaitsen de kâns om Heeckeren wie in jier earder beneamd en yn oan de Foarstrjitte dit hûs te keapjen en hjir Ternaard kommen te wenjen, mar is yn 1895 in slachterij te begjinnen. It hûs hie eigendom nei Holwert ferhuze ‘toen omstandigheden west fan de rentenierjende âld-advokaat mr. hem tot veranderen noopten’ sa’t men letter Frans de Boer. De Boer hie ûnder mear yn de yn in krantestikje lêze koe. De minsken sille gemeenterie sitten en yn it provinsjebestjoer, yn dy tiid wol begrepen hawwe wat de echte hie plakferfangend kantonrjuchter yn Dokkum reden fan dy ferhuzerij wie, mar foar ús is it west, en hie ek jierrenlang de boekhâlding dien in riedsel. Yn 1904 waard boargemaster Van fan de ‘Onderlinge Verzekering Maatschappij Heeckeren slim siik. Hy frege ûntslach, ferhuze voor Brand in West- en Oostdongeradeel’. yn juli fan dat jier nei Den Haach en stoar dêr Mar no, yn juli 1895, wie De Boer stoarn. Hy seis wike letter. wie 78 jier wurden, hie net troud west, hie gjin bern, en in omkesizzer út Wytmarsum sette út En dat hûs? Yn in boekje mei foto’s oer namme fan de erfgenamen alle fêstichheden yn Holwert dat E. de Vries en G. Germeraad Holwert te keap. Dy bestienen net allinne út de yn 1977 útjoegen skriuwe sy dat nei Van BURGERHUIZINGE midden op dizze foto, mar Heeckeren notaris Poelstra hjir noch wenne ek út de hege en brede HEERENHUIZINGE hat. Ik haw dêr gjin ‘bewiis’ fan fine kinnen, mar links op de foto, út in WAGENHUIS rjucht ûnmogelik is it net. Doe’t Poelstra yn 1907 it achter de tún fan dat hege hûs, in pear stikken notariaat yn Holwert oernaam makke hy yn lân, en ‘de onverdeelde helft in twee overdekte de krante bekend ‘dat door hem vanaf heden BANKEN in de Hervormde Kerk’. kantoor zal worden gehouden ten huize van Der waarden gjin hege bedragen bean. Foar de den heer H. Bakker, voorheen ontvanger der BURGERHUIZINGE yn de provisionele ferkeap registratie te Holwerd’. Soe dy Bakker nei Van net mear as ƒ 846,-. Yn de finale ferkeap bea Heeckeren yn dit grutte hûs kommen wêze te Goaitsen Peenstra krekt ien gûne mear en doe wenjen? Poelstra hat in jier as wat letter ‘Nij wie it hûs sines wurden foar ƒ 847,-. Bonga’ sette litten, mar soe hy earst in pear jier by Bakker ynwenne ha? Wa’t it wit mei it sizze. Dêr kamen fansels kosten oer hinne. En it hûs Safolle stiet wol fêst: nei wer in jier as wat hat moast ek ferboud wurde. Ik kin my fersinne, de ferver Douwe Dijkman it hûs kocht en de mar ik tink dat it hûs doe oan de rjuchterkant boppeferdjipping ôfbrekke litten. En nei de fer- wat breder makke is. De foargevel is breder as vers Douwe en Kornelis Dijkman krige Hessel de kap. Op in kadastrale kaart út 1887 kin men W. Bierma hjir syn grientewinkel.

DOARPSBEL NR. 172 JUNI 2015 • 9 It hege hûs rjuchts is letter oankocht troch Douwe buorren stienen. Foaral yn de Foarstrjitte. Izeren J. Heeringa, dy’t dêr syn ‘Administratiekantoor’ stekjes en hurdstiennen pealtsjes mei kettingen. hie. Syn soan Jan Douwes Heeringa hat dat Al dy kettingen hienen skerpe punten. Dy wurk noch jierrenlang fuortset. De ‘Ontvanger’ wienen net bedoeld as fersiering, mar om te krige op in oar plak ûnderdak. As lêste yn in ferhinderjen dat de bern der op sitten gienen te lange rige wie dat Johannes Rietman. Dy wenne skommeljen. Yn de tritiger jierren woe de ge- oan de Stasjonswei, it fierste hûs oan de rjuch- meente, fanwege it drokker wurdende ferkear, terkant. Nei Rietman waard it belêstingkantoar yn de buorren trottoirs oanlizze en doe binne yn Holwert by dat fan Dokkum foege. de measte fan dy stekjes en pealtsjes opromme. Allinne op plakken dêr’t de dyk breed genôch Miskien wie men op it Ministerie van Financiën wie koenen se stean bliuwe. Net elk woe syn tóch al fan plan om it Holwerter kantoar op te strookje grûn foar hûs frijwillich ôfstean. Noch heffen (sa’t men tsien jier earder Metslawier al yn 1943 hat der in proseduere fan ûnteigening by Dokkum ûnderbrocht hie), mar dat it krekt west by twa huzen op it smelste stik fan de yn 1933 barde, dat kin wol wat te meitsjen ha Foarstrjitte. mei it dwaan en litten fan Rietman. Belêstingjild waard yn dy tiid op ‘zitdagen’ yn kontanten Dy man mei al dy blinkende knopen op syn jas op it kantoar betelle en dizze ‘ontvanger’ hie en in ynsynje op de pet, soe dat in fjildwach- geregeld wat fan dat jild achterhâlden en foar ter wêze? Der wie yn dy tiid yn Holwert ien de eigen húshâlding brûkt. ryksfjildwachter en ien gemeentefjildwachter. En dy bern, soenen dêr ek Peenstra’s by wêze? Foar dat doel hied er in snoade manier fan Goaitsen en Geeltsje hienen twa jonges en in boekhâlden betocht. Mar net snoad genôch. famke. De ynspeksje kaam der achter. It gie om tû- zenen gûnen. Rietman kaam yn it Huis van En dan dy eigenaardige fersiering boppe it Bewaring telânne, waard feroardiele en ûnt- winkelrút, wat is dat? It liket wol in stik fan in slein. En dêrnei wie it foargoed dien mei de bisteskedel mei twa hoarnen der oan. Ek op in funksje fan ‘Ontvanger der Directe Belastingen, foto út plm. 1920 is dyselde fersiering te sjen. Invoerrechten en Accijnzen’ yn Holwert. Wit Jan van der Velde hoe’t dit sit?

