Życzmy Sobie Kolejnych 50 Lat…

CMY CY MY CM K Y M C plakat_50_LAT_205x280_3mm.pdf 12016-01-1113:04:13

MAGAZYN FILMOWY 5 (57) / maj 2016 k olejnych 50lat… Ż yczmy sobie

ISSN 2353-6357 WWW.SFP.ORG.PL 5 (57) / maj 2016 nr 57 maj 2016 Spis treści

SFP/ZAPA 3 Fundacja Filmowa im. Władysława Ślesickiego 50 POLSCYTEMAT NUMERU Rozmowa z Magdaleną Osińską 52 SFP ma 50 lat 8 MISTRZOWIE FILMOWCY Krzysztof Kieślowski – filmy dokumentalne54 REFLEKSJE Audiowizualna historia kina 58 10 000 dni filmowej podróży60 Nie ma stolika 62

MOJA (FILMOWA) MUZYKA notacje Bartłomiej Gliniak 63 Rys. Zbigniew Stanisławski Rys. SWOICH NIE ZNACIE WYDARZENIA Anna Adamek 64 Dyplomaci w Kulturze 18 100/100. Epokaarchiwalne Polskiego Filmu NIEWIARYGODNE PRZYGODY Dokumentalnego 19 POLSKIEGO FILMU Konferencja poświęcona 300 mil do nieba 66 Krzysztofowi Kieślowskiemu w Paryżu 20 MIEJSCA FESTIWALE W POLSCE Kino Amok 68 Łodzią po Wiśle 22 Wiosna Filmów 23 STUDIO MUNKA 70 Script Fiesta 24 Animocje 25 PISF 72 Krakowski Festiwal Filmowy 26 KSIĄŻKI 74 NAGRODY Smok Smoków 28 DVD/CD 78

POLSKIE PREMIERY IN MEMORIAM 79 Kalendarz premier 30 Rozmowa z Agnieszką Glińską 32 VARIA 83 Rozmowa ze Zbigniewem Liberą 34 BOX OFFICE 91 PREMIERY PO LATACH Zazdrość i medycyna 36

plakat_50_LAT_205x280_3mm.pdf 1 2016-01-11 13:04:13 W PRODUKCJI 37 (57) / maj 2016 5 FESTIWALE ZA GRANICĄ ISSN 2353-6357 WWW.SFP.ORG.PLISSN 2353-6357 2016

maj Wilno 38 / 57 ) (

5 POLSCY FILMOWCY C

CM NA ŚWIECIE 40

CMY

K RYNEK FILMOWY

MAGAZYN FILMOWY Życzmy sobie Krakowski kolejnych 50 lat… Klaster Filmowy 44 MIPTV w Cannes 46 Rozmowa z Julianem Potrzebnym 48

Na okładce: Złota Odznaka SFP Rys. Henryk Sawka Fot. Borys Skrzyński/SFP

MAGAZYN FILMOWY nr 57/maj 2016 SFP/ZAPASFP SFP/ZAPA

Jacek Bromski Prezes SFP

Koleżanki i Koledzy! Domaradzkiego, wybrano mnie prezesem. Jak ten Jacek Bromski Za nami Walny Zjazd. Dziękuję za przedstawione czas leci! uwagi i propozycje ulepszeń, ale przede wszystkim dzię- Na początku lat 90. Wajda, Kawalerowicz, Kutz, Majew- kuję Wam wszystkim za ogromne zaufanie i powie- ski, Morgenstern, Zanussi przekazali Stowarzyszenie rzenie mi sterów Stowarzyszenia w ręce naszego pokolenia – Bajon, Filmowców Polskich na kolejne Kijowski, Falk, Machulski, Starski ponownie wybrany cztery lata. zaczęli zasiadać w Zarządzie Głów- 2016 to rok jubileuszowy, cze- nym, Domaradzki, Kidawa-Błoń- kają nas huczne obchody 50-lecia ski i ja prezesowaliśmy. Ale my powstania Stowarzyszenia Filmow- starzejemy się. Czas, żeby poko- ców Polskich. Podczas uroczystej lenie dzisiejszych czterdziesto- i gali, która odbędzie się 25 maja, pięćdziesięciolatków szykowało będziemy chcieli podziękować tym, się do przejęcia rządów w SFP. którzy przez minione półwiecze Tyle tylko, że to wymaga pracy i przyczynili się do wsławienia pol- poświęcenia się dla spraw publicz- prezesem skiej kinematografii na świecie, tym, nych. Wymaga to też pewnej wie- którzy przyczynili się do powstania dzy o sprawach Stowarzyszenia, Polskiego Instytutu Sztuki Filmo- jego zakresie działania, jego poli- wej, a także tym, którzy byli naszymi tyce, o prawie autorskim, o struk- sprzymierzeńcami w działaniach turach organizacyjnych w kinema-

