Gratis

nr. jan. Haarlemse2013 n f o r m a t i e f e n c u l t u r e e l 1818 I meenemen! Hofjeskrant ‘Het Bullehofje’ aan de Zomervaart Niet gesticht door een rijke koopman Van boerenhofje via arbeidershofje tot hangplek binnen de stadsmuren, maar neer- Liever geen bezoek gezet voor arbeiders op een plek edereen allereerst een gelukkig en gezond buiten de stad die men vanaf 1650 2013. Het is geen recht maar een vooro tot 1900 ’t Hofje noemde. Eind jaren recht om de hofjes te bezoeken, zei een Igids laatst. Zo is het. Helaas denkt niet al het vijftig van de vorige eeuw verdween toeristisch bezoek daar zo over. Inmiddels het tweede Bullehofje voorgoed. hebben twee hofjes, te weten het en het , in het weekeinde e vier boerenwoningen die aan de liever geen bezoek. Dat laten ze weten door Zomervaart rond een ommuurde een bordje aan het hek. De gidsen van het binnenplaats lagen, werden in de Gilde en de VVV houden zich daar aan. Loso volksmondD eerst ‘t Hofje en later het Bulleo hofje genoemd. Ten zuiden lag een kleerbleo kerij, een scheepsbouwerij en de stadsvullus- hoeck, de stortplaats voor huisvuil. Verderop aan de vaart stond molen De Bul. Rond 1900, zo vertelt de in 1899 geboren Mien van Steijnen in het boek ‘Amsterdamse Buurt’ (deel 11 uit de serie Haarlemse Miniao turen), melkte mijn moeder nog op de boerdeo > Op de foto uit 1947 en in het bezit van Bertus Gerrits: op het kwakelbruggetje schoon- rij van het Bullehofje. Enkele jaren later heeft zus Netty Mentjox, de man met cowboyhoed is de vader van Bertus de uit zijn voegen groeiende stad dat stukje boerenland ingenomen. saamhorigheid er groot was. ‘Het was net één durfden maar weinigen er te komen.’ De woo Op de plek van het oude Bullehofje vero kliek. Wie wat extra’s te eten had, deelde dat.’ ningen, niet aangesloten op het stadsriool en lopend wild vaak niet. De hofjes worden door scheen een nieuw Bullehofje in de vorm van 21 Slachthuisbuurter Herman Wijkhuisen: ‘In door de grote gezinnen intensief bewoond, velen als openluchtmuseum beschouwd. Met huisjes rondom een gemeenschappelijke pomp. dat buurtje was men één met elkaar. Hoewel gingen snel achteruit. Een aantal was in 1940 de neus tegen de ramen is normaal. Een hofo Betonijzervlechter Bertus Gerrits vertelt dat de veel buurtgenoten het van naam kenden, al onbewoonbaar. Wijkhuisen: ‘Huizen waren bewoonster stond laatst in haar huiskamer dichtgespijkerd, je liep er altijd door de modo oog in oog met een groep Japanners. Ze had derzooi.’ even haar voordeur open laten staan! Goed, Meesterlijke stillevens met een knipoog In ‘Slachthuisbuurt’ (deel 73 uit de serie het zijn uitzonderingen maar die verpesten Haarlemse Miniaturen) staat dat er begin jao het voor hen die ‘alleen maar even een fotoo In Remonstrantse hofje tijdens Kunstlijn ren vijftig toch nog 80 personen, verdeeld over tje komen nemen.’ Leverde elke foto de stad 17 gezinnen, woonden. Op dit hofje hadden de een euro op, en ging de helft daarvan maar Verrassend dat de tot regentenkamer omgetoverde kloosterkapel van ratten mede door de slechte waterafvoer vrij naar de Hofjeskrant… het Remonstrantse hofje twee dagen lang de galerie van Fiel van der spel. Een paar jaar later werd het Bullehofje geo Veen was. Zijn stillevens waren er helemaal op hun plek. sloopt. Nu is er een speelterrein voor kindeo ren. Lees verder op pagina 2. at Fiel er exposeerde viel hem teo recht toe en was een beloning voor Willem Brand zijn inspanningen voor het hofje. Bloembollenbezoek van Gildegidsen DTijdens het monumentenweekeinde speelde Fiel er op viool in het trio Muis. En al eerder De door de gidsen van Gilde tien meest bezochte hofjes schilderde hij het huisnummer op de vooro kregen onverwacht bloembollenbezoek. Als blijk van waardering voor deur. Een alleskunner die als illustrator de gastvrijheid die de gidsen al 25 jaar genieten deelden zij een mand jeugdboeken van Paul Biegel en Willem Wilmink tot pareltjes maakte. tulpenbollen en vogelzaad uit. En zijn stillevens zijn niet zomaar kleurrijo ke kijkplaatjes. Er zit een verhaal achter, Fiel heb je een pasje waarop al je gegevens staan.’ er gelegeno haalt trucjes uit met de tijd. Zo liggen in 17de Aardewerk met een strippenkaart en een heid van het eeuwse aandoende stillevens plots ‘verloren treinkaartje! Een vaas waarvan de scherven 25-jarig juo voorwerpen van nu’ als een blauwe belastingo met hansaplast aan elkaar zijn geplakt. De Tbileum van Gilde envelop of een strippenkaart. Dat heeft ook knipoog is onmiskenbaar. De meesterhand Haarlem, gevierd een kritisch big brother-staartje. Fiel: ‘Met de ook. Fiel van der Veen verdient een groter op 31 oktober met strippenkaart kon je fijn anoniem reizen, nu publiek. een presentatie van een speciale Gildeo krant, wilden de Hofjespuzzel naar oud-aannemer gidsen ook de hofjes in het zonnetje zeto Onlangs wilde dochter Saskia Makkelie-Bellaart haar vader verrassen. Dertig ten. jaar deed Harry Bellaart het onderhoud van het hofje Inden Groenen Tuin. Hofjes zijn imo mers de core-busio askia: ‘Hij heeft er tot zijn zeventigste gewerkt en alle ness van het Gilde. huisjes plus het hoofdgebouw gerestaureerd. Het zwaarst Het idee was om wat hij heeft gedaan was door een nauw gat massieve > Opzichteres Dorine (links) krijgt de bollen aangeboden van een met name de hofbeo Snokstenen tillen. Hij was verknocht aan het hofje. Daarom delegatie gidsen woonsters te bedano hebben we op zijn tachtigste verjaardag in de hoftuin een famio ken voor de overlast. Rond de jubileumdag ‘De honderd tulpenbollen zullen prachtig liefoto laten maken. Puzzelen doet hij sinds een jaar of drie.’ bracht een delegatie in tien hofjes een tuino staan tussen de witte viooltjes en de gaulto Geïnteresseerd in de puzzel? (1000 stukjes, formaat 45 bij 69 cm) cadeau rond. De geste viel zeer in de smaak. heria’s.’ Ga naar [email protected] of bel 06 – 120 58 247 Opzichteres Dorine van het : Lees verder op pagina 4 en 5. 1 Haarlemse Hofjeskrant Het Bullehofje, Bertus Gerrits ‘In het vijvertje naast Peltenburg viste ik met Gerrit Treffers op voorns en brasems. Mijn van hofje tot hangplek vader bakte ze op een petroleumstel en zette ze met peper in het zuur. Heerlijk. In de De historie van de plek en de huidige functie van oorlog kreeg ik een bajonet van een NSB’er het Bullehofje, ontmoeting- en hangplek voor de in mijn nek toen ik twee broden bij een bako kerij in de Antoniestraat had gepikt. Een jeugd, brengt kunstenaar Suzanne de Wit tot leven Duitse soldaat stuurde die NSB’er weg en gaf in een serie tekeningen van mensen van vroeger mij de broden terug. en nu. De flats (in één ervan woont Suzanne!) en Wie er in het Bullehofje woonden? Lenie Haak, de familie Schaap en Gerrits, Giel het speelterreintje/voetbalveldje aan de Zomer- Hermes, Van Egdom, aan wie mijn moeder vaart zijn in 1986 opgeleverd. Inmiddels is het elke week de huur moest betalen en Netty Mentjox, de zus van mijn vrouw. Op de foto speelterrein al paar keer gemoderniseerd. > Stronttonnendragers op de Kwakelbrug 1941, (zie voorpagina) loopt Netty over het brugo houtskooltekening 2012, formaat 70x100 cm getje. Op mijn 18de kreeg ik verkering met Martha. Na een paar maanden vroeg mijn moeder: Ben je voor het zingen de kerk uito gegaan? Nee, nou dan moet je naar ome Piet en zeggen dat je trouwen wil. Na Nel kwao Meer tekeningen men Gonnie, Jannie, Martha, Piet en Bertje. uit deze serie Mijn vader had een schiettent op de kero mis. In de oorlog kocht hij een slijpwagen. (ook op tegels Bij de boeren ruilde hij borstels en stoffers 30x30 cm) zijn te voor varkenskoppen, waar moeder dan zien en te koop: erwtensoep van maakte. Zijn bijnaam was www.suzannedewit.nl

