Gmina Oświęcim Wraz Z Gminą Miastem Oświęcim Tworzą Obszar Funkcjonalny, Na Którym Zazębiają Się Różne Procesy Rozwojowe

SSttrraatteeggiiaa RRoozzwwoojjuu GGmmiinnyy OOśśwwiięęcciimm nnaa llaattaa 22001155--22002233

Maj, 2016 rok

Zespół autorski:

Beata Bujak – Szwaczka – Moderatorka i Ekspert Wiodący – Proregio Consulting Beata Bujak - Szwaczka Agnieszka Morawska – Moderatorka i Ekspert - Proregio Consulting Beata Bujak - Szwaczka

Zespół roboczy ze strony Urzędu Gminy Oświęcim:

Daniel Tęcza Anna Mordarska

Zespół partnerski uczestniczący w warsztatach strategicznych w 2014 roku:

 Rafał Adamik – Powiatowy Urząd Pracy w Oświęcimiu  Maria Brombosz – Sołtys wsi Poręba Wielka  Bernardyna Bruzek – Radna Gminy Oświęcim  Anna Chojnacka – Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej Gminy Oświęcim  Ireneusz Dziedzic – Wydział Zagospodarowania Przestrzennego i Ochrony Środowiska Urzędu Gminy Oświęcim  Agata Dybczak – Radna Gminy Oświęcim  Robert Dziuba- Sekretarz Urzędu Gminy Oświęcim  Krystyna Graca – Koło Gospodyń Wiejskich w Rajsku  Mirosław Grubka – Ludowy Klub Sportowy „Sygnał” Włosienica  Wanda Heród – Przewodnicząca Koła Gospodyń Wiejskich w Porębie Wielkiej  Magdalena Jasek-Woś – kierownik biura Lokalnej Grupy Działania „Dolina Soły”  Małgorzata Korbel – Koło Gospodyń Wiejskich w Harmężach  Piotr Kraj – Kierownik Wydziału Inwestycji i Zamówień Publicznych Urzędu Gminy Oświęcim  Paulina Kubiesa - Wydział Zagospodarowania Przestrzennego i Ochrony Środowiska Urzędu Gminy Oświęcim  Maciej Majerski – Sołtys wsi Rajsko  Jacek Mydlarz – Radny Sołectwa Grojec  Żelisława Noworyta – Wydział Zagospodarowania Przestrzennego i Ochrony Środowiska Urzędu Gminy Oświęcim  Roman Olejarz – Kierownik biura Lokalnej Grupy Rybackiej „Dorzecze Soły i Wieprzówki”  Wojciech Płonka – Przewodniczący Osady Stawy Grojeckie obecnie Sołtys Stawów Grojeckich  Łukasz Pomykoł – współwłaściciel przedsiębiorstwa „Forma” S.C.  Danuta Rozmus – Koło Gospodyń Wiejskich w Pławach  Łukasz Sajdak – Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej w Oświęcimiu  Michał Smętek – Ludowy Klub Sportowy „Korona” Harmęże  Mirosław Smolarek – Radny Gminy Oświęcim  Alicja Sroka – Kierownik Wydziału Gospodarki Komunalnej i Rolnictwa Urzędu Gminy Oświęcim  Krzysztof Szpara – Dyrektor Zespołu Administracyjnego Szkół i Przedszkoli Gminy Oświęcim  Zbigniew Szczerbik – Doradca Wójta Gminy Oświęcim  Jadwiga Szczerbowska – Dyrektor Ośrodka Kultury Sportu i Rekreacji Gminy Oświęcim  Piotr Średniawski – Przewodniczący Rady Gminy Oświęcim  Andrzej Ryszka – Sołtys wsi Brzezinka  Kazimierz Tobiczyk – Miejski Zakład Komunikacji sp. z o.o. w Oświęcimiu  Jacek Waliczek – Radny Gminy Brzezinka  Adam Wiecheć – Radny Gminy Oświęcim  Agata Wiśniowska – Zastępca Wójta Gminy Oświęcim  Stanisław Wójcik – Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji sp. z o.o. w Oświęcimiu  Władysław Zaliński – Sołtys wsi Włosienica

Spis treści I. Przesłanki do budowania Strategii ...... 5 II. Założenia metodologiczne ...... 6 III. Spójność Strategii z dokumentami europejskimi, krajowymi, regionalnymi i lokalnymi ... 9 IV. Wizja i misja rozwoju gminy Oświęcim ...... 13 V. Analiza SWOT ...... 14 VI. Cele i kluczowe zadania ...... 16 VII. System monitorowania i ewaluacji Strategii ...... 24 1. Monitorowanie Strategii ...... 27 2. Ewaluacja Strategii ...... 28 VIII. Finansowanie Strategii ...... 28 IX. Diagnoza ...... 31 1. Prezentacja gminy Oświęcim...... 31 2. Ludność – liczba i procesy migracyjne na terenie gminy Oświęcim ...... 33 3. Rynek pracy ...... 36 4. Gospodarka ...... 38 5. Mieszkalnictwo i budownictwo na terenie gminy ...... 46 6. Komunikacja publiczna ...... 47 7. Gospodarka wodna i zużycie wody na terenie gminy Oświęcim...... 54 8. Bezpieczeństwo gminy ...... 56 9. Gospodarka odpadami ...... 58 10. Rolnictwo ...... 59 11. Oświata na terenie gminy Oświęcim ...... 62 12. Kultura ...... 68 13. Ochrona zdrowia ...... 75 14. Pomoc Społeczna i rozwiązywanie problemów społecznych ...... 76 15. Aktywność społeczna mieszkańców ...... 80 16. Finanse gminy ...... 83 17. Warsztaty z młodzieżą klas gimnazjalnych szkół w Rajsku i Zaborzu w dniu 24.10.2014 ..... 86 18. Wyniki badania wśród mieszkańców gminy Oświęcim ...... 88

Szanowni Państwo,

Oddajemy w Państwa ręce dokument, który, mam nadzieję, stanie się narzędziem rozwoju Gminy Oświęcim w najbliższych latach. Strategia Rozwoju Gminy Oświęcim 2015 - 2023 wytycza cele i kierunki zmian naszej gminy. Prezentuje nasz potencjał i określa wspólną płaszczyznę działań poszczególnych sołectw. Perspektywą Strategii i racją jej bytu jesteście Państwo – mieszkańcy gminy Oświęcim. Strategia Rozwoju Gminy Oświęcim została przygotowana z myślą o naszych mieszkańcach, organizacjach społecznych i podmiotach gospodarczych prowadzących działalność na terenie gminy. Określiła główne kierunki działań i zasadnicze cele o charakterze społecznym i gospodarczym. Misją i celem obranego kierunku działania gminy jest wzmocnienie ekonomiczne oraz stworzenie optymalnych warunków dla rozwoju gospodarczego i społecznego. Strategia Rozwoju Gminy Oświęcim stworzona została przy bardzo dużym udziale mieszkańców, radnych, przedstawicieli środowisk gospodarczych, organizacji społecznych i instytucji samorządowych. Dlatego pragnę serdecznie podziękować wszystkim uczestnikom warsztatów planowania strategicznego za wkład merytoryczny i zaangażowanie w tworzenie dokumentu. To dzięki wspólnej pracy uczestników warsztatów udało się zbudować Strategię Rozwoju na lata 2015 - 2023. Wspólny wysiłek na rzecz realizacji Strategii powinien w przyszłości zaowocować jak najlepszymi rezultatami, dla dobra gminy i jej mieszkańców.

Albert Bartosz Wójt Gminy Oświęcim

I. Przesłanki do budowania Strategii

Strategia Rozwoju Gminy Oświęcim jest dokumentem określającym kierunki rozwoju gminy w perspektywie średnio- i długookresowej, który zakłada zaangażowanie w procesy rozwojowe nie tylko Urząd, ale również mieszkańców i partnerów. Dokument stanowi także odpowiedź na wymóg prowadzenia polityki rozwoju w oparciu o strategię, jak również skuteczną próbę dostosowania się do standardów europejskich. Jest zbiorem propozycji kierunków działań zmierzających do trwałego i zrównoważonego rozwoju gminy, jako całej wspólnoty mieszkańców. W roku 2014 zakończył się okres funkcjonowania poprzedniej Strategii Rozwoju gminy Oświęcim, dlatego prace nad przygotowaniem nowego dokumentu podjęto w trzecim kwartale 2014 roku. Ponadto znacząco zmienił się kontekst uwarunkowań społeczno-gospodarczych, zarówno globalnie, jak i lokalnie. Pojawiły się nowe cele w ramach polityki rozwoju Unii Europejskiej, zakończył się okres programowania funduszy strukturalnych na lata 2007-2013, a prace nad nową perspektywą finansową funduszy są w bardzo zaawansowanej fazie. Aby wykorzystać szanse płynące z programów unijnych, należy w niniejszej Strategii uwzględnić nową perspektywę finansową Unii Europejskiej oraz wytyczone cele rozwojowe na lata 2014 – 2020. Istnieje szereg dokumentów krajowych, których zapisy należy uwzględnić w procesie programowania rozwoju, zarówno na szczeblu regionalnym, jak i lokalnym.

Znacząco zmieniło się również podejście dotyczące polityki rozwojowej w Polsce. Obecnie odchodzi się od tzw. podejścia sektorowego na rzecz dokumentów, które stanowią odpowiedź na problemy rozwojowe. Kształtowanie polityki rozwoju wymaga przygotowania dokumentów, które będą odpowiadały potrzebom kompleksowo zarysowanej polityki rozwoju i będą opracowane według określonej struktury, obejmującej m. in. cel, wskaźniki ich realizacji oraz ramy finansowe. Zmieniło się również podejście do procesu planowania strategicznego, od metod eksperckich do szerszego uwzględnienia metod partnerskich. Dlatego w procesie planowania Strategii Rozwoju Gminy Oświęcim zastosowano podejście, które uwzględnia w/w czynniki.

Gmina Oświęcim wraz z gminą miastem Oświęcim tworzą obszar funkcjonalny, na którym zazębiają się różne procesy rozwojowe. Dlatego w procesie przygotowania niniejszej Strategii brano pod uwagę również Strategię Rozwoju Miasta Oświęcim na lata 2014-2020. W procesie przygotowania dokumentu uczestniczyli przedstawiciele Stowarzyszenia Lokalna Grupa Dziełania Dolina Soły, Stowarzyszenia Lokalna Grupa Rybacka „Dorzecze Soły i Wieprzówki” oraz Starostwa Powiatowego w

Oświęcimiu, co wpisuje niniejszy dokument w proces planowania rozwoju z uwzględnieniem warunków otoczenia.

II. Założenia metodologiczne

Prace nad strategią rozpoczęły się we wrześniu 2014 roku i prowadzone były przy użyciu metody ekspercko-partnerskiej. Zespół ds. planowania Strategii w Gminie Oświęcim pracował pod kierunkiem ekspertów zewnętrznych. W trakcie procesu budowania strategii wykorzystano różnego rodzaju techniki strategiczne, m.in.: „burze mózgów”, prace w zespołach roboczych, które prowadzone były w wyodrębnionych obszarach strategicznych. Ważnym elementem w procesie budowy strategii były spotkania z młodzieżą. Główną metodą uzgadniania stanowisk na spotkaniach była zasada konsensusu, która oznaczała zgodę powszechną między uczestnikami warsztatów w zakresie proponowanych rozwiązań. Eksperci pełnili rolę przewodnika w metodzie oraz służyli informacją i pomocą w zachowaniu zgodności wypracowywanych rozwiązań z politykami: krajową, regionalną oraz lokalną. W prace diagnostyczne zaangażowano także mieszkańców gminy Oświęcim, poprzez zaproszenie ich do udziału w badaniu ankietowym.

Metoda opracowania dokumentu uwzględniała:

 Prace diagnostyczne – zbieranie i analiza danych statystycznych, analiza dokumentów strategicznych krajowych i regionalnych oraz lokalnych oraz badanie ankietowe.  Prace warsztatowe, odbywające się w terminach: o 26 września 2014 – I warsztat dotyczący opracowania wizji dla gminy oraz misji dla samorządu i dokumentu o 08 października 2014 - II warsztat dotyczący Analizy SWOT dla obszaru o 21 października oraz 6 listopada 2014 - III i IV warsztaty dotyczące wypracowania celów i kluczowych zadań o 4 listopada 2014 – warsztat z młodzieżą gimnazjalną: w Gimnazjum Gminnym Nr 1 w Rajsku oraz Gimnazjum Gminnym Nr 2 w Zaborzu  Prace nad opracowaniem dokumentu Strategii Prace nad Strategią prowadzone były w oparciu o następujące zasady:

Długi horyzont czasowy – do roku 2023 - odnosi się do realiów planowania średniookresowego i nie pokrywa się tylko z okresem programowania funduszy strukturalnych oraz pozwala perspektywicznie zaplanować kierunki rozwoju gminy.

Szerszy zakres Strategii niż jedynie w obszarach pozostających w ramach ustawowych kompetencji samorządu. Daje to przestrzeń do włączenia w procesy rozwojowe gminy, na poziomie działań, szerokiego grona partnerów: publicznych, komercyjnych i pozarządowych.

Koncentracja na głównych obszarach strategicznych oraz problemowych, wskazanych w ramach obszarów strategicznych. Gmina realizuje swoje zadania ustawowe i statutowe, jednak działania objęte strategią wychodzą poza rutynowe działania samorządu i stanowią unikatowy zestaw, który ma dostarczyć impuls rozwojowy uzupełniający działania bieżące.

Spójność z zewnętrznymi i wewnętrznymi dokumentami o charakterze strategicznym i planistycznym, co wskazano w kolejnym rozdziale.

Celowość w podejściu, charakteryzującą się niewielką ilością spójnych, kompleksowych i wzajemnie uzupełniających się celów.

Ustrojowa zasada trwałego i zrównoważonego rozwoju, która oznacza taki rozwój, który zapewni sprawiedliwe zaspokojenie potrzeb współczesnego społeczeństwa bez naruszania możliwości zaspokojenia potrzeb przyszłych pokoleń, przy zapewnieniu ochrony i zachowania zasobów przyrodniczych i dziedzictwa kulturowego oraz uwzględnieniu struktury demograficznej społeczeństwa (sprawiedliwości wewnątrz- i międzypokoleniowej).

Główne definicje, wokół których powstaje Strategia to:

Wizja, która przedstawia pożądany obraz gminy Oświęcim we wszystkich istotnych wymiarach jego rozwoju. Wizja odnosi się do głównych wyzwań stojących przed gminą.

Cele strategiczne, które wyznaczają długotrwały kierunek rozwoju gminy dla urzeczywistnienia jej wizji rozwoju.

Cele operacyjne, które stanowią wymiar realizacji celów strategicznych i są ich rozwinięciem.

Zadania kluczowe, czyli wypracowane propozycje działań dla osiągnięcia pożądanych efektów.

Schemat Strategii Rozwoju Gminy Oświęcim na lata 2015-2023:

Wizja i misja

rozwoju gminy

Elementy wdrożeniowe: Zadania kluczowe

III. Spójność Strategii z dokumentami europejskimi, krajowymi, regionalnymi i lokalnymi

W Strategii Rozwoju Gminy Oświęcim na lata 2015-2023 uwzględnione zostały zarówno uwarunkowania zewnętrzne, czyli: „Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu – Europa 2020”, „Strategia Rozwoju Kraju 2020 – Aktywne społeczeństwo, konkurencyjna gospodarka, sprawne państwo”, „Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030”, „Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego 2010-2020”, „Strategia Rozwoju Województwa Małopolskiego 2011-2020”, jak i uwarunkowania wewnętrzne, związane z obowiązującymi programami i politykami w Gminie a przede wszystkim z nowopowstającym studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania gminy.

Europa 2020 - Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu.

Strategia Rozwoju Gminy Oświęcim na lata 2015-2023 jest spójna ze Strategią Europa 2020. Jest to unijna strategia wzrostu na najbliższe lata, stanowiąca najwyższy poziom odniesienia przy programowaniu strategicznym każdego poziomu programowania państw Unii Europejskiej. Dostosowanie się do wytycznych ma wymiar cywilizacyjny. Formułując zapisy Strategii, w szczególności nadrzędne wytyczne kierunkowe planowania strategicznego należy zwrócić uwagę na następujące kwestie:

„(…) Strategia Europa 2020 obejmuje trzy wzajemnie ze sobą powiązane priorytety:

 Rozwój inteligentny: rozwój gospodarki opartej na wiedzy i innowacji;  Rozwój zrównoważony: wspieranie gospodarki efektywniej korzystającej z zasobów, bardziej przyjaznej środowisku i bardziej konkurencyjnej;  Rozwój sprzyjający włączeniu społecznemu: wspieranie gospodarki o wysokim poziomie zatrudnienia, zapewniającej spójność społeczną i terytorialną. Unia Europejska musi określić, gdzie chce się znaleźć w roku 2020. W tym celu Komisja proponuje wytyczenie kilku nadrzędnych, wymiernych celów UE:

 wskaźnik zatrudnienia osób w wieku 20-64 lat powinien wynosić 75%;  na inwestycje w badania i rozwój należy przeznaczać 3% PKB Unii;

 należy osiągnąć cele „20/20/20” w zakresie klimatu i energii (w tym ograniczenie emisji dwutlenku węgla nawet, o 30%, jeśli pozwolą na to warunki);  liczbę osób przedwcześnie kończących naukę szkolną należy ograniczyć do 10%, a co najmniej 40% osób z młodego pokolenia powinno zdobywać wyższe wykształcenie;  liczbę osób zagrożonych ubóstwem należy zmniejszyć o 20 mln”. Dlatego szczególną uwagę powinno się zwrócić na takie zagadnienia jak rynek pracy i zatrudnienie, rozwój wiedzy i innowacji, zatrudnienia oraz walki z ubóstwem, a także wprowadzać rozwiązania środowiskowe, sprzyjające rozwojowi zrównoważonemu.

Strategia Rozwoju Kraju 2020 – Aktywne społeczeństwo, konkurencyjna gospodarka, sprawne państwo.

Strategia Rozwoju Gminy Oświęcim na lata 2015-2023 jest spójna ze Strategią Rozwoju Kraju 2020. Jest to główna strategia rozwojowa w średnim horyzoncie czasowym, wskazuje strategiczne zadania państwa, których podjęcie w perspektywie najbliższych lat jest niezbędne, by wzmocnić procesy rozwojowe. Strategia Rozwoju Kraju 2020 oparta jest na scenariuszu stabilnego rozwoju. Celem głównym Strategii średniookresowej staje się wzmocnienie i wykorzystanie gospodarczych, społecznych i instytucjonalnych potencjałów zapewniających szybszy i zrównoważony rozwój kraju oraz poprawę jakości życia ludności. Strategia wyznacza trzy obszary strategiczne – sprawne i efektywne państwo, konkurencyjna gospodarka, spójność społeczna i terytorialna, w których koncentrować się będą główne działania oraz określa, jakie interwencje są niezbędne w perspektywie średniookresowej w celu przyspieszenia procesów rozwojowych. Strategia średniookresowa wskazuje działania polegające na usuwaniu barier rozwojowych, w tym słabości polskiej gospodarki ujawnionych przez kryzys gospodarczy, jednocześnie jednak koncentrując się na potencjałach społeczno-gospodarczych i przestrzennych, które odpowiednio wzmocnione i wykorzystane będą stymulowały rozwój.

Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030 (KPZK 2030)

Strategia Rozwoju Gminy Oświęcim na lata 2015-2023 jest spójna z Koncepcją Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030 (KPZK 2030). Jest to najważniejszy dokument dotyczący ładu przestrzennego Polski. Jego celem strategicznym jest efektywne wykorzystanie przestrzeni kraju i jej zróżnicowanych potencjałów rozwojowych do osiągnięcia: konkurencyjności, zwiększenia zatrudnienia i większej sprawności państwa oraz spójności społecznej, gospodarczej i przestrzennej w długim okresie. Podkreśla się w dokumencie konieczność współpracy miast i ich obszarów funkcjonalnych, zaznaczając dużą rolę zarówno ośrodków dużych miast, ośrodków subregionalnych oraz innych obszarów funkcjonalnych. Dokument wskazuje na elementy decydujące o mobilności

10 mieszkańców i wpływające na decyzje o wyborze miejsca zamieszkania i pracy. Są to zarówno rozwiązania w zakresie transportu publicznego oraz dostępność infrastruktury społecznej, w tym budownictwa mieszkaniowego i pozostałej infrastruktury, oraz działania związane z rewitalizacją obszarów zdegradowanych.

Polityka przestrzennego zagospodarowania kraju, stanowiąc integralny element polityki rozwoju, aktywnie wspomaga osiąganie celów rozwojowych oraz rozwiązywanie konfliktów i kolizji przestrzennych dzięki uwzględnieniu uwarunkowań i wymagań wynikających z cech poszczególnych elementów przestrzeni: systemu gospodarczego i społecznego, infrastruktury, struktury osadniczej, środowiska przyrodniczego i kulturowego.

Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego 2010-2020 Regiony, Miasta, Obszary wiejskie (KSRR).

Strategia Rozwoju Gminy Oświęcim na lata 2015-2023 jest spójna z Krajową Strategią Rozwoju Regionalnego 2010-2020 Regiony, Miasta, Obszary wiejskie (KSRR). Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego 2010-2020 jest dokumentem przedstawiającym cały szereg odniesień strategicznych, które mają bardzo silny wpływ na system planowania strategicznego w kraju. Celem strategicznym polityki regionalnej, określonym w KSRR, jest efektywne wykorzystywanie specyficznych regionalnych oraz terytorialnych potencjałów rozwojowych dla osiągania celów rozwoju kraju – wzrostu, zatrudnienia i spójności w horyzoncie długookresowym.

KSRR ustala trzy cele szczegółowe do 2020 roku:

 Wspomaganie wzrostu konkurencyjności regionów,  Budowanie spójności terytorialnej i przeciwdziałanie procesom marginalizacji na obszarach problemowych,  Tworzenie warunków dla skutecznej, efektywnej i partnerskiej realizacji działań rozwojowych ukierunkowanych terytorialnie. W latach 2010-2020 główny akcent położony jest na tworzenie warunków do jak najszerszego rozprzestrzeniania się procesów rozwojowych z głównych ośrodków na przestrzeń całych regionów. Służyć będą temu wszystkie działania, w których z jednej strony podkreśla się wagę wzmacniania regionów tam, gdzie skupiają się czynniki decydujące o ich konkurencyjności, a z drugiej strony wprowadza się spójny zestaw działań nakierowanych na tworzenie warunków dla rozprzestrzeniania procesów rozwojowych i zwiększania ich absorpcji na obszary poza ośrodkami wojewódzkimi. Działania na rzecz rozprzestrzeniania procesów rozwojowych, dotyczące miast, obejmują tworzenie i poprawianie połączeń komunikacyjnych dla zwiększania dostępności komunikacyjnej, wspieranie istniejącej sieci osadniczej regionów – w tym szczególnie miast subregionalnych i obszarów wiejskich, a także wykorzystanie i wzmacnianie konkurencyjności w oparciu o specjalizacje terytorialne. Ośrodki

11 subregionalne, stanowiące lokalne centra rozwoju, wspierane będą w zakresie integracji przestrzennej, społecznej i gospodarczej, zwiększania atrakcyjności inwestycyjnej, rozwój rynku pracy, poprzez wspomaganie otoczenia biznesu oraz rozwój funkcji gospodarczych o ponadlokalnym obszarze oddziaływania. Ważnym aspektem wspierania miast subregionalnych jest rozwijanie oferty wysokiej jakości usług publicznych.

Strategia Rozwoju Małopolski na lata 2011-2020

Strategia Rozwoju Województwa Małopolskiego na lata 2011-2020 „Małopolska 2020. Nieograniczone możliwości”, przyjęta przez Sejmik Województwa Małopolskiego 26 września 2011 r., wyznacza cele, które – jako społeczność regionalna — możemy i chcemy osiągnąć w perspektywie roku 2020.

Wizją władz regionu jest, aby: „Małopolska była atrakcyjnym miejscem życia, pracy i spędzania czasu wolnego, europejskim regionem wiedzy i aktywności, silnym wartościami uniwersalnymi, tożsamością i aspiracjami swoich mieszkańców, świadomie czerpiącym z dziedzictwa i przestrzeni regionalnej, tworzącym szanse na rozwój ludzi i nowoczesnej gospodarki”.

