Sosyoloji Dergisi
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
SOSYOLOJİ DERGİSİ SOSYOLOJİ DERGİSİ/SOCIOLOGY JOURNAL Cilt/Volume 38 • Sayı/Number 1 • Haziran/June 2018 ISSN 1304-2998 • eISSN 2148-9165 • doi 10.26650/SJ Sosyoloji Dergisi uluslararası ve hakemli bir dergidir. Yayımlanan makalelerin sorumluluğu yazarına/yazarlarına aittir. Sociology Journal is the official peer-reviewed, international journal of the Istanbul University Department of Sociology. Authors bear responsibility for the content of their published articles. Baş Editör/Editor-in-Chief Prof. Dr. İsmail Coşkun (İstanbul Üniversitesi) Sayı Editörü/Guest Editor Prof. Dr. Ali Ergur (Galatasaray Üniversitesi) Yönetici Editör/Managing Editor Arş. Gör. M. Fatih Karakaya (İstanbul Üniversitesi) Çeviri Editörleri/English Language Editors ENAGO Kevin A. Collins Yayın Kurulu/International Editorial Board* Yrd. Doç. Dr. Ayşen Şatıroğlu (İstanbul Üniversitesi, Türkiye) Doç. Dr. Craig Browne (Sydney University, Avustralya) Prof. Dr. David R. Segal (Maryland University, ABD) Prof. Dr. Douglas Kellner (University of California, ABD) Doç. Dr. Enes Kabakcı (İstanbul Üniversitesi, Türkiye) Prof. Dr. Glenn Muschert (Miami University, ABD) Prof. Dr. İsmail Coşkun (İstanbul Üniversitesi, Türkiye) Doç. Dr. J. Scott Brown (Miami University, ABD) Prof. Dr. Jeffrey C. Alexander (Yale Univerity, ABD) Doç. Dr. Mehmet Samsakçı (İstanbul Üniversitesi, Türkiye) Dr. Michael Illner (Bilimler Akademisi, Çek Cumhuriyeti) Doç. Dr. Orhan Gürbüz (İstanbul Üniversitesi, Türkiye) Doç. Dr. Oya Okan (İstanbul Üniversitesi, Türkiye) Prof. Dr. Philip Smith (Yale Univerity, ABD) Prof. Dr. Ryan Kelty (Washington College, ABD) Prof. Dr. Sujatha Fernandes (City University of New York, ABD) Prof. Dr. Timothy Shortell (City University of New York, ABD) Prof. Dr. William Peter Baehr (Lingnan University, Hong Kong) Prof. Dr. Yücel Bulut (İstanbul Üniversitesi, Türkiye) *Ada göre alfabetik sırada In alphabetical order by name Tasarım ve Uygulama/Graphic Design Semih Edis Tashih/Proofreading Mehmet H. Ramazanoğlu Baskı Öncesi Hazırlık/Prepress EDAM (Eğitim Danışmanlığı ve Araştırmaları Merkezi) Web: www.edam.com.tr Elektronik posta: [email protected] Yayın Türü/Type of Publication Yerel Süreli Yayın Yayın Dili/Languages of Publication Türkçe, İngilizce, Almanca, Fransızca/Turkish, English, German, French Yayın Periyodu/Publishing Period Altı ayda bir Haziran ve Aralık aylarında yayımlanır/Biannual ( June & December) Baskı ve Cilt/Press Hamdioğulları İçve Dış Ticaret A.Ş. Adres: ZübeydeZübeyde Hanım Mah. Elif Sokak No: 7/197 Altındağ, Ankara Sertifika No: 35188 Tel: (0542) 695-7760 • e-Posta: [email protected] Soci- ology İletişim/Correspondence İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Bölümü Ordu Cad. No: 196 34459 Beyazıt İstanbul Telefon: +90 (212) 455-5700/15998 Web: http://tjs.istanbul.edu.tr/ Elektronik posta: [email protected] Sosyoloji Dergisi; Clarivate Analytics Emerging Sources Citation Index (ESCI), ProQuest CSA Sociological Abstract, EBSCO SocINDEX (with Full Text), Emreging Sources Citation Index (ESCI) ve Index Copernicus tarafından taranmakta ve indekslenmektedir. İçindekiler/Table of Contents Editörden/Editorial .......................................................................................................................... 