'Teylers Hofje'

Partner van ‘Hendrick de Keyser’ voor bijzondere projecten op het gebied van cultuur en monumenten Ieder jaar verwerven wij een bijzonder huis uit de bijdrage van de BankGiro Loterij Vereniging tot behoud van waardevolle huizen in Nederland • Huis Bartolotti, Herengracht 172, 1016 BP, Amsterdam • 020 - 521 06 30 • [email protected] • Bericht aan de Leden • januari 2021 P2 Onderhoud: Herstel van de rieten kap van ‘De Barmhartige Samaritaan’ P4 Vooruitblik: Museumhuis met een keizerlijk én koninklijk tintje it vroege Bericht geeft ons de gelegenheid u een zeer goed kap van onze stolpboerderij is vervangen. Bij Externe Relaties wordt en gezond 2021 te wensen. Tijdens de huidige Corona-crisis gewerkt aan de ontwikkeling van twee nieuwe Museumhuizen die blijkt maar weer dat deze wens niet zonder betekenis is. voor de zomer hun deuren openen. Voor de inrichting van deze huizen werven wij bruiklenen uit indrukwekkende collecties! DMet de inhoud van dit Bericht brengen wij u, meer dan ooit, graag op de hoogte van het enthousiasme waarmee wij ons werk voortzetten. Wij wensen u veel leesplezier en hopen van harte u in de loop van dit Op de valreep van 2020 verwierven wij het prachtige Teylers Hofje jaar weer te ontmoeten bij onze activiteiten of in de Museumhuizen. aan de Koudenhorn in Haarlem. Daarnaast zijn er door het team Onderzoek interessante vondsten gedaan, zoals bij Oude Waal 7 te Amsterdam en bij E.M. Beimastrjitte 18 te Eastermar. Het reguliere Carlo Huijts Wieske Wijngaards Isja Finaly onderhoud gaat uiteraard door, bijvoorbeeld in Blokker waar de rieten directeur Algemeen directeur Externe Relaties directeur Beheer Aanwinst ‘Teylers Hofje’ Koudenhorn 64 in Haarlem Hofjes zijn een typisch Nederlands verschijn- 1785 en 1787 naar ontwerp van de sel. Ze waren bedoeld als huisvesting voor Amsterdamse stadsbouwmeester Leendert oudere alleenstaanden, veelal weduwen van Viervant (1752-1801). De bouwstijl van het een specifieke geloofsrichting. Een hofje hofje was uniek voor die tijd. Het wordt bestond uit een aantal van de straat afgekeer- gezien als één van de eerste voorbeelden van de (kamer)woningen gelegen aan een het neoclassicisme in Nederland, dat zich binnenplaats, waar men gratis of tegen een eind 18de eeuw ontwikkelde. De monumen- kleine vergoeding kon wonen. In sommige tale vorm lijkt een specifieke wens te zijn gevallen kregen de bewoners kostgeld. Vanaf geweest van de directeuren van de Teylers het einde van de 16de eeuw werden op Stichting, die de nalatenschap van Teyler talloze plaatsen in het land hofjes gesticht, beheerden en opdracht gaven tot de bouw. meestal uit liefdadigheid gefinancierd door Viervant moest het hofje ontwerpen ‘‘in een welgestelde families of de kerk. Ze kunnen deftige en welgeschikte Bouworde’’ en afzien worden gevonden in steden als Amsterdam, van overmatige decoratie. Met name het Den Haag, Groningen en in het bijzonder monumentale entreegebouw aan de Haarlem, dat vanwege de grote hoeveelheid Koudenhorn, met een vrijstaande zuilenpor- hofjes ook wel bekend staat als de ‘hofjes- tiek en een regentenkamer, is zeer bijzonder. stad’. ‘Hendrick de Keyser’ bezit reeds lange Rondom een hierachter gelegen binnenplaats tijd een aantal voorbeelden, zoals het Claes werden 24 woningen voor weduwen van alle Stapelshofje in Hoorn, het Heilige Geesthofje kerkelijke gezindten gerealiseerd. Tot op de in