na rzecz nowelizacji prawa autor- Fot. Borys Skrzyński/SFP tografii. Zachęcam Was, młodsi skiego, jako że jednym z głównych Koledzy – bierzcie czynny udział zadań SFP stała się ochrona praw autorskich filmowców. w pracach SFP. Za kilka lat zostawimy Wam bardzo W październiku minie też dwadzieścia lat, odkąd na sprawnie działającą organizację. Zróbcie coś, żeby jej Zjeździe Nadzwyczajnym SFP, po rezygnacji Jerzego nie zmarnować. SFP Jerzy Armata 23 kwietnia odbył się Walny Zjazd Stowarzyszenia Filmowców Polskich – największej i najważniejszej polskiej organizacji zrzeszającej twórców filmowych. Podsumowano minioną kadencję i wybrano nowe władze. Funkcję prezesa SFP nadal sprawować będzie Jacek Bromski – tak zadecydowali delegaci, oddając na niego ponad 90 proc. głosów. WYDAWCA Reklama Bank Millennium SA Stowarzyszenie Filmowców Polskich Julia Michałowska Konto: 44 1160 2202 0000 0001 2123 [email protected] 7014 REDAKCJA towarzyszenie Filmowców Redaktor naczelny Projekt graficzny, DTP Prezesi Honorowi SFP Polskich ma pięćdziesiąt lat. Jerzy Armata Anna Abratańska Jerzy Kawalerowicz Rodziło się przy kawiarnia- Janusz Majewski S nych stolikach, by w ciągu półwie- Zastępca Druk Andrzej Wajda redaktora naczelnego ArtDruk cza stać się prężną oraz wpływową Anna Głaszczka ul. Napoleona 4 ZARZĄD GŁÓWNY organizacją skupiającą i integru- 05-230 Kobyłka Prezes www.artdruk.com jącą całe polskie środowisko fil- Sekretarz redakcji Jacek Bromski mowe. „Tego bardzo zazdroszczą Aneta Ostrowska Nakład: 3000 egz. nam koledzy z innych krajów” – Członkowie Zarządu Redakcja tekstów i korekta Filip Bajon mówił na wstępie prezes Bromski. Adres redakcji Julia Michałowska Stowarzyszenie Filmowców Polskich Karolina Bielawska Przy okazji Walnego Zjazdu skiero- ul. Krakowskie Przedmieście 7 Dariusz Gajewski wał też niezwykle ważne słowa do Współpraca 00-068 Warszawa Witold Giersz Kuba Armata, Anna Bielak, przedstawicieli młodszego pokole- tel.: (48) 22 556 54 84 Janusz Kijowski Andrzej Bukowiecki, Józef Gębski, faks: (48) 22 845 39 08 Michał Kwieciński nia filmowców, zachęcając, by bar- Jerzy Gruza, Andrzej Haliński, e-mail: [email protected] Juliusz Machulski dziej angażowali się w sprawy SFP, Barbara Hollender, Mikołaj www.sfp.org.pl Allan Starski co doprowadzi w przyszłości do Jazdon, Janusz Kołodziej, Anna Stowarzyszenie Filmowców Polskich Michał Żarnecki Kot, Krystyna Krupska-Wysocka, Sekretariat tego, że w pełni wezmą wszelkie Andrzej Luter, Anna Michalska, ul. Krakowskie Przedmieście 7 KOMISJA REWIZYJNA najważniejsze sprawy organizacji Dagmara Romanowska, Ola Salwa, 00–068 Warszawa Zbigniew Domagalski w swoje ręce. Jak oni przed laty, Grzegorz Wojtowicz, Anna tel.: (48) 22 845 51 32, Ewa Jastrzębska tzn. pokolenie Jacka Bromskie- Wróblewska, Artur Zaborski, Marcin (48) 22 556 54 40 Łukasz Mańczyk Janusz Chodnikiewicz, Janusz Kijowski, Jacek Bromski Zawiśliński, Stanisław Zawiśliński, faks: (48) 22 845 39 08 Irena Strzałkowska go, Juliusza Machulskiego, Alla- i prof. Elżbieta Traple

Paweł Zwoliński e-mail: [email protected] Krzysztof Tchórzewski na Starskiego, Filipa Bajona – do Fot. Borys Skrzyński/SFP

2 MAGAZYN FILMOWY nr 57/maj 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 57/maj 2016 3 SFP/ZAPA SFP/ZAPA

nizowanie i otaczanie patronatem wielu prestiżowych festiwali itd., itp. Trudno w tak krótkim tekście nawet wymienić wszystkie cenne inicjatywy. We wstępie do wydanego Rozszerzony w formie książeczki sprawozdania Zarządu Głównego, z działal- ności SFP za okres 26 listopada 2011 – 23 kwietnia 2016, Jacek Bromski napisał: „Mądra organi- zbiorowy zarząd zacja nie ogranicza się do dbania o status quo, ale odważnie patrzy w przyszłość. Reagując z wyprze- dzeniem na nadchodzące zagro- żenia i wyzwania. Doświadczenie nie tylko ostatnich czterech lat, Obrady Walnego Zjazdu ale także jubileuszowego półwie-