Model rozwoju Małopolski wg Strategii Rozwoju, w okresie kolejnych dwóch dekad bazować będzie na równoległym wspieraniu obszarów i ośrodków zapewniających wzrost gospodarczy oraz tworzeniu warunków dla poprawy szans na rozwój w pozostałych częściach województwa. Budowanie szans rozwojowych w obszarach o niższym poziomie i dynamice rozwoju nie będzie oznaczać tradycyjnej polityki wyrównawczej, ale lepsze niż dotychczas wykorzystanie potencjału regionalnych biegunów wzrostu dla rozwoju całej Małopolski.

CEL GŁÓWNY - Efektywne wykorzystanie potencjałów regionalnej szansy dla rozwoju gospodarczego oraz wzrost spójności społecznej i przestrzennej Małopolski w wymiarze regionalnym, krajowym i europejskim.

Realizacji celu głównego Strategii „Małopolska 2020” służyć będą polityki publiczne oparte na siedmiu zasadniczych obszarach aktywności samorządu województwa tj. obszarach polityki rozwoju. Dla każdego z siedmiu obszarów polityki rozwoju sformułowany został cel strategiczny, stanowiący opis pożądanego kierunku zmian lub stanu docelowego i pozycji regionu w perspektywie 2020 roku.

Każdy z celów strategicznych w ramach obszarów realizowany będzie poprzez wyodrębnione kierunki polityki rozwoju, złożone z katalogu działań, które powinny stanowić zasadniczy punkt odniesienia dla tworzenia lub aktualizacji priorytetów regionalnych Strategii dziedzinowych oraz regionalnych programów i planów rozwoju województwa.

IV. Wizja i misja rozwoju gminy Oświęcim

Wizja rozwoju gminy Oświęcim określa stan docelowy, do którego władze lokalne oraz ich partnerzy będą dążyć, wykorzystując możliwości płynące z posiadanego potencjału własnego i szans pojawiających się w otoczeniu.

Uzgodniona wizja dla gminy brzmi:

GMINA OŚWIĘCIM – ROZWIJAJĄCA SIĘ, BEZPIECZNA I PRZYJAZNA – WSPIERAJĄCA LOKALNE INICJATYWY SPOŁECZNE I GOSPODARCZE, Z OFERTĄ SKIEROWANĄ DO MIESZKAŃCÓW ORAZ INWESTORÓW, Z ZACHOWANIEM WALORÓW ŚRODOWISKA

Ważnymi elementami wizji są partnerstwo oraz współpraca, zarówno z mieszkańcami, różnymi środowiskami i instytucjami na rzecz rozwoju. Włączenie w działanie na rzecz rozwoju różnych podmiotów staje się warunkiem powodzenia w dłuższym horyzoncie czasowym.

Misja dokumentu i samorządu:

Strategia rozwoju jest zaproszeniem do współpracy wszystkich, dla których rozwój gminy jest ważny. Urząd Gminy jest inicjatorem działań rozwojowych, do których zaprasza partnerów społecznych, gospodarczych, a także inne jednostki administracji publicznej.

W ramach prac określone zostały trzy obszary strategiczne, które wpisują się również w kontekst współpracy z otoczeniem, w tym z gmina miejską Oświęcim, innymi organizacjami w ramach LGD Dolina Soły oraz w ramach Powiatu Oświęcimskiego.

 Gospodarka gminy  Społeczeństwo gminy  Środowisko gminy

V. Analiza SWOT

Analiza SWOT, jest rodzajem analizy strategicznej, metodą analizy stanu wyjściowego, sposobem uporządkowania informacji i przekonań o danym obszarze lub zagadnieniu. W efekcie analizy rozpoznany zostaje możliwie obiektywnie faktyczny stan i potencjał.

Celami analizy są:

 Usystematyzowanie ustaleń diagnozy  Analiza obszaru wraz z jego otoczeniem  Wybór priorytetów rozwojowych  Określenie pola „gry strategicznej”

Wyniki analizy zostały pogrupowane na te:

 O kluczowym znaczeniu dla rozwoju gminy  O istotnym wpływie na rozwój gminy  O mniejszym wpływie na rozwój gminy

Mocne strony Słabe strony

O kluczowym znaczeniu dla rozwoju gminy

 Kapitał społeczny (nowi mieszkańcy, kapitał  Gmina bez centrum intelektualny, organizacje i zdolność do  Słabe rozwiązania gospodarki wodno- zrzeszania się) ściekowej  Pozytywne trendy demograficzne w  Konieczność utrzymania infrastruktury dla powiązaniu z migracjami działalności organizacji pozarządowych (domy  Transport publiczny (każdy rodzaj transportu: ludowe, remizy OSP, budynki LKS, etc.) publiczny + prywatny, kolej, blisko lotniska)  Braki w ciągach pieszych przy ważnych  Programy współpracy z organizacjami obiektach użytkowych w Gminie (konkursy na realizację zadań)  Istniejąca prawie w każdym sołectwie infrastruktura dla działalności organizacji (domy ludowe, remizy OSP), która pozostaje niewykorzystana  Infrastruktura szkolna i przedszkolna O istotnym wpływie na rozwój gminy

 Posiadanie terenów mieszkaniowych  Tylko niewielka część gminy objęta planami (potencjalnie pod budownictwo miejscowymi, brak wyznaczonych stref mieszkaniowe) koncentracji aktywności gospodarczej  Lokalizacja muzeum Auschwitz Birkenau na  Słabo rozwinięta infrastruktura drogowa terenie gminy (połączenia zewnętrzne)  Transport zbiorowy publiczny z aglomeracjami słabo rozwinięty

 Słabe perspektywy rozwoju dla młodych  Brak ścieżek rowerowych, utrudnienia w komunikacji rowerowej O mniejszym wpływie na rozwój gminy

 Czyste środowisko – otoczenie  Brak rozwiniętej infrastruktury turystycznej  Spora liczba organizacji pozarządowych  Istniejące organizacje (NGO) mają mały  Wspólny, ponadgminny potencjał dla potencjał dla wkładu do projektów, co rozwoju turystyki (agroturystyka, wynika również z faktu, że więcej jest grup Energylandia) nieformalnych niż organizacji zarejestrowanych  Zanieczyszczone powietrze  Brak żłobka Szanse Zagrożenia

O kluczowym znaczeniu dla rozwoju gminy

 Lokalizacja gminy  Słabo rozwinięta infrastruktura dróg  Położenie na szlakach komunikacyjnych ponadgminnych  Niekorzystny sposób finansowania gmin i współpracy z instytucjami ponadgminnymi (np. finansowanie dróg ponadgminnych)  Dużo zadań dla gminy, bez środków finansowych O istotnym wpływie na rozwój gminy

 Nowa perspektywa finansowa 2014 – 2020  Część gminy znajduje się w strefie zagrożenia powodziowego O mniejszym wpływie na rozwój gminy

 Zwiększająca się liczba osób odwiedzających  Małopolska nie dostrzega rozwoju atrakcji obóz poza już znanymi i uznanymi (np. Wielkie  Kontynuacja oświęcimskiego strategicznego odkrywanie małopolski) programu rządowego (OSPR)

Analiza potencjałów i ograniczeń została uwzględniona w przygotowaniu celów Strategii Rozwoju Gminy Oświęcim.

VI. Cele i kluczowe zadania

Cele strategiczne realizowane są poprzez wskazane cele operacyjne, a te osiągane są poprzez zadania wykonywane w trakcie realizacji Strategii. Podczas prac nad strategią wyłoniono kilka kluczowych zadań. Reszta zadań zostanie opracowana na etapie wdrażania poszczególnych celów w Strategii. Poniżej przedstawiony jest opracowany zakres celów i kluczowych zadań w schemacie:

Cel strategiczny

Opis celu strategicznego

Wskaźniki realizacji celu

Cele operacyjne

Zadania kluczowe

OBSZAR GOSPODARCZY

Cel strategiczny I:

ROZWÓJ MAŁYCH I ŚREDNICH PRZEDSIĘBIORSTW NA TERENIE GMINY W OPARCIU O DOBRE PLANOWANIE, POŁĄCZENIA KOMUNIKACYJNE, PODNOSZENIE KOMPETENCJI KADR ORAZ WSPIERANIE PRZEDSIĘBIORCZOŚCI.

Gospodarka gminy oparta jest o małą i średnią przedsiębiorczość, większych zatrudniających (których jest niewielu) oraz o zewnętrzny rynek pracy. Wielu mieszkańców dojeżdża do pracy również poza Małopolskę. Potrzebna jest sprawna komunikacja oraz więcej dobrych połączeń, zarówno z większymi miastami Małopolski, jak i Śląska. Istnieje potrzeba powiększenia rynku pracy, jednak ze wskazaniem na małą i średnią przedsiębiorczość. Gmina nie posiada zwartych terenów pod inwestycje, których byłaby właścicielem, nie przygotowuje bieżącej oferty inwestycyjnej, ale skupia swoje działania w tym zakresie na promowaniu przedsiębiorczości i tworzeniu systemu wsparcia dla powstających przedsiębiorstw. Siłą napędową rozwoju gospodarczego staje się, w coraz większym

16 stopniu, informacja i wiedza, szczególnie nowa wiedza oraz pomysły na jej praktyczne zastosowanie. Wiedza, kompetencje i zdolność adaptacyjna stają się kluczem do rozwoju inteligentnej gospodarki. Dlatego ważnym jest, aby gmina posiadała instrumenty w tej dziedzinie, również realizowane w partnerstwie z miastami: Oświęcimiem i Krakowem, dla podnoszenia jakości kadr oraz przedsiębiorstw. Gmina Oświęcim skupia swoją aktywność na podnoszeniu kompetencji swoich mieszkańców oraz tworzeniu dogodnych warunków dla rozwoju przedsiębiorczości. Wymaga to nie tylko działań związanych z organizacją szkoleń oraz doradztwem, ale także tych, związanych z wyznaczaniem obszarów i stref działalności gospodarczej, oraz wyposażanie tych terenów w niezbędną infrastrukturę. Należy przy tym zachować zasady dobrego gospodarowania zarówno finansami, jak i terenami, bez konieczności generowania niepotrzebnych obciążeń dla budżetu, przy stałym monitorowaniu koniunktury gospodarczej.

Wskaźniki realizacji:

 Wzrost liczby przedsiębiorstw w gminie  Wzrost liczby planów zagospodarowania przestrzennego w gminie

Cele operacyjne:

1. Rozwój planów zagospodarowania przestrzennego na terenie gminy z uwzględnieniem terenów z przeznaczeniem na małą i średnią przedsiębiorczość 2. Dobra komunikacja zewnętrzna i wewnętrzna, infrastruktura drogowa i komunikacja publiczna 3. Zapewniony dostęp do mediów, w szczególności do sieci kanalizacyjnej 4. Współpraca z powiatem na rzecz rozwoju edukacji zawodowej w szerokim zakresie i na różnych poziomach, dostosowanej do gospodarki 5. Racjonalna polityka podatkowa władz samorządowych 6. Tworzenie warunków wsparcia biznesu poprzez organizacje okołobiznesowe

Kluczowe zadania:

 Opracowanie planów zagospodarowania przestrzennego na terenie poszczególnych sołectw, z uwzględnieniem obszarów przeznaczonych na małą i średnią przedsiębiorczość.

 Współpraca z instytucjami rynku pracy w zakresie wzmacniania kompetencji zawodowych osób dorosłych

 Edukacja biznesowa i zawodowa w ramach edukacji gimnazjalnej.  Stworzenie organizacji lub platformy współpracy z sektorem gospodarczym gminy

 Wspieranie i promocja lokalnych przedsiębiorstw.  Sukcesywne budowanie kanalizacji w obszarach działalności gospodarczych, w ślad za wyznaczonymi planami zagospodarowania przestrzennego.  Angażowanie się na rzecz budowy dróg zewnętrznych (S1, obwodnica, most na Sole) oraz modernizacja i rozwój infrastruktury dróg gminnych.  Rozwój połączeń publicznych (kolej, autobus) z Katowicami, Krakowem, Bielskiem.  Stworzenie programów edukacji zawodowej dla młodzieży dostosowanych do potrzeb rynku pracy.  Współpraca z organizacjami otoczenia biznesu w subregionie.  Wspieranie współpracy gospodarczej w oparciu o tzw. gospodarskie wizyty, misje gospodarcze.  Przygotowanie i wdrożenie programu wsparcia dla przedsiębiorców ( w oparciu o instytucje nauki oraz klastry)  Promocja gminy, jako miejsca przyjaznego biznesowi.

OBSZAR SPOŁECZNY

Cel strategiczny II: ROZWÓJ I WZMOCNIENIE KAPITAŁU SPOŁECZNEGO GMINY W OPARCIU O ROZWÓJ INICJATYW MIESZKAŃCÓW, BEZPIECZEŃSTWO, ZDROWIE I ZWIĘKSZENIE AKTYWNOŚCI W KAŻDYM WIEKU.

Społeczeństwo i jego potencjał warunkują rozwój obszaru. Aktywne społeczeństwo to takie, które uczestniczy w procesach rozwojowych na swoim terenie, wykazuje inicjatywę w działaniu oraz aktywnie uczestniczy w wyborze swoich władz. Gmina posiada Program Współpracy z Organizacjami Pozarządowymi, realizuje zadania w oparciu o współpracę. Jednak wciąż widać potrzebę aktywizacji mieszkańców i środowiska nie tylko poprzez Program, ale poprzez promowanie i współdziałanie w oddolnych inicjatywach społecznych, zaangażowanie do uczestnictwa w działaniach w kulturze, sporcie oraz na rzecz swojego miejsca zamieszkania. Ważne, aby aktywizacją objąć ludzi w każdym wieku, różnym doświadczeniem i o różnym statusie materialnym. Aktywne społeczeństwo to ludzie, którzy nie czekają na wskazanie im możliwych działań, ale tacy, którzy działania inicjują i organizują z pełną odpowiedzialnością obywatelską. Ważnym aspektem rozwoju społecznego jest także stymulowanie wysokiego poziomu usług edukacyjnych i ogólnorozwojowych skierowanych do ogółu mieszkańców. W poczuciu odpowiedzialności za przyszłość wskazane są także działania mające na celu harmonizację położonego na terenie gminy Muzeum Auschwitz II Birkenau z wartościami i wyzwaniami obecnego świata.

Z jakością kapitału społecznego wiąże się nie tylko praca, ale także czas wolny, jego aktywne formy oraz udział mieszkańców w imprezach kulturalnych i sportowych. Gmina powinna działać na rzecz wzbogacania oferty czasu wolnego, w oparciu o aktywny wypoczynek i działania wspólne, dbając o zapewnienie lepszej jakości życia na swoim terenie. Przez teren gminy przebiegają ważne ciągi komunikacyjne, które wiodą przez tereny zamieszkałe, przy których znajdują się szkoły, przedszkola, sklepy. Dbanie o jakość życia wymaga również wyznaczenia bezpiecznych ciągów pieszych i rowerowych, tak, aby zapewnić komfort poruszania się nie tylko samochodom, ale przede wszystkim pieszym. Nie można mówić o rozwijającym się społeczeństwie bez uwzględnienia poczucia bezpieczeństwa mieszkańców. Na poczucie bezpieczeństwa mieszkańców składa się zarówno bezpieczeństwo publiczne, rozumiane jako zakres usług świadczonych przez wyspecjalizowane jednostki, bezpieczeństwo środowiskowe (ekologiczne oraz związane ze skutkami klęsk żywiołowych), a także bezpieczeństwo społeczne, najogólniej rozumiane, jako ochrona egzystencjalnych podstaw życia ludzi, zapewnienie możliwości zaspokajania indywidualnych potrzeb (materialnych i duchowych) oraz realizacji aspiracji życiowych przez tworzenie warunków do pracy i nauki, ochronę zdrowia oraz gwarancje emerytalne1. Bezpieczeństwo społeczne obejmuje całokształt działań prawnych, organizacyjnych i wychowawczych realizowanych przez podmioty rządowe, pozarządowe oraz samych obywateli, które mają na celu zapewnienie pewnego poziomu życia osobom, rodzinom, grupom społecznym oraz niedopuszczenie do ich marginalizacji i wykluczenia społecznego. Chodzi tu zwłaszcza o zapewnienie pomocy ludziom, którzy czasowo lub trwale są niezdolni do pracy zawodowej, znaleźli się w trudnych sytuacjach życiowych, lub ze względu na zaistniałe okoliczności zewnętrzne (np. powódź, pożar) doświadczyli pogorszenia warunków życia. Warto jednak zaznaczyć, iż oferowana pomoc i wsparcie społeczne nie może prowadzić do tzw. bierności obywatelskiej, czyli oczekiwania, że państwo rozwiąże za obywateli wszystkie problemy życiowe. Poziom bezpieczeństwa uzależniony jest w dużej mierze zarówno od sytuacji w skali całego kraju (bezrobocie, migracje zarobkowe, regulacje prawne, czy możliwości finansowe jednostek samorządu terytorialnego), jak i jakości świadczonych usług w tym zakresie. W gminie potrzebna jest szersza oferta wsparcia dla osób starszych, gdyż analiza trendów demograficznych wskazuje na znaczny wzrost długości życia oraz starzenie się społeczeństwa kraju. Należy wprowadzać takie rozwiązania na poziomie lokalnym, aby starszy człowiek znalazł tu również ofertę dla siebie i tworzył pomost międzypokoleniowy w celu wzrostu potencjału społecznego na terenie gminy.

1 www.stosunki_miedzynarodowe.pl 19

Ważnym obszarem realizacji strategii będzie przeciwdziałanie degradacji środowisk i ludzi zamieszkujących tereny zdegradowane, wymagające rewitalizacji, zarówno społecznej, gospodarczej, jak i przestrzennej. Narzędziami w tym obszarze będą lokalne programy rewitalizacji, programy odnowy miejscowości, które w sposób kompleksowy będą przedstawiać zintegrowane działania skierowane na wyprowadzenie ludzi i obszarów z kryzysu. Wszystkie działania w ramach tego celu wymagać będą współpracy w ramach różnych struktur i partnerstw, w których uczestniczy urząd gminy.

Wskaźniki realizacji:  Wzrost liczby organizacji pozarządowych na terenie gminy  Liczba oddolnych inicjatyw w zakresie kultury/sportu/na rzecz swojego miejsca zamieszkania współorganizowanych z gminą  Liczba osób uczestniczących w wyborach lokalnych  Liczba akcji profilaktycznych i działań na rzecz promocji zdrowia  Długość szlaków rowerowych (w km)

Cele operacyjne:

1. Promowanie i wspieranie aktywności społecznej mieszkańców poprzez zaangażowanie do uczestnictwa w kulturze, sporcie, działaniach na rzecz swojego miejsca zamieszkania 2. Wspieranie oddolnych inicjatyw obywatelskich 3. Podniesienie świadomości mieszkańców gminy w zakresie profilaktyki i ochrony zdrowia 4. Wzrost poczucia bezpieczeństwa mieszkańców gminy 5. Wsparcie możliwości rozwoju indywidualnego dzieci i młodzieży 6. Wysoki poziom nauczania

Kluczowe zadania: Zadania kluczowe przedstawione są w powiązaniu z pięcioma wymienionymi kategoriami działań.

OPIEKA I BEZPIECZEŃSTWO SOCJALNE / PUBLICZNE:  Budowa ciągów pieszych i ścieżek rowerowych

 Tworzenie miejsc opieki nad seniorami i osobami niepełnosprawnymi (domy opieki / całodobowe, dzienne)

 Zapewnienie mieszkań socjalnych, chronionych

 Budowa, rozbudowa, przebudowa i remont infrastruktury służącej bezpieczeństwu

PROFILAKTYKA i OCHRONA ZDROWIA  Zapewnienie dostępu do badań profilaktycznych i przesiewowych

 Zapewnienie dostępności do lekarzy podstawowej opieki medycznej oraz lekarzy specjalistów TURYSTYKA, REKREACJA I SPORT  Wyznaczenie i oznakowanie szlaków pieszych i rowerowych

 Zagospodarowanie terenów nad Sołą

 Zachowanie, ochrona i rewitalizacja obiektów dziedzictwa kulturowego

 Budowa, przebudowa, rozbudowa i remont obiektów pełniących funkcje sportowe, rekreacyjne i turystyczne NGO I GRUPY NIEFORMALNE. AKTYWIZACJA SPOŁECZNA  Integracja i aktywizacja organizacji pozarządowych i grup nieformalnych z terenu gminy (forum NGO)

 Doradztwo (prawne, księgowe) dla organizacji nieformalnych w zakresie zakładania i funkcjonowania NGO

 Przygotowywanie i realizacja programów współpracy z organizacjami

OŚWIATA I WYCHOWANIE  Aktywizacja środowiska seniorów (uniwersytet każdego wieku)

 Działania na rzecz utworzenia Młodzieżowej Rady Gminy

 Budowa, przebudowa, rozbudowa i remont obiektów pełniących funkcje oświatowe i opiekuńczo-wychowawcze (szkoły i przedszkola)

Obszar ŚRODOWISKO

Cel strategiczny III: POPRAWA STANU ŚRODOWISKA (POWIETRZA, WODY ITP.) ORAZ ZASOBÓW PRZYRODNICZYCH.

Realizacja celu środowiskowego związana jest z poszanowaniem zasady zrównoważonego rozwoju środowiskowego, zapewnieniem wysokiej jakości życia mieszkańcom, ale także realizacją założeń polityki środowiskowej zarówno Małopolski, jak i kraju. W ramach celu planuje się poprawę jakości

21 powietrza, poprzez działania związane z ograniczaniem niskiej emisji oraz dbanie o ogólny stan środowiska dla przeszłych pokoleń. W ramach tego celu planuje się wymianę pieców z węglowych na bardziej przyjazne środowisku oraz promowanie zachowań proekologicznych mieszkańców.

Czysta gmina, to taka, w której uregulowana jest gospodarka odpadowa i ściekowa. Wymaga to skutecznej i konsekwentnej działalności związanej z budową kanalizacji (w obszarach, gdzie jest to efektywny sposób regulowania gospodarki ściekowej) oraz innych form oczyszczania w zabudowie rozproszonej. Ważnym elementem jest też edukacja społeczeństwa w zakresie ekologii i zachowań pro-środowiskowych zarówno wśród dzieci jak i dorosłych mieszkańców. Nauka nie tylko przez wykłady, spotkania, ale przede wszystkim poprzez udział i współdziałanie na rzecz środowiska.

W zakresie działań proekologicznych znajdują się również te, związane z bezpieczeństwem ekologicznym, a co za tym idzie realizacją zadań związanych z przeciwdziałaniem i radzeniem sobie ze skutkami powodzi.

Gmina Oświęcim posiada tereny pożwirowe, które nadają się doskonale pod gospodarkę związaną z hodowlą ryb. Wymaga to zapewnienia zaopatrzenia stawów w wodę oraz promocji takiej formy gospodarki, między innymi w ramach strategii rozwoju obszarów rybackich.

Gmina ze swoimi działaniami wpisuje się w Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Oświęcimskiego na lata 2013-2016 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2017-2020.

Wskaźniki:

 Spadek zanieczyszczeń powietrza

 Liczba nowych przyłączy kanalizacyjnych

 Liczba nowych odcinków ścieżek rowerowych

 Liczba programów edukacyjnych na rzecz środowiska / liczba uczestników zajęć edukacyjnych

Cele operacyjne:

1. Poprawa stanu powietrza w szczególności ograniczenie niskiej emisji 2. Zachowanie dziedzictwa przyrodniczego opartego na gospodarce stawowej (chów ryb) w tym utrzymanie i poprawa stanu zaopatrzenia stawów w wodę 3. Poprawa stanu środowiska poprzez rozbudowę systemów kanalizacji (zbiorcza sieć kanalizacji sanitarnej, przydomowe lub zbiorcze oczyszczalnie ścieków) 4. Edukacja ekologiczna mieszkańców

5. Działania na rzecz poprawy bezpieczeństwa powodziowego 6. Uwspółcześnienie procesów utylizacji odpadów komunalnych

Kluczowe zadania:

 Zachowanie i ochrona obiektów dziedzictwa przyrodniczego; wskaźnik: liczba obiektów dziedzictwa przyrodniczego objętych ochroną  Termomodernizacja budynków, w tym wymiana pieców  Wdrażanie programu ograniczenia niskiej emisji (np. systemu dopłaty do wymiany kotłów na paliwa stałe), w tym promocja i wdrażanie rozwiązań wykorzysujących odnawialne źródła energii  Działalność na rzecz poprawy stanu doprowadzalników stawów ( np. w okolicy Góry Grojeckiej)  Utworzenie sieci ścieżek przyrodniczych, ornitologicznych itp.  Działania na rzecz organizacji przy stawach miejsc do rekreacji, wypoczynku i wędkarstwa oraz wykorzystania zbiorników pożwirowych  Rozbudowa sieci kanalizacji sanitarnej  Wyznaczenie obszarów skoncentrowanej zabudowy i budowa zbiorczych oczyszczalni ścieków  Monitoring/ kontrola gospodarki ściekowej na terenie gminy  Programy edukacyjne w szkołach, przedszkolach  Współpraca z innymi samorządami na rzecz budowy spalarni śmieci.

