GRATIS

VOORJAARHaarlemse NR.40 40 2020 INFORMATIEF EN CULTUREEL meenemen! Hofjesskrant ‘1 april en lente, dank u wel regenten’ De drie regenten van het laten zich niet gek maken door het virus. En de bewoonsters ook niet. Fool’s Day werd gebruikt om de moed erin te houden.

p 31 maart valt er een brief bij de r gaat een virus de wereld over. De bewoonsters op de deurmat. Op grenzen zijn zo goed als dicht, de 1 april zal rond 17.30 uur de bel hotels leeg en er is geen toerist Oluiden en vanaf dat moment kunnen ze om meerE in de binnenstad te vinden. de beurt een pakketje ophalen in het pavil- Ook in de ho es is het stil. De gidsen joen. Ze worden ‘ergens op getrakteerd’. hebben hun werk voorlopig gestaakt. Een tipje van de sluier wordt opgelicht, Ook andere aanloop is er nauwelijks. achter het fornuis staan hoe die dag niet. Alsof iedereen bese dat bezoek even Ook zullen de regenten vanuit hun ‘com- niet op zijn plaats is. Een bewoonster van mandopost’, de regentenkamer, goed in de een van de drukbezochtste ho es vindt gaten houden dat de operatie op de juiste wijze verloopt, dat wil zeggen met voldoen- de afstand tussen de dames. Luidt de bel ten tweede male, zo eindigt de brief, dan worden de dames verzocht om hun voor- deur te openen en met deksels en pannen uiting te geven aan een gevoel van tevre- denheid of misgenoegen. Heren van Frans Loenen Jullie zijn om te zoenen Danklied O wat zijn we blij verrast die rust een verademing. ‘We kunnen Als op 1 april iedereen een heerlijke Nasi er wordt goed op ons gepast ongestoord in de tuin zitten.’ In een paar Rames van Toko Nina in veiligheid hee > Danklied na traktatie in Frans Loenenho e ho es houdt men de moed erin door sa- gebracht en de bel weer wordt geluid, wor- Het zijn rare dagen men ochtendgymnastiek te doen. Goed den de regenten op hun beurt verrast. De Regent Maarten Poldermans: ‘De wijze maar ons hoor je niet klagen om te zien dat er ook positieve kanten bewoonsters vormen een rij en maken een waarop de bewoonsters toch een zichtbaar 1 april en lente aan de ophokplicht zitten. allesbehalve stille omgang door het ho e. feestelijk tintje aan de bijeenkomst dank u wel regenten Die eindigt in de tuin met het zingen van gaven was bijzonder.’ Mederegent Wil van Tekst Rie Neehus en Ena Govers een danklied op de wijs van Sinterklaas Schaik: In deze moeilijke tijden een vrolijke kapoentje. opsteker.’ W  e Ban Hofje in beweging Vrouwe en Anthonie gasthuis Voor vijf eeuwen en tachtig jaar zijn, Corona doet overal initiatieven opbloeien. In Hofje Codde en was er een feestje op de dag van Valentijn. van Beresteyn bijvoorbeeld, wordt twee keer per week ochtend- Met wijn, schalen met garnalen, zalm en kaas. gymnastiek gedaan. Qua ouderdom zijn er ho es dit ho e de baas, maar het ho e hee dubbel zoveel historie: ooit twéé gasthuizen voor mannen en vrouwen, jandorie. Het Onze Lieve Vrouwe voor dames ziek of op reis en heilige Anthonie voor heren dakloos en grijs. Toen kreeg de stichting van Pieter Teyler, zijdefabrikant gratuit een gebouw met vleugels, in het Klein Heiligland. Daar wonen nu mannen en vrouwen gelijk en tevree met elkaar, hun wasmachine, laptop en kleuren-tv.

n het ho e nabij de kathedraal vroeg Een bijzonder moment vond plaats Greet Wiggers eind maart of de dames toen men gezamenlijk het door Greet ge- zin hadden om op muziek te bewegen. schreven lied ‘De Bavo slaat’ zong. ‘Niet te IDaarop kwam een volmondig ja. Met haar beschrijven, niet te begrijpen, elkaar hel- mobiel en een geluidsboxje laat Greet nu pen in deze stroom. De Bavo slaat op- tweemaal per week het programma ‘Neder- nieuw zijn uur in de nacht van mijn land in Beweging’ van omroep MAX ho- droom.’ Greet: ‘Sommige bewoonsters ren. Loes Tjebbes: ‘Met bewegen en muziek zijn tijdens de coronacrisis aan huis ge- komen mensen naar buiten die anders kluisterd, voor hen worden boodschap- minder snel naar buiten komen.’ Na het pen gedaan.’ John van der Wal maakte er gymmen wordt er vaak op verzoeknum- een mooi  lmpje van, te zien op mers gedanst. www.haarlemse-ho eskrant.nl > Staand: de regenten Louis Mathijsen en Immy Nieboer, en architect Cees Hooyschuur

1 Haarlemse Hofjeskrant De schoonheid zit ‘m ook in de Hollandse lucht De monumentale blik van Matth van Rooden

Begin januari gaf oud-rijksinspecteur Monumentenzorg Matth van Rooden ter gelegenheid van zijn tachtigste verjaardag een boek in eigen beheer uit. Daarin ook een stukje persoonlijk ge- schiedenis, betreffende het en het Johan- nes Enschedé Hof, dat hieronder uit de doeken wordt gedaan.

