POLITIEKE PARTU DEMOCRATEN '66 JAARGANG 13- NR. 2- FEBRUARI 1980

TWEEDE KAMER BIJ ARAFAT LEVEN MET STRIJD

·" us. IS BETER DAN LEVEN in t\'le \s.'' . 10 ,0 sta~ neen to .~ tO IN DE WOESTIJN ~ 01'1 "'~ria and .:.<• and Sinds Nederland een Unifil-detache­ Laurens Jan Brinkhorst ment levert aan de VNVredesmacht in Libanon is onze betrokkenheid bij scherpe confrontatie plaats tussen de het gehele Midden Oosten-conflict PLO-vertegenwoordigers en onze delega­ veel groter geworden. De reis van de tie. Van Nederlandse kant werd beklem­ Tweede Kamerdelegatie van twee toond dat de pro-Israëlische houding van weken terug was allereerst bedoeld Nederland in ons land nooit was gezien als een kleine kopergravure die een Indiaan om het Nederlandse bataljon te be­ tegen de Arabieren gericht. Arafat zei dat voorstelde op zijn bureau. Zijn slotuit­ deze stelling voor hem onaanvaardbaar spraak was: het is beter om te sterven dan zoeken. Maar het was een goede zaak was aangezien steun aan Israël per defini­ te leven als slaven. En "leven met strijd is dat wij ons ook konden oriënteren op tie de ontkenning van de rechten van de beter dan leven in de woestijn". de politieke achtergronden. Vorigjaar Palestijnen inhield. Wij stelden dat het Het is hier niet de plaats om uitvoerig het juni bezocht een soortgelijke delegatie voor ons onaanvaardbaar was indien de Midden-Oosten vraagstuk te bespreken. Libanon en Israël. Thans stonden ook Joodse Staat Israël zou verdwijnen. Wel lijkt het mij op de weg van D'66 om Syrië en Jordanië op het programma. Arafat stelde daartegenover dat hij twee ook in de komende tijd in Nederland op een oplossingen had aangedragen, die beide evenwichtiger benadering van het Midden­ door Israël werden verworpen, t.w. een Oostenvraagstuk aan te dringen om ertoe Ondanks verschillen in toonzetting stond democratische seculiere staat (analoog aan bij te dragen dat de ook in Nederland vaak één boodschap in de Arabische landen de formule die Jan Smith in Zimbabwe­ vastgeroeste en bevooroordeelde posities centraal: zonder oplossing van de Pales­ Rhodesië zelfs had aanvaard!) dan wel de kunnen worden doorbroken.• tijnse kwestie, niet alleen als humanitair­ vestiging van een onafhankelijke staat "op ofvluchtelingenvraagstuk, maar allereerst ieder deel van Palestina dat kon worden als politiek vraagstuk, is geen vreedzame bevrijd''. Van onze kant de vraag: waarom oplossing in het Midden-Oosten denkbaar. geen erkenning van Israël? Zijn antwoord: Alle drie de landen verwerpen daarom de Israël is niet eens in staat de uiteindelijke Camp David formule die weliswaar een grenzen aan te geven waarbinnen het ontspanning tussen Egypte en Israël tot wenst te leven. Onze vraag: aanvaardt u de stand heeft gebracht, maar naar hun me­ grens van vóór 1967? Zijn antwoord: dat IN DIT ning tekort schiet in de erkenning van de kan ik nu niet zeggen. Weliswaar is Israël eigen Palestijnse identiteit. militair en economisch veel machtiger dan NUMMER Als men vervolgens de vraag aan de orde wij, maar ik heb de belangrijkste kaart. stelde, wie de Palestijnen dan wel zou kun­ Alleen de vertegenwoordigers van de Maatschappij op tweesprong 3 nen vertegenwoordigen, dan was het ant­ Palestijnen kunnen immers Israël de legi­ woord even onmiskenbaar: alléén de PLO. timiteit geven waarom het vraagt. Ik kan Hofland te gast 5 Zonder alle stellingen van de Arabische deze kaart pas spelen wanneer ik in staat Partijganger Enschedé landen of van de PLO te omhelzen, was dit ben om vanaf een eigen territoor te spre­ 10/11 voor de parlementaire delegatie aanleiding ken. Hij voegde daaraan toe dat van Pale­ Stukken deelcongres Leiden 16 genoeg om een gesprek met Yasser Arafat, stijnse kant regelmatig signalen waren ge­ de leider van de PLO, niet langer uit de weg geven die aangaven dat de PLO bereid was Verkiezing adviesraad 22 te gaan. De grondslag voor dit gesprek was een territoriaal compromis te aanvaarden. Emancipatiedag 24 gelegd door een D'66-motie die in novem­ Hoe men ook over de doelstellingen van de berj.l. metoverweldigende meerderheid in PLO denkt, de gehele delegatie was onder en verder de frakties, het hoofdbe­ de Tweede Kamer was aangenomen. de indruk van de vastbeslotenheid waar­ stuur, de Democraatjes, de mensen­ Ongetwijfeld was voor de leden van de de­ mee de Palestijnse stellingen werden ver­ rechten, de ingezonden brieven, de legatie, zowel persoonlijk als politiek, het dedigd. Ten bewijze dat hij niet bereid was pers over 0'66, de SWB, het PSVI, bezoek aan Arafat een hoogtepunt van de om in de toekomst als de Indianen van het PEAC en de tekening van Fiel. reis. Gedurende drie uur vond een soms Noord-Amerika te leven, had hij steeds

DEMOCRAAT JAARGANG 13 - NR. 2 - FEBRUARJ 1980 PAG. I ·~~ d AI

, DEMOCRAAT JAARGANG 13 - NR. 2 - FEBRUARI 1980 PAG. 2 gI "technokratie", in een tijd waarin veel mensen zich onmachtig voelen om iets aan de koers van de maatschappij te verande­ ren, de technische mogelijkheden juist BREDE MAATSCHAPPELIJKE volop aanwezig zijn om deze koers te ver­ leggen. Wij kunnen invloed uitoefenea op DISCUSSIE VEREIST, OF: de maatschappelijke ontwikkeling, door kritisch de technieken te kiezen waarvan onze maatschappij gebruik zal maken. Wanneer wij maar niet gevangen zitten in DE MAATSCHAPPIJ de dwang, zoveel mogelijk geld in handen te krijgen, blijkt er een enorme ruimte om vorm te geven aan de toekomst. De leef­ OP DE TWEESPRONG baarheid van de minlijn naar de nullijn, dat is de minimumeis die we daarbij m.i. kun­ nen en moeten stellen. ben dan niet de luxe van een keuze uit Op het gebied van energie blijken de mo­ Ook al is de (brede) maatschappelijke nieuwe technieken. Het inkomen wordt al gelijkheden Overduidelijk. Een steeds discussie nog steeds niet van start ge­ van zoveel kanten bedreigd (opkomende groeiend energieverbruik (m.n. in de rijke gaan, toch is het vrijwel zeker dat hij macht van Japan en Opec, stijgende grond­ landen) maakt kernenergie (mèt snelle zal worden gehouden. Een van de re­ stofprijzen, stagnerende wereldeconomie) kweekreactoren) onvermijdelijk. Sommi­ denen daarvoor is de al vaak gesigna­ dat we alle mogelijkheden die de techniek gen menen, dat een groeiend energiever­ leerde patstelling bij het energiebeleid. biedt voor nieuwe produktiegroei wel bruik precies is wat de Nederlandse bevol­ Er bestaan volgens deze analyse twee moeten aangrijpen. king wenst. Ik ben daar in het geheel niet groepen met tegengestelde ideeën, die Als we echter het milieu belangrijker vin- van overtuigd, en verwacht zelfs het te­ gendeel. Een maatschappelijke discussie is beide niet machtig genoeg zijn om hun in die situatie het uitgelezen instrument om voorkeuroplossing er door te drukken, deze opinie van het Nederlandse volk te maar wel machtig genoeg om de oplos­ peilen, mits de discussie aan de funda­ sing van de tegenpartij voldoende te mentele vragen de volle ruimte geeft. frustreren. In de energiesituatie van het moment In feite wordt de BMD ook mogelijk ge­ moeten keuzen worden gedaan, en die maakt door de achteruitgang in de groei keuzen zien er voor velen onaangenaam van het elektriciteitsgebruik. In 1974 uit. De meeste mensen (bijna 60% volgens dachten de elektriciteitsproducenten, dat de laatste opiniepeilingen) willen geen de eerstvolgende kerncentrale rond 1980 kernenergie; maar beseffen ze, welke kon­ nodig zou zijn. Nu denken zij dat hij pas in sckwenties dat heeft, én zijn ze bereid, die 1989 of 1990 nodig zal zijn, terwijl de Be­ op zich te nemen? Kernenergie is gevaar­ zinningsgroep Energiebeleid onlangs heeft lijk, zeker (bet geeft althans risico's die geconstateerd dat dit zelfs well995 of later voor een deel nog onbekend zijn en die zal worden. zeer fors kunnen uitpakken); maar afzien Toch zijn dit allemaal bijkomstige redenen van kernenergie betekent vroeger of later voor een brede maatschappelijke discus­ een stabilisatie van de produktie en daar­ sie; de noodzaak daarvan gaat dieper. Het mee van het inkomen. Wenst het Neder­ is dezelfde noodzaak die discussies nood­ den, de internationale veiligheid, uitzicht landse volk die konsekwenties ook te dra­ zakelijk maakt over genetische manipula­ op een leefbare toekomst voor onze kinde­ gen? Accepteert men ook de problemen tie, over de chemische industrie en haar ren, wanneer we niet willen leven met de die andere energiebronnen en energiebe­ produkten, over nieuwe kernwapens en mogelijkheid van grote rampen en van sparing met zich meebrengen? Houdt men over chips. Of de overheid nu op deze ter­ chemicaliën die kanker en beschadiging er rekening mee dat kolen smeriger zijn reinen een discussie organiseert of niet, van het nageslacht veroorzaken, dan zul­ dan kerncentrales? Denkt men eraan, dat een feit is dat discussies op deze terreinen len we elke nieuwe technologie juist extra zonne-energie beperkingen met zich mee­ woeden, èn breed zijn. kritisch moeten beoordelen. De ruimte brengt in ruimtelijke ordening (huizen­ Het gaat in al deze gevallen om nieuwe daarvoor kan worden gevonden, wanneer bouw) en misschien wel in de persoonlijke technologieën, die ons leven in de toe­ wij pas op de plaats willen maken in het levenssfeer (bomen planten voor de col­ komst tot op grote hoogte kunnen gaan inkomen (afgezien van een rechtvaardiger lector van de buurman)? Pas wanneer het bepalen. Vroeger werden alle nieuw ont­ verdeling daarvan). Dat wil zeggen, dat wij politiek aktieve deel van het volk zulke dekte technieken zonder meer ook toege­ bij de loononderhandelingen kiezen voor konsekwenties heeft doorzien, is sprake past, in de overtuiging dat de techniek tot een portie leefbaarheid i.p.v. een nieuwe van een doordachte keuze; en zo'n keuze, heil van de mensheid strekt. Sinds Hiro­ loonronde. Tot die keus is ieder van ons in hoe die ook uitvalt, is in de huidige situatie shima en Vietnam, sinds het ontstaan van staat, ja zelfs verplicht. De ruimte voor die de voorwaarde voor een uitvoerbaar ener­ een milieucrisis, hebben wij dat geloof keus bestáát immers: dan mag de maat­ giebeleid. Pas zo kunnen we de patstelling echter verloren. Nieuwe technieken wor­ schappij niet meer blind langs de oude we­ te boven komen, waarin de ene weg (kern­ den niet meer juichend aanvaard, zelfs gen van produktiegroei voorthollen. Maar energie) is geblokkeerd vanwege de geva­ eerder met wantrouwen bekeken, en in elk nog niet iedereen beseft, dat op dit terrein ren, en de andere weg (stabilisatie, zonne­ geval aan een diepgaande discussie bloot­ keuzen mogelijk zijn. Daarom zijn brede energie etc.) vanwege al dan niet vermeen­ gesteld voordat zij op grote schaal worden maatschappelijke discussies juist nu zin­ de inkomenswensen. toegepast. vol. Een brede maatschappelijke discussie is in Maar de meest fundamentele noodzaak Daarmee wordt niet gezegd, dat de keuze deze omstandigheden meer dan gewenst: voor brede maatschappelijke discussie is, voor een portie leefbaarheid makkelijk zal hij is vereist. Maar de discussie die wij hier dat onze maatschappij op een tweesprong zijn. Hans van den Doel wijst er al jaren op, bedoelen hoeft zeker niet samen te vallen staat. De vraag is daarbij of we steeds ver­ dat de keuze voor een portie leefbaarheid met wat Van Aardenne voor ogen staat. der willen groeien in inkomen, of vanaf nu bij loononderhandelingen nu juist niet mo­ Totnutoe lijkt het er ook niet op, datdat het juist willen groeien in leefbaarheid. Willen gelijk is. Dat betekent dat langs politieke geval is. De discussie die wij bedoelen we niet stabiliseren in ons inkomen? dan weg die mogelijkheid geschapen moet moet aan een aantal strikte voorwaarden hebben we kernenergie nodig, chemie op worden. Maar het opmerkelijke feit doet voldoen: grote schaal, DNA recombinant technolo­ zich voor, dat in een tijd waarin veel wordt 1. De sociaal-economische problematiek gie (genetische manipulatie) etc. We heb- gesproken over het "starre systeem", de (m.n. de vraag naar de groei) moet ter dis-,..

DEMOCRAAT JAARGANG 13 - NR. 2 - FEBRUARI 1980 PAG. 3 ~ ~ ~ cussie staan, voor zover nodig om keuzen te doen op energiegebied. 2. Alternatieve scenario's moeten ruim DEMO­ worden uitgewerkt. 3. Er moet een vrije informatievoorzie­ ning bestaan: regering of stuurgroep mo­ CRMTJES gen zich niet het informatiemonopolie bin­ nen de discussie toeëigenen; wel zou een door Marie-Louise Tiesinga toets verlangd kunnen worden voor de juistheid van de informatie uit de discus­ In de ontvangen Democraten, Demoerau­ instellingen ook vrij te laten in hun faits en siestukken. ten en Nieuwsbrieven waren het deze keer gestes; een flink deel van het beleid wordt 4. Het onderwerp van de discussie mag uiteraard overal de algemene beschouwin­ dan gemaakt door niet of niet volledig be­ niet door regering of stuurgroep worden gen naar aanleiding van de begrotingsbe­ heerste instellingen die vervolgens de ingeperkt (de snelle kweekreactor mag handeling die de aandacht vroegen. Het kosten ervan declareren bij de gemeen­ bijv. niet buiten de discussie worden ge­ lezen daarvan heeft me uren gekost, maar schapskas. Het uitgesproken bezwaar van houden). het is uitermate stimulerend om te zien hoe het eerste model is de geweldige concen­ 5. De inspraak moet niet uitmonden in een met grote vasthoudendheid en overtui­ tratie van macht, van het tweede het ont­ advies van de stuurgroep aan de Tweede gingskracht datgene waar d'66 voor staat staan van maatschappelijke egelstellingen Kamer (zoals in het regeringsvoorstel); de overal naar voren wordt gebracht, met van macht waarvan het beleid niet is geïn• stuurgroep moet geen eigen soep gaan steeds grotere successen! Helaas ont­ tegreerd met dat van de algemene demo­ brouwen uit de ingrediënten van de in­ breekt hier de ruimte om daar nader op·in cratie. De keuze is uiteraard niet beperkt spraak, maar deze moeten rechtstreeks op te gaan, maar de verleiding is groot. Het is tot deze extremen. De Lange kiest voor het het bord van de Kamer worden gedepo­ fijn om te constateren dat het weer twee instellen van besturende raden die indirect neerd. afdelingen gelukt is een afdelingsblad op worden gekozen door de bevolking, name­ 6. Er moet enige zekerheid over bestaan, poten te zetten. Gefeliciteerd Waalre en lijk door - maar niet uit - één of meer dat de resultaten van de inspraak invloed Zandvoort! Terwijl Zandvoort het duide­ volksvertegenwoordigingen. D.w.z. dat zullen hebben: het zou wel een zeer slechte Iijk ziet als een aanvulling op de bestaande allerlei groepen of personen kandidaten dienst betekenen aan de democratie, wan­ communicatiekanalen, intern dus, bena­ kunnen stellen waaruit door gemeenteraad neer tienduizenden mensen werden opge­ dert Waalre het van een andere kant en of staten en/of combinaties daarvan, elk trommeld voor niets. zegt dat ze de 'Dorpsdemocraat' met tus­ met betrekking tot een aantal zetels, wordt Elk van deze punten is elementair; wan­ senpozen wil laten verschijnen om infor­ gekozen. Daardoor wordt concentratie neer er geen uitzicht op bestaat dat de fun­ matie te geven over het reilen en zeilen van van macht vermeden, worden zoveel mo­ damentele vragen op een goede manier aan d'66, opdat het contact tussen de partij en gelijk burgers bij bestuur en beheer van de orde kunnen komen, moeten we ons de bevolking in het algemeen, verbeterd wat zij zelf van belang achten, betrokken. erop beraden of we wel mee moeten doen wordt. En natuurlijk ook opdat meer men~ Kortom, kan de zelfwerkzaamheid van met het officiële circus. Gelukkig heeft de sen d'66 als hun partij gaan beschouwen. mondige burgers ingepast worden in het Kamerfractie zich bij monde van Ineke Waalre verspreidt de krant huis-aan-huis geheel van het parlementair-democrati­ Lamhers totnutoe zeer alert betoond, en (4.400 ex.). Bij het eerste nummer ontving sche bestel. Aldus De Lange. mede daardoor is de kans op een eerlijke ik een leuke brief van Eddy Honig over de In het Dernocraatje van de afd. Breda opzet van de discussie nog steeds open. opzet van de 'Dorps-democraat' en hij vond ik een uitspraak van Camus die ik u vroeg- wat al meer afdelingen me hebben graag wil meegeven in dit nieuwe jaar. Dit artikel is geschreven in de windstilte gevraagd - of het mogelijk was contacten In gesprekken in de afdeling daar (en waar die aan verdere aktie vooraf gaat. Op 4 te leggen met andere afdelingen om erva­ elders niet binnen d'66) klinkt wel eens februari wordt een openbare commissie­ ringen van redactionele en technische aard wanhoop door. Men bedenke dan: 'hij die vergadering gehouden, waarin meer dui­ uit te wisselen. Mocht hiervoor belang­ overdreven optimistisch is over de mens, delijk zal worden over de politieke moge­ stelling bestaan, ook bij afdelingen die het is misschien gek, maar hij die wanhoopt, is lijkheden van de bmd. Door de loop der plan hebben met een blad van start te gaan, een lafaard! gebeurtenissen is de zaak steeds verder dan hoor ik dat graag. Niet dat ik nou om In het regioblad van Friesland staat een vertraagd. Zoals de zaken er nu voorstaan, werk verlegen zit, maar ik wil best mijn zeer lezenswaardig artikel van Leen kan een publieksronde in het debat niet know-how op dit terrein met die van ande­ Schotel over gemeentelijke herindeling en eerder worden verwacht dan in het voor­ ren bundelen in wat voor vorm dan ook, de criteria waaraan wordt getoetst of een jaar van '81. zodat redacties en a.s. redacties daaruit gemeente in aanmerking komt om opnieuw kunnen putten. te worden ingedeeld. De Goudse Demo­ De brede maatschappelijke discussie is In hetMededelingenblad afd. Amstelveen craat van december publiceert de tekst van geen klucht of truc, en ook niet alleen door las ik een artikel getiteld 'Spreiding van een door haar fractie opgestelde inspraak­ een toevallige patstelling in het leven ge­ macht en democratische controle' van de verordening, die - zoals ze zelf zegt - ei­ roepen. Wanneer hij wordt gebruikt, om de hand van Jan de Lange, waarin hij ingaat genlijk een soort motie van afkeuring is, fundamentele problemen van ons energie­ op het subsidiebeleid in m.n. de sectoren maar dan wel in een heel constructieve beleid aan de orde te stellen, kan hij een cultuur, gezondheidszorg en welzijn, een vorm! Het kan voor andere fracties de ommekeer bewerkstelligen op een veel problematiek die thans in Noord-Holland moeite waard zijn van de inhoud kennis te breder gebied dan alleen dat van energie.• actueel is. Omdat ik om mij heen zie hoe nemen. Het fractiesecretariaat is bereik­ moeilijk het vaak voor bestuurders is om baar onder nr. 01820 - 30512. over een subsidie te beslissen - immers, VitDe Groene Landsmeerder: (om over na door intrekking kan een betrokken instel­ te denken) Van Agt naar achtentwintig. ling om zeep worden gebracht- wil ik hier Voor het eerst ontving ik de afgelopen even nader op ingaan. De Lange stelt m.i. maand de Soester Democraat, de Nieuws­ terecht dat d'66 hierover met een stand­ briefd'66 Vlaardingen en het blad van d'66 punt zou moeten komen. Bekend is hoe het Zuid-Kennemerland, bestemd voor de nu werkt. De Lange schetst twee alterna­ kernen Bennebroek, BLoemendaal, tieven. De keuze is nogal belangwekkend. Haarlem en Heemstede. En zo leest uw Het ene (extreem) is al die instellingen aan redactrice nu al regelmatig ruim veertig de overheid zelf trekken en zodoende vol­ Democraatjes! • ledig onder controle brengen. Het andere is voort te gaan met geld verschaffen en de NEDERLANDSE BOKKESPRONG

