Lalki: Teatr, Film, Polityka
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
wystawa czynna do 23.06.2019 MARZEC MARCH KWIECIEŃ LALKI: TEATR, APRILFILM, POLITYKA MAJ Hiwa K: Wysoce nieprawdopodobne, choć nie niemożliwe | Hiwa K: Highly Unlikely but Not MAY Impossible Liliana Porter. Sytuacje | Liliana Porter. Situations 2019 Izabela Łęska, Mikołaj Szpaczyński. Na końcu spojrzenia | Izabela Łęska, Mikołaj Szpaczyński. At the End of the Gaze Lalki: teatr, film, polityka | Puppets: Theatre, Film, Politics „Polska” na eksport | ‘Poland’ for Export Gaëlle Choisne. Świątynia miłości: lot w otchłań | Gaëlle Choisne. Temple of Love: to Be Engulfed Lot | Flight Spojrzenia 2019 — Nagroda Deutsche Bank | Views 2019 — Deutsche Bank Award , 1979, wł. Muzeum Archeologiczne i Etnograficzne w Łodzi, fot. Łukasza Rusznica, Krystian Lipiec Krystian Rusznica, fot.Łodzi,Łukasza w Archeologiczne i Etnograficzne Muzeum , 1979, wł. Koziołki z wieży ratuszowej z wieży Koziołki | courtesy of the artist dzięki uprzejmości artystki dzięki | silver gelatin print, Leokadia Serafinowicz, lalka do spektaklu lalka Serafinowicz, Leokadia Zachęta — Narodowa Galeria Sztuki współorganizator wystawy partner wystawy patron medialny , 1995, odbitka, 1995, żelatynowo-srebrowa pl. Małachowskiego 3 Charlie Warszawa zacheta.art.pl Liliana Porter, 2 Niewinna i groźna, zawieszona pomiędzy żywym a mar- Innocent and ominous, suspended between the animate twym, ruchomym i nieruchomym, ludzkim i nieludzkim and the inanimate, mobile and immobile, human and — lalka teatralna — budzi fascynacje. Ale spotkanie inhuman, the theatrical puppet continues to fascinate. z nią, wbrew zdrowemu rozsądkowi, wywołuje w nas Contrary to what common sense might dictate, a closer również niepokój i uświadamia, że ludzka dominacja encounter with it makes us feel anxious, as we realise nad światem materialnym nie jest niczym pewnym… that human superiority over the material world is not Jej ogromny potencjał jako narzędzia artystycz- so certain after all. nej ekspresji odkryli twórcy awangardowi na początku The puppet’s vast potential as a vehicle of artistic XX wieku. Teatr lalkowy przez długi czas uważany za expression was discovered by Avant-Garde artists at gatunek niższy, bliższy teatrowi ulicznemu czy cyrko- the beginning of the twentieth century. Long regarded wi, pozwalał na przekraczanie sztywnych podziałów as an inferior genre, akin to street theatre or circus, na kulturę popularną i elitarną, spychany na margines puppet theatre made it possible to undo the sharp dis- i traktowany niezbyt poważnie teatr dla dzieci i „praw- tinction between low- and high-brow culture, between dziwą” sztukę. Z jednej strony otwierał nową, niezwykle children’s theatre, stereotyped as something marginal atrakcyjną przestrzeń dla eksperymentów formalnych, and not really serious, and ‘true’ art. On the one hand, z drugiej służył też jako narzędzie zaangażowania spo- puppet theatre opened up a new, attractive space for łeczno-politycznego. formal experimentation; on the other, it could be used Uwzględniając te dwa kluczowe aspekty, wysta- to convey a socio-political message. wa w Zachęcie sytuuje teatr lalkowy w obszarze historii Taking these two crucial aspects into considera- sztuki oraz w szerszym kontekście przemian artystycz- tion, the exhibition situates puppet theatre within the nych i polityczno-społecznych zachodzących w Polsce field of art history and within the broader context of w latach 50. i 60. XX wieku. Na większą skalę można the artistic, social, and political changes taking place było wówczas obserwować zjawisko przenikania się in Poland in the 1950s and 1960s. During that time, sztuki i teatru lalkowego, a także odkrywania własnej creative exchanges between art and puppet theatre tożsamości przez tę dziedzinę. Teatr lalkowy porzucił intensified and the latter embarked on a path of self- naśladowanie „teatru żywego”, a jego twórcy zaczęli discovery, its artists no longer trying to imitate ‘live odsłaniać kulisy animacji i demonstrować dotychczas theatre’ but instead revealing the backstage of their skrywany proces tworzenia. Realizowane w powojennej craft to demonstrate the until-then concealed creative Polsce spektakle lalkowe (zarówno dla dzieci, jak i do- process. The puppet-theatre shows staged in Poland rosłych widzów) stanowiły interdyscyplinarne przed- after 1945 — whether oriented at young or adult au- sięwzięcia, w których udział brali wybitni malarze, diences — were interdisciplinary endeavours involv- rzeźbiarze i kompozytorzy, a o ich wyjątkowości decy- ing outstanding painters, sculptors, and composers, dowało połączenie eksperymentalnej plastyki i muzyki and combining experimental visuals and sounds with z awangardowymi koncepcjami pedagogicznymi. avant-garde pedagogical concepts. Spojrzenie na