n sommige ho es ontsieren hoge ge- Zijn actie had succes, Joost Swarte en Me- bouwen het zicht. Neem het gebouw canoo veranderden het plan drastisch. Er dat boven het regentenhuis in het Hof- ging een  inke jaap uit de Toneelschuur, Ije van Oorschot uitsteekt. Of kijk in het de bakstenen muur werd lager. Toch was Frans Loenenho e naar het westen en ver- Matth niet helemaal tevreden. Hij had in wonder je over de uitbouw op de Kinder- zijn strip de muur aan de bovenzijde een huisvest. Van Rooden: ‘In een ho e moet je afschuining gegeven, maar dat advies werd ook de Hollandse lucht ontmoeten.’ niet opgevolgd. De grote lompe muur van de Toneelschuur De gebogen gevellijn in de Matth van Rooden woonde op de Bakenes- Korte Begijnestraat sergracht toen hij in 2000 de bouwtekenin- Dé kwaliteit van de Haarlemse binnen- gen zag van de Toneelschuur van bureau stad, volgens Matth, is dat je nergens het > De bakstenen muur, net te zien boven het dak aan de westzijde, zou in het oude plan anderhalf Mecanoo. Hij schrok. Er kwam een hoge eind van de straat zag, omdat alle straten meter hoger zijn geweest stenen muur die het zicht van de bewoners bochtjes hadden. Wie nieuwe gebouwen van het Ho e van Bakenes  ink zou beder- neerzet, dient rekening te houden met de wees Gerrit op het kenmerkende aspect aangepast en het ho e kreeg uiteindelijk ven. Matth bedacht een strip in drie delen oorspronkelijke loop van de straat. Met dit van de straat, de gebogen gevellijn die van een mooie ronding. Matth: ‘Veel architec- – afgebeeld op deze pagina – die hij niet in het achterhoofd bezag Matth het ont- bol naar hol loopt. Ontwerper Joost Swarte ten kijken niet naar de omgeving waar ze alleen bij het ho e in de bus gooide, maar werp van het Johannes Enschedé Hof met wilde die opdoeken met een recht door- iets bouwen. Ze zien niet welke eigen- ook persoonlijk aan burgemeester Pop een kritische blik. gaande gevel. Gerrit begreep mijn punt schappen daar aanwezig zijn, waardoor de overhandigde en naar vele anderen stuur- Hij herinnert zich nog hoe hij met wijlen niet, maar ik heb alarm geslagen.’ kwaliteit van hun eigen ontwerp minder de. In zijn strip liet hij de hoge muur animatie lmer Gerrit van Dijk voor de Matths protest werd besproken in de ge- wordt. Hier hee de kritiek gewerkt.’ zakken. maquette stond. ‘Dit kan niet,’ zei ik en meentelijke commissie, het ontwerp werd

