Socrealizm W Polskich Filmach Fabularnych Lat 1946-1955 Scialist
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
CORE Metadata, citation and similar papers at core.ac.uk Provided by WSB-NLU Institutional Repository Złożenie pracy online: 2017-08-31 20:52:20 Kod pracy: 1426/34421/CloudA Mateusz Basiaga (nr albumu: 21156 ) Praca magisterska Socrealizm w polskich filmach fabularnych lat 1946-1955 Scialist realism in Polish feature films from 1946 to 1955 Wydział: Wydział Nauk Społecznych i Informatyki Kierunek: Politologia Specjalność: instytucje i administracja publiczna Promotor: dr hab. Tomasz Skrzyński Nowy Sącz, 2017 ec0731607f535e5eb3c0ebb1bb5def6d 2017-08-31 20:54:03 2 / 157 Dziękuję profesorowi Tomaszowi Skrzyńskiemu za merytoryczną pomoc przy pisaniu pracy I 2017 ec0731607f535e5eb3c0ebb1bb5def6d 2017-08-31 20:54:03 3 / 157 Streszczenie Praca magisterska przedstawia zjawisko realizmu socrealistycznego w powojennym filmie polskim. Celem pracy było ukazanie filmu fabularnego na tle sytuacji politycznej, gospodarczej, społecznej i kulturalnej Polski po 2 wojnie światowej. Do badań nad problemem wykorzystano literaturę tematu, czasopisma branżowe oraz filmy. Scharakteryzowano zjawisko socrealizmu, opisując jego genezę, podłoże ideologiczne i realizację. Przedstawiono krytykę filmową opisywanych czasów oraz współczesną. Praca podzielona została na 4 rozdziały. W pierwszym scharakteryzowano sytuację gospodarczą, polityczną i społeczną Polski po zakończeniu 2 wojny światowej i znalezieniu się Polski w bloku państw sowieckich. W drugim rozdziale omówiono zmiany administracyjne, społeczne, gospodarcze, polityczne i kulturowe okresu stalinowskiego w Polsce. Trzeci rozdział charakteryzuje realizm socrealistyczny oraz opisuje jego filmowy model. Czwarty rozdział jest przedstawieniem wszystkich filmów polskiego socrealizmu. Filmy podzielone zostały tematycznie na: okupacyjne, produkcyjne, komediowe, wiejskie, młodzieżowe, sensacyjno-szpiegowskie i historyczne. Dokonano ich pełnego opisu i analizy. Opisano polityczny wpływ na twórców filmowych. Przedstawiono recepcję filmów przez widzów tamtych lat. Ukazano schematyczność oraz najczęściej niski poziom artystyczny filmów. Słowa kluczowe socrealizm, realizm socjalistyczny, film polski, historia filmu, stalinizm w Polsce, historia powojenna, propaganda II 2017 ec0731607f535e5eb3c0ebb1bb5def6d 2017-08-31 20:54:03 4 / 157 Abstract Master's thesis presents the phenomenon of socialist realism in the post-war Polish film. The aim of the work was to present a feature film against the background of the political, economic, social and cultural situation of Poland after the Second World War. The professional literature, trade journals and films were used to study the problem. The phenomenon of socialist realism has been characterized, describing its origins, ideological foundations and realization. The film criticism of the times of socialist realism and contemporary was described. The work was divided into 4 chapters. The first chapter featured the economic, political and social situation of Poland after the end of the Second World War and the presence of Poland in the Communist Bloc. The second chapter discussed the administrative, social, economic, political and cultural changes of the Stalinist period in Poland. The third chapter featured of socialist realism and described its film model. The fourth chapter featured all the films of Polish socialist realism. The films were fully described and analysed. The political impact on filmmakers was described. The reception of the film was showed by the point of view of viewers of those years. Keywords socialist realism, Polish film, history of film, Stalinist in Poland, communism, propaganda, political movies III 2017 ec0731607f535e5eb3c0ebb1bb5def6d 2017-08-31 20:54:03 5 / 157 Spis tre ści Wst ęp ....................................................................................................................................................... 4 1. Polityczno-gospodarcze pocz ątki PRL ............................................................................................ 9 1.1. Sytuacja polityczno-społeczna i gospodarcza zaraz po wojnie ............................................... 9 1.1.1. Zmiany polityczne .......................................................................................................... 9 1.1.2. Wie ś ............................................................................................................................... 11 1.1.3. Przemysł ........................................................................................................................ 13 1.2. Nowe pa ństwo ....................................................................................................................... 14 1.2.1. Aparat ucisku ................................................................................................................. 14 1.2.2. Sejm i ustrój pa ństwa..................................................................................................... 15 1.2.3. Gospodarka planowa ..................................................................................................... 18 2. O now ą kultur ę .............................................................................................................................. 20 2.1. Nowe społecze ństwo ............................................................................................................. 20 2.2. Nauka, kultura, sztuka i urbanistyka zniewolona .................................................................. 21 2.2.1. Nauka ............................................................................................................................. 21 2.2.2. Wydawnictwa i literatura .............................................................................................. 22 2.2.3. Architektura ................................................................................................................... 24 2.2.4. Teatr ............................................................................................................................... 24 2.2.5. Muzyka i radio ............................................................................................................... 25 2.2.6. Sztuki plastyczne ........................................................................................................... 27 2.2.7. Kinematografia .............................................................................................................. 28 2.3. Cenzura .................................................................................................................................. 33 3. Realizm socjalistyczny ...................................................................................................................... 38 3.1. Definicja socrealizmu ............................................................................................................ 38 3.2. Program ................................................................................................................................. 39 3.3. Problemy socrealizmu ........................................................................................................... 41 3.3.1. Walka z formalizmem, naturalizmem i kosmopolityzmem ........................................... 41 1 2017 ec0731607f535e5eb3c0ebb1bb5def6d 2017-08-31 20:54:03 6 / 157 3.3.2. Typowo ść kontra schematyzm ...................................................................................... 43 3.4. Nowy człowiek w nowym świecie ........................................................................................ 44 3.5. Struktura utworów socrealistycznych .................................................................................... 47 3.5.1. Konflikt ......................................................................................................................... 47 3.5.2. Wróg .............................................................................................................................. 47 3.5.3. Pozytywny bohater ........................................................................................................ 48 3.5.4. Nowomowa ................................................................................................................... 50 3.5.5 Świat przedstawiony ..................................................................................................... 51 4. Filmy fabularne polskiego socrealizmu ............................................................................................. 53 4.1. Wst ęp do analizy filmu .......................................................................................................... 53 4.2. Filmy okupacyjne, czyli rozliczenia z histori ą ...................................................................... 54 4.2.1 Słowo wst ępne .............................................................................................................. 54 4.2.2. Zakazane piosenki ......................................................................................................... 55 4.2.3. Ostatni etap .................................................................................................................... 60 4.2.4. Ulica Graniczna ............................................................................................................. 63 4.2.5. Za wami pójd ą inni ........................................................................................................ 67 4.2.6. Stalowe serca ................................................................................................................