Gratis

nr. sept. Haarlemse2012 n f o r m a t i e f e n c u l t u r e e l 1717 I meenemen! Hofjeskrant Een vrolijk lusthof vol bloemen en heesters ‘Groen van Toen’ is het thema van het Open Monumentenweekeinde van 8 en 9 september. Mooi maar oe kom je aan hoftuinkennis, als je wanneer was toen? In veelkleurige zelf allesbehalve groene vingers pracht en praal staken regenten in hebt? Kom, dacht ik, ik bel met Na- tuurmonumenten.H Maar de persvoorlichtster de 18de en 19de eeuw haast geen zei geen deskundige in huis te hebben. Zij hu- cent. Het bewoonbaar houden van ren dure bureaus voor klussen in. Juliet Ol- de huisjes was eerste prioriteit. Een denburger, specialist op het gebied van histo- uitzondering was de tuin van het rische tuinen, liet weten tijd nodig te hebben om zich te verdiepen in het onderwerp ‘hof- (hierover meer in tuinen’. De Heemsteedse tuinarchitecte Els Hofjeskrant 18). Maar het stadsbe- Proost voelde zich te oud, en stelde een ‘jonge stuur, de eigenaar, kon zich dankzij blom’ voor in de persoon van Willemijn Aris. het geld van de proveniers dan ook een dure tuinman veroorloven.

eeldbepalend was eeuwenlang de pomp, waar omheen de vrouwen op de hand hun was deden. Een deel van tuin wasB ‘bleekveld’ en wellicht mochten de hofda- > ‘Groene blaadjes’ anno 2012 in het mes op een eigen stukje grond wat nu verge- ten groentes zijn verbouwen. Min of meer enige bomen, het Lutherse hofje (zie pag. 5) Toch is het tuinverleden een voorbeeld ge- weggemoffeld was het privaat (zie pag 2). een ouderwetse tuin met slingerpaadjes en weest voor het ‘heden’, in dit geval die van de Over hoftuinen en de inrichting ervan in kleine bloemperkjes. Het jaren tachtig van de vorige eeuw toen bijna Die was op vakantie, evenals hovenier Hans vroeger eeuwen is relatief weinig bekend. springt eruit met een ‘uitnemend onderhou- alle Haarlemse hofjes zijn gerestaureerd. Het Stolvoort die een aantal hoftuinen in onder- Haarlemkenner Craandijk heeft niet bijzon- den tuin met frisse graspaden en wel- tuinplan van het rept over houd heeft. Ook haakte de voorzitter van der veel met tuinen op. Op archieffoto’s van verzorgde bloembedden.’ Craandijk vindt een in 1843 verdwenen middenpad dat weer stichting Themajaar Historische Buitenplaat- rond 1900 ziet het ook niet even interessant ‘Inden Groenen Tuin’ het een vrolijk lusthof is aangebracht, met aan langszijden bloem- sen 2012 af. En het idee leek toch zo leuk: een uit. Zo heeft het Vrouwe- en Verwershofje vol bloemen en heesters met voor de nette perken en een ligusterhaag. hofjeswandeling met aansluitend een lunch een door een haag omringd bleekveld met woningen een veranda met klimplanten. Tuinarchitect Wim Duys baseerde zich bij Hofje Zonder Zorgen. Desondanks valt er voor het op een oude teke- genoeg moois over hofjestuinen te vertellen. ning en schiep ‘een verloop van paden die Veel plezier met dit groene nummer. Robotgrasmaaier Elbert de Tweede rococo-achtig aandeed’. Wat vaststaat is dat de hoftuin vooral zomers een ontmoetings- Moderne tijden én uniek in Haarlems hofjesland, voortaan onderhoudt plek was en is, waar de laatste nieuwtjes wer- een robotgrasmaaier het gazon in het Frans Loenenhofje. Hij volgt tuin- den uitgewisseld. man Elbert van Millingen op. Willem Brand n aanwezigheid van de regenten en de bewoonsters werd onlangs als blijk van Oude rode beuk geveld waardering voor ruim dertig jaar tuin- Iwerk de robot omgedoopt tot Elbert II. De rode beuk in het Proveniershof is niet meer. Vanwege omval- Helemaal opgeladen en trillend op zijn gevaar werd half augustus in twee dagen tijd de oude reus gekapt. wieltjes, gaat de robot om zeven uur ‘s avonds los en maakt kriskras korte metten pijtig en spectacu- met het Loenense gras. Maar wie haalt El- lair, vindt een bewo- bert II uit het hok en dekt ‘m na afloop van ner de operatie ‘kap- zijn dagelijkse rondje toe met een deken? Spen van de ruim 200 jaar Juist, Elbert de Eerste! oude rode beuk’ door boomverzorgingsbedrijf Mense. Een andere bewo- ner zegt blij te zijn, het Vriendencafé in [ advertentie teken ] van hofjes leven thuis er plots een Vijfjaarlijks is het Reinaldahuis het decor van een Vriendencafé, stuk lichter uit. een culturele middag voor bewoners en omwonenden. De beuk was aan de on- derkant flink aangetast Op 21 oktober staat die in het teken van de Haarlemse hofjes. door honingzwam, een te- ken van afsterven. Boom- asten zijn hofbewoonster en verhalen- specialist Jan Heemskerk vertelster Marijke Kots, de Flower van de gemeente ontdekte Town Jazz Band met Wil van Schaik – in de stam een grote Gregent van het Frans Loenenhofje – op banjo, scheur, twee grote takken > Op de plek van de gevelde rode beuk komt een nieuwe boom hofgedichten van o.a. Karin Ottenhoff en als waren flink verrot. Risico uitsmijter een klucht van het J.J. Cremer bij een storm was achteraf toch wel groot. In Sommige bewoners hebben een blijvende Genootschap. Gratis consumptie voor geïnteres- overleg met de bewoners komt er op de plek herinnering in de vorm van een stuk stam. seerden. Leonard Springerlaan 1. Aanvang 14.30 een nieuwe boom. Heemskerk heeft een eik Die van Brenda wordt een zitje voor zoon uur. Einde 16.30 uur. op het oog: die is duurzaam en heeft een Tokaj. > vlnr: Adam Spoor, Hans Kluit en Wil van Schaik smalle kroon. (zie pagina 4 voor poëtische ode)

1 Haarlemse Hofjeskrant Blik op Een kwestie van alledag

Moderne hygiëne is nu een verworvenheid waar wij niet graag meer afstand van zouden doen. Maar hoe ging het er vroeger aan toe en dan met name in onze hofjes?

