GRATIS

NR. voorjaarHaarlemse 3737 2019 informatief e n c u l t u r e e l meenemen! Hofjeskrant Het hofje van Bomans De kop suggereert dat er een hofje bestaat dat naar een van Nederlandse grootste schrijvers is vernoemd. Dat is niet het geval. Maar wat niet is kan nog komen. et Knarrenhof in Zwolle kreeg aarlemmer Godfried volop aandacht. Ook in deze Bomans was een veelzijdig krant. Want in is er schrijver. Hij leek elk ookH een grote groep krasse knarren die Hgenre aan te kunnen: sprookje, bio- best zelfvoorzienend en mantelzorgend grafie, detectiveverhaal. Parodie en door het leven wil. Tante Pollewop en Pa plechtstatigheid gingen bij hem Pinkelman hebben zich ook opgegeven. hand in hand. ‘Humor is overwon- Pinkelman: ‘Na onze wereldreis zijn we nen droefheid’, zei hij. Na de oorlog hard aan onze oude dag toe. Tante wil begint hij met tekenaar Carol Voges haar beste beentje voorzetten in de tuin, in de Volkskrant de strip Pa Pinkel- zij is een kei in bestraten en ik kan heel man en Tante Pollewop. De licht absurdistische strip was oorspron- kelijk bedoeld voor kinderen, maar trok al gauw een volwassenener lezerspubliek. Pa Pinkelman wordt gekenmerkt door zijn ronde bril- letje, zijn magische bolhoed en zijn sigaar. Hij komt uit een oud tove- naarsgeslacht, maar zijn eigen toverkwaliteiten zijn ronduit mid- delmatig. Op sommige weekdagen is hij maar tot een enkel tover- creatief boekhouden en tegelijk goed op kunstje in staat. De strip is een de kleintjes letten. Een kinderdagverblijf succes, er verschijnen uiteinde- Illustratie Alex van Koten op de hof houdt ons van de straat én lijk vier bundels met avonturen jeugdig. Wie het kleine niet beheert, is van dit heerschap. in een hofje. Pa Pinkelman verdient een leuke Haarlems hofje in gedachten hebben het grote niet weert. Er zal vast plek zijn In de vierde en laatste reeks, boterham door zich tegen betaling, hij is gehad? Die vraag legde de redactie voor aan in de Waarderpolder.’ ‘De onsterfelijke Pa Pinkelman’, immers een beroemd persoon, aan toeristen het sinds 1972 bestaande Bomans Genoot- wonen Tante Pollewop en haar man te laten zien. Zou Bomans voor de strip een schap. Lees verder op pag. 7. Willem Brand Hofjesconcerten: sfeervol en afwisselend

Een mooie combinatie natuurlijk: de intimiteit van een hofje en samenzang. Na twee jaar is het weer zover.

p 29 juni vinden in zes hofjes, genres: klassiek, jazzy, pop, middeleeuws. waaronder het De hofjesconcerten zijn gratis, ieder koor en Luthers hofje, tussen 12.00 en zingt maximaal 25 minuten en de organisa- O17.00 uur de befaamde hofjesconcerten tie van Koorbiënnale zorgt ook voor ban- plaats. Vocale ensembles en amateurkoren ken en stoelen. Kijk voor het programma vanuit het hele land brengen uiteenlopende op www.koorbiennale.nl

Foto's: Melle Meivogel

1 Haarlemse Hofjeskrant Ingang hofje fietsvrij De gemeente wil meer groen in de binnenstad, maar de komst van twee plantenbakken en een anti-fietstegel bij hofje In den Groenen Tuin had nogal wat voeten in de aarde. Bewoonster Michaëla, die zichzelf bestempelt als ‘het zeikwijf van de twee plantenbakken’, bleek over een lange adem te beschikken.

