7 (256) 2014-08-24 egzemplarz BEZPŁATNY GŁOSZIEMI BYCHAWSKIEJ Panoramy 3600 Już jest! Wirtualny spacer po Bychawie

„„Gmina na dobrej drodze. 10 kilometrów zmodernizowanych gminnych dróg „„Budowa sali gimnastycznej dobiega końca „„Szkoły po termomodernizacji: cieplejsze i ładniejsze „„Trwa przebudowa ulicy Armii Krajowej „„Wybrano najpiękniejsze ogrody

SAMORZĄDOWE WYDANIE SPECJALNE spis treści samorząd

4 Gmina na dobrej drodze Drodzy Mieszkańcy, Drogowa rewolucja na Armii Krajowej 5 „„Już za nieco ponad dwa miesiące 6 Burmistrz dołożył staroście i marszałkowi zakończy się obecna kadencja władz samorządowych Gminy . 7 Dobiega końca budowa sali gimnastycznej przy szkole Dla rolników sierpień to czas żniw w Woli Gałęzowskiej i podziękowania za nie w postaci tradycyjnego święta plonów. To również Również w trakcie realizacji 4 7 dobry moment na podsumowanie pracy burmistrza, rady miejskiej i wszystkich Na zewnątrz ładniej, w środku cieplej: szkoły, przedszkole 8 instytucji samorządowych naszej i urząd po remoncie lokalnej społeczności. Nowy wygląd Bychawy Mam osobiste przekonanie, że minione cztery lata przyniosły szereg 9 ważnych inwestycji zaspokajających istotne potrzeby naszych miesz- kańców. Przybyło zmodernizowanych odcinków dróg gminnych, po- 9 Zaprojektuj razem z nami park, który w przyszłości będzie służył wiatowych i wojewódzkich, poddano procesowi termomodernizacji budynki szkół, przedszkola oraz urzędu miejskiego. Zrealizowaliśmy mieszkańcom Bychawy! długo oczekiwany, a co najważniejsze bardzo opłacalny dla miesz- kańców projekt wyposażenia ich domostw w instalacje solarne. Chodźmy na wirtualny spacer po Bychawie! Odnowione budynki centrów kultury wiejskiej dają możliwość rozwo- 10 ju aktywności lokalnych społeczności. Niemal na ukończeniu są pra- Europejskiej, Narodowego i Wojewódzkiego Funduszu Ochrony ce dokumentacyjne związane z długo oczekiwaną gazyfikacją miasta Środowiska, budżetów państwa oraz samorządów powiatu i woje- Po roku funkcjonowania nowego systemu gospodarki odpadami 7 11 a w perspektywie kolejnych obszarów poza nim. Kontynuowane są wództwa. Możliwe to było dzięki bardzo dobrej współpracy z radą prace nad planami zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy, miejską, pracownikami urzędu i placówek samorządowych a także ze Poziomy recyklingu – czy spełniamy normy? tak aby stworzyć jeszcze lepsze warunki do rozwoju mieszkalnictwa starostwem powiatowym, urzędem marszałkowskim i wojewódzkim. 11 i sfery usług. Chciałbym zaprezentować Państwu w najnowszym wydaniu naszej Dbam o swoje miejsce na Ziemi Udało się też zrealizować kilka ważnych projektów społecznych gazety działania i inwestycje, które zrealizowaliśmy podczas obecnej 12 m.in. w obszarze edukacji oraz tzw. wykluczenia społecznego czy kadencji naszego samorządu. wreszcie dożywiania uczniów w naszych placówkach oświatowych. Janusz Urban 12 Najpiękniejsze ogrody w gminie i mieście Wykonanie wszystkich zaplanowanych działań i inwestycji moż- burmistrz Bychawy liwe było dzięki pozyskaniu znacznych środków finansowych z Unii 14 Bezpłatne posiłki dla dzieci w szkole 14 Nowe place zabaw 15 Dodatkowe zajęcia dla dzieci zdolnych i z kłopotami w nauce 9 15 Od września Przedszkole Samorządowe nr 1 będzie tańsze 15 Gmina zakupiła autobus i auto do przewozu niepełnosprawnych dzieci 16 Komputery z Internetem dla 50 rodzin 16 Jak grzyby po deszczu powstają centra kultury wiejskiej 17 „Woda ze słońca” w czterystu domach 17 17 O naszym szlaku rowerowym i Bychawie słychać w regionie

OKŁADKA Wydawca Redaktor naczelna Monika Głazik Bychawa sierpień 2014, Layout i łamanie tekstu Marek Matysek fot. ITLU Sp. z o.o. na zlecenie Gminy Bychawa Nakład 2000 egz.| ISSN 1429–1932 Adres: Redakcja „Głosu Ziemi Bychawskiej” 23–100 Bychawa, UM Bychawa

Bychawa od lipca br. może pochwalić się posiadaniem wirtualnego space- ©

ul. Partyzantów 1 |tel. 815 660 144, 815 660 004 w. 46 © ru. To dziesięć połączonych ze sobą panoram sferycznych, w tym czterech Kontakt [email protected] Strona www.bychawa.pl robionych z powietrza. Więcej na stronie 10. Dyżury redakcji pełnione są codziennie (pon.–pt.) w godz. 730–1530

www.bychawa.pl Redakcja zastrzega sobie prawo do skracania i redakcji tekstów oraz zmia- ny tytułów. Redakcja nie odpowiada za treść zamieszczanych ogłoszeń.

Głos Ziemi Bychawskiej 2 7/2014 3 samorząd samorząd drogi gminne od burmistrza Gmina na dobrej drodze Drogowa

„„W ciągu czterech 350–metrowego odcinka drogi łączącej obie rewolucja na ostatnich lat odbudowano Kolonie wsi Gałęzów. Wysokość dofinansowania w przypadku i zmodernizowano ponad programu tzw. wąwozów lessowych wynosi Armii Krajowej dziesięć kilometrów dróg 80 % wartości robót budowlanych, co jest gminnych za kwotę 6 i pół bardzo korzystne dla gminy. To najwyż- „„Trwa przebudowa ulicy sza stawka dofinansowania budowy dróg Armii Krajowej. 31 lipca br. miliona zł. Właśnie ruszył (w przypadku schetynówek jest to maksy- remont ul. Armii Krajowej. malnie 50 %). Gmina Bychawa zawarła Co rok u, g mina, posiłk ując się t ylko środ- umowę z wykonawcą: W tym roku czeka nas kami z własnego budżetu stara się inwesto- jeszcze przebudowa dróg wać w drogi gminne. W tym roku wyasfal- konsorcjum dwóch firm – w Zdrapach, Łęczycy, towano drogę w Olszowcu Kolonii (300 m), Przedsiębiorstwem Budowy Janusz Urban co kosztowało 140 tys. zł. Czeka nas jesz- Dróg i Mostów S.A. w Żołynii Poprawa stanu wielu dróg gminnych, po- Woli Gałęzowskiej cze przebudowa dróg w Zdrapach, Łęczycy, wiatowych i wojewódzkich, to efekt do- oraz Leśniczówce. Woli Gałęzowskiej oraz w Leśniczówce i Przedsiębiorstwem brej współpracy z innymi samorządami oraz zostanie wyremontowane 300 m dro- Drogowo–Mostowym S.A. a jednocześnie pozyskania środków ze- Największą inwestycją drogową była niewątpliwie gi dojazdowej do gruntów rolnych przy wnętrznych na finansowanie. Mamy też przebudowa ulic Wandzin i Zadębie wraz z ulicą ul. Spokojnej w sołectwie Zadębie. W fazie w Kraśniku. Prace rozpoczęły pierwsze pozytywne doświadczenia jeże- Rataja. Prawie dwa kilometry drogi. Inwestycja projektu jest modernizacja ulicy Marysin. się po 14 sierpnia i potrwają li chodzi o urządzanie dróg typowo wiej- kosztowała 2 i pół miliona złotych. Co ważne, Ogólnie stan dróg gminnych sukcesyw- Marek Matysek/UM Bychawa Wola Gałęzowska ©