Fot. Borys Skrzyński/SFP szansą cza, dowodzi, że Stowarzyszenie czy Filmowców Polskich jest właśnie dziś aktywnie działających w Za- nie o sile płynącej ze wspólnoty. zyjnej. O dokonaniach Zarządu takim ugrupowaniem. Wsłuchując rządzie Głównym SFP. I o tej wspólnocie, umiejętności Głównego mówił Jacek Brom- się z uwagą w potrzeby całego śro- Walny Zjazd zgromadził rekor- zmobilizowania się i wzajem- ski (prezes), o sprawach prowa- dowiska, stanowi najlepszą gwa- dową liczbę członków Stowarzy- nego zintegrowania – mimo róż- dzonych przez Sąd Koleżeński – rancję obrony interesów polskiego szenia. Reprezentacyjna sala kon- nicy poglądów – mówił Andrzej Marek Piestrak (przewodniczący), kina i jego twórców. Jednak, aby ferencyjna warszawskiego hotelu Wajda, prezes honorowy SFP. Wła- a o pracy Komisji Rewizyjnej – móc skutecznie realizować nakła- zagrożeniem Hilton sprostała oczekiwaniom, śnie ta umiejętność maszerowa- Zbigniew Domagalski (członek dane na nie zadania, Stowarzysze- zresztą takie tłumy filmowców nia w jednym zgodnym szeregu komisji, od 14.05.2014 – przewod- nie potrzebuje ludzi chcących widziała już podczas grudnio- doprowadziła do załatwienia wielu niczący). Sprawozdania zgroma- z pasją oddać się pracy na rzecz wego spotkania opłatkowego, zor- niezwykle ważnych dla środowi- dzeni przyjęli niemal jednogło- naszego wspólnego dobra”. ganizowanego przez SFP. Obrady ska spraw, z Ustawą o kinemato- śnie (ponad 95 proc. głosów). I takich ludzi wybrano. Jacek poprowadził niezwykle sprawnie – grafii i powołaniem na jej pod- Trudno się dziwić, wszak doko- Bromski rozpoczyna zatem jako z domieszką inteligentnego dow- stawie Polskiego Instytutu Sztuki nania są imponujące: zarządza- prezes szóstą, a piątą pełną kaden- dla SFP-ZAPA? cipu – Janusz Kijowski, a wszelkie Filmowej na czele, czego zazdrosz- nie prawami autorskimi (ZAPA), cję (w 1996 roku zastąpił na stano- głosowania, dzięki wyspecjalizo- czą nam na całym świecie. W jed- walka z tzw. otwartystami i działal- wisku prezesa ówczesnego szefa wanej firmie i jej aparaturze, prze- ności celów i mobilizacji całego nością piracką, Dom Pracy Twór- SFP Jerzego Domaradzkiego, Dominik Skoczek biegały szybko i bez zakłóceń. środowiska do ich realizacji upa- czej w Kazimierzu Dolnym, nowa który wyjechał za granicę). Do Pełnomocnik SFP-ZAPA Po przywitaniu licznie przyby- truje Wajda największą siłę SFP. siedziba SFP przy ulicy Pańskiej nowego Zarządu Głównego weszli: łych członków SFP, z dwoma pre- „Jeśli dalej tak będzie, to możemy 85, efektowna i efektywna repre- Filip Bajon, Karolina Bielawska, zesami honorowymi – Andrzejem dokonać jeszcze wielu wielkich zentacja środowiska filmowego Dariusz Gajewski, Witold Giersz, Wajdą i Januszem Majewskim – na rzeczy” – zakończył swoją gromko w kraju i za granicą, rozwój ser- Janusz Kijowski, Michał Kwieciń- Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego przy okazji wdrożenia czele, prezes Bromski przypomniał oklaskiwaną wypowiedź. wisu internetowego SFP, „Maga- ski, Juliusz Machulski, Allan Star- przepisów dyrektywy o zbiorowym zarządzaniu prawami analizuje w kilku słowach o samej istocie Zanim odbył się wybór władz zynu Filmowego”, wirtualnych baz ski, Michał Żarnecki; do Komisji Stowarzyszenia. Dzisiaj liczy około Stowarzyszenia na nową kaden- „Aktorzy polscy” i „Filmowcy pol- Rewizyjnej: Zbigniew Domagal- możliwość wprowadzenia w Polsce tzw. rozszerzonych licencji zbiorowych. 1800 członków. Reprezentują oni cję, przedstawiono skondenso- scy”, atrakcyjny program Polskie ski, Ewa Jastrzębska, Łukasz Mań- różnorodne rodzaje (fabuła, doku- wane sprawozdania z działal- Kino Młodego Widza, fanta- czyk, Irena Strzałkowska, Krzysz- ment, animacja) i zawody filmowe ności Zarządu Głównego, Sądu styczna działalność Studia Munka, tof Tchórzewski. W skład Zarządu dniach 16-17 marca cji przedstawiciele administracji lania takich licencji z rozszerzonym czas bowiem twórca musi samo- (reżyserzy, scenarzyści, operato- Koleżeńskiego oraz Komisji Rewi- a także kina Kultura, współorga- wejdą ponadto reprezentanci Sek- Ministerstwo wspól- rządowej tych państw dzielili się skutkiem mają wyłącznie organi- dzielnie podjąć próbę uzyskania rzy, montażyści, animatorzy, sce- cji i Kół, których władze muszą Wnie ze Światową Orga- swoimi doświadczeniami z funk- zacje reprezentatywne dla danego wynagrodzenia od nadawcy lub nografowie, dekoratorzy wnętrz, zostać wybrane w okresie nie nizacją Własności Intelektualnej cjonowania nowych przepisów. rodzaju utworów (np. audiowizu- dystrybutora. kostiumografowie, charaktery- dłuższym niż dwa miesiące od (WIPO) zorganizowało między- Rozszerzone licencje zbiorowe alnych), co w praktyce oznacza, Uważa się, że ECL jest jednym zatorzy, kompozytorzy, reżyse- Walnego Zjazdu Stowarzyszenia. narodową konferencję w tej spra- (ECL – extended collective licen- że muszą one reprezentować zna- z najbardziej skutecznych mecha- rzy, operatorzy oraz montażyści „Czeka nas dużo pracy. Być wie. Poddano analizie szczegóło- sing) to model prawny, w którym czącą liczbę autorów danej kate- nizmów nabywania praw autor- dźwięku, kaskaderzy, aktorzy, spe- może znacznie bardziej inten- we rozwiązania prawne funkcjonu- organizacja zbiorowego zarządza- gorii (np. reżyserów czy scenarzy- skich, co ma ogromne znaczenie cjaliści od efektów specjalnych, sywnej, niż miało to miejsce przy jące przede wszystkim w krajach nia (OZZ) negocjuje i zawiera na stów filmowych). W systemie ECL, dla prawidłowego funkcjonowa- producenci, kierownicy produkcji, okazji walki o Ustawę o kinemato- skandynawskich, gdzie w latach zasadzie dobrowolności umowy ze względu na jego dobrowolny nia przemysłów kreatywnych. a także krytycy, historycy i publi- grafii. Bądźmy zatem gotowi, bo 60. poprzedniego wieku wprowa- licencyjne z użytkownikami praw charakter, twórcy zachowują prawo W krajach skandynawskich roz- cyści filmowi). Każdego roku do już niedługo ponownie będziemy dzono ten model prawny. W ostat- autorskich. Skutek takiej umowy do tzw. opt-out, czyli mogą zdecy- szerzone licencje zbiorowe stoso- SFP wstępuje ok. 80 osób, choć musieli pokazać siłę i jedność nich latach elementy rozszerzo- podlega ustawowemu rozszerze- dować, że o wykonywaniu swoich wane są na praktycznie każdym zapewne kierują nimi nieco inne naszego środowiska!” – podsu- nego zbiorowego zarządu zostały niu na tych uprawnionych, któ- praw będą decydować samodziel- polu eksploatacji objętym zbioro- motywy niż przed półwieczem, mował sprawozdanie z działal- również wprowadzone w Wielkiej rzy ani nie są członkami OZZ, nie. W praktyce funkcjonowania wym zarządem. W Europie (w tym kiedy Stowarzyszenie powstawało. ności w minionych latach Jacek Brytanii, Czechach, Słowacji oraz ani nie powierzyli OZZ swoich organizacji skandynawskich zdarza w Polsce) dotychczas stosowane Wyniki głosowania na prezesa SFP Ale nadal łączy ich przeświadcze- Fot. Borys Skrzyński/SFP Bromski. na Węgrzech. Podczas konferen- praw w zarząd. Prawo do udzie- się to jednak bardzo rzadko, wów- były inne modele zbiorowego

