GRATIS

NR. najaarHaarlemse 2018 informatief e n c u l t u r e e l 35 meenemen! Hofjeskrant Aardbeienborrel in In 2011 dachten de regenten Job Thöne en Ok de Lange een oud gebruik nieuw leven in te hebben geblazen: toen vond in mei de eerste aardbeienborrel Tien jaar plaats. Echter, pas zeven jaar Vanaf mijn twaalfde bracht ik jarenlang later volgde nummer twee. wekelijks de Scheveningse Courant rond. Zo nu en dan bracht ik een ken- höne: ‘Lang geleden gaven regen- nisje, die vlakbij in een hofje woonde, ten van ons hofje aardbeien als een door oma gebakken visje. Nu, vijf- preuve (gift) aan de hofdames. Ok tig jaar later ben ik redacteur en bezor- Ten ik vonden dat een geweldig leuk idee. ger van de Hofjeskrant. Al tien jaar in Hoewel de eerste aardbeienborrel een suc- touw met hofjes. Een eigen wereld: ces was, is het er door allerlei omstandig- overzichtelijk, met historie en best be- heden niet meer van gekomen. De eerste naderbaar. Dat leverde mij behalve ver- was alleen met dames van het Hofje van halen ook mooie contacten op. Vijfen- Bakenes, voor de tweede hebben Jan Dirk dertig kranten en ruim 300.000 krantjes en ik ook de bewoners van het ernaast ge- verder is het eind nog niet in zicht. legen Johannes Enschedé Hofje uitgeno- Dank bestuurders, bewoners, dona- digd. Wij doen voor dat hofje immers ook teurs en lezers voor jullie vertrouwen. het sociaal beheer.’ waren net als in 2011 aardbei-achtig uit- Enschedé Hofje. Zij ontving de beker uit Ook jullie van harte gefeliciteerd met De bewoonsters van Bakenes hadden de gedost. De wisselbeker – een aardewerken handen van de vorige winnaar, mevrouw deze mijlpaal. heerlijkste hapjes gemaakt met natuurlijk potje in de vorm van een aardbei – voor Konijn. Iedereen was het erover eens: dit de aardbei in de hoofdrol. De feestgangers de mooiste outfit ging naar Willeke uit het smaakt naar meer. Willem Brand Place du Tertre van KZOD Hofjeskrant jubileert Place du Tertre, het wereldberoemde Parijse pleintje waar kunstenaars klaar zitten om voorbijgangers te portretteren, was deze zomer ook in te vinden.

et tienjarig jubileum van de gen is te zien op pagina 4 en 5 in deze Haarlemse Hofjeskrant wasjubileumkrant. Van 7 december 2018 tot aanleiding voor kunstenaars- 4 januari 2019 worden alle tekeningen ge- verenigingH Kunst Zij Ons Doel (KZOD) toond op de expositie ‘10 jaar Hofjeskrant om samen met de in woord en beeld’ Hofjes- krant een Hofjes en in de Kloostergan- rondreizend Place gen van het stadhuis du Tertre op touw bewoners vereeuwigd (kantooruren). Op te zetten. Tekenaars vrijdag 7 december waren de afgelopen maanden te vinden opent Bert van Apeldoorn, sinds 25 jaar in het Hofje van Heijthuijzen, het Hof- regent van Hofje In den Groenen Tuin, je van Loo, het Wijnbergshofje, Hofje om 16.00 uur de expositie. In den Groenen Tuin, de Proveniers- Het portret hieronder van een bewoon- hof en Hofje Codde en van Beresteyn. ster van het is gemaakt Een selectie van portretten en tekenin- door Joke Kokkelkoren. > Dat heuglijke feit is wel een feestje waard. En omdat het leuk is om te geven, hebben de Haarlemse Hofjes geld ingezameld voor een geschenk aan de stad. Op 12 oktober zal dat in het Noord-Hollands Archief aan burgemeester Jos Wienen worden overhandigd.

1 Haarlemse Hofjeskrant Guurtje de Waal: Kleinste hofje met grootse tuin

Het Hofje van Guurtje de Waal in de Lange Annastraat mag met zijn vier huisjes het kleinste hofje van Haarlem zijn, de tuin is groots, al decennia. In 1997 deed die mee aan de Open Tuindagen van het Haarlems Dagblad. De redactie van de Hofjeskrant vond het destijds verschenen artikel en ging eens kijken of het nog steeds zo’n lusthof is.