© do połowy listopada. skich, choć w następnej kadencji trzeba przebudowa tej drogi została prawie w 50 % sfi- nie poprawia się. Od 2011 roku zmoder- będzie podejść bardziej wnikliwie do te- nansowana ze środków budżetu państwa w ra- oddano do użytku prawie kilometrowy odci- lessowego” to w istocie wykonanie jezd- nizowano 36 odcinków dróg gminnych. matu i przeznaczyć na bieżące utrzymanie mach Narodowego Programu Przebudowy Dróg nek jezdni asfaltowej z utwardzonymi pobocza- ni, utwardzenie poboczy, budowa ścieków Oprócz tego z budżetu Gminy Bychawa do- dróg znacznie większe środki finansowe. Lokalnych, czyli z tzw. schetynówek. mi. Łączny koszt inwestycji wyniósł prawie 428 itd. W ten sposób w latach 2011–2014 uda- kładane są pieniądze do modernizacji i re- Z tego programu wykonano również drogę tys. zł. ło się przebudować kilkanaście odcinków montów dróg wojewódzkich i powiatowych gminną w Leśniczówce, a od 14 sierpnia trwa Co ważne, przy remontach dróg gmina w du- dróg gminnych, między innymi w Zdrapach na terenie naszej gminy. przebudowa ulicy Armii Krajowej (więcej na ten żym stopniu posiłkuje się środkami z budżetu (0,29 km), Bychawce Drugiej Kolonii temat w artykule obok). państwa w ramach Wojewódzkiego Programu (0,24 km), Bychawce Trzeciej Kolonii Do dużych, choć może nie aż tak spektaku- Likwidacji Osuwisk i Ochrony Wąwozów (0,4 km), Gałęzowie Kolonii Pierwszej larnych inwestycji należą inwestycje drogo- Lessowych przed Erozją. Zadania pod na- (0,3 km), Zaraszowie (0,16 km), Skawinku we w Woli Gałęzowskiej. W latach 2011–2013 zwą „Utwardzenie dna i odwodnienie wąwozu (0,25 km). Dużą inwestycją była budowa Marek Matysek/UM Bychawa © ©

To jedna z najważniejszych inwestycji drogowych ostatnich lat. Obejmie przebudowę 642 metrów ulicy Armii Krajowej wraz Zrealizowane inwestycje na drogach gminnych w latach 2011–2014 z chodnikami i kanalizacją deszczową, z częścią oświetlenia drogo- Długość wego, z oznakowaniem poziomym, pionowym oraz urządzeniami Droga rok koszt (w PLN) (w metrach) bezpieczeństwa ruchu (bariery ochronne). Oprócz tego w rejonie Olszowiec Kolonia 2014 300 139 180,65 tej ulicy zostanie wybudowana kanalizacja sanitarna z włączeniem i Olszowiec 2014 450 273 406,81 Wola Gałęzowska 2013 745 283 911,42 do ulic Sikorskiego i Piłsudskiego oraz przebudowana tzw. kolizja ul. Kopernika i ul. Rynek w Bychawie 2013 98 113 380,20 z sieciami teletechniczną i energetyczną. ul. Grota Roweckiego w Bychawie 2013 49 165 460,99 Koszt tej inwestycji to ponad 1 mln 574 tys. zł, z czego 50 % doło- Kolonia 2013 245 220 683,16 Zaraszów 2013 160 82 063,00 ży budżet państwa w ramach Narodowego Programu Przebudowy Gałęzów Kolonia Pierwsza – Dróg Lokalnych. 2013 350 145 077,19 Gałęzów Kolonia Druga Droga stanowi „obwodnicę” dla centralnej części miasta Bychawa, Skawinek 2013 250 112 363,69 zaś przebudowywany ciąg dróg może być wykorzystany do zorga- Wola Duża 2013 253 29 538,01 Leśniczówka 2013 155 101 722,46 nizowania w sytuacjach awaryjnych objazdu na drodze wojewódz- Andrzej Kucharski/UM Bychawa Marek Matysek/UM Bychawa

wąwóz lessowy – Skawinek, droga w kierunku Olszowca © wąwóz lessowy – pomiędzy koloniami wsi Gałęzów © Osowa Kolonia 2013 550 149 853,81 kiej nr 835. Z pewnością zaś odciąży newralgiczne skrzyżowanie © © Leśniczówka 2012 360 160 146,61 ulic Piłsudskiego i Partyzantów. Zdrapy 2012 228 100 601,34 To remont długo oczekiwany przez mieszkańców ulicy Armii Kolonia 2012 406 197 680,41 Gałęzów Kolonia Pierwsza 2012 300 148 695,47 Krajowej oraz ulic przyległych: Sikorskiego, Baczyńskiego, Stara Wieś Druga 2012 120 63 796,58 Andresa, Powstańców Warszawy, Grota Roweckiego, ale nie tyl- – Bychawka Trzecia 2012 128 78 037,39 ko. Także mieszkańcy spoza Bychawy uzyskają lepszy i szybszy do- Wola Duża 2012 515 59 993,91 Łęczyca 2012 320 205 383,39 stęp od szkół, miejsc pracy, usług, placówek administracyjnych, Zadębie, ul. Spokojna 2012 150 56 001,34 służby zdrowia, kultury itd., które znajdują się w centrum miasta. ul. Zadębie, Wandzin i ul. Rataja w Bychawie 2011 2 359,5 2 495 982,07 Wola Gałęzowska 2011 240 128 300,52 ul. Szkolna w Bychawie 2011 107 57 542,73 Gałęzów Kolonia Pierwsza 2011 244 208 954,95 Skawinek 2011 295 228 524,37 Wola Gałęzowska 2011 190 138 819,88 Bychawka Pierwsza – Bychawka Trzecia 2011 310 213 341,62 Leśniczówka 2011 80 50 798,99 RAZEM 9957,5 6 409 242,96

Leśniczówka Olszowiec Kolonia w kierunku Biesiadek

Głos Ziemi Bychawskiej 4 7/2014 5 samorząd samorząd drogi wojewódzkie i powiatowe infrastruktura od burmistrza Burmistrz dołożył staroście i marszałkowi „„Dobiega końca budowa sali gimnastycznej „„Pieniążków na drogi. przy szkole w Woli Gałęzowskiej W prawie każdym W 2013 roku w Woli Gałęzowskiej rozpoczęły się prace budowlane nad przypadku modernizacji salą gimnastyczną, choć dokumentacja i uzgodnienia projektowe trwały i remontów prowadzonych już od kilku lat. Obecnie prace są już na ukończeniu. na drogach powiatowych i wojewódzkich znajdujących się na terenie gminy Bychawa, część kosztów ponosi gmina. W sumie w ostatnich Janusz Urban trzech latach z gminnego Wszystkie drogi nasze są... budżetu na powiatowe Dokładamy pieniędzy staroście i wojewódzkie drogi i marszałkowi, bo choć właścicielem drogi jest kto inny, korzystają na tym i chodniki przeznaczono nasi mieszkańcy. ponad 1,5 miliona złotych. Marek Matysek/UM Bychawa