4 MAGAZYN FILMOWY nr 57/maj 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 57/maj 2016 5 SFP/ZAPA SFP/ZAPA

to model oparty na założeniu, że korzystanie (eksploatowanie) twórczości może być dokonywane w okresie obowiązywania praw Przełomowy rok majątkowych wyłącznie w oparciu o zgodę twórcy, którego w przypadku dzieła osieroconego zastę- puje reprezentująca go z mocy ustawy organizacja zbiorowego dla organizacji zarządzania. Jest to rozwiązanie wspierające udostępnianie dzieł osieroconych również dla celów komercyjnych i najkorzystniejsze dla użytkowni- zbiorowego zarządzania ków, którzy nabywając licencję od organizacji zbiorowego zarządza- nych krajach. Wdrożenie dyrekty- nia, mają pewność prawną, że nie 10 kwietnia tego roku minął termin wyznaczony na implementację wy wymusi także zmiany w struk- zgłosi się do nich po latach twórca dyrektywy 2014/26/UE w sprawie zbiorowego zarządzania turze wewnętrznej SFP, szcze- z roszczeniami. Procedurę poszu- gólnie istotne będą te dotyczące kiwania uprawnionych biorą na prawami autorskimi i prawami pokrewnymi oraz udzielania licencji członkostwa w OZZ i organizowa- siebie OZZ. Interesy twórcy zabez- wieloterytorialnych dotyczących praw do utworów muzycznych do nia walnych zgromadzeń. pieczone są przez system opt-out. Ministerstwo Kultury interesuje