et jaar ervoor hadden de bewoon- sters zich ook opgegeven, maar was de jury gewoon langs hun bloemenparadijsjeH van meer dan zestig soorten planten gelopen... Een jaar later maakte de krant het goed met een artikel over de tuin en zijn verzorgers. Indertijd stonden Ritha van den Burg, Inge Hinloopen en Bep Zethof op de foto. Zij wonen nog steeds in het hofje. Bep Zethof is met 41 jaar koploper, Inge en Ri- tha wonen er ruim 35 jaar. > Ritha van den Burg en Inge Hinloopen aan het werk in het 402-jarige Hofje Armoedige omstandigheden Bep: ‘Begin jaren tachtig was de Diaconie de ze naar de buurvrouw. Aan haar vertel- ment langs. De poort en een deel van de van de Nieuwe Kerk nog beheerder. De de ze dat de schoorsteenveger nog niet was tuin is net opengebroken geweest vanwe- staat van de (toen nog) acht huisjes was > Interieur in 1953 foto NHA geweest. De anderen kwamen er toen ach- ge de aanleg van nieuwe gasleidingen. voor ouderen een steeds grotere drempel ter dat die haar kachel altijd aandeed. Om die reden was toeristisch bezoek een om hier te gaan wonen. Wij jonge meiden van de acht oudgedienden teruggekomen. paar weken niet toegestaan. Inge: ‘Het konden de primitieve omstandigheden Wij drieën wonen er nog steeds.’ Toelatingsgesprek hele jaar door krijgen we best veel kijkers. beter hebben, bovendien was de huur Toen Bep er in 1977 kwam wonen, was Inge Hinloopen herinnert zich nog het toe- Dat hoort erbij, dat weet je. Dat moet je aantrekkelijk laag. In 1985 is het hofje ge- mevrouw Sanders – door de anderen San- latingsgesprek in 1982 met de Diaconie van accepteren, maar het is niet altijd leuk. renoveerd, de acht kleine huisjes werden netje genoemd – de oudste bewoonster. de Nieuwe kerk. ‘Er werd verteld dat bewo- Een aantal jaren geleden is in samen- verbouwd tot vier grotere. Na de renovatie Hoewel er gasaansluiting was, kookte San- ners de was niet buiten mocht hangen, spraak met de toenmalige woningcorpo- is het overgedragen aan het gemeentelijk netje nog op een petroleumstel. Op een geen politieke voorkeur op het raam mocht ratie besloten dat we in verband met de woningbedrijf. In januari 1986 zijn vier dag, het liep tegen het vriespunt, schuifel- hangen en dat nachtelijk herenbezoek niet overlast de weekeinden dicht zijn.’ was toegestaan. Dat laatste werd met droge ogen tegen ons, meiden tussen de twintig Hofjestochten en dertig gezegd. We knikten maar.’ Inge vindt het prettig dat ze geen college Bep Zethof, zo is te lezen in het HD-arti- van regenten hebben, zoals bij de hofjes in kel van 1997, was de eerste die zich om de particulier bezit het geval is. Inge: ‘Wij re- tuin bekommerde. Bep: ‘Ach, niemand be- gelen de dingen zelf, moeten het met el- steedde er vroeger veel tijd en aandacht aan. kaar zien te rooien. Alhoewel beheer door Na twee jaar was ik het zat. Op een gegeven een logge wooncorporatie ook nadelen moment kwam ik thuis en zag dat alles tot heeft. Zo belde ik een aantal jaren terug op kniehoogte was afgesnoeid door iemand over houtrot. Er werd gezegd, over drie van de Diakonie. Je weet niet wat je ziet.’ jaar doen we de liggende delen. Toen was mijn reactie: dan zijn die liggende delen Verknocht aan de stilte er niet meer.’ Hoogzomer 2018 is de tuin weelderig met Zelf heeft Inge als juf regelmatig hofjes- planten als bergamot, asters, hibiscus en tochten gedaan met haar klassen. Dan be- flox. Zouden de Open Tuindagen nu ge- zocht ze natuurlijk ook haar eigen hofje. houden worden, dan zou de tuin van Bep, Haar huis is met 70 vierkante meter een Inge en Ritha hoge ogen gooien. Zo’n grote stuk groter dan dat van de drie andere be- tuin midden in de stad is harstikke fijn, ze woonsters. ‘Die ruimte binnen is ook een zijn alledrie verknocht aan de stilte. Maar van de redenen dat ik hier al zo lang die rust wordt af en toe verstoord door het woon. Het is fijn wonen hier: de combina- binnenvallen van dagjesmensen. tie van een ruim huis met tuin midden in De redacteur komt op een bijzonder mo- de stad, de stilte en de onderlinge sfeer.’ > Het hofje in 1980 foto Noord-Hollands Archief

2 Haarlemse Hofjeskrant

Guurtje de Waal: Kleinste hofje met grootse tuin Gedeelde tuin Hofjes als Een groot goed, noemt Noblet- evenementenlocatie bewoonster Hetty het: dat elke bewoonster een eigen stuk tuin heeft waar zij zich op uit kan leven.