Wjazd do Bychawy od strony Gałęzowa, droga wojewódzka © ©

Inwestycje realizowane przez na terenie naszej gminy najczęściej realizowane są przy udziale środków 50 na 50. – Dokładamy, bo choć właścicielem drogi jest kto inny, korzystają na tym nasi mieszkańcy – zaznacza Janusz Urban, burmistrz Bychawy. I tak, w 2013 roku burmistrz dołożył najwięcej do przebudowy drogi powiatowej w Bychawie na odcinku ul. Piłsudskiego – ul. Sienkiewicza. Marek Matysek/UM Bychawa © Udział gminy wyniósł wówczas ponad 530 tys. © zł. W tym samym roku została zmodernizowa- Jest to typowy projekt sali o powierzchni 287,38 m2, o wymiarach 12,00 m na 24,00 m i wysokości 7,15 m. na droga na odcinku Bychawka – Wierciszów, Planowana sala sportowa stanowi obiekt przyszkolny. Sala dobudowywana została do istniejącego budynku tu z gminnej kasy poszło 440 tysięcy. szkoły. W łączniku znajdują się dwie nowe sale lekcyjne o powierzchni 93,75 m2. Główne wyposażenie sali to Największą inwestycją powiatu na terenie boisko do koszykówki i siatkówki (główne plus dwa treningowe) oraz boiska do piłki ręcznej. gminy Bychawa w tym roku była przebudowa Inwestycja kosztować będzie 2 387 898,19 zł, przy dofinansowaniu w wysokości 685 500 zł z Funduszu Rozwoju drogi Bychawa – Olszowiec – Piotrków Kolonia, Kultury Fizycznej Ministerstwa Sportu i Turystyki. Termin oficjalnego otwarcia sali przewidziano na paździer- do której nasza gmina dołożyła 442 tys. zł. nik br. Droga powiatowa Bychawka – Wierciszów Wyjazd z Bychawy w stronę Lublina, droga wojewódzka Z dróg wojewódzkich. Ze środków To bardzo konieczna inwestycja, gdyż do tej pory zajęcia z wychowania fizycznego prowadzone były na koryta- Województwa Lubelskiego zostały wyremonto- rzu szkolnym. Szkoła w Woli Gałęzowskiej jest drugą co do wielkości szkołą podstawową w gminie. Uczęszczają wane tzw. wylotówki z Bychawy, w tym roku do niej dzieci z sołectw Wola Gałęzowska, Wola Gałęzowska – Kolonia, Gałęzów, Gałęzów – Kolonia Druga, ul. Lubelska, w ubiegłym droga do Gałęzowa Józwów, Kowersk, razem ponad 100 uczniów. (ul. Partyzantów). Burmistrz zawarł także umowy z Urzędem Marszałkowskim w Lublinie na dofinanso- wanie budowy 206 metrów chodnika przy ul. Partyzantów oraz 112 metrów chodnika w Starej Wsi Drugiej. Inwestycje będą realizo- „„Również w trakcie realizacji wane jeszcze w tym roku. Budowa oświetlenia w Starej Wsi Pierwszej. Długość 249 m, 6 opraw świetlnych. Koszt zadania: 27 700 zł. Marek Matysek/UM Bychawa ©

Droga w Olszowcu – Kolonii, droga powiatowa Ul. Marsz. J. Piłsudskiego, droga powiatowa © Marek Matysek/UM Bychawa © ©

Głos Ziemi Bychawskiej 6 7/2014 7 samorząd samorząd termomodernizacja zieleń miejska „„Zaprojektuj razem Na zewnątrz ładniej, w środku cieplej: Nowy wygląd Bychawy z nami park, który w przyszłości będzie „„Dzięki pozyskanej dotacji z Wojewódzkiego Funduszu szkoły, przedszkole i urząd po remoncie Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Lublinie służył mieszkańcom (WFOŚiGW) możliwe było przystąpienie do zmiany Bychawy! „„Termomodernizacja sześciu budynków wymieniono dachy, przebudowano system grzewczy z paliwa stałego Burmistrz Bychawy i Fundacja użyteczności publicznej to największa na olejowe a docelowo na gazowe, wykonano nowe instalacje central- wyglądu terenów zieleni miejskiej Bychawy, będącej swego nego ogrzewania i ogrzewania wody, wymieniono okna, drzwi, wokół rodzaju wizytówką naszego miasta. Civis Polonus serdecznie gminna inwestycja ostatnich lat. budynków wykonano odwodnienie. zapraszają wszystkich Kosztowała 5 milionów sześćset tysięcy Dzięki projektowi radykalnie zmienił się też wygląd wszystkich in- stytucji – otrzymały nowe, kolorowe elewacje. mieszkańców Bychawy do udziału złotych. Zadanie zostało dofinansowane ze środków Narodowego Funduszu w kawiarence konsultacyjnej, Inwestycja ruszyła w sierpniu ubiegłego roku i trwała do maja roku Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w formie dotacji w wysokości podczas Dożynek Gminnych na bieżącego. Objęto nią sześć gminnych budynków: urzędu miejskiego, 1.360.654,17 zł. Gmina otrzymała również pożyczkę z Wojewódzkiego szkoły podstawowej i gimnazjum w Bychawie, przedszkola w Bychawie Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w wysokości stadionie miejskim w Bychawie oraz szkół podstawowych: w Bychawce, Woli Gałęzowskiej i Starej Wsi 3.790.000 zł. w dniu 24 sierpnia 2014 roku. Drugiej. W budynkach ocieplono ściany zewnętrzne, piwnice, stropy;

Obszary objęte wprowadzeniem nowej aranżacji są ważne przede wszystkim ze względu na ich newralgiczne położenie w centrum usługowym Bychawy przy głównej ulicy (ul. Piłsudskiego) i szpitala oraz w bezpośrednim sąsiedztwie siedziby samorządu miejskiego. Szkoła Podstawowa w Starej Wsi Drugiej Budynek Urzędu Miejskiego przy ul. Piłsudskiego Projektami nowej aranżacji zieleni miejskiej w Bychawie zajęła się firma „Greenea” Pracownia Architektury Krajobrazu Michał Krawczyk z Lublina. Firma opracowała projekty aranżacji dla pasażu wzdłuż ul. M. J. Piłsudskiego w Bychawie, skweru przy ul. Lubelskiej (zie- leń przed budynkiem „Domu Rzemieślnika”), parku miejskiego w Bychawie przy ul. Marsz. J. Piłsudskiego oraz terenu Marek Matysek/UM Bychawa ©

przed budynkiem Urzędu Miejskiego w Bychawie. Projekty uwzględniły nowe aranżacje zieleni połączone z korektą na- © sadzeń i pielęgnacją zieleni istniejącej. Podczas kawiarenki moderator w swobodny sposób W roku 2012 zrealizowano projekt aranżacji zieleni obejmujący pas zieleni położony po północnej stronie ul. Marsz. J. przedstawi Państwu założenia związane z realizacją Piłsudskiego od posesji Banku Spółdzielczego do posesji NZOZ „SANUS” oraz pas zieleni na rogu ul. Marsz. J. Piłsudskiego projektu rewitalizacji przestrzeni parku „za kościo- i ul. Lubelskiej. Wykonawcą prac było Biuro Projektowe Centrum Ogrodnicze Tomasz Poździk „Tom–Poz”z Zamościa. łem” w Bychawie, zrelacjonuje dotychczasowe kon- Całkowity koszt zadania wyniósł 41 480 zł, z czego udział własny Gminy Bychawa to 26 480 zł, zaś pozostałą kwotę tj. sultacje społeczne z mieszkańcami oraz zwróci się do 15 000 zł w formie dotacji gmina pozyskała ze środków WFOŚiGW. Państwa z pytaniem, czego potrzebujecie i oczekuje- W roku 2013 został zrealizowany projekt dotyczący modernizacji i porządkowania parku miejskiego przy cie w parku przy ul. 11 Listopada. ul. M. J. Piłsudskiego. Zakres prac obejmował m.in. wycinkę wyłącznie starych, schorowanych drzew, nasadzenia no- W trakcie kawiarenki dostępna będzie również makie- wych drzew, krzewów i kwiatów oraz aranżację małej architektury. Całkowity koszt zadania wyniósł 66 5511,86 zł, z cze- ta parku, na której ustawić będzie można samodziel- go udział własny Gminy Bychawa to 51 511,86 zł, zaś pozostała kwota tj. 15 000 zł, to środki WFOŚiGW. nie elementy zagospodarowania przestrzeni parku Zmiana wyglądu pozostałych terenów zieleni miejskiej w Bychawie będzie możliwa po uzyskaniu środków zewnętrznych. (m.in.: plac zabaw, siłownię napowietrzną, stoliki do Mamy nadzieje, że nowy wygląd naszego miasta przypadł do gustu zarówno mieszkańcom, jaki i wszystkim przyjezdnym. gry w szachy, boisko, ławki, scenę i inne). Gimnazjum i Szkoła Podstawowa w Bychawie Samorządowe Przedszkole w Bychawie Udział mieszkańców wpłynie na to, jak w najbliższych latach park będzie się zmieniał, dlatego zapraszamy Państwa, aby podzielić się swoją opinią w ramach konsultacji społecznych, które realizuje Urząd Miejski w Bychawie wraz z Fundacją Civis Polonus. Warsztaty prowadzić będzie zespół konsultacyjny składający się z przedstawicieli Urzędu Miejskiego i organizacji pozarządowych z Bychawy oraz Miłosza Uklei, przedstawiciela Fundacji Civis Polonus. Projekt „Bychawa i Czosnów konsultują” współ- finansowany jest ze środków unijnych w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. Marek Matysek/UM Bychawa Marek Matysek/UM Bychawa Szkoła Podstawowa w Woli Gałęzowskiej Szkoła Podstawowa w Bychawce © © © ©