Groenstroken voor betreffende ambtenaar door de telefoon. rijksmonument? Maar er moet wel even een landschapsar- Nu het eenmaal geregeld is, lijkt het zo’n chitect (!) naar kijken. eenvoudige operatie. Er staan plantenbak- Ondertussen heeft Michaëla wethouder ken, de anti-fietstegel zit keurig in het mid- Cora-Yfke Sikkema en ook burgemeester den en kijk die nieuwe krentenbomen eens Jos Wienen informeel op de hoogte ge- fier staan. Die kreeg de Warmoesstraat er bracht. Helaas blijkt bij de gemeente dat de gratis van Spaarnelanden bij. Maar hier is twee groenstroken niet kunnen. heel wat aan vooraf gegaan! Michaëla en regent Jan Willemink krij- Het begint allemaal als Michaëla een gen te horen dat keitjes de kernkwaliteit hofgenoot buiten ziet worstelen om met de van de Warmoesstraat zijn en dat er niet rollator tussen al die fiet- een paar uit mogen > Bewoonster Fientje (rechts) is blij dat de ingang fietsvrij is, zij vindt Michaëla een topper sen door naar binnen te voor groen. ‘Zijn die komen. Dat is vooral za- ‘Daar heb je dat honderd fietsen en de terdag met ‘honderd’ zeikwijf van de vuilcontainer dan ook u dezelfde mannen stuurt’, zegt ze tegen de ernaast. Dan wordt er weer naar Spaarn- fietsen op stoep en straat een kernwaliteit,’ dame van Spaarnelanden, ‘ik heb ze koffie elanden gebeld. Michaëla: ‘De zakken een ‘crime’. Groenstro- plantenbakken weer’ vraagt Michaëla. Nou, beloofd.’ De week erop krijgt het tegelleg- worden samen met Handhaving open ge- ken voor de gevel zou- fietsparkeer-overlast duo behalve koffie ook een rondleiding maakt. Als ze een adres vinden, krijg je den een oplossing zijn, is een probleem voor door het hofje. De bloembakken arriveren een flinke boete.’ daar zet niemand zijn fiets op. Michaëla de hele binnenstad. Bovendien kunnen die wat later. ‘Het was me het rondje gemeente Enige hoop is dat ze van bewoners heeft presenteert dit plan bij de wijkraad. twee groene perkjes niet omdat de kelders Haarlem wel,’ zegt Michaëla. Het resultaat, gehoord dat de ondergrondse container dan onderlopen. ‘We hebben wel een anti- geeft ze zelf aan, is ook behaald omdat ze eigenlijk in de Anegang was gepland. Of Keien als kernkwaliteit fietstegel in de aanbieding,’ wordt er ge- mensen kent. verplaatsing (kosten dertigduizend euro) Via de wijkraad belandt haar plan bij de zegd nadat de hofjesdelegatie een deurmat een optie is, dat zou Spaarnelanden nog gemeente. ‘Het spreek mij wel aan,’ zegt de (die ze zelf dagelijks moesten uitrollen) Vuilcontainer sta in de weg uitzoeken. Maar de kans lijkt groter dat er heeft afgewezen. Nu nog de vuilcontainer weg, zegt een bak bij gaat komen! De gemeente heeft Bloembakken hebben er al eerder ge- Michaëla, die is ook een doorn in het oog. namelijk gekozen voor afvalscheiding en staan, zegt Michaëla. Dat is ook een moge- Regelmatig is die vol en liggen de zakken plaatst daarvoor overal extra containers. lijkheid, vinden de ambtenaren. Máár dan moet u ze zelf aanvragen en er ook voor tekenen, want plantjes en onderhoud zijn voor eigen rekening. Regent Willemink gaat daarmee akkoord.

Keurig ingetekend Meteen die avond maakt Michaëla een plattegrond waarop de bloembakken en de anti-fietstegel keurig staan ingetekend. Helaas neemt de gemeente haar tekening niet over, maar maakt er zelf een. Met een foutje, zo blijkt nadat de tegel gelegd is. De bloembak die de week erop moet komen, zou er bovenop komen te staan. Michaëla: ‘Terwijl ik dus een gedetailleerde tekening had meegeleverd. Meer voorkauwen kon niet.’ > Fietsparkeeroverlast voor het hofje Ze slaat weer aan het bellen. ‘Ik hoop dat

Loop je in London > Bij het staan van 15 maart tot 15 oktober drie stenen plantenbakken die door na een gratis (!) London Calling Spaarnelanden worden onderhouden. Michaëla wil ze ook in de Warmoesstraat. bezoek aan Tate Modern naar metro- station Southwark om met de Eurostar de terugreis te aanvaarden, kom je een hofje tegen!

opton's Charity heet dit in 1654 gestichte 'Alms- Hhouse' (Engels voor hof- je), waar heel lang alleen arme vrijgezelle mannen terecht konden. Tot de > Een lieflijke oase tussen de spiegeltorens. verbouwing in 1988 erna nog 20. De huizen paren uit het stadsdeel waren er 26 cottages, zijn nu bestemd voor echt- Southwark.