> Jongeren op het Bullehofbankje 2012, uitsnede > Mien (Wilhelmina) van Steijnen ±1919, uitsnede houtskooltekening 2012 houtskooltekening 2011

> Bertus Gerrits 2012, uitsnede houtskooltekening 2012 de Witte, hij had ook altijd een cowboyhoed op. Hij is de man op de foto. Zomers zat mijn vader met een man of zes buiten, een keiltje te drinken. Bertje, riep hij dan, ga jij effe bij Rustman een fles jenever halen. De broers Huub en Kees waren uitbaters van de Gedienstige Boer. Van hun moeder kreeg ik bij het weggaan een koekje. Zono dags gingen de boeren uit Schalkwijk naar de Spaarnekerk. Dan stalden ze paard en wagen naast Rustman. Na de kerk namen ze een paar keiltjes. De vrouwen moesten in het glazen poortaal blijven staan. Later hado den we in de Gedienstige Boer een biljarto vereniging. Op zaterdags na het werk ging ik erheen, met een tientje op zak. Daar zat ook contributiegeld bij.’

[ advertentie ]

Uitgeverij Het hofje van Wat voert Haarlem SpaarenHout Heijthuijsen in zijn schild? Een hofje buiten de poorten Geschiedenis van het stadswapen door Ben Speet door Peter Hammann 978908683-3872 136 pag., 350 ill. full-colour gebonden De boeken zijn verkrijgbaar € 10,00 978908683-0312 - € 22,50 Schalkwijk bij de Haarlemse boekhandel Een boerengemeenschap Garenkokerskwartier of bij de uitgeverij: onder de rook van Haarlem Wijkgeschiedenis van de www.spaar-en-hout.nl door Marcel Bulte Zijlweg en omgeving of [email protected] 200 pag., 120 ill. z.w. door Peter Hammann De prijs wordt verhoogd 978908683-4619 152 pag., 136 ill. full-colour met portokosten. Speciale Hofjeskrantprijs €15,00 978908683-0367 - € 20,00

2 Haarlemse Hofjeskrant Joods Monument naast Hofje De Bakenesserkamer Het zou vanzelfsprekend moeten zijn dat de omgeving van monumenten niet ontsierd wordt. Toch dreigde dit enige tijd geleden te gebeuren doordat een groot (bijna 80 kubieke meter) transformatorstation naast de oostmuur van het hofje zou worden gebouwd.