e regenten waakten over het lichame- (meestal buiten-)pleetjes. In de bouwtekenin- lijk welzijn van de bewoners. De gen van het Hofje van Noblet is zelfs te zien Haarlemse sanitaire omstandighe- hoe de dames van hun “huuskes” werden voor- Dden waren vergeleken met de rest van het land zien, de regenten evenwel hadden zichzelf in best redelijk te noemen. Hier waren namelijk 1754 ook naast de regentenkamer achter een relatief veel beerputten aanwezig. Ook verdekte deur in het chique behangsel de hofjes waren daarmee door- een eigen “troonzetel” toebedacht! gaans voorzien. De secreetjes, Overdag was het dan mooi ge- zoals de meestal apart staande regeld, maar ‘s nachts zult u buitenplee’s ook genoemd vragen? Speciale meubeltjes werden - we bedoelen hier ui- dienden om een “gemakje” > Troonzetel’ uit 1754 voor regenten in hofje van Noblet teraard de hofdames niet mee met po te maskeren, sommi- - hadden in het beste geval een gen hadden een stilletje of kak- directe gemetselde verbinding stoel waarin onder de zitting een >18de eeuwse po Heimelijckheid bezet met de beerput en anders een spe- pot stond opgesteld. En ook gewo- ciaal tonnetje dat in de beerput kon wor- ne po’s of nachtspiegels komen uitge- In het hofje van Noblet den geleegd. Zo waren de zaken destijds ‘net- breid voor. Archeologische vondsten zoals na het ochtendgebed jes’ geregeld. Met een luchtje, dàt wél... Maar deze antieke geel geglazuurde aardewerken met de andere dames nog op bed ook daar hadden vernuftige bestuurders wat pispot uit de oude beerput van het Antonie was het secreet jarenlang op gevonden zoals nog steeds in het Frans Hofje of Vrouwe Gasthuijs zal wel het meest het eerst door Antje bezet. Loenenhofje te zien is: er werd een speciale gangbare nachtmeubel uit de hofjes zijn ge- Na een soepele stoelgang ontluchting in het dak geconstrueerd, die dan weest. Gelukkig is het nu beter en moderner zong zij verlicht meteen ook de lichtinval regelde. geregeld. Ook in de hofjes! thuis een psalm of gezang. De huisjes beschikten samen over een aantal L.Ph. Mathijsen Verborgen achter goudleer behang tussen de keuken en de gang hadden de regenten hun eigen stilletje met een gelakt houten brilletje. Na het diner een sigaar en cognac en dan op z’n gemak op het gemak. Men deed zulke zaken liever privé en uit zicht van de dames. Die hadden immers hun eigen privaat van ‘s morgens vroeg tot ‘s avonds laat. > (Ex-)heimelijckheden in Frans Loenenhofje

Gildegids Han Leroi vraagt zich af of overnames van hofjes door woningcorporaties wel zo’n ge- lukkige is. Iesje Vermeulen, voorzitter van de Stichting Haarlemse Hofjes, geeft antwoord.

foto’s: Marja Dijkzeul & Christiaan Hanepen ij een overname door een woningcor- ven zijn kwetsbaar voor economische malai- poratie wordt een eeuwenoude tradi- se. Zijn opvolgers genegen de historische tie doorbroken: particulier initiatief waarde boven economische waarde te blijven wordtB vervangen door een professioneel be- plaatsen? Er is veel voor te zeggen om het be- drijf. Ervaring heeft geleerd dat er bij dit heer te laten bij een bestuur dat autonoom is soort overnames met zorg onderhandeld en zijn eigen verantwoordelijkheid draagt. Al wordt en er behoedzaam afspraken gemaakt eeuwenlang hebben regentenbesturen zorg worden. Onderhoud en beheer zijn over het gedragen voor de beroemde Haarlemse Hof- algemeen in goede handen. Maar zal een cor- jes en het welbevinden van haar bewoners. poratie aan de wens van de erflater blijven Als Stichting Haarlemse Hofjes zoeken we voldoen bij de werving van nieuwe bewo- naar alternatieven om die zelfstandigheid ners? En dat tot in lengte van jaren? Bedrij- ook voor de toekomst veilig te stellen.

[ advertentie ]

[ advertentie ]

2 Haarlemse Hofjeskrant

Mozaïektuin geïnspireerd op gevelsteen Tijdens de Haarlemse Stripdagen in juni werd in hofje Inden Groenen Tuin de eerste hofjespuzzel Vanaf de jaren tachtig doet hofje Inden Groenen Tuin haar naam gepresenteerd. Het was collega Janna die strip- alle eer aan. De inrichting ervan is gebaseerd op de voorstel- tekenaar Alex van Koten op het idee bracht. ling van de gevelsteen die boven de poort in de Kleine Houtstraat hangt. Toen Haarlemkenner Craandijk daar in 1900 rondliep, zat Puzzelfan in nopjes de steen overigens nog ingemetseld in de muur van een washok. met hofjespuzzel Een geheel eigen fantasiewe- in plaats van 7,5 hoofd zoals olgens Craandijk is de gevelsteen be- reld zoals Jan van Haasteren Da Vinci heeft uitgerekend.,’ halve op de tuin óók een toespeling die maakt, is volgens Van Ko- vertelt hij. op de naam Josina van Groeneven, ten een stuk makkelijker. Soms denkt de tekenaar > Puzzelfan Janna in Veigenaresse van de zwanendrift - een vorm Want zonder achtergrond aan mensen die hij kent als verpleeghuis Overspaarne van dieren houderij én een recht dat uit de kun je doen wat je wilt. ‘Een hij tekent. De tuinman werkt middeleeuwen stamt - op de Liede en het hofje is een hofje en moet er bijvoorbeeld op Overspaar- te zijn. Puzzelfan Janna heeft Spaarne die zij in 1608 aan de stad heeft ver- realistisch uitzien. Maar dan ne. Hofstra uit de strip is een ‘m op moeilijkheidsgraad ge- kocht. Voor het mozaïekontwerp van de tuin kom je in de knoei met de fi- apart verhaal. Alex zag een test. Hij zat niet 1,2,3 in el- liet hovenier John Gozeling zich inspireren guren. Een illustrator sjoe- man met een hoed en een kaar en dat beviel. door de tekening. ‘Ik kom al vanaf mijn veer- melt altijd met de werkelijk- snor op de Bakenersser- tiende in hofje Inden Groenen Tuin’. John heid, dat ligt aan de gracht lopen, die later oud- De puzzel die 1000 stukjes kreeg het tuinieren met de paplepel ingego- verhoudingen. Ik teken geen stadsarchivaris van telt met als formaat 45 bij 69 ten. Opa Piet en vader Wim waren ook hove- mensen, maar stripfiguren. en nota bene schrijver van is voor € 25 te bestellen via nier. Die zijn vier hoofden groot een boekje over hofjes blijkt [email protected] ‘Ik hielp vader hier met schoffelen en sa- men zetten we de kerstboom in de hal op. > Simone en John Gozeling Die traditie hebben Simone en ik erin gehou- den.’ De oude tuin was een beetje een rom- wordt er twee keer geplant: zomergoed, zoals Bloemrijk afscheid voor regent meltje, veel grasveld en hier en daar een vlijtige liesjes en begonia’s, in het voorjaar en bloemenperk. Oud-regent Letschert had bollen en violen in het najaar. Rob Niehe maar één eis: dat de dames over konden lo- Het zonnetje schijnt licht als Simone en pen. John: ‘Het is nogal een lange tuin en nu John de zomerperkjes doorschoffelen. Op In aanwezigheid van bijna alle heb je onderbrekingen. Je kunt hem zo dub- haar vijftiende zocht Simone, leerling op de bewoonsters van het hofje Inden belvouwen.’ In het oog springend de twee pas lagere tuinbouwschool, een vakantiebaantje. Groenen Tuin nam Rob Niehe, gekortwiekte honingbomen en de prunus in John had wel iets, zij is nooit meer wegge- het midden. gaan. Johns grootste kwaliteit? Simone aar- als voorzitter van het College van Voor de begrenzing koos John de winter- zelt geen moment. Zijn fantasie als ontwer- Regenten, op zaterdag 28 april en zomergroene buxushaag die de lijnen en per. En die van Simone. John: ‘Ze is een kei de hoekpilaren mooi accentueert. Elk jaar in administratie.’ 2012 feestelijk afscheid.