2 Haarlemse Hofjeskrant

De kolenschepper van het Bestuurder of toch

Met Edward van der Zwaag door de Barrevoetestraat lopen huisje links woonden. liever regent? is teruggaan naar de jaren vijftig. In 1948 is hij er geboren, Het hofje hoorde bij het Elisabeth Gasthuis. De op zijn zestiende verhuisde hij naar Haarlem-Noord. Zijn beide zusters hadden daar hun hele leven ge- werkt. Edward: ‘De kleinste was stil, met de meest vader had op nummer 10 een kapsalon. Het hofje van Loo, stevige had ik het beste contact. Zij was altijd daar heeft hij speciale herinneringen aan. vrolijk en spontaan. Ik zag haar tien jaar geleden in een film bij het ABC. Die film is er nog steeds te zien en gaat over de geschiedenis van Haarlem. Een aanrader.’ De kolenschepper ‘s Winters schepte hij vaak de kolenkit voor de e Stichting Haarlemse Hofjes dames Boeree vol. Als dank mocht hij dan het had mij voor de jaarlijkse bij- oud papier meenemen. Dat ging naar lompen- eenkomst van hun Raad van boer Steenman in de Lange Boogaardstraat. DAfgevaardigden gevraagd een gespro- Edward: ‘Als het lente werd, ging de kachel naar ken column te verzorgen, over het on- het kolenhok en werd ie opgepoetst. Bij ons ging derwerp ‘de rol van regenten in 2040’. hij naar zolder. Je had thuis dan ineens meer ruimte in de woonkamer. Wij woonden klein, Ik begon met de opmerking dat de titel maar de zussen op het hofje woonden nog klei- op zich al bijzonder was, aangezien de ner.’ Volgens hem is het deel van het huis rechts meeste Haarlemse hofjes het begrip re- van de voordeur er na zijn tijd aangebouwd. gent anno 2019 allang vervangen had- den door bestuurder. Daarbij: welke Hij wijst op het bankje dat toen ook al voor het hofjesbestuurder zou tegenwoordig nog huis stond. De zusters schilden er de aardappelen vereenzelvigd willen worden met de uit- of verstelden er hun kleren. En ‘s avonds werd een straling van het woord regent? Bij velen > Edward van der Zwaag voor het vroegere huis van de zusters Boeree ladder tegen de lantarenpaal gezet. Dan werd de roept dat associaties op met streng, af- gaslamp aangestoken. standelijk, aristocratisch en zuinig. Nee, dward van der Zwaag ‘De stad was je De familie ging zo betoogde ik, dat is juist niet wat wij (70) heeft geen bor- ‘s winters naar willen uitstralen. De huidige bestuurder rel nodig om los te speelterrein’ Italië. Als een klant van een hofje wil vaardigheden als be- gaanE over zijn oude buurt. van mijn vader een stuurskracht, financieel inzicht en Op zaterdagavond als de lonen waren fooitje gaf, mocht ik soms een ijsje bouwkundige kennis graag koppelen uitgedeeld, liep het spul soms ruziënd kopen. Pel in de Vlamingstraat had aan een sociale houding, betrokkenheid door de straat. Regelmatig sneuvelde er loodsen voor de marktkramen. Je bij de bewoners van het hofje. een winkelruit. hielp soms met het afladen. Dan had je weer een stuiver voor je spaarpot. We Een column hoort enigszins prikkelend Stuiver voor je spaarpot speelden buiten maar hielpen ook te zijn en aan te moedigen tot discussie. ‘Op de Botermarkt zaten kruideniers- graag en we hadden ook nog tijd voor Dat lukte me beter dan ik verwacht had. winkels De Gruyter en Simon de Wit kattenkwaad.’ Tot mijn verbazing hoorde ik na afloop naast elkaar. Ernaast zat café Van der dat de overgrote meerderheid van de Linden. Daar op de hoek zat de paar- Op de autoped door het hofje Haarlemse hofjes anno 2019 nog steeds denslager. ‘Kun je nog zien in het paar- Edward woonde schuin tegenover het spreekt van regent en regentencollege, denhoofd in de voordeur.’ In de Doelen Hofje van Loo. ‘Het hek stond altijd niet van bestuurder en bestuur. De hof- met zijn steegjes en straatjes hadden een open. We knikkerden er en speelden jesbewoners geven de voorkeur aan deze koperslager en een sigarenmaker hun autoped totdat we werden wegge- benaming, zo werd er betoogd. Maar atelier. Soms mocht je wel eens een si- stuurd door de beheerder.’ Een niet alleen zij, juist ook de regenten zien gaar draaien. speciale burenband had Edward met de titel als een beloning en erkenning. ‘Op de hoek naast ons zat ijssalon Bini. de zusters Boeree, die in het eerste Illustratie: Femke van der Zee

> Lente in het Luthers Hofje ‘Bestuurder kun je van alles zijn, maar regent kun je alleen van een hofje zijn. Wij zijn daar trots op en dat zouden wij moeten koesteren,’ zo werd door menig- een opgemerkt.

‘Het kan verkeren,’ zei Brederode. Nu maar afwachten hoe deze situatie zich de komende jaren gaat ontwikkelen. Haalt regent als benaming voor een hof- jesbestuurder het jaar 2040? U mag het zeggen.

voorzitterLieuwe Stichting Haaarlemse Zoodsma, Hofjes en bestuurder/regent van het Luthers Hofje

3 Haarlemse Hofjeskrant Wie wonen er in hofjes?

Wie wonen er in hofjes? Is dat soms een bijzonder soort? Veel lezers zijn nieuwsgierig naar het verhaal achter de voordeur en ook naar hoe iemand in een hofje terecht komt. Zes bewoners vertellen hier openhartig over.