Głos Ziemi Bychawskiej 8 7/2014 9 samorząd samorząd poznaj Bychawę ochrona środowiska Chodźmy Po roku funkcjonowania nowego systemu na wirtualny gospodarki odpadami spacer po „„Z dniem 1.01.2012 r. zaś od 4 sierpnia 2014 r. są juz przekazywane do Zakładu Zagospodarowania Odpadów w Bełżycach. weszła w życie Wymóg dostarczania odpadów komunalnych do regional- Bychawie! znowelizowana ustawa nej instalacji przetwarzania odpadów wynika z zapisów z dnia 13 września 1996 r. ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz „„W sierpniu z ustawy o odpadach. o utrzymaniu czystości Koszty zagospodarowania naszych odpadów przedstawia- dołączyliśmy do porządku w gminach, która ją się następująco (koszt jednej tony): zmieszanych odpa- UM Bychawa © dów komunalnych – 264,60 zł, odpadów zebranych selek- Monika Głazik/UM Bychawa ©

Nowego Yorku, Sydney, © w znaczny sposób zmieniła © Lublina i innych miast tywnie – 1,08 zł, zużytego sprzętu elektrycznego i elektro- dotychczasowy sposób nicznego – 54 zł, odpadów wielkogabarytowych – 264,60 tego punku takie odpady jak: odpady komunalne ulegają- mogących pochwalić zł, odpadów ulegających biodegradacji – 196,56 zł, odpa- ce biodegradacji, odpady zielone, przeterminowane leki, gospodarowania odpadami się posiadaniem dów budowlanych i rozbiórkowych – 64,80 zł. chemikalia, zużyte baterie i akumulatory, zużyty sprzęt komunalnymi w gminie. W tym miejscu należy przypomnieć, że z pobranych od elektryczny i elektroniczny (pod warunkiem, że sprzęt jest wirtualnego spaceru. mieszkańców opłat za odbiór odpadów komunalnych kompletny), meble i inne odpady wielkogabarytowe, od- A to, podobno, Zgodnie z nowymi przepisami to gminy zostały zobowiąza- Gmina Bychawa pokrywa koszty związane m.in. z odbiera- pady budowlane i rozbiórkowe (pod warunkiem dostar- ne do zorganizowania odbioru odpadów komunalnych od niem, zbieraniem, transportem, odzyskiem i unieszkodli- czenia czystego gruzu), zużyte opony, popiół. najlepszy sposób właścicieli nieruchomości. wianiem odpadów komunalnych oraz tworzeniem i utrzy- PSZOK w Bychawie jest czynny od poniedziałku do piątku prezentacji danego Na terenie naszej gminy zbiórką odpadów komunal- maniem punktów selektywnego zbierania odpadów komu- w godz. od 8.00 do 15.00 oraz w soboty w godzinach od miejsca przez Internet. nych od właścicieli nieruchomości, zajmuje się firma nalnych, jak również edukacją ekologiczną oraz obsługą 9.00 do 14.00. EKOLAND oraz Bychawskie Przedsiębiorstwo Komunalne administracyjną całego systemu w Urzędzie. Wirtualny spacer po Bychawie to dziesięć połączo- w Bychawie (jako podwykonawca firmy). Jeszcze do nie- W ramach działania nowej gospodarki śmieciowej po- nych ze sobą panoram sferycznych, w tym czterech dawna zebrane odpady komunalne były przekazywane do wstał również Punkt Selektywnego Zbierania Odpadów robionych z powietrza. Większość z nich pokazuje Zakładu Zagospodarowania Odpadów w Kraśniku (ZZO), Komunalnych (PSZOK) w Bychawie przy ul. A. Budnego 6A. miejsca znajdujące się w samej Bychawie. Są to: ru- Właściciele nieruchomości mogą dostarczyć bezpłatnie do iny pałacu na Podzamczu, bychawski zalew, wnę- trze kościoła, park z fontanną, rezerwat przyrody Podzamcze, park za kościołem, trzy ujęcia centrum miasta. Jedna z panoram zaprasza nas do zwiedze- „„Poziomy recyklingu – czy spełniamy normy? nia zabytkowego kościoła w Bychawce. Burmistrz Bychawy jest zobowiązany do sporządzania »»poziom recyklingu, przygotowania do ponownego uży- Jednym z głównych celów cia następujących frakcji odpadów komunalnych: pa- Wrażenie robią ujęcia miasta robione z użyciem po- wdrażanego systemu gospodarki rocznego sprawozdania z realizacji zadań z zakresu gospo- pieru, metali, tworzyw sztuczny i szkła – 2,48 % (wyma- jazdu latającego, tzw. drona. darowania odpadami komunalnymi. odpadami komunalnymi jest gany poziom w 2012 roku – 10 %). Czym różnią się panoramy sferyczne w odróżnie- Dane do tego sprawozdania przekazywane są przez przed- 2. Poziomy recyklingu osiągnięte przez gminę oraz pod- niu od tradycyjnych fotografii? Nie są ograniczone osiągnięcie we wskazanym siębiorców prowadzących działalność w zakresie odbiera- mioty odbierające odpady komunalne od właścicieli nie- żadnym kadrem i dają internaucie możliwość swo- terminie odpowiednich poziomów nia odpadów komunalnych z nieruchomości położonych ruchomości roku 2013 r. wynosiły: bodnego rozglądania się we wszystkich kierunkach, na terenie Gminy Bychawa. Sprawozdanie przekazywane »»poziom ograniczenia masy odpadów komunalnych ule- znacznego przybliżania interesujących detali i po- ograniczenia masy odpadów jest marszałkowi województwa i wojewódzkiemu inspek- gających biodegradacji kierowanych do składowania czucia atmosfery danego miejsca. komunalnych ulegających torowi ochrony środowiska w terminie do 31 marca roku – 27,22 % (dopuszczalny poziom masy odpadów komu- nalnych ulegających biodegradacji przekazanych do Jak znaleźć nasze panoramy? Za pośrednictwem biodegradacji kierowanych na następującego po roku, którego dotyczy. Wśród informa- składowania w stosunku do masy tych odpadów wy- naszej strony Bychawa.pl > wirtualny spacer lub składowiska oraz zwiększenie cji, które sprawozdanie powinno zawierać jest m.in. wska- tworzonych w 1995 r. – 50 %) też wchodząc na stronę www.zwiedzajlubelskie.pl, zanie osiągniętego poziomu recyklingu, przygotowania do »»poziom recyklingu i przygotowania do ponownego gdzie Bychawa znajduje się w dziale miasta i gminy. poziomu recyklingu i odzysku ponownego użycia i odzysku innymi metodami oraz ogra- użycia frakcji odpadów komunalnych: papieru, metali, odpadów zebranych selektywnie. niczenia masy odpadów komunalnych ulegających biode- tworzyw sztucznych i szkła – 12,95 % (wymagany po- gradacji przekazywanych do składowania w danym roku. ziom w 2013 r. – 12 %). Do realizacji powyższych zadań zobowiązuje gminy usta- W gminie Bychawa przedstawia się to następująco: Wobec czego należy stwierdzić, że świadomość mieszkań- wa o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, jak rów- 1. Poziomy recyklingu osiągnięte przez gminę oraz pod- ców na temat segregacji jest coraz lepsza, co przekłada się nież akty wykonawcze do ustawy w postaci odpowiednich mioty odbierające odpady komunalne od właścicieli nie- na sposób segregacji odpadów powstających w gospodar- rozporządzeń. ruchomości roku 2012 r. wynosiły: stwach domowych. Lista panoram sferycznych 360° nie Zgodnie z załącznikiem do rozporządzenia ministra środo- »»poziom ograniczenia masy odpadów komunalnych jest zamknięta. Wirtualny spacer po wiska z dnia 25 maja 2012 r. w sprawie poziomów ogra- ulęgających biodegradacji kierowanych do składowi- ska – 42,21 % (dopuszczalny poziom masy odpadów Bychawie będzie cały czas wzboga- niczenia masy odpadów komunalnych ulegających biode- komunalnych ulegających biodegradacji przekazanych cany. Przedsiębiorcy, organizacje, in- gradacji przekazywanych do składowania oraz sposobu do składowania w stosunku do masy tych odpadów wy- stytucje zainteresowane umieszcze- obliczania poziomu ograniczania masy tych odpadów dla tworzonych w 1995 r. – 75 %) niem swojego miejsca na wirtualnym kolejnych lat określone zostały wymagane poziomy (w spacerze Bychawy proszeni są o kon- tabeli). takt z Urzędem Miejskim w Bychawie, Zgodnie z załącznikiem do rozporządzenia ministra środo- Rok 2012 16 lipca 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 16 lipca 2020 Dopuszczalny poziom masy odpadów tel. 81 56 60 144. wiska z dnia 29 maja 2012 r. w sprawie poziomów recyklin- komunalnych ulegających biodegradacji gu, przygotowania do ponownego użycia i odzysku innymi przekazywanych do składowania 75 50 50 50 45 45 40 40 35 metodami niektórych frakcji odpadów komunalnych dla w stosunku do masy tych odpadów kolejnych lat określone zostały wymagane poziomy recy- wytworzonych w 1995 r. [%] klingu, przygotowania do ponownego użycia i odzysku in- Poziom recyklingu, przygotowania do ponownego użycia i odzysku innymi metodami [%] Inne niż niebezpieczne odpady budowlane 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 nymi metodami niektórych frakcji odpadów komunalnych i rozbiórkowe 30 36 38 40 42 45 50 60 70 (obok w tabeli).