etty: ‘Voor de een betekent het meer dan voor de ander. Voor mij is het mijn lust en mijn leven. Zie jeH de symmetrie van de drie buxussen? Ik e laatste jaren zien wij het vind het leuk om mijn stempel erop te steeds meer, de Haarlemse drukken. Er zit in mijn deel geen rood en hofjes als evenementenlocatie. geel. Dat geldt eigenlijk voor de hele tuin. DTijdens de Open Monumentendagen, Dat is min of meer vanzelf gegaan. Toen we in het tweede weekend van september, ‘t erover hadden, waren we ‘t erover eens kon men bij het ge- dat die kleuren eigenlijk niet passen.’ nieten van toneel- en cabaretoptre- Na de renovatie eind jaren tachtig heeft dens in de open lucht. Bij het Hofje In tuinarchitect Mien Ruys de tuinbeplanting den Groenen Tuin trof men prachtig gedaan. Toen dat ‘op’ was, hebben de verklede figuren uit de tijd van Charles regenten groen licht gegeven voor ‘elke Dickens aan. En de afgelopen jaren bewoonster haar eigen stukje’. Maar, zegt Mijn geveltuintje wordt door Letty bijge- de voormalige klophokken (de plekken vormden diverse hofjestuinen het Antje, als de Hofjeskrant een ommetje houden.’ Bewoners die niet direct aan de waar vloerkleden met een mattenklopper schilderachtige decor voor uitvoerin- maakt: ‘Er zijn bewoners aan wie de tuin tuin wonen, kunnen hun tuin-ei kwijt aan konden worden geklopt) omgetoverd tot gen van koren bij het Korenlint en de niet is besteed. Daar hoor ik ook bij. hun gevel. Twee tuinloze bewoners hebben tuintje. Koorbiënnale.

Los van dit soort grotere evenementen Tijdens de Open Monumentendagen op worden de besturen van de Haarlemse hofjes steeds meer benaderd door initia- Bezoek Heijthuijsen! 8 en 9 september zijn bezoekers tussen tiefnemers van lokale evenementen, om 10.00 en 17.00 uur van harte welkom in de tuin of de regentenkamer van de hof- het Hofje van Heijthuijsen. Het hofje aan jes beschikbaar te stellen. Een bridge- drive op monumentale locaties, een de Kleine Houtweg zal invulling geven schildersessie met bewoners en regenten aan het landelijk thema ‘In Europa’. van de Haarlemse hofjes naar analogie van het Place du Tertre in Parijs, optre- ofjesstichter Willem van Heijthuijsen heeft zijn dens van muziek-, toneel- en cabaret- vermogen op kunnen bouwen dankzij succes- groepen in de tuin van hofjes. Het is zo volle textielhandel binnen Europa, met name in maar een greep uit een reeks van vragen Duitsland,H Frankrijk en Engeland. De twee portretten en verzoeken die de afgelopen tijd bij die Frans Hals van Willem heeft geschilderd behoren tot mijn collega-bestuurders en mij voorbij de collecties van Europese musea. Enkele bouwkundige kwam. kenmerken van het hofje hebben een Europese achter- Nu leent niet ieder hofje zich qua si- grond. In het hofje zal een kleine expo te zien zijn, regen- tuering, entourage en faciliteiten ervoor ten zullen rondleidingen geven en op zondagmiddag zal om aan optredens of evenementen er muziek worden gemaakt. plaats te bieden. Veel hofjes beschikken > Foto: Eric Oudendijk Info: www.willemvanheijthuijsen.nl slechts over een kleine tuin en bepaalde hofjes in de historische binnenstad zijn niet goed bereikbaar voor grote groe- pen. Daarnaast beschikt lang niet ieder hofje over een eigen regentenkamer, en als men die wel heeft is de ruimte niet altijd geschikt voor presentaties en op- tredens. Maar ook de ambities van de bestu- ren en regentencolleges verschillen van hofje tot hofje. Het ene bestuur ziet het hofje louter als een woongemeenschap, waarbij de onderhoudssituatie van de woningen, het woonplezier en de woon- faciliteiten van de bewoners voorop staan. Een ander bestuur ziet juist een breder palet aan taken en mogelijkhe- den. Daar kunnen culturele en sociaal- maatschappelijke elementen uitdrukke- lijk in beeld zijn, als onderdeel van die unieke woongemeenschap die een hofje vormt. En die diversiteit, dames en heren, maakt de hofjeswereld juist zo pluriform en interessant. Een fijne (na)zomer ge- wenst!!

voorzitterLieuwe Stichting HaarlemseZoodsma, Hofjes en regent van het Luthers Hofje

3 Haarlemse Hofjeskrant Hofjes en bewoners vereeuwigd tijdens Place du Tertre van Kunst Zij Ons Doel Perfect geregeld, de Place du Tertre in Hofje Codde en van Beresteyn. Mooi weer, parasols, koffie met koek en ook nog een muzikale noot van bewoonster Greet.