‘Naast mijn kinderen het grootste cadeau van mijn leven’

Petra (18 jaar hofbewoner)

‘In 2001 gingen mijn partner en ik uit elkaar. Ze zei, denk maar niet dat je hier kunt blijven wonen. ‘t Was een extra moeilijke periode omdat mijn zusje een terminale ziekte had.

en woning kopen zat er niet in, in de zei, ga kijken en zeg altijd ja. De anekdote zorg verdien je te weinig. Toen las ik vond hij grappig. Ik had net een hoekkast een advertentie: Gezocht hofdame gekocht en was bezorgd of die hier wel in- vanE boven de 55. In mijn brief vertelde ik paste. Het is in drie weken gegaan, ik zat dat ik als kind vaak met mijn oma naar een hier met een tuinstoel en een matras. De hofje in de Barrevoetestraat ging. Dan zei eerste avond heb ik een fles wijn open ge- ik, als ik oud ben, wil ik ook in zo’n hofje. trokken en wat kaarsjes aangestoken. Voor Kort daarna belde een regent. Mijn zusje mij was het een warm bad en dat is het nog.’

> Rebecca (14 jaar hofbewoner)

‘Ik was groot, groter, grootst gewend. Na de scheiding stond ik op straat. Toen ik samen met een regent de woning binnenstapte, schrok ik. Ik noem dit ook mijn poppenhuis.

chter, vanaf dag één voelt het zoete inval. Ik wil hier tot mijn dood goed. De hulp en de aandacht die blijven wonen, net als devroegere buur- je krijgt als je even in de lappen- vrouw die een paar huisjes verderop mandE zit, is buitengewoon. Omdat ik woonde. We hebben haar met zijn allen een mensenmens ben, is het bij mij de tot het eind verzorgd.’ >

Mieke (3 jaar hofbewoner)

‘Na mijn scheiding kreeg ik een lot uit de loterij in de vorm van een MGE-woning (= Maatschappelijk Gebonden Eigendom). Het huis werd casco geleverd en met hulp van mijn handige vader heb ik naar eigen zin en smaak kunnen inrichten.

et was mijn huisje, met het groene en ruime Hoofddorp, alle comfort die ik maar waar ik helemaal geworteld was, wenste. Maar om financi- niet mee om in een andere stad te ëHle redenen moest ik dat huis zon- aarden. Ik kreeg heimwee, lag soms der winst terugverkopen aan de huilend op bed. Ik voelde me net wooncorporatie. Met pijn in het een verplante boom. Ik woon hier hart. Kleiner wonen was het de- nu drie jaar, maar als ik een wo- vies. Het hofje leek een gouden ning in Hoofddorp zou krijgen, kans. Maar het valt na dertig jaar in zou ik zo weg zijn.’ > Frans Loenenhofje

4 Haarlemse Hofjeskrant Anna (7 jaar hofbewoner)

‘Ik groeide op in Maastricht, ging in Amsterdam studeren, kreeg er een baan in het onderwijs, een man en twee kinderen. Na de ge- boorte van ons tweede kind verhuisden we naar Monnickendam. Er kwam een scheiding. Op mijn 55ste verloor ik mijn baan door een reorganisatie, een jaar later ging ik met vervroegd pensioen.

adat mijn moeder was overle- het zo moeilijk vond afscheid te nemen. den, zei mijn zusje: Ga eens op Toen de man van een vriendin overleed vakantie, ik heb nog een huisje en er heel veel gedoe was om hem van het opN een Grieks eiland. Ik wilde drie maan- eiland te krijgen, ging ik nadenken. Ook den blijven, het werden tien jaar. Ik werd de winters waren toch wel erg stil. Ik bel- een manusje van alles voor schilders en de vrienden in Nederland om rond te kij- fotografen. Hielp met uitnodigingen ver- ken en kon een tijdelijke, veel te dure, sturen, met spijkers en touwen, met hap- woning in Haarlem huren. ‘t Lijkt op jes maken voor de vernissages. Dankzij Maastricht, dacht ik, maar dan met Hol- oud-collega’s verdiende ik bij door mee te landers. Na anderhalf jaar was mijn schrijven aan lesmateriaal voor school- spaargeld op en moest ik op zoek naar boeken. Ook schreef ik elke maand een een goedkopere woonplek. Toen las ik horoscoop. Dat groepje buitenlanders een advertentie in de Hofjeskrant: Huur- werd mijn familie. Het leven was eenvou- ders gezocht. Ik was regelmatig in hofjes dig en goed. We zorgden voor elkaar, ver- geweest, maar had altijd gedacht, hier bouwden groenten en knapten met elkaar kom ik nooit in. Met vulpen schreef ik de huisjes op. Er kwam ook steeds vers een brief en werd uitgenodigd voor een bloed. Intussen was een dochter van mij gesprek. Eén van de geijkte vragen was: met een Griek getrouwd, zij woonde in ben je sociaal? Ik vertelde iets over Grie- Athene. Ik ben zo lang gebleven omdat ik kenland. Dat is nu zeven jaar geleden.’