Naaldwijk en het Hofje van Belois in dag van vandaag is het hofje op die manier in Schiedam. Met de verwerving van het Teylers gebruik. Het Teylers Hofje was laatstelijk Hofje in Haarlem is de Vereniging nu zonder eigendom van woningcorporatie Elan Wonen. twijfel in het bezit gekomen van één van de De woningcorporatie heeft het Teylers Hofje meest monumentale hofjes in ons land. overgedragen aan de Vereniging om het Het Teylers Hofje werd gesticht uit de voortbestaan te kunnen garanderen. nalatenschap van de steenrijke zijdefabrikant en geldhandelaar Pieter Teyler van der Hulst, tevens grondlegger van het beroemde Teylers Museum. Het werd gebouwd tussen Foto: Arjan Bronkhorst Arjan Foto: 02 — Bericht aan de Leden januari 2021 Onderhoud Herstel van de rieten kap van ‘De Barmhartige Samaritaan’ Westerblokker 39, Blokker ‘De Barmhartige Samaritaan’ in Blokker ontleent zijn naam aan een gebeeldhouwd reliëf met Bijbelse voorstelling in het kalf boven de deur. Het pand uit 1659 is een prachtig voorbeeld van een 17de-eeuwse West- Friese stolpboerderij. Karakteristiek voor zo’n boerderij is het centraal geplaatste hooivak (het ‘vierkant’), daar waar de deel zit, onder een piramidevormig, deels rietgedekt dak. De boerderij heeft veel historische details behouden, zoals de trapgevel met siermetselwerk in de boogvelden. Daarachter bevindt zich het oorspronkelijke woongedeelte, ook herkenbaar doordat het dak ter plaatse van de binnenhaard niet met riet maar met pannen gedekt is. Nadat ‘Hendrick de Keyser’ in 1990 eigenaar werd, is de rieten kap enkele malen opgestopt. Nu, na 30 jaar, was groot herstel nodig en werd de kap opnieuw gedekt. De levensduur van een rieten kap is onder andere afhankelijk van de hellingshoek van het dak; hoe groter de hoek, hoe langer de kap meegaat. Daarnaast hebben omringende loofbomen een negatieve invloed op de levensduur. Door loofbomen blijft het riet langer nat en vindt meer mosgroei plaats. Vanwege de sterke hellingshoek in combinatie met de invloed van de bomen, heeft de kap in Blokker 30 jaar trouwe dienst gedaan. De kap is op de traditionele manier gedekt, dat wil zeggen zonder beplating onder het riet (‘onbeschoten’). Hierdoor is de authenticiteit en de historische waarde van de boerderij zoveel mogelijk intact gebleven. Nieuws Nog geen ledenactiviteiten in verband et COVID-19 Verleden jaar zijn in verband met COVID-19 video’s, waaronder de lezing over ‘De Roode weinig ledenactiviteiten doorgegaan. Door de Pan’ die architectuurhistoricus Niek Smit voortdurende beperkingen is het momenteel verleden jaar gaf tijdens de digitale Algemene nog niet mogelijk om voor u activiteiten te Ledenvergadering. Een mooie aanvulling op het organiseren. Om die reden vindt u in dit Bericht Jaarartikel 2019 over dit bijzondere vakantiehuis nog geen agenda en is het bekende boekje uit 1910. Onder dit artikel staat een QR-code die Vrijkaart ‘Toegankelijke Panden’ nog niet verschenen. u rechtstreeks naar de video van de lezing brengt. De hoop is nu dat in de loop van dit jaar de Als de Museumhuizen van de Vereniging weer deuren voor u weer open kunnen. In de agenda open mogen, bent u daar als lid van harte voor een van het volgende Bericht aan de Leden vindt welkom; naast dit artikel vindt u een vrijkaart u dan, indien mogelijk, een agenda met de waarmee u met z’n tweeën een Museumhuis naar Museumhuis openstellingen van onze huizen en speciale keuze op een door u gewenste datum en tijdstip ledenactiviteiten. kunt bezoeken. Op www.museumhuizen.nl vindt u het aanbod en de openingstijden. Hier kunt u naar keuze Kijk ook eens op het Youtube-kanaal van de van tevoren uw bezoek plannen door een ticket Vereniging. Daar vindt u diverse interessante (entree met vrijkaart) met tijdslot te reserveren. 