Głos Ziemi Bychawskiej 10 7/2014 11 samorząd samorząd ekologiczne konkursy dla mieszkańców „„Dbam o swoje miejsce na Ziemi Najpiękniejsze ogrody w gminie i mieście Przy współpracy ze Szkołą „„Z każdym rokiem Podstawową w Bychawie, i zagospodarowania powierzchni za budyn- Skrzypków ze Starej Wsi Pierwszej oraz stajemy się coraz większą kiem mieszkalnym. Zachowując stare jabłonie p. Iwony i Andrzeja Komorowskich z Wandzina. Szkołą Podstawową ogrodniczą rodziną. i świerki, na których gniazdują ptaki, tak ufor- Komisja wytypowała również piękną nierucho- w Bychawce im. Kajetana mowałam i przycięłam drzewa, aby wkompono- mość p. Komorowskich do konkursu powiato- Mieszkańców Bychawy Koźmiana, Szkołą Podstawową wać nowe rośliny, tworząc odpowiednią harmo- wego w kategorii najpiękniejsza posesja. w Starej Wsi Drugiej, i okolicznych miejscowości nię. Kwiaty i warzywa połączone są w całość. Komisja przyznała również dwie równo- łączy wspólna pasja – Można swobodnie się poruszać, zarówno mię- rzędne nagrody trzecie – p. Teresie Nizińskiej Szkołą Podstawową w Woli dzy drzewami, owocami, jak i rabatami z krze- z Olszowca oraz państwu Małgorzacie Gałęzowskiej, Gimnazjum przydomowe ogrody. Coraz wów kwitących w zależności od pory roku. i Dariuszowi Ryszkowskim ze Starej Wsi nr 1 w Bychawie oraz trudniejsze też wybory Tworząc mój ogród, starałam się, żeby każdy Pierwszej. Mając bardzo trudny wybór przyzna- kto tam przebywa odczuwał atmosferę ciszy no aż osiem wyróżnień: p. Teresie i Tadeuszowi Bychawskim Centrum Kultury, komisji tzw. konkursu i spokoju. By ogród był odskocznią od codzien- Łaszczom, p. Janinie i Jerzemu Rybaczkom przeprowadzony został Gminny ogródkowego. W tym roku nych trosk... z Leśniczówki, p. Janinie Niezgodzie, p. Marioli konkurs ekologiczny pod do konkursu zgłosiło się aż Ogród to moja pasja. Wiekszość roślin pocho- i Grzegorzowi Sopoćkom, p. Monice i Jackowi dzi z własnych rozsad. Do upiększania ogrodu Ciężakom, p. Dianie Marek i p. Łukaszowi nazwą „Dbam o swoje miejsce 25 właścicieli ogrodów. wykorzystuję stare przedmioty, kawałki drew- Pietrzakowi, społeczności wsi Zaraszów na ziemi”. Konkurs mógł się na, polne kamienie. i Zaraszów Kolonia za urządzenie ogrodu przy odbyć m.in. dzięki pozyskanej Pierwsze miejsce w tegorocznym konkursie Spacerując po moim ogrodzie można odpoczy- kaplicy w Zaraszowie oraz wspólnocie mieszka- „Piękne Miasto i Gmina” organizowanym pod wać i częstować się jeżyną, borówką, poziom- niowej bloku nr 51 w Bychawie. dotacji z Wojewódzkiego patronatem Burmistrza Bychawy zajął jedno- kami. Tu nic nie jest idealne, wszystko zmienia Po raz pierwszy laureaci i wyróżnieni gmin- Funduszu Ochrony Środowiska głośnie ogród p. Ewy Eliasz z ul. Mickiewicza się, żyje... nego konkursu otrzymają zamiast nagród rze- i Gospodarki Wodnej w Bychawie. Tajemniczy ogród na przedmie- Dwa drugie miejsca w konkursie, równorzęd- czowych nagrody pieniężne. w Lublinie. ściach. Ogromny, usytuowany za domem, scho- nie, zajęły ogrody: państwa Janiny i Edwarda wany przed wścibskim okiem ulicy. Wymagający dużego nakładu pracy. Pani Ewa, właścicielka, kobieta – wulkan energii, która prowadzi ten wielki ogród sama, tak opowiada o swojej pasji: Ewa Eliasz: Ogród powstawał przez sześć lat.

Wszystko zaczęło się od uformowania terenu Monika Głazik/UM Bychawa I miejsce: ogród Ewy Eliasz z Bychawy © ©

Wyróżnienie: pięknie zagospodarowana niewielka Konkurs składa się z pięciu części adresowanych Grzegorz Szmit/UM Bychawa © Wyróżnienie: wspólnota mieszkaniowa bloku nr 51 Monika Głazik/UM Bychawa © © przestrzeń balkonu w mieszkaniu Diany Marek do uczniów szkół podstawowych i gimnazjum. Do i Łukasza Pietrzaka © chwili obecnej odbyły się już trzy konkursy o te- matyce ekologicznej (plastyczny, muzyczny i wie- dzy ekologicznej). Laureatom konkursów wręczo- no nagrody w dniu 17 czerwca 2014 r. Uczestnicy konkursu wzięli udział również w akcji pod nazwą „W trosce o estetykę naszej okolicy”. W ramach tego zadania uprzątnięte zostały miej- sca wybrane przez uczniów znajdujące się w oko- licy szkół. Prace związane ze sprzątnięciem śmie- ci zalegających poza miejscami przeznaczonymi do ich składowania, poprzedzone zostały prelek- II miejsce: ogród Janiny i Edwarda Skrzypków ze Starej Wsi II miejsce: ogród Iwony i Andrzeja Komorowskichz Wandzina Pierwszej cją na temat segregacji odpadów komunalnych „u źródła”, a także wskazaniem w jaki sposób każ- Grzegorz Szmit/UM Bychawa Grzegorz Szmit/UM Bychawa Monika Głazik/UM Bychawa © © Wyróżnienie: ogród Teresy i Tadeusza Łaszczów © Wyróżnienie: ogród Janiny Niezgody Wyróżnienie: ogród Janiny i Jerzego Rybaczków © © dy z mieszkańców naszej gminy może wpłynąć na © ilość powstających i wysegregowanych odpadów. Piątym, ostatnim działaniem podsumowującym cały konkurs będzie opracowanie i wydruk folde- ru. Folder będzie zawierał dokumentację meryto- ryczną i fotograficzną konkursów, tematykę se- gregacji odpadów komunalnych „u źródła” przez właścicieli nieruchomości oraz zasoby przyrodni- cze znajdujące się na terenie naszej gminy. Folder ma na celu pokazanie funkcjonowania systemu gospodarki odpadami na terenie gminy oraz pra- wa i obowiązki gminy i mieszkańców. Monika Głazik/UM Bychawa Monika Głazik/UM Bychawa Monika Głazik/UM Bychawa Monika Głazik/UM Bychawa © © © III miejsce: ogród Teresy Nizińskiej w Olszowcu © Wyróżnienie: ogród Marioli i Grzegorza Sopoćków Wyróżnienie: ogród Moniki i Jacka Ciężaków Wyróżnienie: ogród przy kaplicy w Zaraszowie © © III miejsce: ogród Małgorzaty i Dariusza Ryszkowskich © ©