> foto: Chris Hanepen

Frederique (36 jaar hofbewoner)

‘In de zomer van ’81 hielp ik na de verbouwing van de Dreefschool mee met de verhuizing. Een collega, een regent, riep toen dat hij een hofjeshuis voor me had.

> Hofje van Loo foto: Chris Hanepen k wees het af, zeggende dat ik nog geen vork en lepel Els (11 jaar hofbewoner) had. Iedereen dacht: wat Idom. Anderhalf jaar later kwam ‘Na 46 jaar huwelijk was mijn muntje op. Ik was 16 en hij 21 hij bij mij in de klas en zei dat hij een ander huisje in een ander toen we verkering kregen. Hij was een goed mens, adoreerde hofje had. Toen was ik heel blij mij, maar door zijn dwangneuroses leefde ik zijn leven. Ik dat ik een kruiwagen had. In dat wilde mijn leven niet met hem uitzitten. Veertig jaar hadden hofhuisje heb ik twee jaar ge- we een eigen zaak gerund. woond, maar betaalde slechts 160 gulden. Bij de renovatie in 1985 werden de acht kleine huis- oen onze dochters klein waren Mijn piano verhuisde steeds mee. Ge- jes omgebouwd tot vier ruime. en de zaak goed liep, gingen lukkig had ik een vriendengroep die Vanaf dat moment heb ik een we elk jaar twee weken naar meehielp met verhuizen. Elk huis prachtige, relatief grote woning. TSpanje. Maar op een goed moment werd helemaal wit geschilderd. On- Dat maakt dat ik hier nog woon. was het: ‘t kan niet voor de zaak. Door dertussen was ik mantelzorger voor De combinatie van het huis, het de concurrentie werd het steeds min- mijn man. Toen er weer een brief fijne buiten, midden in de stad der. Eerst moest het personeel weg, kwam dat ik uit een huisje moest, was en toch stil, is aangenaam. ‘t Is toen moest de zaak sluiten en op zeker ik de wanhoop nabij. Maar plots fijn wonen zolang je de juiste bu- moment hadden we een opeet-con- kwam dat telefoontje. De piano was ren hebt en tot nu toe is dat zo.’ structie met ons huis. Dat kon toen voor de regenten een ding en dat ik nog. Jan draaide de dag met de nacht getrouwd was vonden ze een beetje om, we aten niet meer samen. Toch eng. Een maand zat ik in spanning. wilde ik hem niet laten vallen, ik hield Die liep zo hoog op dat ik niet meer van hem. Bovendien had ik dan niets kon praten. Toen ik de woning kreeg, meer. zei ik, dit is het voorportaal van de he- Dat moment kwam toch. Drie jaar mel. Elke dag ben ik blij dat hier mag woonde ik in sloop- en kraakpanden. wonen.’ > Hofje van Staats

5 Haarlemse Hofjeskrant Naast het hofje van Heijthuysen Het koepeltje van de ondergrondse

In 1940 maakte de Haarlemse Alie Voetelink een foto van het hofje van Heijthuysen. Zij kon op dat moment niet bevroeden dat haar schoonzus Ans eind 1944 honderd meter verderop in het koepeltje van de Mariastichting ondergedoken zou zitten.