wee modellen, Carla en Loes, voor gelijkenis.’ Carla gevat: ‘Dat zou ik ook zeg- drie tekenaars: Joke Kokkelkoren, gen.’ Marcel, net nieuw bij Kunst Zij Ons Lia Kok en Marcel Kooij. Carla ligt Doel, wil zijn gevoel erin stoppen. Tegen Ttwee uur lang als een Griekse godin op een Loes: ‘Uw blik was dromerig.’ Joke, ook van de tuinbanken. Best wel inspannend. met Loes bezig: ‘Het duurt even voordat Lia zet haar stevig aan. Wat blijkt, ze tekent het interessant wordt. Als je de houding het liefst mollige modellen. ‘Bij een schriele hebt, gaat ‘t vanzelf.’ Greetje, zittend voor lange man gebeurt heel weinig,’ zegt ze. haar huisje met gitaar en mondharmonica, Kan die man van de Hofjeskrant wel zingt de Beach Boys klassieker ‘Sloop John inpakken… B.’ Toevallig een van de favoriete nummers Lia: ‘Voor een schilder gaat ‘t niet om de van een lange schriele man.

> Femke van der Zee tekent Doortje in het Hofje van Noblet Ver weg van de stad Als ik op een vroege zaterdagochtend over de Botermarkt fiets, op weg naar het , is de reuring al daar. Ik manoeuvreer mezelf langs de Haarlemmers die druk zijn met hun wekelijkse bezigheden.

ver de markt struinen, visje hier, op in het moment. De gietijzeren gieter, de kaasje daar, een goed geschuimde geel-wit gestreepte markiezen en de open- cappuccino bij espressobar Moga- geklapte houten deurtjes voor de ramen. Odor en nog even in de rij bij Mabrouk. Ik Uit een van de huisjes klinkt muziek en bij sla het gezellige tafereel gade en fiets verder een ander huisje hoor ik het pruttelen van Agnès, Hofje van Bakenes Loes, Hofje Codde en van Beresteyn door de Barrevoetestraat, op zoek naar dat de koffie. Een oudere dame toont haar inte- Marjanne Termorshuizen Marcel Kooij schijnt, ‘o zo mooie hofje’. resse in mijn tekening. Hoe het haar bevalt Als ik aan mijn rechterhand een groot om in het hofje van Loo te wonen? ‘Als je hek zie, met daarachter wat schattige An- eenmaal in het hofje bent, ben je ver weg ton Pieck-achtige huisjes, gok ik zomaar van de stad, ook al is die hier om de hoek. dat het hier moet zijn. Ik parkeer mijn fiets Dat maakt het wonen hier zo fijn.’ tegen het hek en zie daar een collega kun- Een lege vulpen, twee wespensteken en stenaar haar ezel al optuigen. Ik loop er lichte zonnesteek verder, vind ik het wel naar binnen en voel de rust over me heen weer mooi. Ik klap mijn stoeltje in, steek komen. Je hoort de vogeltjes fluiten, de mijn sleutel in het slot en rij weer richting bijen zoemen en je ziet de vlindertjes flad- de drukte van de Botermarkt. Ik snap de deren. bewoonster die ik net sprak helemaal. De Ik loop een rondje door het hofje, kies de drukte van de stad en de rust van het hofje. voor mij meest interessante compositie uit Zo om de hoek. en sla mijn klapstoeltje open. De eerste inkt vloeit over het papier en ik zuig mezelf Femke van der Zee

Hofje van Loo

Hofje Codde en van Beresteyn Femke van der Zee Marcel Kooij 4 Haarlemse Hofjeskrant Het balgevoel van Barbara Hofje van Heijthuijsen

Zondag 17 juni 2018. Het WK-voetbal is in volle gang. Terwijl van Kunst Zij Ons Doel regent Bert van Apeldoorn zich laat portretteren door zijn vrouw Barbara Schröder in ‘zijn’ Hofje In den Groenen Tuin, praat hij over voetbal.

ij kijkt er graag naar hoewel in len, maar dat wisten mijn vrienden in zijn jeugd hockey de boven- het park niet. Totdat ik haar de bal gaf, toon voerde. Het gesprek zij ‘m een keer of tien hoog hield, hem krijgt,H als Barbara en collega-schilder toen over haar hoofd lobde en hem à la Joke Kokkelkoren even de penselen Messi op de hak nam.’ hebben neergelegd, een verrassende wending. Bert blijkt verliefd te zijn ge- Barbara Schröders tekening van haar eega worden op de voetballer Barbara. Bert: Bert van Apeldoorn staat op pagina 7. ‘Barbara kon een aardig potje voetbal-

Femke van der Zee

Ria – Elisabeth – Wijnbergshofje Ray – Proveniershof Proveniershof Joke Kokkelkoren Joke Kokkelkoren Marjanne Termorshuizen Mary Admiraal