Fot. Kuba Kiljan/SFP Fot. Kuba Uprawniony, jeśli zostałby usta- korzystania online na rynku wewnętrznym. się również charakterystycznym lony, powinien zostać indywidu- dla krajów nordyckich systemem zarządu. W Polsce wynagrodze- Czy zatem model rozszerzo- Korzyści z ECL widoczne są alnie zawiadomiony o określonej uż teraz wiadomo, że Polska przepisów dyrektywy w Polsce. Py- kającym wielu aspektów funkcjo- tzw. rozszerzonych zbiorowych linia z reemisji oraz ustanowione nego zbiorowego zarządu może szczególnie przy dyskusji na umowie. Powinien mieć przy tym dokona transpozycji przepi- tania zadane przez Ministerstwo nowania organizacji zbiorowego cencji, które uzupełniająco mogły- w art. 70 ust. 21 Ustawy o prawie być korzystny dla polskich twór- temat wykorzystania dzieł osie- ograniczony okres czasu wyzna- Jsów dyrektywy ze sporym świadczą o tym, że rozważane są zarządzania. Zmierza ona przede by zostać wprowadzone w Polsce autorskim i prawach pokrewnych ców? Jeżeli miałby zostać wprowa- roconych, czyli utworów obję- czony na możliwość złożenia opóźnieniem. Ministerstwo Kul- różne scenariusze, w tym również wszystkim do ujednolicenia stan- obok istniejącego obecnie przy- (w zakresie nadawania, wyświetla- dzony zamiast istniejącego obecnie tych jeszcze ochroną przez prawo oświadczenia o wystąpieniu z sys- tury i Dziedzictwa Narodowego ukształtowanie całego systemu dardów w zakresie przejrzystości musowego zbiorowego zarządu. nia w kinach, odtwarzania i zwie- obligatoryjnego zarządu, to z pew- autorskie, ale co do których nie temu. W przypadku odnalezienia zaczyna dopiero przygotowywać zbiorowego zarządzania od po- działania OZZ i nadzoru ze strony Piszemy o tym szerzej w poprzed- lokrotniania na nośnikach) oraz nością byłby to krok w tył i pod- można ustalić właściciela praw się twórcy już po zawarciu umowy, się do tego trudnego procesu. Pod czątku. Byłby to niebezpieczny organów państwowych. Dyrekty- nim artykule, a w kolejnych nu- opłaty z tytułu tzw. czystych nośni- stawa do renegocjacji wszystkich lub nie można się z nim porozu- miałby on zagwarantowane przez koniec stycznia ogłoszono wstęp- scenariusz dla SFP-ZAPA, któ- wa narzuca nowy model zbioro- merach „Magazynu Filmowego” ków tradycyjnie dochodzone są kontraktów zawartych dotychczas mieć w celu uzyskania zgody na OZZ wynagrodzenie za dotych- ne konsultacje, których celem by- remu będziemy się zdecydowa- wego zarządu, w którym rolę OZZ będziemy się starać przybliżać przez OZZ w modelu obowiązko- przez OZZ z użytkownikami. Ozna- korzystanie. Przyjęta w roku 2012 czasową eksploatację, a jeśli zde- ło zasięgnięcie opinii zaintereso- nie przeciwstawiać. mogą przejmować podmioty ko- poszczególne zagadnienia wego zbiorowego zarządu (obli- czałoby to paraliż rynku i zapewne dyrektywa unijna o dziełach osiero- cydowałby się na zrealizowanie wanych środowisk co do postu- Sama dyrektywa jest obszernym mercyjne (agenci i spółki handlo- związane z wdrożeniem dyrektywy gatory collective licensing). Usta- konieczność przeprowadzenia conych pozwoliła w wąskim zakre- opcji opt-out, to również mógłby lowanych kierunków wdrożenia dokumentem legislacyjnym doty- we), także działające obecnie w in- o zbiorowym zarządzaniu. D.S. wowo zagwarantowane zostało ponownie kosztownych procesie korzystać z tych utworów na to zrobić w określonych ustawowo obligatoryjne pośrednictwo OZZ sów o należne twórcom tantiemy. podstawie dozwolonego użytku. oknach czasowych. OZZ brałyby w umowach zawieranych z użyt- Rozszerzone licencje zbiorowe Dyrektywa nie rozwiązała jednak przy tym na siebie odpowiedzial- kownikami, co jest wygodną kon- mogłyby natomiast z powodze- praktycznie żadnych problemów ność za ewentualne roszczenia, Koleżanki i Koledzy, strukcją, jeszcze bardziej korzystną niem stać się uzupełnieniem istnie- związanych z korzystaniem z nie- zwalniając przy tym z odpowie- w tym numerze „Magazynu…” znajdziecie jak zwykle wiele interesujących tekstów, do których dla uprawnionych niż ECL. OZZ jącego obecnie w Polsce systemu dostępnego dziś dorobku kultu- dzialności użytkowników. Przyjęcie lektury zachęcam, ale dla mnie osobiście najciekawszy jest temat numeru: „SFP ma 50 wyposażone zostały w silny usta- zbiorowego zarządu. Uważam, że rowego. Poprzez skomplikowanie takiego modelu przy udostępnia- lat”. Anna Wróblewska opisała, jak zaraz po zakończeniu wojny, filmowcy przedwo- wowy mandat do negocjowania w polskich warunkach system ECL procedury obowiązkowo przepro- niu dzieł osieroconych pozwoli- jenni i ci, którzy dopiero rozpoczynali swoją filmową przygodę, podjęli się reakty- w imieniu autorów stawek z użyt- pozwoliłby organizacjom zbioro- wadzanego tzw. starannego poszu- łoby z nich korzystać w pełnym wowania rodzimej kinematografii. W tych czasach w kinach był głównie reper- kownikami praw, którzy najczęściej wego zarządzania dalej się rozwi- kiwania uprawnionych, którego zakresie przez wszystkie zaintere- tuar zagraniczny; miałam 14 lat, gdy obejrzałam jakiś angielski film historyczny. wszelkimi sposobami próbują uni- jać, uprościć proces udostępniania mają dokonywać nieprzygotowane sowane instytucje i podmioty oraz Nie pamiętam tytułu, ale pamiętam, jak wielkie zrobił na mnie wrażenie, i jak kać płacenia tantiem. Przepisy pol- dzieł, a także umożliwić dochodze- do tego instytucje kultury, a także na wszystkich polach eksploatacji, poczułam, że to jest właśnie to, czym chcę się w życiu zajmować. Zaraz po matu- skiej ustawy wprowadzają przymus nie wynagrodzeń dla twórców z pól wąską możliwość późniejszej eks- z pożytkiem przede wszystkim dla rze pojechałam do Łodzi, na studia do Szkoły Filmowej, i od tego czasu moje kontaktowania z OZZ, które mogą eksploatacji dotychczas nie tantie- ploatacji tych utworów, przepisy konsumentów. życie na trwałe związało się z kinematografią. Pamiętam z tego początkowego pobierać wynagrodzenia również mizowanych. W przypadku SFP- w dużej mierze pozostały martwe. To tylko jeden z przykładów okresu, jak tworzyły się Zespoły Filmowe, pierwsze struktury Stowarzyszenia, w imieniu twórców bezpośrednio -ZAPA dodatkowe korzyści dla Do dnia dzisiejszego nie można zastosowania ECL w praktyce. ale tekst Ani przypomina również historie, o których się zapomniało lub takie, przez siebie niereprezentowanych. twórców można byłoby uzyskać swobodnie korzystać z osieroco- Jest to elastyczny mechanizm, o których po prostu nie wiedzieliśmy. Przecież SFP w dzisiejszym kształcie to Twórcy dodatkowo mają zagwa- przy objęciu zbiorowymi licencjami nych utworów audiowizualnych, co który może usprawnić przy wspar- lata walki, często walenia głową w mur, „nadgryzania” komunistycznego betonu rantowaną ustawowo ochronę utworów osieroconych, utworów bardzo wstrzymuje procesy digi- ciu organizacji zbiorowego zarzą- małymi zwycięstwami. To, co dla mnie najważniejsze – to fakt, że w tych działa- przed utratą swojego prawa do niedostępnych w handlu, zbiorów talizacyjne. dzania wiele procesów licencyj- niach zawsze byliśmy razem, bez względu na poglądy czy własne ambicje. Tak tantiem, co w polskich warun- archiwalnych mediów publicznych, SFP-ZAPA już podczas dyskusji nych i ułatwić korzystanie z dóbr jest do dziś i w tym tkwi siła SFP. A dla mnie osobiście wielkim powodem do dumy