Van enige afstand bezien maakt het het openbaar over al deze mogelijkheden kamerdebat over de modemisering uitvoerig zal worden gesproken, waarbij van kernwapens de indruk van een ex­ de partijen zich niet zo vroom en nobel periment in buitenlandse politiek. Dat TEG~ mogelijk, maar zo realistisch, d.w.z. poli­ is wel een van de eigenaardigste ter­ tiek gesproken, zo zuiver mogelijk aan hun kiezers zullen voordoen. reinen waarop een land kan experi­ Dit laatste gebeurt niet. Al tijdens het de­ menteren, maar Nederland is in ieder bat in december en ook in de chaotische geval nog klein genoeg om zich zo'n nasleep begon het er steeds meer op te bokkesprong-ander woord voor ex­ lijken dat de oppositie, althans de PvdA en periment- te kunnen veroorloven. En D'66 de buitenlandse politiek willen uitle­ het is een leerzame onderneming ge­ veren aan een hooggestemd Volksempfin­ weest, want het heeft iets duidelijk den. Nadat ons experiment in Brussel was gemaakt. gestrand is niet serieus onderzocht, door welke oorzaken het zo gegaan was, noch Een gidsland zijn we niet, tenminste niet in hoe het nu verder zou moeten gaan: welke dit geval. Het kan zijn dat in de zachte politiek dan wèl aanbevelenswaardig zou sector van de buitenlandse betrekkingen - zijn. waar het gaat over verhoudingen tot de derde wereld, mensenrechten, uitoefening In de discussie om onze bewapeaingspoli­ van pressie op totalitaire regiems- van een tiek, die regelrecht is verbonden met de hoog moreel voorbeeld een positieve in­ aard van ons Nato-lidmaatschap hebben vloed uitgaat (al moet het ook dan nog ver­ lafheid, gemakzucht en oppervlakkigheid bonden zijn met zeer direkte, tastbare be­ hun intrede gedaan. Daarmee wordt het langen om effect te hebben) maar een gid­ Nederlandse buitenlandse politiek zou vraagstuk natuurlijk niet opgelost; er send, moreel leiderschap zoals sommigen betekenen - tot inzet van de verkiezingen wordt een gordijntje voorgehangen, dat dat terzake van de direkte westelijke de­ worden gemaakt. t.z.t. onvermijdelijk weer zal worden weg­ fensie zien, is boter aan de galg gesmeerd. De tweede optie gaat nog verder, maar kan getrokken, waarna, als het zo door gaat, de In Brussel noch in Washington, Bonn of ook nog met redelijke argumenten worden hele kinderachtige en belachelijke ge­ Londen is meer dan een uurtje verbazing verdedigd. De redenèring is dan, dat Ne­ schiedenis zich zal herhalen. • aan het alternatief voor de bewapenings­ derland zó vitaal is, door zijn ligging en zijn wedloop besteed, d.w.z. aan het alterna­ strategische havens, dat het in geval van tief zoals dat door een oppositionele ka­ een conflict tussen de Verenigde Staten en mermeerderheid was gesteld. En aan de de Sowjet Unie zich daar nooit aan zou rommelige oplossing die tenslotte door het kunnen onttrekken. Het zou er dan voor kabinet werd verzonnen, is het bondge­ ons uitsluitend op aan komen, de schade nootschap ten slotte ook beleefd voorbij zoveel mogelijk te beperken - een redelijk gegaan. Met andere woorden: het experi­ en nobel doel - en de aangewezen manier ment is mislukt. Er is daar in Brussel geen om dat te bereiken zou zijn,. zo neutraal sprake van enige Nederlandse invloed ge­ mogelijk te blijven. Hoogstens dus een weest niet moreel en niet concreet. Een formeel lidmaatschap van de 'Nato, met politicus hoort daaruit zijn consequenties minimale militaire betrokkenheid. Het lijkt te trekken, zeker als hij begin december tot er weleens op, dat steeds meer mensen de kamermeerderheid hoorde die wèl deze oplossing willen. Maar alweer: 't is zo loyaal was aan de Nato, maar die zich te­ belangrijk, dat er in het openbaar over gen modernisering der bewapening ver­ moet worden gediscussieerd, waarbij de zette. partijen hun kiezers niet in het vage mogen laten, en geen IKV-knol voor een citroen Wat zouden de mogelijkheden voor Ne­ moeten verkopen. derland kunnen zijn, wat moet de oppositie De derde mogelijkheid is natuurlijk: terug bij wijze van buitenlandse politiek aanbe­ tot het lidmaatschap zoals de Amerikanen velen, nu duidelijk is geworden dat onze dat graag zien. En ook die politiek heeft advertentie bondgenoten geen enkele boodschap aan zijn redelijke verdediging. In NRC-Han­ het anti-moderniseringsstandpunt hebben, delsblad van 18 januari heeft bijvoorbeeld d.w.z. het Nederlandse ontwerp voor een ir. Henk Vredeling daar nog eens een eigen spek-en-bonen-rol afwijzen? staaltje van laten zien. Modernisering is in PROSPEAAN KAJ De eerste optie is de Deense: die van een zijn redenering noodzakelijk om twee re­ marginale geallieerde, wel instemmend denen. Ten eerste is er, door de langzame, PACAN NOVJARON met een westelijke verdediging maar geen geluidloze afbraak van de Amerikaanse wenst u de Bond van Arbei,­ kernwapens op zijn grondgebied duldend. garantie ten opzichte van West Europa een ders-Esperantisten F.L.E. Voor een dichtbevolkt land als het onze noodzaak om hier de modernste wapen­ Inlichtingen over Esperanto zijn er best rechtvaardigingen ten behoeve systemen voor de middellange afstand te bij: van de Deense optie te bedenken. Maar hebben. Ten tweede zijn die onmisbaar als afd. Onderwijs F.L.E., Leidse­ zo'n rol moet dan wel openlijk worden ge­ er ooit onderhandeld zou gaan worden vaart 52, 2114 AD Vogelen­ wild, met al zijn consequenties ter discus­ over het atoomvrij maken van Oost en zang. sie worden gesteld en - omdat het zo be­ West Europa. langrijk is en een radicale verandering in de De intellectuele eerlijkheid gebied dat er in Fiets);- miezerig fruit oogsten uit de moestuin van het eigen boerderijtje; VAN SOCIAAL BELEID - zelfbrood bakken door A venue-leze­ ressen; - enzovoort. NAAR SOCIALE Allemaal dingen die objectief een ach­ teruitgang betekenen, vergeleken met de situatie waaraan men gewend was. MARKETING Maar die toch omarmd worden omdat er een leukheids-dimensie aan zit. Of omdat het conversatiewaarde heeft. Dat is alles waarmee je je interessant Net gelezen dat de electriciteits­ maakt voor je omgeving. En nu ieder­ maatschappijen met hun voorlich­ een CV heeft, en bijna iedereen een ting over energiebesparing op de open haard, heeft klooien met wind­ ludieke toer gaan. Die ,vijf-voor­ HANS FERREE molens en zonnepanelen conversatie­ twaalf aanpak met het spook van waarde. Objectief gezien terug naar de een energiecrisis op de achtergrond armoeiigheid van de oorlog, maar sub­ heeft niet gewerkt. Wist ik allang, jectief gezien leuk, LEUK! natuurlijk. Mensen houden niet van gezeur. En gezeur is het kenmerk Manipulatie Sociaal beleid probeert de bevoor­ van de meeste (semi)overheids­ rechte terug te drukken naar het niveau campagnes. Het heeft altijd te ma­ van de misdeelde, sociale marketing ken met hoofdzaak. Of nóódzaak. probeert de misdeelden op te stuwen Of verstandig. Nooit 's iets leuks of naar het niveau van de bevoorrechten. gezelligs. Altijd preken dat 't voor En daarbij gaat het er dus helemaal niet ons bestwil is. Een argument waar om wat de objectieve maatstaven zijn ik zéér wantrouwig tegenover sta voor misdeeld ofbevoorrecht, maar om sinds mijn prille kinderjaren toen de subjectieve beleving. Een beleving mijn moeder walgelijke levertraan eten'. Gedonder in de glazen. Stakin­ die in sterke mate wordt bepaald door gen. Kommer en kwel. Haat en nijd. de toegevoegde waarde van de com­ bij mij naar binnen forceerde. Terwijl het allemaal zoveelleuker kan. municatie. Zeg maar reclame. Reclame , Voor je bestwil'. als ik de overheid De consument-gerichte sociale com­ is in staat om aan een hele reeks tech­ op de voorlichtingstoer zie dan municator zegt in dit geval: ,Elke dag nisch en funtioneel vrijwel indentieke denk ik altijd wat er toch een ont­ biefstuk gaat ook vervelen, neem 's 2 produkten psychologische verschillen zettend brede kloof zit tussen het dagen in de week speklappen, da's leuk toe te voegen om elke consument in overheidsdenken dat je het beste en lekker, met deze recepten van Hugh staat te stellen iets te kopen dat aansluit kan aanduiden met ' sociaal beleid' en Wina. En u spaart nog geld ook voor bij zijn eigen zelfbeeld, zijn eigen le­ en het consumentgerichte denken ándere leuke dingen'. vensstijl. dat 'sociale marketing' wordt ge­ Waarom ontmoet een bezuinigingsbe­ Het aardige van onze maatschappij is, leid altijd zoveel weerstand? Omdat het dat de normen van ons waardestelsel noemd. Over dat verschil wil ik bij mensen die dat beleid verzinnen en veranderen. De ene dag omhelzen we 't even met u hebben. communiceren blijkbaar nog nooit is de chemie, dan weer de natuur. De ene opgekomen dat het mogelijk is om een keer willen we groot, dan weer klein. Biefstuk en speklappen objectieve achteruitgang te presente­ De ene keer geven we de_ voorkeur aan Het zal onderhand wel tot iedereen zijn ren als een subjectieve vooruitgang. zoet, dan weer aan bitter. Vijftien jaar doorgedrongen dat 1980 met veel ach Het gaat in het leven niet zozeer om geleden werden ,verwijfde' jongens en wee is begonnen. We moeten zuini­ centen of percenten, maar om belevin­ met lang haar in elkaar getremd door ger zijn. Op elk gebied. Dat is natuurlijk gen. Iedere reclameman weet dat het bouwvakkers en'marechaussees, nu zie niet leuk. De hoorn des overvloeds, dát voor de consument niet gaat om pro­ je vrijwel alleen nog bouwvakkers en vinden we lekker. Maar soberhe:j ... ? dukten, maar om de gevoelens die de marechaussees met lang haar. Ik be­ Geef de pijp maar aan Maarten. Met dat produkten oproepen. Daarom praat doel maar: NIETS IS. En waar NIETS oeverloze spelletje zijn dus alle partijen McLean' s ook niet over prima kwaliteit IS, kan gemanipuleerd worden bij het bezig, want niemand wil 'n stapje ach­ gemalen krijt, maar over een stralende leven. Manipulatie heeft 'n nare klank, teruit. In zo'n situatie denk ik dan: lach, frisheid, gezondheid, kans op maar staat doorgaans wel borg voor een waarom wordt die noodzaak tot bezui­ sjans. Voor alle mensen is symbolische lekker gevoel. Gewone aardappels à 50 niging toch als iets armoedigs gepre­ bevrediging véél en véél belangrijker cent per kilo dienen alleen als maagvul­ senteerd dat niemand er áán wil? Het dan funktionele bevrediging. Nieuwe ling. Aardappels die gemanipuleerd zijn kan ook ánders. Kijk, figuurlijk ge­ welgestelden, die nooit 'n stap buiten tot frites of chips verschaffen een sproken is de boodschap bestemd voor het asfalt doen, kopen een Range Rover feestelijk gevoel en voor dat gevoel mensen die elke dag biefstuk eten. Nu of Jeep Wagoneer om van vergadering betaalt men gráág het veelvoud van de vergt het landsbelang dat de mensen naar vergadering te rijden. De consu­ prijs van niet-gemanipuleerde aardap­ bv. 2 dagen in de week die biefstuk ment is niet goed snik, maar in de pelen, wàt de Consumentenbond ook vervangen door speklappen. De sociale hoofdlijnen van zijn gedrag is hij be­ zeggen mag. Hetzelfde geldt voor ge­ beleidsman probeert dat te bewerkstel­ trekkelijk consistent. Hij wil nooit min­ manipuleerde melkprodukten. ligen door te zeggen: , vervang nu eens 2 der, altijd méér, of in ieder geval án­ Ik hoop het nog mee te maken dat ook dagen de biefstuk door speklappen, ders. En in dat ánders zit de subjectieve sociaal beleid zodanig wordt 'gemani­ want ander mensen hebben ook recht méérwaarde van een objectieve verar­ puleerd' dat alle burgers van ons land op biefstuk'. Weet u wat de biefstuk­ ming als het vrijwillig en met plezier zullen ac­ eters dan zeggen? ,U kunt de pot op, - ontberingsreizen voor managers; cepteren. Oók als het in centen of per­ dat doen we niet. We willen er niet op - dieetvoedsel dat voor de dubbele centen, in feiten of in funkties een achteruit gaan en zeker niet om ándere prijs de helft van de calorieën bevat; stap(je) terug betekent. • mensen op onze kosten biefstuk te laten - de trimclub NMDF (Na Mercedes De Hans Ferrée Het derde belangrijke onderwerp was ui­ teraard de "Rijn-zout" kwestie. De Ne­ derlandse socialist Muntingh deelde in het debat mee dat de gehele socialistische UIT DE FRAIAar de Goede In de eerste vergaderingen heb ik m.b.t. de was toegezegd dat de gekozen parlementa• riërs zich zouden inzetten voor uitbreiding werkwijze tijdens plenaire vergaderingen van het sociaal beleid, het regionale beleid werd - Madame Veil als afwezig regi­ mijn "oude" klacht opnieuw uitgemeten (ontwikkelingshulp binnen de Gemeen­ streerde terwijl zij nota bene in de voor­ (teveel klein goed op de agenda, te weinig schap) ontwikkelingshulp aan de derde we­ zittersstoel zat! Een niet erg moedige daad, grote onderwerpen.) Na een discussie die reld en nu belet de ministerraad het Parle­ maar wat wil je als je blijkbaar een zo dui­ de gehele dag heeft geduurd en waarbij ment in de ombuiging van het beleid in ge­ delijke meerderheid niet wil afvallen, doch vele gelobbyed moet worden om steun noemde richtingen een rol te spelen. Het is anderzijds de adem van Giscard je in de voor je standpunt te verwerven - Bange­ onbegrijpelijk omdat de ministerraad niet mannen ik bleken bij dit punt geheel op één kan negeren dat er verkiezingen zijn geweest slanke hals blaast? waarbij niet alleen een rechtstreeks mandaat Een tweede belangrijk debat ging over de lijn te zitten- is inderdaad een heel belang­ voor onze parlementariërs werd geschapen Engelse problematiek oftewel de Dublin­ rijk besluit gevallen: Een dag per zittings­ maar ook, en voor het eerst, een zij het nog conferentie. U weet wel: IJzeren Maggie week wordt voortaan besteed aan een aarzelende golf van belangstelling voor de liet de Europese samenwerking aan een groot debat over een belangrijk onder­ Europese zaak door onze bevolkingen is ge­ dunne draad bengelen. werp. (In januari Werkgelegenheid, in fe­ gaan', aldus de Goede. 'Is de Raad daar Ook hier zal ik "Europa van Morgen" aan bruari Energie, enz). Daarnaast wordt blind voor? Onbegrijpelijk omdat de Raad het woord laten waar het mijn bijdrage be­ voortaan tijdens iedere zittingsweek een zich zou kunnen verantwoorden. Wat wil de tweede hele dag uitgetrokken voor ge­ Raad eigenlijk: stilstand, albraak; want dat treft: is mijns inziens de feitelijke betekenis van de dachtenwisselingen met de Raad en/ of de houding van de Raad t.o.v. het Parlement. Commissie over actuele ontwikkelingen Vindt de Raad misschien dat het Parlement De Nederlandse D'66-er Aar de Goede zat binnen de Gemeenschap of waarmee de wel mag praten maar vooral geen invloed met een groot aantal vragen als gevolg van Gemeenschap te maken heeft (of zou mag hebben? Maar waarom dan verkiezin­ de vaagheid van het communiqué dat na de moeten hebben). gen gehouden? top in Dublin werd uitgegeven. Verder was Voorwaar: we gaan de goede kant op! Als dat de opvatting van de Raad is dan is dat het hem volkomen onduidelijk waarom de een regelrechte slag in het gezicht van de 260 loftrompet werd gestoken over de gemaakte Deelneming in het Commissie- en Dele­ miljoen Europese burgers. Dan is er een voortgang in de Gemeenschap gezien-aldus nieuwe verbreding van de kloof tussen re­ het communiqué - het feit dat de toetre­ gatie-werk van het Eur. Parlement geerders en burgers, een kloof die we nu dingsonderhandelingen met Griekenland Eerder hebben we meegedeeld dat Suzan­ juist via die verkiezingen wilden verkleinen. zijn afgesloten, de monetaire samenwerking ne Dekker lid is van de Commissie voor Meneerde voorzitter, dit kan het Parlement van start is gegaan en de Europese verkie­ Sociale Zaken en werkgelegenheid en ik niet accepteren', aldus Aar de Goede. zingen zijn gehouden. Is dat niet spotten als van de Economisch-Monetaire Commis­ men ziet in welk een crisis de Gemeenschap sie. Als plaatsvervangende leden fungeren dreigt te geraken als gevolg van de misluk­ we nu ook in de Energie-commissie (Suzan king van Dublin. De Franse weigering een In mijn stemverklaring aan het einde van zoutverdrag goed te keuren en straks ook D.) en in de Begrotingscommissie (Aar de het debat heb ik gesteld dat het in het ge­ nog de verwerping van de Europese begro­ G.). Suzanne Dekker is nu ook lid van de vecht om de begroting in feite ging om de ting. De Goede noemde de situatie waarin de vorige maand ingestelde ad hoc Commissie positie van het Parlement. Heel curieus Gemeenschap is komen te verkeren 'uiterst voor de Rechten van de Vrouw. was dat de computeruitslag van de stem­ zorgelijk'. Met betrekking tot de Ontwikkelingssa­ machine- waarmee voor het eerst gewerkt menwerking van de E.G. met derde landen

DEMOCRAAT JAARGANG 13 - NR. 2- FEBRUARI 1980 PAG. 7 ~ I '' ons op." 2. Naar mijn stellige overtuiging is toen de grote misleiding begonnen: terwijl de Ka­ mer en de Regering (officieel) op het spoor van eerst wapenbeheersing en pas bij mis­ lukken daarvan eventueel modemisering bestaat een aantal z.g. Delegaties. Suzan zaten, waren ambtelijke werkgroepen in de maakt nu sinds kort deel uit van de Asean­ NAVO (eerst alleen de High Level Group delegatie en ik van de Lomè-delegatie. Al inzake modernisering, daarna ook de Spe­ met al mag gesteld worden dat we bepaald cial Group inzake aanbod tot wapenbe­ niet de slechtste posten hebben veroverd. heersing) al nijver bezig om deze twee ele­ menten aan elkaar te koppelen. Hun werk­ VVerkgroepEuropa zaamheden waren gericht op gelijktijdige De werkgroep heeft mede ten behoeve van HOE HEEFT HET besluitvorming, anders dan de motie Van ons werk in het Parlement een commentaar der Stoel c.s. wilde. Reeds toen (en niet samengesteld op de Rapporten van de ALLEMAAL pas na uitbrenging van de ambtelijke rap­ "Drie Wijzen" (waartoe de Nederlander porten) had de Regering het politieke sig­ Biesheuvel behoort) ei1 het Rapport Spie­ ZO KUNNEN naal aan de bondgenoten moeten geven, renburg. dat Nederland deze "mix"-benadering Tijdens de januari-zitting in Straatsburg, VERLOPEN? niet wenste. Dat heeft zij nagelaten en dit waar Italië het Voorzitterschap van de heeft politiek ernstige gevolgen gehad: Raad het komend halfjaar gaat bekleden Laurens Jan Brinkhorst daardoor is een beeld ontstaan van een met het afleggen van de gebruikelijke Ver­ Regering die (bewust of onbewust, dat laat klaring, hoop ik hiervan gebruik te maken. Enige persoonlijke kanttekeningen bij de ik in het midden) steeds achter een trein De eerder door ons congres aangenomen kernwapendebatten. aanrende, die vijf minuten eerder was ver­ resolutie inzake inspraak Parlement bij de trokken. Hier ligt, naar mijn gevoel, de samenstelling van de nieuwe Europese 1. Voor een goed begrip van het kernwa­ kernoorzaak dat een kwestie waarover Commissie kon (nog) niet worden omgezet pendebat van december j.l. moet worden binnen alle partijen verschillend werd ge­ in een ontwerp-resolutie van het E.P. Se­ teruggekeken naar een jaar geleden. Im­ dacht - wellicht met uitzondering van de dert kort zijn niet minder dan 21 handteke­ mers, de fundamentele discussie over de VVD, hoewel, tot mijn verbazing, daar ningen nodig om iets dergelijks "op de rol" rol van kernwapens in het Nederlandse ook enige reactiés loskomen - uiteindelijk te krijgen, hetgeen voor ons "kleintjes" veiligheidsbeleid is in het najaar van 1978 langs zuiver partij-politieke en niet zakelijk een welhaast onmogelijke opgave is. Ge­ begonnen met de publicatie van de kern­ politieke lijnen is verlopen. lukkig is onze aanwezigheid in het Bureau wapennota van de Regering (bijlage bij de ook een mogelijkheid om dit punt ter dis­ MvT op de defensiebegroting voor 1979). 3. Met enige bitterheid stel ik vast, dat ik cussie te stellen; dat zal zeker gebeuren. • Tijdens de Openbare Commissievergade­ niet uitNederlandsebron, maar tijdens een Aar de Goede ring in de Kamer over deze nota (15 de­ reis vorige zomer door de Verenigde Sta­ cember 1978 en 5 februari 1979) heb ik ten, uit Amerikaanse bron moest verne­ namens de D'66-fractie drie moties inge­ men, dat de Verenigde Staten er tijdens de diend, die helaas alle drie zijn verworpen. NAVO-raad van december 1979 op zouden In de eerste plaats een aanduiding van de aandringen om een én ... én benadering te termijn, waarbinnen afstoting van bepaal­ volgen. Officieel had Nederland geen de bestaande kerntaken van Nederland standpunt, en zo trok de karavaan verder. zou kunnen plaatsvinden. Pas begin oktober, na de resultaten van de In de tweede plaats een uitspraak waarin ambtelijke werkgroep, waarbij het magi­ gevraagd werd het overleg over wapenbe­ sche aantal van 572 kernwapens uitlekte, heersing in de verschillende kaders kwam de Nederlandse Regering in actie (MBFR, Salt, CEVS) beter op elkaar af te om bij de bondgenoten te pleiten voor ver­ sremmen. laging van het aantal, voor de zogenaamde In de derde plaats het in studie nemen van shift van korte naar langedrachtswapens, de gedachte van kernwapenvrije zönes in voor in verband daarmee afstoting van be­ Europa. Daarentegen werd de motie Van staande Nederlandse kerntaken. Dat be­ der Stoel (PvdA), J. de Boer (CDA) en leid heb ik elders een beleid van too-little­ Brinkhorst (D'66) op 13 februari 1979 met and-too-late genoemd. Maar zelfs toen grote meerderheid aangenomen. Deze heeft de Regering publiekelijk niet op de motie sprak zich o.a. uit voor wapenbe­ internationale werkelijkheid gewezen. De­ heersing boven de invoering van nieuwe ze politiek van verstoppertje-spelen heeft kernwapens en was met name gericht op de ertoe geleid dat pas twee uur! voor het problematiek van de nieuwe middellange begin van de beslissende NAVO-zitting afstands-tactische kernwapens (m.n. crui­ het kabinetsstandpunt werd geformuleerd. se missiles, pershing 11, SS-20). Achteraf Uiteindelijk heeft het zelfs tot de onwaar­ gezien schuilt er een zekere ironie in, dat dige vertoning geleid, dat de Minister-Pre­ de Regering deze motie toen met beide ar­ sident in de Tweede Kamer weigerde de men heeft omhelsd: de motie gaf immers verantwoordelijkheid te aanvaarden voor geheel het Regeringsbeleid weer! Enige het gezamenlijke NAVO-besluit tot mo­ uitspaken toen door Minister Van der dernisering van de kernwapens, terwijl in Klaauw gedaan, mogen niet in de vergetel­ het officiële NA Vo-c·ommuniqué duidelijk heid raken. van een unanieme besluitvorming sprake "Enigerlei besluit inzake produktie of in­ was. voering is echter nog ver weg. Het derde element- voor mij prioritair- is de wapen­ 4. Wat het door de D'66-fractie gevoerde beheersingsfactor. Wanneer je gedwongen beleid betreft het volgende. wordt, andere wapens tegenover de Back­ Met als gezamenlijk uitgangspunt wapen­ fire en de SS-20 te stellen, dan kom je in­ beheersing boven invoering van nieuwe derdaad in een verder gaande bewape­ kernwapens, waren er tussen de leden ningswedloop terecht. vanaf het begin niet onbelangrijke accent­ Dat is het tegendeel van het beleid dat de verschillen met betrekking tot het te voe­ Regering nastreeft. In die geest stellen wij ren beleid. Sommigen legden sterk de na-

~ DEMOCRAAT JAARGANG 13 - NR. 2 - FEBRUARI 1980 PAG. 8 5. Op het D'66-congres van 1 december j.l. werd een motie-Tommei aangenomen die verder ging: ook afwijzing van moder­ nisering indien daardoor een bewape­ UIT DE FRAI

antwoordelijkheid kan aanvaarden voor het NAVO-verband niet te geven dan behou­ LETTERLIJKE NAVO-besluit tot plaatsing van deze nieu­ dens goedkeuring door de Staten-Generaal we kernwapens en de daarmee samenhan­ en verzoekt voorts deze uitspraak aan de gende produktie; NAVO-bondgenoten mede te delen, TEKST verzoekt de Regering, dit standpunt ter ken­ en gaat over tot de orde van de dag. nis van de regeringen van de overige lid­ Brinkhorst MOTIE staten te brengen, en gaat over tot de orde van de dag. Motie van het lid Brinkhorst Stemerdink/Brinkhorst Voorgesteld 8 november 1979 STEMERDINK/ De Kamer, gehoord de beraadslaging; Modernisering kernwapens overwegende, dat voorrang mot:t worden BRINKHORST Motie van de leden Stemerdink en Brinkhorst gegeven aan wapenbeheersing boven de in­ Voorgesteld 6 december 1979 voering van nieuwe kernwapens (vgl. motie­ De met 76 tegen 69 stemmen aangenomen De Kamer, gehoord de beraadslaging; Van der Stoel c.s. d.d. 13 februari 1979, 15 motie Stemerdink/Brinkhorst luidt: overtuigd van de noodzaak een beleid te 300-V en X, nr.59); "De Kamer, gehoord de beraadslaging; voeren gericht op het terugdringen van de voorts overwegende in dit verband, de overtuigd van de noodzaak een beleid te rol van de kernwapens; noodzaak. gedurende een in tijd beperkte voeren gericht op het terugdringen van de van mening, dat getracht moet worden een periode zekere initiatieven te ontwikkelen, rol van de kernwapens; van mening, dat ge­ nucleaire bewapeningsrace in Europa te ten einde daardoor de verdergaande bewa­ tracht moet worden een nucleaire bewape­ voorkomen door het op zo kort mogelijke peningsspiraal tè doorbreken, terwijl daar­ ningsrace in Europa te voorkomen door het termijn beginnen van onderhandelingen ter door de veiligheid van het bondgenootschap op zo kort mogelijke termijn beginnen van zake met de Sovjet-Unie; niet wordt aangetast; onderhandelingen ter zake met de Sovjet­ spreekt als haar overtuiging uit, dat in de van mening, dat daarom thans een eenzijdi­ Unie; spreekt als haar overtuiging uit, dat in komende NAVO-overleg niet ingestemd ge daad door deNAVO moet worden gesteld het komendeNAVO-overleg niet ingestemd dient te worden met een positieve beslissing in de hoop, dat de Sovjet-Unie bereid is deze dient te worden met een positieve beslissing over produktie en plaatsing van de Pershing te beantwoorden door harerzijds ook over te over produktie en plaatsing van de Pershing li en kruisraket, hetgeen tevens inhoudt dat gaan tot een vermindering van haar middel­ 11 en kruisraket, hetgeen tevens inhoudt dat Nederland thans niet kan instemmen met Jange-afstands tactische nucleaire wapens; Nederland thans niet kan instemmen met plaatsing van een aantal Pershing 11 en/of voorts van mening, dat het niet alleen gaat plaatsing van een aantal Pershing 11 en/of kruisraketten op zijn grondgebied, om de Nederlandse veiligheid, maar ook om kruisraketten op zijn grondgebied, en gaat en gaat over tot de orde van de dag. die van Europa; over tot de orde van de dag. Stemerdink/Brinkhorst verzoekt de Regering, in het NAVO-overleg Stemerdink het standpunt in te nemen, dat: Brinkhorst Gewijzigde motie van het lid Brinkhorst, ter I. thans geen besluit tot modernisering van vervanging van die, gedrukt onder nr. 29 nieuwe middellange-afstands kernwapens Modernisering kernwapens Voorgesteld 8 november 1979 moet worden genomen; Motie van de leden Stemerdink en Brinkhorst De Kamer, gehoord de beraadslaging; 2. een aanbod wordt gedaan aan de Sovjet­ Voorgesteld 19 december 1979 overwegende, dat het NAVO-verdrag geen Unie, zo spoedig mogelijk te komen tot on­ De Kamer, gehoord de beraadslaging; ken­ bepalingen kent aangaande de besluitvor­ derhandelingen over vermindering van mid­ nis genomen hebbende van het unanieme ming door de NAVO-Raad c.q. het Defensie dellange-afstands kernwapens; besluit van de NAVO-Ministerraad tot mo­ Planning Committee; 3. aan de Sovjet-Unie zal worden meege­ dernisering van de LRTNF van de NAVO voorts overwegende, dat het overleg tussen deeld, dat zal worden besloten tot moderni­ door in Europa 572 nieuwe wapensystemen deze organen moet worden beschouwd als sering indien er vóór de voorjaarszitting van te plaatsen; een consultatie tussen de vertegenwoordi­ de NAVO van mei 1981 geen resultaten zijn overwegende, dat zulk een besluit strijdig is gers der lid-staten; bereikt met betrekking tot de wapenbeheer­ met de noodzaak van wederzijdse wapenbe­ van mening dat de besluitvorming in de singsonderhandelingen o.a. over de voort­ heersing en kan gaan leiden tot een niet ge­ NAVO met betrekking tot de produktie c.q. gaande produktie en invoering van de SS-20; wenste Eurostrategische balans; invoering door de NAVO-strijdkrachten en 4. indien het bovenstaande niet tot resultaat herinnerend aan de verklaring van de Ne­ stationering in Nederland van nieuwe mid­ leidt en tot produktie en stationering moet derlandse Regering in de NAVO-Minister­ dellange-afstands tactische kernwapens niet worden overgegaan, een eenzijdig uit Ne­ raad, dat de Regering op zulk een hoofdzaak in het NAVO-verdrag voorziene verplich­ derland weren van deze wapens niet verde­ van beleid niet kan handelen zonder de no­ tingen betreft; digbaar is, dige parlementaire steun; verzoekt de Regering, haar instemming met en gaat over tot de orde van de dag. spreekt uit, dat Nederland thans geen ver- de hierboven genoemde nieuwe besluiten in Brinkhorst