By âlde foto’s lykas dizze falt it hieltiid wer Delfzijl, maaie 2015 op hoefolle stekjes en pealtsjes oft der yn de Meindert Geertsma

Dorpsbelang heeft grond te huur

Heeft u belangstelling voor een volkstuintje, een “feantsje”?

Dan kunt u contact opnemen met onze penningmeester: Klaske Miedema-Jensma, tel. 562172

10 • DOARPSBEL NR. 172 JUNI 2015 CULTURELE COMMISSIE

v.l.n.r.: Anneke Hartmans , Marijke van der Laan, Sara Hofman, Femke Meindertsma, Tineke van Slooten, Aaltje de Haan, Sjoerd Dijkman en Hilda Dijksma (Tsjitse de Haan staat niet op de foto )

Sinds begin dit jaar zijn we bij elkaar als cul- zoals Dokkum en andere gemeentes bij betrek- turele groep om zoveel mogelijk optredens ken. Het is de bedoeling dat er elke maand een naar het MFA te krijgen. Negen enthousiaste optreden is, naast (kinder)films die gedraaid vrijwilligers (zie foto) met verschillende interes- zullen worden. Natuurlijk zijn we altijd op zoek ses op cultureel gebied. Na vele vergaderingen, naar nieuwe ideeën en suggesties, die we graag contacten leggen en overleg is het ons gelukt van u horen. Wij hebben zin in het nieuwe een zeer gevarieerd programma samen te stel- seizoen en hopen dat Holwerd een spilfunctie len. Dit doen we natuurlijk niet alleen, wij vallen op gebied van cultuur in de regio mag worden. onder de verantwoording van het bestuur van Er zijn nog genoeg ideeën, die uitgewerkt het MFA. Er komt heel wat bij kijken voordat kunnen worden: zoals het sparen voor bij- een boeking tot stand komt, maar het is ont- voorbeeld korting op een kaartje, of vriend(in) zettend leuk hiermee bezig te zijn en vooral worden van het theater met voordelen daar- wanneer dit tot resultaat leidt. Komend seizoen aan gekoppeld. Kortom: genoeg werk aan de kunt u kennismaken met cabaret, muziek, films, winkel voor ons!! Wij houden u op de hoogte een kinderprogramma en zullen er danslessen en zullen binnenkort met veel plezier het gegeven worden. programma voor het komend theaterseizoen Kortom: opnieuw een reuze boost voor bekend maken. Holwerd. Hiermee willen we een geweldige Marijke van der Laan start maken en zullen daar ook de omgeving, namens de culturele commissie

DOARPSBEL NR. 172 JUNI 2015 • 11 WORD VAKANTIEGEZIN EN MAAK EEN VERSCHIL VOOR EEN KANSARM KIND In 2014 heeft de Data van de verschillende kinderreizen in regio Friesland Friesland: van Europa Kin- Franse kinderen: derhulp ruim 150 4 juli - 24 juli, 18 juli - 6 augustus kansarme kinde- Duitse kinderen: ren de vakantie 13 juli - 31 juli, 24 juli - 10 augustus, 3 - 21 van hun leven augustus kunnen bieden. Dankzij vakantiegezinnen die Belgische kinderen: 13 juli - 31 juli hun huis en hart open stelden voor kinderen Nederlandse kinderen: 20 juli - 7 augustus die het echt nodig hebben. Ook dit jaar zijn we in de regio Friesland op Meer informatie op www.europakinderhulp.nl zoek naar mensen die graag tweeënhalve week of stuur een e-mail naar friesland@europakin- een Frans, Duits, Belgisch of Nederlands kind bij derhulp.nl. hen thuis willen laten logeren. Vakantieouder zijn draait om rust en regelmaat, om liefde en Voor telefoni- aandacht voor kinderen die vaak opgroeien in sche informatie troosteloze en moeilijke omstandigheden. Een kunt contact op- vakantie in Friesland geeft letterlijk en figuurlijk nemen met Joke ruimte om weer even kind te zijn. Meld je aan de Vries, 058- en maak een verschil in het leven van een kind. 2573612.