ie ruimte had er al jarenlang desoo laat uitgezien. Maar toen die plek de naam van de in WO II geëxecuteero deD rabbijn Philip Frank en de status van ‘plein’ had gekregen, verbeterde de situatie aanmerkelijk door de mooie bestrating. En nu zou dat pleintje weer worden gedegrao deerd tot dumpplaats? De regenten maakten De sterren van bezwaar en werden daarbij door velen (o.a. stichting Haarlemse Hofjes, Historische Vero de Dreefschool eniging Haerlem, wijkraad) gesteund. eertig jaar al een traditie: kinderen van de Nadat het elektriciteitsbedrijf (Liano Dreefschool die kerstliedjes zingen voor der) de aanvraag voor een bouwvergunning oudere stadgenoten. Op 20 december zong had ingetrokken, ontstond ruimte om in Vgroep 6A een half uur lang in de tuin van het Frans overleg met de gemeente, het elektriciteitso Loenenhofje een keur aan bekende en minder bedrijf en belanghebbende organisaties en bekende kerstliedjes. Op deze gure morgen extra omwonenden tot een inrichtingsplan te koo hartverwarmend voor de bewoonsters. men. Cruciaal was de toezegging van het elektriciteitsbedrijf dat volstaan zou worden met één klein transformatorstation, dat boo schaving. Op 23 september 2012 is het fraai vendien enigszins verzonken en mooi afgeo vormgegeven monument op indrukwekkeno Langs twee hofjes met Richard van Norde werkt zou worden. de wijze onthuld. Dankzij de inspanning van Zo ontstond uiteindelijk een mooi Philip velen is een respectvolle invulling tot stand Veel Haarlemmers zijn trots op hun stad en de hofjes maken daar Frankplein, waar bovendien het Joods Moo gekomen van dit voorheen zo verwaarlooso onderdeel van uit. Met Richard van Norde (84) die al 55 jaar in het nument kon worden geplaatst met de namen de plekje in de Haarlemse binnenstad. van de door de nazi’s weggevoerde en vero Klein Heiligland woont, maakte de redactie een wandeling langs moorde Joodse Haarlemmers. De oprichting Ok de Lange, twee hofjes. ervan is een daad van gerechtigheid en beo regent hofje De Bakenesserkamer n de Proveniershof merkt hij op dat ‘als 1944 is hij één van de tachtig Haarlemse hij hier zou wonen hij de straat schoon mannen die tijdens de ‘Sinterklaasrazzia’ zou vegen’. Al wandelend passeert zijn door Duitse militairen wordt opgepakt. Ileven de revue. Hoe lang geleden ook, de ooro In het dwangarbeiderskamp graven de log is nog steeds een trauma. Op 6 december mannen tankgrachten en maken verspero Bomen met Pien ringen van prikkeldraad. Ze leven op een kommetje watersoep, gemaakt van aardapo pelschillen, een stuk koek en wat stinkkaas. Zin in een goede winterslaap? In zijn geheugen gegrift is de datum 23 januari 1945, zijn verjaardag. Dan wordt hij met de stoelgang. Nu zeven- latonine spelen ook insuline met nog zeven anderen gedwongen dertig tien jaar later blijken deze (bloedsuiker) en cortisol overleden kampgenoten te begraven. redelijk standaard voor onze (stress) een belangrijke rol Begin februari 1945 wordt hij opgenomen Afgelopen week lag ik twee gezondheidstoestand. Zowel bij het wel of niet slapen. in een noodziekenhuis in Rees. Daar overo keer ‘s nachts wakker. Ik lag bij Van der Pigge als in mijn Hoe dan ook, door slecht leeft hij een bombardement. Onderweg wel ontspannen, maar er praktijk VitaPien ligt een slapen raken veel hormonen naar een ziekenhuis in Duiven slaat hij met waren te veel knopjes aange- slechte nachtrust vaak ten en neurotransmitters ontre- een groep op de vlucht en komt via de Witte zet waardoor ik niet meer grondslag aan veel gezond- geld. Met als gevolg dat er Paters in ’s-Heerenberg in het Brabantse kon slapen. Tijdens deze te heidsklachten. Hoewel “wij” veranderingen optreden in Geffen, waar hij wordt opgenomen bij een vroege uren bedacht ik dat de ontregeling met elkaar de- de eetlust, de vruchtbaar- bakkersfamilie. Van de hel in de hemel. deze column over ‘slaap’ len, is de oplossing niet voor heid, het afweersysteem en Het Vrouwe en Anthoniegasthuis vindt moest gaan. iedereen hetzelfde. de mentale gezondheid. hij een mooi hofje. Hij kent er een dame die Al na twee beduidend Bij tijdelijke stress maken Slaap is bedoeld voor herstel. in de Janskliniek werkt. Daar is hij vrijwil- kortere nachten was het re- we veel adrenaline en nor- Als dit langdurig verstoord liger. En als bij toverslag stapt de dame sultaat zichtbaar: wallen. adrenaline aan. Die houden is, moeten we zoeken naar het hofje binnen. ‘Zo zie je dat ik niet heb Daar wordt de spiegel niet ons wakker. Een kruid als een oplossing. Er zijn na- gelogen,’ grapt hij. blij van. Behalve dit zichtba- valeriaan kan dan rust bren- tuurlijke producten die ons re resultaat was ook het gen. Moeilijk inslapen kan daarbij kunnen helpen. [ advertentie ] knopje therapeutische ana- komen door een tekort aan lyse bij mij aan gezet. Waar- magnesium of aan het slaap- Meer weten? door slaap ik niet? Een goede hormoon melatonine. Mela- Zie www.vitapien.nl slaap is belangrijk voor on- tonine wordt pas aange- der meer de vitaliteit van de maakt als het echt donker is. hersenen, het afweersysteem, Die aanmaak hebben we WAARDEBON het hormonale systeem, ze- met ons gedrag behoorlijk nuwstelsel en stressbeheer- verstoord. We kijken laat op sing. Dat zijn belangrijke de avond TV of zitten achter wapens! Die wil je niet kwijt. het beeldscherm van onze Ik kreeg een flash-back naar computer. Hierdoor is ook 10% KORTING op een 1995, mijn eerste werkdag het sein ‘ga slapen’ in de war. bij Drogisterij Van der Pigge. En dan de mensen die hal- kamerplant naar keuze Twee klachten kwamen op- verwege de nacht wakker Geldig van 1 januari t/m 31 mei 2013 vallend vaak terug: niet- of worden… Dat heeft weer een Deze waardebon is niet geldig in combinatie met slecht slapen en problemen ándere oorzaak. Behalve me- andere kortingen en/of acties. Maximaal 1 bon per klant. Vlaamseweg 1, Haarlem