VII. System monitorowania i ewaluacji Strategii

Procedura wdrażania, monitorowania i aktualizacji Strategii to działania niezbędne dla zagwarantowania, że postanowienia przyjęte w Strategii Rozwoju Gminy Oświęcim na lata 2015-2023 będą konsekwentnie realizowane. W ślad za tym muszą być zapewnione warunki organizacyjne i instytucjonalne do ich wdrażania. Konieczna jest również czasowa weryfikacja zapisów Strategii w odniesieniu do zmieniających się warunków otoczenia społeczno-gospodarczego, organizacji współpracy i koalicji na rzecz realizowanych celów. Osiągnięcie wyznaczonych celów możliwe będzie poprzez strategiczną współpracę partnerów lokalnych skupionych wokół celów strategicznych i zadań kluczowych zaproponowanych w Strategii. Taka współpraca stanowi warunek konieczny dla urzeczywistnienia wizji strategicznej, która stanowiła punkt wyjścia do zaplanowanej Strategii.

Wdrażanie Strategii Organem nadzorującym realizację Strategii Rozwoju jest Rada Gminy Oświęcim. Poza funkcją nadzorczą, kompetencją Rady Gminy jest uchwalenie zmian w Strategii Rozwoju. Odpowiedzialnym za wykonanie (w zakresie zadań leżących w kompetencji gminy) i koordynację (w zakresie zadań wykraczających poza kompetencje gminy) ujętych w Strategii założeń jest Wójt. Będzie on realizował zapisy Strategii poprzez:  Nadzór nad realizacją zadań kluczowych i innych wprowadzonych w trakcie prac nad wdrożeniem Strategii, w oparciu o sprawozdania i bieżące wnioski podmiotów zaangażowanych w realizację Strategii;  Podejmowanie czynności, zmierzających do zapewnienia środków finansowych na przyjęte do realizacji działania operacyjne, a w szczególności: uwzględnianie zadań wynikających ze Strategii w projekcie budżetu gminy i Wieloletniej Prognozie Finansowej oraz pozyskiwanie pozabudżetowych źródeł finansowania, np. funduszy krajowych, funduszy z programów unijnych, wkładu własnego inwestorów zewnętrznych itp.;  Nawiązanie współpracy z partnerami w realizacji zadań, wymagających zaangażowania innych podmiotów, między innymi partnerów samorządowych gminy lub powiatu, samorządu województwa, instytucji naukowych i państwowych, instytucji administracji publicznej, organizacji pozarządowych, przedstawicieli przedsiębiorców i rolników. Podstawowymi instrumentami wdrażania Strategii są:  Roczny Budżet Gminy, budżety pozostałych jednostek samorządu terytorialnego;  Wieloletnia Prognoza Finansowa;

 Inne gminne programy np. gminny program współpracy z organizacjami pozarządowymi, gminna strategia rozwiązywania problemów społecznych, plany odnowy miejscowości, lokalny program rewitalizacji oraz inne programy operacyjne wypracowane do wdrażania Strategii, itp.  Budżety innych podmiotów zaangażowanych w realizację Strategii Po uchwaleniu Strategii zostanie ona przygotowana do wdrożenia przez wydziały merytoryczne Urzędu Gminy Oświęcim, natomiast zadania związane z monitorowaniem i oceną wdrażania Strategii będą realizowane przez wydział/ stanowisko wskazane przez Wójta. Ośrodkami koordynującymi współpracę w poszczególnych obszarach tematycznych będą stosowne wydziały merytoryczne Urzędu Gminy Oświęcim, wskazane przez Wójta, realizujące zadania w ramach współpracy instytucjonalnej na rzecz realizacji Strategii. Całość realizacji oparta będzie o szeroki dialog i współpracę na poziomie organizacji pozarządowych oraz innych instytucji zaangażowanych w proces wdrażania Strategii. Dlatego istotne jest przygotowanie platformy tej współpracy oraz sposobów komunikacji i konsultacji poszczególnych działań w Strategii. Zakres programów operacyjnych (wdrożeniowych) zostanie uzgodniony z jednostkami, które w gminie odpowiedzialne są za ich przygotowanie. Każdy program powinien się odnosić do określonego celu strategicznego, a tym samym przyczyniać do osiągnięcia wskaźników w ramach odpowiadających im celom strategicznym. Do wdrożenia zapisów Strategii przyjmuje się zasadę partnerstwa i konsultacji społecznych. Partnerstwo – rozumiane, jako zaproszenie do współpracy wszystkich jednostek i podmiotów na terenie gminy Konsultacje społeczne – jako element dialogu z mieszkańcami wokół planowanych celów, kierunków i propozycji rozwiązań

Matryca Logiczna Strategii

Cele Wskaźniki kluczowe Źródła Założenia weryfikacji Cel główny  Wzrost liczby mieszkańców na Bank Danych Lokalnych Rozwój społeczno- koniec 2023 roku gospodarczy gminy  Wzrost liczby przedsiębiorstw Dane Urzędu Oświęcim na koniec 2023 roku Gminy Oświęcim  Wzrost liczby zatrudnionych/samozatrudnio nych na koniec 2023 roku  Spadek liczby bezrobotnych w

Gminie na koniec 2023 roku  Większy udział (w %) terenów objętych planami zagospodarowania przestrzennego w Gminie na koniec 2023 roku Rozwój małych i  Wzrost liczby przedsiębiorstw Bank Danych Dogodne warunki średnich w Gminie (w liczbach) Lokalnych prowadzenia przedsiębiorstw na działalności  Wzrost liczby planów terenie gminy w realizowane na zagospodarowania oparciu o dobre Dane Urzędu poziomie kraju przestrzennego w gminie (w planowanie, Gminy %) połączenia Oświęcim komunikacyjne, Rozwój podnoszenie współpracy kompetencji kadr małopolskich oraz wspieranie instytucji przedsiębiorczości. otoczenia biznesu Rozwój i  Wzrost liczby organizacji Dane Urzędu Korzystna wzmocnienie pozarządowych na terenie Gminy przestrzeń kapitału gminy Oświęcim ustawodawcza społecznego gminy oraz dostępne  Wzrost liczby oddolnych KRS, GUS w oparciu o rozwój wsparcie dla inicjatyw w zakresie inicjatyw Dane Urzędu organizacji kultury/sportu/na rzecz mieszkańców, Gminy pozarządowych w swojego miejsca zamieszkania bezpieczeństwo, Oświęcim Małopolsce współorganizowanych z gminą zdrowie i Informację od zwiększenie  Wzrost liczby osób Sołtysów aktywności w uczestniczących w wyborach każdym wieku. lokalnych Dane Gminy Oświęcim  Liczba akcji profilaktycznych Dane Gminy  Długość szlaków rowerowych Oświęcim (w km) Dane Gminy Oświęcim

Poprawa stanu  Spadek poziomu zanieczyszczeń Dane Gminy Zmniejszenie środowiska powietrza Oświęcim zanieczyszczeń na (powietrza, wody Śląsku i w  Liczba nowych przyłączy Dane Gminy itp.) oraz zasobów sąsiednich kanalizacyjnych Oświęcim przyrodniczych. powiatach  Liczba nowych odcinków ścieżek/

ilość osób korzystających z Dane Gminy wybudowanych ścieżek Oświęcim –  Liczba programów edukacyjnych / badania własne ilość uczestników zajęć Dane Gminy edukacyjnych Oświęcim –

badania własne

1. Monitorowanie Strategii

W procesie realizacji Strategii ważna jest kontrola tego procesu oraz ocena uzyskanych efektów społecznych i gospodarczych, a także zmian zaistniałych w środowisku. Zadanie to, mające charakter permanentny, nazywa się monitoringiem Strategii. Monitorowanie to proces systematycznego zbierania i analizowania ilościowych i jakościowych informacji na temat wdrażanych projektów i całego programu w aspekcie finansowym i rzeczowym, mający na celu zapewnienie zgodności realizacji projektów i programu z wcześniej zatwierdzonymi założeniami i celami. Przydatność monitoringu możemy postrzegać w dwóch aspektach:  Jako narzędzia operacyjnego umożliwiającego efektywne i skuteczne zarządzanie Strategią. W oparciu o uzyskiwanie bieżących informacji w ramach systemu monitorowania na temat realizowanych projektów możliwe jest szybkie identyfikowanie wszelkich nieprawidłowości, a dzięki temu podejmowanie odpowiednich działań zaradczych.  Drugim aspektem jest postrzeganie monitoringu, jako podstawy i etapu wyjściowego procesu ewaluacji Strategii. Dane z systemu monitorowania stanowią jedno z podstawowych źródeł informacji do przeprowadzenia ewaluacji. Efektywna realizacja Strategii wymaga więc kontrolowania skuteczności wdrażania przedsięwzięć. Monitoring w Strategii służyć ma kontroli postępu wypracowanych zadań, weryfikacji osiągniętych rezultatów i porównywaniu ich zgodności z celami strategicznymi. Z upływem czasu istotnym działaniem będzie również ocena sytuacji zewnętrznej i ocena założeń, które mogą się dezaktualizować w związku ze zmianami sytuacji powiatu, regionu i kraju. Monitorowanie oparte jest o system wskaźników, które wybieramy lub tworzymy w odniesieniu do postawionych celów, a następnie określamy wartości tych wskaźników – obecną i zakładaną, czy inaczej mówiąc docelową. Głównymi obszarami monitorowania Strategii będą:  Cele operacyjne i zadania kluczowe wytyczone w Strategii,  Roczny Budżet Gminy  Wieloletnia Prognoza Finansowa,  Inne gminne programy np. program współpracy z organizacjami pozarządowymi, gminna strategia rozwiązywania problemów społecznych, plany odnowy miejscowości czy lokalne program rewitalizacji

 Dokumenty innych podmiotów zaangażowanych w realizację Strategii. Na etapie przygotowania Strategii do wdrożenia zostaną opracowane wartości bazowe wskaźników dla celów strategicznych, wskaźniki rezultatu dla celów operacyjnych dla monitorowania postępu wdrażania oraz wskaźniki (produktu) dla zadań kluczowych. Wskaźniki dla zadań powinny być przygotowane w układzie rzeczowym i finansowym. Ponadto zostanie przygotowany harmonogram wdrażania zadań, na najbliższe lata, ze wskazaniem odpowiedzialnych za ich koordynację i wdrażanie.

W jednostce odpowiadającej za monitorowanie wdrażania Strategii, co rok zbierane będą informacje monitoringowe: czy realizowane są zaplanowane zadania, czy idą zgodnie z planem (harmonogram i budżet) i przynoszą one zaplanowane efektywna poziomie celów operacyjnych.

Co roku Wójt i Rada otrzymają informacje o stanie wdrażania Strategii.

Opracowany materiał posłuży do tego, aby planować integracje wysiłków w tych obszarach, które są realizowane słabiej, bądź występują w nich problemy wymagające wsparcia, a także, aby koordynować współpracę przy wdrażanych zadaniach, budować koalicje instytucji i organizacji na podstawie rzetelnych informacji płynących z monitorowania wdrażania.

2. Ewaluacja Strategii

Ze względu na dłuższy okres realizacji Strategii (do roku 2023) zakłada się także przeprowadzanie okresowej ewaluacji Strategii oraz ewaluacji końcowej, po zakończeniu jej wdrażania.

Ewaluacja jest to najogólniej mówiąc ocena wdrażania strategii, programu, działania pod katem postawionych kryteriów, realizowana w różnych okresach wdrażania. Ewaluacja okresowa powinna określić skuteczność podjętych działa oraz ocenić stan wdrażania Strategii i wpływ wykonanych działań na efekty rozwojowe wskazane na poziomie wskaźników do celów. Powinna ona również zaproponować ewentualne zmiany w przyjętych kierunkach działań (ewentualna aktualizacja Strategii).

Ewaluacja końcowa powinna ocenić efekty na poziomie wskaźników do celów strategicznych oraz dodatkowo powinna stanowić podstawę dla przyszłych dokumentów strategicznych.

VIII. Finansowanie Strategii

Realizacja Strategii wymaga zaangażowania środków finansowych znacznie przewyższających obecne możliwości samodzielnego budżetowego finansowania. W konsekwencji należy przyjąć, że realizacja Strategii nie będzie możliwa bez aktywnej polityki finansowej gminy. Bardzo ważnym elementem jest

28 budowanie możliwości finansowania wskazanych w Strategii zadań poprzez otwarcie na projekty z partnerami (Powiat, Miasto Oświęcim, NGO, biznes oraz instytucje otoczenia biznesu, instytucje kultury oraz podmioty świadczące usługi w zakresie turystki z Krakowa i Małopolski) - pozyskania i zaangażowania dużych zewnętrznych środków finansowych oraz w jak największym stopniu wykorzystywania środków budżetu gminy Oświęcim, jako wkładu własnego do projektów współfinansowanych ze źródeł zewnętrznych.

Podstawowymi więc źródłami finansowania zadań zawartych w Strategii są:

 środki budżetu państwa,  środki jednostki samorządu terytorialnego,  fundusze celowe,  środki pochodzące z instrumentów finansowych Unii Europejskiej, szczególnie fundusze europejskie. W latach 2014-2020 głównymi potencjalnymi źródłami zewnętrznymi dofinansowania projektów rozwojowych samorządów są fundusze UE a przede wszystkim:

 Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego - jeden z funduszy strukturalnych Unii Europejskiej, którego zadaniem jest zmniejszanie dysproporcji w poziomie rozwoju regionów należących do Unii Europejskiej. Z EFRR pochodzi m.in. wsparcie inwestycji produkcyjnych i infrastrukturalnych oraz wsparcie udzielane małym i średnim przedsiębiorcom.,  Europejski Fundusz Społeczny – finansujący działania związane z polityką zatrudnienia i rozwoju zasobów ludzkich,  Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) – instrument finansowy Unii Europejskiej, nienależący do kategorii funduszy strukturalnych, jednakże wspierający wszechstronny rozwój obszarów wiejskich,  Fundusz Spójności – unijny instrument polityki spójności gospodarczej i społecznej, współfinansujący projekty w dziedzinie środowiska naturalnego oraz sieci transeuropejskich w zakresie infrastruktury transportu,  Europejski Fundusz Morski i Rybacki - instrument finansowy Unii Europejskiej, który zapewnia sektorowi rybołówstwa i obszarom zależnym od rybactwa finansowanie, które ma im pomóc w dostosowaniu do zmieniających się warunków i uzyskaniu odporności na nagłe zmiany gospodarcze oraz zrównoważenia ekologicznego.

Głównym źródłem europejskiego finansowania projektów jest Regionalny Program Operacyjny Województwa Małopolskiego na lata 2014-2020 Ponadto obecnie wdrażane są również Krajowe

Programy Operacyjne, które będą realizowane w ramach perspektywy finansowej UE na lata 2014-2020, z których potencjalną szansą dla Strategii Rozwoju Gminy Oświęcim na lata 2014-2023 są:

 Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014 – 2020  Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko 2014-2020  Program Operacyjny Inteligentny Rozwój 2014-2020  Program Operacyjny Wiedza Edukacja Rozwój 2014-2020  Program Operacyjny Polska Cyfrowa 2014-2020 Istotnym równoległym wsparciem dla budżetu gminy w finansowaniu inwestycji infrastrukturalnych są też środki krajowe, a w tym: Ekofundusz, Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, fundusze Ministerstwa Sportu, fundusze Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz inne źródła finansujące projekty w obszarze kultury i dziedzictwa narodowego, fundusze Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, fundusze Ministerstwa Administracji i Cyfryzacji itp.

IX. Diagnoza

Niniejsza diagnoza została opracowana na podstawie informacji przesłanych przez wydziały Urzędu Gminy Oświęcim oraz przy wykorzystaniu informacji z Banku Danych Lokalnych, Strategii Rozwoju Województwa Małopolskiego na lata 2011-2020 „Małopolska 2020. Nieograniczone możliwości”, Strategii Rozwoju Miasta Oświęcim na lata 2014-2020. Materiał ma charakter poglądowy i posłużył do przygotowania analizy SWOT dla gminy Oświęcim.

W diagnozie przedstawiono również wyniki warsztatów z młodzieżą gimnazjalną oraz wyniki badania ankietowego, przeprowadzonego wśród mieszkańców gminy.

1. Prezentacja gminy Oświęcim.

Położenie i układ komunikacyjny gminy

Gmina Oświęcim położona jest we wschodniej części Kotliny Oświęcimskiej, na terenie powiatu oświęcimskiego (w jego środkowo-zachodniej części) w województwie małopolskim, przy granicy z województwem śląskim. Zajmuje obszar 75 km2. Gmina jest jednostką samorządu terytorialnego złożoną z 13 miejscowości (Babice, Broszkowice, Brzezinka, Dwory Drugie, Grojec, Harmęże, Łazy, Pławy, Poręba Wielka, Rajsko, Stawy Monowskie, Włosienica, Zaborze), które wspólnie tworzą 12 sołectw (miejscowość Łazy wchodzi w skład sołectwa Grojec), a wraz z sołectwem Stawy Grojeckie, które powstało w wyniku przekształcenia wyodrębnionej z sołectwa Grojec jednostki pomocniczej – Osady Stawy Grojeckie – łączna ilość sołectw w Gminie Oświęcim również wynosi 13.

Teren gminy Oświęcim graniczy z następującymi jednostkami terytorialnymi:

 od północy z miastem Oświęcim oraz gminą Chełmek należącą do powiatu oświęcimskiego, oraz gminą Libiąż należącą do powiatu chrzanowskiego;

 od południa z gminami Brzeszcze, Kęty, i Osiek należącymi do powiatu oświęcimskiego;

 od zachodu z gminą Bieruń i Bojszowy należącymi do powiatu bieruńsko–lędzińskiego, oraz z gminą Miedźna należącą do powiatu pszczyńskiego;

 od wschodu z gminą Polanka Wielka i Przeciszów należącymi do powiatu oświęcimskiego.

Rys. Sołectwa gminy Oświęcim

Źródło: www.oswiecim-gmina.pl; Program ochrony środowiska dla gminy Oświęcim na lata 2014-2017 z perspektywą na lata 2018-2021- aktualizacja.

Położenie gminy u styku dwóch województw – śląskiego i małopolskiego oraz w pobliżu trzech dużych ośrodków miejskich – Katowic (35 km), Krakowa (60 km) i Bielska-Białej (35 km) stanowi istotny element w jej układzie komunikacyjnym. Przez teren gminy przebiegają szlaki komunikacyjne. Są to: droga krajowa DK44 relacji Gliwice – Kraków oraz drogi wojewódzkie: DW948, łącząca Oświęcim z Żywcem i DW933 relacji Chrzanów – Rzuchów. W niewielkiej odległości od gminy biegnie autostrada A4 (węzeł Chrzanów, dojazd drogą wojewódzka nr 933).

Ponadto, przez Oświęcim przebiegają szlaki kolejowe. Infrastruktura kolejowa oraz połączenia kolejowe zarówno pasażerskie, jak i towarowe z miastami Śląska i Małopolski. Dalsze informacje na ten temat w rozdziale dotyczącym komunikacji zbiorowej.

Ważną z punktu widzenia komunikacji jest też Droga Wodna Górnej Wisły łącząca Oświęcim z Krakowem, która może stanowić potencjał rozwojowy dla subregionu i gminy w zakresie turystyki i gospodarki.

Gmina Oświęcim stanowi jeden obszar funkcjonalny, powiązany gospodarczo i społecznie. W przeprowadzonych badaniach ankietowych w Gminie Oświęcim ujawniło się zjawisko mylenia przez mieszkańców gminy z miastem Oświęcim.

Gmina Oświęcim nie posiada centrum, a władze ulokowane są na terenie miasta Oświęcim. Wiele elementów rozwojowych gminy powiązanych jest funkcjonalnie z miastem i widać duże oddziaływanie obu jednostek administracyjnych na siebie.

2. Ludność – liczba i procesy migracyjne na terenie gminy Oświęcim

Ludność gminy w roku 2013 liczyła 17 874 mieszkańców. Gmina pod względem demograficznym należy do gmin stosunkowo młodych. Ludność w wieku przedprodukcyjnym 2012r. stanowiła 19%, w wieku produkcyjnym 64,1%, a w wieku poprodukcyjnym 16,9% ogółu mieszkańców. Gęstość zaludnienia jest wyższa od średniej wojewódzkiej (221 osób/km2) i wynosi 237 osób/km2. Poniżej prezentowane są wskaźniki dotyczące mieszkańców w porównaniu z gminami ościennymi, jak również średnią dla województwa.

(źródło: SUiZP - 2014r)

Tabela 1: Liczba mieszkańców Gminy w porównaniu do województwa, powiatu i miasta Oświęcim.

Jednostka Ogółem w latach terytorialna 2010 2011 2012 2013 Województwo 3 336 699 3 346 796 3 354 077 3 360 581 Małopolskie Powiat oświęcimski 155 114 155 082 155 040 155 040 Oświęcim – miasto 40 471 40 137 39 893 39 664 Oświęcim - łącznie 17 471 17 637 17 750 17 874 sołectwa Źródło: BDL

Tabela 2: Struktura wiekowa dla Gminy Oświęcim:

Ludność faktycznie 2010 2011 2012 2013 zamieszkała Ogółem 17471 17637 17750 17874 Kobiety 8872 8974 9015 9111 Mężczyźni 8599 8663 8735 8763 Ludność wg grup wieku: 0-4 lat 947 948 946 903

5-9 lat 868 891 871 919 10-14 lat 975 963 960 936 15-19 lat 1146 1095 1044 1014 20-24 lat 1358 1335 1317 1277 25-29 lat 1267 1314 1344 1387 30-34 lat 1320 1314 1339 1318 35-39 lat 1280 1299 1312 1334 40-44 lat 1236 1269 1236 1266 45-49 lat 1334 1310 1330 1304 50-54 lat 1386 1407 1388 1369 55-59 lat 1135 1170 1204 1279 60-64 lat 911 947 1008 1057 65-69 lat 602 656 683 743 70 lat i więcej 1706 1719 1768 1768 Źródło: BDL

Powyższa tabela ukazuje liczbę ludności na przestrzeni lat. Obecnie liczba ludności wykazuje tendencję wzrostową w stosunku do poprzednich lat, zauważalna jest także przewaga kobiet nad mężczyznami.

Tabela 3: Migracje Gmina Oświęcim

Saldo migracji na pobyt 2010 2011 2012 2013 stały Saldo migracji gminnych 163 163 110 97 wewnętrznych Saldo migracji 5 0 16 -1 zagranicznych Źródło: BDL

Tabela 4: Migracje Miasto Oświęcim

Saldo migracji na pobyt 2010 2011 2012 2013 stały Saldo migracji gminnych -223 -223 -132 -98 wewnętrznych Saldo migracji -2 -4 -4 -7 zagranicznych Źródło: BDL

Z powyższego można wysunąć następujący wniosek, iż prawdopodobne jest, że ludność z terenów miasta Oświęcim sukcesywnie migruje na tereny podmiejskie.

Liczba mieszkańców stale wzrasta i w roku 2014 przekroczyła 18 tys. mieszkańców (źródło: http://www.oswiecim-gmina.pl/)

Tabela 6: Liczba i struktura ludności zamieszkałej na obszarze gminy Oświęcim w latach 2010 – 2013 wg podziału na ekonomiczne kategorie wiekowe.

Ludność w wieku 2010 2011 2012 2013 Przedprodukcyjnym Osoba 3427 3406 3367 3361 Produkcyjnym Osoba 11245 11347 11386 11448 Poprodukcyjnym Osoba 2799 2884 2997 3065 W % ogółem ludność w wieku: Przedprodukcyjnym % 19,6 19,3 19,0 18,8 Produkcyjnym % 64,4 64,3 64,1 64,0 Poprodukcyjnym % 16,0 16,4 16,9 17,2 Źródło: BDL

Jak wskazuje Strategia Rozwoju Miasta Oświęcim na lata 2014 – 2020: „…Wskaźnik gęstości zaludnienia dla Miasta Oświęcim, należy do wysokich i wynosi 1330 osób/km2 (dane GUS za 2012 r.). Oświęcim z liczbą prawie 40 tys. mieszkańców, plasuje się na czwartym miejscu wśród miast województwa małopolskiego. Zaznaczającą się tendencją jest malejąca liczba ludności Miasta Oświęcim. W 2012 roku populacja miasta obejmowała 39 893 osób (faktyczne miejsce zamieszkania, stan na 31 XII), podczas gdy rok wcześniej 40 137 osób. Od 2004 roku liczba mieszkańców zmniejszyła się o prawie półtora tysiąca osób (z 41 382). Odwrotny trend zauważalny jest w sąsiedniej gminie wiejskiej Oświęcim, gdzie w ciągu ostatnich dziesięciu lat liczba mieszkańców systematycznie wzrasta, co wynika z faktu, że część mieszkańców z zasobów wielorodzinnych buduje domy jednorodzinne na obrzeżach miasta, tym samym przemeldowuje się na teren gminy Oświęcim. Należy stwierdzić, że miasto i gmina stanowią jeden obszar funkcjonalny, a w latach 2004-2012 nastąpił ogólny spadek liczby mieszkańców z 57 963 w 2004 r do 57 643 w 2012 r.”