a een heerlijke lunch in de twintig jaar geleden te maken met een prachtige regentenkamer van fors negatief banksaldo. Die kon Bomen met Pien de Janskliniek ging het hele slechts worden weggewerkt door met gezelschapN op excursie naar De Keu- hulp van een advocaat en een rechter (O)vergan(g)kelijkheid kenhof. het familiebestuur te ontbinden en Rob Niehe kwam bij de familie Wil- een stichtingsbestuur te maken. Niehe ken. Deze zijn gedurende al die ja- Maar deze pil heeft vaak ook weer lemink over de vloer toen de huidige en Willemink kregen het financieel op ren verantwoordelijk geweest voor bijwerkingen. Bovendien dient zich regent Jan nog een broekje was. Wil- orde door verkoop van landerijen in de productie van vrouwelijke hor- de vraag aan: wanneer wil je dán leminks vader was toen rentmeester De Zilk en flatjes in IJmuiden. Boven- monen (oestrogenen en progeste- in de overgang komen? Wanneer van de landerijen van het hofje. Nadat dien werden ook boerderijen in De rigitte Kaandorp legt in één ron). Hormonen die allerlei be- stop je met de pil? Op je 55ste, je Willemink, die in de voetsporen van Zilk en de Beemster verkocht. De van haar shows uit wat het langrijke processen in het lichaam 60ste of misschien als je 70 bent? Je zijn vader trad, gepolst werd door re- huurpenningen van de overgebleven verschil is tussen mannen aansturen zoals de eisprong, de moet er ooit doorheen. Of hoop je gent Letschert om de zaak op de rails landerijen zorgen voor de jaarlijkse enB vrouwen (zie youtube). Het maandelijkse menstruatie, de op- voordien te overlijden? De hormo- te krijgen, benaderde hij Rob Niehe. inkomsten, waarmee het onderhoud vrouwenlijf ondergaat vele in- en bouw van botweefsel en het functi- nale verstoring (overgang) is niet Het nieuwe college kreeg ruim van de Hof betaald wordt. explosies door verandering van de oneren van het temperatuurcen- voor iedereen gelijk. Voeding, be- [ advertentie ] hormoonhuishouding. Kaandorp, trum. Ze doen nog veel meer. weging én de inzet van natuurlijke zelf moeder van twee kinderen, Eierstokken zijn ook verantwoor- middelen zoals kruiden en supple- komt in haar uitleg niet verder dan delijk voor de productie van een menten kunnen je helpen om de het baren van kinderen en het ge- derde hormoon: het testosteron. Dit klachten te verminderen en weer ven van borstvoeding. Daarna hormoon speelt een rol bij je libido beter in balans te komen. Je kunt raakt de vrouw totaal ontregeld en (zin in seks) en je stemming/ge- dus wel degelijk op natuurlijke wij- in verval. Met het product ‘vrouw’ moedstoestand. Tijdens je overgang ze invloed hebben op je eigen over- hoef je dan ook echt niet meer te- neemt de productie van al deze gang. In die zin kon Kaandorp dat rug naar de winkel, want het is ge- hormonen af waardoor je klachten fenomeen ook nooit eenduidig bruikt. De man daarentegen is kunt krijgen. De meest voorkomen- neerzetten. Meer weten? nauwelijks ‘op’. Een dergelijk solide de overgangsklachten zijn opvlie- www.vitapien.nl product mag je dan ook ruilen zon- gers, nachtelijke transpiratie, der bon. Voor veel vrouwen ont- pijnlijke gewrichten, gewichtstoe- staat er na hun meest vruchtbare name, prikkelbaarheid, slaappro- periode een korte time-out. Na blemen, hoofdpijn en drogere slijm- deze korte ‘pauze’ is er opnieuw vliezen en verminderd libido. Deze roerigheid: ze komt in de overgang. klachten kunnen je levensgeluk be- Kaandorp kwam er niet aan toe dit hoorlijk verstoren. Niet voor niets fenomeen onder haar relativerende gebruiken veel vrouwen – zelfs in loep te nemen... die niet vruchtbare periode - een De belangrijkste oorzaak van die synthetisch hormonale pil om de veranderingen ligt in de eierstok- overgangsklachten te vermijden.