Głos Ziemi Bychawskiej 12 7/2014 13 samorząd samorząd dla dzieci Dodatkowe zajęcia dla dzieci zdolnych i z kłopotami w nauce „„Bezpłatne posiłki „„W ostatnich trzech Indywidualizacja nauczania i wychowania w klasach I–III dla dzieci w szkole latach Gmina Bychawa W ramach tego przedsięwzięcia w roku szkol- Dobry start w przyszłość Rodziny, które ze względów zrealizowała dwa W roku szkolnym 2011/2012 we wszystkich nym 2013/2014 zrealizowano zajęcia pozalek- duże unijne projekty gminnych szkołach podstawowych realizowany cyjne w wymiarze 4464 godzin m.in. z matema- finansowych nie mogą zapewnić był projekt w ramach Europejskiego Funduszu tyki, języka polskiego, języków obcych: angiel- dzieciom opłacenia obiadów edukacyjne. Dzieci Społecznego pn. Indywidualizacja nauczania skiego i francuskiego, informatyki, przyrody, w szkole, mogą zgłaszać się uczestniczyły i wychowania w klasach I–III. Projekt otrzymał chemii, doradztwa zawodowego oraz zajęć te- 100 % dofinansowania tj. 207 940 zł. W ramach atralnych i muzyczno–tanecznych. Szczególnym do Ośrodka Pomocy Społecznej w dodatkowych zajęciach projektu przeprowadzono zajęcia dla dzieci ze zainteresowaniem wśród uczniów cieszyły za- w Bychawie w celu uzyskania rewalidacyjnych specyficznymi trudnościami w czytaniu i pisa- jęcia muzyczno–taneczne w regionalnych stro- wsparcia w formie bezpłatnych i rozwijających. Projekty niu, w tym także zagrożonych dysleksją; zajęcia jach krzczonowskich – zakupionych ze środków posiłków w szkole. dla dzieci z trudnościami w zdobywaniu umie- unijnych. przyniosły wymierne jętności matematycznych; zajęcia dla dzieci z Całkowita wartość projektu wynosiła W związku ze zbliżającym się początkiem roku szkolnego korzyści nie tylko uczniom, wadami postawy; zajęcia korygujące zaburze- 495 513,72 zł, z czego Gmina Bychawa na jego re- 2014/2015 Ośrodek Pomocy Społecznej w Bychawie przy- nia rozwoju mowy; rozwijające zainteresowa- alizację otrzymała 440 470,44 zł, pozostała kwo- pomina o konieczności składania wniosków na dożywianie ale również i szkołom. nia uczniów szczególnie uzdolnionych w zakre- ta to wkład własny niepieniężny. Projektem ob- uczniów w szkołach na nowy okres od września do grud- Placówki zostały sie: nauk przyrodniczo–matematycznych, tech- jęto pięć gminnych szkół tj. Szkołę Podstawową nia 2014 r. doposażone w nowoczesne nologii informacyjnych, języka angielskiego. w Bychawie, Bychawce, Woli Gałęzowskiej, Starej Prosimy rodziców o składanie kompletnych wniosków Projektem objęto 177 uczniów. W celu właściwej Wsi Drugiej oraz Gimnazjum nr 1 w Bychawie. wraz z dokumentami potwierdzającymi dochody członków pomoce dydaktyczne oraz realizacji zajęć za kwotę ponad 120 tys. zł do- W związku z ciągłym brakiem wystarczającej rodziny za miesiąc poprzedzający złożenie wniosku. sprzęt multimedialny. posażono bazę dydaktyczną szkół w niezbędne ilości środków np. na dodatkowe zajęcia pozalek- Wnioski przyjmowane będą przez pracowników socjal- pomoce. cyjne i wyrównujące, zakup pomocy dydaktycz- nych w siedzibie Ośrodka Pomocy Społecznej w Bychawie nych, wydaje się, że projekty unijne realizowane ul. Marsz. J. Piłsudskiego 22 (I piętro). w szkołach to szansa na rozwój naszej oświaty. Z dniem 1 stycznia 2014 r. weszła w życie uchwała nr 221 Monika Głazik/UM Bychawa © Rady Ministrów z dnia 10 grudnia 2013 r. w sprawie usta- © nowienia wieloletniego programu wspierania finansowe- go gmin w zakresie dożywiania „Pomoc państwa w zakre- sie dożywiania” na lata 2014–2020. „„Od września Przedszkole Samorządowe nr 1 Celem głównym Programu jest ograniczenie zjawiska nie- dożywiania dzieci i młodzieży z rodzin o niskich dochodach Nowe place zabaw będzie tańsze lub znajdujących się w trudnej sytuacji, ze szczególnym Rada Miejska w Bychawie ale uczęszczają do przedszkola prowadzonego przez uwzględnieniem uczniów z terenów objętych wysokim po- samorząd ziomem bezrobocia i ze środowisk wiejskich oraz osób do- „„Na terenie naszej gminy, w dn. 29 maja br. podjęła uchwałę To duża ulga i odciążenie dla rodziców, których dzieci rosłych, w szczególności samotnych, w podeszłym wieku, ku uciesze najmłodszych o zwolnieniu rodziców z opłaty uczęszczają do bychawskiego przedszkola samorządo- chorych lub niepełnosprawnych. mieszkańców oraz ich rodziców, za korzystanie z wychowania wego. Oznacza bowiem, że rodzice mający jedno dziec- Wsparcia w ramach programu udziela się osobom spełnia- przedszkolnego w wymiarze ko w przedszkolu i korzystający z jego opieki w godzi- jącym warunki otrzymania pomocy określone w ustawie zamontowane zostały nowe place nach od 7.00 do 16.00 zaoszczędzą miesięcznie średnio z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej oraz speł- zabaw. Od 2011 roku powstało przekraczającym programowe 80 zł (20 dni x 4 godz. x 1 zł = 80 zł). Mniejszy wydatek niającym kryterium dochodowe w wysokości 150 % kry- 5 godzin dziennie. dla rodziców oznacza jednak większe koszty dla gminy. terium, o którym mowa w art. 8 ust. 1 i ust. 2 ww. ustawy ich w gminie aż dwanaście. Do tej pory rodzice płacili za każdą godzinę dodatko- Gmina Bychawa jako jedna z pierwszych w Polsce pod- (dochód w wysokości 813 zł w przypadku osoby samotnie Dzięki nim coraz więcej dzieci wych zajęć 1 złotówkę. Uchwała zwalnia z tego obo- jęła tego typu uchwałę. Uchwała będzie obowiązywać gospodarującej oraz 684 zł na osobę w rodzinie). może miło i bezpiecznie spędzać wiązku rodziców (prawnych opiekunów) dzieci zamiesz- od 1 września 2014 r. Wsparcia udziela się w szczególności: kałych na terenie gminy Bychawa oraz niepełnospraw-

