Gratis NR. SEPT. Haarlemse2012 n f o r m a t I e f e n c u l t u r e e l 1717 I meenemen! Hofjeskrant Een vrolijk lusthof vol bloemen en heesters ‘Groen van Toen’ is het thema van het Open Monumentenweekeinde van 8 en 9 september. Mooi maar oe kom je aan hoftuinkennis, als je wanneer was toen? In veelkleurige zelf allesbehalve groene vingers pracht en praal staken regenten in hebt? Kom, dacht ik, ik bel met Na- Htuurmonumenten. Maar de persvoorlichtster de 18de en 19de eeuw haast geen zei geen deskundige in huis te hebben. Zij hu- cent. Het bewoonbaar houden van ren dure bureaus voor klussen in. Juliet Ol- de huisjes was eerste prioriteit. Een denburger, specialist op het gebied van histo- uitzondering was de tuin van het rische tuinen, liet weten tijd nodig te hebben om zich te verdiepen in het onderwerp ‘hof- Proveniershuis (hierover meer in tuinen’. De Heemsteedse tuinarchitecte Els Hofjeskrant 18). Maar het stadsbe- Proost voelde zich te oud, en stelde een ‘jonge stuur, de eigenaar, kon zich dankzij blom’ voor in de persoon van Willemijn Aris. het geld van de proveniers dan ook een dure tuinman veroorloven. eeldbepalend was eeuwenlang de pomp, waar omheen de vrouwen op de hand hun was deden. Een deel van tuin Bwas ‘bleekveld’ en wellicht mochten de hofda- > ‘Groene blaadjes’ anno 2012 in het hofje van Loo mes op een eigen stukje grond wat nu verge- ten groentes zijn verbouwen. Min of meer enige bomen, het Lutherse hofje (zie pag. 5) Toch is het tuinverleden een voorbeeld ge- weggemoffeld was het privaat (zie pag 2). een ouderwetse tuin met slingerpaadjes en weest voor het ‘heden’, in dit geval die van de Over hoftuinen en de inrichting ervan in kleine bloemperkjes. Het Frans Loenenhofje jaren tachtig van de vorige eeuw toen bijna Die was op vakantie, evenals hovenier Hans vroeger eeuwen is relatief weinig bekend. springt eruit met een ‘uitnemend onderhou- alle Haarlemse hofjes zijn gerestaureerd. Het Stolvoort die een aantal hoftuinen in onder- Haarlemkenner Craandijk heeft niet bijzon- den tuin met frisse graspaden en wel- tuinplan van het hofje van Noblet rept over houd heeft. Ook haakte de voorzitter van der veel met tuinen op. Op archieffoto’s van verzorgde bloembedden.’ Craandijk vindt een in 1843 verdwenen middenpad dat weer stichting Themajaar Historische Buitenplaat- rond 1900 ziet het ook niet even interessant ‘Inden Groenen Tuin’ het een vrolijk lusthof is aangebracht, met aan langszijden bloem- sen 2012 af. En het idee leek toch zo leuk: een uit. Zo heeft het Vrouwe- en Verwershofje vol bloemen en heesters met voor de nette perken en een ligusterhaag. hofjeswandeling met aansluitend een lunch een door een haag omringd bleekveld met woningen een veranda met klimplanten. Tuinarchitect Wim Duys baseerde zich bij Hofje Zonder Zorgen. Desondanks valt er voor het hofje van Staats op een oude teke- genoeg moois over hofjestuinen te vertellen. ning en schiep ‘een verloop van paden die Veel plezier met dit groene nummer. Robotgrasmaaier Elbert de Tweede rococo-achtig aandeed’. Wat vaststaat is dat de hoftuin vooral zomers een ontmoetings- Moderne tijden én uniek in Haarlems hofjesland, voortaan onderhoudt plek was en is, waar de laatste nieuwtjes wer- een robotgrasmaaier het gazon in het Frans Loenenhofje. Hij volgt tuin- den uitgewisseld. man Elbert van Millingen op. Willem Brand n aanwezigheid van de regenten en de bewoonsters werd onlangs als blijk van Oude rode beuk geveld waardering voor ruim dertig jaar tuin- Iwerk de robot omgedoopt tot Elbert II. De rode beuk in het Proveniershof is niet meer. Vanwege omval- Helemaal opgeladen en trillend op zijn gevaar werd half augustus in twee dagen tijd de oude reus gekapt. wieltjes, gaat de robot om zeven uur ‘s avonds los en maakt kriskras korte metten pijtig en spectacu- met het Loenense gras. Maar wie haalt El- lair, vindt een bewo- bert II uit het hok en dekt ‘m na afloop van ner de operatie ‘kap- zijn dagelijkse rondje toe met een deken? Spen van de ruim 200 jaar Juist, Elbert de Eerste! oude rode beuk’ door boomverzorgingsbedrijf Mense. Een andere bewo- ner zegt blij te zijn, het Vriendencafé in [ advertentie teken ] van hofjes leven thuis er plots een Vijfjaarlijks is het Reinaldahuis het decor van een Vriendencafé, stuk lichter uit. een culturele middag voor bewoners en omwonenden. De beuk was aan de on- derkant flink aangetast Op 21 oktober staat die in het teken van de Haarlemse hofjes. door honingzwam, een te- ken van afsterven. Boom- asten zijn hofbewoonster en verhalen- specialist Jan Heemskerk vertelster Marijke Kots, de Flower van de gemeente ontdekte Town Jazz Band met Wil van Schaik – in de stam een grote Gregent van het Frans Loenenhofje – op banjo, scheur, twee grote takken > Op de plek van de gevelde rode beuk komt een nieuwe boom hofgedichten van o.a. Karin Ottenhoff en als waren flink verrot. Risico