Doortje over haar kampervaringen Hofje van Noblet Op de eenvoudige vraag of ze al eens eerder geportretteerd is geweest, kreeg ik een onverwacht uitgebreid antwoord. Doortje, bewoonster van het Hofje van Noblet, vertelt dat ze als klein meisje in een Jappenkamp op Jakarta heeft gezeten.

n dat Jappenkamp maakte iemand een Jappen. Wat een lef had ze. Het mooie is snelle schets van het toen driejarige dat die kinderstoel hier nog steeds in mijn peutermeisje. Even later komt ze terug zitkamer staat.’ Net als de tekening die ze Imet de tekening die destijds van haar is mij zojuist vol trots liet zien. gemaakt. Gesigneerd door Eva Sanders, 23 oktober 1944 in Tangerang, Jakarta. ‘Toen ik zes jaar oud was keerden we naar Nu, zoveel jaar later, zit ook ik klaar om Nederland terug. Ik groeide op in Amster- de Joodse Doortje op het papier te vereeu- dam-Zuid en later verhuisde ik naar Haar- wigen. Ik vertrouw mijn vulpen altijd aan lem. Samen met mijn man destijds, zetten het papier toe. Maar nu verliest mijn con- we een van de eerste huisartsenpraktijken centratie het en krijg ik geen enkele lijn op in Schalkwijk. Dat was ook niet altijd vloeiend. Doortje vertelt honderduit. makkelijk. Er stonden rijen dik aan men- sen. Ik werkte als praktijkassistent en had Hoe haar moeder destijds drie hutkoffers het druk, ook nog met mijn kinderen erbij.’ door de oorlogsjaren van kamp naar kamp Inmiddels woont Doortje al bijna vijftien heeft meegezeuld, is Doortje altijd nog een jaar in het Hofje van Noblet. Hoe ze daar wonder: ‘Mijn moeder trad in het kamp op terecht kwam? ‘Gewoon via de VVV-folder als een kordate vrouw en ze durfde. Ze die mij onder ogen kwam,’ eindigt Doortje. schuwde de Jappen niet. Zo gebruikte ze mijn kinderstoeltje dat ze ook het kamp Femke van der Zee mee had binnengebracht, om op te zitten, zodat ze niet hoefde te knielen bij het ap- Wie weet kan Femke ook voor jou wat pèl. Toen de Jappen daar achter kwamen, (be)tekenen. Kijk voor meer informatie op werd dit bezit van haar afgenomen. Een www.femkevanderzee.nl of volg haar aantal dagen later wilde ik als éénjarige op Instagram onder @femvdzee mijn stoeltje natuurlijk terug, waarop ze het mij terug heeft laten pakken van de Femke van der Zee