3 Haarlemse Hofjeskrant Hotel Essenhof Oude druiven en rugbygras Eén van de oudste beschrijvingen van tuinen da- teert uit 1414 en is die van de Sint Anthonisboom- gaard van het Norbertijnen klooster. Op die plek bevindt zich vanaf 1607 het Frans Loenenhofje.

n het laatste kwart van de 16e eeuw, mid- het hofje na de renovatie den in de Tachtigjarige Oorlog, werd, van de huizen een flinke et bestuur van ons hofje – het Essen- toen de geuzen de overhand kregen, het som geld van de ge- hof – ontving in juni per brief een op- Iklooster door de stadsregering geconfisceerd meente om ook de tuin merkelijk voorstel. Een Haarlemse als compensatie voor de schade die Haarlem in originele staat terug te ondernemerH wil het Essenhofje kopen om er tijdens het beleg door de Spanjaarden (1572- brengen. Poldermans: een hotel van te maken. Ons hofje bestaat uit ’73) had geleden. ‘Tuinarchitecte Nora zes blokken van elk vier huisjes. Dat zou dus De executeurs-testamentair van Frans Loe- van der Wal was meteen een hotel worden met 24 appartementjes. Ei- nen kochten in 1607 een stuk van deze kloos- enthousiast over deze genlijk wilde briefschrijver een horeca-onder- terboomgaard. Regent Poldermans: ‘In feite is gedetailleerde tuingege- neming opzetten in het Hofje Guurtje Burret. de tuin al eeuwenlang hetzelfde. Ging er een vens. Met name over de > Boomgaard in Frans Loenenhofje Dat wilde niet lukken: ‘Wel heb ik iemand ge- boom dood, dan werd de boom met wortel en fruitboomsoorten, de vonden die het achterliggende terrein met de al uitgegraven, nieuwe aarde gestort en op de- tweehonderdvijftig jaar oude leipeer en de Van Millingen geplant. Als je door de poort zes huizen wil exploiteren. Deze heeft het plan zelfde plek een nieuwe geplant. Het bewijs druiven die hier ooit gestaan hebben. Via de het hofje binnenkomt, zie je tussen twee rijen opgevat er een hotel, gecombineerd met res- werd gevonden in een zogenaamde lias, een Landbouwuniversiteit Wageningen liet zij ‘boomgaard’bomen door de regentenkamer. taurant te beginnen. Het restaurant zou in het berg kladpapiertjes bijeengehouden door een druivenstekjes overkomen uit Schotland. De En weet je dat het gras een stootje kan hebben, pand Kampervest 31 (hofje Guurtje Burret) vetertje, met op de zo bijeengehouden kladjes karakteristieke berkengroep, die zorgt voor dat is rugbygras. Handig, voor als we de tuin moeten komen, gecombineerd met een tweetal de precieze uitgaven van het hofje.’ het typerende links achter in de tuin gelegen vol met klapstoelen zetten bij een muziekuit- hotelkamers op de etages en achterliggend een Eind jaren tachtig van de vorige eeuw kreeg hoekje, is nog door de toenmalige beheerder voering’. hotel met 24 kamers, totaal 26 kamers. Zijn plan is om er één geheel van te maken. Hotel- kamers A-Z.’ De regenten van het Essenhofje reageerden Dag mooie rode beuk Parade van draagbare kunst laconiek: Ruim twintig kunstenaars show- ‘De bewoners van het Essenhof, aan wie ik Tak voor tak wordt u ontkleed dit voorlegde, zijn allen bijzonder enthousiast. totdat alleen uw stam naakt voor ons staat den tijdens de opening van de 200 jaar in al die eeuwigheid Zij genieten huurbescherming dus blijven ze- Vijfhoek Kunstroute in een afgela- ker, maar willen alles weten over de roomser- scharrelende oudjes, nonnen, schutters, vice en of er ook een wellness gedeelte in het de eerste nieuwkomers den Nieuwe Kerk hun jurken, vaak hotel komt. Ook verzoeken zij u er rekening kinderen geboren, ouderen gestorven gemaakt van buitennissige mate- mee te houden dat men tussen 7.00 en 10.00 ’s mensen die te vroeg verdwenen ochtends ontbijt en dat er enkele vegetariërs de in uw aangezicht rialen zoals ijzer, plastic puinzak- kamers bewonen. Tenslotte wil men graag we- gekoesterd door uw schaduw ken, lepels en koffiefilterzakjes. ten of er ook een was- en strijkservice opge- onlangs nog zat er een nijlgans te schreeuwen op een uwer takken start zal worden (…) en of er dagelijks een eeldend kunstenaar Celina Post ziet happy-hour voor de bewoners in het restaurant uw tijd is nu gekomen liever zag ik een verbeelding prachtontwerpen, hier en daar een zal zijn. Kort gezegd vinden ze uw brief een > Foto: Dick Stegenga verschijnen uit uw stam tikkeltje te musical. Veel indruk enorme grap en begrijpen niet waarom u hem maaktB het bloemenmeisje, de latere winnaar. Carla van der Pieterman liet zich inspireren niet eerder schreef (1 april bijvoorbeeld) en maar nee, alles moet geruimd uw opvolger staat al te ritselen ‘Er gebeurt van alles op het hoofd, de kleu- door 161 foto’s van de fotogroep Focus. Mo- verzoeken mij u te complimenteren met deze ren passen fraai en dan dat slanke lijf erbij.’ de-ontwerpster Jolanda de Meester maakte creatieve gedachte. met zijn bladeren hoe zeer zullen wij u missen van veren en draad een ‘fly-away bruid’. ‘Mijn Wij kunnen u als bestuur meedelen dat de buurvrouw is op zoek naar de ware man. Ik meeste hofjes in Haarlem, en daarbuiten, al vandaag nemen wij afscheid van een geliefde, een oude vriend, maakte voor haar een utopische trouwjurk honderden jaren bestaan en dat het ook in de waarin ze zich zo vrij voelt als een vogeltje.’ bedoeling ligt dat dat zo blijft. Een twee jaar een stille getuige als een oude Olifant sterft Vogeltjes zitten er in de boom van beeldend geleden gehouden onderzoek heeft namelijk kunstenaar Connie Vlasveld. uitgewezen dat er nog steeds plaats is voor hof- blijven de anderen waken totdat hij niet meer is Model Beatrijs, zo slank als een den, draagt jes waar mensen die het (even) niet makkelijk maar liefst vijf meter gebreide wol waarmee hebben voor een bescheiden bedrag en be- zo zullen wij ook doen dag mooie Rode Oude Beuk tijdens de Roze Zaterdag de dikste boom in schermd kunnen wonen. Ik neem niet aan dat het Kenaupark mee is omarmd. Machtig en u dat deze categorie Haarlemmers af wil pak- Hofdichteres Leonore Hatt mooi is de ijzeren uitrusting met rondingen ken.’ > Beeldige boom van Connie Vlasveld van Gaudi van jonkvrouw Roos, gemaakt Het Essenhofje is bijna 150 jaar geleden ge- [ advertentie ] door smid Ron Felix. Filmer John van der sticht vanuit het Fonds Abraham de Haas, dat Wal maakte voor de Hofjeskrant een filmpje, genoemd is naar een kapitaalkrachtige Haar- te zien via www.haarlemse-hofjeskrant.nl. lemmer die zijn erfenis bestemde om via een fonds sociale doelen na te streven. De bouw van het Essenhofje, was er daar een van. JOHN GOZeLING Nogal arrogant schrijft de inventieve Haar- G Aanleg en onderhoud van tuinen lemmer: ‘Omdat het fonds van wijlen Abraham J de Haas waarschijnlijk toch een keertje (mis- schien in het jaar 2168?) ophoudt te bestaan, dacht ik, waarom niet in 2013? Indien de op- heffing binnen afzienbare tijd een feit zou kun- nen zijn, zou ik graag de (on)mogelijkheden bespreken.’ De creatieve ondernemer kan ervan over- tuigd zijn dat het Fonds Abraham de Haas be- slist niet noodlijdend is. Hij kan zijn pijlen dus Hovenier van Hoftuinen beter een andere richting afschieten. Laat John uw bloemetjes buitenzetten! Frogerstraat 18C • 1975 BV IJmuiden • Tel: 0255 - 519 828 • www.johngozeling.nl > Fly-away bruid van Jolanda de Meester