3. Rynek pracy

Mieszkańcy gminy Oświęcim znajdują zatrudnienie głównie poza rynkiem lokalnym. Duży potencjał w tym zakresie stanowi miasto Oświęcim, Kraków, Katowice, Tychy i Bielsko Biała. W badaniu ankietowym mieszkańcy najniżej ocenili dostęp do lokalnego rynku pracy, również miasta Oświęcim. Jak czytamy w Strategii Rozwoju Województwa Małopolskiego na lata 2011 – 2020 kluczowe znaczenie dla wzrostu poziomu PKB per capita odgrywa wzrost wydajności pracy. Znaczenie tego czynnika wzmacniają dodatkowo dokonujące się zmiany demograficzne, a w tym kontekście w szczególności obniżanie się odsetka populacji osób w wieku produkcyjnym. W perspektywie roku

2020 prognozowana wydajność pracy w Małopolsce (dane dostępne dla poziomu regionalnego) nie osiągnie średniej dla kraju: zatrzyma się na poziomie 85,8%, podczas gdy jej przekroczenie przewidywane jest w 6 regionach, przy czym liderem pozostanie Mazowsze. Natomiast w odniesieniu do produktywności dla UE-27, prognozy wskazują, iż Małopolska osiągnie 62,9% wartości krajowej.

Większe miasta, a przede wszystkim sąsiadujące miasto Oświęcim stanowi rynek pracy dla mieszkańców gminy Oświęcim.

Powyższe możliwości stwarzają potencjał dla rozwoju rynku pracy również dla mieszkańców gminy Oświęcim, jak również możliwość wykorzystania potencjału ulokowanych tam instytucji otoczenia biznesu dla lokalnych przedsiębiorstw.

Według danych GUS w Gminie Oświęcim liczba bezrobotnych w na koniec 2013 roku wyniosła 613 osoby, z czego 364 to kobiety. Porównując dane krajowe, do wojewódzkich i powiatowych można stwierdzić, iż na koniec 2013 roku stopa bezrobocia na terenie powiatu jest większa (13,9%) niż na terenie województwa (11,5%), oraz na terenie całego kraju (13,4%).

Tabela 7: Bezrobocie i rynek pracy na przestrzeni lat 2011-2013 w gminie Oświęcim.

Jednostka 2010 2011 2012 2013 miary Bezrobotni zarejestrowani wg płci Ogółem Osoba 581 582 627 613 Mężczyźni Osoba 219 212 239 249 Kobiety Osoba 362 370 388 364 Udział bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym wg płci Ogółem % 5,2 5,1 5,5 5,4 Mężczyźni % 3,7 3,6 4 4,1 Kobiety % 6,8 6,9 7,2 6,7 Pracujący według innego podziału niż PKD Ogółem Osoba 1891 1963 1952 1962 Mężczyźni Osoba 958 1033 999 1017 Kobiety Osoba 933 930 953 945 Pracujący na 1000 ludności Ogółem Osoba 108 111 110 110 Źródło: BDL

Na przestrzeni trzech lat na terenie gminy zmniejszyła się liczba bezrobotnych kobiet, z kolei liczba mężczyzn zarejestrowanych w urzędzie pracy wzrosła. Ogólnie można zauważyć, że poziom bezrobocia w gminie utrzymuje się na tym samym poziomie, zmienia się tylko jego struktura.

Jak wynika z diagnozy stanu Strategii Rozwoju Województwa Małopolskiego na lata 2011-2020, Małopolska jest od wielu lat, drugim (1,34‰) po Mazowszu (2,36‰) regionem o wysokim dodatnim saldzie migracji. Podobna sytuacja, ale o niższym wskaźniku, występuje jedynie w województwach: pomorskim, wielkopolskim i dolnośląskim. W roku 2009 odnotowano najwyższy w ciągu dekady poziom salda migracji – przybyło 4,4 tys. osób, czyli 2-krotnie więcej niż w roku 2008 – 2,2 tys. osób. Wzrost ten nastąpił wskutek wyraźnego zmniejszenia poziomu wymeldowań, szczególnie za granicę. W 2009 roku utrzymany został trend rosnącego przyrostu naturalnego w regionie. Przyrost naturalny był wyższy niż w 2008 roku o ponad 300 osób i wyniósł łącznie prawie 7,5 tys. osób. Oznacza to ugruntowanie korzystnej tendencji trwającej od 2003 roku.

Prognozuje się, że w latach 2010-2020, w liczbach bezwzględnych, w Małopolsce przybędzie ok. 66,4 tys. mieszkańców, przy czym na przyrost ludności nakładać się będzie trend dwóch zjawisk: ruch naturalny i ruch migracyjny. Zakłada się, że w kolejnych latach utrzyma się relatywnie wysoki poziom urodzeń, spowodowany wejściem w wiek rozrodczy wyżu demograficznego przełomu lat 70-tych i 80- tych oraz spodziewanym wzrostem dzietności kobiet. Maksimum urodzeń przypadnie prawdopodobnie na lata 2014-2015, a następnie liczba urodzeń zacznie się stopniowo obniżać. Jednocześnie Małopolska pozostanie atrakcyjnym miejscem dla osiedlania się osób spoza regionu. W odniesieniu do zmiany w strukturze ludności – należy spodziewać się znaczącego wzrostu liczby osób w wieku poprodukcyjnym, przy jednoczesnym zmniejszaniu się liczby dzieci i młodzieży (źródło: Strategia Rozwoju Województwa Małopolskiego na lata 2011 – 2020).

4. Gospodarka

Siłą napędową rozwoju gospodarczego staje się, w coraz większym stopniu, informacja i wiedza, oraz pomysły na jej praktyczne zastosowanie. Wiedza, kompetencje i zdolność adaptacyjna stają się kluczem do rozwoju inteligentnej gospodarki. Jak czytamy w Strategii Rozwoju Województwa Małopolskiego na lata 2011 – 2020 wzrasta znaczenie indywidualnych aspiracji i aktywności, ale również zakres odpowiedzialności uczestników procesów rozwojowych, w tym samorządów. Rozwój gospodarczy gminy zależy w dużej mierze od spojrzenia na potencjał wewnętrzny i przestrzeń regionalną. Atrakcyjność gminy, jako miejsca zamieszkania, pracy i spędzania czasu wolnego, nie jest jedynie wypadkową skoncentrowanego w nim kapitału fizycznego tj. wyposażenia w infrastrukturę podstawową i zasoby naturalne. W coraz większym stopniu o atrakcyjności lokalizacyjnej decyduje kapitał intelektualny – poziom wykształcenia, indywidualne talenty, wiedza, kreatywność i aspiracje, a także kapitał symboliczny – przywiązanie do tradycyjnych wartości. Zgodnie z Strategią Rozwoju

Województwa Małopolskiego na lata 2011 – 2020, dzisiejsza Małopolska to region nieograniczonych, jednak wciąż jeszcze niedostatecznie wykorzystywanych możliwości. Województwo Małopolskie to obszar unikalnych potencjałów, o wyraźnie zróżnicowanej strukturze przestrzennej. To również przestrzeń wymagająca szczególnej odpowiedzialności związanej z koniecznością zachowania i ochrony najcenniejszych wartości i zasobów, które stanowiąc element tożsamości i jakości przestrzeni publicznej – wobec obecnej słabości systemu ochrony prawnej – zagrożone są postępującą anarchizacją i degradacją. Cechy te składają się na obraz zróżnicowanej pozycji rozwojowej regionu. Analiza wytworzonego PKB w układzie podregionalnym wskazuje, że Kraków pełni rolę centrum gospodarczego rozwoju Małopolski oraz jednego z ośrodków o największym potencjale rozwojowym w Polsce. Kraków koncentruje 41,4% wartości PKB wytworzonego w województwie, co stanowi 3,1%wartości krajowej (drugie miejsce po Warszawie – 13,2%). Jednocześnie miasto wraz z podregionem krakowskim wytwarza 57,3% PKB Małopolski, co stanowi 4,3% PKB Polski. Podregion oświęcimski generuje 16,6% regionalnego PKB, podregion nowosądecki – 16%, podregion krakowski – 15,9%, natomiast podregion tarnowski – 10,1%. Prognozy wskazują, iż w perspektywie 2020 roku Małopolska osiągnie 60,1% średniego poziomu PKB per capita dla UE- 27. Pod tym względem region uplasuje się na ósmym miejscu w kraju. Niekwestionowanym liderem pozostanie Mazowsze, które jako jedyne przekroczy średni poziom tego wskaźnika dla UE-27, osiągając 114,1% średniej unĳnej. Odnosząc prognozowane wyniki Małopolski do danych Eurostat (48,6% PKB per capita dla EU-27 w 2008), proces skracania dystansu rozwojowego wobec średniej UE wyniesie 11,5 punktu procentowego (pp.). Średnie roczne tempo wzrostu realnego PKB per capita dla Małopolski w latach 2010-2020 wyniesie 3,1% i będzie się kształtować na poziomie o ok. 0,1 pp. powyżej średniej prognozowanej na poziomie kraju. Dla porównania najwyższe średnie tempo wzrostu tego wskaźnika prognozowane jest w województwach dolnośląskim (3,7%), opolskim (3,6%) oraz mazowieckim (3,4%) ( źródło: Strategia Rozwoju Województwa Małopolskiego na lata 2011 – 2020).

Symulacja oddziaływania makroekonomicznego Strategii Rozwoju Województwa Małopolskiego na lata 2011-2020 wykazała, iż jej wpływ na rozwój gospodarczy regionu wyraźnie zarysuje się w drugiej połowie okresu realizacji. Istotnym czynnikiem dynamizującym rozwój gospodarczy może stać się regionalny program operacyjny, wdrażany w ramach nowej perspektywy finansowej UE. Szacuje się, iż zauważalne przyspieszenie dynamiki aktywności gospodarczej nastąpi w latach 2014-2022, kiedy to przeciętna roczna stopa wzrostu gospodarczego będzie wyższa – o około 0,4 pp. ( źródło: Strategia Rozwoju Województwa Małopolskiego na lata 2011 – 2020). Prawdopodobnie, pro-rozwojowe wykorzystanie obecnego okresu programowania funduszy strukturalnych przez samorządy pomoże stworzyć warunki dla rozwoju gospodarki w regionie.

Na zasobność społeczno-ekonomiczną gminy duży wpływ mają podmioty gospodarki narodowej. Na analizowanym terenie według danych GUS z dnia 31.12.2013 roku zarejestrowanych jest 1499 podmiotów gospodarczych. Przeważająca ilość firm – 1476, funkcjonuje w sektorze prywatnym, są to głownie osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą. Największy udział stanowi działalność gospodarcza w sferze handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle.

Wykres 1. Rodzaje aktywności zawodowej – gmina Oświęcim

Źródło: Raport z Badań Lokalnej Grupy Działania „ Dolina Soły” – 2014r.

Zwraca uwagę bardzo niski poziom działalności rolniczej, która nawet w pozbawionej terenów miejskich gminie Oświęcim, nie przekracza 8%. Ludzie raczej wolą szukać pracy niż ją kreować. Taka tendencja powoduje konieczność rozwijania przedsiębiorczości wśród mieszkańców oraz kreowania możliwości na rozwój rynku pracy.

Najwyższym poziomem przedsiębiorczości w Powiecie Oświęcimskim charakteryzuje się miasto Oświęcim (109 podmiotów na 1000 ludności). Powyżej średniej powiatu (90 podmiotów na 1000 mieszkańców) plasują się ponadto gminy: Kęty (97) oraz Brzeszcze (94). Największy dystans do poziomu powiatowego wykazują gminy wiejskie z ostatnią w zestawieniu gminą Osiek (54 podmioty na 1000 mieszkańców). Widoczne jest także, że gmina wiejska Oświęcim (83 podmioty na 1000 mieszkańców) czerpie z czynników rozwojowych Oświęcimia - wyprzedza w zestawieniu dwie gminy miejsko-wiejskie: Chełmek i Zator (źródło: Strategia Rozwoju Powiatu Oświęcimskiego na lata 2014 –

2020). W ramach zwiększania atrakcyjności inwestycyjnej subregionu tworzone są strefy aktywności gospodarczej, które wspomagają rozwój przedsiębiorczości ofertą atrakcyjnych terenów inwestycyjnych, ulgami fiskalnymi i pomocą w prowadzeniu procesu inwestycyjnego. Ogólnie, miasto Oświęcim i gmina Oświęcim stanowią jeden obszar funkcjonalny, który podzielony jest na obszary o różnych funkcjach, które na siebie oddziałują, zarówno pozytywnie, jak i negatywnie. Oddziaływania te można wykorzystać zarówno w sferze gospodarczej, jak i społecznej.

Na terenie subregionu działają obecnie:

 Miejska Strefa Aktywności Gospodarczej „Nowe Dwory” w Oświęcimiu,

 Miejska Strefa Aktywności Gospodarczej w Chełmku,

 Strefa Aktywności Gospodarczej Małopolski Zachodniej w Zatorze.

Ponadto, istnieją instytucje wspierające rozwój gospodarczy subregionu m.in.: Centrum Biznesu Małopolski Zachodniej.

Przedsiębiorstwa

Tabela 8: Podmioty gospodarki narodowej według własności w 2013 roku

Jednostka terytorialna Podmioty gospodarki Sektor publiczny - Sektor prywatny – narodowej ogółem ogółem ogółem Województwo 351074 7961 343113 Małopolskie Powiat oświęcimski 14139 429 13710 Oświęcim miasto 4363 159 4204 Oświęcim gmina 1499 23 1476

Źródło: BDL

Gmina Oświęcim charakteryzuje się znaczną przewagą sektora prywatnego nad publicznym.

W tym poszczególne sekcje działalności (dane podane są w liczbach przedsiębiorstw):

 Rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo – 22

 Górnictwo i wydobywanie – 1  Przetwórstwo przemysłowe – 149

 Dostawa wody; gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana z rekultywacją – 8

 Budownictwo – 206

 Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle – 409  Transport i gospodarka magazynowa – 107

 Działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi – 52

 Informacja i komunikacja – 34

 Działalność finansowa i ubezpieczeniowa – 60  Działalność związana z obsługą rynku nieruchomości – 14

 Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna – 110  Działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca – 76

 Administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe zabezpieczenia społeczne – 9  Edukacja – 39

 Opieka zdrowotna i pomoc społeczna – 83  Działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją – 33 Pozostała działalność usługowa oraz gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników; gospodarstwa domowe produkujące wyroby i świadczące usługi na własne potrzeby – 87

Tabela 9: Liczba nowo zarejestrowanych podmiotów gospodarki narodowej w sektorze prywatnym na terenie gminy wiejskiej Oświęcim.

Struktura 2011 2012 2013 Osoby fizyczne prowadzące działalność 111 114 113 gospodarczą Spółki handlowe 2 3 9 Spółki handlowe z udziałem kapitału 1 0 0 zagranicznego Źródło: BDL

Tabela 10: Porównanie liczby przedsiębiorstw gminy wiejskiej Oświęcim na przestrzeni lat 2010- 2013.

Przedsiębiorstwa 2010 2011 2012 2013 Ogółem 1422 1423 1465 1499 Sektor publiczny 21 22 22 23 Sektor prywatny 1401 1401 1443 1476

Źródło: BDL

Jak widać z tabeli w ciągu ostatnich 5 lat znacznie wzrosła liczba nowopowstałych przedsiębiorstw zwłaszcza w sektorze prywatnym. W 2009.r. w gminie zarejestrowanych było 1275 podmiotów prywatnych i 21 publicznych, obecnie w 2013.r. w sektorze prywatnym znajduje się 1476 podmiotów a w publicznym 23. Dane te wskazują na znaczny wzrost przedsiębiorczości na terenie gminy.

Turystyka i baza noclegowa

Jak wynika z Strategii Rozwoju Województwa Małopolskiego na lata 2011 – 2020 unikalny charakter zasobów kultury oraz bogactwo krajobrazu kulturowego i przyrodniczego wymagają zmiany sposobu myślenia o kulturze i dziedzictwie regionalnym – w kontekście Strategii gospodarczego rozwoju regionu. Nowe postrzeganie tych potencjałów powinno prowadzić do przypisania im roli ważnych czynników rozwoju społeczno-ekonomicznego, kreujących znaczącą część regionalnego PKB w sferze usług i produkcji oraz generujących dodatkowe zatrudnienie. Dziedzictwo regionalne odnoszone do wyjątkowego potencjału kultury, historii i tożsamości regionalnej, ale również walorów przyrodniczych – powinno być traktowane, jako podstawowy element regionalnej szansy, warunkujący rozwój działalności opartej na przemysłach czasu wolnego ( źródło: Strategia Rozwoju Województwa Małopolskiego na lata 2011 – 2020).

Teren gminy Oświęcim jest miejscem zarówno dla osób chcących spędzić czas na świeżym powietrzu jak i zainteresowanych historią, czy miłośników wędkowania. W Rajsku i Grojcu znajdują się prywatne łowiska. W miejscowych łowiskach, które powstały po eksploatacji żwiru, pływają takie gatunki ryb jak: szczupaki, sandacze, karpie, węgorze, pstrągi, czy nawet jesiotry. Obszary te posiadają wysokie walory przyrodnicze, rzadkie i nieliczne w skali Europy siedliska ptasie i roślinne występujące na terenie gminy, zaliczono do obszarów chronionych Natura 2000. Malownicze są starorzecza (Babice, Dwory Drugie z uwagi na bogactwo roślinności i ptactwa wodnego. Z okolic Grojca można ujrzeć zarys Beskidu Małego, Bielska – Białej, Śląska i Jury Krakowsko – Wieluńskiej. Poza tym szczyt Góry Grojec jest atrakcyjnym miejscem dla archeologów gdyż mieszczą się tu ślady grodziska z fazy kultury łużyckiej (I wieku p.n.e.).

Na uwagę zasługują takie miejsca jak:  Skansen Pszczelarski w sołectwie Grojec. Na terenie obiektu znajduje się ponad 70 eksponatów pochodzących nawet z początku XX w. Poza zbiorem uli możemy tu znaleźć unikalne miodarki, podkurzacze, walce, prasy do węzy, odsklepacze, podkarmiaczki itp.  Szlak Architektury Drewnianej, który powstał z inicjatywy Województwa Małopolskiego w 2001.r. Na szlaku znajduje się ok. 250 zabytkowych drewnianych obiektów, są to zarówno kościoły, cerkwie, dzwonnice, dwory staropolskie, drewniane wille i skanseny. Obiekty w Gminie Oświęcim, znajdujące się na szlaku: o Grojec - Kościół Parafialny pod wezwaniem Św. Wawrzyńca o Poręba Wielka - Kościół Parafialny pod wezwaniem Św. Bartłomieja Ponadto na terenie Babic funkcjonuje prywatny Ośrodek Sportu i Rekreacji, który zajmuje się nauką jazdy konnej, tresurą koni. Dodatkową atrakcją są tu przejażdżki konne wzdłuż rzeki Wisły.

Niestety sama baza noclegowo - gastronomiczna na terenie gminy jest niewystarczająca i wymaga dalszych nakładów, zarówno finansowych, inwestycyjnych czy personalnych.

Atrakcją może być dodatkowo fakt, iż w pobliżu istnieje możliwość skorzystania z zaplecza sportowego – obiekty sportowe i hale w Rajsku, Harmężach, Zaborzu.

Przez teren gminy Oświęcim przebiegają następujące szlaki turystyczne:  Szlak Zabytków Ziemi Oświęcimskiej – okrężny liczący 54km.  Szlak Ewakuacji Więźniów Oświęcimia (Martyrologii) – biegnący od Państwowego Muzeum Oświęcim przez Brzezinkę, Pławy, Harmęże w kierunku Brzeszcz.

Obok licznych zabytków atrakcję turystyczną mogą stanowić również śluza i kanał żeglugowy na Wiśle (15,5 km) w sołectwie Dwory Drugie - budowę śluzy i kanału między Dworami, a Przeciszowem – Lasem rozpoczęto w ramach programu „Kaskada Górnej Wisły” w 1978 roku, celem udostępnienia rzeki Wisły dla żeglugi śródlądowej. Rejon śluzy jest miejscem potencjalnego wykorzystania rekreacyjnego.

Zabytki na obszarze gminy Oświęcim

Najbardziej znaczącym zabytkiem obszaru jest Auschwitz II - Birkenau (w Brzezince) . Muzeum powstało w 1947 r. na terenie byłych hitlerowskich obozów koncentracyjnych Auschwitz i Birkenau. Muzeum zostało wpisane na światową listę Dziedzictwa UNESCO. Miejsce to corocznie odwiedza ok. półtora miliona turystów.

Kolejnym miejscem, na które warto zwrócić uwagę jest grojecki kościół parafialny pod wezwaniem Św. Wawrzyńca zbudowany został w XVII w. a w drugiej połowie XIX wieku przystawiono murowane dobudówki, kaplicę i zakrystię. Kościół jest mocno zdobiony; z licznymi malowidłami na ścianach i witrażami. W murach kościoła spoczywają możni właściciele Grojca. Kościół stoi tuż przy rezydencji zwanej potocznie Pałacem Radziwiłłów, od nazwiska ostatnich właścicieli. Następnym punktem wartym obejrzenia jest właśnie Neogotycki, murowany pałac w Grojcu z mansardowym dachem, związany z rodem min. Bobrowskich i Radziwiłłów, powstał w XIX wieku. W latach 50-tych XX wieku w całości został przystosowany dla potrzeb Państwowego Zakładu Opiekuńczo-Leczniczego dla kobiet. Pałac otoczony jest parkiem krajobrazowym o pomnikowym drzewostanie.

Wykaz obiektów i założeń zabytkowych wpisanych do rejestru zabytków:

 Ruiny tzw. Ziemniaczarek i kwaszarni – Brzezinka

 Kościół p.w. Św. Wawrzyńca - Grojec  Zespół pałacowy: pałac, park, resztówka zabudowań gospodarczych – Grojec  Zespół dworsko – parkowy – Harmęże  Kościół p.w. Św. Bartłomieja, cmentarz wraz z drzewami – Poręba Wielka  Dwór, otoczenie, drzewostan – Poręba Wielka  Pałac, park – Rajsko  Dawny obóz koncentracyjny „ Auschwitz – Birkenau” – Brzezinka Źródło: SUiZP – 2014r.

Ciekawymi punktami wycieczek mogą być również:

 Neolityczna osada kultury lendzielskiej usytuowana na Górze Grojeckiej (270,3 m npm) wcinającej się cyplem w dolinę zalewową Sołygiczne,  XIX-wieczny dwór w Harmężach (obecnie Zespół Szkolno-Przedszkolny) posiada unikalną formę fasady w stylu dworku romantycznego. Dwór otoczony jest przez kompleks parkowy z kilkoma starymi drzewami, stanowiącymi pomniki przyrody,  Średniowieczny Gródek Stożkowaty w Łazach,  500 letnia świątynia w Porębie Wielkiej. Kościół jest kryty gontem, z trzech stron otoczony jest otwartymi drewnianymi sobotami. Ołtarze, ambona oraz organy wykonane są w stylu rokoko. Zachowały się ślady renesansowych malowideł z charakterystycznymi ornamentami i antepedium pod głównym ołtarzem. Zaciekawiają też późniejsze XIX-wieczne dzieła malarskie A. Giebułtowskiego i A. Grottgera,  Dwór w Grojcu (obecnie szkoła podstawowa) wzniesiony w 1976 roku przez hr. Ignacego Bobrowskiego według planów Franciszka Marii Lanci'ego w stylu neogotycko-mauretańskim, murowany, piętrowy, częściowo zniekształcony przebudową dokonaną w roku 1958, stanowi przykład eklektycznej architektury dworskiej,  Pałac w Rajsku, wzniesiony został w XVII w. Przez hrabiów Bobrowskich. Stanowi dobry przykład eklektycznej architektury rezydencjonalnej, z wieloboczną basztą narożną i krenelażowymi attykami. Budynek otoczony jest dawną zabudowa gospodarczą. Całość zlokalizowana jest na terenie parku krajobrazowego z pomnikowym drzewostanem,  Klasycystyczny kościół w Włosienicy z XIX w.