5 Haarlemse Hofjeskrant • Henk Looijesteijn • Lezen over de rijke hofjeshistorie

Haarlem is een echte hofjesstad, met een levendige hofjes- lijk in de tijd. Over andere delen van de reeks wordt cultuur en actieve hofjesbesturen. Via de Stichting Landelijk nog nagedacht. De hofjess- Hofjesberaad (LHB) staan die in contact met hofjesbesturen tichters zouden een onder- werp kunnen zijn, evenals in de rest van het land. Dit LHB gaf aanzet tot de Hofjesreeks, de geschiedenis van het hof- een overzicht van de geschiedenis van het Nederlandse hofje. je in internationale context. Ook in andere landen be- De eerste twee delen verschenen in 2014, het derde in 2016 staan namelijk hofjes. Met name in Engeland, maar ook en het vierde deel is dit jaar uitgekomen. in Vlaanderen, Noord- Duitsland, Denemarken en Noorwegen komen ze voor. Hofjes als paleizen tijd’: nog wel gebouwd als hofje, maar Drie van deze boeken behandelen een niet meer specifiek voor oude mensen, tijdperk. Hofjes als paleizen, geschreven het was voor arbeidersgezinnen. Andere Glansrol Haarlemse door historicus Henk Looijesteijn, gaat voorbeelden daarvan zijn het P.W. Jans- hofbewoonsters over het hofje in de bloeitijd van de Gou- senhofje in Amsterdam en het Typogra- De boeken van de Hofjes- den Eeuw en de 18de eeuw. Toen werden fengasthuis in Groningen, mengvormen reeks proberen het hele land de mooiste hofjes gebouwd, in de mo- van een traditioneel hofje en sociale wo- te bestrijken. Weliswaar be- dernste bouwstijlen, door de Rem Kool- ningbouw. vinden de meeste zich in het hazen van die tijd. Voorbeelden van der- westen, met concentraties in gelijke hofjes zijn bijvoorbeeld het Frans Haarlem, Leiden en Amster- Loenenhofje en het Hofje van Staats. Bevorderaars van het goede dam, maar er zijn ook hofjes Bevorderaars van het goede, door Henk in bijvoorbeeld Friesland, Looijesteijn, behandelt een thematisch Groningen en Overijssel. Open en besloten onderwerp, namelijk de geschiedenis Daarnaast behandelen de boeken ver- vanaf hoe plezierig mensen het vinden Open en besloten, door architectuurhis- van het hofjesbestuur. De wijze waarop schillende aspecten van de hofjesge- er te wonen. Hofjesbesturen houden zich toricus Dorine van Hoogstraten, gaat hofjes bestuurd werden, verschilt name- schiedenis. In Hofjes als paleizen zijn dan ook niet alleen bezig met hoe de over de ontwikkelingen na de hoofdstukken gewijd aan de monumentale gebouwen in stand ge- Tweede Wereldoorlog. Er is ook stichters, die hofjes mogelijk houden kunnen worden, maar ook hoe ruimschoots aandacht voor de maakten, de architecten en na- wonen in een hofje betaalbaar kan blij- ‘moderne’ hofjes van Haarlem, zo- tuurlijk de bewoners. De 18de ven. Regenten stonden vroeger op grote als het Enschedé Hofje. Haarlem eeuwse Haarlemse hofjesbe- afstand van de bewoners, in Bevorde- was hierin een voorloper, want in- woonsters vervullen een glans- raars van het goede blijkt dat tegenwoor- middels is het hofje als bouw- en rol, omdat ze een zeer hoge leef- dig die afstand veel kleiner is. De jarige samenlevingsvorm helemaal terug tijd behaalden. Daarom werden Haarlemse Hofjeskrant is onderdeel van en worden ook in andere steden ze geportretteerd en werd er de zorg voor de bewoners, door de Haar- nieuwe hofjes gebouwd. over hun levensloop geschreven. lemse hofjesbewoners op de hoogte te Vaak is het moeilijk om over ge- houden van elkaars reilen en zeilen. wone mensen meer te weten te Traditie in beweging komen dan hun stamboom, Het derde deel, Traditie in bewe- maar over deze Haarlemse hon- Speciaal voor de lezers van de ging, geschreven door historicus derdjarigen weten we dus meer. Hofjeskrant zijn de boeken t/m Vibeke Kingma, behandelt de ge- Zo ontstaat een beeld van wat 15 oktober 2018 tegen de gereduceerde schiedenis van het Nederlandse voor soort mensen in die tijd in prijs van € 15 ( i.p.v. € 19,50) te koop bij hofje in de jaren 1800-1940. Onder hofjes woonden. Boekhandel de Vries, Gedempte Oude andere het Essenhofje komt hierin Gracht 27. aan de orde. Hofjes worden vaak Ook te bestellen via het secretariaat gezien als eeuwenoud, maar ook in Voortbestaan hofjes van het Landelijk Hofjesberaad: de 19de en 20ste eeuw werden nog In Open en besloten staan inter- [email protected] of uitgeverij van hofjes gesticht, ondanks de op- views met hofjesbewoners in Stockum: [email protected] komst van grootschaliger sociale deze tijd, ook die van de moder- woningbouw. Het Essenhofje ne hofjes. Immers, of hofjes maakt deel uit van die ‘overgangs- voortbestaan hangt er mede

6 Haarlemse 25 JAAR regentschap van Job Thöne & Bert van Apeldoorn Hofjeskrant Lintje voor charmante 'hofheer' Best bijzonder dat regent Job Thöne voor een lintje werd voorgedragen door de bewoners van maar liefst twee hofjes: het Hofje van Bakenes en het Johan Enschedé Hofje.