Ko van Leeuwen 4 Haarlemse Hofjeskrant

Tuinplan voor Lutherse hofje Een groene oase in Prominent pronkstuk in de tuin van het Luther- hartje Haarlem se hofje is de om en nabij in 1920 geplante en nog kerngezonde Japanse kers. Die blijft in het nieuwe tuinplan een gezichtsbepalende trekker. et hofje is letterlijk te- kreeg door een nog steeds aan- gen de Lutherse kerk wezige buitenpreekstoel. Ook aangebouwd, tekenend de consistorie is vanuit de tuin voorH de historische binding tus- toegankelijk. sen hofje en kerk die overigens Penningmeester Joost Neder- lange tijd een schuilkerk was en koorn, lid van het bestuur dat andelend door de hofjestuin van toen ook geen toren had zoals sinds 2010 aan het bewind is, is het Frans Loenenhofje ontdek ik nu. Generaties oude dames had- helder in zijn standpunt. ‘Wij achter de weelderig bloeiende den een Lutherse achtergrond, zijn verantwoordelijk voor het vlinderplantW een van de hofbewoonsters. Ik die letterlijk in steen gestalte zo goed mogelijk doorgeven van groet haar en ze schrikt op: ze was zo in ge- dachten verzonken, dat ze me niet had horen > Regent Joost Nederkoorn De drie heren op de foto aankomen. Het is Leny, ze is bezig met het vormen samen het het monument en willen ook slim met gelden verwijderen van het zevenblad. Ze vertelt dat toenmalig bestuur va het omgaan. De tuin is het visitekaartje naar be- ze dit voorjaar de strijd weer aangegaan is Lutherse hofje. Zij vieren woners en bezoekers toe. Wij willen een stevi- met dit steeds voortwoekerende onkruids- het 300-jarig bestaan van ge tuin, eentje die ook niet wekelijks onder- oort. Vroeger, vertelde ze, werd zevenblad de stichting Lutherse houd nodig heeft.’ ook wel gebruikt als pijnbestrijders bij jicht hofje. Het jaartal van deze Samen met tuinman Niek de Groot heeft en reuma. Zevenblad zit namelijk boordevol viering is 1917. De dames Nederkoorn gezocht naar tekeningen en oude vitamine C, provitamine A, kalium, calcium op de foto zijn de bewo- foto’s om de tuin in originele staat terug te en magnesium. Nadat we even op een bankje ners. De tuin is grind, brengen. Maar foto’s van rond 1900 lieten een zijn gaan zitten vertelt ze verder, dat je zeven- gras en bomen. Weinig onderhoud, typisch begin teleurstellend beeld zien: een nogal kale tuin blad ook in de keuken kunt verwerken in ver- 20ste eeuw, vindt Joost met een pomp erin. Nederkoorn: ‘Vroeger schillende recepten. Ze belooft mij een paar Nederkoorn. Het kleine vond men de tuin een luxe, je stak daar geen van die recepten digitaal toe te sturen. Intus- boompje vooraan is de geld in. Tekeningen hebben we helaas niet sen is Margreet, haar overbuurvrouw, erbij Japanse kers. kunnen vinden, wel notulen over de kosten komen zitten. Ze heeft zojuist te horen gekre- van onderhoud. Ons idee is nu om dat histori- gen, dat haar kat, Sam, een spuitje zal krijgen De tentoonstelling ‘Geen sche karakter erin te brengen met planten die om in te slapen. Ze is er danig van in de war. cent te makken’ met een Geen cent te makken in de 17de en 18de eeuw populair waren. ‘t Ze weet nog dat ze bij wijze van uitzondering prominente rol voor de Gras krijgt iets meer ruimte, de rand meer haar kat mocht meenemen toen ze drie jaar hofjes Codde en Van structuur.’ geleden in het hofje kwam wonen en is daar Beresteyn loopt nog tot In september wordt er in overleg met de be- nog dankbaar voor. Nu breekt dan toch het 4 november in het Histo- woonsters ook besproken wat er langs de huis- moment aan dat ze afscheid van hem zal risch Museum Haarlem. jes gedaan kan worden. Nederkoorn: ‘Sommi- moeten nemen. Arme Margreet, ze heeft het Groot Heiligland 47. Open ge klimplanten met zuignapjes laten sporen er moeilijk mee, dat kun je duidelijk zien. van di. t/m za. Van 12.00 tot achter, dat is niet de bedoeling. Een idee is bij- Leny vertelt verder over de natuur en haar 17.00 uur. Zondag 13.00 tot voorbeeld om mooie bakken op te hangen. In visie op het tuinieren. Wat haar betreft is de 17.00 uur. Meer info: de winter zal de huidige beplanting deels ver- trend voorbij van tuindesigns met Belgisch www.historischmuseum- dwijnen en in het voorjaar van 2013 wordt ge- hardstenen tegels, zwart grint en zware biel- haarlem.nl start met beplanten. sen. Een tuin moet gewoon groen zijn. We moeten weer terug naar de pure natuur, zoals de tuinier en filosoof Louis Leroy dat al bijna 50 jaar geleden verkondigde: laat de natuur haar gang gaan en laat je inspireren door de natuurlijke processen, gerelateerd aan een beter milieu voor mens en natuur. De man uit Heerenveen is de grondlegger van het ‘ecologisch tuinieren’: zijn projecten en boe- ken zijn nog steeds een bron van inspiratie. ‘The planting of trees is the planting of ideas’ is de slogan van een internationale mi- lieuorganisatie, waar Leny donateur van is. Want, zo zeggen zij, het planten van een boom geeft hoop op een betere en groene toekomst voor onszelf en voor de toekomst van onze kinderen. Het is de missie van die organisatie om wereldwijd groene gemeen- schappen met elkaar te verbinden om het mi- lieu te beschermen en duurzaam gedrag te bevorderen. Leny leest er veel over: de kwets- baarheid van natuur en milieu gaat haar ter harte. Zonder wat te zeggen loop ik samen met haar over het pad met oude ijzelsteentjes, langs de borders naar de kruidentuin rechts- achter in de hofjestuin. Alleen onze voetstap- pen verstoren de stilte. Je kunt je nauwelijks voorstellen, dat deze groene oase van rust zich in het hartje van Haarlem bevindt! Daar word je toch stil van. Iesje Vermeulen-Haanappelregentes 5 Haarlemse Hofjeskrant