3 Haarlemse Hofjeskrant Traditie Jubileumkrant GildeGidsen Op woensdag 31 oktober ekst en foto’s zijn geo tretten van vijf van de moo maakt door Willem menteel vijftien Gildegidsen. vierden de Gildegidsen Brand, de vormgeving Twee ervan wonen ‘toevallig’ Twas in handen van Kees in een hofje. Op pagina 6 ook hun 25-jarig jubileum Reniers. Willem en Kees voro aandacht voor de sympathieke met de uitgave van een men al jaren de harde kern geste van het Gilde: in totaal jubileumkrant. van de Haarlemse Hofjeso kregen tien hofjes een mand krant. Op deze pagina’s poro met bollen aangeboden. oor de één hoeft het niet zo nodig, voor de ander is het een belangrijke jaarlijko se traditie: de kerstboom in ons Esseno Vhofje. Aan mij als beheerder de taak die boom Halfwegse boerin wordt Haarlemse Gildegids op tijd te bestellen. Een dag of vijf na Sintero klaas leek mij vroeg genoeg. We kopen de Een wonder is het niet, maar boom al jaren bij de bloemenstal op het Frans toch wel een kleintje. Ruim Halsplein. Die heeft mooie bomen en bezorgt ze keurig in de tuin. Wellicht was ik toch nog twintig jaar was Ciska van den SamenSpraak wat aan de laten kant, want de grote bomen wao Beldt boerin in Halfweg en ren al uitverkocht en er waren er volgens de moeder van drie kinderen. Nu koopman ook minder van vorige jaren. Dan maar een iets kleinere. is zij een nieuw pad ingeslagen Natuurlijk viel het de kenners in ons hofje en daar horen sinds twee jaar onmiddellijk op dat de boom niet zo’n volwaso sen indruk maakte. Of het misschien een jonkie ook de Gilde Haarlem-wande- was van die van vorig jaar, zo vroeg bewoonster lingen bij. Annemarie Visscher zich schalks af. En dat ging het hofje door: Ko heeft een jonkie van voo ‘Het vrije leven op de boerderij, was geen rig jaar aangeschaft. Maar de boom staat, zoals reden om op het erf te blijven. Met de kindeo elk jaar weer versierd door enkele enthousiaste ren werd een voorzichtig begin gemaakt met bewoners. Ze hebben hem opgetild, twee banko het fietsen rond het IJsselmeer, tentje acho jes tegen elkaar geschoven en zo lijkt het jonkie terop! Alle vier hebben zij daar hun avono toch bijna een volwassen den. tuurlijke inslag aan overgehouden.’ En wat die traditie voor de feestmaand deo ‘Geboren en getogen ben ik in Spaarno cember betreft, die kerstboom is pas een begin. dam. In Haarlem ging ik als kind ‘apies kijo We hebben ook nog de oudejaarsborrel. Ik weet ken’, bij V&D stond een jukebox en daar het er zijn hofjes die voor hun bewoners een mocht je een kwartje ingooien, dan gingen nu woon ik al vijf jaar in het , ik nend, een uur praten over zaken die voor de compleet kerstdiner aanrichten – denk aan de ze spelen. Later ging ik er naar de middelo vind dat echt een voorrecht.’ anderen bekende kost zijn. Gidsen is leuk, Bakenesser Kamer – maar daar hebben wij de bare school en de Frans Hals bioscoop. En ‘De examenwandeling was reuze spano maar het beheerst mijn leven niet. Ja, ik heb ruimte niet voor. Wij beschikken niet over zoo het geluk dat ik de mensen een hofjeswoning iets moois als een regentenkamer en Bakenes van binnen kan laten zien. Dat vinden ze geo doet dat wel. Maar onze oudejaarborrel op 31 weldig. De authentieke trap van 250 jaar is december mag er ook zijn. Die wordt gewoon Recht tegenover het tuchthuis een bezienswaardigheid. Eerst liet ik iedero bij een van de bewoonsters gehouden. Behalve Preventie en vergelding, daar ging het in vroeger eeuwen om in de een naar boven gaan, maar dat hield teveel drankjes wordt er zelfgemaakte rijk gevulde Haarlemse rechtspraak. Lijfstraffen tot aan de doodstraf aan toe op op.’ groentensoep en ook erwtensoep geserveerd. ‘Ik werk als uitzendkracht, maak kantoren De groentensoep maak ik altijd zelf, ik ben al het schavot op ‘t Sant – de laatste was in 1829 – trokken veel bekijks schoon en help mee in de catering. Fietsen zeg ik het zelf, een gedreven soepmaker, die beo en waren een afschrikwekkend voorbeeld. was altijd al mijn hobby. Heb nu drie grote gint met schenkel en poulet. De erwtensoep tochten gemaakt, allemaal vanuit het hofje. komt tot nu toe bij de slager vandaan, ook door De eerste was in het Verenigd Koninkrijk, de die slager zelf in elkaar gezet, dus die kan de tweede naar Santiago de Compostella en in strijd met de groentensoep glansrijk aan! SamenSpraak2012 naar de Poolcirkel. Tentje mee, altijd op Waarom heeft ons hofje eigenlijk geen regeno een camping of anders een pension. Erop uito tenkamer? Het antwoord is eenvoudig: we hebo trekken is heerlijk, het avontuur en de vrijo ben geen regenten! Wij hebben een beheerso heid tegemoet. Ik heb een fantastisch leven, commisie die bestaat uit bestuursleden. Hoe met nieuwe mensen om mij heen, die ik zelf dat komt? Dat komt omdat ons hofje evenals kan uitkiezen.’ het Proveniershof van oorsprong niet als hofje werd gebouwd. Het Essenhofje, 24 huisjes groot, is zo’n 150 jaar geleden gebouwd om aro beidersgezinnen een goede woning te geven. Onze buurt, De Kamp, stond bekend om z’n armoede. Logementen in de De Witstraat met stapelbedden, waar de jenever het leed vero zachtte. Natuurlijk zijn de huisjes van ons hofje geen riante villa’s voor die arbeiders geworden, maar het moet toch een hele verbetering geo weest zijn. Oorspronkelijk woonden er in onze kleine ruimte dus hele gezinnen, natuurlijk ook weer een beetje gestapeld, maar toch beter dan > Recht tegenover het stond tot 1907 het Tuchthuis, dat in 1901 zijn functie voorheen. Tegenwoordig zijn de huisjes beo verloor toen de koepelgevangenis in gebruik werd genomen. doeld voor alleenstaanden. Er woont nog één echtpaar. Maar je moet wel erg veel van elkaar ké, onafhankelijke rechtspraak was mooie erfenis na in de vorm van de Code houden, wil je het volhouden in een kleine soms ver te zoeken en een bekenteo Civil (burgerlijk recht) en Code Penal (strafo woonkamer en dito slaapkamer. Dat doen ze nis werd als het moest met marteo recht). De juryrechtspraak mocht Napoleon dan ook, Annemarie en Loetje Visscher! Oling afgedwongen. Maar wee hun gebeente houden. Maakt u met Gildegids Paul van Bij deze wens ik iedereen een gelukkig en als de schout en schepenen het grootste beo der Pol de rechtspraakwandeling, dan vero gezond 2013. lang, dat van het volk, schoffeerden. Tijdens telt hij u vast en zeker ook over de belastingo Kijk voor alle vorige edities van de het oproer van het kaas- en broodvolk werd oproeren en de geruchtmakende rechtszao Haarlemse Hofjeskrant en leuke video’s van activiteiten in de hofjes op schout Claes van Ruyven slachtoffer van de ken van Torrentius (1627) en Johanna van www.haarlemse-hofjeskrant.nl Ko van Leeuwen volkswoede. De Franse bezetting liet een Woude (1895). (zie advertentie op pag. 8) 4 Haarlemse Hofjeskrant Van het ene hofje naar het andere Even binnenkijken... Voor hofbewoonster en Gildegids Louise Koster viel het jubileum van Gilde Haarlem helaas in het water. SamenSpraak Zij brak in september haar bovenarm en miste de festiviteiten. Maar dat was niet de enige reden dat haar gildeschap in 2012 op een laag pitje stond.