> De gebogen gevel van het Joh. Enschedé Hof

> De blik van Matth van Rooden op de komst van de Toneelschuur

2 Haarlemse Hofjeskrant Trekkersgroep ijvert voor de komst Het nieuwe normaal van een Knarrenhof

Aan geschikte huisvesting voor vitale senioren is een nijpend tekort. Bewijs zijn de vijftienduizend mensen die zich in Nederland voor een Knarrenhof hebben ingeschreven, een ‘hofje nieuwe stijl’. De vraag overstijgt het aanbod gigantisch. Ook in ijvert een ‘trekkersgroep’ voor de komst van een Knarrenhof. ij zijn de afgelopen weken in de greep van de coronacrisis uderen hebben zowel de wens als en het COVID-19 virus. de noodzaak om zo lang mogelijk GeenW publieksactiviteiten en evenemen- zelfstandig te blijven. De vraag ten meer. Zoveel als mogelijk thuis wer- Onaar woonvormen die dat mogelijk maken ken, afstand tot elkaar bewaren, in ieder is groot. geval 1,5 meter, hoesten en proesten in je Elly Peijs: ‘De thuiszorg kampt met per- elleboog en regelmatig je handen wassen. soneelstekort en dat groeit alleen maar. Minister-president Mark Rutte spreekt al Door meer ongelukken thuis belanden over het nieuwe normaal, niet alleen als veel ouderen langdurig in ziekenhuizen en hij het hee over hoe onze toekomst er uit revalidatieklinieken. Zorgelijk is ook dat zal gaan zien, maar ook als hij het hee de eenzaamheid onder ouderen toeneemt, over de wijze waarop wij ons in de toe- terwijl de WMO juist beoogde die terug te komst moeten gaan gedragen. dringen.’ Ook in de Haarlemse ho es merken wij de gevolgen van de coronacrisis. Onze be- woners behoren meer dan gemiddeld tot de risicocategorie voor een eventuele be- smetting door het virus. Zij blijven dan ook meer dan gebruikelijk binnen en be- waren zoveel als mogelijk de voorgeschre- ven afstand tot elkaar en hun omgeving. En het is stil, heel erg stil. Familie en > V.l.n.r. Corrie Kofoed, Miek van de Sande, Henk van Dijk, Margo Groot, Marian Kofoed, vrienden komen niet of nauwelijks meer Elly Peijs en Marten Visser (afwezig Loesje Spee) in het Ho e van Staats. op bezoek. En toeristen en dagjesmensen blijven massaal weg, niet alleen uit onze een locatie gevonden, dan wordt het lan- ho es, maar feitelijk uit de gehele binnen- Henk van Dijk: ‘Knarrenhof is een lande- Steun kabinet nodig delijk concept gebruikt om bouw en bewo- stad van Haarlem. lijk initiatief tot het bouwen van ho es, Corrie Kofoed: ‘Het Ho e van Staats is een ning tot stand te brengen.’ met per ho e ongeveer twintig wooneen- prachtig voorbeeld van een woonvorm uit Elly Peijs: ‘Onderzoek toont aan dat heden en een gemeenschappelijke binnen- het verleden. Voor de toekomst is er de sociaal actieve senioren zeven jaar lan- en buitenruimte. De wens is dat een ho e wens om in Haarlem minimaal één Knar- ger gezond blijven. Dat scheelt de over- bestaat uit 70% koop- en 30% sociale renhof te realiseren. Voor ieder huishou- heid bergen zorggeld. Het kabinet moet, huurwoningen. Voor de locatie Haarlem den een zelfstandige woning waarbij je zo zei de commissie Wouter Bos, nieu- zijn ruim 300 huishoudens ingeschreven optioneel dingen samen kunt doen, zoals we woonvormen faciliteren. Dat kan het bij de landelijke stichting. Als trekkers koken, tuinieren etc. Er worden goede af- doen door ons te helpen. Want als soci- brengen wij de woonwensen actief onder spraken gemaakt over de sociale contacten ale ontwikkelaar voor het middeldure de aandacht van de gemeente, de politiek met elkaar en over hoe de bewoners elkaar segment kunnen wij nooit de hoogste en bouwend Haarlem.’ naar behoee bij kunnen staan. Wordt er prijs bieden.’ Info: www.knarrenhof.nl > Zep in 2008 in Proveniershof De meeste van onze ho es kenmerken zich vanuit de traditie door een grote mate van vriendelijkheid en gastvrijheid. Maar ook door de onderlinge verbonden- heid van de bewoners en de aandacht die men hee voor elkaar. In het oosten van het land noemen zij dat ‘nabuurschap’. Hoe het nieuwe normaal van onze mi- nister-president eruit zal gaan zien weten wij (nog) niet. Maar dat het anders zal zijn dan datgene wat wij gewend zijn is inmiddels wel duidelijk. Hopelijk is er ook ruimte om de waarden en tradities waardoor de ho es al eeuwenlang geken- merkt worden in ere te houden. Dan vormt dat nieuwe normaal niet alleen een last die wij zullen moeten dragen, maar ook een lust waar wij met z’n allen naar uit kunnen kijken. Ik wens u allen, bewoners, regenten, be- stuurders en andere betrokkenen bij onze Haarlemse ho es een goede, maar boven- al een gezonde zomer toe. Wees voorzich- tig en houd u aan de regels en voorschrif- ten van het RIVM en de GGD. En last but not least, let een beetje op elkaar!

voorzitterLieuwe Stichting Zdsma,Haarlemse Ho es en bestuurder/regent van het Luthers Ho e

3 Haarlemse Hofjeskrant Ans Gjertsen (1927): ‘Ik heb geen puberteit gehad’ Ans Gjertsen uit het Hofje Codde en van Beresteyn zat in de tweede klas van de mulo in Driehuis toen de oorlog uitbrak. Zij was de jongste uit een gezin van zeven en woonde op de Oosterduinweg in IJmuiden.