erscholen tussen het win- keltje met tweedehands De beschermengel Vkleding van Carla en het nieuwe eetcafé Charlie ligt het . Ooit woonde daar Trijntje Tuijp en haar buurvrouw Johanna. Bijna niemand weet dat een onderaardse gang van het Tuchthuis naar het hofje leidde...

Wie het hofje gaat bezoeken, moet maar eens kijken naar die grote witte pot, daar op die vierkante meter grind. Onder dat grind zit een dichtgespijkerd luik dat toegang geeft tot het gangenstelsel onder de stad. Dit gangen- net is gegraven in de tijd van de Tachtigjarige Oorlog, toen Haarlem bezet werd door de Spanjaarden. Zo konden mensen elkaar on- dergronds bereiken zonder dat de vijand dat bemerkte. In 1630 kwam er op het Bruiningshofje een zekere Trijn Tuijp wonen. Zo op het oog een ordentelijke vrouw, maar later zou blij- Johanna. Wat zij niet wist dat Trijntje en hadden ze het huisje van Trijntje ken ook een vrouw met een andere kant. Ei- Babbe, de hoer van Haarlem, elkaar goed gevonden. Nee, die tien daalders genlijk hadden de andere hofdames niets op hadden gekend. Babbe had wees Trijntje in had Trijn niet. ‘Je kunt je schuld een- haar aan te merken. Ach, soms was ze wat haar jonge jaren onder haar hoede genomen, voudig vereffenen’, zei Babbe. De be- luidruchtig, maar ja, ze was veruit de jongste en geleerd hoe ze mannen moest verleiden. waker had gelachen en Trijntje zag toen Illustratie: Eric J. Coolen van het stel. Het hofje was een baken van rust ‘Er zijn genoeg mannen die een drankje of geen andere uitweg. schuilkerk in de Frankestraat het totdat Trijntje onverwacht bezoek kreeg... meer met je willen delen. Ik betaal een jaar je kwartje viel. Een hofje was toch geen kleding, je eten en de kastelein voor als je Johanna wist ’t zeker: ze had geen schim huisje van plezier?! Ze kreeg een inge- Johanna had net de kaarsen uitgeblazen toen naar boven gaat. De helft van wat je verdient, maar een man gezien! En die man ging elke ving en kocht de volgende dag gele klei. ze buiten een bons hoorde. Recht tegenover draag je af.’ Maar toen Trijn na een half jaar nacht bij Trijn naar binnen. ‘Hoe kan dat Tijdens het boetseren wist ze ’t zeker: bij het huisje van Trijn ontwaarde ze een via een kerkeraadslid van de Doopsgezinde nou als de poort om negen uur op slot gaat?!’ Trijntje verraden bij de regenten kon ze schim van een man. Verstijfd van angst gemeente een werkhuisje kreeg, wilde ze on- Op een keer was ze overdag vergeten de niet en de andere hofdames wilde ze er- knielde ze op de grond, haar handen stevig der de juk van Malle Babbe vandaan en was nachtspiegel te legen. Ze moest hoognodig buiten houden. Dit was haar opdracht. op de medaillon van haar witte hemdje. ‘Laat ze van de ene op de andere dag uit het leven en liep op kousevoeten naar het stilletje. Bij Toen ze bij de derde uitvoering zag dat ons hofje verschoond blijven van ongeluk’, gestapt. Trijntje brandde nog licht. Terwijl ze op de het goed was, wist ze hoe ze er een stokje bad ze tot haar beschermengel. Maar de vol- Van een bewaker, die ze af en toe verwen- heimelijckheid zat, hoorde ze een mannen- voor moest steken. Ze zou het luik dicht gende morgen scheen de zon, was er niks de, had Babbe gehoord dat er een onder- stem zeggen: ‘Je mag er nog steeds zijn, Trijn, timmeren. Nu eeuwen later staat Johan- gestolen, ogenschijnlijk niks gebeurd. ‘Heb- grondse gang naar het Bruiningshofje liep. we hebben je liever dan Babbe.’ En daarna na’s beschermengel er nog steeds... Al- ben mijn ogen en oren mij voor de mal ge- ‘En daar woont een oude vriendin van je!’ Trijn fluisterend: ‘Stil en doe voorzichtig met leen nu a;ls de beschermengel van het houden’, dacht Johanna. Een plan ontsproot aan Babbe’s brein. Trijn- het luik.’ bruiningshofje. Aan de overkant van Botermarkt, toen de tje was haar nog geld schuldig! Diezelfde Ossenmarkt geheten, zat Malle Babbe in het nacht ondernam zij met de bewaker een Die woorden achtervolgden Johanna de rest Idee Marijke Kots, Tuchthuis. Dat wist iedereen in de stad, ook tocht door de gewelven en zonder moeite van de week. Totdat tijdens de dienst in de tekst Willem Brand