9 Araştırma Makalesi Küçük, Parçalı ve Atomlaşmış Dünyanın Müzik Sosyolojisindeki Yeni Kavramları/ The New Concepts of the Little, Divided, and Atomized World in the Sociology of Music ........................................................................................................................ 13 Elif Damla Yavuz Araştırma Makalesi Müzik Sosyolojisi [Sosyomüzikoloji] Evreninde Tarihsel Perspektifler ve Georg Simmel/ Historical Perspectives in the Universe of Music Sociology [Sociomusicology] and Georg Simmel .................................................................................................................................. 31 Bilen Işıktaş Araştırma Makalesi Müzik Kültürleri İncelemelerinde “Öteki” Kavramı Üzerine Sosyolojik ve Antropolojik Yaklaşımlar/ Sociological and Anthropological Perspectives on the Notion of “The Other” in Studies on Music Cultures ............................................................................................................. 67 Uğur Zeynep Güven Araştırma Makalesi Müzik Sosyolojisi Açısından Arabesk Müziğin Dönüşümü/The Transformation of Arabesk Music within the Framework of the Sociology of Music .......................................................... 89 Nuran Erol Işık 7 Araştırma Makalesi Yeni Ankaralı Müziğinin Tanımı Üzerine/ The Definition of the New Ankaralı Music ....... 107 Ömer Can Satır Araştırma Makalesi Türkiye’de 1960’larda Müzik Alanı ve Protest Müziğin İlk Nüveleri: Anadolu Pop Akımı/ The Roots of Protest Music in Turkey in the 1960s: A Bourdieusian Analysis of Anatolian Pop .................................................................................................................................131 Ozan Eren Araştırma Makalesi Milonganın Eşik Bekçileri: Tango DJ’leri/ Tango DJs: The Gatekeepers of Milonga .... 163 A. Tül Demirbaş Araştırma Makalesi Göç Bağlamında Müzik ve Kimlik İlişkisi: Türk-Alman Genç Kadınlar Örneği/ The Relation between Music and Identity in the Context of Migration: The Case of German- Turkish Young Women ................................................................................................................ 179 Nevin Şahin Yazarlara Notlar .................................................................................................................. 199 Notes for Contributors ................................................................................................... 200 8 Editörden/Editorial Müzik üzerine düşünmek ve yazmak, özünde ince ve hayli belirsiz bir çizgide yürüyüp mutlaka farklı topraklara ayak basmak anlamına gelir. Çıkış noktası ya da temel bakış açısı ister sosyolojinin kavramsal-tarihsel ve görgül çerçevesi, ister müzikolojinin teknikleşme eğilimini kaçınılmaz olarak içeren çözümlemeci bakış açısı olsun, müziğin anlaşılması ve açıklanması, bu yöntemsel araçların tamamını seferber etmeyi gerektirir. Zira yalnızca bir disiplinin kavram ve yöntem donanımı içinde kalınarak müziğe bakış, kaçınılmaz olarak eksik kalmaya mahkûmdur. Bu durum, belki sosyolojinin ilgilendiği bütün alanlar için de