12 • DOARPSBEL NR. 172 JUNI 2015 HERDENKING 4 MEI 2015: 70 JAAR BEVRIJDING NA DE 2E WERELDOORLOG We kunnen terugzien op een bijzondere en in- • Gedicht: getogen dag waarin we ’s middags en ’s avonds De fluwielen strielen fan de sakjende sinne bloemen hebben gelegd en stil hebben gestaan sille it marmer streakje. bij de monumenten voor de Engelse vliegeniers En as de dei fierder foarderet en it ljocht op de zeedijk en de oorlogsmonumenten op boazet oan, de begraafplaats van de Willibrorduskerk. ’s dan silst de nammen lêze, slipe yn ‘e stien Avonds was er een stille tocht, minuten stilte fan harren, met aansluitend kranslegging en een herden- dy ’t lâns de loft sylden,en nea de haven kingsbijeenkomst in de kerk. wer seagen.

Vorige week spraken twee jongens van de Gjin grêfstien op it tsjerkhof sil harren Ploos van Amstelskoalle me aan, ze vroegen of rêstplak markearje. ik de mevrouw was die tijdens de les kwam te De stoflike oerskotten lizze yn ‘e fergetten praten over de oorlog. Toen ik (red.: Marijke) hoeken fan de ierde en de see. zei dat ik dat inderdaad was, vertelden de jon- Mar, we meie se net ferjitte yn ‘e gong gens mij dat ze het zo mooi vonden 4 mei ’s fan de jierren, middags op de zeedijk toen er bloemen gelegd harren monumint leit hjir. werden bij het monument. Mooi te horen dat het de jongens zo aansprak, het maakte diepe Hjir, wêr ’t de dyk de see oan syn lichem indruk op hen en het ontroerde mij/ons. Net kuozzet, als alle reacties die wij na afloop hebben ont- stoareagjend oer de fiere fjilden fan frijheit. vangen. Lit dizze stien bewize dat prinsipes en moraal djip yn ‘e herten fan de minsken nêstelje. Thema’s tijdens de herdenking ’s Hjir, op dit plak is in fjild fan frijheit berne avonds waren: en by dit monumint de oerwinning fan dy frijheit. joodse - onder- duik - kinderen En, no ’t de dei stadich nei de kime daalt én evacuees in en de dize út see wei, Holwerd. as rêstiche geasten, nei de dyk driuwt, Onderstaand sille wy se net ferjitte. het gedicht wat Boppe oan ‘e seedyk, mei oer ús de wolken, voorgedragen dreaun troch de wyn. werd bij de zeedijk, het verhaal over Bram Bliuwe wy se sjen, en we bidde as de dize Ensel en de dankbrief van Gert-Jan van Mansom oandriuwen komt voorgelezen tijdens de herdenking ’s avonds. en de loft tsjuster wurd, jou ús itselde De herdenking vindt elke vijf jaar plaats in deze dappere hert as sy ek hienen. vorm. We hebben met veel zorg en aandacht deze samengesteld met hulp van vele anderen, (Frije Fryske fertaling fan in gedicht fan waarvoor onze dank. Paul H. Scott) Hartelijke groet, 4 mei comité - Alie Patrouilje, Sara Hofman en ~~~ Marijke van der Laan

~~~

DOARPSBEL NR. 172 JUNI 2015 • 13 • Het verhaal van Bram Ensel: Bram reisde onder de valse naam Jopie Mulder Op een dag in 1943 liep Beatrix Eva met en was zogenaamd een evacué uit Hilversum. haar twee kinderen een stukje te wandelen in Zijn zusje Gretha groeide op in Franeker waar Amsterdam. Haar pas geboren baby Gretha zij na de oorlog geadopteerd werd door haar lag in de kinderwagen en Abram (roepnaam pleegouders. Bram) van bijna twee jaar liep naast haar. Normaal gesproken een alledaagse gebeurte- Bram werd ondergebracht bij de familie Olivier nis, maar dit was er één met wat later bleek in Holwerd. Vanaf dat moment was het Jopie een ontzettend moeilijke en niet te bevatte Olivier, een pleegkind van Pieter en Akke en lading. Beatrix Eva en haar man Hartog Ensel pleegbroer van Durk en Pietje. Bram ging hier woonden in de Joodse wijk en moesten de naar school en had een ogenschijnlijk gewone door de Duitsers verplichte gele ster dragen jeugd. Terwijl Beatrix Eva daar zo met haar kinderen liep, kwam een vrouw hen tegemoet lopen. Bij Zo liep hij een keer samen met pleegzus Pietje het voorbijgaan nam de vrouw het stuur van de in het dorp te wandelen en kwamen een hier kinderwagen over en de kinderen mee. Beatrix gelegerde Duitse soldaat tegen. Deze maakte Eva verdween langzaam uit beeld, uit het zicht een praatje met Pietje en zei: ‘Wat een mooi van haar kinderen. klein jongetje, aber, das ist eine jude’. Ze schrok, maar zei natuurlijk dat het niet zo was, Wat een hartverscheurend verhaal. En, wat waarna de soldaat hen liet gaan. Na de oorlog een liefde moeten zij en haar man hebben moest Bram- op