De Haarlemse Bloemenmeisjes in de hofjes

• • • Bruiningshofje

6 Haarlemse Hofjeskrant Genieten tijdens de Haarlemse Open Monumentendagen Ieder jaar opnieuw genieten duizenden mensen van de Haarlemse monumenten. Het is altijd een verrassing gebouwen binnen te gaan, die je alleen vanaf de straat kent. Dat heb ik ook mogen ervaren bij de aanwijzing van 2000 panden als beschermd, ge- meentelijk monument. Het project is dit voorjaar afgerond en heeft Haarlem de tweede Monumentenstad van het land gemaakt.

ommige eigenaren hebben mij toen groene binnenplaatsen zijn alom bekend en uitgenodigd ook eens binnen te ko- monumentale parken zoals de Haarlemmer- men kijken. Het doet je goed te zien hout, Frederikspark, Florapark, Kenaupark en Shoe betrokken eigenaren zich voelen bij de Bolwerken zijn heerlijke verblijfsplaatsen. de geschiedenis van het pand. Weliswaar Voor onze monumentale begraafplaatsen ligt willen zij ‘modern’ wonen, maar zij pro- dit anders, maar feit is wel dat zij prachtig beren met veel zorg en investeringen de groen zijn en het er heerlijk is om eens rustig > Sfeervol hofje van Staats uitstraling van toen te behouden. rond te wandelen. de groene buitenplaatsen. Ondanks de ver- Tenslotte kenmerkt Haarlem zich op een Wanneer je dan in de woonkamer staat, Speciaal voor deze Haarlemse Open Monu- dringing door de verstedelijking maken die andere manier nog door GROEN. Wanneer u zie je heel verrassend een groene binnen- mentendagen is de wandelfolder ‘Groen van plekken nog steeds indruk door hun ligging rondwandelt, zal het u opvallen dat het hout- plaats of een geheel verscholen tuin. Het toen en nu’ samengesteld, zodat u zo veel moge- en vaak groene uitstraling. Let u daar eens werk van de Haarlemse panden veelalgeverfd groen maakt de uitstraling van het monu- lijk groene plekken in de stad kunt bezoeken. op als u gebruik maakt van de boottocht uit is in groen en crème wit. Deze eenheid in ment alleen maar krachtiger. In Haarlem zijn nog vele sporen te zien van het programma. kleur brengt rust in ons dagelijks bestaan. Deze liefde, voor alles in en om het huis Geniet u dit weekend van het programma wordt beloond met het thema van dit dat City Marketing Haarlem met zorg heeft jaar: Groen van toen. samengesteld en ieder jaar weer mogelijk thema 8 september 2012: wordt door enthousiaste monumenteneige- Groen van toen en nu naren. Hulde aan hen! Groen is ook een prachtig thema voor GROEN van toen Jan Nieuwenburg, Haarlem als geheel. De hofjes met hun wethouder Monumentenzorg Haarlem Volgden regenten de laatste tuinmode?

olgden de regenten de laatste tuin- door lage haagjes. In de 18de eeuw kwa- mode? Als je aanneemt dat ze men de oranjerie- en kasplanten in zwang. goede contacten onderhielden Uitheemse vruchten zullen toen hier en Vmet de rijke Amsterdamse kooplui die aan daar in hoftuinen zijn geplant. In de 19de City Marketing Haarlem het Spaarne en in de duinen hun buiten- eeuw waren op buitenplaatsen bloemtapij- plaatsen lieten bouwen, zou je dan grof- ten van o.a. lavendel en struikrozen hele- weg de trend kunnen afleiden van die op maal in. Typisch 20ste eeuw is de ‘noncha- de buitenplaatsen? In de 17de eeuw waren lante stijl’ die ook ruimte laat voor de Wandeling ‘Groen tuinvakken met geometrische patronen moestuin. De tuinkunst zal hier en daar van toen en nu’ populair: elk vak met planten afgegrensd zeker zijn afgekeken. In het kader van het thema van de monumen- tendagen ‘Groen van Toen’ heeft City Marke- ting Haarlem de wandeling ‘Groen van toen en nu’ samengesteld.

Een anderhalf uur durende wandeling door het noordelijk deel van het centrum, die voert langs een aantal hofjes en stadsparken. Op de route ligt ook Het Dolhuys, museum voor de psychiatrie, zeker een aanrader om eens te bezoeken. ‘Groen van toen en nu’ is een heerlijke wandeling voor ie- dereen op zoek naar stedelijk schoon met een groen accent. In alle seizoenen aantrekkelijk om te wandelen.

ijdens de Open Monumentendagen op zaterdag 8 september van 10.00 tot 17.00 uur stelt Ymere een van de woningen aan het Prove- niershof open: Grote Houtstraat 144 B-rechts. Bezoekers kunnen een kijkje ne- T men en voelen hoe het is om in zo’n woning te wonen en uit te kijken op het groene hofje. Om in het thema te blijven kunt u in deze woning verschillende ‘groene’ versnaperin- > Dat mode verbonden is aan de tijdgeest, is te zien op deze foto uit 1957 van de gen proeven van vergeten groenten Haarlemse Bloemenmeisjes in het hofje van Loo tot aan eetbare wilde planten. Voor de lekkerbekken die de gerechtjes thuis willen uitproberen zijn de re- Meer informatie over de Open Monumentendagen: www.haarlem.nl cepten in de woning te verkrijgen. en in de speciale bijlage van het Haarlems Dagblad van 22 augustus 2012.

37 Haarlemse Hofjeskrant Al 25 jaar een feestje tijden open monumentendagen ZichtZicht op op de de Cultureel monumentje in Frans Loenenhofje gevelsteengevelsteen