ertien was Ans toen de oorlog uit- naar Driehuis gegaan en strandden bij een brak en achttien toen die eindigde. gezin. Op de radio hoorden we daar van Ans: ‘Ik heb geen puberteit gehad.’ een of andere generaal dat we ons hadden DJarig in oktober, was Ans een vroege leer- overgegeven. Vanaf toen was Nederland ling. Zij was vijien toen ze klaar was met bezet. de driejarige mulo. Erna is zij gaan werken. ‘Diezelfde avond zijn we terug naar huis ‘Ik kwam in de administratie bij een gros- gegaan. We zagen allemaal kleine wolkjes siersbedrijf in groenten en fruit. Dat was toen we naar buiten keken. Dat bleken kort. Ik heb ook nog bij een verzekerings- Duitse parachutisten te zijn. Het was ver- > Bunkers nabij IJmuiden maatschappij gewerkt, kreeg er vijf hele schrikkelijk dat je bezet was, het was alle- guldens per week.’ maal onzeker. Al heel snel was er geen boter gie verspillen. Je had één kaars en er was agent zou een ets klaarzetten, maar dat is meer, gingen voedsel en kleding op de bon. een gek kacheltje. Mijn zus en ik sprokkel- niet doorgegaan omdat een NSB-agent zijn ‘Witte wolkjes’ Er werd natuurlijk ook ink gehamsterd. den houtjes. Voor mijn achttiende verjaar- dienst overnam. Adriaan kwam eerst in ‘Duitsland had die eerste dagen van de oor- Veel buren trokken na verloop van tijd weg. dag, 6 oktober 1944, kreeg ik een doosje kamp Vught en is op Dolle Dinsdag naar log de havens van IJmuiden gebombar- Omdat moeder ziek was en niet verplaatst smeerkaas. Als het verzet iets had gedaan, kamp Neuengamme bij Hamburg overge- deerd. Veel joden probeerden op schepen mocht worden, zijn wij gebleven.’ werd de avondklok ingesteld. Dat was van bracht. Om je moe te maken, zodat je niet weg te komen. We mochten daar niet meer acht uur ’s avonds tot zes uur ’s ochtends. in opstand kwam, moesten ze dom werk komen. Op de laatste oorlogsdag, 14 mei, Smeerkaas & suikerbieten Soms kreeg je een onderduikkrantje, dan doen. Iets opbouwen en dan weer areken. zagen we mensen vluchten, ook iemand ‘Je ging vroeg naar bed, want er waren er kwamen ze om vijf voor acht. Dan dacht je: In januari 1945 kwam de politie bij ons aan met een vogelkooi. We zijn toen lopend geen kolen. Je moest zo min mogelijk ener- hoe moeten die mensen voor acht uur de deur. Ik was net naar de bibliotheek. Bij thuiskomen?’ thuiskomst zat iedereen treurig te kijken. ‘Eén ets was nog niet onttakeld, daar Ik zei ‘Adriaan’ en toen knikten ze.’ gingen mijn zus en ik mee de polder in om ‘Toen de oorlog voorbij was kwam er een bij boeren suikerbieten te kopen. We lie- hele stoet Duitsers langs ons huis. Met pen dan terug, met de ets aan de hand. open boordjes en geen veters meer in hun Een van ons stuurde en de ander hield de schoenen. Wij stonden in de tuin te lachen zak tegen. Dat hebben we een paar keer ge- en toen schreeuwden ze: Wir kommen daan. We hebben ook in de rij gestaan voor zurück. Dat was ook zo. Een paar jaar later ‘sardijn’-verkoop, sardines. Je kreeg een zaten ze aan het strand. Dan hadden ze een half brood per persoon. Als je daar je vin- kuil gegraven, waar ze de volgende dag ger instak bleef er niks van over, zulk slap weer naartoe gingen. Ze beschouwden dat brood was het. Vader had een volkstuin op als hun kuil. Wij vonden dat raar, voor ons een terrein waar je niet mocht komen. We was op een nieuwe dag het strand weer kregen Drentse aardappelen op de bon. ‘vrij’ en kon je gaan zitten waar je wilde.’ Niet te eten. Ik heb ook aardappelschillen gegeten en rozebottels.’ 4 mei Sinds 2008 woont Ans Gjertsen in het Hof- Verraden je Codde en Van Beresteyn. Jaarlijks her- ‘Mijn oudste broer is in de oorlog ge- denkt zij op 4 mei met hofgenoten de trouwd, mijn derde broer leerde voor pries- slachtoers uit WOII bij het gedenkteken ter en de vierde zat op school. Adriaan, ‘Treurende vrouw’ op de Westergracht. mijn tweede broer, werkte op kantoor bij Het herinnert ons aan de tien verzetsmen- een vishandel. Hij deed verzetswerk, zond sen die er op 26 oktober 1944 zijn gefusil- gegevens door aan Engeland. Toen hij ver- leerd. Dit was een vergelding voor de do- > Amerikaanse bommenwerper bombardeert de Schnellbootbunkers bij IJmuiden raden dreigde te worden, is hij gevlucht delijke aanslag van het verzet op NSB’er naar een kennis in Brabant. Maar daar is Fake Krist. De Duitsers hadden als wraak Adriaan verraden door een buurvrouw. ook vier woningen op de Westergracht in Een ontsnapping mislukte. Een goede brand gestoken. Persoonlijk lief en leed Er leven nog maar weinig mensen die WOII als (jong)vol- wassene hebben meegemaakt.

illem Brand tekende van der- tien Haarlemmers, waaronder Ans Gjertsen, hun herinne- ringenW op en breidde enkele verhalen uit met informatie van hun kinderen. Mede door foto’s uit het familiearchief en illus- traties van de vertellers zelf ontstaat een uiteenlopend palet aan persoonlijke ge- schiedenissen, die ieder een ander licht op die chaotische tijd werpen.

‘Overlevers in oorlogstijd’ (60 pagina's, hardcover) is voor € 10 te koop. Info en verkoop: [email protected] of 06 288 657 99

> 4 mei herdenking in 2019 op de Westergracht

4 Haarlemse Hofjeskrant Hans Hoffmann, medeauteur van een bijzonder verzetsboek

Oud-journalist Hans Hoffman, woonachtig in het Hofje van Heijthuijsen, werkte samen met Charles Coster van Voorhout jaren aan een boek over het verzet in Bloemendaal. Rode draad is het illegale werk van een groep jongere plus enkele oudere, prominente Bloemendalers, met als spil economiestudent Cees de Jong. Het boek bevat onder meer de aangrijpende verhalen over de vondeling Remi van Duinwijck, de razzia op 6 december 1944, Sinterklaas, de nepkrant op de dag van de invasie en de omkoping van Duitse officieren teneinde oorlogsmisdaden te voorkomen.