DEMOCRAAT JAARGANG 13 - NR. 2 - FEBRUARI 1980 PAG. 91!1 I '' programma van D'66 zal het er vooral om gaan, of wij op creatieve wijze kunnen aangeven langs welke wegen de rol van het kernwapen in het algemeen kan worden UIT DE FRAI(Il teruggedrongen, en dat gebaseerd op de bestaande internationale werkelijkheid.) punten tijdens het november-debat ver­ van middellange afstands kernwapens in Wij zullen pas dan voor velen ook op het schillend waren. Anders dan D'66, had de Europa noodzakelijk is, maar weigert om punt van vrede en veiligheid een "redelijk PvdA-fractie in november het standpunt de consequenties daarvan te aanvaarden, alternatief' kunnen bieden, indien wij niet ingenomen dat de vraag van een eventuele inclusief regeringsverantwoordelijkheid volstaan met het aangeven van onze ge­ modemisering van kernwapens aan NA­ voor de produktie en plaatsing van kern­ zindheid tegenover kernwapens (immers, VO-zijde geheel open moest blijven, ook al wapens in Nederland. welk zinnig mens is van mening dat kern­ zou de produktie van de SS-20 aan Russi­ Dat is eerder het standpunt van de VVD­ wapens een goede zaak zijn?), maar ook de sche zijde onverkort doorgaan. De motie kop (produktie en plaatsing) met de IKV­ politieke dimensie van het kernwapen­ Stemerdink/Brinkhorst zei niet anders dan staart (help de kernwapens de wereld uit, vraagstuk onderkennen. dat "thans niet kan worden ingestemd" te beginnen met Nederland). Die kans is volop aanwezig wanneer we met modemisering van kernwapens (en En tenslotte ook D'66: want we zijn er uit­ ons met grote inzet en de bereidheid om dus plaatsing in Nederland). Tijdens de de­ eindelijk niet in geslaagd om tijdens deze naar elkaar te luisteren opmaken voor de cember-debatten heb ik uitdrukkelijk aan debatten in redelijkheid een alternatief periode na 1980! de orde gesteld dat in de D'66-fractie ver­ veiligheidsbeleid aan de orde te stellen, dat schillend wordt gedacht over de vraag of in niet beperkt blijft tot het uitdragen van een een later stadium wél tot modemisering bepaalde gezindheid, maar ook de bereid­ 's Gravenhage, 14 januari 1980 • moest worden overgegaan, maar dat die heid inhoudt uiteindelijk verantwoorde­ vraag nu niet aan de orde was. Wél heb ik lijkheid te dragen. mij expliciet uitgesproken namens de frac­ (Bij de opstelling van het nieuwe beleids- tie: a. vóór het NAVO-lidmaatschap als we­ zenlijk element van het Nederlandse vei­ ligheidsbeleid; b. tegen een atoompacifisme; c. tegen een getuigenispolitiek, waarbij ik me met zoveel woorden heb gekeerd tegen een pseudo-neutralistische politiek. PORTRET lt4N Ik meen dat het daarom in de komende tijd vooral zal gaan. Zal Nederland zich afke­ ren van de machtspolitiek van de grote EEN F?4RTUGANGER landen, die uiteindelijk zullen bepalen óf en in hoeverre een wapenbeheersing tot .. stand zal worden gebracht en terugvallen in een (vooral verbale) neutraliteitspoli­ CHRISliAAN JUSlUS ENSCHEDE tiek? Of zullen wij bereid zijn om in de NAVO te blijven vechten voor ons stand­ punt dat de rol van kernwapens moet wor­ den teruggedrongen. Daarbij zullen wij onvermijdelijk nederlagen lijden, maar dat - geboren te Amsterdam, 29 december is inherent aan de bereidheid verantwoor­ 1911, stamt af van het Haarlemse delijkheid te dragen. drukkersgeslacht Enschedé; - studeerde rechten in Leiden; 6. Het meest teleurstellende van de hele - was achtereenvolgens waarnemend gang van zaken is dat alle partijen in het griflier, substituut griffier, griffier, debat verloren hebben. rechter en vice-president van de recht· De oppositie: want hun moties zijn ver­ bank in Rotterdam; worpen. - werd in 1959 hoogleraar in het De VVD: vanwege de wens om regerings­ strafrecht aan de Universiteit van Am· verantwoordelijkheid te blijven dragen, sterdam en directeur van het door ook al moesten zij zich laten welgevallen hem opgerichte seminarium voor dat het ferme en principiële standpunt van strafrecht en strafrechtspleging Van produktie én plaatsing was weggesmolten Hamel; tot het uit de weg gaan door de Regering - was voorzitter van twee zogenaamde van verantwoordelijkheid voor de pro­ Commissies Enschedé: duktie en het uitstellen van een enig besluit de eerste (1967) die een onderzoek in· tot plaatsing in Nederland. Ook de inten­ stelde naar de oorzaken en achter· tieverklaring daartoe, waarom woord­ gronden van de onlusten in Amster· voerder Ploeg vroeg, heeft de VVD niet dam in 1966, gekregen. de tweede (1979), ook wel de Commis· Het éne CDA: want de produktie en plaat­ sie Aantjes genoemd, die Aantjes' ge· sing van 572 kernwapens in Europa is on­ drag in de oorlog moest nagaan; verenigbaar met het (overigens dwaze) - was van 1971 tot 1977 raadsheer in vertrekpunt van: de Hoge Raad der Nederlanden; wel aanvaarding van een beperkte pro­ - was onder meer voorzitter van de duktie (wat is beperkt?) en niet-aanvaar­ Raad voor de Journalistiek; ding van plaatsing in Nederland. - bezet gedurende dit academisch jaar De dissidenten: want men is hun naam ver­ de zogenaamde Cleveringa-leerstoel te geten. Leiden, met als leeropdracht: recht, De regering: want als geloofwaardigheid macht en wetenschap. en consistentie graadmeters voor een goed beleid zijn, moet iemand eens uitleggen dat men wel kan verdedigen dat modemisering a DEMOCRAAT JAARGANG 13 - NR. 2 - FEBRUARI 1980 PAG. JO zonder speciale interesse. Men studeerde toen rechten als er niet een duidelijke keu­ ze was. Gaandeweg geboeid door de studie nam ik pas na mijn afstuderen het besluit DEMOCRAAT IN GESPREK een poging te doen een loopbaan te vinden bij de rechterlijke macht. Er was werk­ MET PROF. MR. CHR. J. ENSCHEDÉ loosheid, kruiwagens had ik niet, ik moest het zelf doen. Gelukkig had ik een toelage van mijn inmiddels ook overleden oom. Ik werd namelijk waarnemend griffier bij de MAGISTRAAT, DOCENT rechtbank in Rotterdam op een salaris van f 0,00 per jaar, met het vooruitzicht datje binnen twee jaar een remuneratie van f 1.000,- per jaar kon krijgen. Daar hoefde EN WIJZE MAN ik niet op te wachten. Want ik werd gemo­ biliseerd en maakte vijf dagen oorlog mee 'Het is de vraag of er aan de universiteit op met veel onvoldoendes over lieten gaan. bij Hedel aan de Maas, waar ik als reserve­ het ogenblik nog echt sprake is van "vor­ Bij mijn eindexamen aan het Amsterdams eerste luitenant met een batterij luchtdoel­ ming". Alles is berekend op doelmatig­ Lyceum (1930) haalde ik een 10 voor mijn artillerie lag. Met het opblazen van die heid. Je kiest in het middelbaar onderwijs Plato-vertaling. De verdienste van mijn le­ brug was de oorlog voor ons afgelopen, het pakket dat je nodig hebt voor de uni­ raren is niet die tien, maar wel dat ik aan hoewel er nog vijf jaar bezetting zou vol­ versiteit en daar krijg je een uit veel spe­ mijn eindexamen en daarna aan mijn studie gen. cialistische onderdelen bestaand pro­ ben toegekomen.' Ik ging terug naar de rechtbank in Rotter­ gramma te verwerken. Zo is het tenminste, dam en met een onderbreking als tijdelijk lijkt me, in vele juridische faculteiten. Ge­ Kiezen voor het recht ambtenaar op het ministerie van Justitie neralisten zijn er te weinig in onze cultuur. 'Mijn vader was in 1926 overleden, maar bleef ik daar tot ik moest onderduiken, En dat is jammer.' door bemiddeling van een oom kon ik gaan omdat de bezetter ook de reserve-officie­ Aan het woord is professor Enschedé, die studeren. Het werd rechten in Leiden, ren wilde grijpen. Na de bevrijding keerde mij gedurende het gesprek bij herhaling ik terug naar Rotterdam, waar ik in 1946 tot vriendelijk verzoekt naast zijn uitspraken rechter werd benoemd. In 1956 werd ik de lezer te melden dat hij niet zo jong meer vice-president en in 1959 volgde mijn be­ is. 'Mijn vrouw zegt altijd dat noeming tot hoogleraar in Amsterdam.' Als ik hem vraag waarom hij het zo jammer ik ook privé rechter-commis­ vindt dat het onderwijs 'verspecialiseerd' U doceerde strafrecht? is zegt hij: saris ben. Ik ondervraag 'Ja, hoewel ik me daarin pas gespeciali­ 'In de lagere klassen van de middelbare mensen. Ik wil weten hoe het seerd heb ná mijn benoeming. Als rechter school was ik een slechte leerling, maar er zit.' zit je in een rouleersysteem en je bestrijkt waren leraren die in mij geloofden en mij het hele scala. Je bent rechter-commissaris voor strafzaken, maar ook politierechter. Naast het strafrecht heb ik met evenveel genoegen het burgerlijk en handelsrecht gehanteerd.'

De moeilijke stad En dat werd onderbroken door uw benoe­ ming in Amsterdam? 'Ja, maar daar hebben mijn vrouw en ik nooit spijt van gehad. De zestiger jaren in Amsterdam, je had het van tevoren niet kunnen plannen. De vernieuwing van het toneel. Maar dat niet alleen. Dat hele Am­ sterdamse wereldje heb ik erg goed leren kennen. De laatste jaren gaf ik op dinsdag, woensdag en donderdag college in de grote zaal in de Oudemanhuispoort. En als er dan iets aan de gang was dan begon het dáár. Een keer of vijf heb ik mijn college­ zaal bezet aangetroffen en moest ik mijn houding daartegenover bepalen; iets wat op zichzelf een heelleerzame ervaring was voor mij. Soms ging ik in discussie, soms ging ik die bewust uit de weg. Soms ver­ lieten de bezetters de zaal, een andere keer wandelde ik als een rattenvanger mèt mijn studenten naar buiten. Ik heb in die tijd heel interessante contac­ ~ ten gehad met allerlei groepen: hooglera- 2 ren, studenten, journalisten, politie. Soms ~ met een geweldige kater naar huis, maar 1:; over 't algemeen heel boeiend.' ><: .g Op basis daarvan bent u later aangezocht ~ als voorzitter van wat de Commissie En­ ~ schedé is gaan heten? ~ 'Ja, waarbij mijn visie op de bezetting van ~ het Maagdenhuis wel wat afwijkt van de §.. manier waarop de linkse studentenrevolte ~ die zaak heeft opgeklopt, maar dat is hier DEMOCRAAT, ' ' 'JAARGANG !3 - NR. 2 - FEBRUARI 1980 PAG. 11'L!.II ~ niet ter discussie. bewogen. Nagenoeg altijd heb ik op libe­ teren. Wat de binnenlandse politiek betreft In 1971 ging ik vanuit de universiteit naar ralen of socialisten gestemd. Na afloop van geloof ik dat door dit gemarchandeer van de Hoge Raad, nadat ik meer dan tien jaar een bepaalde regeringsperiode stemde ik de regering met de Kamer er een tijdbom in op de voordracht had gestaan, maar Am­ meestal uit dégoût voor het gebodene op de onze politiek is neergelegd tot 1981. Ik sterdam boeide mij te zeer en ik had er veel oppositie. maak daarvan de regering dit verwijt dat zij afte maken. Toen ik in Amsterdam kwam Ik ben vroeger nooit lid van een partij ge­ het op geen enkel ogenblik heeft· aange­ was mijn hele equipment: 4 uur collegezaal weest, niet omdat ik vond dat een rechter durfd om te zeggen: Parlement, dit is een in de Agnietenkapel, een stoel met vier geen lid van een politieke partij moest zijn, kwestie van buitenlandse zaken en die poten in de faculteit en ongeveer 50 exa­ maar ik wist niet naar welk criterium ik me leent zich niet voor intensieve vóórbe• mensper jaar. Toenik 12jaarlaterwegging eigenlijk aan een partij zou binden. Voor spreking in het parlement. U kunt ons was er het seminarium Van Hamel met 20 mijn eigen besef ben ik- met alle liefde, achteraf naar huis sturen, als u meent dat medewerkers en tussen de 300 en 500 exa­ vriendschap en waardering die ik van veel wat wij deden voor het land niet aanvaard­ mens per jaar. mensen heb ontvangen, en waar ik erg baar is. Ik vind het een stuk politiek bederf Achter dat seminarium zat een bepaald dankbaar voor ben - mijn hele leven een door dit kabinet gepleegd om een soort ideaal. Ik zat wat met de dogmatische solist geweest. Ik voel me in mijn opvattin­ schijndiscussie in de Kamer te houden, beoefening van het strafrecht. Ik vond en gen vaak miskend, omdat mijn relativisme daarbij allerlei mensen in moeilijkheden te vind nog dat hoogleraren aan studenten het meebrengt dat ik dikwijls in de contramine brengen, de minister-president een voor recht moeten leren zoals het luidt. Er moet raak. Als iemand hardgrondig van iets Nederland beschamende rondreis langs niet zoiets als een alternatief strafrecht ge- overtuigd is dan zeg ik al gauw: "Nou ja, alle hoofdsteden te laten maken en dan maar ... !" Zo'n houding vervuld van twijfel achteraf met uiterst onduidelijke stukken past wellicht méér bij de magistraat, die proberen je gezicht te redden. Voor zulk Over Amsterdam, die moei­ luistert, vraagt en dan zijn oordeel vast­ geklungel sturen voetbalverenigingen te­ lijke stad: 'Grote admini­ legt, dan bij de politicus'. recht hun bestuur naar huis.' straties hebben net als men­ U hebt ook nooit naar een actieve rol in de Dat is uw visie op de regering, maar nu die sen een jeugd, een middelba­ politiek gestreefd? op de zaak zelf. re leeftijd en een ouderdom. 'Neen, beslist niet. Mijn vrouw en ik zijn 'Wij kunnen ons naar mijn mening géén een jaar of drie geleden lid van D'66 ge­ verstoring van het machtsevenwicht ten Amsterdam is een oude ad­ worden. Het beleidsprogramma heb ik koste van onze kracht veroorloven tegen­ ministratie. Geen burge­ nooit gelezen en ik zal het ook nooit lezen. over een partner in Moskou, wiens ideolo­ meester is tot nu toe in staat Ik vind overigens dat al die beginselverkla­ gie meebrengt dat een verbroken machts­ ringen en manifesten onderling zo weinig evenwicht hem in de verleiding brengt om gebleken daar intern veran­ van elkaar verschillen, dat je op basis door te tasten. En ik moet daaraan toevoe­ dering in te brengen.' daarvan geen keuze kunt maken. Toen ik gen dat ik het uiterst bedenkelijk vind dat datjaren geleden eens tegenover een poli­ wij als NAVO in de sfeer van het Interker­ ticus uitsprak en vroeg of hij wèl een crite­ kelijk Vredesberaad worden afgeschilderd doceerd worden. Je magjonge mensen wel rium wist te hanteren, antwoordde hij: , ,Je als potentiële agressoren.' vertellen dat niets absoluut is, je mag ze moet kiezen voor de partij van de mensen leren relativeren, en je hoeft ze niet uit­ bij wie je je thuisvoelt". Dat hebben wij Der liebe Gott steekt im Detail sluitend te lijf met een dogmatiek van het gedaan. Ik ben lid geworden van D'66 om­ Hebt u iets tegen de kerken? strafrecht. Daarom heb ik dat seminarium dat ik het sinds de oorlog als een gemis in 'Neen, beslist niet. Ik heb het alleen erg Van Hamel voor strafrecht en strafrechts­ deN ederlandse politiek heb gevoeld dat de moeilijk met de confessionele noot in onze pleging opgericht om studenten duidelijk te politiek. Ik vind een man als Van Agt een maken: wat doe je met dat strafrechtelijke ramp voor de zedelijkheid, ook voor de apparaat? Wat doet een officier van justi- · 'Ik wilde niet als partijloos zedelijkheid en de zuiverheid van de poli­ tie? Wat doet een rechter?' te boek staan in een parapo­ tiek. Mensen die zich op hun geloof en op hun geweten beroepen om hun daden te Maar tenslotte kwam u in 1971 toch in de litieke zaak als de Commissie rechtvaardigen, kan ik politiek niet heb­ Hoge Raad. Aantjes en liet daarom de ben, want er is buiten je daden om naar 'Om dat raadsheerschap na drie jaar op NRC rectificeren wat zij mijn gevoel geen beroep mogelijk op je verzoek van de minister van justitie te geweten. Je geweten moet zich demonstre­ combineren met een adviseurschap aan de over mij geschreven had. Ik ren in je daden. opleiding voor rechterlijke ambtenaren. In vond het onbillijk tegenover Ik vind het een emstig verschijnsel in de 1977 heb ik ontslag genomen uit mijn func­ de lezer èn tegenover 0'66 te politiek wat er nu weer gebeurd is met die ties; onze kinderen zijn zelfstandige men­ tien dissidenten. Daarmee wordt een vol­ sen geworden. Mijn vrouw en ik wilden nu verzwijgen dat ik lid ben van strekt indiscutabele factor in het menselijk meer zelf de dingen kiezen die ons interes­ die partij.' overleg - want dat is politiek tenslotte - seren.' ingevoerd en dat vind ik vergiftigend wer­ En nu bezet u de Cleveringa-leerstoel? ken.' 'Ja, en daar praat ik over de toekomst van Vrijzinnig Democraten er niet meer waren. de sociale verzorgingsstaat en zeg ik dat ik Wij herkennen veel uit die oude Vrijzinnig U gelooft dus niet in een geweten, los van niet weet wat die toekomst zal zijn. Maar ik Democratische Bond in D'66 en blijven lid wat een mens doet? probeer wel een aantal dingen bij elkaar te zolang we dat herkennen.' 'Dat heb ik gezegd. Wanneer studenten bij brengen die voor die toekomst van belang mij aan boord kwamen met begrippen als kunnen zijn en ik hoop dat daar nog eens Ongeloofwaardig en beschamend 'gerechtigheid' en 'onrecht' hield ik hen een boek uit komt.' Herkende u de Democraten in de kernwa­ vaak voor "God schuilt in het detail". Wat pendebatten? je van de details van je leven maakt, daar Waar je je thuis voelt 'Ik ben erg ongelukkig over de houding die gaat het om en niet om watje er aan grote, Uw Amsterdamse tijd valt precies samen Nederland hierin heeft aangenomen, zo­ dikke woorden omheen hangt. Dat geldt met de tijd van de grote bewustwording in wel uit een oogpunt van buitenlandse poli­ ook voor de partijen. Daarom sprak D'66 brede kringen, de jaren ook van het ont- · tiek als van binnenlandse politiek. Ik vind mij aan, omdat dat een partij was zonder staan van onze partij. Waar stond u poli­ dat hier een spel wordt gespeeld met het essentieel beginsel en alleen met functio­ tiek in die tijd? bondgenootschap, waarvan wij, wat onze nele uitgangspunten.' 'Naar mijn eigen besef ben ik in de aller­ vrijheid betreft, volstrekt afhankelijk zijn. eerste plaats magistraat. De kijk die ik in Wij zijn niet de loyale bondgenoot ge­ Een man die dat beweert, hoeft van mij niet het leven heb, mijn opvattingen, mijn vi­ weest, die we behoren te zijn. Je moet er in steeds te herhalen: 'Men gelieve te beden-. sies, dat alles is gevormd door de magi­ blijven of er uit gaan, maar niet zeggen: we ken dat ik 68 ben". stratuur. Politiek heb ik me nooit actief blijven er in, teneinde de wereld te verbe- • ~ DEMOCRAAT JAARGANG 13 - NR. 2 - FEBRUARI 1980 PAG. 12 ~ . DE INSTALLATIE VAN EEN HEER VAN STAND

Het was een feestelijke dag, 2 januari door zijn buurvrouw aan de Amsterdamse 1980. In de volle Agora te Lelystad Prinsengracht, Dorien van Loggem, hadden zich ruim vierhonderd mensen dochter van zijn vriend Manuel. Zo hangt verzameld om de installatie mee te de wereld toch van toeval aan elkaar. Ove­ maken van "onze" Hans Gruijters tot rigens viel Lelystad nog een heuglijke ge­ beurtenis ten deel. In de middagsessie burgemeester van Lelystad. Een in­ werden Jo Bosma en Agaath Zuiderna-de stallatie door Landdrost Han Lam­ Jonge tot wethouder van Lelystad be­ mers, die in een puntig welkomst­ noemd in een superprogressief college (3 woord huidige en vorige bewindslie­ PvdA/2D'66). Onze gelukwensen! • den, o.a. Henk Zeevalking, betrok die hebben bijgedragen tot de ontwikke­ ling van deze groeiende stad in de pol­ der.