lie Voetelink (geboren in 1899) uit London benoemd, had twee zussen, Luus (1892) en was Cor van Stam. Jo (1904), en een broer, Rob Het hoofdkwartier A(1909). Van de vier is alleen Rob getrouwd. van het verzet, de ‘on- In de Tweede Wereldoorlog woonde hij dergrondse’, was naast met zijn vrouw Ans vlakbij de Mariastich- het huis van dr. C. ting op de Rustenburgerlaan. Zijn klein- Hoge, directeur van de zoon Erik Voetelink vertelt: ‘Alledrie mijn Mariastichting. Van tantes hadden een goede baan en hoewel Stam: ‘We hadden er ze spaarzaam waren, hebben ze ook goed vier illegale telefoons geleefd. Tante Luus ging bijvoorbeeld voor tot onze beschikking, de oorlog zes weken naar Zwitserland, dat en een paar typistes. We kostte een vermogen. En tante Alie had sliepen er ook. We leg- een camera, wat in die tijd bijzonder was.’ den boobytraps op we- gen waar de Duitsers Tweede Wereldoorlog veel reden. Ze werden Erik Voetelink: ‘Rob en Ans, mijn opa en er doodnerveus van. oma, zaten tijdens de oorlog in het verzet. Met hulp van een In hun huis hielden ze in een uitgeholde PTT’er luisterden we te- muur brenguns en stenguns verborgen. lefoongesprekken van De Rustenburgerlaan was de grens van het de Duitsers en verra- Rozenprieel, een volkskbuurt waar veel ders af. Zo kwamen we onderduikers zaten. De Duitsers wisten erachter dat NSB-poli- dat en hebben er vaak razzia’s gehouden. tiechef Fake Krist van Bij een ervan waren zowel opa Rob als plan was om de hele BS oma Ans niet thuis. Ans was door het ver- op te rollen. Met zijn zet gewaarschuwd dat er een razzia kwam. Duitse vrienden wilde Ze is naar het koepeltje op de Kleine hij de Haarlemse illega- > Het hofje van Heijthuijsen in 1940, Alie Voetelink Houtweg gevlucht en heeft daar een paar liteit in één keer oprui- dagen ondergedoken gezeten. Opa Rob men. Vlak voor de door hem bepaalde dag sert te ontvoeren. Door al die NSB- doken geweest. Daarnaast heeft tante Alie was net op voedseltocht. In hun huis paste werd hij zelf door één van ons, Gommert pottenkijkers was er vrees voor ontdek- de nodige verzetstrijders onderdak ver- tante Jo op mijn vader. Uit de verhalen Krijger, doodgeschoten.’ king. BS-commandant Van Stam: ‘Maar ik leend. In de oorlog woonde ze in de weet ik dat hij nogal in paniek was en om voelde er niets voor om mensenlevens op Kleverparkbuurt, na de oorlog is ze naar zijn moeder riep.‘ Mussert toch maar niet het spel te zetten om een vent waarmee de Bloemendaal verhuisd.’ ontvoerd Duitsers in hun maag zaten, uit de weg te In het door Ben Speet in 1995 geschre- Koepeltje van het verzet Eind 1944 werd NSB-leider Anton Mus- ruimen.’ Zuster Lidwina: ‘Dokter Hoge ven boek ‘Het Hofje van Willem van Dat koepeltje was vanaf 5 september 1944 sert in de Mariastichting verpleegd. An- heeft toen de Ortskommandantur opge- Heijthuijsen’ staat als onderschrift bij de (Dolle Dinsdag) het hoofdkwartier van dere ziekenhuizen wilden hem niet heb- beld of zij Mussert niet naar een eigen foto hierboven: ‘Foto van een onbekende de Binnenlandse Strijdkrachten, een bun- ben. Zuster Lidwina: ‘Zijn kornuiten ziekenhuis wilden brengen. Toen is hij bij fotograaf’, 1942’. Daar had moeten staan: deling van tot dan toe zelfstandig opere- bewaakten hem. In de tuin stond bewa- ons weggehaald.’ ‘Alie Voetelink, 1940’. rende verzetsgroepen. Voornaamste doel king, het was een hele toestand. Voor de van de BS was om onrust te zaaien onder onderduikers en de verzetsmensen in de Heldhaftige tante Bronnen: Duitse troepen. Om die reden werden koepel was het een gevaarlijke situatie. Na de oorlog leidde tante Alie een terug- • De verhalen van Cor van Stam vanuit Engeland wapens gedropt in Die zaten daar een krantje te schrijven en getrokken bestaan. Even bij haar langs- (burgemeester van Haarlemmermeer de Haarlemmermeer. BS-commandant te typen. Directeur Hoge wist daarvan.’ gaan was er niet bij, vertelt Rob Voetelink. van 1973 tot 1983) en zuster Lidwina Kennemerland, door prins Bernhard van- Bij de BS ontstond toen het plan Mus- ‘Ik heb altijd het idee gehad dat de oologs- zijn in de jaren tachtig door Luus ervaringen haar hebben aangegrepen. van Dusschoten opgetekend. Haar Opa Rob en oma Ans vertelden er mond- ‘Herinneringen aan Haarlem in de jesmaat over, maar ik weet dat zij een Tweede Wereldoorlog’ is in 2016 neergeschoten piloot naar veilige plekken posthuum door John Jacques en heeft vervoerd. Ook is er van zomer ’43 tot Jan Brouwer uitgebracht. voorjaar ’44 een piloot bij haar onderge- • Fotoalbum van E. Voetelink-Van Arkel

> Het koepeltje van de Mariastichting, 1975, H.M. Heyboer Archief Noord-Hollands Archief

6 Haarlemse Hofjeskrant Burgemeester Wienen te gast De Stichting Haarlemse hofjes is 45 jaar geleden opgericht om gemeenschappelijke zaken te delen en aan te pakken. Het koepeltje van de ondergrondse Het dagelijks bestuur vergadert viermaal per jaar, alle hofjes- besturen komen elk jaar bijeen.