n Bloemendaal was de tegenstander Spin in het web houden. Spin in dit web was Cees de Jong, talrijker dan elders. De royale aanwe- Het verzet ontwikkelde zich geleidelijk als een geboren leider en organisator. In mei zigheid van grote gebouwen, ruime een tegenkracht van formaat door onder- 1940 was de 20-jarige infanterist nabij Val- Ipanden en villa’s vormde voor de Duitse duikers, Joden en geallieerde vliegers aan kenburg één van de eerste soldaten die een bezetters een riant werkterrein. Ze richtten onderdak te helpen, inlichtingen over de Duits vliegtuig onder vuur nam. ‘Ik was toe- ze in als hoofdkwartieren, kazernes, kanto- vijand in te winnen en gewapende acties en vallig de enige van de twintig man die een ren, commandoposten én als onderdak sabotagedaden te organiseren. Er werden geweer in zijn handen had, dus ik dacht: voor het personeel dat aan de Atlantikwall zelfs in het grootste geheim illegale concer- schieten!’ Cees de Jong miste.Het was zijn werkte. ten in afgelegen Bloemendaalse villa’s ge- eerste en enige militaire daad in de oorlog. Vrijgevochten De Jong rolde spelenderwijs in het verzet. Het begon met het ophalen van geld voor Angenent, een verzetsvriend: ‘Cees’ gave vrouwen en kinderen van zeelieden, die de was zijn gevoel voor humor.’ Ton Wijn- hele oorlog op koopvaardijschepen moes- stroom, die vanwege sabotage drie jaar in ten varen om de geallieerde troepen te be- een Duits dwangarbeiderskamp zat: ‘Op voorraden. Vrijgevochten en een tikkeltje het laatst van de oorlog had Cees de coör- overmoedig waren Cees en zijn vrienden. dinatie van beide Bloemendaalse sabota- Zo haalden ze gedropte handgranaten en gegroepen in handen.’ explosieven op bij de ondergrondse collega’s van de Olmenhorst, een fruitteler in de Hofjesman Haarlemmermeer. Onderweg aten ze de pe- Het boek steunt op gesprekken met enige ren en pruimen op die de wapens aan het tientallen direct betrokkenen en op unie- oog moesten onttrekken. Eén Duitse blik in ke, vertrouwelijke documenten – vrijwel de etstassen zou fataal zijn geweest. alle aomstig uit het archief van Cees de Jong. Auteur Charles Coster van Voorhout Verzetskrant hee helaas de publicatie niet mogen mee- De terreurdaad van het fusilleren op 13 maken. Hij overleed op 26 november 2016. maart 1941 van vijien Geuzen, mensen die Mede-auteur Hans Homann, Heijthuij- de verzetskrant ‘Het Geuzenbericht’ hadden senbewoner, rondde het werk af. Het viel rondgebracht, en drie Februaristakers, in april bij tienduizend Bloemendaalse ge- maakte het plaatselijke verzet nóg actiever. zinnen in de bus, als geschenk van de ge- Cees de Jong werd naast regelaar van allerlei meente Bloemendaal. illegale zaken en chef Inlichtingen – onder meer naar foute Bloemendalers – ook ‘Verzet in Bloemendaal’ is tegen kostprijs te > Hans Homann woont al bijna dertig jaar in het Ho e van Heijthuijsen hoofdverspreider van Vrij Nederland. Dick koop bij boekhandel De Vries in Haarlem.

De oorlog kwam plots erg dichtbij

In de Hofjes Codde en Van Beresteyn, destijds naast elkaar gelegen in de Lange Herenstraat, leek de oorlog soms ver weg. Maar in de nacht van 12 oktober 1941 kwam hij plots erg dichtbij… Drie Engelse vliegtuigen gooiden toen voor Bremen bedoelde bommen op uitwijkdoelen in Nederland.

oor het slechte weer konden ze troen door rondvliegende glasscherven niet tot Bremen vliegen. Maar met en ook het ho e liep heel wat schade op.. die zware bommen aan boord Dzouden de vliegtuigen zoveel brandstof Hongerwinter verbruiken dat ze Engeland niet zouden Tijdens de hongerwinter van 1944/45 had- halen, die bommen moesten dus ‘geloosd’. den de bewoonsters van beide ho es het Twee bommenwerpers gooiden hun bom- niet gemakkelijk. Gelukkig verzorgde de men op het vliegveld Valkenburg. De an- parochie Sint-Joseph, waaronder beide dere verdwaalde en wierp vier bommen ho es vielen, af en toe maaltijden voor de boven Haarlem af. Eén ervan kwam tussen hofdames. In de gezamenlijke tuin stond het station en de Beijnes fabriekshal, de een oude kastanjeboom. Bewoonsters en > Lange Molenstraat (achterzijde van beide ho es) na de bominslag op 13 oktober 1941. De twee tweede trof de Ford-garage aan de Jansweg, regenten waren zeer verdeeld over wat er ladders links staan tegen de huisjes van het Ho e van Beresteyn. De derde ladder tegen 42a, het de derde een woning aan de Parklaan. De met de boom moest gebeuren. De voor- huis dat de voltreer kreeg. laatste kwam terecht op het perceel Lange standers van omhakken zagen hierin een Molenstraat 42a, aan de achterzijde gren- goede mogelijkheid om hun houtvoorraad zend aan het Ho e van Beresteyn. Twee wat aan te vullen. Er werden oertes aange- lager, maar dan was een voorwaarde dat de staan, maar dat de bewoonsters in oktober bewoners van het getroen huis vonden de vraagd voor het rooien, maar die vonden rooier de boom mocht meenemen. Eind 1944 ƒ 10,- extra preuve (gi) kregen, een > 4 mei herdenking in 2019 op de Westergracht dood. Een aantal hoewoonsters werd ge- de regenten veel te hoog. Soms was de prijs van het verhaal was dat de boom bleef noodkacheltje en een extra voorraad turf.