5. Mieszkalnictwo i budownictwo na terenie gminy

Zasób mieszkaniowy gminy stanowiło 4301 mieszkań, spośród których 99,9 % stanowiło własność osób fizycznych. Najwięcej mieszkań (47,9%) zlokalizowanych było w budynkach wybudowanych w latach 1945 – 1970. W ogólnym zasobie mieszkaniowym najczęściej występowały mieszkania o powierzchni 120 m2 i większej (24,6%), jak również o powierzchni 80 – 99 m2 (24,4%).

W ogólnym zasobie przeważały mieszkania składające się z 5 lub więcej izb (43%) jak również z 4 izb (35,2%) – źródło: SUiZP – 2014.

Tabela 11: Liczba mieszkań oddanych do użytkowania ogółem w porównaniu do województwa, powiatu i miasta Oświęcim.

Mieszkania ogółem Jednostka terytorialna 2013 2012 2011 Województwo małopolskie 15482 15294 12634 Powiat oświęcimski 475 380 279 Oświęcim miasto 106 84 21 Oświęcim gmina wiejska 95 64 64 Źródło: BDL

Tabela 12: Liczba mieszkań i przeciętna powierzchni użytkowa na terenie gminy Oświęcim w latach 2011-2013

J.m. 2011 2012 2013

Mieszkania – liczba ogólna Liczba 5072 5127 5213

Przeciętna powierzchnia użytkowa 1 mieszkania (wskaźnik) M2 106,2 106,5 107,1 Na 1 osobę (wskaźnik) M2 30,5 30,8 31,2 Izby oddane do użytkowania Liczba 357 367 559 Powierzchnia użytkowa mieszkań M2 8590 9617 13434 Źródło: BDL

Z powyższych danych wynika, że na przestrzeni lat obserwujemy wzrost zarówno liczby mieszkań i izb ogółem jak i wzrost wskaźnika przeciętnej powierzchni użytkowej – na 1 mieszkanie i na 1 osobę.

Budownictwo

Tabela 13: Budynki oddane do użytkowania w 2013.r. w porównaniu do województwa, powiatu i miasta Oświęcim.

Jednostka terytorialna Ogółem Mieszkania budynki Województwo małopolskie 9517 8159 Powiat oświęcimski 409 348

Oświęcim miasto 50 34

Oświęcim gmina 99 90

Źródło: BDL

6. Komunikacja publiczna

Transport

Dostępność komunikacyjna, w tym czasowa, do głównych ośrodków miejskich odgrywa istotne znaczenie dla zwiększenia konkurencyjności całego regionu, a w tym konkurencyjności gminy. Dobra dostępność czasowa ośrodków miejskich jest warunkiem nie tylko spójności przestrzennej obszaru województwa, ale również rozprzestrzeniania się impulsów rozwojowych oraz pełniejszego wykorzystania posiadanych atutów i potencjałów, w tym potencjału ludzkiego.

Sieć drogowa Małopolski tworzy powiązany i wzajemnie uzupełniający się system. Podstawowy układ drogowy województwa tworzą drogi krajowe, o łącznej długości 993 km, w tym 269 km przebiegających przez obszary miejskie oraz drogi wojewódzkie o łącznej długości 1 412 km, w tym 241 km przebiegających przez obszary miejskie. Układ uzupełniający, stanowiący ważny element komunikacji wewnętrznej regionu, to drogi powiatowe o łącznej długości 6 631 km oraz drogi gminne o łącznej długości 19 144 km.

Istotnym problemem większości małopolskich dróg jest bardzo duże obciążenie ruchem, zarówno sieci dróg krajowych, jak i wojewódzkich. Obok silnego obciążenia ruchem, istotnym problemem w zakresie transportu drogowego jest zły stan nawierzchni: w szczególności w południowej oraz wschodniej części Małopolski, odczuwalny jest też brak połączeń komunikacyjnych o wysokich parametrach pojemności i przepustowości ( źródło: Strategia Rozwoju Województwa Małopolskiego na lata 2011 – 2020).

Tabela 14: Drogi publiczne na terenie województwa małopolskiego w km w 2012 roku.

Jednostka terytorialna Ogółem Autostrady Inne drogi

Województwo małopolskie 30336,8 137,3 30199,5

Źródło: BDL

Jak widać z powyższej tabeli na terenie województwa małopolskiego przeważają drogi inne – krajowe, wojewódzkie, powiatowe, gminne a tylko 137,3 km stanowią autostrady.

Tabela 15: Drogi publiczne gminne i powiatowe w km w 2012 roku.

Drogi publiczne gminne w powiecie Drogi publiczne powiatowe Jednostka O naw. O naw. O naw. O naw. O naw. O naw. terytorialna twardej twardej gruntowej twardej twardej gruntowej ulepszonej ulepszonej Województwo 15166,5 12902,7 6036,2 6514,8 6442,2 131,1 małopolskie Powiat 445,9 387,4 61,3 244,6 243,8 3,0 oświęcimski Źródło: BDL

Z danych wynika, że na terenie powiatu oświęcimskiego przeważają drogi o nawierzchni twardej, stanowią one 445,9 km (drogi gminne w powiecie) oraz 244,6 km drogi powiatowe. Drogi o nawierzchni gruntowej stanowią najmniejszy obszar, drogi gminne - 61,3 km a drogi powiatowe – 3 km.

Pojazdy samochodowe na terenie województwa małopolskiego w latach 2010 i 2012:

Tabela 16: Dane o zarejestrowanych samochodach osobowych w Małopolsce, w sztukach, w porównaniu w roku 2010 oraz 2012.

2012 2010 Województwo Małopolskie 1564312 1438973

Źródło: BDL

Z danych wynika, że w ciągu 2 lat liczba zarejestrowanych samochodów ogółem zwiększyła się o ponad 125 000. Ma to ogromny wpływ na wielkość ruchu kołowego oraz zwiększenie obciążenia dróg. Jak wskazują wyniki badania ankietowego oraz warsztaty w szkołach, jest to istotny problem, wpływający na jakość życia w gminie.

Komunikacja zbiorowa

Jednym z ważniejszych elementów świadczących o atrakcyjności gospodarczej i społecznej obszaru jest sfera zewnętrznych i wewnętrznych powiązaniach komunikacyjnych.

Wspieranie transportu publicznego jest jednym z najważniejszych elementów polityki zrównoważonego rozwoju, która oprócz maksymalizacji korzyści ekonomicznych bierze również pod uwagę warunki życia człowieka i stan środowiska naturalnego. Chcąc zachęcić podróżnych do rezygnacji z indywidualnych środków przemieszczania się należy uczynić zbiorowy transport publiczny atrakcyjny pod względem czasu przejazdu, kosztów i jakości przewozu. Do osiągnięcia tego celu, jak wynika z opracowanego w roku 2012 projektu „Planu zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego w województwie małopolskim”. Dąży się między innym poprzez integrację różnych form transportu i różnych elementów infrastruktury w jeden spójny, kompleksowy system komunikacji. W województwie małopolskim został opracowany „Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego w województwie małopolskim”. Plan jest dokumentem prawa lokalnego, określającym zasady organizacji, funkcjonowania i finansowania regularnego przewozu osób w publicznym transporcie zbiorowym na obszarze województwa i na jego granicach zewnętrznych. Plan dotyczy tylko usług zamawianych przez samorząd województwa i nie reguluje usług komercyjnych. Plan ma charakter średnioterminowy (2014 – 2025r.). W ramach Planu oraz we współpracy z samorządami powiatów i gmin przewiduje się koordynowanie (dobrowolne) rozkładów jazdy z przewoźnikami komercyjnymi dla wsparcia usług kolei regionalnych oraz na kierunkach bez obsługi kolejowej. W ramach Planu przewidziano m.in. następujące flagowe przedsięwzięcia inwestycyjne i rozwojowe:

 Szybka kolej aglomeracyjna ( ska),  Modernizacja wybranych lokalnych linii kolejowych,  Wprowadzenie zintegrowanej taryfy i systemu ITS dla potrzeb obsługi tej taryfy oraz systemu sterowania ruchem oraz informacji pasażerskiej,  Powołanie wojewódzkiego zarządu transportu wraz z powołaniem zespołu koordynacji (dobrowolnej) rozkładów jazdy całości transportu zbiorowego,  Budowa i modernizacja dróg krajowych ( w tym obwodnic) oraz modernizacja i rozbudowa sieci kolejowej w ramach kontraktu terytorialnego,  Modernizacja dróg wojewódzkich dla poprawy dostępności w województwie i poprawy bezpieczeństwa ruchu, w tym transportu zbiorowego. Zgodnie z ustawą z dnia 16 grudnia 2010 r. o publicznym transporcie zbiorowym, jednostki samorządu terytorialnego wszystkich szczebli są zobligowane do opracowania planu

49 zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego, który po uchwaleniu przez właściwe organy j.s.t. stanie się aktem prawa miejscowego: źródło: projekt „ Planu zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego w województwie małopolskim”.

Zgodnie z założeniami Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego gminy Oświęcim opracowanego we wrześniu 2014 roku podstawowymi kierunkiem rozwoju układu komunikacyjnego na obszarze gminy będzie:

 Budowa drogi ekspresowej S1 (w jednym z możliwych wariantów) wraz z węzłem z drogą DK44 na terenie sołectwa Pławy,

 Budowa nowego przebiegu DK44 (klasy technicznej G lub GP),

 Budowa południowej i zachodniej obwodnicy miasta Oświęcim,

 Modernizacja dróg wojewódzkich nr 933 i nr 948 do parametrów technicznych klasy G (G 1/2).

Komunikacja kolejowa

Zgodnie z opracowanym planem utrzymuje się obecny system komunikacji kolejowej, na który składają się linie kolejowe:

1) nr 93 relacji Trzebinia – Oświęcim – Zebrzydowice,

2) nr 94 relacji Kraków Płaszów – Oświęcim,

3) nr 138 relacji Katowice – Oświęcim,

4) linia łącząca KWK „Piast” ze stacją kolejową Oświęcim.

Istotnym elementem układu komunikacyjnego gminy Oświęcim są magistrale kolejowe relacji:

 Katowice- Mysłowice

 Oświęcim- Zator- Kraków

 Zebrzydowice- Czechowice- Oświęcim – Trzebinia (stacja węzłowa Oświęcim).

Łączna długość dróg publicznych kategorii dróg gminnych na terenie gminy to 99 505m. Jednakże Urząd nie prowadzi inwentaryzacji dróg wewnętrznych będących w zarządzie gminy Oświęcim w związku, z czym brak jest danych na temat ich łącznej długości.

Komunikacja zbiorowa na terenie gminy Oświęcim obsługiwana jest przez Miejski Zakład Komunikacji w Oświęcimiu, który świadczy usługi na 27 relacjach na terenie gminy – miasta Oświęcim, gminy Oświęcim, gminy Brzeszcze, gminy Chełmek, gminy Libiąż- sołectwo Gromiec. Całkowita długość – odległość relacji w km wynosi:

 dla gminy miasta Oświęcim – 119,3 km

 dla gminy Oświęcim – 118,6 km

 dla gminy Brzeszcze – 145,3 km

 dla gminy Chełmek – 25,4 km

 dla gminy Libiąż – sołectwa Gromiec – 17,2 km

Ciągi piesze i rowerowe

Na terenie gminy Oświęcim znajduje się kilka szlaków rowerowych:

- Oświęcim - Andrychów – szlak czerwony o długości 47,9 km, prowadzący wzdłuż rzeki Soły;

- Kęty – Oświęcim – szlak zielony (23,4 km);

- Oświęcim – Nidek – szlak żółty (25,6 km);

- Szlak Greenway – międzynarodowy szlak rowerowy Wiedeń – Kraków – Oświęcim – Kęty.

Problemem jest brak jest ścieżek rowerowych wzdłuż dróg przebiegających przez teren gminy oraz mała liczba chodników w stosunku do potrzeb.

Środowisko

Pod względem geograficznym gmina leży w środkowej części Kotliny Oświęcimskiej w widłach rzek: Soła i Wisła, pod względem fizyczno-geograficznym teren jest zaliczany do dwóch mezoregionów: Doliny Górnej Wisły, Podgórza Wilamowickiego, pod względem morfologicznym położona jest w obrębie dwóch głównych poziomów teras rzecznych: holoceńskiej, która swoim zasięgiem obejmuje dna dolin Wisły, Soły, i Macochy, nadbudowanych w okresach większych powodzi z licznymi starorzeczami częściowo wypełnionymi wodą oraz stawami rybnymi i plejstoceńskiej, która obejmuje obszar garbów i wysoczyzn pokrytych utworami lessowymi, które użytkowane są głównie rolniczo. - Źródło: Program Ochrony Środowiska

Polityka Środowiskowa gminy jest fundamentem Systemu Zarządzania Środowiskowego i powinna stanowić ramy do ustalania przeglądu celów i zadań środowiskowych.

Gmina Oświęcim posiada opracowaną aktualizację „Programu Ochrony Środowiska dla gminy Oświęcim na lata 2014-2017 z perspektywą na lata 2018-2021".

W dokumencie uwzględniono ocenę aktualnego stanu środowiska, priorytety ekologiczne, cele i kierunki ochrony środowiska dla gminy, plan operacyjny, zagadnienia systemowe, aspekty finansowe realizacji tego programu.

Do priorytetów ekologicznych dla gminy Oświęcim należą:

 Ochrona powietrza,

 Ochrona wodno – ściekowa w tym ochrona przed powodzią i suszą,

 Ochrona dziedzictwa przyrodniczego w tym lasów,

 Ochrona powierzchni ziemi i gleb,

 Ochrona zasobów geologicznych,

 Gospodarowanie odpadami,

 Ochrona przed hałasem,

 Ochrona przed polami elektromagnetycznymi wraz z ich monitoringiem,

 Racjonalizacja zużycia energii, surowców i materiałów oraz wzrost udziału zasobów odnawialnych,

 Edukacja ekologiczna.

Aktualizacja tego dokumentu to przede wszystkim przedstawienie zadań, które zostaną zrealizowane w najbliższych 8 latach w celu zapewnienia bezpieczeństwa ekologicznego gminy i tworzenia podstaw do zrównoważonego rozwoju społeczno-gospodarczego.

Opracowana aktualizacja „Programu Ochrony Środowiska dla gminy Oświęcim na lata 2014-2017 z perspektywą na lata 2018-2021" jest zgodna z obowiązującą aktualizacją Programu Ochrony Środowiska Województwa Małopolskiego na lata 2007 – 2014. Program dla gminy Oświęcim jest również spójny z Programem Ochrony Środowiska dla Powiatu Oświęcimskiego na lata 2013 – 2016 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2017 – 2020.

Zgodnie z obowiązującą Strategią Rozwoju Województwa Małopolskiego na lata 2011 - 2020 kluczowymi obszarami interwencji będzie nadal tworzenie warunków zabezpieczających i ograniczających skutki występowania zjawisk atmosferycznych, geodynamicznych i awarii przemysłowych. Szczególnie istotna pozostanie ochrona przed zagrożeniami powodziowymi dolin

52 rzecznych, w tym obszarów zurbanizowanych o wysokim potencjale strat powodziowych oraz terenów zagrożonych ruchami masowymi (osuwiskami), zwłaszcza w obszarach górzystych, a także ochrona przed suszą. Założenia Strategii Województwa wpisują się również w działania Gminy Oświęcim.

Najważniejszymi problemami ekologicznymi na terenie gminy Oświęcim są: zrzuty ścieków komunalnych, zanieczyszczenia i hałas komunikacyjny z dróg DW 948 i DW 933 oraz DK 44, niska emisja zanieczyszczeń z palenisk domowych, zanieczyszczenia rolnicze, niska świadomość ekologiczna mieszkańców.

Na terenie gminy występują obszary szczególnie chronionego środowiska, należą do nich: Obszary Natura 2000 - ustalone Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 12 stycznia 2011r. w sprawie specjalnej obszarów specjalnej ochrony ptaków:

1. Dolina Dolnej Soły (kod obszaru PLB120004)

2. Stawy w Brzeszczach (kod obszaru PLB120009)

3. Dolina Dolnej Skawy (kod obszaru PLB120005)

4. Dolna Soła (kod obszaru PLB1200083)

Jak już wspomniano na terenie gminy możemy znaleźć 1 rezerwat przyrody „Żaki”, 4 obszary Natura 2000, 19 pomników przyrody, w tym 10 pojedynczych drzew tj.: lipa drobnolistna (Tilia cordata), kasztanowiec zwyczajny (Aesculus hippocastanum), klon zwyczajny (Acer platanoides), jesion Wyniosły (Fraxinus excelsior), dąb szypułkowy (Quercus robur), wiąz szypułkowy (Ulmus laevis), klon jawor (Acer pseudoplatanus), 9 grup drzew. Istotnym miejscem jest także Dolina Dolnej Soły, gdzie znajdują się skupiska rzadkich gatunków ptaków tj. ślepowron, bąk, bączek, perkoz, zausznik, czapla purpurowa, podgorzałka (kaczka zagrożona w skali światowej), hełmiatka, rycyk, krwawodziob, rybitwa Białowąsa (najliczniejsze stanowisko w kraju), rybitwa czarna, zielonka, podróżniczek. Poza licznymi wyjątkowymi gatunkami ptaków, możemy znaleźć tu także wymierające gatunki roślin tj. oczeret sztyletowaty, nadwodniki, kotewka, orzech wodny i grzybieńczyk wodny.

Tabela 17: Zasoby środowiska naturalnego na terenie gminy Oświęcim w latach 2009-2013.

OCHRONA ŚRODOWISKA NA TERENIE GMINY OŚWIĘCIM 2009 2010 2011 2012 2013 Rezerwaty przyrody ha 11,8 11,8 11,8 11,8 17,52

Parki krajobrazowe ha 0 0 0 0 0 Obszary chronionego ha 0 0 0 0 0 krajobrazu Pomniki przyrody szt. 20 20 19 19 19 Komunalne i szt. 1 1 1 1 1 przemysłowe oczyszczalnie ścieków Ludność obsługiwana osoba 1685 1789 1789 1987 3637 przez oczyszczalnie ścieków miejskie i wiejskie

Źródło: BDL

Jak widać z powyższych danych na przestrzeni lat powiększyła się powierzchnia terenów wskazanych, jako rezerwaty przyrody z 11,8 ha w 2009.r. na 17,52 ha w 2013.r.

W ciągu 5 ostatnich lat nie powstała żadna nowa komunalna czy przemysłowa oczyszczalnia ścieków, ale znacznie wzrosła liczba osób obsługiwanych przez tego typu obiekty z 1685 osób w 2009 r. do 3637 osób w 2013 r.

7. Gospodarka wodna i zużycie wody na terenie gminy Oświęcim

Źródłem wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi są dwa ujęcia wody na terenie gminy Oświęcim: Zasole – ujęcie wód powierzchniowych, Zaborze – ujęcie wód podziemnych.

Stopień zwodociągowania gminy Oświęcim wynosi 99,9%. Łączna długość sieci wodociągowej z podziałem na materiały, z jakiego są wykonane wynosi 171,3 km. A więc, stopień zwodociągowania gminy wynosi 99,9%.

Tabela 21: Zużycie wody na terenie gminy Oświęcim w Dam3, w latach 2010-2013.

2010 2011 2012 2013 Ogółem 26928,6 5816,2 5837,8 5642,7 Przemysł 2 2 4 6 Rolnictwo i leśnictwo 26265 5153 5153 4950 Eksploatacja sieci wodociągowej 661,6 661,2 680,8 686,7 Gospodarstwa domowe 548,7 557,4 575,3 578,2 Źródło: BDL

We wskazanych wyżej latach zmalało zużycie wody na potrzeby gospodarki narodowej i ludności. Największa różnica występuje w grupie rolnictwo i leśnictwo gdzie zużycie to zmalało ponad pięciokrotnie. Może to wynikać z unowocześnienia i mechanizacji prac prowadzonych w tych sektorach.

Tabela 22: Porównanie stanu zużycia wody i oczyszczalni z województwem, powiatem i miastem Oświęcim w 2009 oraz 2013 roku.

Jednostka Oczyszczalnie Zużycie wody Oczyszczalnie Zużycie wody na terytorialna w szt. na potrzeby w szt. potrzeby gospodarki gospodarki narodowej i ludności narodowej i (Dam3) ludności (Dam3) 2009 2009 2013 2013 Województwo 318 463267,8 312 475810,7 Małopolskie Powiat 10 65960,6 13 51579,1 oświęcimski Miasto Oświęcim 3 5581,3 3 9488,0

Gmina Oświęcim 1 26926,4 1 5642,7

Źródło: BDL

Powyższa tabela wskazuje na znaczny wzrost zużycia wody na terenie miasta Oświęcim w ostatnich 5 latach, przy spadku tego zużycia w gminie wiejskiej Oświęcim. W całym województwie zużycie wody nieznacznie wzrosło przy jednoczesnym spadku ilości oczyszczalni na wskazanym terenie.

Lesistość i grunty leśne (z podziałem na strukturę własnościową).

Najbardziej charakterystyczne siedliska przyrodnicze w powiecie oświęcimskim skupiają się w rejonie Kotliny Oświęcimskiej, Dolinie Wisły oraz Soły. Spośród 19 zbiorowisk występujących w dolinie Soły najcenniejsze to płaty lasów i zarośli łęgowych porównywanych często naukowców do lasów

55 deszczowych strefy tropikalnej. Na terenie gminy Oświęcim obszary leśne skupiają się głownie we wsi Włosienica, Poręba Wielka, Grojec, Zaborze i Brzezinka.

Tabela 23: Porównanie struktury terenów leśnych w województwie, powiecie i gminie wiejskiej Oświęcim, w ha..

Jednostka Lesistość Ogółem Grunty Grunty Grunty leśne Grunty terytorialna w % leśne leśne publiczne leśne publiczne publiczne Skarbu prywatne ogółem Skarbu Państwa w Państwa zarządzie Lasów Państwowych Województwo 28,6 440103,95 250588,39 238734,11 203630,38 189515,5 małopolskie 6 Powiat 9,9 4097,55 2965,15 2902,65 2845,97 1132,40 oświęcimski Oświęcim 5,0 379,15 216,85 208,25 206,33 162,30 gmina wiejska Źródło: GUS

Na terenie gminy 5% terenów zajmują lasy, co stanowi 379,15 ha. Z tego 216,85 ha to lasy publiczne, 162,30 ha lasy prywatne.

8. Bezpieczeństwo gminy

Jednym z ważniejszych elementów w istotny sposób sprzyjających rozwojowi gminy Oświęcim jest zapewnienie bezpieczeństwa wewnętrznego na jego terenie poprzez podjęcie działań w zakresie:

 ochrony życia i zdrowia ludzi oraz środowiska przed nadzwyczajnymi zagrożeniami, ze szczególnym uwzględnieniem ochrony przeciwpowodziowej,

 zapewnienia ochrony przeciwpożarowej,

 zapewnienia bezpieczeństwa i porządku publicznego.

Doliny rzeki Soły i Wisły wyznaczają kierunki podstawowych powiązań przyrodniczych pomiędzy gminą Oświęcim, a otoczeniem.

Tabela 49: Główne rzeki gminy Oświęcim.

Rzeka Pow. Dł. Szer. Głęb. Zbiorniki Charakter Dorzecza /km/ /m/ /m/ Retencyjne Rzeki /km2/ Wisła 193 911 1 068 Jawiszowice-15 2,2 Do 56 km Harmęże - 25 1,5 swego biegu Bobrek - 40 1,6 Goczałkowice rzeka górska Smolice - 60 1,5 Oświęcim - 60 1,5 Tresna Soła 1375 82 Rajsko - 70 1,0 Porąbka Górski Kety podl. - 30 1,6 Czaniec

 Potok Bukowiec - przepływający przez Porębę Wielką,  Potok Macocha - przepływający przez Grojec, Włosienicę, Dwory II i stawy Monowskie,  Potok Czermna – przepływający przez Grojec,  Potok Pławianka - przepływający przez Pławy, Brzezinkę i Rajsko,  Potok Harmężówka – przepływający przez Harmęże  Potok Balony – przepływający przez Dwory Drugie i Stawy Monowskie

Tabela 50: Obiekty hydrotechniczne występujące na głównych rzekach przepływających przez Gminę Oświęcim zlokalizowane na terenie Województwa Śląskiego.

