Over Behang En Driekwart Tuinvaas Ontsierd
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
GRATIS NAJAARHaarlemse NR. 41 41 2020 informatief e n c u l t u r e e l meenemen! Hofjesskrant Elan Wonen draagt Teylers Hofje over Wooncorporatie Elan Wonen is van plan het Teylers Hofje over te dragen. De nieuwe eigenaar wordt zo goed als zeker Vereniging Hendrick de Keyser, eigenaar van een keur aan historische huizen waaronder het Hodshonhuis. iefdadigheidshofes zijn gesticht door rijke burgers. Hun portretten n 2007 verkocht de Stichting tot Be- werden als eerbetoon opgehangen inL regentenkamers, de ruimte waar de houd van het Teylers Hofe het hofe aan Elan Wonen. Er was een groot- bestuurders van het hofe vergaderen. Ischeepse restauratie nodig en de vrijwillige Die kamers zijn een soort pronkkamers, bestuursleden keken daar nogal tegenop. in sommige was het goudleerbehang de Arend Mol, destijds adjunct-directeur van kers op de interieurtaart. Er zijn hofes Elan Wonen: ‘We hebben de boeken mogen die nooit een regentenkamer hebben ge- inzien, uiteraard was de restauratie ook on- had zoals het Brouwers- en Bruinings- derwerp van gesprek. We hebben vooraf hofe. Reden is dat die qua oppervlak ook een inspectie laten doen. Er is toen af- gewoonweg te klein waren. Het Hofe gesproken dat de woningen beschikbaar van Heijthuijsen had er één, maar het be- zouden blijven voor dames met een be- perkte beurs.’ Terugkijkend zegt Mol dat als de herzie- ne woningwet toen van kracht was geweest de overname waarschijnlijk niet was door- gegaan. ‘Vanaf 2014 moesten we ons beper- ken tot onze kerntaken, sober en doelmatig zijn. Je kunt je afvragen of het bezit van een > (Sociale afstand in) Hofe van Staats hofe in zo’n doelstelling past. Je moet de overname in dat tijdsgewricht zien.’ stuur maakte er een woning van. Bij Hof- je in den Groenen Tuin ging het precies andersom. De regentenkamers zijn tijdens de Open Monumentendagen > Foto Noord-Hollands Archief/Jos Fielmich helaas gesloten. U kunt er in deze krant Ontsierd wel op papier een kijkje nemen. Marieke Heilbron, directeur-bestuurder Carlo Huijts, directeur van Hendrick de Gaat het zicht op het Frans van Elan Wonen: ‘Alle seinen staan op Keyser: ‘Onze Vereniging ontfermt zich Loenenhofje en het Luthers groen, maar nog niet alles is in kannen en graag over het Teylers Hofe. Het complex Wilem Brand Hofje extra ontsierd worden kruiken. Onze intentie is het hofe keurig spreekt door zijn statige architectuur zeer van een elfal ‘woongemeenschappen’, van over te dragen. Dat zal in het najaar plaats- tot de verbeelding en is door zijn oprich- de 17de tot in de 20ste eeuw, ieder met zijn door een tweede hoge dakop- vinden. Voor de bewoners, eind augustus tingsgeschiedenis belangrijk om goed te specifeke karakter, dat wij proberen zo bouw op de Kinderhuisvest? ingelicht, zal er niet veel veranderen. beschermen. De Vereniging is al eigenaar goed mogelijk te behouden.” Over behang en driekwart tuinvaas Het goudleerbehang in het Frans Loenenhofje was eind 18de eeuw een krijgertje. Toen eind jaren tachtig Eloy Koldeweij, dé expert op het gebied van goudleerbehang, op bezoek kwam bleek dat het motief van de beroemde architect Daniel Marot was. e gemeente had geen bezwaar tegen de eerste. En dat terwijl egent Maarten Poldermans: ‘Ik die inging tegen het bestem- veerde op toen ik die naam hoorde, Dmingsplan en vanuit de Zijlweg deels het omdat wij bij de Archeologische RDienst met hem bezig waren.’ Hij toont de zicht wegnam op de spits van de Luther- se kerk. De besturen van de hofes waren replica van een tuinvaas die in grote getale toen volledig verrast, maar hebben nu in de tuin van Paleis ‘t Loo moet hebben gestaan. ‘Marot had die ontworpen. Ze wel op tijd bezwaar aangetekend. Vol- > Maarten Poldermans, regent van het Frans Loenenhofe gens Lieuwe Zoodsma, voorzitter van de bleken gebakken door een pottenbakker stichting Haarlemse Hofes en regent van op de Burgwal waar wij net opgravingen ning op ‘t Loo in aanwezigheid van konin- De gemeente heef er nog een stel aange- het Luthers Hofe, is het een aantasting deden. We hadden scherven van zo’n zes- gin Elizabeth van Engeland en koningin schaf voor belangrijke gasten.’ Op het van het beschermde stadsgezicht. tien vazen. Toen Wies Erkelens, de conser- Juliana.’ exemplaar dat Maarten in zijn handen Zoodsma: ‘De gemeente ziet een tweede vator van Paleis ‘t Loo die zag, sprong ze Maarten heef samen met medewerkster houdt, liet hij zowel het wapen van Haar- dakopbouw wel zitten omdat die de eer- een gat in de lucht. Mag ik dan zo’n drie- Sabina van Vlijmen een aantal replica’s lem als dat van Frans Loenen schilderen. ste zou verzachten. Hoe bedenk je het!’ kwart in elkaar gezette pot mee, vroeg ze. laten maken. ‘De kostprijs ervan was 225 Lees verder over goudleerbehang op pagi- Enkele weken erna stond die bij de ope- gulden, we verkochten ze voor 250 gulden. na 4 en 5. 1 Haarlemse Hofjeskrant Teylers regentenkamer was niet warm te stoken De vermogende handelaar en zijdefabrikant Pieter Teyler van der Hulst overleed op 8 april 1778. In zijn testament gaf hij vijf vrienden de opdracht kunsten, wetenschap en godsdienst te stimuleren en aan armenzorg te doen. eze Directeuren van Teylers Stich- ting gingen voortvarend aan de slag. Zij bouwden achter Teylers Dwoonhuis een grote ovale zaal, de kern van het huidige museum. Tevens richtten ze een wetenschappelijk en een godgeleerd ge- nootschap op. Voor armenzorg besloten ze een nieuw hofe te bouwen. Er was al een hofe van Teyler aan het Klein Heiligland, maar dat vonden ze niet geschikt om te ver- groten. Daarom kochten ze in 1784 bier- brouwerij Het Hoefjzer aan de Kouden- horn. Deze werd afgebroken en hier verrees een nieuw hofe. Feestmaal U kent vast het statige hoofdgebouw van het huidige Teylers Hofe met de vier zui- len, geïnspireerd op de Griekse bouwkunst. > Regentenkamer Teylers Hofe (foto Teylers Museum, Haarlem, Nederland) Dat zich daarachter behuizing voor ‘arm- lastige vrouwen’ bevindt, verwacht je niet. sluitend kaarslicht. Niels: ‘Wanneer Teylers (Al verdienen weduwen die hun hele leven Stichting hier haar traditionele Kunstbe- als huishoudelijke hulp gewerkt hebben schouwing organiseert, worden zelfs de voor rijke burgers, natuurlijk best een pa- lange kleipijpen weer tevoorschijn gehaald.’ leisje.) De ruime regentenkamer van maar liefst zes meter hoog werd in 1790 met een feestmaal ofcieel in gebruik genomen. Slechts kort werd hij als zodanig gebruikt, sinds 1810 vergaderen de Directeuren in het Pieter Teylerhuis aan de Damstraat. Het gebouw op de Koudenhorn bleek niet warm te stoken. Eerste conservator Op de gordijnen en het vloerkleed na is de regentenkamer intact gebleven. In het oog springt het levensgrote portret van de eer- ste vijf Directeuren en de architect, ge- maakt door Wybrand Hendriks. Hij zou de eerste conservator van de kunstcollecties Vlechtwerk worden en was ook kastelein van het mu- De oorspronkelijke kleuren van de gordij- seum. Onder zijn bewind is onder andere nen zouden blauw en wit zijn geweest, ook > De eerste vijf Directeuren van Teylers Stichting geschilderd door Wybren Hendriks, de eerste de verzameling tekeningen van Michelan- gebruikt voor de bekleding van de venster- conservator van de kunstcollecties (foto Teylers Museum, Haarlem, Nederland) gelo en Rafaël in Italië aangekocht. banken en de achttien stoelen. Die lichte De enige man op het schilderij die staat is toets moet mooi hebben gecombineerd stoelen. Deze hebben aan de bovenzijde in de balustrade van de gevel van het de architect van het hofe, Leendert Vier- met het donkere eiken. Nu is alle pluche een rand die versierd is met een Griekse hoofdgebouw! vant. Achter hem is de ovale museumzaal te rood. De uitschuifare eettafel heef ge- vaas, terwijl de voorregel van de zitting zien, die hij ook ontwierp. Het is aanneme- draaide poten, net als de mahoniehouten vlechtwerk is. Datzelfde motief komt terug Wandtafel lijk dat de Directeuren zich bevinden in het De houten kandelaren in de kamer hebben Pieter Teylerhuis, waar zij tot op de dag van vergulde hulsttakken. Net als de wandtafel vandaag vergaderen. Boven het schilderij (met daarop in een doosje vier pijpen!), staat een monogram van Pieter Teyler van zijn ze gemaakt door de Haarlemse beeld- der Hulst met daaronder op een banderol houwer Jan Woortman. Later roemt een de namen van de geportretteerden. geschiedschrijver het als snij- en beeldwerk dat een meesterhand verraadt. Wanden, Kaarslicht meubels en verlichting vormden volgens De vier wanden van de regentenkamer in hem een passend ensemble. het Teylers Hofe zijn geheel van eikenhout, De huidige Directeuren van Teylers wat in die tijd zelden voorkwam. Links en Stichting hebben deze mahoniehouten rechts van de massieve toegangsdeuren zijn wandtafel onlangs geheel laten restaureren. onopvallende deuren naar twee sobere Ook dat is immers een taak van de Teylers spreekkamers. De Hofeskrant bezoekt de Stichting: het bewaren van het erfgoed van regentenkamer met Niels Teves, één van de Pieter Teyler. De stichting heef het hofe in vijf huidige Directeuren. Hij vertelt, nadat 2008 aan Elan Wonen overgedragen, met hij de vier meter hoge luiken heef openge- uitzondering van de regentenvertrekken. klapt, dat de ruimte slechts een enkele keer Ook is afgesproken dat er niet getornd per jaar wordt gebruikt. De gaskachel gaat mag worden aan de beginselen: het Teylers dan niet aan en indien men ’s avonds bij- Hofe huisvest dames op basis van sociale eenkomt verlicht men de kamer met uit- woninghuur. 2 Haarlemse Hofjeskrant Hofjesconcerten in coronatijden Woonvorm met veerkracht Het culturele leven was in de eerste coronamaanden zo goed als tot stilstand gekomen. Hoewel er online veel te genieten viel, miste de magie van een liveoptreden. Het was dan ook best bijzonder dat fluitiste Marion Schopman en harpiste Aimée van Delden in mei een korte hofjestour maakten. e Haarlemse hofes zijn in gewone tijden regelmatig het décor van optredens, zoals tijdens de Koor- oen ik gevraagd werd toe te treden Dbiënnale en het Korenlint.