teatr lalkowy jako przestrzeń wi- Considering puppet theatre as a space of visual zualnego eksperymentu daje szansę na uwzględnienie experimentation makes it possible to include in art w historii sztuki artystów, którzy całą swoją zawodową history artists, such as Jerzy Kolecki or Leokadia aktywność poświęcili tej dziedzinie (jak Leokadia Sera- Serafinowicz, who devoted their whole careers to the finowicz czy Jerzy Kolecki). Z kolei przypomnienie mało discipline. Remembering, in turn, little known puppet- znanych epizodów współpracy z teatrem lalkowym kilku theatre contributions from outstanding post-war Pol- czołowych postaci polskiej sceny artystycznej lat powo- ish artists, such as Jan Berdyszak, Jadwiga Maziarska, jennych (jak Stanisław Fijałkowski, Jerzy Nowosielski, Stanisław Fijałkowski, or Andrzej Pawłowski, casts Jadwiga Maziarska, Jan Berdyszak czy Andrzej Pawłow- a different light on selected aspects of or even rede- ski) pozwala zobaczyć w innym świetle różne wątki czy fines their lifetime work. Experiments in the related nawet całokształt ich działalności. Wystawa uwzględnia field of stop-motion puppet film animation, a discipline także poszukiwania dotyczące pokrewnej, równie pręż- that also saw rapid growth after the Second World War, nie rozwijającej się filmowej animacji lalkowej. are covered too. Prezentacja wybranych realizacji, twórców i śro- The presentation of selected works, artists, and dowisk została zbudowana wokół takich zagadnień jak creative hubs has been woven around concepts such as antropologia ciała, pedagogika, a wreszcie polityka. anthropology of the body, pedagogy, or politics. The Twórcy wystawy poszerzają refleksję nad znaczeniami show’s authors broaden the reflection on the meanings i funkcjami lalek, stawiając pytanie o ich polityczny wy- and functions of puppets, asking about their political miar. Przywołują różne strategie ich użycia — od propa- dimension. They exemplify diverse strategies of their gandowego wykorzystania repertuaru po karykaturalne use — from the exploitation of the propaganda rep- i poniżające przedstawienia wrogów politycznych — po- ertoire to caricatural and derisive representations of kazując również ich niebezpieczny potencjał. ideological opponents – while highlighting their dan- gerous potential. kontakt dla mediów | press: Olga Gawerska Wystawie towarzyszy książka pod redakcją Joanny [email protected] Kordjak i Kamila Kopani, a także program edukacyjny The exhibition is accompanied by a book edited by +48 22 556 96 55, +48 603 510 112 — cykl warsztatów i wykładów poświęconych zarów- Joanna Kordjak and Kamil Kopania and by an educa- no praktycznym aspektom warsztatu aktorskiego, jak tional programme: a series of workshops and lectures Zdjęcia dla mediów: i szerszej refleksji teoretycznej, pozwalającej spojrzeć devoted both to the practical aspects of puppetry and zacheta.art.pl/pl/prasa /zdjęcia do pobrania (dostępne po zalogowaniu) na lalkę jako obiekt kulturowy. Zastanowimy się nad to deeper theoretical reflection on the puppet as a cul- kwestiami autonomii lalki, sposobami interakcji między tural object. We will discuss the puppet’s autonomy, Press images: lalką a towarzyszącym jej na scenie aktorem, a także nad actor-puppet interactions, and the power relationships zacheta.art.pl/pl/prasa /press images relacjami władzy, w które lalka była wikłana jako obiekt the puppet was entangled in as an object of political (to access, you will need to register) politycznej metafory. metaphor. 19.03–23.06.19 3 Zachęta — Narodowa Galeria Sztuki | Zachęta — National Gallery of Art Lalki: teatr, film, polityka Puppets: Theatre, Film, Politics kuratorka | curator: Joanna Kordjak współpraca merytoryczna | academic consultant: Kamil Kopania współpraca | collaboration: Julia Leopold artyści współpracujący | collaborating artists: Roman Dziadkiewicz & Wojciech Ratajczak, Paulina Ołowska & Elżbieta Jeznach, Daniel Rumiancew, Łukasz Rusznica & Krystian Lipiec architektura wystawy | exhibition design: Maciej Siuda Pracownia (Billy Morgan, Patrycja Dyląg, Jan Szeliga, Maciej Siuda) opracowanie dźwięku | sound design: Michał Mendyk, Robert Migas, Jacek Szczepanek identyfikacja wizualna | visual identity: Jakub de Barbaro współorganizator | coorganiser: Filmoteka Narodowa — Instytut Audiowizualny | National Film Archive – Audiovisual Institute partner | partner: Akademia Teatralna im Aleksandra Zelwerowicza w Warszawie, Wydział Sztuki Lalkarskiej w Białymstoku | The Aleksander Zelwerowicz National Academy of Dramatic Art in Warsaw, Faculty of Puppetry Arts in Białystok Ogromny potencjał lalki teatralnej jako narzędzia artystycznej ekspresji docenio- ny został w pełni na początku XX wieku. Modernizm poszukujący źródeł odnowy języka sztuki na marginesach głównego nurtu kultury stworzył dogodny grunt dla „odkrycia”