uitsmijter een klucht van het J.J. Cremer bij een storm was achteraf toch wel groot. In Sommige bewoners hebben een blijvende Genootschap. Gratis consumptie voor geïnteres- overleg met de bewoners komt er op de plek herinnering in de vorm van een stuk stam. seerden. Leonard Springerlaan 1. Aanvang 14.30 een nieuwe boom. Heemskerk heeft een eik Die van Brenda wordt een zitje voor zoon uur. Einde 16.30 uur. op het oog: die is duurzaam en heeft een Tokaj. > vlnr: Adam Spoor, Hans Kluit en Wil van Schaik smalle kroon. (zie pagina 4 voor poëtische ode) 1 Haarlemse Hofjeskrant Blik op Een kwestie van alledag Moderne hygiëne is nu een verworvenheid waar wij niet graag meer afstand van zouden doen. Maar hoe ging het er vroeger aan toe en dan met name in onze hofjes? e regenten waakten over het lichame- (meestal buiten-)pleetjes. In de bouwtekenin- lijk welzijn van de bewoners. De gen van het Hofje van Noblet is zelfs te zien Haarlemse sanitaire omstandighe- hoe de dames van hun “huuskes” werden voor- Dden waren vergeleken met de rest van het land zien, de regenten evenwel hadden zichzelf in best redelijk te noemen. Hier waren namelijk 1754 ook naast de regentenkamer achter een relatief veel beerputten aanwezig. Ook verdekte deur in het chique behangsel de hofjes waren daarmee door- een eigen “troonzetel” toebedacht! gaans voorzien. De secreetjes, Overdag was het dan mooi ge- zoals de meestal apart staande regeld, maar ‘s nachts zult u buitenplee’s ook genoemd vragen? Speciale meubeltjes werden - we bedoelen hier ui- dienden om een “gemakje” > Troonzetel’ uit 1754 voor regenten in hofje van Noblet teraard de hofdames niet mee met po te maskeren, sommi- - hadden in het beste geval een gen hadden een stilletje of kak- directe gemetselde verbinding stoel waarin onder de zitting een >18de eeuwse po Heimelijckheid bezet met de beerput en anders een spe- pot stond opgesteld. En ook gewo- ciaal tonnetje dat in de beerput kon wor- ne po’s of nachtspiegels komen uitge- In het hofje van Noblet den geleegd. Zo waren de zaken destijds ‘net- breid voor. Archeologische vondsten zoals na het ochtendgebed jes’ geregeld. Met een luchtje, dàt wél... Maar deze antieke geel geglazuurde aardewerken met de andere dames nog op bed ook daar hadden vernuftige bestuurders wat pispot uit de oude beerput van het Antonie was het secreet jarenlang op gevonden zoals nog steeds in het Frans Hofje of Vrouwe Gasthuijs zal wel het meest het eerst door Antje bezet. Loenenhofje te zien is: er werd een speciale gangbare nachtmeubel uit de hofjes zijn ge- Na een soepele stoelgang ontluchting in het dak geconstrueerd, die dan weest. Gelukkig is het nu beter en moderner zong zij verlicht meteen ook de lichtinval regelde. geregeld. Ook in de hofjes! thuis een psalm of gezang. De huisjes beschikten samen over een aantal L.Ph. Mathijsen Verborgen achter goudleer behang tussen de keuken en de gang hadden de regenten hun eigen stilletje met een gelakt houten brilletje. Na het diner een sigaar en cognac en dan op z’n gemak op het gemak. Men deed zulke zaken liever privé en uit zicht van de dames. Die hadden immers hun eigen privaat van ‘s morgens vroeg tot ‘s avonds laat. > (Ex-)heimelijckheden in Frans Loenenhofje Gildegids Han Leroi vraagt zich af of overnames van hofjes door woningcorporaties wel zo’n ge- lukkige is. Iesje Vermeulen, voorzitter van de Stichting Haarlemse Hofjes, geeft antwoord. foto’s: Marja Dijkzeul & Christiaan Hanepen ij een overname door een woningcor- ven zijn kwetsbaar voor economische malai- poratie wordt een eeuwenoude tradi- se. Zijn opvolgers genegen de historische tie doorbroken: particulier initiatief waarde boven economische waarde te blijven Bwordt vervangen door een professioneel be- plaatsen? Er is veel voor te zeggen om het be- drijf. Ervaring heeft geleerd dat er bij dit heer te laten bij een bestuur dat autonoom is soort overnames met zorg onderhandeld en zijn eigen verantwoordelijkheid draagt. Al wordt en er behoedzaam afspraken gemaakt eeuwenlang hebben regentenbesturen zorg worden. Onderhoud en beheer zijn over het gedragen voor de beroemde Haarlemse Hof- algemeen in goede handen. Maar zal een cor- jes en het welbevinden van haar bewoners. poratie aan de wens van de erflater blijven Als Stichting Haarlemse Hofjes zoeken we voldoen bij de werving van nieuwe bewo- naar alternatieven om die zelfstandigheid ners? En dat tot in lengte van jaren? Bedrij- ook voor de toekomst veilig te stellen. [ advertentie ] [ advertentie ] 2 Haarlemse Hofjeskrant Mozaïektuin geïnspireerd op gevelsteen Tijdens de Haarlemse Stripdagen in juni werd in hofje Inden Groenen Tuin de eerste hofjespuzzel Vanaf de jaren tachtig doet hofje Inden Groenen Tuin haar naam gepresenteerd. Het was collega Janna die strip- alle eer aan. De inrichting ervan is gebaseerd op de voorstel- tekenaar Alex van Koten op het idee bracht.