slechts vierjarige leeftijd - naar gevoeld om tot deze wanhoopsdaad over te een tehuis voor oorlogspleegkinderen. Het zijn gegaan. Waarschijnlijk wisten ze wat hen te jochie kwijnde er weg, gelukkig haalde zijn al- wachten stond, er werden regelmatig razzia’s lerliefste pleegvader Pieter hem weer op en gehouden en werden mensen opgepakt en werd uiteindelijk zijn voogd. weggevoerd om nooit meer levend terug te keren. De vrouw die de kinderen meenam, was Jaren later trouwde Bram met Akke de Jong uit Ans Lewis - de Witte. Zij en haar man Philip, Blija en kregen twee kinderen, Hartog en Eva, beide werkzaam in het verzet hebben meerde- beide vernoemd naar hun grootouders. Bram re kinderen op deze manier laten onderduiken. was een lieve vader en later opa die ontzettend zorgzaam was voor zijn gezin. Hij is zijn pleeg- Kort na de redding van de kinderen werden familie altijd ontzettend dankbaar gebleven en de ouders van Bram en Gretha opgepakt en is blij dat ze hem in hun gezin opnamen. Als via Westerbork, met de beruchte treinreis elfjarige jongen verloor Bram zijn pleegvader, afgevoerd naar Auschwitz. Beatrix Eva Ensel weer een lieve ouder die wegviel, weer een - Grishaver, geboren in 1906 te Amsterdam, niet te beschrijven gemis. nog zwak van de bevalling werd bij aankomst naar de gaskamer gedreven, gedood op 22 ok- Met Ans Lewis, de redster van de kinderen tober 1943 op 37 jarige leeftijd. Hartog Ensel, heeft de familie vanaf dat Bram haar opspoorde geboren in 1903 te Amsterdam overleed een in 1986 altijd contact gehouden, zij voelde aan aantal maanden later op 40 jarige leeftijd, er- als een echte tante. Van de ouders van Bram gens in Polen. zijn geen enkele foto’s of andere tastbare spul- len, het enige wat Bram bij leven heeft kunnen Ans, de redster van de kinderen, heeft hen naar achterhalen is de handtekening van zijn vader alle waarschijnlijkheid naar het station gebracht. op zijn geboortebewijs. Moeder Beatrix Eva en Daar zal een koerierster de kinderen hebben vader Hartog zijn na het overlijden van Bram in overgenomen. De verre reis naar Friesland kon 2003 symbolisch verenigd met hun zoon, hun beginnen. namen zijn te lezen op zijn grafsteen.

14 • DOARPSBEL NR. 172 JUNI 2015 Bram heeft de oorlog en zijn afkomst zijn leven Yn Holwert wurd ik by de fam. Bilker ûnder- met zich meegedragen. brocht. Mem, heit en 6 bern dy’t noch thús wenje. De jongste, Tine, is hast like âld as my. ~~~ Se wenje mei har allen yn in hiel lyts húske tusken de terp fan Holwert en in mânske toer • Evakuéferhaal Gert-Jan van Mansom en tsjerke. De heit is postboade en de mem We skriuwe 6 jannewaris 1945. Ik bin jierdei docht it wurk thús. Ien fan de âldste dochters, hjoed en wurd 6 jier. Ik wenje yn Diemen, flak Pietsje, wurd in soarte fan 2e mem foar my. Ik by Amsterdam. De oarloch is al 4,5 jier oan’e moat mei Tine, de jongste dochter, in bedstee gong en de Dútske besetter komt hieltiten yn de wenkeamer diele. Om’t myn skuon strie- mear yn it nau. Troch dat de gealliearden min binne, krij ik in pear klomkes oanmetten. Dútsklân swier bombardearje, sawol fabriken, kwekerijen, winkels en boerderijen, is der yn Ek nimt heit Bilker my de 1e dei mei nei de harren lân hast gjin iten mear te krijen. Dus mûne wêr’t koarn en weet meald wurde. Ik rôve se alles wat mar ytber is út ús lân wei en wurd earst op in grutte weegskaal woegen om transportearje dat nei Dútslân. op dizze wize yn’e gaten hâlde te kinnen as it meagere jonkje wol genôch te iten kriget. Wat Sadwaande is der yn Nederlân hast neat mear ek bysûnder wie: de family giet nei deselde te keap en te iten. Foaral de bewenners yn de tsjerke as wy ek geane en se leauwe yn deselde grutte steden en it westen fan it lân hawwe it God as yn Diemen. Dat wie foar myn âlders yn swier. Yn saneamde gaarkeukens wurde fan Hollân in grutte gerêststelling. Ik bin 6 jier en se dingen lykas rjappelskilen, blombollen en sûker- pleatse my ek daliks op skoalle. Sa rin ik eltse biten iten sean. Ik stean faaks mei myn mem as dei, mei in laai en in griffel ûnder de earm, mei âldere suster oeren yn ‘e rij foar in pantsje mei Tine nei skoalle. Mar.... doe’t alle bern yn april iten wat noch it meast op wat wetterich sop 45 oer gienen nei de 2e klas bleaun Gert-Jan liket mei fize slierten griente deryn. sitten.