2 personen Plan van tevoren uw bezoek door online een ticket (entree met vrijkaart) met tijdslot te reserveren. Kijk voor adressen en openingstijden op: Scan de QR-code en ga rechtstreeks naar www.museumhuizen.nl de video van de lezing over De Roode Pan Bericht aan de Leden januari 2021 — 03 Onderzoek Vondsten bij historisch huizenonderzoek Achter de schermen van de Vereniging wordt gestaag doorgewerkt aan het onderzoek naar de huizen die recentelijk in bezit zijn gekomen. De resultaten hiervan worden gepubliceerd in de katernen van ‘Huizen in Nederland’. Voor dit Bericht aan de Leden wordt alvast een tipje van de sluier opgelicht en worden twee bijzondere vondsten met u gedeeld. Oude Waal 7, Amsterdam E.M. Beimastraat 18, Eastermar Boedelinventaris van een kelderwoning Historische krant achter een schouwstukje In de 19de eeuw barstte Amsterdam uit haar Oude kranten werden vroeger voor allerhande voegen. De bevolkingsdruk was zo hoog dat de gebruik ingezet, onder andere als grondpapier voor armere bevolking op allerlei plekken ging wonen het behang. In het ‘Dam Jaarsma Hûs’ in Eastermar die daar eigenlijk niet geschikt voor waren, zoals in troffen we delen van een oude krant aan achter een kelders of op zolders. Bij het onderzoek naar het recent verworven Oude Waal 7 bleek dat dit ook hier het geval moet zijn geweest. In 1806 werd de kelder van het pand los verhuurd als woning. Hier woonde de scheepstimmermansknecht Jan Takens met zijn echtgenote Sara Heerout en hun doch- ter, Willemina. Het gezin van Takens viel onder de armenzorg van de Gereformeerde Diaconie. De kelder, amper van stahoogte, donker en vochtig, moet een erg onhygiënische leefruimte zijn geweest. Jan en Sara stierven jong en kort na elkaar, terwijl Willemina nog minderjarig was. Zij werd opge- vangen in het weeshuis. Om voor haar verblijf te kunnen betalen, werden de eigendommen van haar ouders verkocht. De Diaconie stelde daarvoor Met speurwerk is de exacte krantenpagina achterhaald een boedelinventaris op van de kelderwoning waar schouwstukje in de voorkamer. In Friesland komen dergelijke schoorsteenstukken vaker voor, gedrukt, geschilderd en chromolithografieën, maar ze zijn soms moeilijk te dateren. Op basis van het kadas- ter kon worden vastgesteld dat het huis in 1875 of 1876 moet zijn gebouwd, op de plaats van oudere bebouwing. Aan de randen van het schouwstuk, met een voorstelling van een jachtstilleven, waren enkele stukjes van een krant te zien, die de nieuws- gierigheid wekten. Met enig digitaal speurwerk is de exacte krantenpagina achterhaald. Het gaat om een advertentiepagina uit de Leeuwarder Courant van 6 april 1875, wat betekent dat het schouwstuk waarschijnlijk bij de bouw is aangebracht en Boedelinventaris Sara Heerout, weduwe Jan Takens waarmee het bouwjaar van het huis is bevestigd! De krantenpagina geeft een mooi beeld van die Willemina opgroeide. Deze geeft ons een bijzonder tijd. Zo vinden we advertenties voor twee Engelse kijkje in het leven van een arm gezin aan het begin herenmodewinkels: C.H.M.

Load more