Met humor schetste hij de verhouding van drie aanwezigen uit het Amsterdamse we­ reldje in het prille begin van de jaren zestig. Gruijters, beginnend journalist bij het Al­ gemeen Handelsblad onder de vleugels van Anton Constandse. Lammers, mede aangespoord door het lezen van de be­ dachtzame beschouwingen van dezelfde Constandse, werkzaam bij De Groene Amsterdammer. Tezamen vele uren door­ brengend in groot optimisme. Vrienden gebleven ondanks de eigen politieke paden die zij sinds '66 bewandelen. Wie had kun­ nen vermoeden dat diezelfde Gruijters Lammerslater nog eens in zijn functie van Minister van Volkshuisvesting en Ruimte­ lijke Ordening zou toespreken over het belang van zijn Verstedelijkingsnota, waarvan de uitvoering hem nu, voor een deel althans, wordt toevertrouwd? En dat Lammers hem vervolgens enkele jaren la­ ter een zilveren keten zou omhangen? Dat bij dit alles Hans Wiegel, toen nog een student aan de Politieke Sociale Faculteit van de Gemeente Universiteit van Am­ sterdam en al wat roerig in de JOVD als Minister van Binnenlandse Zaken èn als Commissaris van de Koningin zou optre­ den? Lammers: "Als Hans van Mierlo (overigens ook aanwezig in Lelystad- mlt) die toen ook bij het Algemeen Handelsblad zat en óók vond dat er iets moest verande­ ren in Nederland, ons dit had voorspeld, dan had hij van Gruijters zeker de raad gekregen om maar meteen lid van de PvdA te worden, want daar horen zo meen ik mij uit vele gesprekken te herinneren, "vol­ gens onze nieuwe burgemeester de meer met goedaardige fantasie begaafden thuis". "Ik hoop", zei Lammers, "met deze uiteenzetting te hebben aangetoond dat de theorie dat de dag van vandaag op een Amsterdamse samenzwering uit de ja­ ren zestig is terug te voeren, op een, zij het aanlokkelijk, misverstand berust." Om Gruijters even later een zeer fraaie ambts­ keten om te hangen, versierd met het nieuwe wapen van Lelystad en ontworpen

DEMOCRAAT JAARGANG 13- NR. 2- FEBRUARI 1980 PAG. 13 1!1 I '' ten en van de Europese vrede en veiligheid. zelfs niet Dries van Agt mag zich de nieuwe De delegatie vindt het betreurenswaardig politicus van hetjaar noemen, ofschoon de dat de Roemenen geen aanleiding zien te Man van het Jaar als 'de lenigste kwal van DE PERS reageren op misstanden die gerapporteerd het brakke land' die kwalificatie volgens zijn in het rapport van Amnesty Interna­ sommigen wel degelijk toekomt. Nee, de tional. Schending van mensenrechten kan overwinning ging naar een veertigjarige niet bijdragen in het vergroten van het 'jongen die het nog ver zal brengen'. OVERDö6 vertrouwen in de Oostbloklanden, bena­ Een ieder heeft kunnen lezen dat Ruud door Marie-Louise Tiesinga drukte de delegatie. Lubbers werd bedoeld; Van Agt werd Aan president Ceauçescu werd een lijst tweede en Jan Terlouw deelde met Joop Er zijn mensen die in hunjeugd buitenge­ overhandigd met de namen van de Neder­ den Uyl de derde plaats. Daarbij wil ik wel meen verstandig waren, - zó verstandig, landse Roemeense paren die op huwelijks­ aantekenen dat Terlouw twee jaar lang, in dat zij het thans berouwen toenmaals zo toestemming wachten. Er is toegezegd '76 en '77 op de vijfde plaats stond en nu ONverstandig geweest te zijn. dat de gevallen nauwkeurige aandacht voor de tweede maal op de derde plaats Otto Weis zullen krijgen. terecht is gekomen. Ik wil maar zeggen, als De delegatie was het eens over hetfeit dat fatsoen van binnen uit komt, wint het ter­ Wie zijn Volkskrant op 29 december j .I. Nederland en Roemenië in de beide rein! opsloeg zal zich ongetwijfeld even extra de machtsblokken initiatieven moeten nemen De eerste d'66-vrouw op de lijst was Ineke ogen hebben uitgewreven bij de kop 'nau­ die moeten leiden tot het beëindigen van de Lambers-Hacquebard. Ze staat op de wer contact tussen d'66 en Roemenië'.. De bewapeningswedloop die nu plaats vindt''. veertiende plaats, als tweede vrouw, ná kop in het Algemeen Dagblad van die mor­ Neelie Smit-Kroes (nr. 8) en vlak vóór An­ gen was op z'n minst even intrigerend, zij Henk Zeevalking was niet op de hoogte nelien Kappeyne van de Coppello (nr. 15). het op geheel ándere wijze. Henk Zeeval­ van de inhoud van dit persbericht toen hij De overwegingen van de parlementaire king bekritiseerde daarin de d'66-delegatie met het AD sprak, hetgeen ongetwijfeld pers (73 mannen en I vrouw!) club t.a.v. die tussen !I en 16 december j.l. een be­ Jan en Ineke laat ik hierop graag volgen. zoek aan Roemenië bracht en vond dat de 'betrekkelijk jonge delegatie' beter op z'n 3. Jan Terlouw woorden had moeten letten. En ja, wie in )'66-voorzitter. 39 punten een glazen huis zit, moet niet met stenen - Hij weet als een van de we1mgen ter gooien. Natuurlijk was de vice-voorzitter ••• linkerzijde redelijkheid te koppelen aan politiek en leider van de delegatie, Hein politiseren. van Oorschot, daar op z'n zachtst gezegd Roememe - D'66 c' est lui op dit moment, maar er is niet gelukkig mee. Dat daarover een fikse meer. Terlouw bouwde met zijn partijtop woordenwisseling is ontstaan, behoeft aan een nieuwe stroming in de vaderlandse geen geheimzinnigheid. Het is natuurlijk pakte gr~P politiek, die van zich zal doen spreken. spijtig dat de voorzitter voor het afleggen Pragmatisme is niet langer een vies woord van dergelijke verklaringen niet even na­ in de residentie. gaat bij de betrokkenen wat er werkelijk is nonsln - Slaagt er voortdurend in over het voet­ gebeurd. Hij moet toch zo langzamerhand Va Nauwer .conta4 licht te brengen dat er in dit land wel dege­ genoeg ervaring hebben in het even 'af­ 'Partij lede_!!; tussen D'66 lijk plaats is voor een vierde stroming. houden' van de pers om intussen voldoen­ Durft meer en meer afstand te nemen van de informatie te vergaren. Wat was er nu moeten beter O.f, eu Roemenië de PvdA en voert een duidelijke construc­ woorden lrtte~ echt aan de hand. Uit Van Oorschat's ver­ _ DEN HAAG (ANP) - De tieve oppositie. nze Haagse rcdaei.\e meense communistische parti slaggeving van de Roemenië-reis: Van ° n•&s .. voon:lt D'66 willen in de toekomst na1 - Onder zijn leiding is D'66 ook dit jaar DEN ~AAG -4 lat .. een b samenwerken, aldus bet in Be ongekend snel en fors gegroeid. Door zijn zeevalklOl ;~:e elegalie" v rest versehijnende ,.Roma 'Van Roemeense zijde is natuurlijk ook t~j!"-;!~~! zich dens een News". sympathieke optreden heeft hij de imago publiciteit aan een en ander besteed. :,ek aa~st:!'::e arretje tte Het blad maakt melding va van de politiek een goede dienst bewezen. comm:nannen. ontvangst door president Nit Roemenië steekt al dat geld natuurlijk niet laten ~ \(.a rest verschijn Ceausescu, tevens secretaris~t - Voert rustige, bekwame oppositie. Het 10 Boe nian News h_ad raai van de communistische p in een ontvangst als daaruit niet enige pro­ de blad R~~:n de delegatie,. van een delegatie van 0'66, g - In de belangrijke politieke debatten het bel·:-· ding stond van v~ door 'vice-voorzitter Hèin van paganda valt te halen. Dergelijke propa­ 1 heeft de D'66-fractieleider voortdurend onder. Van oorschot,~ schot. ganda - en die maken ze voortdurend van vc_>or·Lt~r:aakt van een r::~e ,.Gedurende het gesprek wer laten zien wat constructieve oppositie is. ~~~e-~werklng tus!;en °nist." formatie uitgewisseld over de h dergelijke activiteiten - is natuurlijk sterk ~ot'meense camrou _ge activiteit en zorg van beî~e p Daarbij is duidelijk geworden dat D'66 eenzijdig en veelal niet juist. Daarom, en parti.j. en, evenals over de vooru1tz1c nauwkeurig dogmatische uitspraken ach­ dat geldt in het algemeen bij contacten met PROPAG~- ~~~;e~etu~~~~i~~e~~:mvea:ns~e terwege laat en slechts realistische oppo­ dergelijke landen/partijen, moeten een sitie voert. partij en haar functionarissen zich niet heeft bijgedragen tot de communicatie­ - Het prototype van fatsoen in de politiek. door dergelijke propaganda laten inpak­ stoornis. - Het fenomeen Terlouw slaagt erin geen ken. De Volkskrant nam niet dit 'd'66-persbe­ standpunten in te nemen en niettemin Zeker moeten wij ervoor waken dat wij als richt over, maar een ANP-bericht dat steeds meer kiezers - blijkens opiniepei­ wij dergelijke propaganda al serieus ne­ meldde wat het in Boekarest verschijnende lingen- voor zijn standpunten te winnen. men, niet de pers en eventueel andere par­ 'Romanion News' n.a.v. de reis had ge­ - Heeft er door zijn uitstraling voor ge­ tijen de kans geven om de partij daarmee publiceerd. Je reinste propaganda uiter­ zorgd dat D'66 de VVD voorbijstreeft als schade te berokkenen. Dat gevaar dreigt aard, én feitelijk onjuist. derde partij, na PvdA en CDA. ons in periodes van sterke groei immers in Het is heugelijk hier nog aan toe te kunnen - Democratisch, eerlijk, succesvol politi­ sterke mate. Gelukkig dat een man als Van voegen dat geen andere delegatie dan die cus. der Stoel via Laurens Jan Brinkhorst con­ van d'66 zó sterk heeft aangedrongen op - Hij heeft zijn partij bevrijd uit de dode­ tact met de delegatie opneemt voordat hij eerbiediging van de mensenrechten. lijke omhelzing van de PvdA. radioverklaringen terzake aflegt (AVRO - Weet tijdgeest politiek te vertalen. Magazine 30 dec. '79) .. . " Met gemengde gevoelens bekijk ik altijd de Volledigheidshalve: het d '66-persbericht uitslagen van de jaarlijkse verkiezing van 14: Ineke Lambers-Hacquebard n.a.v. de reis luidde als volgt: de Politicus van het Jaar, georganiseerd - Omdat zij als lid van een betrekkelijk 'Een delegatie van d'66 heeft tijdens een door De Tijd en verkozen door de leden kleine fractie in staat is het complexe ter­ bezoek aan Roemenië op uitnodiging van van de parlementaire persclub, overigens rein van de (kem)energie als geen ander in de Roemeense Communistische Partij ge­ op grond van volstrekt uiteenlopende po­ de tweede kamer te beslaan: sproken met o.a. president Ceauçeicu, sitieve, zowel als negatieve factoren. - Omdat zij een brede maatschappelijke minister van Buitenlandse Zaken Andrei 'Niet', zo lezen we dan, 'Joop den Uyl' discussie over (kem)energie voert met de en de plv. minister van Economische Za­ ('De constante factor'), noch Jan Terlouw regering, lang voor het officiële startsein ken, over vraagstukken van mensenrech- ('Het prototype van fatsoen in de politiek') van die discussie. • voor een groot deel in dit proefschrift, een met vaart geschreven historische schets, zelfs zeer de moeite waard voor mensen die de discussies over a.p. inmiddels moe GEL zijn. Ik vond het uitermate boeiend rond­ EZ~ geleid te worden langs de opvattingen over abortus in voorbije eeuwen. In de Re­ publiek, tussen 1600-1800, waar de grens tussen abortus en kindermoord niet duide­ lijk te trekken was en men abortus zelfs zag als zwaarste vorm van doodslag, omdat 'de vrouw zich keerde tegen haar eigen vlees 'T ZIJN DUIVELS en bloed'. Om te lezenhoe inde 'Practijcke door Marie-Louise Tiesinga Criminele van de Gentenaar Philips Wie­ lant (1440-1520) opzettelijke afdrijving van een levende (bezielde) vrucht werd ge­ Ghy die noch menschen wilt in dese weerelt kroost beschermt tegen de sluwe lagen van straft als moord; leefde de vrucht nog niet schynen, een begerige wolf. Met deze regels gaf of was er geen sprake van opzet, dan werd En dood d'aenstaende vrucht uws lichaems Vondel de opvattingen van zijn tijd weer. gestraft met verbanning. En hoe deze met venynen, Tegenwoordig moeten wij vrouwen ons voorschriften door de eeuwen heen in de lek laet '!opvoeden staen: komt herwaerts en nog steeds beschermen tegen de begerige praktijk zijn ontdoken nadat men zich te ontwaeckt, moralistische handen die zich naar onze buiten is gegaan aan een vleselijke conver­ Ziet hoe het vuylste beest de Zeuge u vonnis buik uitstrekken. Het is stil geworden rond satie waarvan de gevolgen het daglicht niet maeckt. abortus. Veel te stil naar mijn mening. De konden verdragen. Ten hemel schreiend. 'T' zijn hoeren die haer lief onechtelijek om­ hernieuwde discussie erover wordt almaar De Bruijn volgt de historie op de voet. Een armen, vooruit geschoven. Recentelijk verscheen belangrijke stap vooruit is de herinvoering Maer duyvels die de vrucht haers lichaems GESCHIEDENIS VAN DE ABORTUS IN van de medische abortus omstreeks 1800, niet beschermen. NEDERLAND, dat ruime aandacht ver­ niet alleen uit medisch oogpunt, maar ook dient. Het draagt als ondertitel een analyse vanwege het verdwijnen van het canonieke Dat is de moraal van het gedicht 'Van van opvattingen en discussies 1600- 1979. onderscheid tussen bezielde en onbezielde 't zwijn ende den wolf Uit Joost van den De geschiedenis van de abortus provoca­ vrucht. De rechtsfilosofen der Verlichting Vondels Warande der dieren, waarin hij tus in ons land is tot dusver nauwelijks hadden meer aandacht voor de motieven beschrijft hoe een zeug haar pasgeboren onderzocht. Jan de Bruijn voorziet hierin van de misdadiger en voor de omstandig­ heden waarin hij/zij tot de daad kwam. Een hoogtepunt in het achttiende eeuwse debat over kindermoord, dat in menig opzicht doet denken aan de discussies die in de twintigste eeuw over abortus zouden wor­ den gevoerd, was de polemiek tussen de befaamde verloskundige Petrus Camper (1722-1789) en de Leeuwarder predikant Augustus Sterk in 1774. In een gedicht van Schiller uit 1782 vinden we niet de vrouw, maar de verleider als de ware schuldige. Haar treft geen schuld, zij doodt haar kind uit ,Liebe und Verzweiflungswahn'. In de negentiende eeuw verspreiden zich gelei­ delijk effectievere abortusmethoden onder het volk, maar de aandacht voor abortus is · in ons land beperkt gebleven. Vervolgens Î schetst De Bruijn de opkomst van de ~ Nieuw-Malthusiaanse Bond en in het ver­ "" lengde daarvan het begin van de abortus­ :J; discussie, waartoe de hoogleraar in de •.,; verloskunde en gynaecologie, Hector ~ Treub (1856-1902) de stoot gaf. En dan ont­ ~ rolt zich het tafereel van meer bekende ,Si feiten en gegevens vanaf het neomalthu­ ~~ siaanse debat, het kerkelijk verzet tegen -=:::. geboortebeperking, de eerste pogingen tot wetswijziging in de zedelijkheidswetge­ ving van 1911, de stilte voor de storm in de vijftiger jaren tot en met het wetsontwerp BURGEMEESTER FERMAN Ginjaar/De Ruiter en wat daarna volgde, Hét moment zelf waarop partijgenoot mr. bestand met twintig procent gestegen." tot het weer stil werd. Aan het einde van B. Ferman door loco-burgemeester S. P. Het aparte aan deze ambtsaanvaarding van het boek zijn een aantal interessante bijla­ Rozendaal wordt "behangen" met de een D'66-burgemeester was dat één van de gen opgenomen, o.a. een overzicht van de ambtsketen van de gemeente Muiden, is op raadsleden namens de gehele raad liet blij­ wetsontwerpen. deze prent vastgelegd. ken ingenomen te zijn met deze benoeming. Voorzitter Zeevalking zei bij gelegenheid De Democraat sluit zich gaarne aan bij de Geschiedenis van de abortus in Nederland is van deze installatie op maandag velen die burgemeester Ferman geluk en een paperback in de serie Van Gennep Neder­ 17 decem­ landse praktijk, bevat 330 blz. en kost f 29,50 • ber 1979: "Vandaag is ons burgemeesters- succes wensten. •

DEMOCRAAT JAARGANG 13 - NR. 2 - FEBRUARI 1980 PAG. 15 ~ '' I DEELCONGRESSEN VOORJAAR 1980

UITNODIGING HUISHOUDELIJK REGLEMENT POLITIEK PROGRAMMA Voor het eerste deelcongres ter voor­ Toegangsprijs hereiding van de 26ste algemene le­ Evenals in vorigejaren heeft het HB Congresstuk VC 1-2 berust. denvergadering van D'66, dat gehou­ bij de opstelling van de begroting Vóór de aanvang van de AL V treedt den wordt op zaterdag 23 februari 1980 het standpunt ingenomen, dat In overleg met de Programmacom­ de Programmacommissie in overleg 1980 in de Stadsgehoorzaal, Bree­ congressen kostendekkend moeten missie heeft het Hoofdbestuur aan­ met alle indieners van amendemen­ straat 60 te LEIDEN. zijn en niet uit algemene partijmid­ dacht besteed aan Hoofdstuk X van ten over de uiteindelijke redactie van delen moeten worden gefinancierd. het Huishoudelijk Reglement, han­ hun voorstellen. De werkgroepen Congresstuk VC 1-1 Dit geldt dus ook voor de nu te orga­ delend over ons politieke program­ worden hierbij gehoord. niseren deelcongressen. ma. Daarbij bleek dat de huidige ar­ Agenda In verband hiermee heeft het hoofd­ tikelen verwarrend en onvolledig 10.30 uur: bestuur besloten de toegangsprijs zijn en dat bovendien, gezien de pro­ Nieuwe tekst I. Opening door het Hoofdbestuur voor een deelcongres op f !0,- per grammatische discussie op onze Art. 130 (nieuw). en voorstellen van de congreslei­ persoon te bepalen. Wij beseffen, dat congressen en het gewenste demo­ I. Het politiek programma van D'66 ding. deze toegangsgelden, vermeerderd cratische gehalte daarvan, nieuwe bestaat uit het Beleidsprogram, het 2. Benoeming van notulen- en stem­ met reis- en verblijfkosten, voor voorzieningen voor dit hoofdstuk Verkiezingsprogramma t.b.v. Twee­ commissie. sommige leden een drempel voor nodig zijn. De tekstvoorstellen daar­ de Kamerverkiezingen (te noemen 10.35 uur: congresbezoeken kunnen vormen. voor zijn hieronder weergegeven. Verkiezingsprogramma) en het Ver­ 3. Politiek Programma - Wijziging De huidige financiële situatie van de Met de tekstwijziging wordt het vol­ kiezingsprogramma t.b.v. de Euro­ Huishoudelijk Reglement Hoofd­ partij biedt momenteel echter geen gende beoogd. pese verkiezingen (te noemen: Euro­ stuk X (zie VCI-2). mogelijkheid om een lagere toe­ In de eerste plaats is beschreven pees programma). 11.00 uur: gangsprijs te hebben en het hieruit waaruit het landelijke politieke pro­ 2. Het Beleidsprogram staat boven 4. Volksgezondheid Wijziging voortvloeiende exploitatietekort te gramma bestaat en hoe de verhou­ de Verkiezingsprogramma's. Beleidsprogram Hoofdstuk 7 (zie aanvaarden. Aan de hand van de na­ ding van de verschillende onderde­ VCI-3). calculatie van de voorcongressen zal len moet worden gezien (art. 130). Art. 131 (was 130). 13.00 uur: wel getracht worden de toegangs­ Voorts is een nieuwe voorziening I. Het Beleidsprogram en de lande­ LUNCH. prijs voor het voorjaarscongres 1980 getroffen t.a.v. het Beleidsprogram. lijke verkiezingsprogramma's van 14.00 uur: zo Jaag mogelijk te houden. Dit basisstuk van het D'66 politiek D'66 worden vastgesteld en gewij­ 5. Informatieverschaffing bij interne programma kan niet meer t.b.v. ver­ zigd door de AL V, met dien verstan­ kandidaatstelling (zie VCJ-4). Stemrecht kiezingen compleet worden herzien de dat de eindredactie in handen ligt 14.45 uur: Op Algemene Ledenvergaderingen als we tenminste de democratische van de programmacommissies met 7. Verenigbaarheid van functies (zie van D'66 en dus ook op de voorbe­ wijze van besluiten enigszins op peil inachtneming van d,.e besluiten van VCI-5) reidende deelcongressen hebben alle willen houden en op dit punt tot goe­ de ALV. 15.30 uur: leden van D'66 het recht hun stem uit de inhoudelijke discussies willen 2. Het Beleidsprogram wordt re­ 8. Sluiting. te brengen, wanneer zij tenminste komen. De herziening ervan zal gelmatig en hoofdstuksgewijze bij­ aan hun contributieverplichtingen daarom hoofdstuksgewijs en regel­ gesteld. Moties en amendementen voor het hebben voldaan. Volgens artikel 4.1 matig moeten plaatsvinden. 3. Een Verkiezingsprogramma eerste deelcongres, ondertekend van het Huishoudelijk Reglement Deze procedure is door het Hoofd­ wordt steeds t.b.v. de verkiezing van door vijf leden van D'66, dienen ui­ dient de contributie voldaan te zijn bestuur, in overleg met Programma­ het desbetreffende vertegenwoordi­ terlijk 19 februari 1980, vóór 12.00 op I april van het lopende jaar. Op de commissie en Adviesraad, in feite al gende lichaam vastgesteld en geldt uur des middags, op het Jandelijk se­ beide deelcongressen hebben dien­ gestart. voor de zittingsduur van het dan ge­ cretariaat te zijn ingediend. tengevolge leden, die hun contributie Voor landelijke verkiezingen wordt kozen vertegenwoordigende li­ 1979 en/of 1980 hebben voldaan, daarom dan ook alleen een verkie­ chaam. Het tweede deelcongres wordt ge­ stemrecht. zingsprogramma volledig vastge­ houden op 15 maart 1980 in de Han­ Alleen op vertoon van lidmaat­ steld. Het dan geldende Beleidspro­ zehof in Zutphen. schapskaart 1979 of betaalbewijs gram ligt eraan ten grondslag. Het is Art. 131. Op dit tweede deelcongres komen de voor 1979 en/of 1980 wordt een denkbaar dat de AL V de tekst van I. De Programmacommissie stelt volgende onderwerpen aan de orde: stemkaart uitgereikt. Helaas zijn wij een verkiezingsprogramma zodanig tenminste eens in de vier jaar in sa­ a. Energie (wijzigingen beleidspro- niet in staat tijdig voor dit deelcon­ vaststelt dat op belangrijke punten menwerking met de landelijke werk­ gram) gres de lidmaatschapskaarten 1980 strijdigheid met het Beleidsprogram groepen en het Hoofdbestuur een b. Media (wijziging beleidsprogram) toe te zenden. • ontstaat. De AL V zal daarop door concept politiek programma op ter c. Landelijke Organisatie met name de Programmacommissie toezending aan alle leden van D'66. d. Algemene politieke moties (res­ worden gewezen. Kiest de AL V 2. De Programmacommissie is be­ tant najaarscongres 1979). desalniettemin voor de nieuwe ver­ last met de coördinatie van het tus­ kiezingsprogrammatekst, dan rust sentijds wijzigen en aanvullen van Agenda en bijbehorende stukken daarmee op de Programmacommis­ het politiek programma. voor dit tweede deelcongres worden sie de plicht het Beleidsprogram ter­ gepubliceerd in Democraat 3/80, die zake aan te passen. begin maart 1980 verschijnt. In deze Art. 132 (was 131). Democraat worden ook de concept­ I. Programmateksten worden aan agenda voor het voorjaarscongres, Huidige tekst de AL V voorgelegd door en onder de resultaten van het eerste deelcon­ Hoofdstuk X verantwoordelijkheid van het gres en nadere voorstellen opgeno­ Politiek Programma Hoofdbestuur. men.· Art. 130 2. De Programmacommissie kan Moties en amendementen voor het Het politiek programma van D'66 aan het congres haar standpunt over tweede deelcongres, ondertekend wordt vastgesteld en gewijzigd door (delen van) de tekstvoorstellen me­ door vijf leden van D'66, dienen ui­ de ALV, met dien verstande dat de dedelen voor zover dit verband houdt terlijk 13 maart 1980, vóór 12.00 uur eindredactie van het programma met met de consistentie van het politieke des middags, op het landelijk secre­ inachtneming van de besluiten van programma, zowel naar inhoud als tariaat te zijn ingediend. de AL V bij de programmacommissie naar vorm. DEELCONGRESSEN VOORJAAR 1980