Meinammen lytse bern hawwe it muoilik. Utsein Myn âldste suster Rie wennet net by deselde myn âldste suske Rie haw ik ek noch in jonger famylje as ik. Sy komt op in buorkerij bûten suske, Nettie fan 4, en noch in lyts broerke fan it doarp. Dêr sitte ek al mear flechtlingen en 2. Mar ik haw der wol it meast fan te lijen. Nei’t ûnderdûkers. Rie moat meihelpe by it skjinmeit- de earste groepen bern al evakuearre binne nei sjen en itensieden. Se komt my wol in protte plakken yn it lân wer’t se oansterkje kinne binne opsykjen by de famylje Bilker. Se is ek ochsa wy ek oan de beurt. Us dûmny hat foar as hy soarchsem foar my. Ek as ik straf krij dan docht yn Diemen kaam yn it doarp Holwert stien. sy der noch in skepke boppe op. Hy regeld foar grutte groepen bern ûnderdak yn it doarp. Myn grutte suster Rie, dy’t al15 is, Yn Holwert merkst net safolle fan de oarloch. giet mei my mei om in eagje yn’t seil te hâlden. Hiel fier fuort, op de Waddensee, hearre we Op de iepen laadbak fan in sânauto is in hokje wolris wat gerommel en d’r binne ek in kear in timmere. Strie op’e flier foar wat waarmte pear kûgels troch it dak fan de skuorre sketten en we sitte op houten bankjes. Op in iere wêr’t ik wenje. moarn yn jannewaris, der leit in dik pak snie en it is stjerrende kâld, sette wy ôf nei Fryslân. En dan op 5 maaie, de befrijing. De Dútsers jou- Troch N.Hollân, oer de Ofslútdyk,doe foarby we har oer en yn in leechsteande skoalle wurde Ljouwert, en op nei Holwert. De Dútsers hâlde kanadeeske soldaten ûnderbrocht. Wy koenen de auto in pear kear oan mar we meie eltse net fuortendaliks wer werom nei Diemen. In kear dochs trochride. It is ierdetsjuster as we yn hiele protte wegen binne beskeadige en brêgen Holwert oankomme. Alles is fertsjustere. opblaast. Wy moatte noch in skoft wachtsje.

DOARPSBEL NR. 172 JUNI 2015 • 15 En einliks, op in jûn yn maaie komt der in hiele Leuk wie:It boartsjen mei Tine en har aldere lange feewein fan Transportbedrijf Koopmans suster Tytsje. En mei de bern op ’e buurt. Tine út Diemen it doarp ynriden. Wêr’t oars de kij haw ik ek alris by in rúzje mei de holle troch in en skiep yn sitte is de romte no foar ús yn- rút treaun.Dy rúzje hawwe seker by lein want rjochte. Alle bern op de banken dy’t der yn set we hawwe noch altiten in goed kontakt. binne en de achterdoar fan de auto stiet iepen foar frisse lucht. Myn âlders en oare broers en suskes yn Hollân hawwe it foaral de lêste winter swier hân om De oare moarns beginne we oan ’e lange rit de oarloch troch te kommen.It iten kaam nei Diemen. Om’t de slûzen yn de Ofslútdyk faaks út de gaarkeuken en foar molke en oare opblaast binne moatte we oer de Veluwe. De saken fytste myn heit soms oeren troch de hiele reis sit ik mei in jong, sniewyt knyntsje op’e Haarlemmermeer om by boeren lâns. Yn it knibbels. In ôfskiedskadootsje fan fam. Bilker. hiele hûs wie1 potkacheltsje en om oan hout Dêr wurd thús gau in hok foar yninoar knut- te kommen waarden bûten Diemen in protte sele. Der is ien probleemke as ik thús kom. beammen omseage. Dyn Pake, Amber, myn Nei 6 moannen yn Holwert is it Frysk myn taal heit, is nea troch de Dútsers oppakt wurden. wurden. Myn âlders kinne my net ferstean. (Ein Hy wurke by de Belestingtsjinst en dat wie foar bydrage) de fijân ek wichtich as dat wurk troch gie. Dyn oare Pake, Amber, hat wol oppakt west mar is ‘Ik haw noch in lytse blomlêzing makke fan om syn leeftiid wer frijlitten. Gert-Jan, de efakué, syn antwurden op fragen fan syn Pakesizzer Amber.’ Amber, Pake hellet alles út it geheugen fan in jonkje fan 6 jier. Ik haw ek dingen opstutsen dy’t Wat wie it frjemdst en wat wie it leukst yn ik troch de jierren heard en lêzen haw. It hat Fryslân? Frjemd wie om op in iepen auto fer- in swiere tiid west. Hielendal foar myn famylje fierd te wurden. Raar wie om op it ein fan in yn Diemen mar ek foar de famylje Bilker yn skoallejier noch nei skoalle te moatten. Raar Holwert. De gesinnen moasten har mar sjen te wie dy kear doe’t ik by it boartsjen achter hûs rêden en dêr binne se goed yn slagge. Hulde troch it iis sakke bin. It iis wat op de poep lei dêr foar. En tige, tige tank dêr foar. dy’t op ’e tún útstoart wie. Troch de snie en de froast koe it tontsje net troch de gemeente ‘Ik tankje jim wol’, lege wurde en dan goaiden se it salang mar Inne Bilker achter op’e tún. Mem Bilker hat my yn it hok skjinmakke. En stjonke...wol in wike lang.

