Te Koop: 'Echte' Van Gogh Vincent Van Gogh in Remonstrantse Hofje
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
GRATIS NR. LENTEHaarlemse 43 43 2021 informatief e n c u l t u r e e l meenemen! Hofjesskrant Vincent van Gogh in Remonstrantse Hofje “Wat is het een genot om zo’n Frans Hals te zien,” schreef Vincent van Gogh in 1885 aan zijn broer Theo. Vier jaar eerder, in december 1881, was Vincent op bezoek geweest bij zijn zus Willemien in het Remonstrantse Hofje. Ook zag hij toen in het Stedelijk Museum de schutters- stukken van de door hem zeer bewonderde Frans Hals. e hebt onderhand toch wel alles over de hofjes verteld, merken mensen re- gelmatig op. Niet dus. Er zijn nog zo- ud-conservator Frans Jveel niet omgekeerde stenen waaronder Hals Museum Antoon een verrassend stukje geschiedenis ligt. Erftemeijer ontdekte dat Laatst was ik in het Remonstrantse Hof- OVincent in zijn Haagse periode af je, waar regent Jan Saveur terloops iets en toe zijn zus bezocht. Willemien zei over het bezoek van Vincent van (1862-1941) was op 19-jarige leef- Gogh aan zijn hofje. Vincents zus Wille- tijd naar Haarlem verhuisd. mien was gouvernante bij een weduwe Zij ging daar als gouvernante met vijf dochters, bij wie ze in het hofje werken bij de uit Nederlands-Indië teruggekeerde weduwe Adriana Scheffer-Michielsen en haar vijf jonge dochters. Meestal woonde een gouvernante in. Willemien zou dit werk zo’n anderhalf jaar doen. Begin december 1881 was Vincent, sporend van Den Haag naar Amsterdam, nog even in Haarlem uitgestapt. “Ik ben toen ook nog even bij Willemien ge- weest, die er goed uitziet en ge- zond en opgewekt” schreef hij Theo. > Illustratie Alex van Koten Aan het eind van die maand was hij langer bij haar op bezoek. Aan woonde. Ik kon mijn geluk niet op. Zo Theo schreef hij dit keer: “Ik zat staan twee van Nederlands grootste heel gezellig bij ons lief zusje Wil- schilders in deze editie: Frans Hals en lemien en ik wandelde met haar.” Vincent van Gogh. Nu Rembrandt nog. > Illustratie Otto Schilling Zij had een speciale betekenis voor Op mij staat even geen rem. Vincent: zij was een tijdlang het hebben bij dit uitzichtloze ‘project’ schrijft geest van redacteur Willem Brand. contact tussen hem en de door Erftemeijer. Op pagina 6 staat een brief die Bron: A. Erftemeijer in Haarlemse Kunstca- hem obsessief beminde nicht Kee Vincent aan Willemien geschreven zou kun- hiers 1; 99 uitgevers, Haarlem 2017 Vos. Willemien zal hem getroost nen hebben, ontsproten aan de creatieve Willem Brand Verjaardagshappening Te koop: 'Echte' Van Gogh De 70ste verjaardag van Marianne Ritskes werd een onver- De Hofjeskrant plaatste in eerdere wachte happening, geheel in stijl van het Hofje In den Groenen edities aquarellen en inkttekeningen Tuin waar de dames wel van een feestje houden. Maar ja, van het voormalig Hofje Guurt Burret, corona hè, hoe moest dat nou leuk aangepakt worden. het Vrouwe en Anthonie Gasthuis, Hofje In den Groenen Tuin, het Hofje van Noblet en het Proveniershof van de hand van Haarlemmer Otto Schilling. > Otto Schilling aan het werk p uitnodiging van de krant legde hij met aquarelpotlood broer en zus Van Gogh vast (zie hierboven). Met dit werk toont Schilling zijn meesterschap op twee terreinen: dat van de portretkunst en dat van het historisch