»»dzieciom do czasu podjęcia nauki w szkole Marek Matysek/UM Bychawa

wolny czas. nych, nawet jeśli nie są mieszkańcami naszej gminy, © podstawowej, W tym roku nowe place powstały w Zdrapach, Osowie (koło budynku © »»uczniom do czasu ukończenia szkoły szkoły), Gałęzowie Kolonii Drugiej i na placu koło Szkoły Podstawowej ponadgimnazjalnej, w Bychawie. W skład placów wchodzą urządzenia, dzięki którym dzie- »»osobom i rodzinom znajdującym się w sytuacjach wy- ci, oprócz zabawy, rozwijają także zdolności ruchowe i sprawność fi- mienionych w art. 7 pkt 2–15, przy czym wystarczy wystąpienie co najmniej jednej z nich (np. sieroctwo, zyczną. Inwestycje te spotkały się z dużą aprobatą i zadowoleniem bezdomność, bezrobocie, niepełnosprawność długo- rodziców. „„Gmina zakupiła autobus i auto do przewozu niepełnosprawnych dzieci trwała lub ciężka choroba, przemoc w rodzinie, potrze- W poprzednich latach nowe place zabaw zostały zbudowane w Woli Za 9–osobowy samochód marki specjalnych, ośrodków szkolno–wychowawczych na te- ba ochrony macierzyństwa lub wielodzietności, bez- Gałęzowskiej, Gałęzowie (przy starej szkole), Woli Dużej Kolonii Renault Traffic zapłacono 110 700 zł. renie powiatu lubelskiego w różnych miejscowościach radność w sprawach w sprawach opiekuńczo–wycho- i w Bychawce Drugiej. Ze środków pozyskanych za pośrednictwem (, Matczyn, Załucze, Bystrzyca, Świdnik) byli dowo- wawczych i prowadzeniu gospodarstwa domowego, Państwowy Fundusz Rehabilitacji trudności w przystosowaniu do życia po opuszczeniu Lokalnej Grupy Działania „Kraina wokół Lublina” zbudowano dwa żeni przez rodziców. zakładu karnego, alkoholizm, narkomania, zdarzenia place zabaw: w Zaraszowie oraz przy Przedszkolu Samorządowym Osób Niepełnoprawnych sfinansował Znaczna część rodziców z uwagi na różne sytuacje oso- losowe i sytuacja kryzysowa, klęska żywiołowa lub eko- w Bychawie. 40 % tej kwoty. biste nie miała możliwości dalszego zapewnienia swoim logiczna), w szczególności osobom samotnym, w pode- W 2013 roku sponsor ufundował plac dla dzieci przy ul. Słowackiego. dzieciom dowożenia do ośrodków i szkół specjalnych. Stąd szłym wieku, chorym lub niepełnosprawnym. Warto również wspomnieć o pieknym placu zabaw w Bychawce ufun- Do 2013 roku gmina nie zapewniała specjalistycznych decyzja o zakupie samochodu. Pomoc może być przyznana w formie posiłku, świadczenia dowanym w 2012 roku przez firmę NIVEA. Powstał dzięki zaangażo- usług transportowych dla dzieci niepełnosprawnych. W marcu tego roku również wysłużonego pomarańczo- pieniężnego na zakup posiłku lub żywności albo świadcze- waniu Szkoły Podstawowej w Bychawce i całego lokalnego środowiska Dzieci posiadające orzeczenie o stopniu niepełnospraw- wego gimbusa ‚Kulfona” zastąpił Autosan. Gmina w trybie nia rzeczowego w postaci produktów żywnościowych. w akcję społeczno–promocyjną „100 placów zabaw na 100 lat NIVEA”. ności, uczące się w gminnych szkołach korzystały z do- przetargu zakupiła używany autobus za 79 950 zł. Srebrny Teresa Szopa Przy okazji prosimy o korzystanie z placów zgodnie z ich przeznacze- wożenia gimbusami. Pojazdy te nie były dostosowane do autobus przyjechał do nas z Rząśnika. Marek Matysek/UM Bychawa ©

Kierownik Ośrodka Pomocy Społecznej w Bychawie niem, a wszelkie akty wandalizmu należy zgłaszać na policję oraz do © przewozu osób niepełnosprawnych z dysfunkcjami narzą- Urzędu Miejskiego w Bychawie. du ruchu. Uczniowie uczęszczający do szkół, przedszkoli Marek Matysek/UM Bychawa © ©

Głos Ziemi Bychawskiej 14 7/2014 15 samorząd samorząd z unijnych pieniędzy Komputery z Internetem dla 50 rodzin „Woda ze słońca” w czterystu domach

„„Gmina Bychawa realizowała unijny projekt w ramach przeciwdziałania wykluczeniu „„Dzięki projektowi W chwili obecnej większość instalacji zosta- cyfrowemu. Dzięki temu pięćdziesiąt unijnemu aż 400 ło już zamontowanych. Ostatecznym ter- gospodarstw minem zakończenia montażu jest 15 wrze- naszych rodzin z trudną sytuacją śnia br. Jest to data wynikająca z umowy materialną lub niepełnosprawnością domowych z Wykonawcą. otrzymało sprzęt niezbędny do z terenu naszej Solary kosztują mieszkańców mniej niż wstępnie zakładano. Całkowity koszt przy- korzystania z Internetu oraz dostęp do gminy zostanie padający na jedną instalację (tj. 14 % udział sieci www. wyposażonych mieszkańca w kosztach inwestycji) wyno- w instalacje si: 1122,12 zł (instalacja dwupanelowa) Głównym celem projektu było wyposażenie gospodarstw domowych lub 1296,00 zł (instalacja trójpanelowa). objętych projektem w sprzęt niezbędny do korzystania z Internetu. solarne. Montaż Przewidywany udział mieszkańca w kosz- Na przełomie października i listopada 2013 r. prowadzono na- tzw. solarów tach solarów (wynikający z założeń projek- bór chętnych do projektu. Zgłosiło się 90 rodzin z gminy Bychawa. tu) wynosił ok. 1500 zł. Zakwalifikowanych zostało 50. w budynkach Przypominamy, że zadanie to realizowa- W lutym br. firma Econnect z Warszawy przeprowadziła szkolenia mieszkalnych ne jest w ramach projektu „Wykorzystanie dla beneficjentów projektu z podstaw obsługi komputera, Internetu gminy Bychawa energii ze źródeł odnawialnych w trosce

i poczty elektronicznej. Firma ta była również dostawcą komputerów o środowisko naturalne na terenie gmin Marek Matysek/UM Bychawa © Dell Optiplex 3110 AIO z procesorem Intel Core i5, 4GB RAM, dyskiem rozpoczął się 26 Bełżyce, Bychawa i Zakrzew w Powiecie © HDD 500GB. Cały komputer składa się z monitora zintegrowanego maja i powinien Lubelskim”, finansowanego z RPO WL w ra- instalacje solarne do podgrzewania zim- w Bychawie, Poradni Psychologiczno– ze stacją roboczą, klawiatury i myszki. Dostawcą Internetu (2 Mb) mach umowy partnerskiej zawartej po- nej wody użytkowej w następujących in- Pedagogicznej w Bychawie oraz na budynku w drodze przetargu została wybrana firma Nowanet.pl z Lublina. zakończyć się za między Gminą Bychawa, Gminą Zakrzew stytucjach służących lokalnej społeczności: Domu Dziecka w Woli Gałęzowskiej. Wszyscy beneficjenci otrzymali już sprzęt komputerowy oraz zosta- miesiąc. i Powiatem Lubelskim. Samodzielnym Publicznym Zakładzie Opieki li podłączeni do sieci. Sprzęt (laptopy Dell Latitude E 5530) otrzy- Na terenie naszej gminy, z ramienia Powiatu Zdrowotnej w Bychawie, Zespole Szkół mały również jednostki podległe, tj. szkoły z terenu gminy Bychawa, Lubelskiego, zostaną założone również Zawodowych nr 1 im. mjr. H. Dobrzańskiego Bychawskie Centrum Kultury, Miejska Biblioteka Publiczna, Środowiskowy Dom Samop omocy w Bychawie. Wartość projektu to 430 500 zł. Gmina Bychawa otrzymała 100 % dofinansowania na jego realizację. O naszym szlaku rowerowym i Bychawie Marek Matysek/UM Bychawa © © słychać w regionie „„Okolice Bychawy bardzo często są odwiedzane przez rowerzystów z Lublina Jak grzyby po deszczu powstają centra i okolic. Zwłaszcza w letnie niedziele i święta. Przyjezdni szukają u nas ciszy, kultury wiejskiej świeżego powietrza, a także bychawskich „„Na wsi nie ma już zwykłych remiz, strażnic, pierogów. Chwalą sobie nasze lody. Bardzo świetlic wiejskich czy domów ludowych. podoba im się zalew, ruiny zamku i samo Program Rozwoju Obszarów Wiejskich miasto. By zaprosić do nas turystów (zwłaszcza tych niedzielnych) i zintensyfikować Zbigniew Jasiński