Zlewnia Poj. Rezerwa Przepustowość Okres Zbiornik Rzeka /km2/ Całkow. Przeciw. Łączna Utrzymania Uwagi /mln m3/ pow. /m3/s/ Rezerwy /mln m3/ Q max 1% Tresna Soła 1030 96,11 39,45 1260 15.06- 1220 m3/s 15.09. Wodowska z Żywiec

Porąbka Soła 1082 27,19 4,58 1638 Cały rok -

Czaniec Soła 1095 1,32 Brak 1615 Brak - rezerwy

Porąbka-Żar Soła - 2,2 Brak - - -

Goczałkowice Wisła 523 165 45,39 945 Stały

Razem - - 291,82 89,42 - - -

Źródło: dokumenty wewnętrzne Urzędu Gminy Oświęcim

W górnej części Soły zlokalizowane są trzy wielozadaniowe zbiorniki retencyjne Tresna, Porąbka i Czaniec. Obok celu gospodarczego i rekreacyjnego, najważniejszym przeznaczeniem zbiorników jest ochrona przeciwpowodziowa, gdyż zdecydowanie przyczyniają się do spłaszczenia fali wezbraniowej dopływającej do zbiornika i przesunięcia czasu występowania kulminacyjnej fali na rzece poniżej zbiornika.

9. Gospodarka odpadami

Organizacja zbiórki odpadami

Zgodnie z ustawą o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, w 2012.r. Gmina Oświęcim wprowadziła system gospodarowania odpadami komunalnymi a nieruchomościach, na których zamieszkują mieszkańcy. Program zaczął funkcjonować od 1 lipca 2013.r. Sposób funkcjonowania tego systemy został określony Regulaminem utrzymania czystości i porządku w gminie Oświęcim oraz uchwałami szczegółowymi, które dotyczą m.in. wysokości stawek-opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi. Do końca czerwca 2013 roku obowiązywał system gospodarowania odpadami obejmujący około 87,95% mieszkańców. Rocznie odbierano od mieszkańców około 2,5 tys. Mg odpadów zmieszanych.

Na terenie gminy Oświęcim znajduje się zakład utylizacji odpadów, brak jest natomiast składowiska odpadów, regionalnej instalacji do przetwarzania odpadów komunalnych czy pozostałych obiektów, które służą gospodarce odpadami.

Odprowadzanie ścieków

Łączna długość sieci kanalizacyjnej wraz z przyłączami, wynosi 32,12 km. Siecią kanalizacyjną objętych jest ok. 14 % mieszkańców gminy. Kanały wykonane są z rur kamionkowych, betonowych i PVC. Ścieki terenu gminy odprowadzane są do Miejsko-Przemysłowej Oczyszczalni Ścieków Sp. z o.o. w Oświęcimiu oraz oczyszczalni ścieków komunalnych w Harmężach. Ponadto w obiektach, których brak podłączeń do kanalizacji sanitarnej zainstalowane są przydomowe oczyszczalnie ścieków. Ich stan na koniec 2012 roku w Gminie Oświęcim wynosił 156 szt. Pozostałe ścieki komunalne gromadzone są w zbiornikach bezodpływowych i okresowo wywożone wozami asenizacyjnymi do w/w oczyszczalni ścieków.

Ochrona powietrza atmosferycznego

Na terenie gminy Oświęcim brak jest punktów monitoringowych prowadzonych w stałych stacjach pomiarowych; automatycznych i manualnych oraz stanowiskach pasywnych. Wszystkie tego typu stacje pomiarowe funkcjonują zgodnie z wojewódzkim programem państwowego monitoringu środowiska. W pobliżu granic gminy, jak wynika z Programu Ochrony Środowiska dla gminy Oświęcim, wystąpiły w 2012 roku przekroczenia poziomów dopuszczalnych lub docelowych następujących substancji: pyłu zawieszonego PM10, B(a)P w pyle zawieszonym PM10 - źródło: Program Ochrony Środowiska dla Gminy Oświęcim.

Przyczynami stwierdzonych przekroczeń pyłu PM10 w punktach monitoringowych w pobliżu granic gminy były: niekorzystne warunki klimatyczne (S15), oddziaływanie emisji z zakładów przemysłowych, ciepłowni- elektrowni zlokalizowanych w pobliżu stacji (S3), oddziaływanie emisji związanych z indywidualnym ogrzewaniem budynków (S5), szczególne lokalne warunki rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń (S14).

10. Rolnictwo

Rodzaje gleb i ich powierzchnie

Struktura wykorzystania terenów w Gminie Oświęcim wygląda następująco:

 Użytki rolne – 3497 ha – tj. 46,83 % powierzchni całkowitej, w tym grunty orne – 2,682 ha, łąki – 712 ha, pastwiska – 67 ha, sady – 36 ha

 Pozostałe grunty – grunty zabudowane i zurbanizowane (tereny mieszkaniowe, drogi i inne tereny zabudowane oraz nieużytki – 3 565 ha – które stanowią 47,66 % całej powierzchni gminy. Gmina pokryta jest przeważnie glebami średniej jakości III i IV klasy bonitacyjnej – 86% gruntów ornych oraz 82% użytków zielonych. Najlepsze gleby – tzn. klasy I znajdują się we wsi Babice ( 1%), II klasy – Babice, Broszkowice, Rajsko. Wspólnie gleby klasy I i II zajmują ok. 6,4 % powierzchni gminy.

Do najczęściej występujących gleb na w/w terenie należą: mady brunatne, gleby pseudobielicowe, gleby brunatne z lessu, gleby brunatne wytworzone z piasków, mady glejowe, gleby glejowe czy gleby murszowe.

Źródło: Program Ochrony Środowiska

Uprawy

Tabela 18: Porównanie wielkości gospodarstw w województwie, powiecie, gminie w roku 2010.

Jednostka terytorialna Gospodarstwa rolne ogółem Gospodarstwa indywidualne

Liczba gospodarstw Pow. Liczba gospodarstw Pow. rolnych rolnych Grunty ogółem Grunty ogółem Województwo 286303 847597,61 286128 811789,08 małopolskie Powiat 6562 21078,88 6544 15584,54 oświęcimski Oświęcim miasto 433 494,28 431 469,01 Oświęcim gmina 901 2318,01 899 2293,61

Źródło; BDL

Według Spisu Rolnego z 2010.r. na terenie gminy Oświęcim funkcjonuje 901 gospodarstw rolnych o powierzchni 2318,01 ha, z czego 899 (2293,61 ha) jest indywidualnych, z czego 322 gospodarstwa posiadają do pracy 504 ciągniki. (Tabela poniżej).

Tabela 19: Wykorzystanie ciągników w gospodarstwach rolniczych w oku 2010.

Jednostka Gospodarstwa rolne ogółem Gospodarstwa rolne ogółem terytorialna Gospodarstwa rolne posiadające Ciągniki w gospodarstwach ciągniki rolnych Województwo 96664 116836 małopolskie Powiat oświęcimski 2015 2727 Oświęcim miasto 56 67 Oświęcim gmina 322 504 Źródło; BDL

Tabela 20: Porównanie rodzaju hodowli zwierząt na terenie gminy Oświęcim w 2010.

Jednostka Liczba Zwierzęta Liczba Zwierzęta Liczba Zwierzęta Liczba Zwierzęta teryt. gospod gospodars gospodar gospodars gospodar gospodars gospodar gospodars arstw kie stw kie stw kie stw kie Bydło razem w szt. Trzoda chlewna razem Konie w szt. Drób ogółem w szt. w szt. Województ 59145 201246 32117 359906 12634 21318 105576 6917017 wo małopolskie Powiat 599 3615 1079 17251 117 311 3177 200543 oświęcimski Oświecim- 9 15 14 80 5 14 101 2262 miasto Oświecim - 107 396 150 1270 16 24 487 19216 gmina Źródło: BDL

Zgodnie z Powszechnym Spisem Rolnym z 2010r. w gminie Oświęcim funkcjonuje 514 gospodarstw zajmujących się hodowlą zwierząt, z czego specjalizacja hodowli zwierząt gospodarskich wygląda następująco:

1. Bydło łącznie: 396 sztuk w 107 gospodarstwach

2. Trzoda chlewna: 1270 sztuk w 150 gospodarstwach

3. Konie: 24 sztuki w 16 gospodarstwach

4. Drób: 19216 sztuk w 487 gospodarstwach

Poza tego rodzaju gospodarstwami istnieją takie, które zajmują się produkcją roślinną.

Tereny rolne - grunty pod zasiewami zajmują powierzchnię 1335,94 ha łącznie w 627 gospodarstwach. Z czego 74 gospodarstwa zajmują się uprawami trwałymi: w tym: 71 to uprawy sadownicze, 105 to gospodarstwa gdzie grunty są ugorowane, bądź przeznaczone są na uprawy zielone, w 520 występują łąki, a na 43 pastwiska.

Całkowita powierzchnia zasiewów wynosi 1335 ha, w tym 1040 ha obsiewane jest zbożami, 50,52 ha roślinami przemysłowymi (buraki cukrowe – 1,26 ha; rzepak i rzepik – 49,26 ha), na 2,23 ha sadzone są warzywa gruntowe, a resztę, czyli 115,9 ha zajmują ziemniaki.

Źródło: Program Ochrony Środowiska

11. Oświata na terenie gminy Oświęcim

Siłą napędową rozwĳających się gospodarek stają się, w coraz większym stopniu, informacja i wiedza, szczególnie nowa wiedza oraz pomysły na jej praktyczne zastosowanie. Jak wynika z Strategii Rozwoju Województwa Małopolskiego na lata 2011 – 2020, na obszarze województwa liczebność osób w wieku przedprodukcyjnym, a więc dzieci i młodzieży do 24 roku życia ulegnie zmniejszeniu w latach 2010-2020 o 12,6%, przy czym zmiany są zróżnicowane w zależności od wieku. Trwający obecnie wyż demograficzny w sposób istotny zwiększy liczebność grupy w wieku od 3 do 12 lat, pozostałe grupy odnotują spadek. W latach 2010-2020 w grupach opowiadających: wiekowi „żłobkowemu” (0-2 lata) prognozowany jest spadek o 5,1%; wiekowi przedszkolnemu (3-6 lat) – wzrost o 12,2%; wiekowi „szkół podstawowych” (7-12 lat) – wzrost o 3,7%; młodzieży w wieku gimnazjalnym (13-15 lat) – spadek o 16,6%; szkolnictwu ponadgimnazjalnemu (16-18 lat) – spadek o 29,4%; grupie odpowiadającej wiekowi studenckiemu (również szkoły policealne) – spadek o 27,5%.

Przewiduje się, iż będą rosnące problemy z dostępnością miejsc w przedszkolach oraz zagęszczenie w klasach szkół podstawowych w roku 2020 w stosunku do roku 2009. Jednocześnie dzięki spadkowi liczby dzieci w wieku „żłobkowym”, uczniów gimnazjów, szkół ponadgimnazjalnych, a zwłaszcza studentów pojawią się rezerwy w obiektach tego typu szkół. Wymagać to będzie podjęcia działań ukierunkowanych na reorganizację szkolnictwa tych poziomów, zarówno w kierunku poprawy jakości kształcenia, jak i optymalnego wykorzystania bazy dydaktycznej. Źródło: Strategia Rozwoju Województwa Małopolskiego na lata 2011 – 2020.

Ze względu na położenie gminy Oświęcim na styku dwóch województw należy brać pod uwagę, iż młodzież studiująca korzysta z bazy edukacyjnej zlokalizowanej na terenie regionu Polski Południowej. W przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców, liczba studentów w regionie południowym jest wyższa od średniej krajowej. Biorąc pod uwagę strukturę kierunków studiowania region południowy odgrywa istotną rolę w kształceniu na kierunkach związanych z produkcją i przetwórstwem. Również studia inżynieryjno-techniczne oraz humanistyczne należą do tych, które w regionie południowym są częściej wybierane niż w innych regionach. Absolwenci kierunków inżynieryjno technicznych w regionie południowym w 2011 roku (7 826) stanowili ponad 28% ogółu wszystkich absolwentów tego typu studiów w kraju, co plasuje region na pierwszym miejscu w Polsce. W roku 2010 studenci w regionie południowym pobierali naukę na 78 uczelniach. Szkoły wyższe tego regionu stanowiły 17,4% wszystkich polskich uczelni ( źródło: Strategia dla Rozwoju Polski Południowej w Obszarze Województw Małopolskiego i Śląskiego do roku 2020).

Bazę edukacyjną gminy Oświęcim stanowi siedem szkół podstawowych i dwa gimnazja. Szkoły podstawowe znajdują się w sołectwach Babice, Brzezinka, Grojec, Rajsko, Poręba Wielka, Włosienica i Harmęże, gimnazja zaś w Rajsku i Zaborzu. Łącznie z oferty edukacyjnej gminy korzystało 1522 dzieci, w tym w szkołach podstawowych uczyło się 911 dzieci, a w gimnazjach 611. Gmina posiada na swoim terenie również osiem przedszkoli (w tym jedno niepubliczne), do których uczęszczało 601 dzieci. Uzupełnienie oferty edukacyjnej gminy stanowią placówki w gminach ościennych, w tym szczególnie w mieście Oświęcim.

Szkolnictwo podstawowe

Tabela 24: Liczba szkół podstawowych na przestrzeni lat 2011-2013.

Jednostka terytorialna Ogółem Ogółem Ogółem

Województwo małopolskie 1465 1450 1440 Powiat oświęcimski 49 49 49 Oświęcim miasto 8 8 8 Oświęcim gmina 7 7 7 Źródło: BDL

Tabela 25: Współczynnik skolaryzacji brutto w 2013, w szkołach podstawowych w gminie Oświęcim, w %.

Jednostka terytorialna Współczynnik skolaryzacji brutto Województwo małopolskie 97,97 Powiat oświęcimski 98,39 Oświęcim miasto 110,55 Oświęcim gmina 83,35 Źródło: GUS

Współczynnik skolaryzacji brutto, czyli relacja liczby osób uczących się (stan na początku roku szkolnego) na danym poziomie kształcenia (niezależnie od wieku) do liczby ludności (stan w dniu 31.XII) w grupie wieku określonej, jako odpowiadająca temu poziomowi nauczania, dla szkół podstawowych w województwie małopolskim wynosi 97,97 % a w gminie Oświęcim 83,35 %.

Tabela 26: Uczniowie uczęszczający do szkół podstawowych na przestrzeni lat 2011-2013.

Jednostka terytorialna 2011 2012 2013

Województwo małopolskie 202873 199069 196735 Powiat oświęcimski 8568 8380 8389 Oświęcim miasto 2180 2158 2169 Oświęcim gmina 936 911 901 Źródło: GUS

Jak widać z danych liczba uczniów szkół podstawowych na przestrzeni lat zmalała w 2013.r. w województwie do 196735, a w samej Gminie Oświęcim do 901. Sytuacja ta może być wynikiem niskiego przyrostu naturalnego ludności.

Tabela 27: Uczniowie przypadający na jeden oddział w szkołach podstawowych w 2013 roku.

Jednostka terytorialna Szkoły podstawowe ogółem Województwo małopolskie 18 Powiat oświęcimski 19 Oświęcim miasto 19 Oświęcim gmina 18 Źródło: GUS

Na jeden oddział szkoły podstawowej w Gminie Oświęcim przypada 18 uczniów, podobnie sytuacja wygląda w całym województwie i powiecie oświęcimskim.

Tabela 28: Komputeryzacja w szkole w 2012 roku w szkołach dla dzieci i młodzieży, bez szkół specjalnych. Jednostka terytorialna Komputery w szkole Uczniowie przypadający na 1 komputer z w szt. dostępem do Internetu przeznaczony do użytku uczniów Województwo małopolskie 29873 9,22

Powiat oświęcimski 1245 9,90

Oświęcim miasto 261 12,71 Oświęcim gmina 186 7,17 Źródło: GUS

Na terenie województwa małopolskiego znajduje się 29873 komputery, z czego na jeden komputer z dostępem do Internetu przypada 9,22 ucznia. W Gminie Oświęcim jest 186 komputerów, a na jeden komputer z dostępem do Internetu przypada 7,17 ucznia.

Tabela 29: Nauczyciele pełnozatrudnieni i niepełnozatrudnieni w przeliczeniu na etaty w 2012 roku w szkołach dla dzieci i młodzieży, bez szkół specjalnych.

Województwo małopolskie 15454,27 Powiat oświęcimski 615,64 Oświęcim miasto 167,14 Oświęcim gmina 65,60 Źródło: GUS

W 2012.r. na terenie województwa małopolskiego łącznie było 15454,27 etatów nauczycielskich, z czego na terenie gminy Oświęcim 65,60.

Tabela 30: Liczba uczniów uczący się obowiązkowo języka obcego w 2013 roku w szkołach podstawowych. Województwo małopolskie 197658 Powiat oświęcimski 8598 Oświęcim miasto 2095 Oświęcim gmina 901 Źródło: GUS

W powiecie oświęcimskim 8598 uczniów obowiązkowo przystępuje do nauki języka obcego w szkołach podstawowych, z czego w samej Gminie Oświęcim jest ich 901.

Szkolnictwo ponadpodstawowe na terenie gminy Oświęcim

Tabela 31: Liczba szkół gimnazjalnych na przestrzeni lat 2011-2013.

Jednostka terytorialna 2011 2012 2013 Województwo małopolskie 748 753 762 Powiat oświęcimski 33 34 34 Oświęcim miasto 8 9 9 Oświęcim gmina 2 2 2 Źródło: GUS

Z danych wynika, że na terenie gminy Oświęcim na przestrzeni lat liczba szkół gimnazjalnych pozostała na tym samym poziomi – 2, natomiast liczba tego typu szkół na terenie całego województwa zwiększyła się z 748 w 2011 r do 762 w 2013 r.

Tabela 32: Współczynnik skolaryzacji brutto dla szkół gimnazjalnych w 2013 roku.

Jednostka terytorialna Współczynnik skolaryzacji brutto w % Województwo małopolskie 97,17 Powiat oświęcimski 102,22 Oświęcim miasto 120,06 Oświęcim gmina 108,55 Źródło: GUS

Tabela 33: Liczba uczniów uczęszczająca do gimnazjów na przestrzeni lat 2011-2013.

Uczniowie Jednostka terytorialna 2013 2012 2011 Województwo małopolskie 105110 107215 110565 Powiat oświęcimski 4698 4880 4985 Oświęcim miasto 1281 1322 1307 Oświęcim gmina 635 611 617 Źródło: GUS

W związku z malejącą liczbą uczniów szkół podstawowych w województwie zmalała także znacząco liczba uczniów gimnazjów. Na terenie gminy Oświęcim sytuacja wygląda odwrotnie, liczba uczniów wzrosła z 617 w 2011 r. do 635 w 2013 r. Może być to związane z malejącą liczbą uczniów w mieście Oświęcim liczba ta spadła z 1307 w 2011 r. do 1281 w 2013 r.

Tabela 34: Uczniowie przypadający na jeden oddział gimnazjum w 2013 roku.

Jednostka terytorialna Liczba Województwo małopolskie 22 Powiat oświęcimski 21 Oświęcim miasto 20 Oświęcim gmina 22 Źródło: GUS

Na terenie gminy Oświęcim na jeden oddział gimnazjum przypada 22 uczniów, podobnie sytuacja wygląda na terenie całego województwa małopolskiego.

Tabela 35: Liczba komputerów i wskaźnik komputeryzacji w 2012 roku, w gimnazjach dla dzieci i młodzieży, bez szkół specjalnych.

Jednostka terytorialna Komputery w szkole Uczniowie przypadający na 1 w szt. komputer z dostępem do Internetu przeznaczony do użytku uczniów Województwo małopolskie 14073 10,18 Powiat oświęcimski 787 8,68 Oświęcim miasto 180 11,48 Oświęcim gmina 84 9,40 Źródło: GUS

W całym województwie małopolskim w gimnazjach znajdują się 14073 komputery, a na jeden komputer z dostępem do Internetu przypada 10,18 uczniów. W Gminie Oświęcim znajdują się 84 komputery w gimnazjach, a na jeden komputer przypada 9,40 ucznia.

Tabela 36: Nauczyciele pełnozatrudnieni i niepełnozatrudnieni w gimnazjach w 2012 roku

Jednostka terytorialna Gimnazja dla dzieci i młodzieży bez specjalnych, w liczbie etatów Województwo małopolskie 8804,07 Powiat oświęcimski 404,93 Oświęcim miasto 113,36 Oświęcim gmina 44,67 Źródło: GUS

Na terenie województwa w szkołach gimnazjalnych występuje 8804,07 etatu nauczycielskiego, a w samej gminie współczynnik ten wynosi 44,67.

Tabela 37: Uczniowie uczący się obowiązkowo języka obcego w gimnazjach w 2013 roku.

Jednostka terytorialna Liczba Województwo małopolskie 188347 Powiat oświęcimski 8460 Oświęcim miasto 2388 Oświęcim gmina 875 Źródło: GUS

W gimnazjach na terenie gminy 875 uczniów uczy się języka obcego, (jest to liczba wyższa niż ogólna liczba uczniów gimnazjów, ponieważ wskazuje na wszystkie języki obce tzn. jeden uczeń może uczyć się dwóch języków i wliczany jest wtedy dwa razy).

Wychowanie przedszkolne

Tabela 38: Liczba przedszkoli ogółem wraz z liczbą miejsc i dzieci w roku 2013.

Jednostka terytorialna Ogółem Oddziały Miejsca Dzieci Województwo 1120 3988,64 91061 88514 małopolskie Powiat oświęcimski 57 227,00 5354 5390 Oświęcim miasto 13 58,00 1357 1458 Oświęcim gmina 8 26,00 570 624 Źródło: GUS

Na terenie gminy Oświęcim funkcjonuje 8 przedszkoli, 26 oddziałów przedszkolnych. Łącznie do tego typu placówek uczęszcza 624 dzieci.

12. Kultura

Na terenie gminy Oświęcim działają obecnie następujące instytucje kultury:

W Gminie Oświęcim działają dwie instytucje kultury: Gminna Biblioteka Publiczna w Oświęcimiu z/s w Grojcu (GBP) oraz Ośrodek Kultury, Sportu i Rekreacji Gminy Oświęcim w Brzezince (OKSiR). Obydwie instytucje są wpisane do rejestru instytucji prowadzonego przez Gminę.

 Gminna Biblioteka Publiczna w Oświęcimiu z siedzibą w Grojcu. Biblioteka ta jest samodzielną instytucją kultury gminy Oświęcim wpisaną do „Rejestru Instytucji Kultury Gminy Oświęcim” pod nr 1/2000, która posiada osobowość prawną, działa samodzielnie na podstawie nadanego jej statutu i prowadzi samodzielną gospodarkę finansową. Placówka ta została powołana do życia w 1947.r. W latach 50-tych powstały biblioteki w Grojcu, Rajsku, Porębie Wielkiej, Włosienicy i Babicach. W 1975 r. biblioteki te weszły w skład sieci gminnej, jako filie Gminnej Biblioteki Publicznej w Brzezince. W 1991.r siedzibę GBP przeniesiono do Grojca i przez dwadzieścia lat świadczyła ona zadania Gminnego Ośrodka Kultury. Obecnie misja Biblioteki jest rozwijanie i zaspokajanie potrzeb czytelniczych społeczeństwa oraz upowszechnianie wiedzy i działania na rzecz rozwoju kultury wśród mieszkańców gminy. Zapisy te realizowane są poprzez popularyzację książek i czytelnictwa, gromadzenie, opracowywanie, upowszechnianie zbiorów, udzielanie informacji oraz działania edukacyjne skierowane do mieszkańców gminy. Od roku 2012 trwają prace nad elektronicznym katalogiem zbiorów GBP. Większość zbiorów jest już widoczna on-line a baza jest cały czas aktualizowana. Zadania z zakresu rozwijania i zaspokajania potrzeb kulturalnych społeczeństwa oraz popularyzacji dziedzictwa kulturowego i historycznego gminy odbywają się w ścisłej współpracy GBP z organizacjami społecznymi i placówkami oświaty gminy. Bieżąca działalność GBP to codzienna obsługa czytelników, zakup nowości wydawniczych, opracowywanie i gromadzenie zbiorów. Podejmowane są działania popularyzujące książkę i czytelnictwo: spotkania z pisarzami i ludźmi kultury, lekcje biblioteczne, konkursy o charakterze literackim (Międzygminny Konkurs Pięknego Czytania). GBP czynnie uczestniczyła w ogólnopolskich akcjach czytelniczych, np. Narodowe Czytanie, Cała Polska Czyta Dzieciom. Wiele działań GBP jest realizowane przy wsparciu projektów unijnych oraz grantów.