n de zomermaanden verhuisde Louise Voor de oorlog was die van het naar het hofje al weg.’ Mag ik even binnenkijken?’, die vraag Codde en Van Beresteyn. Dat opgeteld Na zo’n veertien vero brandt op de lippen van veel toeristen die Halfwegse boerin wordt Haarlemse Gildegids Imet haar onfortuin zorgde ervoor dat zij in huizingen hoopt Louise een hofje bezoeken. Vooral vrouwen zijn 2012 niet aan haar gemiddelde van vijftien dat zij is ‘uitverhuisd’. ‘In stiknieuwsgierig:‘ langslopend proberen ze wandelingen kwam. In 1997 meldde zij zich het hofje van Noblet had met een zijdelingse blik een glimp op te vano samen met Herman Groeneveld, beiden ik twee keer zoveel gen van het interieur. Maar het liefst zouden werkten ze toen als vrijwilliger voor het ruimte, hier heb je alleen ze hun neus plat tegen de ruit drukken om de Historisch Museum, aan bij het Gilde. ‘Op de beneden. Maar ik wilde kamers goed te kunnen bekijken. Veel geo middelbare school was geschiedenis mijn graag gelijkvloers en het is hier heerlijk licht, heeft te maken met Noblet. ‘In 2010 vierde stelde vragen aan bewoners zijn: Wonen hier lievelingsvak. Nee, de geschiedenis van Haaro ik heb aan alle kanten ramen. Ook vind ik het dat hofje z’n 250-jarig jubileum en ter geleo echt alleen vrouwen? Hoe kan je hier komen lem kwam daar nooit ter sprake,’ vertelt de leuk om in de buurt van een aantal vriendino genheid daarvan bood ik een een Noblet- wonen? Hoe klein zijn die huisjes nou van in de Prévinairestraat geboren en getogen nen te wonen. In een hofje heb je sowieso wandeling aan. Alle deelnemers kregen bij binnen? Of: Voel je je nou wel vrij hier? Louise. ‘Je weet toch wel dat meneer Prévio sneller aanspraak,’ vertelt Louise. Het hoogo mij in de tuin koffie en cake. En natuurlijk Mannen hebben andere interesses: zij blijven naire de garenkokersfabriek is begonnen. tepunt in haar tienjarige Gildeloopbaan kon men een kijkje nemen in mijn huisje.’ staan voor de plaquettes, bekijken de familieo wapens en de waterpomp of bestuderen de voegen tussen de oude steentjes. Hofjesbewoners zijn, net als iedereen, op Hofje van Staats als hun privacy gesteld. Ze zijn er zich ook van bewust dat ze in een historisch monument binnenkomer wonen, dat een deel vormt van het publieke SamenSpraakdomein en aantrekkelijk is voor toeristen. In Als Ger Boon een groep, komend vanaf het station, al na honderd bijna alle hofjes is wel ergens een tekst te vino den, waarop bezoekers aangespoord worden meter door een bijna geheime deur het sfeervolle hofje van Staats de rust en privacy van de bewoners te respeco binnenloodst, is de reactie vaak verrassend: men is verbluft. teren. Meestal doen mensen dat ook. Ono danks dat zijn er soms bezoekers die denken ouw en bewoning van stadsuitbreio dakkapellen en de kleuren van het famio dat ze zich in een Openluchtmuseum bevino ding ‘De Nieuwe Uitleg’ bleef beo liewapen die terugkomen in de deuren en den en bij een openstaande voordeur niet gin 17de eeuw achterwege, dus luiken. De klok met de éénarmige wijzer schromen om even binnen te kijken. kondenB de erven van IJsbrant Staats het - vroeger een etage lager aangedreven Bij bezoek onder leiding van een Gilde gids terrein in 1730 voor 1400 gulden kopen. door ijzeren stangen en nu door een hoef je daar niet bang voor te zijn. Zij blijven In euro’s is dat nu de prijs van een viero atoomklok - bewijst dat men zich toen op een bescheiden afstand van de woningen kante meter. Opvallend zijn de schoorsteo niet opwond over vijf minuten later of staan, wijzen hun groep op de bijzondere deo nen in Engelse stijl, de koepelvormige eerder. tails en vertellen over de historie van het hofje. Dat zijn dan ook graag geziene gasten. Hofjes als woonvorm zijn in de laatste deo Verliefd op Eva cennia herontdekt. Dat komt niet alleen door hun uitzonderlijke architectuur en historie, Voor Thon Fikkerman is Eva de verbeelding van een maar dat is mede te danken aan hun verraso droombeeld in brons én de verpersoonlijking van zijn sende ligging in het hartje van de stad. Voor liefde voor de stad. In het Kenaupark werd zij beklad, SamenSpraak dergelijke beschutte plekken in de binneno stad is in de naoorlogse stedenbouw weinig daarom verhuisde ze naar het hofje van Oorschot. aandacht geweest. Sinds kort vormt die kleino schaligheid van hofjes een inspiratiebron aar nam Eva in 1987 onvrijo Gerrit van Veen het illegale blad ‘’De voor meerdere nieuwbouwprojecten. Dat ze willig de benen. Animatiefilo Vrije Kunstenaar’ oprichtte. Zijn vero ook als Hofje aangeduid worden leidt nogal mer Gerrit van Dijk figuuro zet groeide toen hij met illegale papieo eens tot verwarring. Dzaagde haar toen in silhouet en schreef ren twee joodse kinderen uit Duitso Hofjespromotie is niet echt nodig. In één namens Eva dat zij samen met Adam land smokkelde. Hij werd gevangen van de Haarlemse Hofjes werd er in één week naar een feestje was. Voor Fikkerman genomen na een mislukte poging om tijd 150 bezoekers geteld. Per jaar loopt dat komen bij Eva, bevallig poserend ono verzetsmensen uit de gevangenis van op naar een fors aantal bezoekers. der de prachtige pergola, historie en Weteringschans te bevrijden en niet Bezoekers van hofjes zijn heel divers: ono schoonheid samen. De maker is Johan lang daarna door de Duitse bezetter der hen zijn vrij veel jong gepensioneerde Limpers, die in de oorlog samen met gefusilleerd. echtparen, maar ook gezinnen met kinderen, vriendinnengroepen, collega’s die een beo [ advertentie ] drijfsuitstapje maken of groepen leerlingen van basisscholen. Bij een van die basisschoolo groepen werd onlangs door een leerkracht verteld, dat er in een hofje hele oude dames wonen. Een juist langslopende regent zei: ‘Kijk, deze bewoonster is al over de 100 jaar!’ Doodse stilte – verwarring – ongeloof. Even Lezing over de Hofjes(krant) later loopt een jongetje naar die dame toe en Op 22 mei houdt Willem Brand een lezing van 14.30 tot vraagt of ze echt over de 100 jaar is. Nee hoor, 16.30 uur over (de) Hofjes(krant). Plaats: Schalkweide, zei ze, dat was een grapje, maar ik ben wel 78. Floris van Adrichemlaan 15. Op 25 mei gaat hij samen Oh, zei dat jongetje toen, maar mijn oma is met een Gildegids op hofjespad. 60 en die is al heel erg oud! De wandeling start om 14.00. Aanmelden via email: [email protected] of 023 8922 922. Of schriftelijk: regentes JacobAcademie, Louis Pasteurstraat 9, 2035 RJ Haarlem Iesje Vermeulen-Haanappel