geçerlidir. Örneğin din sosyolojisi yapmak için asgari ilahiyat mef- humlarına ve tartışmalarına vâkıf olmak gerekir. Kent sosyolojisi, ister istemez mimari, kent planla- ma, ulaştırma mühendisliği, vb. disiplinlerin dilleriyle ilişki kurmayı zorunlu kılar. Kuşkusuz bunların hiçbirinde, sosyoloğun ilişki kurduğu ya da haberdar olduğu disiplinlerin uzmanı olması mümkün değildir. Ancak çağımızda bilimsel bilginin iki yönlü bir ilerleyişine tanık oluyoruz: Bir yandan hiper- uzmanlaşmaya dayalı bir aşırı içe kapanma yaşanırken, diğer yandan disiplinler arası alış-verişlerin artışı kendini dayatmaktadır. Bu genel eğilimin içinde ancak kendine özgü bir bileşimsellik gereği olarak, müziğin sosyolojisi, doğal olarak bu disiplinler arası çoğulluğu en çok deneyimleyen alanlar- dan biridir. Hatta bu müziğin ontolojik boyutuyla ve ona bağlı çeşitli düzeylerdeki bilgi katmanlarını çözümlemesine katmadan, diğer bir deyişle yapısal olarak disiplinler arası olmadan var olması müm- kün değildir. Müzikoloji bilimi, her ne kadar sosyolojinin ‘mücavir alanı’ sayılan konularda etkinlik gösteren bir dalı olsa da, çoğu zaman, kendisini müzik icrasına, en iyi olasılıkla kompozisyon gibi kuramsal boyutu kuvvetli bir alana daha yakın bir şekilde konumlandırmıştır. Oysa müzikoloji, her ne kadar müziğin teknik boyutu, onun ontolojik unsurları üzerinden çözümleme yapan, diğer bir deyişle yöntem donanımı müzik kuramıyla iç içe olmak zorunda olan bir disiplin olsa da, varmak istediği sonuçlar, bilimsel erekselliği açısından onu bir sosyal bilim yapar. Müzik sosyolojisini, kendi içine kapalı, kendi iktidar araçlarını üreten, kendi kurucu ideolojisi ekseninde var olmaya çalışan bir alan olarak değil de, etkileşim sayesinde çoğaltılan bilginin kaynağı olarak tasavvur ettiğimiz takdirde, sosyoloji ve müzikolojinin yalıtılmış duran özerk (Adorno “sahte-özerk” derdi!) iştigal alanlarının yapıcı ve üretken bir şekilde birbirleriyle konuşması sağlanabilir. Bir süredir, Türkiye’de (Dünya’daki eğilimden çok da bağımsız olmayan bir şekilde) bir genç müzikolog kuşağı, sosyal bilimlerin genişlettiği ufukta ilerlemeye ciddi anlamda arzulu görünüyor. Üstelik önemli bir kısmı, bu konuda kendilerini takdire şâyan bir düşünsel donanımla güçlendiri- yor. Daha az sayıda sosyolog da benzer bir çaba içine girmiştir. Böylece, müziğin çözümlemesini yaparken ne görgül mesnedi olmayan fazla spekülatif kavramsal tartışmalar içinde boğulmayı ma- rifet addetmekte, ne seslerin düzenleme mantığını, onu salt teknik unsurlara parçalamak, üstelik bu çabayı da yalnızca betimsel bir düzeyde tutma sığlığına düşmekteler. Bu açıdan, bu genç müzik araştırmacılarının çabasını takdirle karşılamak gerekiyor. Müziğin mutlak anlamda bir anlaşılması yoktur. Bu yalnızca ‘anlama’nın öznelliği ve sınırlı- lığından kaynaklanmaz; aynı zamanda, onun açıklanabilir olanın dışında kalan bir ifade biçimi, kendine özgü bir dil olması, bu tercüme edilemezliğin önemli bir nedenidir. Ancak, müziğin bu yapısal özelliğini, çoğu müzik icracısı ve severinin yaptığı gibi, onun tek var oluş koşulu, biçimi ve anlamı olarak sınırlamak da doğru olmaz. Zira böyle bir yaklaşım, örneklerini mebzul miktar- da müzik piyasasında (en pop seri üretimden en ‘seçkin’ olduğu