 Ośrodek Kultury, Sportu i Rekreacji Gminy Oświęcim (OKSiR) Brzezinka, ul. Sportowa 9 32-600 Oświęcim.

Uchwałą Rady Gminy z dnia 19 października 2011 r. została utworzona druga instytucja kultury gminy Oświęcim - Ośrodek Kultury Sportu i Rekreacji Gminy Oświęcim a także został uchwalony jego statut. Z dniem 1 stycznia 2012 r. Ośrodek rozpoczął faktycznie swą działalność. Misją ośrodka jest zabezpieczenie potrzeb mieszkańców gminy Oświęcim w dziedzinie kultury, sportu i rekreacji. Realizując swe zadania placówka z siedzibą w Brzezince organizuje mnóstwo imprez - począwszy od obchodów rocznic patriotyczno-historycznych na terenie naszej gminy, poprzez imprezy okolicznościowe jak choćby Złote Gody, związane z obrzędami ludowymi, jak na przykład „Spotkania z Tradycją Świąteczną”, czy największe imprezy kulturalne integrujące całą lokalną wspólnotę jak doroczne Dni Gminy. OKSiR organizuje także wystawy i wernisaże, wspiera też oddolne inicjatywy mieszkańców sołectw, pomagając merytorycznie i finansowo w organizowaniu imprez lokalnych, m.in. jubileuszy organizacji społecznych działających w sołectwach oraz dożynek sołeckich. OKSiR sprawuje opiekę nad amatorskim ruchem artystycznym gminy Oświęcim. W ramach tej instytucji z powodzeniem działają m.in. trzy zespoły pieśni i tańca: dziecięcy „Trojak” w Porębie Wielkiej” oraz skupiający dorosłych zespół „Holan” w Zaborzu. W Stawach Monowskich ćwiczy wielopokoleniowy regionalny zespół pieśni i tańca „Modraszka”, a w Harmężach dziecięcy zespół tańca nowoczesnego. Na terenie naszej gminy działa osiem zespołów śpiewaczych: „Babicznki”, „Brzezinianki”, „Broszkowianki”, „Dworzanki”, „Grojczanie”, „Porębianie”, „Rajskowianki” i „Włosianeczki”. Zespoły z powodzeniem występują na scenach lokalnych i ponadlokalnych promując w kraju i poza jego granicami naszą gminę. OKSiR sprawuje opiekę merytoryczną na zespołami: zakupuje elementy strojów, organizuje i finansuje przejazdy zespołów na imprezy, koncerty i przeglądy, zatrudnia instruktorów muzycznych, którzy są z zasady akompaniatorami oraz choreografów. Zespoły uczestniczą: w spotkaniach i przeglądach noworocznych w przeglądach, festiwalach i koncertach folklorystycznych w gminie i poza gminą, w dożynkach sołeckich, diecezjalnych i powiatowych, w świętach okolicznych gmin, w świętach i uroczystościach kościelnych i innych jubileuszach, w prezentacjach świątecznych: wielkanocnych i bożonarodzeniowych oraz we wszystkich uroczystościach sołeckich. Zespoły promują OKSiR i Gminę Oświęcim także poprzez występy w telewizji.

Edukacja kulturalna i sportowa to podstawowe zadanie i jedna z racji istnienia OKSiR. Proponowane przez instytucję inicjatywy edukacyjne spotykają się z zainteresowaniem mieszkańców a prowadzone zajęcia gromadzą coraz to nowych uczestników. I tak: w ramach działań animacyjnych OKSiR prowadzi różnorodne zajęcia artystyczne i warsztaty dla dzieci, m.in. zajęcia muzyczne w Brzezince i Włosienicy, plastyczne w Harmężach i Rajsku, modelarskie w Babicach, taneczne w Stawach Monowskich.

Dla dorosłych mieszkańców gminy OKSiR proponuje kursy obsługi komputera i korzystania z internetu oraz naukę języka angielskiego. Pod patronatem OKSiR działa Uniwersytet Każdego Wieku, który skupia w swoich szeregach ludzi aktywnie działających na rzecz środowiska lokalnego w tej wsi. W ramach UKW powołaliśmy Gminne Centrum Języków Obcych, w którym prowadzone są zajęcia z języka angielskiego dla mieszkańców z całej gminy.

W ramach działań na rzecz rozwoju sportu, OKSiR prowadzi trzy sekcje piłki siatkowej dla dziewcząt: w Rajsku, Brzezince i Włosienicy, dwie sekcje piłki nożnej dla przedszkolaków – w Brzezince i Zaborzu oraz sekcję szachową i capoeiry w Stawach Monowskich. OKSiR wspiera także oddolne inicjatywy mieszkańców propagując zajęcia sportowe i rekreacyjne dla dorosłych: tai-chi, zumbę, aerobik, sztuki walki mieczem japońskim. Ważnym działaniem jest też zarządzanie kompleksem boisk ORLIK w Brzezince i organizowanie całorocznych zajęć na tym wielofunkcyjnym obiekcie.

OKSiR jest organizatorem imprez sportowych w gminie takich jak: Sołecki Bieg Przełajowy w Zaborzu, Turniej Dzikich Drużyn w Grojcu i inne turnieje piłkarskie, turnieje tenisa stołowego, szachowe oraz piłki siatkowej.

IMPREZY oraz ważniejsze działania podejmowane przez OKSiR :

I. Obchody ważniejszych rocznic historycznych związanych z miejscami pamięci narodowej:

1. Rocznica wyzwolenia obozu zagłady w Oświęcimiu-Brzezince

2. Rocznica uchwalenia Konstytucji 3 Maja

3. Rocznica zakończenia II Wojny Światowej

4. Rocznica Boju pod Rajskiem

5. Rocznica odzyskania niepodległości

II. Imprezy kulturalne i zajęcia animacyjne:

1. Koncert kolęd i pastorałek w wykonaniu zespołów amatorskiego ruchu artystycznego gminy Oświęcim

2. Noworoczne spotkanie z przedstawicielami biznesu oraz lokalnych organizacji społecznych

3. Ferie zimowe z OKSiR – zajęcia artystyczne i sportowe dla dzieci i młodzieży, w tym: turnieje minisiatkówki, tenisa stołowego, unihokeja, piłkarzyków, szachowe, warsztaty kulinarne, plastyczne, z wikliny papierowej, taneczne.

4. Jubileusz par małżeńskich „Złote Gody”

5. Spotkanie z Tradycją Świąteczną – Wielkanoc

6. Gminny Przegląd Piosenki Dziecięcej „NUTKA”

7. IX Sołecki Bieg Przełajowy w Zaborzu

8. Gminne obchody Dnia Dziecka

9. W drodze na szczyt - Gminny Dzień Sportu

10. Dni Gminy Oświęcim

11. Wakacje z OKSiR – zajęcia artystyczne i sportowe dla dzieci i młodzieży, wycieczki, zabawy, bale, warsztaty tematyczne

12. Obchody Święta Plonów, tradycyjne „Dożynki”

13. Wystawy lub wernisaże

14. Wędrówki z Mikołajem – spotkania dla dzieci i młodzieży

15. Spotkanie z Tradycją Świąteczną – Wigilia Bożego Narodzenia

III. Imprezy rekreacyjno-sportowe:

1. Halowe Turnieje Piłki Nożnej

2. Turniej w unihokeja

3. Mistrzostwa Gminy w narciarstwie

4. Turnieje w tenisie stołowym

5. Gminny Turniej w piłce ręcznej

6. Turnieje piłkarskie dla przedszkolaków, szkół podstawowych, ponadpodstawowych, oldbojów

7. Turnieje piłki siatkowej

8. Turnieje piłki plażowej

9. Turnieje szachowe

10. Turniej Dzikich Drużyn – otwarty turniej piłkarski

Oprócz wspomnianych powyżej działań, OKSiR zajmuje się także działalnością komunalną, administrując domami ludowymi w gminie (osiem obiektów; Dom Ludowy w Babicach, Dworach Drugich, Grojcu, Harmężach, Pławach, Porębie Wielkiej, Budynek Administracyjny w Brzezince przy ul. Czernichowskiej, Remiza OSP w Brzezince, siedziba OKSiR przy ul. Sportowej w Brzezince), 3 lokalami w Stawach Monowskich, Rajsku i Zaborzu oraz placami zabaw (15 w sołectwach na terenie całej gminy), dbając o ich stan techniczny i bieżące funkcjonowanie. Ważnym zadaniem jest także zarządzanie parkingiem dla zwiedzających Muzeum Auschwitz-Birkenau oraz Centrum Obsługi Turystów. OKSiR jest także wydawcą miesięcznika „Oświęcimska Gmina”, prowadził też działalność wydawniczą związaną z wydawnictwami zwartymi (wydał książkę „Brzezinka – opowieść o wiosce i ludziach). Na terenie gminy prężnie i aktywnie działają lokalne stowarzyszenia czy organizacje, należą do nich m.in.

1. Koła gospodyń – kobiety z gminy zrzeszone są w 12 Kołach Gospodyń Wiejskich: Koło Gospodyń Wiejskich w Babicach, Koło Gospodyń Wiejskich w Broszkowicach, Koło Gospodyń Wiejskich w Brzezince, Koło Gospodyń Wiejskich w Dworach II, Koło Gospodyń Wiejskich w Grojcu, Koło Gospodyń Wiejskich w Harmężach, Koło Gospodyń Wiejskich – sołectwo Stawy Grojeckie, Koło Gospodyń Wiejskich w Pławach, Koło Gospodyń Wiejskich w Porębie Wielkiej, Koło Gospodyń Wiejskich w Rajsku, Koło Gospodyń Wiejskich w Stawach Monowskich, Koło Gospodyń Wiejskich we Włosienicy, Koło Gospodyń Wiejskich w Zaborzu Koła kultywują tradycje i obrzędy ludowe, dbają o zachowanie dziedzictwa kulturowego, m.in. promują rodzimą kuchnię i zwyczaje. 2. Zespoły śpiewacze i taneczne. Na terenie gminy funkcjonuje 7 zespołów śpiewaczych: Zespół Śpiewaczy Babiczanki, Zespół Śpiewaczy Broszkowianki, Zespół Śpiewaczy Brzezinianki, Zespół Śpiewaczy Grojczanie, Zespół Śpiewaczy Porębianki, Zespół Śpiewaczy Rajskowianki, Zespół Śpiewaczy Włosianeczki i 1 zespół pieśni i tańca Holan. 3. Koła łowieckie: a. Cyranka – informacje o nim znajdują się na stronie internetowej http://cyrankaoswiecim.pl/ b. Czajka – prawdopodobnie nie posiada strony internetowej. Ew. informacje można uzyskać pod nr telefonu 667 014 438 – Krzysztof Chyc 4. Artyści amatorzy – organizują corocznie wystawy plenerowe swoich prac

Mieszkańcy gminy stanowią zwartą społeczność i często spotykają się na różnego rodzaju imprezach, np. Stoły Wielkanocne, jasełka, zawody strażackie, Noc Świętojańska, czy coroczne dożynki.

Na terenie gminy organizowane są cykliczne imprezy kulturalne. Należą do nich m.in.

 obchody rocznic historycznych - narodowych

 ferie zimowe – zajęcia dla dzieci i młodzieży

 jubileusz par małżeńskich- złote gody

 spotkanie z tradycją świąteczną Wielkanoc

 Gminny Przegląd Piosenki Dziecięcej „Nutka”

 Gminne obchody Dnia Dziecka

 Dni Gminy Oświęcim

 Noc Świętojańska - A wianki niech z pieśnią popłyną...

 Wakacje z OKSiR - zajęcia artystyczne i sportowe dla dzieci i młodzieży

 Gminne obchody Święta Plonów, tradycyjne "Dożynki"

 Miejsko-Gminny Konkurs Pieśni i Wierszy Patriotycznych

 Spotkanie z Tradycją Świąteczną – Wigilia Bożego Narodzenia

Tabela 39: Porównanie działalności bibliotek w 2013 r. – województwo, powiat, gminy

Jednostka Ludność na Księgozbiór Czytelnicy Wypożyczenia Biblioteki Księgozbiór Czytelnicy terytorialna 1 placówkę bibliotek bibliotek księgozbioru i filie w wol. w ciągu biblioteczną na 1000 publicznych na 1 roku ludności, w na 1000 czytelnika w wol. ludności woluminach, w wol. Województwo 4308 3240,0 200 15,6 731 10889762 669932 małopolskie

Powiat 5001 3238,0 205 15,8 31 502001 31831 oświęcimski

Oświęcim 39664 3441,0 352 15,1 1 136501 14013 miasto Oświęcim 2979 2935,0 119 14,5 6 52468 2123 gmina Źródło: GUS

Porównując powyższe dane możemy zauważyć, iż pomimo mniejszej liczby bibliotek, niższego nakładu księgozbioru, gmina Oświęcim charakteryzuje się stosunkowo podobnym wskaźnikiem wypożyczenia księgozbioru na 1 czytelnika. Wskaźnik ten wynosił w 2013 r. 14,5 a w całym województwie niewiele więcej 15,6.

Tabela 40: Działalność bibliotek na terenie gminy Oświęcim w latach 2009-2014 r.

Jednostka 2009 2010 2011 2012 2013 miary Czytelnicy Osoba 1970 2048 2100 2234 2123 w ciągu roku Czytelnicy Osoba 114 118 120 126 119 bibliotek publicznych na 1000 ludności

Księgozbiór Wol. 56178 55440 54677 55015 52468 Wypożyczenia Wol. 26,3 25,3 25,6 19,7 14,5 księgozbioru na 1 czytelnika Źródło: GUS

Z powyższych danych wynika, że w ciągu 5 lat znacznie spadł wskaźnik wypożyczenia księgozbioru na 1 czytelnika. W 2009 r. wynosił on 26,3 wolumina a obecnie w 2013 r. wynosi 14,5. Co ciekawe sama liczba czytelników na przestrzeni tych lat wzrosła z 1970 w 2009 r. do 2123 osób w 2013 r., przy jednoczesnym spadku samej ilości księgozbioru z 56178 woluminów do 52468 w 2013 r. Spadek ten może być wynikiem niszczenia zasobów bibliotek przy jednoczesnym braku nakładów na nowe woluminy.

Sport i Rekreacja

Na terenie gminy Oświęcim znajdują się następujące otwarte obiekty sportowo-rekreacyjne:

 Babice – 1 plac zabaw

 Broszkowice – 1 boisko, 1 plac zabaw

 Brzezinka – 2 boiska, 1 plac zabaw

 Dwory Drugie – 1 boisko

 Grojec – 1 boisko, 1 plac zabaw

 Harmęże – 1 boisko, 1 plac zabaw

 Sołectwo Stawy Grojeckie – 1 boisko, 1 plac zabaw

 Pławy – 1 plac zabaw

 Poręba Wielka - 1 boisko, 1 plac zabaw

 Rajsko – 2 boiska, 1 plac zabaw

 Stawy Monowskie – 1 boisko, 1 plac zabaw

 Włosienica – 2 boiska, 3 place zabaw

 Zaborze – 1 boisko, 1 plac zabaw

Źródło: Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Oświęcim na lata 2014-2020.

13. Ochrona zdrowia

Jak wynika z Strategii dla Rozwoju Polski Południowej w obszarze województw małopolskiego i śląskiego do 2020 przeciętna długość życia mężczyzn w 2010 roku wyniosła w regionie południowym 72,5 lata (średnia krajowa 72,1 lata), wielkość tego wskaźnika zapewniła regionowi południowemu pierwsze miejsce w rankingu polskich regionów. Z kolei przeciętna długość życia kobiet wyniosła 80,4 lat – wskaźnik ten był poniżej średniej krajowej (80,6 lat). Najczęstszą przyczyną zgonów – zarówno kobiet jak i mężczyzn – stanowią choroby układu krążenia (45,3%), a także nowotwory (26,2%).

Na terenie gminy Oświęcim znajduje się 30 praktyk lekarskich (w tym 11 w sołectwie Zaborze), oraz 1 punkt apteczny w sołectwie Grojec.

Tabela 41: Podstawowa opieka zdrowotna w województwie, powiecie i gminie w 2013 roku.

Przychodnie Porady lekarskie ogółem Województwo małopolskie 1699 23283201 Powiat oświęcimski 55 1025789 Oświęcim miasto 19 473308 Oświęcim gmina 4 17161 Źródło: GUS

Jak widać z powyższych danych na terenie gminy Oświęcim znajdują się 4 placówki ochrony zdrowia: Powiatowy Zakład Opiekuńczo-Leczniczy Grojec, Niepubliczny Zakład Opiekuńczo-Leczniczy RAJ-MED. Rajsko, Ośrodek Zdrowia Grojec, Ośrodek Zdrowia Włosienica.

Źródło: Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Oświęcim na lata 2014-2020.

14. Pomoc Społeczna i rozwiązywanie problemów społecznych

Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Oświęcim na lata 2014-2020 prezentuje wyniki badania przeprowadzonego wśród mieszkańców.

Wykres 2. Problemy mieszkańców gminy

Źródło: Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Oświęcim na lata 2014-2020

Do najczęściej występujących problemów mieszkańcy gminy zaliczyli bezrobocie (28,5%), alkoholizm (18,7%) oraz ubóstwo (10%). Szczególną uwagę zwrócili również na dysfunkcyjność rodzin i problemy związane ze starzeniem się (po 8,3%). W dalszej kolejności wymienili m.in. zdarzenia losowe (5,8%), przemoc w rodzinie (5,1%), długotrwałą lub ciężką chorobę (4,4%), złe warunki mieszkaniowe (4,1%) oraz przestępczość (2,4%). Mieszkańcy oceniali także dostęp do ośrodków zdrowia, oświaty, kultury, sportu i rekreacji.

Tabela 51: Opinie mieszkańców gminy na temat dostępności poszczególnych usług.

Opinia Ochrona zdrowia Ośrodki Kultura Ośrodki oświatowo- sportowo- wychowawcze rekreacyjne Bardzo dobra 7,7% 15,2% 10,8% 9,2%

Dobra 21% 39,4% 24,6% 28,2% Dostateczna 28% 31,1% 36,9% 30,5% Niewystarczająca 37,7% 11,4% 23,8% 26% Nie ma zdania 6,2% 3% 3,8% 6,1% Źródło: Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Oświęcim na lata 2014-2020

Mieszkańcy najlepiej oceniają dostęp do ośrodków wychowawczo-oświatowych. Ponad połowa z ankietowanych – 54,6% oceniła ten dostęp na poziomie bardzo dobrym i dobrym.

Najgorzej został oceniony dostęp do ośrodków służby zdrowia – 37,7 % osób uważało, że dostęp ten jest niewystarczający.

Formy wsparcia rodziny

Dostępność do pomocy społecznej i poziom świadczonych usług w tych obszarach staje się miernikiem atrakcyjności gminy do zamieszkania. Gmina Oświęcim realizuje zakres tych usług poprzez Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej. Ośrodek jest jednostką budżetową gminy i świadczy usługi w zakresie pomocy społecznej zgodnie z ustawą o pomocy społecznej z dnia 12.03.2004r. Swoją działalność opiera na opracowanych strategiach i programach branżowych: Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Oświęcim na lata 2014-2020, Programie Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie oraz Ochrony Ofiar Przemocy w Rodzinie dla Gminy Oświęcim na lata 2014-2018, Gminnym Programie Wspierania Rodziny w Gminie Oświęcim na lata 2013-2015, Programie pomocy żywnościowej dla najuboższej ludności Unii Europejskiej – PEAD.

Na terenie gminy Oświęcim w ciągu ostatnich dwóch lat znacznie wzrosła liczba osób korzystających z pomocy społecznej z 885 osób w 2011 r. do 1049 osób w 2012 r. Taka sytuacja może być

77 spowodowana przez m.in. bezrobociem, chorobą, niepełnosprawnością, ubóstwem, bezradnością w sprawach opiekuńczo-wychowawczych, alkoholizmem, przemocą w rodzinie, bezdomnością.

Tabela 42: Interwencja kryzysowa

L.p. Rok Liczba osób, którym % Liczba rodzin Liczba osób w udzielono pomocy mieszkańców rodzinie gminy Oświęcim 1 2010 102 0,6% 56 127 2 2011 217 1,2% 78 285 3 2012 104 0,6% 57 207 Źródło: Gminny Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie oraz Ochrony Ofiar Przemocy w Rodzinie dla Gminy Oświęcim na lata 2014-2018.

Jak wynika z powyższych danych liczba tzw. interwencji kryzysowych w rodzinach zmalała w 2012 r. do 57 rodzin, w porównaniu z 2011 r. gdzie było ich 78. Tabela 43: Procedura Niebieskiej Karty. l.p. Rok Liczba rodzin Liczba osób w Liczba dzieci w rodzinach rodzinach 1 2010 39 78 45 2 2011 48 184 28 3 2012 33 99 17 Źródło: Gminny Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie oraz Ochrony Ofiar Przemocy w Rodzinie dla Gminy Oświęcim na lata 2014-2018.

Procedurą tzw. Niebieskiej Karty, czyli szeregu świadczeń pomocowych skierowanych w stronę rodziny w 2012 r. zostało objętych 33 rodziny jest to znaczny spadek w stosunku do roku poprzedniego gdzie było ich 48.

Instytucjami zobowiązanymi do zakładania Niebieskich Kart i jednocześnie współpracującymi w ramach Zespołu Interdyscyplinarnego są: Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej, placówki oświatowe, Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, Policja, służba zdrowia. Ponadto w skład Zespołu wchodzą: kuratorzy, pedagog z Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej, przedstawiciel organizacji pozarządowych.

Tabela 44: Liczba osób objętych pomocą asystenta rodziny. l.p. Sołectwo Liczba rodzin Liczba dzieci w rodzinach 1 Babice 2 1 2 Brzezinka 5 9 3 Broszkowice 1 1 4 Grojec, Łazy 5 8 5 Harmęże 1 2 6 Poręba Wielka 5 15 7 Rajsko 3 7 8 Stawy Monowskie 1 5 9 Włosienica 2 5 10 Zaborze 2 4 Razem: 27 57 Źródło: Sprawozdanie za rok 2013 – Wspieranie Rodziny

W roku 2013 koszty realizacji zadania asystenta rodziny wyniosły łącznie 58.881,55 zł, i objęły: - środki własne 26.477,05 zł - środki z dotacji z budżetu państwa 32.404,50 zł.

Tabela 45: Liczba ofiar przemocy domowej objętych pomocą GOPS. l.p. Rok Liczba ofiar przemocy 1 2010 41 2 2011 35 3 2012 66 Źródło: Gminny Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie oraz Ochrony Ofiar Przemocy w Rodzinie dla Gminy Oświęcim na lata 2014-2018.

W 2012.r. GOPS objął swoją pomocą 66 osób z terenów gminy Oświęcim. Jest to znaczący wzrost w stosunku do lat poprzednich.

Tabela 46: Liczba osób i rodzin objętych pomocą społeczną w latach 2010-2012. l.p. Rok Liczba osób % mieszkańców Liczba rodzin Liczba rodzin objętych pomocą gminy objętych korzystających z dziećmi GOPS pomocą ze świadczeń korzystających (z pracą socjalną) z pomocy społ. ze świadczeń z pomocy społ. 1 2010 2.972 16,85% 327 57 2 2011 885 4,97% 385 61 3 2012 1.049 5,84% 465 93 Źródło: Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Oświęcimiu

Tabela 47: Liczba dzieci z gminy Oświęcim przebywających w rodzinach zastępczych.

L.p. Rok Ilość przebywających w rodzinach zastępczych 1 2010 9 2 2011 11 3 2012 12 Źródło: Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Oświęcimiu

Na przestrzeni lat wzrosła liczba dzieci przebywających w rodzinach zastępczych, z 9 w 2011 r. do 12 w 2012 r.

Tabela 48: Liczba Dzieci dożywianych przez GOPS. l.p Rok Liczba dzieci dożywianych przez GOPS 1 2010 95 2 2011 92 3 2012 110 Źródło: Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Oświęcimiu

W ostatnich latach wzrasta także liczba dzieci, które korzystają z dożywiania przez Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej, w 2010 r. z takiej pomocy korzystało 95 dzieci a w 2012 r. już 110.

15. Aktywność społeczna mieszkańców

Aktywność mieszkańców danego obszaru w różnego rodzaju organizacjach pozarządowych świadczy o zainteresowaniu problemami publicznymi oraz wskazuje na gotowość poświęcenia wolnego czasu i kompetencji na sprawy społeczne i dlatego stanowi istotny miernik partycypacji obywatelskiej. Filarem rozwoju społeczeństwa obywatelskiego jest istnienie i uczestnictwo obywateli w organizacjach pozarządowych.