~ 3. De Programmacommissie on­ gen. Het verslag van de behandeling eigen omgeving; zij zal verder infor­ volking, d.w.z. in de eerste lijn plaats derneemt al die activiteiten die zij in de afdeling wordt toegezonden aan matie moeten geven over wat er van te vinden; daarnaast dient GVO in terzake van het politieke program­ het Hoofdbestuur. haar aan hulp kan worden verwacht. elk direct contact van hulpverleners ma, voor de nakoming van het Huis­ Langs deze weg zal de vraag naar met andere echelons aandacht te houdelijk Reglement op dit terrein, Art. 133 (oud). professionele zorg kunnen afnemen. krijgen. Dit vraagt: of voor een goede besluitvorming Vervalt, omdat dit een zaak lijkt van Het gaat er daarbij om de deskundig­ een mentaliteitsverandering bij een van de ALV nodig acht. de C ongresvoorbereidingscommis­ heid van de hulpverlener te laten aantal eerstelijnswerkers, van een sie en overigens niet in het Huishou­ aansluiten bij de werkelijke behoef­ medisch-technische naar een meer delijk Reglement hoeftie worden ge­ ten van de patiënt, met behoud van op de cliënt gerichte benadering (o.a. Art. 132. regeld. het zelfverzorgingsbeginsel. Dit be­ door middel van bijscholing); Het concept politiek programma ginsel berust in de eerste plaats op herijking van de prioriteiten van eer­ wordt uiterlijk zes maanden voor het het benutten van de eigen mogelijk­ stelijnswerkers; tijdstip waarop verkiezingen worden Art. 134. heden van de mens in zijn eigen ge­ aanpassing van het aantal eerste­ gehouden voor de Tweede Kamer Op de AL V wordt het concept poli­ nezingsproces. Professionele hulp­ lijnswerkers aan de arbeidsintensie­ der Staten Generaal, toegezonden tiek programma behandeld en vast­ verlening die goed aansluit bij de vere aanpak; aan de leden van D'66. gesteld, waarna de Programma­ leefwereld van de hulpvrager dienen studiebegeleiding gericht op GVO; commissie binnen vier weken het we te vinden op het niveau van de verhoging van het GVO-niveau door Art. 133 (was 132). eindprogramma aan de leden van eerste lijn. Deze eerstelijns zorg is onderzoek en documentatie. Pre­ Concept-teksten voor het politieke D'66 tegen betaling doet toekomen. het meest geschikt om de zelfverzor­ ventie en GVO is alleen mogelijk bij programma worden zólang voor een ging tot haar recht te doen komen. voldoende wetenschappelijk (sociaal AL V aan de leden gepresenteerd, Art. 134. D'66 staat een democratisering van en psychologisch) onderzoek. Dit dat beraad hierover in een afdelings­ 1. Het Beleidsprogram wordt nieu­ de gezondheidszorg voor ogen. Juist dient dan ook krachtig te worden ge­ vergadering in redelijke mate moge­ we leden bij hun aanmelding koste­ in de hulpverleningssituatie zien we stimuleerd. lijk is. loos ter beschikking gesteld en is nu een ongelijke verdeling van overigens steeds tegen betaling ver­ macht, met name doordat de des­ 7.3. Management van de gezond­ krijgbaar. kundige -de hulpverlener- beschikt heidszorg Art. 133. 2. Verkiezingsprogramma's zijn zo over technische kennis en ervaring, De door ons voorgestane democrati­ De afdelingen stellen het concept spoedig mogelijk na de vaststelling die de hulpvrager mist. sering van de gezondheidszorg politiek programma aan de orde ter door de ALV voor de leden kosteloos Democratisering van de gezond­ vraagt om participatief management; behandeling in de ledenvergaderin- beschikbaar. • heidszorg biedt ons een toekomst­ dat geldt voor alle bestuursniveaus. perspektief met als elementen: be­ Bij participatief management denken roep op de eigen krachten en waar­ we aan een organisatie "van onder­ den van de mens; bewuste patiënten; af'; d.w.z. gebruikers en werkers wisselwerking en wederzijdse sti­ hebben deel aan het stuurproces in IELElOSPROGRAMMA mulansen tussen hulpverlener en de hele organisatie. patiënt; openheid en openbaarheid; Om het zover te brengen zullen we Hoofdstuk 7 In dit licht zou de taak van de medi­ gedemocratiseerde besluitvor­ de diverse organisaties moeten om­ Congresstuk VC 1-3 sche hulpverlener minder gericht mingsprocessen; bevrijding van de vormen tot een open systeem: orga­ moeten zijn op het nemen van beslis­ gezondheidszorg uit het medisch nisaties kunnen op den duur immers Volksgezondheid singen, en meer op het adviseren en isolement; integratie in het totale alleen bestaan dankzij de behoefte 7. I. Uitgangspunten het concretiseren van door mensen welzijnspakket (inclusief de produk­ die er in de maatschappij aan leeft. Gezondheidszorg is de zorg tot wel zelf genomen beslissingen. Om dit te tieve sektor); verruiming van medi­ Een volledige gelijkstelling tussen bevinden en tot optimale geestelijke bereiken is een leer- en opvoedings­ sche naar psycho-sociale hulp; pa­ openbare en identiteitsgebonden en lichamelijke ontplooiing van de praces nodig, een proces dat zich tiëntenrecht; enz. voorzieningen dient daarom plaats te mens. Gezondheidszorg dient dus richt op de hulpverlener èn op alle Het is in dit perspectief dat D'66 vinden. Dat geldt zowel voor de in­ meer te zijn dan bestrijding van mensen. streeft naar: gezondheid als keuze. terne struktuur ervan, als voor de ziekten, ze heeft tot doel het voor­ Organisatorisch dient onderscheid beslissingen over de planning van het kómen van ziekten en daarnaast het gemaakt te worden tussen professio­ 7 .2. Preventie/Gezondheidsvoor­ totale voorzieningenpakket. bevorderen, handhaven of herkrij­ nele en niet-professionele gezond­ lichting en -opvoeding D'66 meent dat aan het bovenstaan­ gen van gezondheid. heidszorg. Deze laatste is de zorg die In onze visie is preventie: het bevor­ de het beste vorm kan worden gege­ Positief en negatief menselijk gedrag de mens in zijn eigen milieu tot stand deren van de mogelijkheden om li­ ven door regionalisering en decentra­ kan echter nooit los gezien worden brengt, zonder een beroep te doen op chamelijk, psychisch en sociaal zo lisering van de planvorming. Regio­ van z'n maatschappelijke context. professionele hulpverleners. gezond mogelijk door het leven te nalisering is het tot stand brengen Gewoonten en gedragingen, ook ris­ Belang én mogelijkheden van de kunnen (blijven) gaan, minimaal be­ van de kleinste, organisatorisch kante, ontstaan niet zomaar. niet-professionele gezondheidszorg last door verstorende afwijkingen of volledig geïntegreerde eenheid; er Bij voor gezondheid riskant gedrag zullen kunnen toenemen als de hulp­ ziekten. wordt m.a.w. gezocht naar de groot­ denken we aan de ene kant aan indi­ verlener-van-beroep zich er in zijn Gezien het grote aantal factoren van ste gemene deler van al die voorzie­ viduele gewoonten van mensen: te gedrag tegenover de hulpvrager op uiteenlopende aard dat de gezond­ ningen, die op de verschillende ni­ veel roken, eten en snoepen, te wei­ richt, deze de eerste verantwoorde­ heid beïnvloedt, kan vooraf worden veaus noodzakelijk zijn. Het gebied nig lichaamsbeweging, te dwangma­ lijkheid voor zijn gezondheid zelf gesteld dat een preventief beleid het dat door deze eenheid bestreken tig werken, te snel naar medicijnen weer in handen te geven. werkterrein van het ministerie van wordt, is een regio: het verzorgings­ grijpen. Aan de andere kant speelt Niet alleen van de samenleving, ook Volksgezondheid en Milieuhygiëne gebied met een bevolkingsomvang ook het collectieve gedrag een be­ van de professionele hulpverleners te boven zal gaan. Afstemming op, die een geïntegreerd totaalpakket langrijke rol: milieuvervuiling, ver­ wordt dus een mentaliteitsverande­ maar ook toetsing aan het beleid van van voorzieningen, inclusieftopzorg keersongevallen. ring gevraagd, en wel in die zin dat andere departementen zal vaak en alle niveaus van onderwijs, mo­ D'66 grondslag is, dat het individu deze zijn diensten gaat richten op het noodzakelijk blijken; het ministerie gelijk maakt. Op grond van ervarin­ zelf moet kiezen en dus ook moet verlenen van steun aan de zelfver­ van V en M dient daarbij een stimule­ gen die zowel in de westerse wereld kunnen kiezen; we moeten zèlfrich­ zorging. rende en soms coördinerende rol te als in ontwikkelingslanden zijn op­ ting geven aan onze ontplooiing, on­ De professionele hulpverlening kan vervullen. gedaan, wordt zo'n regio momenteel ze menswording, ons gedrag. Dit in­ inzicht geven in gezondheid, versto­ Gezondheidsvoorlichting en -op­ omschreven als een gebied met 1 - 3 zicht wordt in de huidige gezond­ ring van gezondheid en eigen her­ voeding (GVO) is het belangrijkste miljoen inwoners. heidszorg te zeer verwaarloosd. stelmogelijkheden; zij kan de mens middel om de bestaande, scheve Een stelsel van regionale budgette­ Alleen de mens kan uiteindelijk be­ leren z'n eigen mogelijkheden te be­ machtsstruktuur hulpverlener-pa­ ring, waarbij in een regio (binnen na­ palen wat "gezondheid" voor hem nutten en vragen om hulp eerst te tiënt te corrigeren. Daartoe dient de­ der te stellen grenzen) kan worden inhoudt. richten op de mogelijkheden in de ze GVO zo dicht mogelijk bij de be- beslist welke projekten met de be- ~ ... schikbare middelen worden gefinan- dien zouden dan financiële motieven c. Een speciaal knelpunt vormt op demische ziekenhuis wen§elijk. Ook cierd, sluit hierop aan. Bij de plan- geen rol meer spelen bij de vraag dit moment de geestelijke gezond­ de opleiding van andere eerstelijns ning van de gezondheidszorg (afwe- naar en het aanbod van bepaalde heidszorg voor adolescenten (12-19- werkers - maatschappelijk werken­ ging van prioriteiten en kwaliteits- soorten zorg. jarigen): een signaal van de grote in­ den, wijkverpleegkundigen - moet bewaking) is een grotere inspraak Anderzijds zal de invloed van het nerlijke nood bij de jeugd, zijn de meer worden toegespitst op de (toe­ van de consument gewenst. Regeling particulier initiatief op de regionale aantallen gelukte en de nog grotere komstige) behoeften van de eerste daarvan is evenwel niet eenvoudig. besluitvorming via een "zware" ad­ aantallen niet-gelukte zelfmoorden. lijn. Grotere consumenteninspraak kan ' viescommissie moeten worden ge­ De jeugdgezondheidszorg dient al­ Samenwerkingsverbanden in de eer­ in de eerste plaats worden bewerk- waarborgd. gemeen tot het voortgezet onderwijs ste lijn moeten worden gestimuleerd. stelligd via de politiek gekozen orga- , Zowel de werkers in een instelling, te worden uitgebreid. De jeugd­ Bij alle samenwerkingsvormen dient nen als provinciale staten en ge- als de omgeving van de instelling werkloosheid behoeft hierbij extra de hulpvrager een betere toegang tot meenteraden. dienen invloed te hebben op de wijze aandacht. Crisisopvangcentra, kli­ de besluitvorming te hebben. Bij regionalisering dient ernaar ge- waarop het bestuur van de instelling nieken voor adolescenten en psy­ streefd te worden dat: wordt samengesteld. Gedacht kan chotherapeutische hulp voor deze 7 .6. Geneesmiddelenvoorziening - integratie van de onderscheiden worden aan een open sollicitatie groep zijn vaak met een lantaarntje te Voor een doeltreffende geneesmid­ soorten zorg tot stand komt; ' voor vrijkomende bestuurszetels, zoeken. delenvoorziening is een goed samen­ - concurrentie tussen de diverse rekening houdend met voordrachten d. Ook de geestelijke gezondheids­ spel nodig van producenten, voor­ verzorgingsorganen wordt voorko- uit de ondernemingsraad en uit de zorg voor ouderen laat zeer te wensen schrijvers, distributeurs en gebrui­ men. professionele staf. over. Ten aanzien van de geriatrie kers. De overheid heeft daarbij een Dit kan worden bereikt door de be- Binnen een orgaan of instelling kunnen we opmerken, dat hier meer belangrijke, regulerende rol. stuurlijke autonomie per orgaan/in- moeten management, onderne­ aan preventie kan worden gedaan. Nieuwe geneèsmiddelen dienen uit­ stelling te doorbreken en de verant- mingsraad en professionele staf sa­ Onderzocht moet worden of geriatri­ sluitend een voorlopige registratie te woordelijkheid voor een stuk ge- men verantwoordelijkheid dragen sche diensten niet binnen diensten krijgen; op die manier kan een mid­ zondheidszorg in plaats van aan één voor de kwaliteit van de zorg en voor voor geestelijke gezondheidszorg del na enkele jaren praktijk nogmaals enkel orgaan of instelling (zieken- het doelmatig functioneren van kunnen functioneren. op zijn bijwerkingen en doelmatig~ huis, verpleeghuis e.d.) te verlenen hulpverlening. Binnen instellingen e. Een groot aantal andere mensen heid worden beoordeeld. aan een democratische gecontro- dient er een instantie te komen, geraakt in de WW, de WWV en de De farmaceutische industrie is inter­ leerde bestuurslaag. waarbij patiënten/cliënten zich kun­ WAO. Bedrijfsverenigingen, artsen nationaal zeer vertakt. Sommige on­ Daarbij moet voor de tweede lijns- nen vervoegen voor informatie over van het GAK en de GMD die met gewenste situaties - met name wat voorzieningen m.n. aan de provincie onderzoek en behandeling, voor het deze mensen worden geconfron­ betreft de prijsstelling - zijn daar­ worden gedacht, terwijl de plan- geven van commentaar of voor het teerd, zouden een betere koppeling door moeilijk te corrigeren. Het is ningstaken voor de eerste lijn bij de uiten van klachten. naar goede psychohygiënische be­ daarom gewenst, de overheid door gemeenten kunnen worden gelegd. geleiding moeten maken, mede ge­ aanpassing van het octrooi- en het Dit wil niet zeggen, dat D'66 niet 7.4. Geestelijke gezondheidszorg zien de grote toename van deze ge­ merkenrecht meer invloed te geven voor bepaalde voorzieningen een In de visie van D'66 dient het beleid vallen. De opvang bij arbeidsonge­ op de beschikbaarheid van genees­ landelijke planning nodig acht. t.a.v. de geestelijke gezondheids­ schiktheid moet in een zo vroeg moge­ middelen tegen redelijke prijzen. Voorzieningen met een bovenpro­ zorg te rusten op de volgende pun­ lijk stadium plaatsvinden. (GGZ, Het is begrijpelijk dat de farmaceuti­ vinciale betekenis dienen landelijk te ten: GAK, GMD, arbeidsbemiddeling sche industrie door reclame te ma­ worden gepland en gebudgetteerd - patiëntenrecht (zie par. 7.9.); enz.) Dit moet al tijdens de Ziekte­ ken haar afzet probeert te bevorde~ door de rijksoverheid. - volle aandacht voor activiteiten wetperiode beginnen, wil een vicieu­ ren. Het is een taak van de overheid Ook zal op rijksniveau de budgette­ aan de basis; ze cirkel van doffe ellende worden onjuiste en laakbare aanprijzingen ring voor de gezondheidszorg en de - aandacht voor de eigen identiteit voorkomen. die niets met het middel van doen evenwichtige verdeling over de pro­ van de bestaande instellingen; hebben- zowel naar de gebruiker als vincies moeten plaatsvinden. De - zakelijke afstemming op elkaar, 7.5. Eerste- en tweede-lijns gezond­ naar de voorschrijver toe - te voor­ richtlijnen die bij de budgetten aan de functionele samenwerking met (waar heidszorg komen, d.w.z. te verbieden. provincies worden gegeven, zullen mogelijk) overheidssteun, en (waar Eerste en tweede lijn behoren tot één De farmaceutische groothandel is bij steeds een bedreiging van de decen­ nodig) de "zachte zweep" der over­ systeem van gezondheidszorg; bin­ haar inkoop van geneesmiddelen tralisatie kunnen vormen. Controle heid, zowel met betrekking tot de nen dit systeem zijn ze wederzijds voornamelijk aangewezen op de daarop door het parlement is drin­ cliënten als met betrekking tot de afhankelijk en beïnvloeden ze elkaar farmaceutische industrie; zij is daar­ gend nodig. werkers (arbeidsvoorwaardenbe­ onderling. In besluitvorming binnen door gebonden aan een bepaalde Overheid en particulier initiatief leid). en maatregelen van beide lijnen, prijsstelling. Het verdient overwe­ gaan bij deze regionalisatie hand in Vergeleken bij de bestaande situatie dient aan deze samenhang gestalte te ging een Rijksinkoopbureau voor hand. Globaal gesproken schept de zal er voor zo'n beleid nogal wat worden gegeven. Hierbij moet wor­ geneesmiddelen in te stellen om in­ overheid de voorwaarden voor een moeten worden omgebogen. Enkele den voorkomen, dat de tweede lijn zake de prijsstelling sterker te staan behoorlijke zorg, terwijl het particu­ knelpunten in de geestelijke gezond­ taken vervult die ook in de eerste lijn tegenover de farmaceutische indus­ lier initiatief zorg draagt voor uitvoe­ heidszorg, zoals deze zich nu in de kunnen worden gedaan. trie. ring binnen de door de overheid ge­ praktijk voordoen, zijn: In de eerste lijn moeten mogelijkhe­ Door hun keuze bepalen de voor­ stelde voorwaarden. a. Onder de druk van modernisti­ den worden geschapen voor voor­ schrijvers van het geneesmiddel een Wil het particulier initiatief een be­ sche ontwikkelingen dreigt de "ou­ lichtingsactiviteiten: het bieden van groot deel van de kosten van de ge­ hoorlijke zorg kunnen waarborgen, derwetse" voor- en nazorgtaak te­ inzicht in gezondheid en ziekte en neesmiddelenvoorziening. Die keu­ dan is een grotere beheersbaarheid loor te gaan. Juist in het huidige, ge­ het leren hanteren van eigen moge­ ze wordt gemaakt op grond van al­ van de nieuw te scheppen bestuurlij­ compliceerde maatschappelijke be­ lijkheden zijn van groot belang voor lerlei niet-meetbare overwegingen. ke organisatie noodzakelijk. Dat stel hebben de patiënten die opgeno­ het herstel van de zelfverzorging. De huidige, vrijwel onbeperkte vrij­ brengt met zich mee, dat de vaak men zijn geweest extra aandacht no­ Een discussie met de niet-erkende heid bij het voorschrijven van ge­ kunstmatige tegenstrijdige belangen dig. Intensieve versterking van de geneeswijze en de erkenning ervan, neesmiddelen dient te worden ver­ die binnen het particulier initiatief contacten met de eerste lijn, kan aan moet in dit licht niet uit de weg wor­ minderd. Te denken valt aan een bestaan, worden opgeheven. Zulks dit moeilijke werk nieuwe dimensie den gegaan. Een versterking van de pakket van ongeveer 4000 afleve­ vraagt om een harmonisering van de geven. eerste lijn moet beginnen aan de ba­ ringsvormen. betrokkenheid die de werkers met de b. De "oude" medische stand was sis, vanuit het "veld" gedacht: met De voorschrijver van het genees­ gezondheidszorg hebben. Zouden in het algemeen wel op patiënten ge­ een betere opleiding. Zowel voor de middel is er als eerste verantwoor­ zelfstandige beroepsbeoefenaren richt en continu bereikbaar. Het basisopleiding, als voor de beroeps­ delijk voor dat de gebruiker/patiënt een dienstverband met de bestuurlij­ alom gevoelde probleem van de opleiding tot huisarts, is een extra­ uitleg krijgt over doel en zin van de te ke eenheden aangaan, dan zou die steeds minder voorkomende 24- murale opleiding in "het veld", die geven behandeling. Alleen op die noodzakelijke harmonisering voor uursbereikbaarheid dient zo spoedig wat betreft faciliteiten gelijkwaardig manier kan de gebruiker/patiënt een groot deel zijn bereikt; boven- mogelijk te worden opgelost. is aan de opleiding binnen het aca- ...... werkelijk bij de therapie worden be­ c. de instellingen van gezondheids- ningsrelatie. sociale verzekenogen en subsidies trokken. zorg; t.b.v. gezondheidszorg; Het is noodzakelijk de belangen bij d. de beroepsgroeperingen; .7.10. Financiering - laat een evenredig deel van de ac­ het voorschrijven van geneesmid­ e. de consumenten van de gezond­ Het is dringend noodzakelijk de fi­ cijnzen als inkomsten komen van de delen en de belangen bij het afleve­ heidszorg en nancieringsbronnen van de gezond­ begroting van de Minister van ren ervan gescheiden te houden. Wij f. studerenden. heidszorg te beperken tot: Volksgezondheid (gebruikershef­ menen dat ziekenfondsen geen eigen Deze raad zou een zwaarwegende a. een volksverzekering tegen fing); voorzieningen moeten exploiteren adviestaak moeten krijgen bij de af­ ziektekosten c.q. betaling Üit de al­ - leg op ziekteverwekkende con­ en dat evenzo het instituut van de stemming van de verschillende op­ gemene rijksmiddelen; sumptieartikelen een gebruikershef­ apotheekhoudende huisarts slechts leidingen op elkaar, een op de be­ b. een gebruikersheffing; fing, zodat niet-gebruikers niet be­ in beperkte mate moet blijven be­ hoeften in de gezondheidszorg geba­ c. een eigen bijdrage. hoeven mee te betalen aan de extra staan. seerd toelatings-en selectiebeleid en In de Gezondheidswet wordt het dienstverlening t.b.v. de welgebrui­ De rol van de apotheker bij het be­ bij de erkenning van opleidingen en recht op de bereikbaarheid van een kers. waken van de kosten van de genees­ landelijke examens. basispakket van gezondheidszorg middelenvoorzieningen dient te Er dient een verplichte nascholing te voor elke Nederlander gegaran­ Ad c. Eigen büdrage worden versterkt. Dit houdt o.a. in komen voor alle werkers in de ge­ deerd. In het kader van een demo­ Via belastingheffing en gebruikers­ dat de apotheker een actieve rol zou zondheidszorg. cratische besluitvorming is het van heffingen wordt het basispakket van dienen te spelen bij de voorlichting Interdisciplinaire samenwerking, het grootste belang dat de financie­ dienstverlening t.b.v. de gezond­ aan voorschrijvers van geneesmid­ geïndividualiseerde gezondheids- ring van dit basispakket uit de alge­ heidszorg gefinancierd. Van een delen, zowel voor wat de therapeuti­ zorg, preventieve gezondheidszorg mene middelen, via de begroting van aantal gezondheidszorgdiensten is sche aspecten als de kostenaspecten en maatschappelijke ontwikkelingen de Minister van Volksgezondheid, echter bekend dat zij meer het ka­ van het voorschrijven betreft. in de gezondheidszorg dienen on­ wordt geregeld. rakter van "luxe consumptie" heb­ Het beroepsinkomen van de apothe­ derdeel van elk onderwijspakket te Daartoe staan een volksverzekering ben. ker dient niet af te hangen van de vormen. tegen ziektekosten c.q. betaling uit Daarenboven stelt een gedeelte van omzet van de apotheek. Het werken De oprichting van meer gerichte op­ de algemene rijksmiddelen en een de bevolking extra voorzieningen, in loondienst dient niet te worden af­ leidingen in de openbare gezond­ gebruikersheffing, open. zoals een éénpersoonskamer bij op­ gewezen. heidszorg dient te worden gestimu­ name in een ziekenhuis, zeer op Er dient een wettelijk vestigingsbeleid leerd. Daarbij moeten ook beleid en Ad a. Volksverzekering c.q. belas­ prijs. In de meerkosten van deze te komen voor apothekers; bij zo'n beheer tot het lesprogramma beho­ tingheffing dienstverlening, die uitgaat boven beleid zou moeten worden gestreefd ren. Zonodig vooruitlopend op daartoe te het basispakket en op zich voldoet naar een compromis tussen een goe­ Onderzoek in de gezondheidszorg is nemen andere wettelijke maatrege­ aan een maatschappelijke behoefte, de bereikbaarheid van de apotheek noodzakelijk. Gezien de sterke in­ len (zie blz. 29 par. 1.2.2.) kan dit als zal door de betrokken consument en de mogelijkheid van een goede ternationale ontwikkeling van het volgt snel gerealiseerd worden: zelf moeten worden voorzien. Ver­ beroepsuitoefening, een en ander in onderzoek, zal voor ons land slechts - neem een basispakket gelijk aan zekering via een aanvullende polis overleg met de gemeente. een beperkte rol zijn weggelegd. Dat dat van het ziekenfonds op in de par­ met kostendekkende premie moet De drogist voorziet bij zelfmedicatie wil niet zeggen dat de beschikbare tikuliere ziektekostenverzekering en mogelijk zijn. aantoonbaar in een behoefte. Er die­ mogelijkheden niet zo goed mogelijk breng dit pakket onder de werking nen waarborgen te zijn dat de ge­ zouden moeten worden benut. Mede van de ziekenfondswet. 7. 11. Abortus bruiker die geneesmiddelen betrekt gezien de beperkte middelen vraagt - integreer de ziekenfondsheffing Naar de opvatting van D'66 is abor­ van de drogist, een duidelijke en de invulling daarvan echter een dui­ met de heffing AWBZ, d.w.z. inning tus toelaatbaar. Bij de afweging goede gebruiksaanwijzing krijgt. delijk landelijk beleid; zo'n beleid, via de Belastingdienst; m.b.t. het al of niet (laten) verrichten waarbij ook concentratie op bepaal­ - breng deze inkomsten onder bij de van deze ingreep, dient de "argu­ 7. 7. Verpleegkunde de terreinen moet plaatsvinden, ont­ begroting van de Minister van mentatie van de vrouw" zwaarder te Om het tekort aan verplegend/ver­ breekt op dit moment vrijwel geheel. Volksgezondheid; wegen dan het "belang van de zorgend personeel in de intramurale In de visie van D'66 zullen daarnaast - hef de Ziekenfondsraad op, door vrucht". De vrouw beslist, de arts gezondheidszorg, althans voor een vooral de volgende onderzoeksge­ de accountantscontrole op de zie­ dient, in het belang van een goede groot deel, op te heffen, bepleit D'66: bieden moeten worden gestimu­ kenfondsen onder te brengen bij de hulpverlening, haar verzoek uitslui­ - efficiënte arbeidsverdeling; leerd: Rijks Accountantsdienst, of de Re­ tend te toetsen aan het criteriumja­ - reorganisatie; - onderzoek naar mogelijkheden tot kenkamer en de overige taken van de tenzij. De ingreep is in medisch­ - afstemming van het personeelsbe- versterking van de eerste lijn; Ziekenfondsraad, zoals de bepaling technisch opzicht gelijk aan andere stand per afdeling op de behoefte van - onderzoek naar verbetering van de van verrichtingen, verstrekkingen en medische ingrepen en behoeft als het moment. structuur van de Nederlandse volks­ erkenningen, bij de Minister van zodanig daarom geen apart wettelijk gezondheid; Volksgezondheid. kader. Het is duidelijk dat abortus 7 .8. Onderwijs en onderzoek - onderzoek op het terrein van de dan ook uit de strafwet dient te ver­ Op organisatorisch gebied zal het tot eerdervermelde preventie en GVO Ad b. Gebruikersheffingen dwijnen: een betere integratie van de ver­ (zie par. 7 .2). Van vele consumptieartikelen is be­ a. er is een duidelijke behoefte aan schillende opleidingen in de gezond­ kend dat zij ziekteverwekkend wer­ liberalisering; heidszorg moeten komen, zowel 7.9. Patiëntenrecht ken en daardoor de druk op de ge­ b. er is geen taak voor de strafwet, "horizontaal" (bijv. de verschillen­ De volgende grondrechten zullen in zondheidszorg vergroten. waar nodig voldoet het medisch de HBO-opleidir.gen) als .. verti­ de visie van D'66 voor de hulpvrager Te denken valt aan tabaksartikelen, tuchtrecht; caal" (LBO, MBO, HBO, universi­ gewaarborgd moeten worden: alcohol en vetten. Voor een deel c. strafrechterlijke aspecten zijn een tair en postacademisch). - recht op informatie, worden deze artikelen reeds - zij het bedreiging voor goede hulpverle­ Dit zou kunnen worden verwezen­ - recht op zelfbeschikking, om andere redenen - belast. Door ning. lijkt door een Raad voor de opleidin­ - recht op privacy, toepassing van het omgekeerd pro­ De wet dient abortus niét aan ter­ gen in de gezondheidszorg, waarin - recht op vrije keuze van de hulp- fijtbeginsel, d.w.z. de gebruiker be­ mijngrenzen te binden, deze zijn zitting zouden dienen te hebben: verleners, taalt, kan worden bereikt dat dege­ schadelijk voor een goede hulpver­ a. de belanghebbende ministeries (0 - recht op klachtenbehandeling, nen die gebruik maken van deze lening en tasten de mondigheid van & W, Volksgezondheid en Milieuhy­ - recht op bescherming bij research. ziekteverwekkende consumptiearti­ de burger (hulpvrager zowel als giëne, eventueel ook CRM en Land­ Deze rechten zijn deelrechten van kelen een extra bijdrage leveren aan hulpverlener) aan. bouw); het basisrecht op goede continue de dienstverlening die nodig is om Evenmin dient wettelijk voorge­ b. de verschillende opleidingsinsti­ zorgverlening. Erkenning van deze hen na consumptie weer op de been schreven te worden dat de ingreep tuten (medische faculteiten, andere rechten maakt de hulpvragers mon­ te helpen. uitsluitend in een ziekenhuis plaats universitaire opleidingen in de ge­ diger en gezondheidsbewust. Dit is In dit verband is het volgende ge­ mag vinden, aangezien vaststaat dat zondheidszorg, HBO- en MBO-op­ nodig om tot gelijkwaardiger ver­ wenst: klinische behandeling een uitsteken- leidingen); houdingen te komen in de hulpverle- - beëindig alle andere betalingen uit ....