kach częstych prób wymuszania korzystania dla celów edukacyj- nad wdrożeniem przepisów dyrek- kultury. System obowiązkowego jest fakt, że mogłam w tej historii Stowarzyszenia brać udział…, i że Ania w swoim arty- Fot. Kędzierska/SFP Adrianna przez silniejsze podmioty (produ- nych poza dozwolonym użytkiem tywy w Polsce proponowało przy- zbiorowego zarządu jest bez wąt- kule o mnie wspomina. Bardzo dziękuję! centów lub nadawców) zrzekania oraz niektórych form eksploata- jęcie modelu korzystania z dzieł pienia korzystniejszy dla twórców, Pozdrawiam się wszystkich praw na etapie pro- cji utworów przy użyciu nowych osieroconych w szerszej wersji niż ale przy braku możliwości jego roz- dukcji filmu gwarantuje im przy- technologii (np. Catch-up TV czy proponują przepisy unijne, który szerzenia na inne pola, ECL może Krystyna Krupska-Wysocka szłe wpływy z tantiem. Network PVR). mógłby być zbliżony do ECL. Jest być interesującą alternatywą.

6 MAGAZYN FILMOWY nr 57/maj 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 57/maj 2016 7 Temat numeru: SFP ma 50 lat Anna Wróblewska: „Oni walczą o rangę zawodu filmowca” „Oni walczą o rangę zawodu

filmowca” Jerzy Kawalerowicz i Andrzej Wajda – Forum SFP na 4. FPFF w Gdańsku, 1977

„Podstawowy obowiązek artysty wobec polskiej Press Foto Fot. Zbigniew Kosycarz/Kosycarz rzeczywistości, to obowiązek mówienia prawdy”. Słowa zy jednak naprawdę jeste- artystyczne. Od pięćdziesięciu da Ordyńskiego nawet w mało naszą ambicją było stworzenie za- śmy zintegrowani jako śro- lat funkcję spoiwa pełni Stowa- stabilnych dla kultury czasach II plecza dla środowiska filmowego, Andrzeja Wajdy, wygłoszone na Forum Stowarzyszenia Cdowisko? Pewnie znalazło- rzyszenie Filmowców Polskich. Rzeczpospolitej umiały skutecznie które miałoby swoje znaczenie by się mnóstwo przykładów na od- Jak przypomina Konrad J. walczyć o interesy zarówno swoich i wartość. Postanowiliśmy zało- Filmowców Polskich w Gdańsku w 1980 roku, mimo parcie tej tezy. Walczymy między Zarębski w spisanej przez siebie członków, jak i szybko rozwijającej żyć własne Stowarzyszenie – przy sobą o – ciągle bardzo skromne – kilka lat temu historii SFP, nowa się branży filmowej. Z perspekty- pewnym poparciu władz, które upływu lat nie tracą na aktualności. Wciąż powtarzane, pieniądze publiczne i prywatne; organizacja wyrosła na gruncie wy czasu fundamentalną rolę nale- wierzyły, że będą wywierać wpływ obrażamy się, jeśli nasz film nie całkiem okazałej tradycji stowa- żałoby przypisać Stowarzyszeniu na nasze decyzje” – wspominał Je- przywoływane, cytowane, przypominają o tradycji polskiego zostanie przyjęty na Festiwal Fil- rzyszeniowej, niesłusznie dzisiaj Miłośników Filmu Artystyczne- rzy Kawalerowicz, pierwszy prze- mowy w Gdyni, a, jeśli już znalazł zapomnianej. Członkowie-założy- go „Start”, wówczas tworu cokol- wodniczący SFP (bo tak wówczas kina: o fundamentach polskiej szkoły filmowej i kina się w Konkursie Głównym, obra- ciele SFP wywodzili się z filmowej wiek ekscentrycznemu. Jednakże nazywano tę funkcję). żamy się, jeśli nie dostał Złotych sekcji SPATiF-u, którą opuścili to „startowcy” po drugiej wojnie Zjazd założycielski Stowarzy- moralnego niepokoju, ale także o sile, jaką dała polskim Lwów. Obrażamy się na kolegów, „za porozumieniem stron” i we światowej tworzyli struktury pol- szenia Filmowców Polskich odbył negatywnie oceniających nasz względnej harmonii. Ale historia skiej kinematografii, oni doprowa- się z 29 na 30 maja 1966 roku. Wte- twórcom integracja środowiska filmowego. film w konkursach dotacyjnych. samorządu filmowego sięga już dzili do utworzenia Związku Reali- dy wybrano też pierwszy, histo- Czasem nawet spotykamy się po dwudziestolecia międzywojen- zatorów Filmowych. Powołując się ryczny Zarząd. Funkcję wicesze- przeciwnych barykadach w sądzie. nego. Zapomniane dzisiaj organi- na ideę samorządu twórczego, do- fów delegaci powierzyli: Wandzie Czy jednak te liczne konflikty zacje: Związek Polskich Zrzeszeń prowadzili w końcu do powstania Jakubowskiej, Jerzemu Bossakowi i antagonizmy są naszą istotną Teatrów Świetlnych, Polski Zwią- Zespołów Filmowych. Oni – i ich i Stanisławowi Różewiczowi. Se- Anna Wróblewska słabością? W kluczowych, histo- zek Przemysłowców Filmowych, pierwsi wychowankowie – byli tak- kretarzem został Czesław Petelski, rycznych momentach filmowcy Polski Związek Producentów Fil- że założycielami Stowarzyszenia skarbnikiem – Jerzy Rutowicz. Do umieli mówić wspólnym głosem mowych, Związek Producentów Filmowców Polskich. Zarządu weszli także: Jerzy Hoff- i nie bali się konsekwencji – po- Filmów Krótkometrażowych, Sto- „O powstaniu Stowarzyszenia man, Tadeusz Konwicki, Jerzy Ko- Temat numeru: litycznych czy ekonomicznych. warzyszenie Realizatorów i Tech- zadecydowała potrzeba zjedno- towski i Jerzy Wójcik. „Uważałem, Nie bez przyczyny twórcy filmowi ników Filmowych, a w końcu Na- czenia środowiska filmowego. Nie że Stowarzyszenie powinien po- SFP ma 50 lat uważani są za najsilniejsze i naj- czelna Rada Przemysłu Filmowe- mieliśmy żadnej wspólnej trady- prowadzić ktoś z reżyserów przed- bardziej skuteczne środowisko go pod przewodnictwem Ryszar- cji w przeciwieństwie do ZASP-u, wojennego zgrupowania »Start«,