> Foto Sander Stoepker

Mederegent Jan Dirk En- beienfeestjes. Een vijfde schedé opent met: ‘Was het Job Thöne eigenschap komt dan bo- ondanks de schilders toch voorgedragen ven: hij ziet er altijd ge- een beetje een verrassing?’ knipt voor de gelegenheid De dag ervoor had een door bewoners uit. Oud-regent Ok > Job en zijn vrouw Marlene bij de uitreiking met burgemeester Jos Wienen schilder in het hofje zich de Lange: ‘Op het aardbei- versproken: ‘U heeft morgen toch een enfeest was zelfs de binnenkant van zijn et is een sport om mensen die een oudste hofje van Nederland, maar ook aan feestje…?!’ jasje in de goede kleur.’ lintje van de Koning krijgen met de de basis stond van het nieuwste hofje, het Aannemer Pim van Zalingen, die het Hofje meest mooie smoes richting het Johan Enschedé Hofje. In 2006 nam hij Heer in het sociale verkeer van Bakenes verbouwde, roemt zijn per- stadhuisH te manoeuvreren. Job zou overleg samen met de toenmalige mederegent Kees van Dullemen, de enige hofheer in soonlijke en zorgzame manier van omgaan hebben met de directeur van de VVV. Maar Ok de Lange het initiatief tot de bouw. het gezelschap hofdames van beide hofjes, met huurders. ‘Dat, in combinatie met de in zijn spijkerbroek kon dat toch niet, vond Burgemeester Wienen: ‘Het is prachtig dat typeert Job als diplomatiek, vasthoudend, ruimte naar de aannemer, zorgde voortdu- zijn vrouw Marlene. we het erfgoed goed bewaken, maar het re- onvermoeibaar en altijd goed gehumeurd. rend voor een prettige sfeer.’ Ok de Lange: aliseren van een modern vormgegeven Een heer in het sociale verkeer. Binnen- ‘Door zijn charme en enthousiasme heeft Oudste én nieuwste hofje hofje is net zo belangrijk.’ moeder Agaath Konijn zegt mooie herin- hij veel harten gewonnen. Op het aardbei- Burgemeester Jos Wienen merkt op dat Job Na het stadhuis is er een lunch in de regen- neringen te hebben aan de kerstdiners, de enfeest werd Job door een hofdame in haar Thöne niet alleen 25 jaar regent is van het tenkamer van het Hofje van Bakenes. nieuwjaarsborrels en natuurlijk de aard- enthousiasme in zijn bil geknepen.’ Bert van Apeldoorn: ‘Regentschap in modern jasje’

In 1993 was Bert van Apeldoorn met 34 jaar de jongste regent van Letschert voorgedragen, Harry Kamp- Nederland. Zijn benoeming kende een bizarre voorgeschiedenis. huis door Rob en mij.’ Niet lang erna is de laatste Letschert af- ecennialang had de fa- getreden en ging er een frisse wind waai- milie Letschert de en. Bert: ‘Al snel besloten we als bestuur dienst uitgemaakt in een jaarlijkse kerstborrel en bbq in te voe- Dhet Hofje In den Groenen Tuin. ren. Dat heeft enorm veel goed gedaan. Na het aftreden in 1990 van Ook het uitdelen van preuves in de vorm vier (!) Letscherts werden in van kerstpakketten hebben we in ere her- 1990 Rob Niehe en Jan Wille- steld.’ Door verkoop van de boerderijen mink, die als rentmeester het werden de opgelopen schulden ingelost. beheer over de landerijen van De landerijen werden behouden. > Van de bewoonsters ontving Bert van Apeldoorn het hofje had, tot regent be- Altijd wijze raad een door illustrator Eric J. Coolen en Michaëla noemd. Voorop stond om de Bijlsma ontworpen badlaken problemen tussen de laatste Bert: ‘Het mooie is dat je onderdeel uit- Letschert én de hofdames en maakt van iets wat al 400 jaar bestaat. Ik gen door de hofdames. De schrijver van pachters op te lossen. Wille- hou van tradities. Het regentschap steek het feestlied bleek goed op de hoogte: mink: ‘We werden ook gecon- ik graag in een modern jasje en liever niet ‘1993 als regent aangesteld, wegens een ak- fronteerd met een fors negatief in een ouderwetse hiërarchie.’ kefietje met bezit en geld, en nu als secreta- banksaldo. Al snel was er een Tijdens een uitje werd Bert toegezon- ris advocaat, altijd in voor wijze raad’. bijkomend conflict. We kwa- men erachter dat de familie Letschert privé-uitgaven deed ten laste van de hof. Door Thea Letschert werden we verzocht weer af te treden. Dat was onze eer te na.’

Verkeerd beleid > Illustratie Barbara Schröder, lid van KZOD en ook tekenaar Bert: ‘De familie wekte de in- tijdens Place du Tertre druk eigenaar van het hofje te zijn. Zo beriep zij zich op een Frisse wind bepaling uit 1800 dat een bestuurder een Willemink: ‘Na twee jaar donderjagen en vergoeding mocht ontvangen. De familie een kort geding kregen we het voor elkaar gedroeg zich heel autoritair tegenover de om de eigendommen van de hof onder te bewoonsters en de pachters van de drie brengen in een op te richten stichting en in bezit zijnde landerijen. Er is door de het bestuur uit te breiden. Aan de rechter familie ook heel wat tegen beiden geproce- hebben we voorgesteld het bestuur uit te deerd.’ breiden tot vijf personen. Bert is door Thea

7 Haarlemse Hofjeskrant Historisch uitje naar pachters Waar is deze Zaterdag 21 april, de dag gevelsteen? van het Bloemencorso, bezochten vijftien hofdames en drie regentenechtparen van Hofje In den Groenen Tuin gezamenlijk de drie landerijen van het hofje.