5 Haarlemse Hofjeskrant Ilske en Nora maken een heuse hofjesstrip Twee zusjes die samen een Hofjesstrip verzonnen en tekenden, hoe gaaf is dat! En hoe kwam dat eigenlijk zo?

e redactie ontdekte Ilske (10) en wordt bij volle maan een wolf. De door Nora (8) Pieters dankzij een hen gekozen nachtdieren passen bij tekenwedstrijd van het ABC- maanlicht: een uil en een vleermuis. DArchitectuurcentrum. De opdracht was: Alex vindt het idee van een beeld dat ‘s teken een bijzonder plekje in het huis nachts tot leven komt erg leuk en is ook van oma en opa. De zusjes vielen op om- vol lof over het verhaal. ‘Het is spannend dat ze niet één maar liefst acht tekenin- en helder, met een begin en een eind.’ gen hadden gemaakt. Deze strip gaven Nora vraagt Alex of hij hen kan leren ze de titel ‘Het wonderbalkon’ mee. Na om de Bavokerk te tekenen. Alex: ‘Dat de prijsuitreiking vroeg de Haarlemse hebben jullie toch gedaan!’ en dan la- Ho eskrant of de meiden een ho esstrip chend: ‘Ik teken hetzelfde als jullie maar wilden maken. Dat deden ze met veel dan iets netter.’ plezier. Ook mochten ze een workshop volgen bij Alex van Koten, striptekenaar Aan de slag van de Ho eskrant. Natuurlijk namen Dan is het tijd voor actie. Terwijl Alex ze hun strip mee. met zijn tekentablet de strip van Nora en Ilske ‘oppept’, gaan de zussen ieder op Kennismaking met Alex een eigen tekentafel aan de slag met on- In het atelier kijken ze eerst hun ogen geveer het moeilijkste dat er is: het teke- uit. Overal staan en liggen striptijd- schrien en stripboeken, alle muren hangen vol met aches van striphelden. Dan laten ze Alex hun strip zien. Ilske: ‘Papa vertelde over het beeld van Eva, dat bij het Ho e van Oorschot staat. Wij > Alex maakte kaders, veranderde de geschreven letters in getypte en maakte de denk- en hebben daar tijdens het wandelen een spreekballonnen vetter. Ilske: ‘Als je denkt, teken je een wolkje. Als je spreekt een rondje.’ Ook verhaal bij verzonnen.’ Inspiratie vorm- hing Alex de dief aan de vlaggenstok. Want dat vonden de meiden toch wel lastig. Ze zagen de de strip Dol e Weerwol e. Dol e hoe handig zo’n tekentablet is. Want Alex liet de boef ook een stukje krimpen.

nen van perspectief! Alex tekent vooraf een streep en twee stippen op het teken- bord. Dat zijn de horizon en twee ver- dwijnpunten, zegt hij. Het lijkt wel ho- cus-pocus. De meiden tekenen dat het een lieve lust is. Wat dat gaat opleveren, zal de toekomst uitwijzen. Een echte striptekenaar worden zoals Alex vergt heel wat doorzettingsvermogen. We blijven de zussen in de gaten houden. Voorlopig zijn ze supertrots dat ze met hun strip in de Ho eskrant staan.

Gymestafettestokje doorgegeven Op de Facebookpagina van de Haarlemse Hofjeskrant zag Fien Rietdijk een bericht over openlucht gymnastiek in Hofje Codde en van Beresteyn.

ij nam het gymestafettestokje over. strekt, gerekt en bewogen. Natuurlijk op ‘Ik verveel me rot. Mijn vrijwilli- gepaste afstand. Aan het eind zette Fien de gerswerk bij Spaarnestroom is weg- gospel ‘We shall overcome’ in. Een symbo- gevallen.Z Hup, dacht ik, actie.’ Ze kreeg in lisch hart onder de riem. ‘Een mooie start haar Ho e In den Groenen Tuin vijf buren van de dag,’ vond hofgenoot Kirsten. ‘Een mee. Bij de eerste keer was de redactie ter fantastisch initiatief,’ zei Fientje. ‘We gaan plekke. Op ritmische reggaemuziek wer- dit vaker doen,’ klonk het den toen een half uur lang lijf en leden ge-

6666 Haarlemse Hofjeskrant Dood maar niet vergeten Uit een geschiedenisboek over het Hofje In den Groenen Tuin blijkt dat de stichteres van het hofje, Cathrijn Jansje Amen, twee graven in de Bavokerk had gekocht. Ook schijnt er een perk op begraafplaats Sint Barbara te zijn waar zo’n veertig hofdames liggen. Huidige betrokkenen bij het hofje vonden dat intrigerend en zijn naar de graven op zoek gegaan.