8 MAGAZYN FILMOWY nr 57/maj 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 57/maj 2016 9 Temat numeru: SFP ma 50 lat Anna Wróblewska: „Oni walczą o rangę zawodu filmowca”

musiało już wkrótce zmierzyć się czym wyładowaniem nastrojów. sto ostra, bezpardonowa i przy roku siedzieliśmy okrakiem na Stowarzyszenia, aby sprawdzić, z haniebnymi wydarzeniami mar- (....) lepszy film niż strajk” – pod- otwartej kurtynie, bowiem w obec- naszym »murze« i dziobaliśmy czy nasi koledzy mają odpowied- cowymi. Andrzej Żuławski gorzko sumował ówczesny minister kul- ności dziennikarzy, zapraszanych go naszymi kamerami, naszymi nie warunki do robienia zdjęć, czy konkludował, że oto ofiarą machi- tury Józef Tejchma. przez SFP”. mikrofonami, naszymi sklejarka- nie napotykają na jakieś ograni- ny padli ci, którzy tworzyli i Zespo- „Stowarzyszenie było zawsze Nie udało się władzy skłócić mi do montażu...”. czenia. Symptomatyczne było ły, i powojenną kinematografię. wielką podporą dla środowiska filmowców poprzez przyznanie to, że my, twórcy filmowi, weszli- „Dlatego nie zapomnę zebrania filmowego, ponieważ nigdy nie Złotych Lwów Barwom ochron- „Telewizja kłamie, a kino śmy na salę obrad Stoczni Leni- w 1968 roku, na którym zostali na- podważało zasady działania Ze- nym Krzysztofa Zanussiego, przy mówi prawdę” na, natomiast telewizję robotnicy piętnowani, głównie przez Bohda- społów Filmowych – mówił An- jednoczesnym całkowitym po- W 1975 roku ruszyło Koło Mło- wyprosili za drzwi – bo telewizja na Porębę” – wspominał. W 1970 drzej Wajda – a we władzach Sto- minięciu Człowieka z marmuru dych SFP. Z jednej strony było kłamie, a kino mówi prawdę” – roku II Walny Zjazd SFP skreślił warzyszenia znaleźli się również Andrzeja Wajdy. A tymczasem wyrazem wsparcia środowiska mówił obecny prezes honorowy. z powodu „rezygnacji z obywatel- kierownicy artystyczni Zespołów, gościem Forum był nowy wice- dla młodych twórców, a z dru- Dzięki temu możemy nie tylko stwa polskiego” kilkunastu wybit- które były fundamentalną podsta- minister kultury Janusz Wilhel- giej – dotkliwie kąsającą władzę oglądać dzisiaj historyczne sce- nych filmowców, którzy zostali wą polskiej kinematografii i stały mi, wielbiciel telewizji, szczerze strukturą organizacyjną. Coraz ny ze strajku. Z tych materiałów zmuszeni do wyjazdu z Polski, jak: się swego rodzaju zaporą między filmu i filmowców nienawidzący. głośniej słychać było – i w życiu powstał jeden z najsłynniejszych Aleksander Ford, Jerzy Lipman, politycznym kierownictwem kine- Z wzajemnością zresztą. Opór, ja- społecznym, i na ekranie – nowe polskich dokumentów – Robotni- Kurt Weber czy założyciel Szko- matografii a twórcami. (....) Kawa- ki dali mu filmowcy, sprzeciwia- pokolenie reżyserów, których dzi- cy ’80 Andrzeja Chodakowskie- ły Filmowej w Łodzi prof. Jerzy lerowicz, który przez lata był na- jący się w gruncie rzeczy cenzu- siaj zaliczamy do twórców kina go i Andrzeja Zajączkowskiego, Toeplitz. Przewodniczącym SFP szym prawdziwym reprezentan- rze, upodleniu i zamordyzmowi, moralnego niepokoju – Krzysztof chwilę później pokazywany na pozostał Jerzy Kawalerowicz, ale tem, robił co tylko było możliwe należy do najsilniejszych branżo- Zanussi, Wojciech Marczewski, Festiwalu Polskich Filmów Fabu- zmienili się jego zastępcy, który- w tamtych warunkach”. „W latach wych legend. „Wilhelmi był zasko- Krzysztof Kieślowski, Agniesz- larnych w Gdańsku. mi zostali: Czesław Petelski, Sta- 70. władza liczyła się z głosem Sto- czony. Nie rozumiał, co się stało. ka Holland, Janusz Zaorski, Fe- „Solidarność była urzeczywist- nisław Różewicz i Jerzy Dmow- warzyszenia Filmowców. Kiedyś Nigdy nie przypuszczał, że całe liks Falk. W 1978 roku prezesem nieniem naszych nadziei na wolną ski. Zespoły Filmowe pierwszej urzędnik z ministerstwa, pan Ja- kadencji zlikwidowano, a na ich nas, zapytał mnie, co będzie da- miejsce powołano nowe, ale po- lej. Powiedziałam, że będziemy zbawione większości uprawnień bili głową w ten mur, aż pęknie” – Andrzej Wajda za jeden z najważniejszych faktów w historii realizacyjnych. skwitowała Barbara Pec-Ślesicka. Stowarzyszenia uważa rejestrację strajków w Stoczni Cztery lata musiały upłynąć, III Walny Zjazd w 1974 wybrał by filmowcy mogli odzyskać zapo raz kolejny na szefa SFP Jerze- Gdańskiej. Organizacji udało się wcześniej przekonać brane kompetencje zespołowe, go Kawalerowicza. Jego zastępca- a zahamowana po wydarzeniach mi zostali: Krzysztof Winiewicz, władzę, żeby wydarzenia te były filmowane kamerami SFP. marcowych kinematografia mogła Mirosław Kijowicz i młody, obie- „W 1980 roku przeszedłem przez bramę Stoczni jako prezes z powrotem nabrać tempa. Kino cujący reżyser Krzysztof Zanussi. było oczkiem w głowie zarówno Rok ten jest w historii SFP szcze- Stowarzyszenia, aby sprawdzić, czy nasi koledzy mają nowego I sekretarza KC PZPR gólnie ważny, gdyż właśnie wtedy odpowiednie warunki do robienia zdjęć, czy nie napotykają na Edwarda Gierka, jak i premiera udało się w końcu doprowadzić, Piotra Jaroszewicza. Nominacje w wyniku wyważonych pertrak- jakieś ograniczenia. Symptomatyczne było to, że my, twórcy do Oscara dla Potopu Jerzego tacji z władzami, do powołania Hoffmana,Ziemi obiecanej An- Festiwalu Polskich Filmów Fabu- filmowi, weszliśmy na salę obrad Stoczni Lenina, natomiast drzeja Wajdy oraz Nocy i dni Je- larnych w Gdańsku. Inicjatywa fil- telewizję robotnicy wyprosili za drzwi – bo telewizja kłamie, Krzysztof Kieślowski – Forum SFP na 4. FPFF rzego Antczaka były sygnałem, mowców zbiegła się z pomysłem w Gdańsku, 1977 że oto kształtuje się mocna marka Lucjana Bokińca, szefa DKF „Żak”. a kino mówi prawdę” – mówił obecny prezes honorowy.