16 • DOARPSBEL NR. 172 JUNI 2015 UITVAARTVERENIGING DE LAATSTE EER HOLWERD Secretariaat: De VPTZ is ‘geloofneutraal’ maar past zich, Beyertstrjitte 41, 9151 KE Holwerd waar mogelijk aan, aan de spirituele situatie van 06-46526393 de patiënt. www.dleh.nl De vrijwilliger biedt aan een ieder in de laatste levensfase en diens naaste, waar nodig, tijd, Correspondentieadres: aandacht, en emotionele ondersteuning. Postbus 3, 9150 AA Holwerd Het motto daarbij is: ER ZIJN! e-mail: [email protected] Wie vrijwilliger bij de VPTZ wil worden, krijgt Aangesloten bij de Federatie van hiervoor enkele cursussen. Uitvaartverenigingen Friesland. Het is dankbaar en belangrijk werk, wat Ytje Schreurs dan ook met veel enthousiasme on- der de aandacht weet te brengen. Algemene ledenvergadering Alweer een paar maand geleden werd de jaar- Deze avond hebben wij ook afscheid genomen lijkse algemene ledenvergadering gehouden. Dit van mevr. W. Boonstra, die zich jaren heeft vond dit jaar plaats in ’t Sintrum en werd door ingezet voor onze vereniging als secretaresse. zo’n 29 leden bezocht. Haar taak zal worden overgenomen door Naast de reguliere agendapunten, herdenken mevr. H. Bruggeling. we ook ieder jaar weer de leden van onze Wij willen Willie hartelijk bedanken voor al vereniging die het afgelopen jaar zijn overleden. haar jaren inzet! Ieder jaar worden ze genoemd en hierna wordt er een minuut stilte in acht genomen. Wetende Juni 2015 dat achter ieder sterfgeval een groot verdriet en gemis schuilt. Hylkje Bruggeling, secretaresse Uitvaartvereniging de Laatste Eer Holwerd Dit jaar zou als gastspreker mevrouw Pauline Wouters komen, zij zou praten over thanato- praxie; helaas moest zij afzeggen wegens ziekte. Lid zijn van Uitvaarvereniging de Laatste Eer Toch kon er voor deze avond nog een van Holwerd, heeft zo zijn voordelen; wij andere gastspreker worden gevonden; me- nemen uw/jouw nabestaanden veel praktische vrouw Ytje Schreurs; coördinator van de zorgen uit handen. Stichting Vrijwilligers Palliatieve Thuiszorg, regio Noordoost-Friesland, welke in deze regio 33 Bent u/je nog geen lid? Meld je aan via boven- vrijwilligers heeft. staande contactgegevens. Zij vertelde deze avond boeiend over haar belevenissen als coördinator van deze stichting.

Het VPTZ is een landelijke organisatie welke 30 jaar bestaat. Zij draagt zorg voor mensen die in hun laatste levensfase zorg nodig hebben, hoofdzakelijk om de naasten te ontlasten. De vrijwilliger neemt de verzorgende taak tijdelijk waar. Zo krijgt de partner of een ander fami- lielid de gelegenheid om even rust te nemen, een boodschap te doen, of ´s nachts rustig te kunnen slapen.