DEMOCRAAT JAARGANG 13 - NR. 2 - FEBRUARI 1980 PAG. 19 ~ 1!.11 DEELCONGRESSEN VOORJAAR 1980

~ de mogelijkheid is. Aangezien abor­ dividu en samenleving toebrengt, is tus beschouwd moet worden als een het dringend noodzakelijk het ge­ gewone medische ingreep, dient de­ bruik ervan terug te dringen. Dat kan ze ook in het ziekenfondspakket te alleen door de gebruikers via voor­ INFORMATIEVERSCHAFFING worden opgenomen. Daarvoor is het lichting van de mogelijk schadelijke noodzakelijk dat abortusklinieken gevolgen te overtuigen: verhoging BIJ INTERNE onder een stelsel van erkenningen van de accijns leidt niet tot drempel­ gebracht worden, waarbij de criteria verhoging. De reclame voor alcol­ KANDIDAATSTELLING formeel en niet-repressief dienen te holhoudende dranken dient te wor­ zijn. den beperkt, terwijl in die reclame Artsen en verpleegkundigen dienen duidelijk gemaakt dient te worden Congresstuk VC 1-4 Adb. het recht te behouden een ingreep te dat alcohol de gezondheid kan scha­ I . Inleiding Een fractie moet een evenwichtig en weigeren, maar zijn dan wel ver­ den. Op alle verpakkingen van alco­ De discussie over informatie en/or politiek gedegen team vormen, niet plicht voor doorverwijzing zorg te holhoudende dranken dient .het alco­ advies aan de leden wanneer zij voor alleen naar binnen toe, maar ook dragen: in geen enkel geval mag de holpercentage duidelijk vermeld te D'66 kandidatenlijsten moeten for­ voor de buitenwacht. Hieromtrent vrouw "in de kou" blijven staan. staan, het verdient aanbeveling er meren is weer terug bij "af'. kunnen bepaalde algemene karakte­ Minderjarigen dienen een eigen be­ ook op te vermelden bij welke dage­ De poging om het inmiddels beruchte ristieken worden opgesomd, waar­ slissingsrecht te hebben, buitenland­ lijkse of wekelijkse dosis de risico's artikel 108 in het HR opgenomen te aan het team dat ieder partijlid voor se hulpvragers mogen noch geweerd, sterk worden vergroot. krijgen leek aanvankelijk succesvol zichzelf formeert moet voldoen, zo­ noch geweigerd worden. Aan de Op praktische gronden maken we te verlopen, maar tijdens het laatste als b.v.: verwekker dient géén vetorecht toe­ een onderscheid tussen het maat­ congres is dit artikel er weer enthou­ - vertegenwoórdiging van beide gekend te worden. Dit laatste wil niet schappelijk geaccepteerde middel siast uitgeknikkerd. Daarom ligt nu sexen; zeggen dat er in normale omstandig­ alcohol en de niet-geaccepteerde de vraag voor welke informatie de - fractieleden met praktische erva­ heden tussen vrouw en verwekker middelen als de opiaten (morfine, he­ partij aan de leden verschaft en hoe ring in partij en/ of politiek; geen overleg zal plaatsvinden. roïne), de stimulantia (amfetaminen, ze dat doet. Het HB heeft zich ver­ - spreiding van de specialismen; cocaïne) en de bewustzijnsverande­ plicht deze vraag op het voorjaars­ - voldoende creativiteit. 7 .12. Euthanasie rende stoffen (LSD-achtigen, hen­ congres te beantwoorden. D'66 gaat uit van het principe dat een nepprodukten). Bij de maatschappe­ Bij de gedachtenvorming hierover Adc. ieder zijn leven mag inrichten op ba­ lijk niet geaccepteerde drugs is het heeft het HB twee beperkingen inge­ Men moet globaal met de kandidaten sis van zijn eigen levensovertuiging. nuttig een onderscheid te maken tus­ bouwd: kunnen kennis maken met behulp In dat licht dient ook ieders recht op sen de middelen waarvan de risico's a. Er is vanuit gegaan dat de voor­ van schriftelijke informatie. Niet ie­ een eigen keuze ten aanzien van zijn individueel en maatschappelijk on­ stellen hier gedaan uitsluitend be­ dereen is in staat presentatiebijeen­ sterven volledig gerespecteerd te aanvaardbaar zijn (opiaten, stimu­ trekking hebben op landelijk georga­ komsten bij te wonen. Deze infor­ worden. lantia, LSD-achtigen) en de midde­ niseerde verkiezingen en dus niet matie behoort niet alleen de doop­ De erkenning van dit zelfbeschik­ len waarvan de risico's aanvaard­ slaan op gemeentelijke, provinciale ceel te omvatten, maar ook een ken­ kingsrecht van de patiënt houdt ook baar kunnen worden genoemd (hen­ en adviesraadsverkiezingen en nismaking in de meer persoonlijke in dat hem de vrijheid toekomt de nepprodukten). evenmin op regionale voorverkie­ sfeer. hulp van anderen in te roepen, d.w.z. De hulpverlening aan drugsverslaaf­ zingen voor de Tweede Kamer. Deze informatieverschaffing zal het recht op euthanasie. den dient niet te geschieden vanuit De motivering hiervoor is dat de enigszins vergelijkbaar moeten wor­ Onder euthanasie verstaan we het ideologische uitgangspunten: ze daarbij voorkomende problemen den ingericht, bijv. achtergrond, er­ opzettelijk levensbeëindigend han­ dient uit te gaan van de situatie en de zich op een zó andere schaal afspe­ varingen in politiek en partij, belang­ delen of het opzettelijk nalaten van mogelijkheden van de gebruiker. De len, dat een landelijk systeem daar­ stelling, enz. levensrekkend handelen bij een on­ hulpverleningsmogelijkheden moe­ voor niet werkt, althans te kostbaar Hieraan kan de aanbeveling van drie geneeslijke patiënt, in diens eigen ten kunnen variëren tussen een en te ingewikkeld is. Bovendien zijn partijleden worden toegevoegd. Met belang. drugvrij programma en gecontro­ dergelijke verkiezingen in de eerste deze aanbeveling wordt enigszins Onder vrijwillige euthanasie ver­ leerde dagelijkse verstrekking. Als plaats een regionale of lokale ver­ een buffer gevormd tegen het effekt staan we het uitvoeren van euthana­ alternatief moet de verstrekking van antwoordelijkheid. van grote privé-reclamecampagnes sie met uitdrukkelijke en geldige in­ heroïne dus kunnen worden toege­ b. In onze partij kennen wij geen die meer zeggen over iemands finan­ stemming van de betrokkene. De be­ staan. getrapt kiessysteem. Geluiden in die ciële positie dan over zijn geschikt­ schikkingsbevoegdheid van de zieke Mede als gevolg van de illegaliteit richting worden wel gehoord, maar heid. Het geeft ook de leden enig of stervende mens, mag hem bij zijn waarin het drugsgebruik verkeert, zijn zeker geen gemeengoed. De in­ houvast bij kandidaten die niet zo eigen naderende einde niet ontno­ begeleidt een hoge criminaliteit het formatieverschaffing moet daarom bekend zijn. men worden en voorkomen dient te gebruik. Vermindering daarvan is afgestemd zijn op alle leden, hetgeen Een en ander leidt tot het volgende worden dat dit recht door hulpverle­ dringende noodzaak. Duurzame natuurlijk organisatorische en finan­ RB-voorstel. ners ontkracht of ontkend wordt. vermindering van de criminaliteit ciële beperkingen stelt. Het toekennen van het recht op zelf­ lijkt niet te bereiken door intensive­ 3. BB-resolutie I beschikking aan de patiënt, impli­ ring van opsporingsakties, maar uit­ 2. Welke infonnatie is benodigd? De Algemene Ledenvergadering van ceert een recht op informatie. Dit sluitend door het wegnemen of af­ Even in het midden latend welke in­ D'66 in kongres bijeen op 25 en 26 houdt niet alleen in de informatie zwakken van de onderliggende oor­ formatie thans reeds voorhanden is, april 1980 te Nijmegen, over behandelingsmogelijkheden en zaken. • meent het HB dat de leden over de de te verwachten resultaten daarvan, volgende informatie moeten be­ overwegende maar ook die over de mogelijkheid schikken: dat de informatie die aan de leden bij van euthanasie. a. het politieke programma van landelijke verkiezingen voor verte­ Euthanasie dient niet strafbaar te D'66; genwoordigende lichamen wordt zijn, indien aan de volgende voor­ b. een profiel van de fractie; verschaft hen in staat moet stellen waarden is voldaan: c. informatie over de kandidaten. een overwogen keuze te maken; a. de hulp wordt door een arts gege­ dat deze informatieverschaffing in ven; Ad a. het Huishoudelijk Reglement dient b. de euthanasie vindt plaats op uit­ Deze kennis is nodig om te bepalen te worden vastgelegd; drukkelijk verzoek van de patiënt; of en hoezeer kandidaten passen in c. de patiënt bevindt (bevond) zich het D'66-imago en -beleid. Deze in­ besluit in de laatste fase van zijn leven. formatie moeten de leden zichzelf de volgende tekst onder art. 108 in verschaffen via het bestuderen van het Huishoudelijk Reglement op te 7.13. Alcohol en drugs de programma's en van de D'66-po­ nemen: Gezien de schade die alcohol aan in- litiek van alle dag. g DEMOCRAAT JAARGANG 13 - NR. 2 - FEBRUARI 1980 PAG. 20 DEELCONGRESSEN VOORJAAR 1980

... art. 108, Huishoudelijk Reglement ke gegevens ook een persoonlijke funktie geldende bepalingen vallen. roep. Vervolgens kunnen de kiezen­ I. Ten behoeve van de lijstsamen­ toelichting verschaft. de partijleden bij de stemming voor stelling voor landelijke verkiezingen 3. Behalve onder lid 2. genoemde 4. Achtergronden de betrokken funktie deze gronden in voor vertegenwoordigende lichamen informatie kan een kandidaat de Helaas is het eveneens nagenoeg hun overwegingen betrekken. wordt aan de leden een profiel van de aanbeveling van drie partijleden (al­ onmogelijk te achterhalen op welke Op basis van bovengenoemd stand­ te vormen fractie aangeboden, sa­ leen de namen) onderdeel laten zijn gronden indertijd is voorgesteld be­ punt legt het hoofdbestuur de vol­ men te stellen door de partij- en de van zijn persoonlijke toelichting. palingen inzake onverenigbaarheid gende resolutie aan het congres desbetreffende fractievoorzitter. van funkties in de statuten en het voor: 2. Bij de landelijke kandidaatstelling en gaat over tot de orde van de dag • huishoudelijk reglement op te ne­ wordt behalve een aantal persoonlij- men. Uit de overlevering en na enig 7. BB-RESOLUTIE 11 nadenken kunnen wel enkele duide­ De Algemene Ledenvergadering van lijke redenen worden opgesomd: D'66, in congres bijeen op 25 en 26 a. er mag geen strijdigheid van be­ april 1980 te Nijmegen, langen optreden; overwegende VERENIGBAARHEID b. iemand mag zichzelf niet contro­ - dat het in de Statuten vastgelegde leren; standpunt, dat D'66 slechts een be­ VAN FUNKTIES c. concentraties van macht moeten perkte mogelijkheid moet bieden ge­ vermeden worden; lijktijdig meer dan één funktie in een Congresstuk VC 1-5 d. spreiding van verantwoordelijk­ of meer vertegenwoordigende li­ heden is gewenst. chamen en/of partij-organen te be­ 1. Inleiding maatschap van enig vertegenwoor­ Het hoofdbestuur is van mening dat kleden, onverkort moet worden ge­ De afgelopen twaalf jaren is binnen digend lichaam, met uitzondering deze redenen nog onverlet gelden en handhaafd; D'66 herhaaldelijk gediscussieerd van het lidmaatschap van een ge­ er geen aanleiding bestaat om deze - dat ook een politiek ambt onver­ over (on)verenigbaarheid van funk­ meenteraad en een gemeente met redenen niet meer van toepassing te enigbaar is met het lidmaatschap van ties. Op het najaarscongres is door minder dan éénhonderdduizend in­ verklaren. Wel lijkt het nuttig een een vertegenwoordigend lichaam; het Hoofdbestuur toegezegd dat dit woners. onderscheid in deze problematiek te - dat geen regels dienen te worden onderwerp op het voorjaarscongres d. Huishoudelijk Reglement, art. maken. gesteld omtrent de verenigbaarheid 1980 aan de orde zou worden gesteld. 35.1 van politieke ambten met partijfunk­ Een lid van D'66 kan slechts van één 5. Onderscheid ties; 2. Huidige bepalingen vaste commissie deel uitmaken. De problematiek van de (on)ver­ besluit In de momenteel geldende statuten e. Huishoudelijk Reglement, art. enigbaarheid dient allereerst te wor­ - geen bepalingen in het Huishou­ en huishoudelijk reglement zijn de 75.1 den gesplitst in: delijk Reglement op te nemen om­ volgende artikelen van toepassing op Het lidmaatschap van de (advies) a. leden van vertegenwoordigende trent de onverenigbaarheid van poli­ de verenigbaarheid van funkties (lid raad is onverenigbaar met: lichamen en partijfunktionarissen tieke ambten en partijfunkties; is geen funktie): a. het ambt van minister of staatsse­ onderling; - de onderstaande wijzigingen en a. Statuten, art. 11 cretaris; b. politieke ambtsdragers en leden aanvullingen in het Huishoudelijk Het Huishoudelijk Reglement stelt b. het lidmaatschap van een der vertegenwoordigende lichamen; Reglement op te nemen: regelen omtrent de samenstelling Kamers der Staten Generaal en het c. politieke ambtsdragers en partij­ a. het lidmaatschap van het hoofd­ van de partij-organen vast op de Europees Parlement; functionarissen onderling. bestuur is niet verenigbaar met het grondslag van beperkte herkiesbaar­ c. het lidmaatschap van het hoofd­ gekozen lidmaatschap van enig ver­ heid in dezelfde funktie en beperkte bestuur. 6. Standpunt hoofdbestuur tegenwoordigend lichaam; mogelijkheid gelijktijdig meer dan f. Huishoudelijk Reglement, art. Naar de mening van het hoofdbe­ b. het lidmaatschap van het regiobe­ één funktie te bekleden. 99.2 stuur dient het Huishoudelijk stuur is niet verenigbaar met het ge­ b. Statuten, art. 12.1 Het lidmaatschap van het regiobe­ Reglement de onder a. genoemde kozen lidmaatschap van enig verte­ Het lidmaatschap van de Tweede stuur is onverenigbaar met het lid­ combinaties volledig te regelen en genwoordigend lichaam; Kamer der Staten Generaal is onver­ maatschap van Provinciale Staten. inderdaad geheel onmogelijk te ma­ c. het lidmaatschap van het subre­ enigbaar met het bekleden van enige ken. giobestuur is niet verenigbaar met bestuursfunktie binnen de partij. 3. Huidige situatie Aanvulling van de terzake geldende het gekozen lidmaatschap van enig Statuten, art. 12.2 De momenteel geldende bepalingen bepalingen is noodzakelijk. Ook de vertegenwoordigend lichaam; Het lidmaatschap van de vertegen­ beperken zich hoofdzakelijk tot par­ onder b. genoemde combinaties, die d. het lidmaatschap van het afde­ woordigende lichamen - met uitzon­ tijfunkties en (kandidaat)lidmaat­ wettelijk nog zijn toegestaan, dienen lingsbestuur is niet verenigbaar met dering van dat van de Eerste Kamer schappen van vertegenwoordigende op de onder punt 4. genoemde gron­ het gekozen lidmaatschap van enig der Staten Generaal - is onderling lichamen en zijn op dit punt zelfs in­ den eveneens uitgesloten te worden. vertegenwoordigend lichaam; onverenigbaar. compleet (b.v. gemeenteraadslid/af­ Dit geldt speciaal voor de benoemde e. het lidmaatschap van het regiobe­ Statuten, art. /2.3 delingsbestuur). voorzitters van vertegenwoordigen­ stuur is niet verenigbaar met het lid­ Overige incomptabiliteiten met be­ Van de politieke ambten worden al­ de lichamen. Op dit punt zou het maatschap van een afdelingsbestuur; trekking tot het lidmaatschap van leen minister en staatssecretaris ge­ Huishoudelijk Reglement dan ook f. het lidmaatschap van vertegen­ vertegenwoordigende organen en noemd in verband met het lidmaat­ moeten worden aangepast. Het woordigende lichamen is niet ver­ bestuursfunkties binnen de partij schap van de Adviesraad. (Deze be­ probleem ligt bij de onder c. ge­ enigbaar met het ambt van Commis­ worden bij Huishoudelijk Reglement paling is op het najaarscongres 1978 noemde combinaties. De meerder­ saris van de Koningin, Voorzitter geregeld. opgenomen.) Overige politieke (be­ heid van het hoofdbestuur is van me­ van een openbaar lichaam of gewest~ c. Huishoudelijk Reglement, art. noemde) ambten, zoals Commissaris ning dat het reglement dergelijke raad en Burgemeester. 25.1 van de Koningin en burgemeester, combinaties niet moet regelen, om· - een overgangsbepaling op te ne­ Het lidmaatschap van het hoofdbe­ worden nergens genoemd. Of dit te dat de keuze van een "politiek" men, dat bovengenoemde bepalin­ stuur is niet verenigbaar met enige wijten is aan het feit, dat D'66 inder­ ambt zeer willekeurig is. Vele (niet gen voor zittende leden van verte­ andere partijfunktie, behalve het tijd weinig of geen politieke ambts­ politieke) ambtelijke funkties en genwoordigende lichamen en/of lidmaatschap van de programma­ dragers kende of opzettelijk is ge­ funkties in het bedrijfsleven zijn partij-organen gelden bij (her) ver­ commissie en de commissies ad hoc. schied, omdat het benoemde ambten even of nog minder verenigbaar. Bo­ kiezingen voor een nieuwe zittings­ Huishoudelijk Reglement, art. 25.2 betrof, valt niet eenvoudig te achter­ vendien zijn dergelijke onverenig­ periode, Funkties in niet in dit reglement ge­ halen. Wel is aannemelijk dat de baarheden niet uitputtend te regelen. en gaat over tot de orde van de regelde commissies gelden niet als funkties van gedeputeerde en wet­ In voorkomend geval moet allereerst dag. • partijfunkties. houder niet vermeld zijn, omdat be­ het betrokken D'66-lid zich zelf af­ Huishoudelijk Reglement, art. 25.3 trokkenen tevens lid van Provinciale vragen of de vakante partijfunktie op Het lidmaatschap van het hoofdbe­ Staten c.q. Gemeenteraad blijven en basis van eerder genoemde gronden stuur is niet verenigbaar met het lid- dan als zodanig onder de voor deze verenigbaar is met zijn ambt of be- DEMOCRAAT JAARGANG 13 - NR. 2 - FEBRUARI 1980 PAG. 21 1!1 '' I Resultaten van die vergaderingen in congresagenda's besteden, moet het de vorm van moties en/of amende­ mogelijk zijn de kwaliteit van de be­ menten kunnen dan nog tijdig inge­ sluitvorming op de AL V naar een diend worden. D'66-waardig niveau te tillen. HET De laatste fase in de voorbereiding De congresvoorbereidingscommis­ van de AL V ligt natuurlijk tussen de sie en de rapportagecommissie heb­ verschijningsdatum van de Tweede ben in nauw onderling overleg in­ HOOFD­ Congresdemocraat en de uiterste middels voorzieningen getroffen die termijn waarop nog amendementen uitzicht bieden op tijdige publikatie en moties reglementair kunnen wor­ van de essentiële beslispunten van BESTUUR den ingediend. Om een dergelijke le­ voorstellen en varianten daarop, denvergadering goed te laten "spo­ welke verwoord kunnen zijn in ren" doet men er verstand-ig aan de­ amendementen. Wanneer leden en ze te beleggen tussen 5 en 16 april a.s. ledenvergaderingen bereid zijn deze Het hoofdbestuur en de congres­ exercities naar de "kern" van voor­ voorbereidingscommissie hopen stellen (en amendementen van ande­ KANDIDAATSTELLING VOOR door tijdige publikatie van zowel de ren) op de voet te volgen, kunnen we agenda's als de in deelcongressen samen enorm congresversterkend door een ruime meerderheid onder­ werken. HET LIDMAATSCHAP VAN steunde amendementen, de omvang De Democraat is en blijft om doel­ van het congresboek voor de ALV . matigheidsredenen onze belangrijk­ DE ADVIESRAAD tot een minimum te beperken. Wan­ ste reisgids. neer de onderscheidene ledenverga­ Jan van den Hazel Op het najaarscongres 1979 is be­ betreffende regiobestuur gezonden deringen tijdig worden geconvo­ Se.cretaris-politiek • sloten dat de leden van de Advies­ worden. ceerd en serieuze aandacht aan de raad voortaan via een landelijke Formulieren zijn op aanvraag ver­ essentiële punten van de respectieve poststemming gekozen zullen wor­ krijgbaar bij het landelijk secreta­ den. De Landelijke Verkiezings­ riaat. commissie is belast met de organisa­ Omstreeks 12 maart 1980 zal de Lan­ tie van deze verkiezing. delijke Verkiezingscommissie de Op grond van art. 72 van het Huis­ kandidaten en de regiobesturen be· houdelijk Reglement opent de Lan­ richt zenden van het wel of niet ac· VERKIEZING LEDEN delijke Verkiezingscommissie de cepteren van de kandidaatstellin­ kandidaatstelling op 7 februari 1980. gen. Sluiting vindt plaats op 6 maart 1980, Namens de Landelijke ADVIESRAAD om 12.00 uur. Verkiezingscommissie, Volgens het Huishoudelijk Regle­ Drenthe 2 Kandidaten dienen zich aan te mel­ Ernst Jansen, voorzitter. ment moeten tweejaarlijks (sinds Overijssel 3 den door het in tweevoud indienen kort) de leden van de Adviesraad Gelderland 5 van een ondertekend aanmeldings- • worden gekozen. De 50 leden wor­ Utrecht 5 formulier. Eén exemplaar dient ge­ den via een Jandelijk georganiseerde Noord-Holland 9 zonden te worden naar de Landelijke poststemming gekozen. Zuid-Holland 11 Verkiezingscommissie, p/a landelijk Om tot een gelijke verdeling over de Zeeland 2 secretariaat van D'66, Bezuiden­ regio's te komen, wordt een verdeel­ Noord-Brabant 4 houtseweg 195, 2594 AJ Den Haag. sleutel gehanteerd, gebaseerd op het Limburg 2 Het andere exemplaar moet naar het ledental per regio. lJsselmeerpolders 2. Op 24 januari jl. heeft de ledentelling De verkiezing van de Adviesraadle­ plaatsgevonden. Deze heeft uitge­ den wordt door de Landelijke Ver­ wezen dat D'66 op die datum 13.215 kiezingscommissie georganiseerd. in Nederland woonachtige leden telt. Elders in deze Democraat is hierover Aangezien iedere regio in ieder geval nadere infoquatie verstrekt. ·LANDELIJKE ORGANISATIE recht heeft op I zetel in de Advies­ Frans Rogier raad moeten er nog 38 zetels op basis vice-voorzitter organisatie • De Adviescommissie Landelijke Or­ Hiertoe worden de (sub)regiobestu­ van het ledental over de regio's wor­ ganisatie is bezig om aan de hand van ren uitgenodigd deel te nemen aan de den verdeeld. De verdeling van de de beslissingen van het najaarscon­ vergadering van de commissie, die zetels is als volgt geworden: gres 1979 de voorstellen voor de op 20 februari 1980 om 19.30 uur Groningen 3 Landelijke Organisatie te herzien. wordt gehouden in Utrecht, Jaar­ Friesland 2 De commissie wil gaarne met de beurscongrescentrum. • (sub)regiobesturen over de in te die­ nen voorstellen overleg plegen. DE HOOFDBESTUURS· VERGADERINGEN CONGRESVOORBEREIDING Uit de hoofdbestuursvergaderin­ gatieleider Hein van Oorschot is een gen van 20 december '79 lijst overhandigd aan president Met het oog op zo goed mogelijke ter voorbereiding van onder meer dit Zoals gebruikelijk wordt op de eerste Ceauçescu met zg. , ,Roemenië­ voorbereiding van de besluitvorming deelcongres belegd kon worden. RB-vergadering, na een ledenverga­ slachtoffers", mensen die geen toe­ tijdens de voor 1980 geplande deel- Waar deze kans op doelmatige plan­ dering, een korte nabespreking ge­ stemming krijgen met een buitenlan­ congressen en algemene ledenver- ning van diskussie- en/of ledenbij­ houden. Deze keer over het vervolg­ der (in ditgeval Nederlanders) in het gaderingen publiceren we nu alvast eenkomsten ter ondersteuning van congres van I december, beter be­ huwelijk te treden. een aantal in dat verband relevante deze landelijke partij-aktiviteit ge­ kend als het "kernbewapeningscon­ Een voorlopig rapport van de werk­ data. mist is, kunnen - mits er snel en gres". Na uitwisseling van verschil­ groep Zuid-Afrika wordt besproken. Het eerste deelcongres-waarvoor u doelmatig gehandeld wordt - alsnog lende meningen, die variëren van Aan de werkgroep wordt verzocht de agenda elders in deze Democraat voorzieningen getroffen worden. chaotisch tot levendig, wordt beslo­ om een aantal opmerkingen te ver­ vindt - zal worden gehouden op 23 De maart-editie van Democraat is ten een commissie in te stellen die werken, waarna het weer aan het HB februari a.s. tevens eerste congres-Democraat zich gaat beraden over de besluit­ voorgelegd zal worden. Regio- en afdelingsbesturen die de voor de op 25 en 26 april te houden vorming op congressen. berichtgeving in de vorige Demo- AL V en bevat tevens de voorstellen Kort verslag wordt gedaan van het En van 11 en 12 januari '80 craat zorgvuldig in de kalender heb- die op het tweede deelcongres aan de bezoek, dat een officiële partijdele­ Een zg. HB-week-end biedt meer ben geplaatst, konden daaruit reeds orde komen. gatie heeft gebracht aan Roemenië. vergaderruimte om een aantal on­ afleiden dat in de periode van 7 fe- Rekening houdend met de verschij­ De delegatie heeft o.a. een bezoek derwerpen verdergaand te behan­ bruari (verschijningsdatum van deze ningsdatum maken we regio- en af­ gebracht aan het centraal partijco­ delen dan op een avondvergadering Democraat tot 18 februari) (sluiting delingsbesturen en eventuele sub­ mité, de minister van buitenlandse mogelijk is, of ruimte om meer pun­ van de termijn van indiening moties regiobesturen er nu vast op attent dat zaken en de president, waar gedis­ ten op te nemen. en amendementen) het best een re- de periode van 7 t/m 12 maart ge­ cussieerd werd over mensenrechten Een erg vruchtbare vergadering gio- en/ of afdelingsledenvergadering I schikt is voor een ledenvergadering. en vrede en veiligheid. Door de dele- sprak over de organisatorische ~ voorbereidingen van de Tweede maart een schema voorleggen waarin Kamer-verkiezingen in politieke zin, alle organisatorische en politieke as­ nl. de planning van de werkzaamhe­ pekten voor de Gemeenteraads- en den van de werkgroepen van de Statenverkiezingen in 1982 worden WERKGROEP SWB, die daarna door de program­ "gedraaiboekt". macommissie verwoord moeten De consept-paragraaf ,,Volksge­ werkgroep hoger onderwijs en weten- moeraten het toch vandaan • U heeft worden in het beleidsprogramma en zondheid" voor het beleidsprogram schappelijk onderzoek • een oproep ideeën, een goede schrijfpen of ken­ het volgend verkiezingsprogramma. wordt besproken en met inhoudelij­ tot deelname • voor wie belangstel- nis van zaken • wij zijn benieuwd • Hierin past tevens de planning van ke en redaktionele adviezen- en met Iing heeft • innovatienota, de open secretaris, ronald van dokkun, ar­ de deelcongressen en vomjaarscon­ waardering voor de werkgroep - universiteit, wetsontwerp weten- chimedesweg 24 - 1098 jp - amster­ gres in 1981. Voorstellen zullen wor­ naar de werkgroep en programma­ schappelijk onderzoek • waar moet dam - 020-943736 • den uitgewerkt om de informatiever­ commissie verwezen die het gereed dat heen • invoering van chips • hoe schaffing aan de leden, bij interne moeten maken voor deze Demo­ zal dat gaan • najaar '80, congres kandidaatstelling te verbeteren. craat. over onderwijs • waar halen die de- Ook werd besloten dat de vice-voor­ Jan Veldhuizen, zitter organisatie voorstellen voor de publiciteitscoördinator. Algemene ledenvergadering zal uit­ werken inzake de "kwestie" van de • verenigbaarheid van funkties. Een HB werkgroep zal per eind OPROEPEN VOOR DEELNAME VAN ACTIEVE DESKUNDIGE. LEDEN IN DE VOLGENDE Stichting Wetenschappelijk WERKGROEPEN: Bureau D'66 Vrede en Veiligheid en Luchtvaart gaan samen één werk­ Op het congres in Utrecht op 26/27 groep vormen. Voor de verdere uit­ SWB­ oktober 1979 is een motie aangeno­ bouw van deskundigheid wordt ge­ men over het opzetten van een w.g. zocht naar: Specialisten: binnen­ Vrede en Veiligheid. De w.g. Defen­ vaart, havenbeleid, internationale sie werd als te smal van samenstel­ zaken, juridische en staatsrechtelij­ NIEUWS ling en opdracht beschouwd om de ke inbedding van Verkeer en Water­ veel bredere vrede- en veiligheids­ staat beleid. Deze w.g. zal zich ook problematiek te tekkelen. In de sec­ meer dan thans met provinciale tie-coördinatie cie. Buitenland is be­ problematiek op zijn beleidsterrein sloten de w.g. Defensie samen te la­ gaan bezighouden. VOORBEREIDING ten smelten met de nieuw te vormen Ruud Stam w.g. Vrede en Veiligheid. directeur SWB CONGRES EN Hierbij nodig ik ieder met kennis van zaken aangaande vrede- en veilig­ DEELCONGRESSEN heidsproblematiek uit om deel te Oproep subgroep Alternatieve ge­ nemen aan de werkzaamheden van neeswijzen voor wat betreft de onderwerpen "omroep in de samenleving" gereed de nieuw te vormen werkgroep. Binnen de w.g. Volksgezondheid is Volksgezondheid, Energie en Me­ te hebben. Hopelijk kan deze nota u Opgave bij S.W.B., Petra van Klef­ duidelijke belangstelling gebleken dia. dan reeds in de definitieve vorm fens: 070 - 858303. voor de bestudering van alternatieve De werkgroep Volksgezondheid heeft worden geleverd (Kosten afhanke­ Verre Oosten geneeswijzen. Een eerste bespreking een NOTA 'st':'llctuurschets Volks­ lijk van de wijze van uitgeven). Onder de voorlopige leiding van P. met belangstellenden is vastgesteld gezondheid' gereed. De SWB streeft De drie genoemde (concept)nota's Hans Frankfurther wordt een w.g. op woensdag 20 februari a.s. om ernaar deze nota rond 15 februari ge­ kunt u bestellen bij de SWB D'66. Verre Oosten gestart. Opgave van 20.00 uur te Amersfoort in restaurant reed te hebben. Te bestellen bij de Doe dit nu reeds dan kunnen wij de actieve en deskundige leden bij Hans De Oude Tram (naast NS station). SWB, prijs f 4.50. verzending zoveel mogelijk gereed Frankfurther: 020- 152080 of bij de Zij die zich tot nu toe nog niet hebben De werkgroep Energie probeert een maken. • S.W.B. opgegeven, maar wel een bijdrage concept nota op I maart a.s. gereed Ruud Stam, direkteur Bejaardenbeleid willen/kunnen leveren, worden uit­ te hebben ter ondersteuning van het Onderleiding van A. A.C. J. Janssen genodigd hierbij aanwezig te zijn. tweede deelcongres. Deze concept­ gaat een w.g. Bejaardenbeleid van Voor nadere inlichtingen kunt U zich nota is tegen betaling van f 6,- nà I start. Opgave bij S.W.B., Petra van wenden tot de coördinator van de maart bij de SWB te bestellen. Na Kleffens: 070 - 858303 van actieve w.g.: het congres wordt de nota verder uit­ en deskundige leden. J. Gruyters gewerkt waarbij de opmerkingen, Verkeer en Waterstaat werkgroepen De Beuk 81 gemaakt op het deelcongres èn het De werkgroepen Verkeer en Ver­ Didam vooijaarscongres, zullen worden voer, Waterstaat, Maritieme Zaken tel. 08362 - 1937 • verwerkt. De werkgroep Kunsten en Media tracht rond 5 maart a.s. een nota Politieke Scholings- en Vormingsinstituut D'66 WERKGROEP PSVI­ VOLKSHUISVESTING EN R.O. NIEUWS De subgroep Instrumentarium en lokaties en spreiding van de werk­ Werkgelegenheid van de werkgroep gelegenheid. • Volkshuisvesting en Ruimtelijke Or­ C. W. W. van Lohuizen, coörd. dening zoekt uitbreiding met een Wilde Wingerdlaan 2 AGENDA D'66er die werkzaam is in de sfeer 2803 WC Gouda van de Kamers van Koophandel. Februari: April: Wij zijn bezig na te gaan welke mo­ 2 februari en 15/16 februari: vrou­ Sapril en 18/19april: vrouwenkursus gelijkheden gekreëerd kunnen wor­ wenkursus oosten westen (vol) • den tot een betere begeleiding bij de Maart: uitvoering van het ruimtelijk beleid 15 maart en 21/22 maart: 2 kaderkur­ van de overheid ten aanzien van de sussen zuiden (vol)