O‘landschap’. Exclusief voor de lezers van de Hofjeskrant is de print van 36 x 30 cm van dit bijzondere werk inclusief bezorging aan huis te koop voor € 24,95. De helft van de opbrengst gaat naar Stichting de Hofjeskrant. Bestellen via [email protected] of bel 06 273 633 16. pomp het touw vast. Hoe spitsvondig om Als toegift zongen alle bewoonsters ‘Lang zo een gevoel van samen te creëren. zal ze leven’. Erna zette de verbindingslijn Ondanks de miezer ging het feestje in de zich in beweging en bood Marianne staand buitenlucht gewoon door. John van der in haar deuropening haar hofgenoten een Wal van het You Tube-kanaal 023tvonline zelfgebakken stuk taart aan. Hartverwar- filmde het. De feestelijke aftrap kwam van mend vond zij de verjaardagsverrassing: bewoonster Michaëla Bijlsma die een ver- ‘Mijn hart maakt vreugdesprongetjes.’ e twee goede bufen Kirsten en ‘verbindingslijn’, een touw met ballonnen jaardagslied vertolkte: ‘Haar naam is Mari- Het filmverslag is te zien op de website van Renske Straatsma staken de kop- op anderhalve meter afstand! Iedereen anne, de jarige van het hof. Dus drink op de Haarlemse Hofjeskrant: www.haarlemse- Dpen bij elkaar en bedachten de hield staand in een kring rond de hofjes- Marianne, proost en mazzeltov.’ hofjeskrant.nl. 1 Haarlemse Hofjeskrant Halszaak - de bizarre geschiedenis van de verkoop van de ‘Beresteyn-Halsen’ Het Hofje van Beresteyn had waardevolle schil- derijen in haar bezit. Vier daarvan, waarvan twee destijds aan Frans Hals toegeschreven werden, zijn aan het eind van de 19de eeuw voor hoge bedragen verkocht. De kranten stonden er bol van. Werken van Haarlems grootmeester verkocht aan het buitenland, schande! e vraagt je af waarom de regenten dit gebogen en glimlachend, gedaan hebben. Echter, notulen van schittert het fijn door- vergaderingen hierover zijn er niet. werkte gezichtje van le- JWim Cerutti - schrijver van het boek ‘De vensgloed.’ weldadige hofjes van Pieter Janszoon Cod- de en Nicolaas van Beresteyn’ - stelt dat die Verkoop in kasboek waarschijnlijk expres door de regenten zijn Door de beoordeling van versnipperd. Hij kan zich nauwelijks voor- Vosmaer en later ook stellen dat er over deze zaak niets is vastge- prof. William Unger, en legd. Dat riekt naar opzet, schrijft hij. de heisa in de kranten, groeit de Halshype en Emerentia Het meest is te doen geweest om het in circa 1635 geschilderde doek van Eme- rentia van Beresteyn, de zus van stichter Nicolaas. Dit werd in 1882 door de re- genten van het Hofje van Beresteyn voor 100.000 gulden verkocht aan barones > De vier kopieën in de regentenkamer van Hofje Codde en van Beresteyn. Mathilde von Rothschild. De reden voor dit hoge bedrag? Frans Hals zou het ge- dienen de kopers zich aan. daarmee? Nou, die blijken dus schilderd hebben. De drie andere schil- De verkoop is heiligschennis, niet door hem geschilderd te derijen zijn in 1885 voor 50.000 gulden schrijft Alberdingk Thijm in de zijn. Kunstkenners zijn er in- verkocht aan het Louvre. Hierbij was Spectator. Joannes van Vloten middels van overtuigd dat ze ge- een familietafereel dat ook van Frans vraagt zich in de Haerlemse maakt werden door de Haarlem- Hals zou zijn. Courant af: ‘Aan wie de schuld se schilder Pieter Soutman. der verkwanseling? In het ar- Kunstkenners overtuigd chief van het hofje in Haarlem is Halszaak Het schilderij Emerentia hangt sinds over de verkoop alleen in het De verkoop die rond 1880 een 1935 in Waddesdon Manor, een Rot- kasboek iets te vinden! Vermoe- Halszaak werd blijkt dus geen schild-kasteel niet ver van Oxford. Daar delijk hebben de regenten niet verkwanseling, maar een geluk- bleek nog een heel dossier aanwezig lang na de verkoop alle stukken kig uitgepakt verkoopavontuur. over de aankooponderhandelingen. Het vernietigd.’ Burgemeester Jos Wienen zei tij- onderzoek van Cerutti brengt aan het dens de presentatie van Cerutti’s licht dat kunstkenners ook maar men- Kopieën boek: ‘Hoe men daar nu ook te- sen zijn. Dichter E.J. Potgieter schrijft De regenten hebben vóór de ver- genaan kijkt, de verkoop heeft verliefd over Emerentia: ‘Haar lach, koop van de vier schilderijen ko- bijgedragen tot de groei van het door Frans Hals onsterfelijk gemaakt, pieën laten maken door de schil- vermogen. De financiële positie maakt indruk voor het leven.’ Zwaar on- der P.Th. van Wijngaerdt. Deze stelt de regenten van Codde en der de indruk is ook Frans Hals-kenner zijn zeer geslaagd, een sieraad van Beresteyn in staat met giften Carel Vosmaer. ‘Een wonder der voor de huidige regentenkamer. andere hofjes en goede doelen te schoonheid. En het kopje! Iets terzijde > Emerentia in 1635 geschilderd werd in 1882 verkocht En de Frans Halsen, hoe is het ondersteunen.’ > De regentenkamer van het voormalig Hofje van Beresteyn in de Lange Herenstraat (1964). Te zien > ‘Het familietafereel’ toont het gezin van Paulus en Catharina van Beresteyn. De latere hofjesstich- zijn (de kopieën van) het familietafereel en Emerentia. Niet van Frans Hals, zoals we nu weten, ter Nicolaas zit op schoot bij de rechter min en probeert met beide handjes het vogeltje van broer maar van Pieter Soutman. Arnout te pakken. Emerentia zit aan de voeten van de min. 2 Haarlemse Hofjeskrant Luistervinken bij vroeg lenteconcert Sierkers als symbool Op een voorjaarsdag in februari namen de regenten van het Hofje van Bakenes, Job Thöne en Jan Dirk Enschedé, de gelegenheid te baat en organiseerden openluchtconcerten. e eerste in het Hofje van Bakenes en de tweede direct erna in het er- naast gelegen Hofje van Enschedé, Dwaar Thöne en Enschedé sociaal regenten zijn. Job Thöne: ‘Na maanden zonder ver- e coronapandemie is helaas nog gaderingen, borrels, Kerstdiner en andere niet ten einde. Het aantal be- gezellige bijeenkomsten wilden we onze smettingen en ziekenhuisopna- dames een verpozing bieden. Zo ontstond Dmes is nog steeds (te) hoog en de bezet- het idee van een coronaconcert, met name ting van de intensive-care-bedden in de toen we hoorden dat Fredie Kuiper een co- ziekenhuizen is kritiek. Het openbare le- ronalied gecomponeerd had.’ ven kwam dit voorjaar opnieuw tot stil- Fredie Kuiper op accordeon en de klas- stand en dat was niet alleen te merken in siek violiste Suzanne Groot brachten een de winkels, de horeca en het culturele le- gevarieerd programma. Muziek uit The ven in de stad, maar ook in onze hofjes, Godfather, Franse nummers, Fredie’s klas- die ten dele weer opnieuw werden geslo- sieker ‘Haarlem wat ben je mooi’ en haar ten of beperkt toegankelijk werden ver- coronalied ‘Het is nooit zo stil geweest in klaard voor niet-bewoners.