DOARPSBEL NR. 172 JUNI 2015 • 17 JAARVERSLAG 2014 VAN DE DORPSONTWIKKELINGSMAATSCHAPPIJ HOLWERD 1) Inleiding door de oude dorpskern. Een groep adviseurs Nadat het experiment duurzaam beschermde van de minister van wonen en rijksdienst, Stef dorpsgezichten Dongeradeel in juli 2013 van Blok, was op werkbezoek in Holwerd om te start is gegaan zijn er al heel wat aanvragen onderzoeken of de regio Noordoost Friesland voor subsidie bij onze DOM binnen gekomen. in aanmerking kan komen voor de status Het project kwam langzaam op gang, moest zijn krimpregio. Daarnaast is er op 16 september plaats nog wat vinden onder de Holwerders, nog een rondleiding gegeven. Deze keer door maar zette in het tweede jaar goed door. Henk Willemsen, timmerman Dick Olivier en Overal verschenen de DOM-reclameborden Reitse de Vries (bouwkundig architect) voor in ons dorp bij de diverse bouwprojecten. De 50 personen die deelnamen aan een excursie regeling van overheidswege op de tijdelijke vanuit KKNN (Kenniscentrum Krimp Noord verlaging van de BTW op arbeidsloon van 21% Nederland). Aan het eind van dezelfde dag is naar 6% heeft hier ook zeker aan bijgedragen. Henk Willemsen nog naar Burgum geweest Deze tijdelijke stimuleringsregeling van de rege- voor een interview met René Koster dat recht- ring om de bouwsector een steuntje in de rug streeks op Omrop Fryslân radio werd uitge- te geven is nog met een half jaar verlengd tot zonden. In december werd in de doopsgezinde 1 juli 2015. kerk van Holwerd onder het genot van een drankje en een lopend buffet de gezamenlijke Éen keer per maand vinden de vergaderingen afsluiting van het jaar gehouden. Hierbij waren van de DOM Holwerd plaats. Hierin hebben alle leden van de vier DOMmen en de bij het Henk Willemsen, Jan Idsardi, Durk Geertsma, project betrokken personen van gemeente Gerben Osinga en Rob van der Holst zitting. Dongeradeel en provinsje Fryslân aanwezig. Jan Rodenhuis van Partoer is als contact- persoon tussen gemeente en lokale DOM 2) Aanzichtprojecten ook altijd aanwezig bij de vergaderingen. Van Voor de aanpakvan de buitenschil van de par- onderop worden zo de projecten besproken ticuliere woning is het beschikbare subsidiebe- die na zogenaamde keukentafelgesprekken bij drag van € 96.000 aan het eind van het jaar al dorpsbewoners thuis tot stand zijn gekomen. bijna uitgeput. Met dit geld zijn grote successen Na goedkeuring in de lokale DOM worden ze geboekt.Voor 2015 blijft nog € 7.328,68 be- doorgestuurd naar de gemeente voor verdere schikbaar. In 2014 zijn er aan eigenaren van 18 behandeling zodat ze uiteindelijk ter goedkeu- particuliere woningen beschikkingen uitgereikt ring in de DOM-koepel kunnen worden voor- voor de panden: gelegd. Foarstrjitte 1 Foarstrjitte 12 De afdeling communicatie van de gemeente Gama 7 Hegebuorren 23 heeft in 2014 een nieuwe folder gemaakt. Foarstrjitte 8 Foarstrjitte 14 Hierin wordt nu ook melding gemaakt van de Hegebuorren 1 Hemmingawei 26 stimuleringslening die van kracht is geworden. Klokstrjitte 7 Pôlewei 2 De folder is bij alle panden in het beschermde Stasjonswei 13 Waling Dykstrastrjitte 15 dorpsgebied in de brievenbus gedaan. Ook de Ljouwerterdyk 9 Pôlewei 14 media had goed aandacht voor het experiment. Stasjonswei 25 Ljouwerterdyk 23 Er zijn geregeld krantenartikelen verschenen Stasjonswei 5 Waling Dykstrastrjitte 12 en ook facebook is een veel gebruikt mid- del. In het voorjaar hebben Durk Geertsma Op 3 van deze projecten is de hardheidsclau- en Henk Willemsen een rondleiding gegeven sule toegepast en goedgekeurd.

18 • DOARPSBEL NR. 172 JUNI 2015 Vermeld kan nog worden dat er een vraag vergadering in De Gouden Klok € 176,70 binnen kwam over de mogelijkheid tot het 5x extra reclamebord DOM € 129,77 opknappen met subsidie van een oud klein totaal € 542,11 gardeniershuisje verscholen aan de Fiskwei. Het pand is al sinds mensenheugenis niet meer 6) De plannen voor 2015 bewoond en ons inziens ook te klein en afgeta- De aanvraag bij het Waddenfonds voor de keld om weer bewoonbaar te kunnen maken. grote opknapbeurt van de gemetselde stoepjes Bovendien waren de plannen niet duidelijk. En en trapjes op de Hegebuorren is nog steeds daar bleef het bij. niet ingediend. De openstelling van de tender recreatie en toerisme, waar deze aanvraag in 3) Publieke projecten valt, is een aantal keren uitgesteld. De verwach- Aan subsidie is er € 58.000 beschikbaar. Tot ting is dat hij dit jaar samen met de projecten nu toe is daar nog geen gebruik van gemaakt. van de andere 3 dorpen door de gemeente ingediend kan worden. 4) Kansenpot Aan de Waddentour (gezamenlijk project van Verder zijn wij voornemens om voor de om- de 4 DOMmen) is € 2.500 uitgegeven en voor geving van het Bosma’s Plein een plan voor het plaatsen van nieuwe informatieborden met aanpak van de openbare ruimte te maken. Ook plattegrond € 5.706,36. In de kansenpot res- zullen we proberen de mogelijkheid voor de teert nog € 30.793,64. laagrentende leningen, die nu nog niet van de grond gekomen is, verder onder de aandacht te 5) Verantwoording lokale DOM gelden brengen. Een eerste aanzet hiertoe zou zijn het Voor de onkostendekking van de DOM is pand Tsjerkstrjitte 1. Hier zijn gegadigden voor jaarlijks € 1.000 beschikbaar. Hiervan is betaald: om dit verpauperde pand te kopen en op te vergader- en reiskosten € 235,64 knappen met behulp van een lening.