DEMOCRAAT JAARGANG 13- NR. 2- FEBRUARI 1980 PAG. 231!1 11 I VERSLAG VAN DE W·IJK EN KADERKURSUS WESTEN IV DEELGEMEENTERAAD$· (8 en 14/15 december 1979) vraag: zou bij een diepgaande zaak 8 december (uit het verslag van Cees als b.v. kernenergie de ratio of de VERKIEZINGEN IN Wijgh) emotie zwaarder moeten wegen bij Al deze onderwerpen werden be­ de standpuntbepaling? ROTTERDAM spreekbaar gemaakt in vier werk­ 15 december (uit het verslag van Eef groepen. Hierbij moest men de van Eimeren) Op 28 mei 1980 zijn de wijk- en deel- juni 5 avonden organiseren ter on­ standpunten onderkennen van de Het onderwerp "Problemen in de re­ gemeenteraadsverkiezingen in Rot- dersteuning van de nieuwe D'66 vier grote partijen. Dat dit moeilijk gionale en plaatselijke organisatie" terdam. Het PSVI zal in samenwer- wijk- en deelgemeenteraadsle­ was bleek naderhand, waarbij Cees ontwikkelde zich bij de inleider Piet king met de afdeling Rotterdam in den. • Spigt een toelichting gaf. Na de lunch Zoun al gauw tot "de mogelijkheden gaf Elida Wessel een toelichting op in de organisatie". Aan de orde zijn de werkwijze van de tweede kamer­ geweest o.m. hoe aktiveer je een kleine afdeling, afdeling en publici­ fraktie. Tevens ging zij in op haar Politiek Emancipatie eigen specialisatie. Hierbij ontston­ teit, waar neemt het afdelingsbestuur Aktiveringscentrum 0'66 den vaak levendigediskussiesmet de een eigen verantwoordelijkheid zon­ cursisten. der haaks op het landelijk beleid te 14 december (uit het verslag van Pe­ opereren? ter de Heer) Uit alle verslagen: dank aan de kur­ PEAC­ Deze avond stond op het programma susleiding (Marie-Louise Tiesinga), een inleiding over de landelijke orga­ inleiders en deelnemers. • nisatiestructuur door Frank Baas. NIEUWS Onder meer werden de gevolgen van het ontbreken van een onkostenver­ goeding voor hoofdbestuursleden besproken en het probleem van be­ sluitvorming binnen de partij. Slot- De eerstvolgende belangrijke akti- aangeboden als richtlijn voor een viteit van het Politiek Emancipatie- emancipatiebeleid. aktiverings-centrum PEAC van D'66 Om op de emancipatiedag zelf een zal de landelijke Emancipatiedag vlotte behandeling te bevorderen zal zijn. Op deze dag zal er onder andere de resolutie van te voren worden op­ een resolutie besproken worden. gestuurd aan hen die zich voorde dag BERICHTEN UIT DE Deze resolutie is samengesteld op opgeven; eventuele amendementen basis van Het concept Diskussicnota erop dienen. eveneens van te voren RAADSFRAKTIES Emancipatiebeleid, dat het PEAC weer bij ons te worden ingediend en eerder ditjaar heeft opgesteld, en de dus niet alsnog op de dag zelf. • Binnengekomen nota's Poortugaal legt visie voor reakties daarop die we van de regio- Energienota afdeling Heiloo-Limmen waarin bestuurlijke visie, milieuvi­ nale werkgroepen en anderen heb- Voorgesteld wordt om energiever­ sie, volkshuisvesting en ruimtelijke ben ontvangen. Als hij wordt aange- bruik door partikulieren in Heiloo te ordening, onderwijs, cultuur en re­ nomen zal hij aan de partij worden trachten te verminderen na voor­ creatie, welzijn en sociale zaken, lichting en propaganda door de ge­ gemeentefinanciën. meente, waarin o.m. het hoge ener­ Binnengekomen algemene beschou­ gieverbruik, hoger dan het landelijk wingen: gemiddelde, in Heiloo aan de orde Apeldoorn, Amsterdam, Castricum, gesteld wordt. De mogelijkheden tot Loosdrecht, Poortugaal, Smallin­ PROGRAMMA energiebesparing door de gemeente­ gerland, Tietjerksteradeel, Tilburg, lijke instanties zouden bestudeerd Weesp. EMANCIPATIEDAG moeten worden door een energiebe­ Te verkrijgen bij: A. Schimmel, Be­ sparingskommissie zoals ook voor­ zuidenhoutseweg 195, Den Haag, gesteld door de VNG. tel. 070 - 858303. • Programma emancipatiedag 1 door Henk Zeevalking, voor­ maart in Krasnapolsky, Am­ zitter van D'66 sterdam 14.15 Bespreking van de re­ solutie 10.30 Opening door Carien 15.45 Evaluatie door Carien VERSLAG VAN DE Evenhuis, voorzitter van het Evenhuis PEAC 16.00 Einde JONGERENKURSUS IN 10.40 Schets van het fraktie­ standpunt in deze door Su­ RODERESCH OP 8 EN 9 zanne Bischoff, lid van de Tweede Kamer voor D'66 Alle geïnteresseerde partijleden zijn DECEMBER 11.00 ,Gezin en arbeid' door van harte welkom! Joan Meijer, psychologe en Men wordt verzocht zich zo spoedig Er namen slechts JO jongeren deel reid het zaterdagprogramma moest wetenschapppelijk mede­ mogelijk en bij voorkeur schriftelijk aan de cursus in Roderesch. Dit leek leiden. Dit deed hij op een voortref­ werkster bij de Universiteit op te geven bij de emancipatiewerker op het eerste gezicht een teleurstel­ felijke manier. van Amsterdam van het PEAC, Elske Schreuder, per lend aantal, echter het bleek in de Hoewel al velen actief waren in de 11.20 Diskussie naar aanlei­ adres Bezuidenhoutseweg 195 te 's­ loop van de cursus dat dit een zeer partij, heeft iedereen de cursus als ding daarvan Gravenhage. Tegelijk met het con­ werkbaar aantal was. Zowel Jan van zeer nuttig en informatief ervaren. 11.40 Schets van het lande­ cept van de resolutie zal een regle­ den Hazel als de cursisten hebben Er werd o.a. gesproken over het ont­ lijk, provinciaal en gemeen­ ment van orde worden toegezonden. het prettig gevonden om met zo'n staan van D'66, de geschiedenis, het telijk emancipatiebeleid door kleine groep te werken, want ieder­ denken en de grondslagen van D'66, Yvonne van Wagensveld, lid • een was in staat om echt actief mee te politiek jongerenwerk binnen 'D'66, van Provinciale Staten van doen aan de discussie. Misschien is de partijorganisatie en wat je van Noord-Holland voor D'66 het wel aan te bevelen dat bij volgen­ plan was te doen binnen D'66. 12.00 Diskussie naar aanlei­ de jongerencursussen een maximum Kortom het was een geweldig week­ ding daarvan van JO à 15 cursisten wordt gesteld end en voor vervolg vatbaar. Wij 12.20 Pauze voor de werkbaarheid. kunnen elke jongere binnen D'66 de­ 14.00 Schets van de algemene Verder moeten we een compliment ze cursus aanbevelen. • lijn in deze van het Bestuur aan het adres van Jan van den Hazel richten, omdat hij geheel onvoorbe- a DEMOCRAAT JAARGANG 13 - NR. 2 - FEBRUARI 1980 PAG. 24 penningmeester: daartoe op telefonisch verzoek door Bert ten Hallers, Oosterweg I, Ka­ het landelijk secretariaat toegezon­ tens, tel. 05955 - 1772. • den aanmeldingsformulier, in de pe­ PEAC·BULLETIN riode van 7 februari tot 6 maart. Voorts maak ik U attent op de vol­ Om de communicatie tussen dege- het eerste nummer ervan gereed: zij gende regio-aktiviteiten: nen die zich met emancipatie bezig die een nummer willen ontvangen 28 februari 1980, studie-avond regio­ houden te bevorderen heeft het en/of suggesties hebben voor de in­ nale omroep en media in zaal 2 van PEAC besloten om een blad in het houd kunnen daartoe kontakt opoe­ ZUID· Atrium, Karel Doornmanstraat 143 leven te roepen. Dezer dagen komt men met Elske Schreuder. • te Rotterdam. Aanvang 20.00 uur. HOLLAND 22 mei 1980, studie-avond regionale problematiek. Het regiobestuur nodigt de leden van 31 mei 1980, Algemene Regio Verga­ D'66 in de regio Zuid-Holland uit tot dering. het bijwonen van een algemene regio 20 september 1980, Algemene Regio COORDINATOREN vergadering op 8 maart 1980 in res­ Vergadering. taurant Engels, Stationsplein 45, te Voorzitter van het regiobestuur Zuid REGIONALE Rotterdam, aanvang 10.00 uur. Holland, Tijdens deze bijeenkomst zullen Ruud Stam. • EMANCIPATIEWERKGROEPEN o.m. de volgende punten aan de orde komen: presentatie kandidaten pen­ Mede als rectificatie van een ondui­ NH: Ineke vd Steur, Bergerweg 41 ningmeester en regio-hoofdbe­ delijke mededeling in de Democraat Alkmaar, 072-124372 stuurslid, de organisatiestructuur van november volgen hier de namen Zuid-Kennemerland: Mw. Vreug­ van de regio, verslag uit de Staten­ en adressen: denhil, Mr. Troelstrastraat 10 Zand­ fraktie, presentatie van kandidaten GR stad: Miek Hart, Groenendaal 35 voort, 02507-2380 voor de Adviesraad. Om 14.00 uur Groningen, 050-260824 ZH algemeen + Voorburg-Leid­ zal Elida Wessel spreken over het GR provincie: Marij Clasener, schendam: Margot Bergsma, Park­ politiebeleid en de regionale invloed Dorpsweg 26 Onnen, 05906-1481 weg 271 Voorburg, 070-862463 daarop. Voorts zal de voorbereiding FR: Marian Visch, Bordine 30, Drechtsteden: Anne Nijdam, Zwa­ van de ALV van 25/26 april ter spra­ UTRECHT Sneek, 05150-16481 luwenburg 41 Dordrecht, 078-78600 ke komen. DR: Carla Strijker, Grutto 56, Hoo­ Midden Holland; Margriet Brugman, Voor de vakatures in het regiobe­ Het regiobestuur nodigt de leden van geveen, 05280-63147 A. Schweitzerlaan 6 Benthuizen, stuur kunt u zich tot 48 uur voor de D'66 in de Regio Utrecht uit tot het 0 V: Annie Greuter, Sallandstraat 14 079-310970 aanvang van de vergadering kandi­ bijwonen van een Zwolle, 05200-10030 NB+ Ze: Corry Moolhuysen, Pasto­ daat stellen bij de secretaris-organi­ Algemene regio vergadering GE: Minke Wijkmans, Ter Weyde­ riestraat I Made, 01626-2993 satie: Truus Rexwinkel, Heems­ op maandag 11 februari 1980 laan I Culemborg, 03450-4213 Ll: Ria Jan sen, St. Hubertuslaan 45 kerckstraat 3, Den Haag. Ook moties aanvang: 20.00 uur NO Polder: Peter van Dobben de Kerkrade-W, 045-411547 • kunnen bij haar worden ingediend tot in het jaarbeurscongrescentrum Bruin, p/a postbus 229 Emmeloord 48 uur voor de vergadering. te Utrecht. UT: voorl. Ellen Scheerder, Kandidaatstelling voor de Advies­ Tijdens deze bijeenkomst zullen Utrechtseweg 109 Renkum, raad dient te geschieden op een o.m. de volgende punten aan de orde 08373-3729 ~ UITSTAD EN LAND