ls er één hertog over de dam is volgen er meer. In 1610 bracht ‘Best historisch dat we boerderijen bezoe- de stad een stenen saluut aan ken, de eerste keer in 402 jaar’, vond be- AJoachim Ernst van Brandenborch, die woonster Renske. Regent Bert van Apel- doorn: ‘Dertig jaar geleden waren er geen in 1602 Haarlem had bezocht. De ont- uitjes zoals deze en ook helemaal geen werper was niet zo thuis in titels, want feestjes.’ Het hofje en de landerijen werden Joachim was dus geen hertog van Bran- op autoritaire wijze bestuurd door de fami- > Het gezelschap voor de boerderij ‘In den Groenen Tuin’. De boerderij is in 1902 herbouwd door denburg maar markgraaf. lie Letschert (zie pagina 7 verhaal Bert van architect Robbers, die in 1885 ook het hoofdgebouw van het hofje in de Warmoesstraat ontwierp. Overigens was hij wel hertog van Apeldoorn). Pachter Enthoven uit De Pommeren. Dat u het maar weet. Waar Beemster: ‘Dit was eind jaren tachtig echt in hetzelfde dorp boerderij ‘In den hangt de steen die hopelijk binnenkort ondenkbaar.’ Groenen Tuin’ bezocht. De familie BBQ in hofjestuin een kleurtje krijgt? Het idee om de landerijen te bezoeken Warmerdam kweekt er bollen. Boer- Traditiegetrouw in augustus de jaar- ontstond tijdens het 400-jarig jubileum in derij Bouwlust in De Beemster is de 2016. De pachters waren toen eregasten. laatste stop. Daar verbouwt de familie lijkse BBQ in de tuin van het Hofje In PRIJSVRAAG Eerste stop is een boerderij in De Zilk. De Enthoven aardappelen, suikerbieten den Groenen Tuin, ditmaal opgeluis- familie Dobbe houdt er koeien. Erna wordt en quinoa. terd met een muzikaal optreden van Mail uw oplossing o.v.v. ‘prijsvraag’ het trio Bijlsma²Hooglugt. naar [email protected] en win een VVV-bon van € 15. uziek van Brahms en Jules de Corte met een knipoog. Penning- Oplossing HHK 34: De gevelsteen van meester Edwin van Drunen werd striptekenaar Alex van Koten is een van inM het zonnetje gezet. Willem Brand en de de in totaal tien strip-straatnaamgevel- niet-aanwezige vormgever Kees Reniers en stenen in de nieuwe woonwijk Remise hofillustrator Alex van Koten werden voor op het voormalige tram- en busremise de uitgave van tien jaar Hofjeskrant namens aan de Leidsevaart. De winnaar is Bert alle hofdames bedankt door Jeanne Pot. Krikke uit Vijfhuizen. Gefeliciteerd.

Volg de Haarlemse Hofjeskrant op Facebook!

Voor het laatste nieuws en de laatste filmpjes!

www.facebook.com/HaarlemseHofjeskrant > Trio Bijlsma²Hooglugt

GRATIS Haarlemse meenemen! Hofjeskrant Haarlem: DekaMarkt Rijksstraatweg 283, Rijksstraat- weg 40-42, Anthony Fokkerlaan, Eksterlaan, Meester Cornelisstraat, Schalkwijkerstraat, Gedempte Oude Gracht, Amsterdamstraat, Prinses Beatrixplein, Oran- jeboomstraat, Ramplaan en Floridaplein. VOMAR Da Vinciplein, Stephensonstraat en Paul Krugerkade. JUMBO Engelenburg. PLUS Rijksstraatweg en de Coop Stuyvesantplein. AH Floriadeplein, Marsman- plein, Soendaplein, Drossestraat, Westergracht, Grote Houtstraat, Kruisstraat en Spoorwegstraat. VVV, Noord-Hollands Archief, Van der Pigge, Muys Kan- toor & Cadeau, DEKATUIN. Bibliotheken Gasthuis- straat, Planetenlaan en Leonard Springerlaan. Om niets Heemstede: VOMAR Binnenweg, AH Blekersvaart- weg, SPAR Te Winkelhof en PRIMERA De Pijp te vergeten! Raadhuisstraat, Bibliotheek Julianaplein. Bloemendaal: AH en Papyrium Bloemendaalseweg. Reacties: [email protected] Website: www.haarlemse-hofjeskrant.nl De Haarlemse Hofjeskrant wordt financieel gesteund door hofje Codde & Van Beresteyn, hofje In den Groenen Tuyn en St. Haarlemse Hofjes.

Open: ma. t/m vr. van 9.00-18.00 uur Oplage: 7.500 zaterdag van 10.00 - 17.00 uur Redactie: Willem Brand Gedempte Oude Gracht 108 Vormgeving: Kees Reniers Haarlem, Tel: 023 5315513 www.muyskantoor.nl HHK 36 verschijnt in februari 2019

8