Hofdames op Sint Barbara Inmiddels hee Jan Willemink het idee Regent Jan Willemink en hoewoonster van een grafsteen binnen het bestuur be- Michaëla Bijlsma bezoeken allereerst be- sproken. Ook is steenhouwer Tobias graafplaats Sint Barbara. De beheerder Snoep, die de ho espomp voor het ho e toont hen het perk waar die hofdames be- hee gemaakt, vrijblijvend om een oerte graven zouden liggen. Daar staat echter gevraagd. geen grafsteen. > Achter de graven van de Ho es van Spoorwater en Van Beresteyn bevindt zich het perk waar de Wat nu? Vanaf 1965 zijn er geen graf- Het graf van stichteres hofdames van Ho e In den Groenen Tuin begraven zouden liggen. rechten meer betaald, maar in de boeken Cathrijn Jansje Amen van de begraafplaats staat niet dat de gra- Uit een nagelaten document (codicil) Wim de Jong. Hij blijkt goud waard. den worden betaald voor het openen van ven zijn geruimd. Je mag dus aannemen blijkt dat Cathrijn Jansje Amen grafrech- Zeker is dat Cathrijn Amen in 1616 in de het graf. Willemink: ‘Ik heb Wim de Jong dat de dames er nog liggen. Willemink: ten in de Bavokerk had gekocht, onder de kerk is begraven, maar in welk van beide gevraagd of het mogelijk was om op de ‘Om het honderd procent zeker te weten nummers 44 en 325. Jan Willemink was graven is niet geregistreerd. In het codicil gladde steen van nummer 325 een tekst te zou er gegraven moeten worden naar even- eerder op zoek gegaan naar beide graven, staat dat haar voorkeur uitging naar de laten aanbrengen. Dat mocht niet omdat tuele resten, maar dat gaan we natuurlijk noordkant, op de plek waar ooit het sacra- de vloer op zeker moment is aangemerkt niet laten doen.’ Ter plekke komt Michaëla mentshuis (tabernakel) hee gestaan. Dat als erfgoed. Jammer dat we er niet eerder op het idee om ter nagedachtenis aan de is nummer 325, mogelijk ligt zij dus daar. bij waren, het graf van Frans Hals is eerder hofdames een grafsteen te laten plaatsen. Een extra aanwijzing daarvoor is dat wel alsnog van een tekst voorzien, vóór die Dat valt in goede aarde bij Jan. graf 44 volgens het document ook gebruikt erfgoedstatus dus.’ Jan en Michaëla bezoeken vervolgens zou mogen worden voor hofdames. Dat In de Bavokerk liggen de volgende stich- ook het katholieke deel van de Algemene was overigens wel duur, vier dukaten! ters van ho es begraven: Willem Heijthuij- Begraafplaats aan de Kleverlaan. Daar zou- Konden de armlastige hoewoners dat sen, Leonard Noblet, Pieter Teijler van der den ook hofdames zijn begraven. Ondanks wel betalen? Jawel, via een omweg. Om in Hulst en Nicolaas van Beresteyn. IJsbrant oude grafrechten van 1832 tot begin 20ste aanmerking te komen voor een hofwoning Staats ligt begraven in de Janskerk. eeuw kunnen ze geen graven vinden. moest familie of de (oud) werkgever een toelatingsbe- drag te betalen. Zo waren de vrouwen verzekerd van preuves (wekelijkse schen- Het huilt kingen in de vorm van brood, vlees, turf etc.) én het recht om begraven te wor- den. Inscriptie > Michaëla Bijlsma en Jan Willemink in de Wim de Jong wist te vertel- Bavokerk bij het graf van de stichteres van Ho e in den Groenen Tuin, Cathrijn Jansje Amen. len dat op de dag dat Ca- thrijn begraven is (om- maar had die niet kunnen vinden. Graven streeks 13 november 1616) in de Bavokerk liggen namelijk niet in een zij een half uur is ‘beluijt’. logische orde, maar her en der verspreid. Het luiden van de klokken Half januari nemen hij en Michaëla een kostte zes gulden. Boven- kijkje met aan hun zij kerkrentmeester dien moest anderhalve gul- Verborgen achter de sluier > Tekening grafsteen, Tobias Snoep van de tijd zie je haar tranen niet, Misverstand familiewapen Beresteyn ze zijn er wel, zij huilt. Het wapen van de familie Van Beresteyn bevat, het is niet verwonderlijk, een beer. Dat Ontsprongen uit de tijd. woord blijkt verwarrend, voor velen is de eerste associatie een bruine beer. In het wapen Miskend door haar overburen, staat echter een mannelijk everzwijn. En een mannelijk varken heet een ‘beer’. haar niet geziene schoonheid. oede en verkeerde verbeel- dat het beeld van de spelende beren in Wie zal die overburen kritisch schouwen, dingen van de Beresteynbeer 2009 vanuit het gemeentelijk beelden- hun vals witblanketsel afschrapen? wisselen elkaar dan ook af. Zo depot terugkwam in het Ripperda- Gbevatte de vestibule van het oude hof park, denkt dat het een truelvarken een foto van het wapen uit 1907, met is. Mathijsen: ‘De muilkorf voorkwam Wie zal haar dan verheen? daarop een bruine beer. In het huidige dat het varken, dat op de geur naar regentenhuis hangt een overzicht van truels zocht, deze zelf opat. En het Wie haar gelaat reinigen voorouders en hun familiewapens uit beest liep aan de ketting om zo de be- haar wenkbrauwen epileren 1920, met in het midden een geketend geleider te leiden en ook om ontsnap- haar tere lippen stien everzwijn. Kent u het beeld van de pen te voorkomen. Want een getraind de blos op haar wangen twee spelende bruine beren in het varken was bijzonder en heel kost- restaureren? Ripperdapark? Dat refereert óók aan b a ar.’ het ho e, maar dus weer foutief. Ge- Voor bewoonster Carla van Maris, Zodat zij kan stralen als weleer. lukkig bevat het smeedijzeren hek van die bij het vierhonderdjarig bestaan in U mag haar dan kussen. het huidige ho e een varken, gemuil- 2011 een plaquette van een geketend korfd en aan de ketting. everzwijn maakte en aan het ho e Zij zal glimlachen schonk, staat de Beresteynbeer sym- als in den beginne. Truffelvarken bool voor weelde. Om die rijkdom Vanwaar die muilkorf en ketting? voor de toekomstige generaties te be- Zou een zeug, een vrouwtjesvarken, Matth van Rooden Louis Mathijsen, die ervoor zorgde houden is hij aan een ketting gelegd. dan niet nog rijker zijn?