5 Haarlemse Hofjeskrant Kindervreugd ot halverwege de jaren vijftig mocht je rond de TWarmoesstraat, midden in de binnenstad, nog spreken van een kinderrijke buurt. Dat kon ook gemakkelijk: auto’s vormden nog geen gevaar, hoogstens de vuilniswagen, die maar net was gemotoriseerd. Niet zo lang voor- dien reed de voddenman nog met een handkar, en de schillenman kwam langs met paard en wagen.

Centrum van de kindervreugd was het hofje In Den Groenen Tuin (‘tvin’, lazen de kindeo ren, toen ze eindelijk de letters boven de voordeur konden ontcijferen). Het gebouw verschafte de kinderen comfortabele zitplaato sen. Twee van de vensterbanken, rechts van de voordeur waren makkelijk te beklimmen, dankzij het ventilatiegat eronder. Grotere kinderen drukten zich op twee handen omo hoog tot ze hun zitvlak op zijn plek konden draaien. Er konden wel zes kinderen tegelijk zitten. Op den duur veranderde de kleur van steeno plek om ‘eentweedrieverban’ aan te tikken. een collectebus elke week ook bij de andere ballen tegen de gevel en het hielengeschop grijs zelfs in glanzend donkerblauw als geo Aan de andere kant van de ingang bleven bewoonsters ‘Vincentiusgeld’ ophalen ten van de kinderen daar beneden. Dat dreuno volg van die voortdurend bewegende kindero de vensterbanken altijd onbezet, niet alleen bedrage van een stuiver. De opbrengst was de vooral door naar de bovenliggende kao kontjes. En ze ontnamen niemand het omdat ze net iets hoger waren dan de ano bestemd voor arme Haarlemmers, die met mers. uitzicht, want achter de vensterbanken lag de dere, maar ook omdat daarachter de poro bonnen van de Vincentiusvereniging hun Daar woonde een vrouw die vanwege regentenkamer. Daar woonde niemand. Lao tierster huisde. Toentertijd was dat meo levensmiddelen bij de kruidenier konden haar postuur en woeste tred de bijnaam ‘De ter wel, toen kreeg ‘directrice’ mevrouw vrouw Van Draaijen-Waagemans, volgens kopen. Huzaar’ had gekregen. Op een kwade dag Hersbach de woning toebedeeld, maar tegen de kinderen van destijds de aardigste hofo De zondag gaf altijd een opmerkelijk merkten de kinderen in de vensterbank dat die tijd waren de kinderen allang uit de buurt bewoonster van allemaal, en heel oud. In beeld te zien. Een voor een kwamen de dao het leek te regenen terwijl de hemel toch verdwenen. 1955 legde zij haar baan als portierster metjes, geheel in het zwart gekleed, de deur helderblauw was. Omhoogkijkend zagen Een ander aantrekkelijk doelwit voor de neer, 96 was ze. uit en het stoepje af om naar de kerk te ze dat De Huzaar bezig was haar bloemeno kinderen was het verticale stenen muurtje in Vanuit haar kamertje zat zij vaak in haar gaan. Lange tijd gebeurde het dat er twee bak te begieten. Ze deed het zo overvloedig de gevel, midden tussen de vier ramen. Het schommelstoel naar buiten te kijken. Beo tegelijk het pand verlieten, precies hetzelfo dat het meeste water omlaag viel, op die bood precies genoeg ruimte om er een bal teo zoekers moesten altijd even wachten tot de de gekleed, met dezelfde hoedjes en stijf lastige kinderen, met opzet. Dat was dikke genaan te mikken, voldoende om allerlei deur openging, want ze was niet meer zo gearmd. Ze waren een tweeling, van wie de pret, maar niet voor lang. spelletjes te spelen. snel ter been. naam helaas in de vergetelheid is verdweo Het verhaal gaat dat De Huzaar de kino Kortom, de Warmoesstraat was dankzij de De kruidenier aan de overkant liet vaak nen. derschare verdreef. Maar dat is historisch faciliteiten van het hofje een aantrekkelijke een van zijn kinderen de boodschappen Lang niet alle bewoonsters waren even onjuist. Er was eenvoudig geen plek meer speelplaats voor de kinderen uit de buurt. brengen. Dan kregen ze ter beloning een aardig als portierster mevrouw Van Draao voor kinderen, doordat er in de buurt Soms, na het avondeten, waren het er wel koekje. Dat smaakte even muf als de kamer ijen. Een beetje kribbig waren de meesten, steeds minder woningen en steeds meer veertig, zeker op de lange zomeravonden. Ze rook, zo lang hadden ze in de koekjestromo vonden de kinderen. Het leek net of de winkels kwamen. Maar het hofje In Den speelden verstoppertje, krijgertje, ze hoepelo mel gelegen. vrouwtjes niet erg gesteld waren op de Groenen Tuin is nog altijd bewoond. den, deden balspelletjes en touwtjespringen Alle huisjes roken muf, wisten de kindeo horde kinderen. Die maakten tijdens het en het muurtje in het midden was ook de ren van de kruidenier, want die gingen met spelen knap veel lawaai. Maar erger was het Jacques de Jong