W Gminie Oświęcim najwięcej ludzi aktywnych społecznie jest w przedziale wiekowym 26 – 65 r.ż. w tym aktywnych kobiet jest 17%, a mężczyzn 24%. Z badań przeprowadzonych przez LGD Doliny Soły wynika, iż wykształcenie również ma wpływ na aktywność społeczną mieszkańców gminy. Z podstawowym wykształceniem aktywnych społecznie jest 12%, z średnim wykształceniem 37%, a z wyższym 11%. ( źródło: Raport z badań LGD Dolina Soły - 2014 r.).

Z badań również wynika, iż aktywnych społecznie jest zdecydowanie więcej osób, tych, które na terenie gminy mieszkają „ od zawsze” – 85%, tych, którzy mieszkają do 15 lat jest 15%. Autorzy

80 badania uznali, że czasookres 15 lat jest wystarczający dla aklimatyzacji na nowo zamieszkałym terenie. Stąd wszyscy ci, którzy napisali, że mieszkają więcej niż 15 lat, zostali zaliczeni do grupy osób zamieszkałych „od zawsze”.

Ocena aktywności społecznej mieszkańców na swoim terenie jest interpretowana w sposób bardzo rozstrzelony. Wpływ na to ma funkcjonowanie rozmówców o odmiennych środowiskach i różna znajomość problemu.

 20% rozmówców oceniło aktywność, jako bardzo zadowalającą (szczególnie dobry przykład Brzezinki słynące z aktywności od zawsze)

 20% rozmówców oceniło aktywność, jako średnio dobrą

 60% rozmówców oceniło aktywność, jako słabą, kiepską, beznadziejną.

W ramach badań na rzecz Stowarzyszenia LGD „Dolina Soły”, przeprowadzono rozmowy z 15 osobami z gminy Oświęcim, które z powodu swej pracy, bądź działalności organizacyjnej posiadają dobrą znajomość tematyki podlegającej opracowaniu.

Źródło: Raport z badań LGD Dolina Soły - 2014 r.

Gmina Oświęcim corocznie uchwala roczny program współpracy z organizacjami pozarządowymi oraz podmiotami wymienionymi w art.3 ust.3 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie.

Na 2014 rok głównym celem programu jest wsparcie organizacji pozarządowych i wykorzystanie ich potencjału w działaniach na rzecz mieszkańców gminy Oświęcim. Cel główny jest realizowany przez cele szczegółowe:

a) Wspieranie organizacji w ich działaniach na rzecz środowiska lokalnego poprzez m.in. wsparcie finansowe ich działalności,

b) Zacieśnianie współpracy samorządu z organizacjami pozarządowymi,

c) Zwiększenie aktywności mieszkańców na rzecz środowiska lokalnego,

d) Pobudzanie świadomości społecznej na temat wpływu jednostki na otoczenie,

e) Poprawa jakości i atrakcyjności życia mieszkańców.

Na terenie gminy funkcjonuje szereg organizacji o charakterze non profit. Należą do nich:

1. Lokalne Grupy – Stowarzyszenie Lokalna Grupa Działania „Dolina Soły”, Stowarzyszenie Lokalna Grupa Rybacka „ Dorzecze Soły i Wieprzówki” 2. Stowarzyszenie Ludowe Kluby Sportowe: a. LKS "ISKRA" Brzezinka, b. LKS "PULS" Broszkowice, c. LKS "SOLAVIA" Grojec, d. LKS "SYGNAŁ" Włosienica, e. LKS "ZABORZANKA" Zaborze, f. LKS KORONA Harmęże, g. LKS Poręba Wielka, h. LKS Rajsko 3. Ochotnicze Straże Pożarne a. OSP w Broszkowicach, b. OSP w Brzezince, c. OSP w Dworach Drugich, d. OSP w Grojcu, e. OSP w Harmężach, f. OSP w Porębie Wielkiej, g. OSP w Rajsku, h. OSP w Stawach Monowskich, OSP we Włosienicy 4. Inne: a. Fundacja "Bliżej Człowieka”, b. Fundacja Janiny Rembiesa - O Uśmiech Dziecka w Babicach, c. Jeździecki Klub Sportowy "A-PRIM" w Grojcu, d. Lions Club Oświęcim - Miasto Pokoju, e. Oświęcimskie Stowarzyszenie Hokeja Amatorskiego "Wojownicy", f. Polski Związek Hodowców Gołębi Pocztowych - Oddział Oświęcim, g. Stowarzyszenie "Osiedle Modrzewiówka", h. Stowarzyszenie Górników, i. Emerytów i Rencistów Górniczych oraz Innych Branż Zawodowych w Grojcu, j. Stowarzyszenie Górników, Emerytów i Rencistów Górniczych w Brzezince, k. Stowarzyszenie Miłośników Motocykli Oświęcim "Forever Young", l. Stowarzyszenie na rzecz Bezpiecznego Rozwoju Przyległych Do Rzeki Soły miejscowości Rajsko i Wilczkowice,

m. Stowarzyszenie Osób Poszkodowanych Przez III Rzeszę na rzecz Budowy Obozu KL Auschwitz-Birkenau z siedziba w Oświęcimiu, n. Stowarzyszenie Sympatyków Adolfina i Stawów Grojeckich.

Dla porównania na terenie powiatu znajduje się około 182 stowarzyszeń wpisanych do KRS, ok. 24 klubów sportowych wpisanych do ewidencji, ale nieprowadzących działalności gospodarczej, ok. 28 fundacji, ok. 44 jednostek terenowych stowarzyszeń, ok. 52 kluby i stowarzyszenia sportowe.

Źródło: GUS, dane z Urzędu Oświęcim - http://bip.powiat.oswiecim.pl

16. Finanse gminy

Analizując dochody i wydatki w Gminie Oświęcim w latach 2010-2013 widać, że co roku wydatki przewyższają dochody. Najwyższa równica występowała w roku 2011. W następnych latach różnica ta maleje.

Tabela 49: Dochody i wydatki gminy Oświęcim w latach 2010-2013 w zł.

2010 2011 2012 2013 Dochody ogółem 39 201 681,33 40 799 032,32 46 976 866,72 46 099 051,01 Wydatki ogółem 41 682 199,89 51 916 524,22 48 215 016,52 48 161 209,93 Wydatki majątkowe inwestycyjne 5 879 907,22 16 281 634,78 8 987 808,98 8 750 005,67 Źródło: Bank Danych Lokalnych GUS

Duży udział w wydatkach miały wydatki majątkowe inwestycyjne, choć ich poziom również maleje od roku 2012. Duzy udział w wydatkach mają wydatki na oświatę i wychowanie, 22 398 528,31 zł w 2013 roku,

Tabela 50: Wydatki w Gminie Oświęcim w latach 2010-2013 wg działów klasyfikacji budżetowej w zł.

Wydatki 2010 2011 2012 2013 Dział 010 - Rolnictwo i łowiectwo 215 024,73 390 877,92 449 024,40 189 785,69

Dział 020 - Leśnictwo 3 313,69 3 757,26 2 586,09 7 435,85 Dział 600 - Transport i łączność 7 150 797,43 7 785 589,24 8 642 119,11 7 591 536,29

Dział 700 - Gospodarka 228 702,85 149 756,95 537 968,99 108 891,26 mieszkaniowa Dział 710 - Działalność usługowa 182 229,60 149 048,10 131 332,58 120 444,47

Dział 750 - Administracja publiczna 2 603 669,02 2 869 273,85 3 435 050,25 3 452 480,56

Dział 751 - Urzędy naczelnych 92 222,47 36 757,29 2 695,61 2 700,00 organów władzy państwowej, kontroli i ochrony prawa oraz sądownictwa Dział 752 - Obrona narodowa 250,00 0,00 800,00 0,00

Dział 754 - Bezpieczeństwo 862 224,43 1 075 879,68 740 331,33 606 435,78 publiczne i ochrona przeciwpożarowa Dział 756 - Dochody od osób 49 290,71 51 595,39 0,00 0,00 prawnych, od osób fizycznych i od innych jednostek nieposiadających osobowości prawnej oraz wydatki związane z ich poborem

Dział 757 - Obsługa długu 70 155,35 259 324,43 883 188,75 572 550,95 publicznego Dział 801 - Oświata i wychowanie 19 087 20 144 21 805 918,99 22 398 528,31 561,11 232,28 Dział 803 - Szkolnictwo wyższe 0,00 15 000,00 0,00 0,00

Dział 851 - Ochrona zdrowia 290 990,77 254 961,31 229 041,13 249 258,92 Dział 852 - Pomoc społeczna 4 971 219,83 4 561 445,68 4 446 307,13 4 638 307,97

Dział 853 - Pozostałe zadania w 153 496,28 179 052,83 179 078,99 187 106,34 zakresie polityki społecznej

Dział 854 - Edukacyjna opieka 448 902,44 449 157,65 517 689,30 545 825,94 wychowawcza Dział 900 - Gospodarka komunalna i 3 959 316,96 10 685 2 675 662,91 3 615 462,40 ochrona środowiska 656,54

Dział 921 - Kultura i ochrona 993 443,81 1 120 230,06 2 115 141,45 2 978 223,19 dziedzictwa narodowego Dział 926 - Kultura fizyczna i sport 319 388,41 - - -

Dział 926 - Kultura fizyczna - 1 734 927,76 1 421 079,51 896 236,01 Źródło: BDL

Wykres 3: porównanie dochodów i wydatków w Gminie Oświęcim w latach 2010-2013

Źródło: Bank Danych Lokalnych GUS

Wykres 4: Dochody gminy w latach 2010-2013

Źródło: Bank Danych Lokalnych GUS

Wykres 5: Wydatki gminy Oświęcim w latach 2010-2013, w zł.

Źródło: Bank Danych Lokalnych GUS

Dochód na 1 mieszkańca w gminie w roku 2013 wynosił 2 581,42 zł i był nieco niższy, niż w roku 2012, kiedy wynosił 2 654,21 zł. Różnica w porównaniu z miastem Oświęcim jest prawie 1000 zł.

17. Warsztaty z młodzieżą klas gimnazjalnych szkół w Rajsku i Zaborzu w dniu 24.10.2014

W ramach prac nad strategią w dniu 24.10.2014r. zorganizowane były również warsztaty z młodzieżą uczącą się w szkołach gimnazjalnych w Rajsku i Zaborzu. Była to młodzież klas 2 i 3. Warsztaty miały na celu poznać opinię młodych ludzi o gminie Oświęcim.

Młodzieży podczas warsztatów zaprezentowano cel spotkania, przedstawiono podstawowe założenia dotyczące dokumentu, jakim jest strategia rozwoju gminy, etap prac.

Młodzieży zadano pytanie: w jakim miejscu chcieliby żyć, co chcieliby mieć na terenie gminy Oświęcim i jakim miejscem powinna być gmina, żeby chcieli tu wracać po szkołach?

Podstawowym czynnikiem, który młodzież wskazywała to większa ilość miejsc pracy na jej terenie. Kolejnym to, by gmina była bezpieczna dla jej mieszkańców. Ważnym czynnikiem dla młodych ludzi jest zagospodarowanie wolnego czasu dla jej mieszkańców. Wskazywano na konieczność powstania ogólnodostępnych miejsc rekreacji, infrastruktury turystycznej; ścieżek rowerowych, oznakowanie atrakcji lub ciekawych miejsc na terenie gminy. Promowanie gminy, jako atrakcyjnej do zatrzymania

86 się przez osoby odwiedzające region. Sprzyjanie rozwojowi miejsc hotelowych i noclegowych na terenie gminy. Młodzież wskazała również na konieczność zagospodarowania nabrzeży rzeki na cele plaży gminnej. Innym czynnikiem wpływającym na atrakcyjność jej do zamieszkania wskazywano poprawę stanu dróg, szczególnie dojazdowych, budowę tanich mieszkań, a tym samym stworzenie takiej oferty dla deweloperów, aby mogli te przedsięwzięcia realizować. Młodzież zauważa również problem starzejącego się społeczeństwa i konieczności tworzenia mechanizmów pomocy seniorom. Zaproponowane zostało wyremontowanie pałacu znajdującego się na terenie gminy i przeznaczenie na dom seniora dziennego i stałego pobytu.

Podstawowym wnioskiem, który można sformułować, to fakt dużej świadomości i konkretnych oczekiwań młodych ludzi, co do postrzegania ich miejsca do życia w przyszłości. Ludzie młodzi na pewno wybierać będą miejsce do dorosłego życia, nie ze względów sentymentalnych czy tradycyjnych. W dużej mierze, w dobie powszechnej globalizacji, czynnikiem decydującym będzie jakość życia, którą gmina zaoferuje, a która dla przyszłych pokoleń na warsztatach została w powyższy sposób ujęta.

Zapis wyników:

GIMNAZJUM W RAJSKU:

 Więcej miejsc pracy  Bezpieczna gmina  Dostępne miejsca rekreacji ( w tej chwili orliki nie są ogólnodostępne czasowo)  Nowa infrastruktura turystyczna ( ścieżki rowerowe, oznakowane ciekawe miejsca i atrakcje turystyczne)  Wypożyczalnia rowerów  Promocja gminy, jako atrakcyjnej do „ zatrzymania się”  Powstanie hotelu, więcej miejsc noclegowych  Remont pałacu i przeznaczenie np. Na dom seniora lub hostel gminy  Odnowienie dworca

GIMNAZJUM ZABORZE:

 Więcej miejsc pracy  Wyremontowane drogi ( szczególnie dojazdowe do większych miast)  Wzrost bezpieczeństwa  Centrum rekreacyjne  Ścieżki rowerowe

 Przygotowanie oferty dla potencjalnych inwestorów  Przygotowanie oferty dla deweloperów pod budowę tanich mieszkań  Zaplecze - miejsce do spędzania czasu wolnego  Zagospodarowanie nabrzeży rzeki pod plażę gminną

18. Wyniki badania wśród mieszkańców gminy Oświęcim

W dniach od 1 do 10 października 2014 roku na terenie gminy przeprowadzone zostały badania ankietowe. Ankiety rozdystrybuowane zostały wśród mieszkańców gminy Oświęcim. Formularze ankiet zostały udostępnione w Urzędzie Gminy Oświęcim oraz obiektach użyteczności publicznej zlokalizowanych na terenie gminy Oświęcim, w tym m.in. w Gminnej Bibliotece Publicznej w Grojcu, oraz w przedszkolach samorządowych w Rajsku i Włosienicy. Ankiety zostały udostępnione również w innych ogólnodostępnych obiektach w gminie, jak np. w placówkach handlowo-usługowych w Babicach, Rajsku, Zaborzu i Porębie Wielkiej. Przeprowadzone badanie miało na celu poznanie opinii mieszkańców na temat warunków życia w gminie.

Na ankiety odpowiedziało 104 osoby, z czego:

 Łazy – 3 ankiety  Włosienica – 8 ankiet  Zaborze – 21 ankiet  Rajsko – 9 ankiet  Pławy – 2 ankiety  Poręba Wielka – 18 ankiet  Sołectwo Stawy Grojeckie – 5 ankiet  Grojec – 12 ankiet  Brzezinka – 3 ankiety  Babice – 7 ankiet Były również ankiety, w których nie wskazano miejsca zamieszkania. Takich ankiet było 11. Tak mała liczba odebranych ankiet nie pozwala na wnioskowanie na ich podstawie o opinii mieszkańców dotyczących jakości życia w gminie. Widać w nich jednak pewna tendencję, dlatego w ww. diagnozie warto przytoczyć ich wyniki. Z ankiet widać również, że niektórzy mieszkańcy traktują wspólnie gminę i miasto Oświęcim, co nie dziwi, gdyż jest to w zasadzie jeden obszar funkcjonalny, na którym

88 przeplatają się zjawiska wpływające zarówno na gminę i miasto. Wiele z decyzji Miasta wpływa na gminę i odwrotnie.

W ankietach poproszono mieszkańców o oceny zjawisk dotyczących ogólnych warunków życia na terenie gminy Oświęcim. Skala ocen od 1 do 5, gdzie poszczególne oceny oznaczały:

 Bardzo wysoka ocena 5 pkt.  Wysoka ocena 4 pkt.  Średnia ocena 3 pkt.  Niska ocena 2 pkt.  Bardzo niska ocena 1 pkt.  Nie wiem/trudno powiedzieć 0 pkt.

Przy czym ocenę 2,5 punktu uważa się za wynik średni, czyli względne zaspokojenie potrzeby w tym zakresie.

Ogólne warunki życia na terenie swojej gminy oceniono, na 2, 64 czyli nieco powyżej średniej oceny. Znacznie więcej jest jednak ocen pozytywnych niż negatywnych, co pokazuje raczej umiarkowane, jednak zadowolenie respondentów.

Wykres 6. Szczegółowy rozkład ocen

Respondenci ocenili również wybrane elementy, które wpływają na jakość życia w Gminie Oświęcim:

 Działalność komunikacji zbiorowej na terenie gminy – 2,9  Połączenia komunikacyjne z miastem Oświęcim – 2,15

 Warunki przemieszczania się samochodem – 2,77  Warunki przemieszczania się rowerem – 2,29  Warunki do przemieszczania się pieszo – 2,46  Jakość środowiska naturalnego – 2,9  Dostęp do podstawowych usług medycznych – 2,25  Dostęp do szkoły podstawowej i gimnazjum – 3,23  Dostęp do przedszkola – 2,8  Dostęp do oferty kulturalnej – 2,46  Możliwość spędzania czasu wolnego dla dzieci i młodzieży – 2.02  Dostęp do obiektów i terenów sportu oraz rekreacji – 2,35  Poczucie bezpieczeństwa na terenie własnej miejscowości – 2,88  Możliwości znalezienia pracy na terenie gminy – 1,43  Możliwości znalezienia pracy na terenie powiatu oświęcimskiego – 1,64  Możliwość dostępu do Internetu – 3,10

Jak widać najwyżej ocenione zostały: dostęp do szkoły podstawowej i gimnazjum oraz możliwość dostępu do Internetu. Najniżej zaś możliwości znalezienia pracy na terenie gminy oraz możliwości znalezienia pracy na terenie powiatu oświęcimskiego. Nie jest to wynik bardzo zaskakujący, gdyż gmina, jak i sąsiadujące gminy i miasto borykają się z problemami bezrobocia, a rynek pracy jest tym zjawiskiem, które najbardziej niepokoi zarówno rodziców, jak i dzieci kończące szkoły.

Wykres 7. Zmiana warunków życia w gminie w ciągu ostatnich 5 lat – średnia 3,18

Wykres 8. Rozkład ocen:

W tym przypadku również widać znacznie więcej odpowiedzi pozytywnych, niż negatywnych. Respondenci zauważają zmiany na lepsze, co wskazali w zestawieniu poniżej.

To, co najbardziej podoba się mieszkańcom (respondentom) na terenie gminy Oświęcim to przytoczone przez respondentów:

 odbiór odpadów i nieczystości w terminie, remont dróg, tereny zielone ( natura), chodniki, plac zabaw na przedszkolu, Dom Ludowy w Grojcu, Stary i nowy kościół w Grojcu, wybudowane Orliki na terenie gminy Oświęcim, bliska odległość do miasta, spokojna okolica, zwrócenie uwagi na dekorację miasta ( kwiaty), place zabaw dla dzieci, położenie geograficzne (blisko gór, dużych miast), walory turystyczno-krajoznawcze, Gimnazjum Gminne nr 2 w Zaborzu, nowe rozbudowane piękne i kolorowe przedszkole, szkoła przyjazna dla dzieci, dbałość o amatorski ruch artystyczny, działania organizacji, piękne obszary naturalne, zadbane parki, nieliczne miejsca gdzie można odpocząć na łanie przyrody, mniejsza przestępczość niż w mieście, bezpieczeństwo i spokój, parking przed Muzeum Birkenau, bezpośrednie sąsiedztwo z obszarem miejskim, tereny sprzyjające rekreacji i wypoczynku, dogodny dostęp do korzystania z placówek handlowych, dobre połączenia komunikacyjne z większymi miastami ( Kraków, Katowice, Bielsko-Biała), pasieka MALWA, zabytki, podejmowane inwestycje, dużo bibliotek, inwestycje w Domy Ludowe na terenie gminy, miejsca do jazdy na rowerze, bliski dostęp do sklepu, perspektywa drogi S1, zielony pas wzdłuż rzeki Soły, krajobraz, ludzie,

Respondenci wskazali również na elementy, które wymagają ich zadaniem poprawy. Są to wymienione w ankietach powtarzające się:

 nowe miejsca pracy, lepsza infrastruktura dla pieszych i rowerzystów, więcej wydarzeń kulturalnych, rozwinięcie infrastruktury sportowej, miejsca dla młodzieży i mniejszych dzieci, budowa dalszej części chodnika od przystanku Zaborze przedszkole, kanalizacja na terenie wsi Babice, sposób na zmniejszenie korków na drodze kęckiej, więcej obiektów sportu i rekreacji, więcej przedszkoli, powinno być więcej zakładów pracy, możliwość wynajęcia lokali dla nowo powstających firm (więcej takich lokali), lepsze połączenia komunikacyjne między sołectwami, nie tylko miastem, strażacy czy ratownicy medyczni, którzy ratują życie i ryzykują swoje zarabiają około 1/3 tego, co zarabia się w gminie, pomoc młodym ludziom, w wejściu na rynek pracy ( kursy, szkolenia, warsztaty itp.), naprawa dróg gminnych, budowa chodników, oświetlenie dróg, więcej zajęć popołudniowych dla dzieci we wszystkich sołectwach, poprawa infrastruktury - obecnie brak ścieżek rowerowych, bezpiecznych poboczy, chodników, brak progów zwalniających przy obiektach edukacyjnych, wskazane jest rozważenie trafności oznakowania i organizacji ruchu na niektórych skrzyżowaniach wąskich dróg, inwestycje nakierowane na tworzenie (realnie) nowych miejsc pracy, wyciąć krzaki przy drogach, posprzątać zalegające śmieci, niesprzątane chodniki, zarastają trawą, choć maja dopiero rok, odwodnienie trenów zwłaszcza, większe bezpieczeństwo, dostęp do medycyny, kursy dla studentów, dostęp do bezpłatnego leczenia, kursy dla dzieci bezpłatne (np. angielskiego), rondo na Zaborzu, większy nacisk na ochronę środowiska oraz pomoc mieszkańcom, stworzenie lepszych warunków dla młodego pokolenia w zakresie edukacji, kultury, rynku pracy, poprawa jakości dróg gminnych, położenie chodnika na ulicy Grojeckiej ciąg dalszy ( od przystanku Zaborze przedszkole), plac zabaw i boisko przy przedszkolu w Zaborzu, zachęcanie inwestorów do inwestycji, dodatkowe orliki, kontrola wydatków gminy, poprawić komunikację z miastem Oświęcim, autobus z Babic, brak pobocza dla rowerzystów na trasie Rajsko-Oświęcim, szybsze remonty, lepsze wykorzystanie możliwości turystycznych, szybki Internet, modernizacja obiektów użyteczności publicznej, stworzenie warunków dla rozwoju przedsiębiorczości, co umożliwi zatrudnienie m.in.. Młodych ludzi, inwestycje drogowe, aktywniejsze środowisko, lepszy dostęp do lekarzy w wiejskich miejscowościach, powiększenie ilości miejsc w przedszkolach samorządowych, możliwości odbycia kursów, szkoleń na terenie gminy, aby autobus lub BUS kursowały al. Ogrodową, Kanalizacja w sołectwie Stawy Grojeckie, atrakcje rekreacyjne dla mieszkańców, kąpielisko, kajaki, budowa dalszej części chodnika od przystanku Zaborze przedszkole, drogi ekspresowe, tworzenie planów ZP dla terenów, które ich jeszcze nie mają, mniejsza ilość korków, więcej chodników, promocja miejsc turystycznych, infrastruktura, rondo przy wyjeździe z Poręby na obwodnice, częstotliwość autobusów zwłaszcza w godzinach późnowieczornych,

bezpieczeństwo pieszych oraz rowerzystów, rozwój gminy, obwodnica z drogą S1 - priorytetowe, rondo koło gazowni, brak komunikacji publicznej w święta.

Jako wiodące kierunki respondenci wskazali:

1. Ośrodek rekreacyjny i turystyczny – 59 głosów

2. Ośrodek usług dla przemysłu – 54 głosów

3. Ośrodek usługowy dla miasta Oświęcim – 21 głosów

4. Sypialnia miasta Oświęcim – 5 głosów