7 Haarlemse Hofjeskrant Haarlemse hofjespuzzel: Test uw hofjeskennis! Beantwoord alle vragen en vul in. Waar is deze 1 1 Volg daarna de getallen en zet de -- letters achter elkaar. gevelsteen? 2 14 23 4 2 Wat staat hier? -- 3 -- 3 20 1. Hoe luidt de voornaam van de 4 5 stichter van het ho e van -- Heijthuijsen? 5 -- 6 2. Andere naam voor het Sint Elizabeth’s Gasthuisho e? 6 7 -- 3. Hoe heet het ho e aan de

7 8 13 Nieuwe Gracht? -- 4. Hoe heet het kleinste ho e van 8 21 -- 10 11 Haarlem? 5. Hoe heet het oudste ho e van 9 9 12 -- Haarlem? e huidige bewoners zijn zeer 10 15 16 6. Hoe heet het hof in de Grote -- verguld met hun mooie 17de- 11 Houtstraat? -- 18 7. Hoe heet het nieuwste ho e van eeuwse gildehuis én de beker 12 Ddie aan de gevel prijkt. De naam van het 17 19 Haarlem gelegen aan het Spaarne? -- 8. Over welk ho e hebben Willem pleintje komt van de begijnenpastoor 13 24 22 Brand en Wim Cerutti onlangs die zijn naam dankt aan zijn beroep. een boek geschreven? Camer verwijst naar het gilde dat dank- 9. In welke straat ligt het Luthershof? zij Hugo daar gevestigd was. De steen 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 10. Hoe heet de stichteres van ho e die dateert uit 1612, is in 1973 tezamen In den Groenen Tuin? met het huis gerestaureerd.

12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 11. Welk ho e hee zwart en geel geschilderde luiken? PRIJSVRAAG 12. Welk beroep had Frans Loenen? Inzendingen naar info@haarlemse-ho eskrant. Onder de goede inzenders wordt een mooie 13. Welk hof stichtte Margaretha Stuur uw reactie naar bos bloemen verloot. Lotsendochter? info@haarlemse-ho eskrant en maak kans op een waardebon van € 15.

Jawel Ria Tel, er is ook een gevelsteen ‘De Hoop’ in de Ridderstraat, maar de in Kleurplaat- nr. 39 afgebeelde hangt toch echt op de Botermarkt. Annie Visser wint dit keer wedstrijd de bon. Gefeliciteerd.

inds het virus zijn de ho es voor- lopig gesloten, maar met deze kleur- plaat van Alex van Koten, kun je er Stoch in eentje zijn. En wie, groot of klein, Volg deHaarlemse klaar is met dit stilleven kan zich ook nog Hofjeskrant op Facebook! extra uitleven. Verzin voor de leuk een Voor het laatste nieuws en de laatste fi lmpjes! hoopvolle spreuk. Download de kleur- plaat en druk af op A4. Scan uw resultaat of maak een foto en stuur uw inzending op naar: info@haarlemse-ho eskrant.nl en maak kans op een van de drie exemplaren van het boek ‘Het ho e van Trijn Jansdochter Amen-In den Groenen Tuin-1616’. www.facebook.com/HaarlemseHofjeskrant

GRATIS Haarlemse meenemen! Hofjeskrant Haarlem: DekaMarkt Rijksstraatweg 283, Rijksstraat- weg 40-42, Anthony Fokkerlaan, Eksterlaan, Meester Cornelisstraat, Schalkwijkerstraat, Gedempte Oude Gracht, Amsterdamstraat, Prinses Beatrixplein, Oran- jeboomstraat, Ramplaan en Floridaplein. VOMAR Da Vinciplein, Stephensonstraat en Paul Krugerkade. JUMBO Engelenburg. PLUS Rijksstraatweg en de Coop Stuyvesantplein. AH Floriadeplein, Marsman- plein, Soendaplein, Drossestraat, Westergracht, Grote Houtstraat, Kruisstraat en Spoorwegstraat. VVV, Noord-Hollands Archief, Van der Pigge, Muys Kan- toor & Cadeau, DEKATUIN. Bibliotheken Gast- huisstraat, Planetenlaan en Leonard Springerlaan. Om niets Heemstede: VOMAR Binnenweg, AH Blekers- vaartweg, SPAR Te Winkelhof en PRIMERA De te vergeten! Pijp Raadhuisstraat, Bibliotheek Julianaplein. Bloemendaal: AH en Papyrium Bloemendaalseweg. Reacties: [email protected] Website: www.haarlemse-hofjeskrant.nl De Haarlemse Ho eskrant wordt  nancieel gesteund door Ho e Codde & Van Beresteyn, Ho e In den Groenen Tuin en diverse fondsen.

Open: ma. t/m vr. van 9.00-18.00 uur Oplage: 5.000 zaterdag van 10.00 - 17.00 uur Redactie: Willem Brand Gedempte Oude Gracht 108 Eindredactie: Paula Willems Haarlem, Tel: 023 5315513 Vormgeving: Kees Reniers www.muyskantoor.nl HHK 41 verschijnt september 2020

8