Jongen Meisje Wilt u een speciaal geboortekaartje voor uw baby? Kijk op www.drukkerijbrandsma.nl voor de mogelijkheden. Natuurlijk hebben wij ook de nieuwste geboorteboeken voor uw klaar staan. Hoofdstraat 35 Ferwert (0518) 411330 • [email protected]

DOARPSBEL NR. 172 JUNI 2015 • 19 Uitleen verpleegartikelen ma. t/m do. 9.00 - 17.30 uur en vrijdags PRAKTISCHE INFORMATIE van 9.00 - 14.30 uur in Dokkum, Sionsberg, Huisartsenpraktijk Holwerd Birdaarderstraatweg 70. F. Neshat, spreekuur volgens afspraak, tel. Friese zorgwinkel: Voor alle informatie: 561301, Elbasterwei 2. 0900-8864 (24 uur per dag, ca. 22 cent Uitsluitend bij spoedgevallen tel. 562255. per min.) Archipelweg 109, 8921 TH Dokterswacht, uw huisarts bij spoedeisende Leeuwarden, Postbus 417, Leeuwarden. 058- hulp buiten kantoortijden: 0900-1127112. 265 56 10. Geopend ma. t/m vrij. 8.30 tot 17.00 uur en zat. van 10.00 tot 17.00 uur. Apotheek Open van 8.00 tot 10.30 uur en van 13.00 tot Uitvaartvereniging ‘de Laatste Eer’: 17.30 uur. Uitvaartleider K. Elzinga-Dijkstra, Achter de Bestellen medicijnen: 8.00 - 10.00­ uur. Hoven 8, tel. 561374, 06-20620647. Afhalen: 16.30 - 17.30 uur. Telefoon: 562845 (dag en nacht bereikbaar) Meldpunt gemeentewurk Voor vragen over uw afval of containers, Tandartspraktijk Holwerd tel. 298777. W. Roux, Beyertstrjitte 101, tel. 562300. Wijkbeheer Fysiotherapie Heeft u een melding of een vraag over de J.R. Moorman, Blomsteech 6 (ingang Pôlewei), inrichting en onderhoud van uw buurt? Dan tel. 562478/561876. kunt u contact opnemen met wijkbeheer Dongeradeel. Bijvoorbeeld de losliggende Huisartsenlaboratorium stoeptegels of kapotte straatlamp kunt u door- Plaats: Gezondheidscentrum, Elbasterweg 2, geven op tel.nr. 298777 of mailen: wijkbe- iedere maandagmorgen van 10.00 - 10.15 uur. [email protected].

Pedicure Wijkagent ■ M. Rintjema-Kruize, De Morgenzon 10. J. Kroes, team noordoost, bureau Dokkum. Behandeling op afspraak, tel. 561689. Geen spoed, wel politie: Tel. 0900-8844. ■ E. Broersma, Ringwei 34, Brantgum, Niet alleen bj levensbedreigende situaties belt tel. 561594. u 112, maar ook direct als u getuige bent van ■ T. Klompstra, De Morgenzon 3, tel. 562547, een misdrijf. 06-10573613.

Massage De Doarpsbel is een uitgave van de Vereniging Massagepraktijk A. van Dijk, van Dorpsbelangen Holwerd Gezondheidscentrum, Elbasterwei 2. Lidmaatschap Dorpsbelang: € 8,- per jaar. tel. 06-25147889.

Inleveren kopij OPHALEN OUD PAPIER De Doarpsbel verschijnt 4x per jaar 14 juli ■ 11 augustus ■ 8 september in een oplage van 530 exemplaren. Iedere 2e dinsdag van de maand Agenda, data en kopij in 2015 inleveren vóór Oud papier wordt opgehaald door 1 september, 1 december De Tsjelke en de Bazuin bij Henk Willemsen of via [email protected]

Alle nieuws over Holwerd op: WWW.HOLWERDONLINE.NL

20 • DOARPSBEL NR. 172 JUNI 2015