Op 10 december 1979 werd de afde­ NOORD· ling Ermelo opgericht. Tijdens de vergadering werd een bestuur geko­ BRABANT zen dat bestaat uit: Peter Heijmans- voorzitter, De Algemene regiovergadering zal Ton v.d. Cingel- vice-voorzitter, worden gehouden zaterdag 29 maart Pim Engelsman - sekretaris, te TILBURG. Café restaurant Boer­ Dick Kusters - penningmeester. ke. Uit de ondervonden belangstelling blijkt duidelijk dat D'66 in een be­ D'66 Statenfraktie Noord-Brabant hoefte te Ermelo voorziet. In vervolg op onze eerdere publicatie Het sekretariaatsadres is: over de data van de fraktievergade­ Tuinfluiterstraat 121, ringen in de Democraat Nr. 8/79, ziet 3853 WE Ermelo. het schema voor 1980 er als volgt uit: (03417- 56538) .• 04-02; 06-03; 17-03; 31-03; 21-04; 05-05; 19-05; 02-06; 16-06; 30-06. Plaats: Provinciehuis, Kamer Nr. 65, Ie etage, Brabantlaan I, 's-Herto­ genbosch. Aanvang: 19.30 uur. Secretariaat Statenfraktie Noord­ Het regiobestuur is tijdens de 11 ge­ Brabant houden regiovergadering als volgt Provinciehuis, Kamer Nr. 80, Bra­ samengesteld. Voor wat betreft het GOEREE VERSTERKT bantlaan I, Den Bosch dagelijks bestuur: Tel.: 073- 125454, toestel 2173. • voorzitter: DE GELEDEREN Desiré van den Berg, Zaanstraat 66, Winschoten, tel. 05970- 14902 De afdeling Goeree (i.o.) van D'66 werft niet aUeen in fantastisch tempo secretaris organisatie: nieuwe leden, zij brengt de hele stapel formulieren ook nog persoonlijk naar Ton Bergman, Kalkwijk 15, Hooge­ het secretariaat. Rond de jaarwisseling verscheen op de Bezuidenhoutseweg de zand, tel. 05980 - 95233 heer Hans Grinwis, voorzitter van de werkgroep Goeree, met in zijn bagage 66 GELDERLAND secretaris politiek: namen en adressen van verse partijleden. Wim Jan sen, Grotestraat 54, Bedum, Goederede: synoniem voor goed voorbeeld! Gefeliciteerd en wie volgt? Wie Afdeling Ermelo o~gericht!! tel. 05900 - 3002 met méér dan 66 nieuwe leden komt, krijgt ook een foto in de Democraat. komen: pnwinciale politiek-evalua­ haar juiste ledental heeft opgegeven. tie regio beleidsplan-samenwerking Willen die afdelingen welke dit nog regiobestuur/provinciale statenfrac­ niet hebben gedaan, dit zo snel mo­ tie-begroting '80-presentatie kandi­ gelijk doen via een briefje aan de daten voor de Eerste Kamer der penningmeesteresse: ZOJUIST Staten Generaal. Mw. J. Tuynenburg-Muys-Lanzing Tijdens deze vergadering zal tevens De Beaufortlaan 21 een nieuw Regio bestuurslid gekozen Doorn, tlf. 03430 - 2004. VERSCHENEN moeten worden. In de Democraat no. I is waarschijn­ Kandidaten kunnen zich tot 9 fe­ lijk door plaatsgebrek niet vermeld bruari a.s. aanmelden bij de regio­ dat in het regiobestuur van de regio door Marie-Louise Tiesinga DE OMROEPRAAD 1929-1979. Ge­ secretaris, Verry van Rossum, Ve­ Utrecht sinds 16 oktober '79 ook schiedenis, karakter en grenzen van nus 23 3402 HB IJsselstein, tlf. Henk v.d. Veen zitting heeft. Henk Jos Ahlers een adviescollege. Staatsuitgeverij, 03408- 4062. woont in Amersfoort en zijn tele­ KffiZEN MET UW KIND 43 blz. f 4,80 Tot op heden heeft nog niet iedere foonnummer is: 033 - 620621. • Alle mogelijkheden in het onderwijs, afdeling de financiële afdracht over Kosmos/Schoolpers, 127 blz.f 19,90 OP WEG NAAR GELUKE FISCA· de tweede helft van 1979 binnen. Dit LE BEHANDELING van de (wer­ is deels het gevolg van een bestuurs­ Alan P. BeU/Martin S. Weinberg kende) gehuwde vrouw en haar man, wisseling deels door het feit dat nog HET KINSEY RAPPORT. Over en van deelgenoten van vormen van niet iedere afdeling binnen de regio vrouwelijke en mannelijke homo­ samenleven en samenwonen. sexualiteit, Elsevier Focus, 320 Staatsuitgeverij, 131 blz. f 12,50 blz. f 34,50 OVERHEIDSBELEID CONSU- Carrie Carmichael MENTENAANGELEGENHEDEN NffiT-SEKSISTISCH OPVOEDEN, 1978/79. Jaarrapport. Staatsuitgeve­ MENSEN­ van Gennep, 191 blz. f 19,50 rij, 92 blz. f 8,50 GELUKKIG KUN JE ER NU OVER dr. B. W. Schaper PRATEN. Naar aanleiding van het OP DE DREMPEL VAN 1980. Een RECHTEN t.v.-programma 'Ot. .. en hoe zit tijdsbeeld. Een viertal beschouwin­ het nou met Sien?' Samengesteld gen die in de loop van 1979 zijn ver­ door Agnes Arens, Anja Meulenbelt, schenen in "Rekenschap", het Marijke Rawie en Ynske Rodenhuis. driemaandelijkse tijdschrift voor Feministische uitgeverij Sara, 239 wetenschap en cultuur, uitgegeven bijeengegaard door Kitty Warburg blz., met atbn. f 14,00 door de Humanistische Stichting So­ crates. Te bestellen door storten van Aktie 41+ schending van de mensenrechten INNOVATIE, het ei van Colombus? f 4,70 op postgiro 58 22 93 t.n.v. de­ Prinsengracht 754, Amsterdam aan de orde van de dag is. Financiële Kortschrift nr. 17 van NCR Han­ ze Stichting te Utrecht. • tel. 020- 241566 giro nr. 4470141 steun graag op giro 2459, Spaarbank delsblad. Zie voor wijze van bestel­ Er zijn nog altijd Christen Turken in Rotterdam, rek. nr. 80.07.01.804, len de advertentie elders in deze Nederland - ondergedoken. Aktie t.n.v. SIJAU-Nederland. Telefoni­ Democraat. 41 + wil dat de politieke en publieke sche inlichtingen: 030-731380. Dubbelnummer f 4,25 aandacht weer op hen gevestigd wordt. Door middel van het mede­ Werkgroep mensenrechten Ierse ge­ ondertekenen van een advertentie - vangenen een open brief aan staatssecretaris Wethouder v. d. Vaartlaan 15, Pij­ Haars- wil Aktie 41 +dit bereiken. nacker, tel. 01736-6059 Voor f 35,- kunt u uw naam onder Na de opheffing van de internering de advertentie plaatsen. zonder vorm van proces heeft Am­ nesty International geen gevangenen De Kleine Aarde in Noord-Ierland meer geadopteerd. postbus 151, Boxtel, tel. 04116-76901 Een groepje vrijwilligers trekken Bij het milieu-edukatie en voorlich­ zich het lot van de Ierse gevangenen tingscentrum van de Kleine Aarde is aan. Door het sturen van kaarten aan het cursus- en voorlichtingspro­ een ieder die enige invloed kan uit­ gramma 1980 verkrijgbaar. oefenen, proberen zij de aandacht te "Geen manier van denken, geen Kortom het voor Hoorn zo rampza­ Nieuw zijn de thema-weekends over vestigen op de onmenselijke behan­ manier van doen" lige overloop-beleid wordt, mede energiebesparing en studiedagen deling die de gevangenen ondergaan vindt A.P. Borgmeyer uit Den Haag onder druk van een D'66 wethouder, over milieu-educatie. waardoor verbetering van die toe­ de behandeling van ingekomen brie­ voortgezet. stand mogelijk zou moeten worden. ven. Hij richt zich tot de lezer: Natuurlijk begrijp ik dat voor een be· Komitee Kindervuist Of u echter tot genoemde kolommen stuurder de verantwoordelijkheden Postbus 333, Culemborg Polisario Komitee, Postbus 565, Dor­ zal kunnen doordringen valt te be­ anders liggen, maar voor dit soort Het jaar van het kind is afgesloten, drecht twijfelen. De 'redaktie' gaat zich situaties moet je bedacht zijn, als je maar volgens het komitee kinder­ tel. 010-673207 namelijk rechten voorbehouden, die als eenling in een door PvdA over­ vuist moet er nog veel gebeuren om Van 18 februari t/m 8 maart zal een er niet om liegen. Lees hun 'cursief­ heerst (nu zelfs enig niet-PvdA wet­ de rechtspositie en handelingsvrij­ informatieve en financiele kampagne je' op pagina 28 er maar op na. houder) college stapt. heid van minderjarigen te verbete­ worden gevoerd ter ondersteuning De drempel om toegang te verkrijgen Compromissen sluiten moet in vele ren. Daarom gaat zij door. van de bevrijdingsbeweging van de is van dien aard dat in het gunstigste gevallen, maar het zou van karakter westelijke Sahara. Er zal geld wor­ geval alleen nog maar de partij-elite getuigen dat dit niet gebeurt op voor Komitee Zuidelijk Afrika den ingezameld voor de kampen op die zal kunnen nemen. En ook die D'66 zo essentiële punten als bv het Da Costastraat 88, Amsterdam Algerijns grondgebied waar zich willen nog weleens meer voor eigen verzet tegen de overloop. tel. 020-183598 giro 26655 140.000 Saharaanse vluchtelingen Parochie, dan voor 14.000 leden/le­ Het Komitee Zuidelijk Afrika roept bevinden .• zers schrijven. In hoeverre is er werkelijk werk· op tot financiële steun voor de ver­ Feiten. A.P. B., feiten: de ingezon­ loosheid? kiezingscampagne van de partijen den brieven voor dit nummer zijn Harry van Woerden uit Alphen aan ZAPU (Nkomo) en ZANU (Moga­ voldoende voor 5 pagina's, beschik­ de Rijn signaleert, , ,dat er enerzijds be), die in de armere lagen van de baar I à 11/2. Als A.P. B. ontevreden een grote werkloosheid is en ander­ bevolking hun aanhang hebben en is: de redactievergadering is voor ie­ zijds een overspannen arbeidsmarkt. niet zoals de groeperingen van der toegankelijk; mijn telefoonnum­ Of wel ruim 200.000 ingeschreven Smits-Muzorewa financiële steun mer is 070-454874 (Piet v. B.) werklozen tegen bijna 80.000 open­ krijgen uit Zuid-Afrika en van blank staande vacatures. Rhodesië. Hoorn - Amsterdam Dagelijks komen bij de onderne­ Theo Hoogkamer uit Hoorn is onte­ mingsorganisaties noodkreten bin­ SUAU-Nederland vreden over het "overloopbeleid" nen van ondernemingen, die ernstige Bilderdijkstraat 7, Amsterdam van D'66 wethouder Wo/fenssperger problemen ondervinden doordat vi­ De SIJAU is een internationale or­ van Amsterdam, dat in strijd is met tale vacatures niet of nauwelijks ganisatie van juristen, die zich inzet de uitspraken in het D'66 Staten-ver­ worden vervuld. De gevolgen zijn voor amnesty in Uruguay, waar kiezingsprogramma 1978-1982. onder meer, dat orders die voor het a DEMOCRAAT J~GANG 13 - NR. 2 - FEBRUARI 1980 PAG. 26 Het in stand houden van ons cul­ worden gevoed. De terreur vond hier tuurlandschap komt echter voor bij­ zijn voedingsbodem. na honderd procent op de landbouw Maar dank zij de olie zijn de terro­ neer. ristenleider Jasser Arafat met zijn Aan de schaarse landbouwgrond P.L.O. "ministers" ook in het wes­ wordt in Nederland nog eens een ten invloedrijke en graag geziene 1/2% per jaar onttrokken voor niet gasten geworden. landbouwkundige doeleinden als woningbouw, wegenbouw, ... F. W. H. heeft grote moeite met de De landbouwer is, omdat hij zijn be­ opstelling van de Tweede Kamer, drijfsoppervlakte meestal niet kan ook van het "pragmatisme" van vergroten, genoodzaakt zijn pro­ Brinkhorst. ductie per ha op te voeren indien hij grijpen liggen niet kunnen worden Ik ben van mening dat m.b.t. de hier­ het hoofd boven water wil houden. Misschien wordt straks Brinkhorst aanvaard en dat boeteclausules gaan voor geschetste problematiek in het Daarom maakt hij zowel in de vee­ de eer waardig gekeurd een vredelie­ werken." bijzonder voor D'66 een belangrijke teelt, in de akkerbouw, in de tuin­ vende verklaring van P.L.O.-zijde in taak is weggelegd! bouw gebruik van aangekochte ontvangst te nemen. En misschien Harry wijt dit aan een verstarring op grondstoffen zoals kunstmest, vee­ zal politiek Nederland, zeer prag­ de arbeidsmarkt en hij vervolgt: De ongeruste landman voeder, pesticiden, energie, ... matisch, opnieuw doen ofje daar dan Via een open politieke en maat­ door J. F. Jansen van Tuikwerd In de gegeven omstandigheden heeft op kunt vertrouwen. Het zal onze schappelijke discussie moet de ge­ D'66 telt slechts weinig boeren onder de boer als ondernemer juist gehan­ olie-invoer ten goede komen. We groeide verstarring op de arbeids­ zijn leden. deld door zijn productie per ha en per kunnen de kerncentrales weer een markt doorbroken worden. Als ik de betogen van D'66ers-niet arbeidskracht op te voeren, maar de stukje verder wegschuiven. De arbeidsmarktproblemen staan landbouwers-beluister, bekruipt mij landbouwpolitiek heeft gefaald. Ik veroordeel een dergelijk beleid. echter niet op zichzelf. Zij vormen dikwijls het gevoel schuldig te zijn Op de gemiddelde boerderij in Ne­ Met alle begrip overigens voor de een deel van een veel breder scala aan veel wat er fout is in en mis gaat derland (21 ,4 ha-160 sbe) bedroeg de ellendige positie der uitgeweken Pa­ problemen, die te maken hebben niet met onze samenleving. arbeidsopbrengst van de onderne­ lestijnen. In verband met dit beleid het functioneren van allerlei syste­ Toegegeven ons cultuurlandschap mer bij een werktijd van 2658 uur per zeg ik hiermede het lidmaatschap men in ons maatschappelijk bestel. gaat in vele streken naar de knoppen. jaar over 1977/78 ongeveer 40% van van D'66 op. Systemen zoals b.v. de sociale ze­ Maar verloederen van het landschap het CAO-loon in de landbouw. Deze Geld stinkt niet, olie stinkt niet, kerheid, die met de beste intenties en wordt slechts voor een gering deel goedkope arbeid heeft een belangrij­ bloed - of het nu in gasovens ver­ grote zorg zijn opgebouwd, maar die veroorzaakt door de landbouw. De ke bijdrage geleverd aan het over­ brand wordt of op de lijken stolt -. op een gegeven moment in zichzelf hoofdschuldigen zijn infrastructu­ schot op de betalingsbalans voor de stinkt wel. dreigen vast te lopen. rele werken, recreatie, woningbouw, landbouwsector van rond 8,25 mil­ industrie, ... jard gulden over 1979. Cri Stenweg Het is vooral de ondernemer op de door Cile Mulder uit Voorburg advertentie kleinere bedrijven die genoodzaakt Cile verbaast zich, als pas toegetre­ is alles eruit te halen wat erin zit. Dit den lid, over het artikel van Cri betekent dat elk landschapelement Steilweg in de vorige Democraat. wat ook maar enigzins dreigt de op­ "Laat ik vooropstellen dat ik nog brengst te belemmeren wordt ver­ niet naar D'66 congressen geweest wijderd. Onderzoek wijst uit dat de ben, maar ik persoonlijk heb me daar sterkste intensivering (opvoering een andere voorstelling van gemaakt productie per ha) plaats vindt in de dan als zodanig beschreven; wat zij gebieden met de kleinste bedrijven. (hij) - dit blijkt niet uit het artikel - Als punt voor ons beleidsprogramma hier echter aanhaalt, hetgeen hier 1981-1985 heb ik onder meer voorge­ beschreven wordt, doet mij walgen. steld dat de ondernemer in de land­ Ik krijg de indruk: "Jongens, als het bouw, ook op de kleinere bedrijven, zo moet en als het zo gaat + dus ook een inkomen dient te kunnen ver­ met de kernwapenproblematiek, werven, dat hem in staat stelt een waar heel Nederland en daarbuiten bedrijfsvoering te volgen die natuur van overstuur is geweest"- dan heb en landschap ontziet. Dat wil niet ik zeer zware bedenkingen tegen de zeggen dat dit inkomen geheel uit de gang van zaken bij het aannemen van landbouw in strikte zin behoeft te moties op een congres. Over de rest komen. kan ik nog niet oordelen. Ik betreur het dan ook niet dat iemand als Cri OLIE NON OLED (OUe stinkt Steilweg niet naar het congres van I niet) december j .I. is geweest. Dat scheelt door F. W. Heijjer uit Amsterdam alvast weer een onkundige arm. In de bezettingsjaren heb ik er in be­ Een advies: Laat Cri Steilweg en al Kortschrift nr. 11 perkte mate toe kunnen bijdragen, die anderen die zo graag naar de D' 66 Twaalf artikelen over innovatie. die in de maanden oktober en dat niet allejoden werden uitgeroeid. congressen gaan om te stemmen (en november in NRC Handelsblad werden gepubliceerd. werden De kinderen van enkelen hunner om elkaar te zien?) gemotiveerd de bijeengebracht in het 46 pagina's tellende NRC Handelsblad Kortschrift nr. 17: verdedigen nu hun nieuwe vader­ arm in de lucht steken en niet alleen land, Israel. maar omdat iedereen het doet ofjuist 'Innovatie, ei van Columbus' Met afschuw heb ik het terroristische niet doet. De auteurs drs.P.R.van Dijk en ir. S. Rozendaal zetten­ optreden van de P.L.O. gevolgd. Ik Ik zou dan ook tot slot willen opmer­ vaak aan de hand van interviews- het begrip innovatie stevig betreur, maar begrijp, het harde ken of het niet verstandiger zou zijn met twee benen op de grond; zij beschrijven nut en noodzaak van durf en boerenverstand, en geven aan waar frustraties en antwoord van Israel op deze terreur­ als Cri Steilweg zich beperkt tot de risico's liggen. daden, vroeger vanuit Jordanië en de artikelenreeks in de Avenue." Libanon, sinds enige jaren vrijwel Losse nummers: I 4,25 uitsluitend vanuit het verscheurde en Het kernwapencongres van Bij grotere aantallen gereduceerde prijzen. Inlichtingen onmachtige Libanon. hierover: (020) 239611, toestel224. Bestellingen tot en met 1 december 1979 negen exemplaren, uitsluitend door het overmaken van f 4,25 Nog meer te betreuren valt het, dat Over dit onderwerp kwamen zes per stuk op girorekening 2696 t.n.v. Kortschrift de arabische landen de olie-miljar­ brieven binnen (1 1/2 blz. Democraat). Plusprodukties, Rotterdam. Graag de titel vermelden, plus het den niet hebben besteed aan het op­ Samenvattend: aantal dat u wenst. nemen en integreren van uitgeweken Ook verkrijgbaar bij de gevestigde boekhandel. Palestijnen in de inmense en vrijwel Jaap de Vust uit Amsterdam: De volgende Kortschriftnummers à I 3,­ lege arabische gebieden. Deze mil­ "Nu was te weinig tijd beschikbaar, zijn nog verkrijgbaar: jarden werden besteed aan bewape­ die bovendien voor een groot deel ning en oorlogen tegen Israel inplaats Nr. 7- Balancerend op de nullijn werd gebruikt door de drie inleiders, Nr. 10- Langs de rand van de afgrond (Kijk op economie) van het (her)-scheppen in vruchtbaar die ieder voor zich tekort aan het Nr. 11 -Kernsplijting, omstreden energie land van woestijnen. woord waren om een evenwichtig Nr. 12- Ruimtelijke ordening. dringen op de vierkante meter Bewust heeft men de palestijnse Nr. 13- China nu, van culturele naar industriële revolutie betoog te kunnen houden, waarin Nr. 14- Schooltoetsen, zekerheid of schijn? vluchtelingen in de meest ellendige alle aspecten van de zaak naar voren Nr. 15 -Iran, verslag van een revolutie kampen geconcentreerd langs de werden gebracht. Deze inleidingen Nr. 16-DNA, sleutelen aan de erfelijkheid grenzen van Israel. De haat moest werden gevolgd door een aantal "1- overleg met de werkgroep in de wordt de waarde en de betekenis van Tweede Kamer gepleit voor het een beginsel vastgesteld. Tot dat standpunt dat: de Zuid-Mrikaanse moment kan ieder het zijne van een sportploeg van gehandicapten in beginsel denken en dat in veel mooie Nederland welkom zou zijn, indien woorden formuleren. de Zuid-Mrikaanse regering schrif­ telijk verklaarde, dat: a. Het Zuid-Mrikaans team voor de Het nut van de Ie Kamer voor olympische spelen voor gehandi­ onze partij. capten zal bestaan uit blanken en door zwarten, dus geïntegreerd zal zijn Peter van den Berghe te Reusel. (we wisten, dat dit al het geval was, In de eerste Democraat van 1980 dus zonder moeite kan dit verklaard worden de kandidaten gepresenteerd worden); voor de komende verkiezingen van minuut"-toespraakjes, waarbij een gekozen. Daarom D'66-ers, aan de b. de lijn van de integratie bij de ge­ leden van de Ie Kamer. Het be­ hoeveelheid kretologie de zaal in slag; vraag in de Gemeenteraad hoe handicaptensport doorgezet zal staansrecht van deze Ie Kamer werd geslingerd, die mij erg onaan­ het ermee is in uw gemeente, vraag worden in de gehele Zuid-Mrikaanse wordt binnen onze partij - mijns in­ genaam aandeed. De congresvoor­ om een alles omvattend plan om de sportwereld; en ziens terecht- ontkend. We hebben zitter paste hierbij duidelijk mani­ openbare gebouwen toegankelijk te c. dit integratieproces gezien moet echter te maken met de politieke pulatie toe, door de één meer tijd te maken en hiervoor op de begroting worden als een begin van de ophef­ realiteit; de Ie Kamer zal voorlopig geven dan de ander. gelden uit te trekken en let wel, hier­ fing van de apartheid in de Zuid­ nog wel blijven bestaan. Terecht is Verder veroorzaakte de behandeling onder vallen ook gymnastieklokalen Mrikaanse samenleving. daarom binnen de partij gekozen van de moties naar de "geest" en of sporthallen. Bent u niet in de Raad Het zal duidelijk zijn, dat met name voor het leveren van leden voor deze niet naar de letter zo'n warboel, dat vertegenwoordigd, schrijf dan een de punten b. en c. niet zo eenvoudig Kamer. de zaak ietwat lachwekkend werd." brief aan de Raad en blijf daarin vol­ zouden zijn en indien de schriftelijke Nu verwacht mag worden dat medio harden als er niets gebeurt. verklaring zou komen, dit een enor­ ditjaarookD'66weerin de Ie Kamer Hij doet nog voorstellen voor ver­ me doorbraak zou betekenen in de vertegenwoordigd zal zijn, kunnen betering van de procedures: Zuid-Afrika en de Paralympics Zuid-Mrikaanse politiek. Vermoe­ wij ons afvragen of de te kiezen ka­ "Wat de behandeling van moties door delijk zal het wel dromerij zijn ge­ merleden geen dienst kunnen bewij­ betreft kan m.i. een wezenlijke ver­ Ad Bestman uit Baarn weest, maar het was het proberen zen aan onze eigen partijopbouw. betering worden bereikt door: De laatste tijd ben ik nogal eens be­ waard geweest en de Zuid-Mrikaan­ Door een bewuste keuze bij de kan­ a) moties minstens twee maanden naderd met de vraag, hoe ik aankeek se gehandicapten zouden in positie­ didaatstelling voor de Ie Kamer is vóór een congres te laten indienen tegen de affaire van de weigering van ve zin gewaardeerd worden. Jammer het mogelijk om hieraan iets te doen. b) deze moties door een commissie de Tweede Kamer om een Zuid­ is het dan ook, dat onze Tweede Indien bijvoorbeeld bij de landelijke naar essentiële punten van overeen­ Mrikaanse sportploeg bestaande uit Kamerfraktie een dergelijke motie ronde met name de kandidaten uit de komst te laten groeperen gehandicapte mensen in Nederland niet op tafel konden krijgen met een provincies Groningen-Friesland­ c) als regel te stellen dat per con­ toe te laten teneinde deel te nemen redelijke kans op aanvaarding. Drenthe-Overijssel-Gelderland­ gresonderwerp niet meer dan drie aan de olympische spelen voor ge­ Zeeland-N. Brabant-Limburg naar compromis-moties mogen worden handicapten te Arnhem en Veenen­ * C. M. Degenaar uit Ulestraten: voren geschoven worden, dan kan ingediend daal in juni 1980. Ter informatie, van Bedankt Haagse fractie voor de dui­ een betere band gelegd worden tus­ d) de moties van tevoren tijdig aan 12-26 augustus 1980 is er ook een delijkheid op een moment, dat zo­ sen de regio en het Jandelijk politiek alle leden van D'66 toe te zenden, schaakolympiade voor visueel ge­ vele nieuwe kiezers dat van U ver­ gebeuren. Ook bij een grotere fractie eventueel met een toelichting van de handicapten in Noordwijkerhout. wachtten. in de Ile Kamer zal dit in de toekomst oorspronkelijke indieners, waarin Deze organisatie kent niet het Wie slechts uit redelijke overwegin­ nuttig blijken, aangezien het kamer­ deze hun opvattingen kort uiteen­ probleem Zuid-Mrika, omdat in de gen wil handelen, veroordeelt zich­ werk het voor de Ile kamerleden zetten. schaakwereld Zuid-Mrika geschorst zelf ertoe slechts zelden te handelen. welhaast onmogelijk maakt om ver is en het natuurlijk ondenkbaar is, Politieke leiders moeten vooral dán van Den Haag te wonen. A. A. J, Brinkman Leevenborg uit dat dit land dan wel bij de visueel beslistheid aan de dag leggen, wan­ Deze aanbeveling is dus niet bedoeld Groningen: gehandicapten zou mogen deelne­ neer zij niét weten, hoe zij zich eruit voor een enkele kandidaat maar voor "Kort en bondig: men. Hieruit kunt u eigenlijk al mijn moeten redden. Hier overwon de een categorie kandidaten die con­ Brinkhorst, Zeevalking JA standpunt afleiden: geen uitzonde­ onduidelijkheid, een niets zeggend tacten met de "buitengewesten" Tommel, Oorschot NEEN ring voor mensen die gehandicapt compromis, dat onze fractie een rode kunnen verstevigen. Wij kunnen zijn, omdat zij daarmede in een kaart opleverde van haar achterban hiervan zelfs nog electoraal voordeel Toegankelijkheid van openbare aparte hoek geplaatst zouden wor­ en zulks volkomen terecht." plukken indien de betrokkenen een gebouwen den en dat is echt niet nodig. duidelijk politiek profiel in de regio door We mogen echt ervan uitgaan, dat de * Jan Traag uit Zevenaar: , , . . . krijgen. Met name in het zuiden van Ad Bestman, voorzitter gehandicapten-wedstrijdsport in moet me van het hart, dat men ook het land wordt bij verkiezingen vaak en G. J. Woudenberg, secretaris Zuid-Mrika geïntegreerd wordt niet kan diskussiëren, zoals Boude­ gekeken naar de personen. Bij ko­ werkgroep Gehandicaptenbeleid beoefend, d.w.z. blanken en zwarten wijn van Eeneonaam doet. Zeker in mende Ile Kamer verkiezingen zou SWBD'66 tezamen. Het is echter geheel de deze zaak kan men zijn standpunt het daarom geen kwaad kunnen in­ De aanleiding voor dit artikel was het vraag, of dit met opzet zó gewild is niet laten afhangen van de NRC of dien in de regio reeds een bekend teleurstellend gebeuren rond het door de Zuid-Mrikaanse regering. het NIPO. partijfiguur voorhanden is. D'66-congres van 26/27 oktober Vooralsnog moet worden aangeno­ Men behoort zijn hart te openen voor Gebruik de verkiezing van Ie Ka­ 1979. Diverse D'66-leden, die ge­ men, dat ook hier, zoals het zo vaak de argumenten van anderen. Dat is merleden daarom voor regionale handicapt zijn en van een rolstoel is met de gehandicaptenproblema­ ook precies de reden waarom ik voor spreiding. gebruik moeten maken, moesten bij tiek, de gehandicapten gewoon ver­ de motie Tommei heb gestemd, on­ aankomst bij de Veemarkt-hallen in geten zijn om onder de apartheicts­ danks alle twijfels die er ook bij mij Utrecht constateren, dat deze ver­ wetgeving te brengen. Hierdoor kon zijn." gaderruimte voor hen niet toeganke­ de gehandicaptensport geïntegreerd lijk was. Weliswaar had het hoofdbe­ groeien. Bovendien is het aantal ge­ * J, A. Brakel uit Hilversum zet een stuur hiervan al melding gemaakt, handicapten dat aan sportwedstrij­ kanttekening bij de uitspraak van de maar je mocht toch verwachten dat den kan deelnemen, structureel nieuwe partijvoorzitter die luidde: tenminste een soort van opvang­ nooit hoog; de lol gaat er dan ook "Overigens ging het niet om begin­ dienst gereed zou staan om de be­ gauw af, als altijd die ene blanke of selen maar om de metodiek van het trokkenen te helpen. Helaas bleek zwarte tegen zichzelf moet hardlo­ terugdringen van de kernwapens". dit niet het geval te zijn; enkelen zijn pen of zwemmen, dus zoek je naar Deze uitspraak wekt de indruk dat onthutst huiswaarts gekeerd, ande­ mensen die ongeveer onder gelijke beginselen en metodiek onafhanke­ ren zijn op de meest-onwaardige wij­ omstandigheden hun sport moeten lijk van elkaar gekozen kunnen wor­ ze naar binnen getild en gesjord. bedrijven. Ook hierdoor zal onge­ den. Daarom stellen wij u voor, dat we twijfeld de integratie gegroeid zijn. Echter een beginsel, en dat geldt ze­ een alles omvattende aktie gaan on­ Op zichzelf een goede zaak. Even­ ker voor een zich niet-ideologisch dernemen door het gehele land in alle wel moet men zich geen illusie ma­ noemende D'66, krijgt pas betekenis daarvoor in aanmerking komende ken, want het sociaal leven van de wanneer er een aantal kenmerkende gemeenten om de openbare gebou­ gehandicapten is net zo min geïnte• implementaties aan gekoppeld wor­ wen geheel toegankelijk te laten ma­ greerd als dat van de niet-gehandi­ den. Pas bij het aanvaarden van een ken. Radikaal? Ja, misschien, maar capten. aantal consequenties van een begin­ het moet; D'66 heeft op andere ge­ sel blijkt de prijs die men er voor wil bieden ook wel radikale oplossingen Laurens Jan Brinkhorst heeft in betalen. Pas dan, en niet eerder, a DEMOCRAAT JAARGANG 13 - NR. 2 - FEBRUARI 1980 PAG. 28