Al 25 jaar is het tijdens de Open Monumentendagen in het Frans Loenenhofje een feestje, zo ook, op 8 september. Regent Wil van Schaik jazzt dan dixie met zijn vrienden van de Flower Town n déange bocht tijd van was het ‘In Spaarne den Witsenburch’ herrees een Jazzband en traditiegetrouw afgeschrevenop het kasteeltorentje stukje binnenstad te lezen, als maar een speelt het J.J. Cremer Genoot- Phoenixbij een uit recente zijn as. opknapbeurt Hier werden bleeksche- Ipen gebouwd en brandde in 1932 een mo- deL oorspronkelijke tekst ‘Rooten Witsen- schap een klucht. burch’.len af. DieAan naam de voet zou van iets dete maken nieuwe kunnen molen hebbenwerden inmet negen de hofstede jaar tijd zesDe pandjesWitsenborgh geres- e regenten Wil van Schaik, Maarten intaureerd Santpoort. door ‘Rooten’de gemeente zou Haarlemdan verwijzen in sa- Poldermans en Iesje Vermeulen zet- naarmenwerking het rooien met vanBureau bomen Jeugdzorg voor buitenNoord-- ten niet alleen simpelweg de deuren huizen.Holland. Denk Tijdens aan het Brederode project leerden en Boeken vijftien- Dopen, maar voegen een extra noot toe. Re- jongeren de fijne kneepjes van het bouwvak. rode. De metselaar die in 1651 het pand gent Wil van Schaik zorgt daar hoogstper- kochtDit heugelijke en verbouwde feit werd én doorde ‘burcht’ Haarlems liet bein- soonlijk al 25 jaar voor. Ook Hans Kluit, al metselenkendste illustrator heette overigens meesterlijk Jan Ockersein steen vervan- veertig jaar toneelspeler van het J.J. Cremer detaald. Burg! Waar Waar precies hangt hangt de bakstenendit karikatuur burcht van Genootschap, viert een tweede jubileum. Hij een mannetje met een huis als hoofd en wie > Joke van Muiswinkel en Hans Kluit van het J.J. Cremergenootschap die je cryptisch zou kunnen omschrijven is al voor de twintigste keer in het Frans Loe- alsis de ‘koninklijk ontwerper? kasteel’. nenhofje van de partij. ber tussen 13.00 en 16.00 uur een aantal ma- wordt door Wil van Schaik & Friends de Mail uwuw oplossing oplossing o.v.v. o.v.v. ‘prijsvraag ‘prijsvraag HHK 16’ Traditioneel wordt op zaterdag 8 septem- len een klucht gespeeld. Rond 16.30 uur monumentale middag muzikaal afgesloten. 17’naar naar [email protected] [email protected] Oplossing HHK 15: gevelsteen ‘De Kat’ uit Oplossing1591 hangt HHK aan de16: gevel gevelsteen van het ‘het pand mannetje op de Zingen als vitamine voor het leven metOude huis Groenmarkt als hoofd’ hangt6. Winnaar op de vanPapentoren een VVV-- vestbon tegenovervan € 15 is molen Ben de De Vries. Adriaan Gefeliciteerd! en is Ingrid Paardekooper Overman gemaakt door Joost Swarte. Tonnie v.d. Walle kwam als winnaar uit de bus en ontvangt een en Joke de Wit hebben twee VVV-bon ter waarde van € 15. dingen gemeen: ze wonen in het en zingen in Malle Babbe, Ingrid als alt en Een goed verhaal Joke als tweede sopraan. oke: ‘Mijn moeder woonde naast Leny. Het weer zat niet mee tijdens de zesde editie Of ik zin had in een vrouwenkoortje? van het Verhalenfestival Kennemerland, Nou nee, ik wil er mannen bij. Maar ik Biologisch brood maar wie maalt daarom: als het maar stormt Jwas meteen verkocht en kreeg de slappe lach. in het hoofd. Helma Snelooper zette de his- Hoewel de lol voorop staat, is Leny ook veel- Natuurlijk! torie van Dirck van Bakenes naar haar hand. eisend. Het is nooit kletsen over ademsteun, Botermarkt •Vrijdag van Vincent van Dam gaf op viool commentaar. ze zegt: Verbaas je nou ‘s en dan sta je goed. Ga voor het filmpje van John van der Wal Of: Je moet niet klinken alsof je aan je eigen 09:00 tot 17:00 uur naar www.haarlemse-hofjeskrant.nl sores zit te denken. Nou, dat helpt.’ Grote Markt • Zaterdag op Ingrid hielp Leny een handje met het op- [ advertentie ] de van 07.30 tot 17.00 uur starten van het Haarlems Kinderkoor. ‘Mijn dochters hebben er vijf jaar gezongen en toen ze stopten miste ik het sfeertje. Ik deed > Joke (l) en Ingrid, Teylers hofbewoonsters Haarlemse Gratis die zomer mee aan het vakantiekoor in Hoe- én lid van Malle Babbe meenemen! ven, vond dat fantastisch. Ik ben niet meer Hofjeskrant weggegaan.’ Joke: ‘Muziek is net als geuren, lopig’ gepland op 23 juni 2013. Op 16 sep- Gratis in Haarlem af te halen: alle vestigingen van ... al meer dan 120 jaar een begrip in Haarlem het brengt herinneringen boven.’ tember is om 15.00 uur een gratis theecon- DEKAMARKT, de VOMAR (Schalkwijk, Haar- en omstreken. Met een breed assortiment Dertig jaar Malle Babbe, in juni ging het cert in de Oude Kerk op het Wilhelminaplein lem-Zuid en Paul Krugerstraat) en de AH-vesti- artikelen voor kantoor, school en thuis. lustrumoptreden door een elleboogbreuk te Heemstede en op 16 december de muzi- gingen op het Marsmanplein, Soendaplein, Raaks van Leny niet door, dat optreden staat ‘voor- kale Kerstreceptie in de Groenmarktkerk. en Schalkwijk. PLUS Supermarkt en de Coop Compact in Haarlem-Noord. Verder CMH-Ver- Blue Square tassen [ advertentie ] wulft, het stadhuis, het Noord-Hollands archief, reistas, en cross-over. Van der Pigge, Muys Kantoor & Kado, HEMA- fotoshop en de bibliotheken in Centrum, Leverbaar in Schalkwijk, Oost en Noord. Verder bij zorgcentra, o.a. Reinaldahuis, Schalkweide en Schoterhof. diverse kleuren. In Heemstede bij VOMAR, AH, SPAR, PRIME- RA De Pijp en boekhandel Blokker. In Bloemen- daal bij Papyrium, de bibliotheek en boekhandel Blue Square Bloemendaal. reistas Reacties: [email protected] Leverbaar in Website: www.haarlemse-hofjeskrant.nl diverse kleuren. Documententas De Haarlemse Hofjeskrant kwam mede tot van Giorgio Fedon stand dankzij financiële steun van het bestuur van de hofjes Codde & Van Beresteyn. In den Geopend op maandag t/m vrijdag van 9.00 - 18.00 uur Groenen Tuyn en diverse fondsen. en zaterdag van 10.00 - 17.00 uur Oplage: 10.000 U kunt ons vinden op: Tekst en foto’s: Willem Brand Gedempte Oude Gracht 108, Haarlem Vormgeving: Kees Reniers Tel: 023 5315513, Fax : 023 5328425, [email protected] HHK 18 verschijnt begin 2013.

8