Gilde bollenactie

• Bruiningshofje • Lutherse hofje • Hofje van Loo

6 Haarlemse Hofjeskrant

• Dubbelkwartet Cigale • Clarisse uit Italië, maar nu Haarlemse • Henny en Henk Mons uit Heerhugowaard

Hofje Inden Groenen Tuin

• Frank en Veronique Hoenderdos uit Haarlem • Projectkoor van Carole Kroese Impressie van Open Monumentendagen 2012 Met de stad als podium was Haarlem twee dagen lang the place to be. Het liep zaterdag traditioneel storm in hofje Inden Groenen Tuin. et de neus in de boter vielen bezoekers in het Hofje van Staats Remonstrantse hofje. Daar speelde een middag lang Trio Muis jazz en veel Braziliaans met MFiel van der Veen op viool, Kees Heijliger op gitaar en hofbewoonster Ingrid Joustra ‘op zang’.

In het Frans Loenenhofje speelde Letterlievende verenio ging J.J. Cremer vijfmaal een klucht. De Flower Town Jazzband sloot muzikaal af op het terras voor het tuinhuis, waar op 12 september circa 900 Haarlemmers hun politieke stem hebben uitgebracht. Vandaar ook de grap dat zij nu al ‘gestemd’ hadden. Zondag in hofje Inden Groenen Tuin een onverwacht en vooraf niet geprogrammeerd stukje Korenlint met de • Catherine Pulle & Jane Floweth uit Waltzing Matildas en Dubbelkwartet Cigale. • Jaap van Duin van de woongroep Ilkley (Engeland) uit het Rosenstock-Huessyhuis Hofje De Bakenes Remonstrantse hofje Reactie bezoeker: et afgelopen weekeinde heb ik mogen ge- nieten van de schoonheid van veel Haar- lemse hofjes. Door de gastvrijheid van de Hbewoners van de hofjes zag ik Haarlem op zijn mooist. Een bedankje, via de Hofjeskrant, is dan ook op zijn plaats. Met vriendelijke groet, André Hoogland, Zwanenburg

• Merel Winnik en Jans Harkmans uit Haarlem Foto’s: Willem Brand en Onno Hulshof • Trio Muis

[ advertentie ]

Uitgeverij Als een geheime Kleverparkkwartier/ SpaarenHout tuin Frans Halsbuurt 140 jaar Essenhofje Stadsbuurten tussen door Ko van Leeuwen Bolwerk en Kleverlaan 88 pag., 60 ill. full-colour door Marcel Bulte De boeken zijn verkrijgbaar 978908683 0138 € 14,50 176 pag., 199 ill. z.w. bij de Haarlemse boekhandel 978908683-5364 € 22,50 In den Groenen Tuin of bij de uitgeverij: Het hofje van Trijn Jansdochter Amen Slachthuisbuurt www.spaar-en-hout.nl door Gerard Jaspers 100 jaar wonen en werken in en of [email protected] 120 pag. 65 ill. full-colour gebonden rond het Openbaar Slachthuis De prijs wordt verhoogd 978908683-0343 door Marcel Bulte met portokosten. Speciale Hofjeskrantprijs € 15,00 248 pag., 234 ill. z.w. € 25,00

7 Haarlemse Hofjeskrant Renovatie buitenkant Teylers Hofje klaar Zicht op de Bij de renovatie lag de nadruk op het herstel van de door extreme houtrot vergane buitenkant en van gevelsteen Zicht op de lekkende goten en kappen. Verreweg de meeste tijd is besteed aan de houten façade van het monu- gevelsteen mentale hoofdgebouw. Verder hebben diverse woningen nieuwe ramen gekregen.