it jaar was deze Raad van Afge- van de afgelopen jaren en de toekomst van vaardigden op 11 maart te gast in de hofjes aan de orde, dit alles in relatie de prachtige Heerenkamer van de met de stad. De burgemeester benadrukte DDoopsgezinde Kerk in de Frankestraat. De hoezeer hij het waardeert dat de Haarlem- regenten waren zeer ingenomen met het se hofjes in deze vorm nog bestaan en hoe feit dat burgemeester Jos Wienen de verga- waardevol de woonvorm en hofjescultuur dering kwam bijwo- zijn als het gaat om socia- nen. Tijdens het tien- ‘Hofjescultuur en woon- le betrokkenheid en ge- jarig jubileumfeest borgenheid. Juist in onze van de Hofjeskrant vorm zijn waardevol’ tijd is daar behoefte aan. had de burgemeester Hij toonde zich een goed al laten weten hoezeer hij zich betrokken verstaander voor actuele issues zoals ver- voelt bij de Haarlemse hofjes. duurzaming, een complex thema omdat Nu ging hij dieper in op het thema ‘ge- hofjes als rijksmonument beperkt zijn in meenschapszin’ en ging in gesprek over de de uitvoering van bouwkundige aanpas- geschiedenis en de betekenis van onze hof- singen. > Burgemeester Jos Wienen met het dagelijks bestuur van stichting Haarlemse Hofjes in Hofje jes. Daarnaast kwamen de ontwikkelingen Ook sprak hij zijn waardering uit voor In den Groenen Tuin.

de eeuwenoude bestuursvorm en de be- dat maakte zijn bijdrage nog meer bijzon- reidheid van de regenten om zich belan- der. De discussie was open en levendig en Het hofje van Pa Pinkelman geloos in te zetten voor het woongenot droeg bij tot een goede relatie tussen de van de bewoners en het behoud van het hofjesbesturen en de gemeente Haarlem. erfgoed. Jos Wienen is naast burgemees- en Tante Pollewop ter ook historicus, theoloog en predikant, Tekst: Gonda Koster Zou Bomans een Haarlems hofje in gedachten hebben gehad, toen hij zijn stripfiguur in de laatste reeks in een hof- Vijfhonderd wandelaars je situeerde? Die vraag legde de redactie voor aan het Bomans Genootschap. doen Proveniershof aan e stuurden secretaris Shishir Ruim twintig jaar was Iesje Vermeulen regentes van hofje Codde Bestebreur de eerste pagina van ‘De onsterfelijke Pa Pinkelman’. en van Beresteyn. Zaterdag 13 april was zij tijdens de Zonta Walk ZijnW reactie was: ’De naam van het een van de gastvrouwen in het Proveniershof. hofje wordt niet ge- noemd, maar mis- schien kan de summiere beschrijving een aanwijzing zijn om welk gang van zaken: hofjes zijn vooral voor hofje het zou kunnen gaan.’ vrouwen bestemd. Natuurlijk komt Pa Nee dus. Een hofje waar op zon- en feest- Pinkelman tegen dat besluit in opstand. dagen limonade uit de pomp komt, dat zou Hij blaast ‘s nachts in zijn bolhoed en een attractie zijn! Natuurlijk laat Bomans vliegt weg uit het hofje over de poort op ook geen naam vallen. Omdat het een ty- zoek naar zijn Pollewop. Het begin van pisch Bomanshofje is, waar ‘alle gezindten een hilarisch avontuur. in vrede en welvaart samenwonen.’ En waar, Godfried Bomans schreef naast vier ‘de oudjes allen gelukkig getrouwd waren en vertellingen over Pa Pinkelman een zes- een onberispelijk leven leidden.’ Dat wil tigtal boeken. Daaronder het Groot zeggen, totdat een regent in de reglementen Sprookjesboek, Kopstukken, Eric of Het ontdekt dat echtparen ten strengste verbo- klein insectenboek, Buitelingen én Lof der den zijn. Terstond worden alle vrouwen Haarlemmers. En ja, wie weet wordt er naar andere hofjes overgebracht. Bomans ooit een echt hofje naar de Haarlemmer gaat hier subtiel in tegen de traditionele onder de Haarlemmers vernoemd.

an de Zonta avondwandeling, Frankplein en Hakim trad op in de Eglan- op touw gezet door de leden van tiertuin. In de tuin van het Proveniershof Zonta Kennemerland, namen droeg stadsdichter Willemien Spook, Azo’n vijfhonderd mensen deel. Ze kregen sfeervol ondersteund door cellist én hof- een pracht van een cul- bewoner Maurice Ploem, turele wandeling voor- haar gedicht ‘Vogelvlucht’ geschoteld. Haarlem in voor. Op de wandeling van Omdat alle artiesten gra- drie kilometer werden ‘Vogelvlucht’ tis hun kunsten vertoon- de deelnemers op vijf- den, gaat het totaal aan tien locaties verrast met acts. Er was mu- inschrijvingsgeld naar een presentatie- ziek op een boot, een verhalenverteller training voor Haarlemse vrouwen in de bij het , buikdanseres bijstand. In juni volgt een netwerkdag met Raniya danste op het Doelenplein, pop- bedrijven. Zonta leden streven naar een > Volkskrant, 2 januari 1952; leesbare versie van de strip, zie www.haarlemse-hofjeskrant.nl koor Haarlem Shuffle zong op het Philip betere positie van vrouwen.