sprawił, że teraz są centra kultury niewielki do tej pory ruch turystyczny, w 2013 roku skutecznie zareklamo- © © wiejskiej. Takie mamy już w Gałęzowie wano szlak rowerowy „Doliną Kosarzewki” jako lokalny produkt turystycz- ny. Kampania zrealizowana przez Gminę Bychawa została skierowana do i Bychawce Drugiej. potencjalnych turystów z Lublina i Lubelszczyzny. 25 listopada 2012 roku mieszkańcy Bychawki wzięli udział w ważnym dla swojej miej- Projekt realizowany był ze środków PROW w ramach programu scowości wydarzeniu – po gruntownej modernizacji władze miasta dokonały otwarcia Leader. Całkowita wartość projektu wyniosła 30 912,76 zł, w tym do- Centrum Kultury Wiejskiej oraz części budynku użytkowanego przez Ochotniczą Straż finansowanie z PROW – 18 094,00 zł. Kampania była prowadzo- Pożarną w Bychawce Drugiej. Koszt remontu budynku (docieplenie, izolacja przeciwwil- na przez cały letni sezon turystyczny 2013 r., gdy obserwowane jest gociowa, wymiana pokrycia dachowego, wymiana wrót garażowych, częściowy remont największe zainteresowanie rekreacją, w tym turystyką rowerową. wnętrza budynku) wyniósł ponad trzysta tysięcy złotych, ale część środków – 116 tys. zł Dzięki środkom unijnym i wkładowi własnemu zorganizowano komplek- – pozyskanych zostało w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich za pośrednic- sową kampanię reklamową lokalnego produktu turystycznego „Doliną twem Lokalnej Grupy Działania „Kraina wokół Lublina” z działania „Odnowa i rozwój wsi”. Kosarzewki” . Były spoty w TVP Lublin, Radio Lublin, kampania interne- Centrum Kultury Wiejskiej w Bychawce to tylko jeden z kilku projektów zrealizowanych tową w wyszukiwarkach, billboard oraz kampania prasowa. Wydano także Marek Matysek/UM Bychawa Marek Matysek/UM Bychawa © © © w gminie Bychawa ze środków PROW. 30 listopada 2013 roku w Gałęzowie otwarto po re- przewodnik turystyczny, który do tej pory, podobnie jak i foldery promocyj- © moncie Centrum Kultury Wiejskiej. Modernizacja kosztowała 408 tys. zł, dofinansowanie z zagospodarowaniem terenu oraz w Bychawce Drugiej (modernizacja drugiego budyn- ne naszego miasta, cieszy się dużym zainteresowaniem potencjalnych tury- „Doliną Kosarzewki” został otwarty w lipcu 2012. Oznakowany przy współ- z PROW wyniosło 176 tys. zł. Obecnie w tym budynku prowadzone są zajęcia świetlicowe ku, siedziby biblioteki). Zadania są w trakcie realizacji, prace powinny zakończyć się przed stów odwiedzających Lubelski Ośrodek Informacji Turystycznej na Starym pracy i ze środków gmin Bychawa i Krzczonów. Impreza otwarcia miała dla dzieci z Gałęzowa i okolic. październikiem br. Mieście. charakter międzynarodowy. Tym samym szlak „Doliną Kosarzewki” liczy Obecnie Gmina Bychawa realizuje jeszcze cztery projekty unijne związane z moder- Przypomnijmy, że drugi, przebiegający przez miejscowości Bychawa – Wola obecnie 26 km oznakowanej trasy przebiegającej przez teren trzech gmin: nizacją centrów kultury wiejskiej: w Woli Dużej, Olszowcu, Bychawce Pierwszej wraz Duża – Kosarzew – Krzczonów, 13–kilometrowy odcinek szlaku rowerowego Strzyżewice (6 km), Bychawa (13 km) i Krzczonów (6 km).

Głos Ziemi Bychawskiej 16 7/2014 17 samorząd samorząd krótki przegląd wydarzeń

2011 2013 Krórki przegląd wydarzeń 201-2014 Marek Matysek Marek Matysek/UM Bychawa Marek Matysek/UM Bychawa Jakub Wieczorkiewicz © © © Olszowiec: 100–lecie Ochotniczej Straży Pożarnej XII Festyn „W krainie pierogów”: koncert zespołu IRA Stadion w Bychawie: Gala Disco–Polo © Bychawa: Poświęcenie Krzyża Listopadowego © © © © Marek Matysek Marek Matysek Monika Głazik/UM Bychawa Marek Matysek © © © Podzamcze, tor motocrossowy: Otwarte Mistrzostwa Lubelszczyzny Ruiny zamku w Bychawie: Celtic Fire Day „Regionalnie dla Mola” z pisarką Małgorzatą Kalicińską © Rowerowe Pożegnanie Lata © © © © 2012 2014 Monika Głazik/UM Bychawa © © Marek Matysek/UM Bychawa Marek Matysek Marek Matysek © © Noc Świętojańska nad zalewem w Bychawie Międzynarodowy Festiwal „Śladami Singera” © Agroturystyka w Zdrapach: Mikołay Rey, Dzień Dobry TVN i bychawskie pierogi Bieg Niepodległościowy Bychawa na 3–GO! © © © Marek Matysek Monika Głazik/UM Bychawa Marek Matysek Olimpia Koziej–Kula © © © Promocja naszej gminy w mieście Korzec (Ukraina) 50 lat Szkoły Podstawowej w Bychawie Stadion miejski: IX Pokaz Wykorzystania Koni i Kuców Zaraszów: festiwal potraw „Poznaj dawnych smaków czar” © © © © ©

Głos Ziemi Bychawskiej 18 7/2014 19 Burmistrz Bychawy Janusz Urban Przewodniczący Rady Miejskiej w Bychawie Grzegorz Szacoń Bychawskie Centrum Kultury Starostowie dożynek Magdalena Kostruba i Adrian Kałkus Mieszkańcy sołectw Olszowiec, Olszowiec – Kolonia i Romanów zapraszają

24 sierpnia 2014 r. na stadion miejski w Bychawie

W programie dożynek: 9.30 Zbiórka uczestników dożynek przy kościele w Bychawie 10.00 Msza św. dożynkowa 11.30 Przemarsz korowodu dożynkowego na stadion w Bychawie 12.00 Rozpoczęcie dożynek, obrzęd przekazania chleba, prezentacja wieńców Wystąpią: Zespół Tańca Ludowego „Spadczyna” z Prużan (Białoruś), Klub Seniora z Bychawy zespół „Unikalni”, Młodzieżowa Orkiestra Dęta „Henryczki”, Tracz Band, SIMON Imprezy towarzyszące: • IV Turniej Piłki Nożnej Sołectw (od 9.00 rano) • Turniej Rekreacyjny Sołectw • Konkurs Wieńców Dożynkowych • Konkurs na Wieniec Publiczności • Rozstrzygnięcie Konkursu Piękne Miasto i Gmina 2014 • Wspólne grillowanie z władzami Bychawy, stoiska promocyjne, konkursy