ier pronken de leeuwen in het familieo wapen, blinken naam en bouwjaar (1785) weer in bladgoud. Aannemer HuibertF en Hollander: ‘De rechterpoot van de leeuwen moest in een klauwende stand en de staarten naar boven gekruld. Het familieo wapen van de weldoener van het hofje Pieter Teyler is via kleurhistorisch onderzoek (Rieto n dé bocht van het Spaarne herrees een stap) in de originele staat teruggebracht.’ afgeschreven stukje binnenstad als een Bijzonder is dat de neoclassistische façades Phoenixeer uit een zijn burcht as. Hier en weerwerden iets sche meto aan de voor- en achterkant zijn voorzien van Ipen gebouwdrood! en Debrandde naam invan 1932 de maneen mo dieo watergedragen verf. Dit om een zo groot len af. Aanhet de huis voet rond van 1600de nieuwe liet bouwen molen mogelijke elasticiteit in het verfsysteem te heetteWwerden Dirck in negen Hendriksz jaar tijd van zes Roodenburch.pandjes gereso verkrijgen, waarbij de laagdikte van evident Omtaureerd extra door voornaam de gemeente te zijn Haarlem liet hij in eensao belang is om de kwaliteit te waarborgen. rodemenwerking burcht metop zijn Bureau gevel Jeugdzorg schilderen. Noord Op- hetHolland. dak van Tijdens de bovenste het project verdieping leerden vijftien staat, Voordat er geschilderd kon worden, werd het voorjongeren wie degoed fijne kijkt, kneepjes een trompettertje. van het bouwvak. Jan houtwerk onder lage druk gezandstraald. KlaassenDit heugelijke die trotsfeit werd een dooroverwinningslied Haarlems beo Afbranden was geen optie. Dat was econoo vankendste de illustratorcalvinistische meesterlijk noordelijke in steen Repu vero misch niet haalbaar. Bovendien zou het hout bliektaald. Waarder Zeven precies Verenigde hangt dit karikatuur Nederlanden van teveel worden beschadigd. De door houtrot blaast?een mannetje En dat metjuist een daar huis in 1843,als hoofd lang en na wie de ontstane open plekken werden niet gerepao Reformatie,is de ontwerper? een katholieke kerk werd geo reerd door er stukken grenen op of tegenaan bouwd!Mail uwExtra oplossing jammer o.v.v. dat bij‘prijsvraag het beschil 16’o te timmeren. Met een combinatie van hout De omlijsting van de ingang van de regeno ook de achterpoort met een ouderwetse derennaar info@haarlemse van de steen -alhofjeskrant.nl tweemaal de tromo (Oregon Pine) en epoxyhars werden krullen tenkamer lijkt van steen, maar is van hout. knipvoeg hersteld.’ petterOplossing is HHKvergeten. 15: gevelsteen Waar o ‘Dewaar Kat’ zit uit deze en guirlandes geboetseerd, zoals zandkasteo De detaillering van fijne streepjes - Den Holo gevelsteen1591 hangt aanin de de muur? gevel van het pand op de len met troffel en spatel. De grootste uitdao lander noemt dat ‘frijnslag’- is gedaan met Vanaf februari krijgt het merendeel van de OudeMail Groenmarkt uw oplossing 6. Winnaar o.v.v. ‘prijsvraag van een VVV- HHK ging hierin was het herstellen van de zeer klopper en kam. Ook de twee zonnewijzers tweeëntwintig huisjes in het hofje onder meer 18’bon naarvan € info@haarlemse 15 is Ben de Vries.-hofjeskrant.nl Gefeliciteerd! sterk aangetaste centraal geplaatste beeldo zijn opnieuw geschilderd, de Romeinse leto een nieuwe keuken en toilet. Daarnaast woro houwkundige opbouw aan de achterzijde ter is in ere hersteld. Lijntjes en letters, alleo den werkzaamheden uitgevoerd in de badkao Oplossing HHK 17: gevelsteen ‘Rooten van het hoofdgebouw met o.a. vaas, motieo maal uit het handje. mer en de slaapkamer. In vijf woningen woro Witsenburch’. Het kasteeltje zit ingemetseld op ven van Hermes, Zeus en de handel. Projectleider Ton Vermaak van Elan den de originele binnenluiken teruggeplaatst, de Nassaulaan 16. Weer veel goede inzendin- Wonen: ‘Wat erg tegenviel waren de goten. die zijn teruggevonden op zolder in het gen van Truus, Jasper, Lya, Kees, Astrid, Ben, Omdat er op veel plekken haast onzichtbare hoofdgebouw. Eén huisje en de grote beheero Cobie en van de winnaar Flip Groen. Gefelici- gaten inzaten, moesten we veel grotere derswoning zijn afgelopen zomer reeds gereo teerd! De VVV-bon van € 15 ter beschikking stukken vernieuwen dan voorzien. Verder is noveerd vanwege een wisseling van huurders. gesteld door de Hofjeskrant komt uw kant op.

[ advertentie ] Verhuurdersbelasting Een schrijfster in het erhuurders in de sociale sector met 2014 heeft verhoging naar 0,2% tot gevolg dat Huis van Arrest in de meer dan tien woningen betalen vanaf hofjes enkele duizenden euro’s moeten afdrao Tuchthuisstraat 1895 door Henriette van Wermeso 1 januari verhuurdersbelasting. Via het gen. De eigenaren, hofjesbesturen en wooncoro kerken, 112 pag. full-colour, Vbestuur van het Landelijk Hofjesberaad proo poraties, hebben ook al te maken met lagere ISBN 978908683-0336 beert de St. Haarlemse Hofjes vrijstelling te krijo subsidies voor onderhoud Rijksmonumenten € 18,00 (ex portokosten) De boeken zijn verkrijgbaar bij gen. In 2013 bedraagt het tarief een klein pero en hogere WOZ-aanslagen. Uitvoering en betao de Haarlemse boekhandel of bij centage van de gemiddelde WOZ-waarde. In ling van onderhoud komt hierdoor in de knel. de uitgeverij: [ advertentie ] www.spaar-en-hout.nl of [email protected]

Gratis Haarlemse meenemen! Hofjeskrant Gratis in Haarlem af te halen: alle vestigingen van DEKAMARKT en DEKATUIN op de Vlaamseo weg, VOMAR (Schalkwijk, Haarlem-Zuid en Paul Krugerstraat) en de AH-vestigingen op het Marso manplein, Soendaplein, Raaks en Schalkwijk. PLUS Supermarkt en de Coop Compact in Haaro Actie! [ advertentie ] lem-Noord. Verder VVV-Verwulft, het stadhuis, het Noord-Hollands archief, Van der Pigge, Muys T/m 28 februari 2013 Kantoor & Kado, HEMA-fotoshop en de biblioo theken in Centrum, Schalkwijk, Oost en Noord. Verder bij zorgcentra, o.a. Reinaldahuis, Schalko Bij aankoop weide en Schoterhof. In Heemstede bij VOMAR, AH, SPAR, PRIMERA De Pijp en boekhandel van trolley Blokker. In Bloemendaal bij Papyrium, de biblioo (€ 119) een theek en boekhandel Bloemendaal.

tas van Reacties: [email protected] Reisenthel Website: www.haarlemse-hofjeskrant.nl cadeau De Haarlemse Hofjeskrant kwam mede tot (zolang de stand dankzij financiële steun van het bestuur voorraad strekt) van de hofjes Codde & Van Beresteyn en In den Groenen Tuyn en diverse fondsen.

Open: ma. t/m vr. van 9.00-18.00 uur Oplage: 10.000 zaterdag van 10.00 - 17.00 uur Tekst en foto’s: Willem Brand Gedempte Oude Gracht 108 Vormgeving: Kees Reniers Haarlem, Tel: 023 5315513 www.muyskantoor.nl HHK 19 verschijnt half mei.

8