7 Haarlemse Hofjeskrant

‘Earthscape’ in Johannes Enschedé Hofje Waar is deze gevelsteen? Drie bijzondere ‘krulplanten’ sieren de verhoogde tuin in het Johannes Enschedé Hofje. Het mooie is dat ze nog wuiven ook.

ezoekers kijken vanaf zaterdag 23 maart nog meer hun ogen e Lijnwaadpakkerij is de naam uit. Als tegenwicht aan de rechte van deze gevelsteen, die je als lijnenB en hoeken brengen de krullen het ware toelacht. Nee, hier Dwordt geen handeltje in oosterse waren van Liedeke Veninga een speels ele- ment in. Haar Earthscape is door het gesloten. Lijnwaad is linnen gemaakt uit pas in het leven geroepen Kunstcomité vlas. Het vogeltje in het wapenschild van het hofje, bestaande uit Willeke is een snip of snep en verwijst naar de van Dijkman en Yvonne Don, als eerste familie Snep die in deze straat een kunstwerk uitgekozen. Het zal zeker textielbedrijf had. Later is de zaak over- niet het laatste zijn. Het kunstcomité genomen door de firma Rookmaker. had niet voor niets Margreet Bouman, artistiek coördinator van de Vishal, uit- PRIJSVRAAG genodigd. Zij beraadt zich welke kun- stenaarsleden werk scheppen dat in de Dromen vangen in de Vijfhoek Stuur uw reactie naar binnentuin kan worden tentoonge- info@haarlemse-hofjeskrant en steld. Voorlopig staat de door bewoner Wie op 17, 18 of 19 mei de 14de Vijfhoek Kunstroute loopt, ziet maak kans op een waardebon van € 15. Kees van Dullemen omgedoopte Drie- overal dromenvangers. In woningen, ateliers, galeries en de ëenheid er tot september. De vorige prijsvraag was niet makkelijk. hofjes exposeren tientallen kunstenaars hun werken. De gevelsteen van Laetitia hangt in de Witte Herenstraat. De winnaar is a naar binnen en laat je verbeel- Eckart Dissen. ding met je op de loop gaan. In de Nieuwe Kerk Gis er op vrijdag 17 mei tussen 20.00 en 22.00 uur een ‘lucide- droombeleving’. Op zaterdag 18 en zon- dag 19 mei is de tuin van het Proveniers- hof omgedoopt tot beeldentuin. Daar ge- ven leerlingen van muziekschool HART op elk heel uur een kort concert. Ook treedt het We- reldmuziekkoor er op. Ga voor route en kunstenaars naar vijfhoekkunstroute.nl > Deurenexpositie tijdens 10e Vijfhoekkunstroute in het Proveniershof

GRATIS Haarlemse meenemen! Hofjeskrant Haarlem: DekaMarkt Rijksstraatweg 283, Rijksstraat- weg 40-42, Anthony Fokkerlaan, Eksterlaan, Meester Cornelisstraat, Schalkwijkerstraat, Gedempte Oude Gracht, Amsterdamstraat, Prinses Beatrixplein, Oran- jeboomstraat, Ramplaan en Floridaplein. VOMAR Da Vinciplein, Stephensonstraat en Paul Krugerkade. Engelenburg. PLUS Rijksstraatweg en de Stuyvesantplein. AH Floriadeplein, Marsman- plein, Soendaplein, Drossestraat, Westergracht, Grote Houtstraat, Kruisstraat en Spoorwegstraat. VVV, Noord-Hollands Archief, Van der Pigge, Muys Kan- toor & Cadeau, DEKATUIN. Bibliotheken Gasthuis- straat, Planetenlaan en Leonard Springerlaan. Om niets Heemstede: VOMAR Binnenweg, AH Blekersvaart- weg, Te Winkelhof en PRIMERA De Pijp te vergeten! Raadhuisstraat, Bibliotheek Julianaplein. Bloemendaal: AH en Papyrium Bloemendaalseweg. Reacties: [email protected] Website: www.haarlemse-hofjeskrant.nl De Haarlemse Hofjeskrant wordt financieel gesteund door hofje Codde & Van Beresteyn, hofje Inden Groenen Tuyn en diverse fondsen.

Open: ma. t/m vr. van 9.00-18.00 uur Oplage: 7.500 zaterdag van 10.00 - 17.00 uur Redactie: Willem Brand Gedempte Oude Gracht 108 Eindredactie: Paula Willems Haarlem, Tel: 023 5315513 Vormgeving: Kees Reniers www.muyskantoor.nl HHK 38 verschijnt in september 2019

8