Fot. Zbigniew Kosycarz/Kosycarz Foto Press Foto Fot. Zbigniew Kosycarz/Kosycarz narodowa. „Jako środowisku jest Zezwalając na organizację narodo- nam potrzebny bezpośredni, sta- wego festiwalu, władza liczyła na ludzi walczących o ambitny polski łem temu wyraz również w życiu chodniej Europy. Fotograf CAF ły kontakt z politykami, by unik- kontrolowane i posłuszne składy środowisko filmowe opowie się SFP został wybrany Andrzej Waj- Polskę” – podsumował Wajda. Te film” – przyznawał 50 lat temu Sta- społecznym, także jako współza- w 1975 roku zarejestrował taką oto nąć różnic w ocenie sytuacji czy jurorskie oraz właściwe werdykty. przeciwko niemu” – mówił Ja- da, a funkcje wiceprezesów objęli: dwa lata filmowcy wspominają ja- nisław Różewicz. – „Bohdziewicz, łożyciel i prezes Stowarzyszenia scenę. Po warszawskich ulicach poszczególnych filmów” – mówił I tu się – oczywiście – przeliczyła, nusz Zaorski, zwracając uwagę Krzysztof Winiewicz, Krzysztof ko „gorączkę” (nomen omen, taki Ford, Jakubowska, Wohl, Zarzyc- Filmowców Polskich. Myślę też, spacerują sobie dwaj dżentelme- oględnie Kawalerowicz w rozmo- gdyż festiwal gdański był areną, na to, że wówczas ramię w ramię Kieślowski i Krzysztof Zanussi. tytuł miał film Agnieszki Holland, ki... Różnili się światopoglądem, że byłem prezesem tego stowa- ni: Jerzy Kawalerowicz i Miche- wie z „Kinem” w 1973 roku. Tylko jak to smacznie określi Janusz Za- stanęli obok siebie „niepokorni” Jerzy Kawalerowicz objął funk- który w 1981 roku wygrał FPFF). ale w jednym byli zgodni – w Pol- rzyszenia przez trzy kadencje nie langelo Antonioni. Kawalerowicz tyle... i aż tyle. W dużym uproszcze- orski, nieopisanych afer. i „towarzysze”. „Jedyna okazja, cję prezesa honorowego. Władza, Na ówczesnych gdańskich i kra- sce potrzebny jest film artystyczny ze względu na przynależność par- to ten bardziej elegancki. niu można powiedzieć, że w okre- „Z czasem dyskusje między żeby przyłożyć władzy. Wykrzy- najkrócej mówiąc, zachwycona kowskich festiwalach wszystko walczący z tandetną »branżą«. To tyjną, ale dlatego, że koledzy mieli Budowa struktur SFP trwała kil- sie PRL-u główną rolą SFP była władzą i środowiskiem przenio- czeć jej w twarz co nas naprawdę zmianą nie była. było ważniejsze, niż filmy. Jed- ich wkład i upór przyczyniły się do mnie zaufanie” – mówił Jerzy ka lat. Początkowo działały cztery walka z cenzurą prewencyjną, ob- sły się na Fora Stowarzyszenia Fil- boli. Więc krzyczeliśmy...” – pod- Czas próby sił dopiero miał nocześnie narastał kryzys ekono- do tego, że dzisiaj powstaje Sto- Kawalerowicz. sekcje: filmu fabularnego, doku- jawiającą się blokowaniem niewy- mowców Polskich, organizowane sumował Fora Janusz Kijowski. – nadejść. Andrzej Wajda za jeden miczny, który groził drastycznym warzyszenie. Oni walczą o rangę Demokracja demokracją, ale mentalnego, oświatowego i ani- godnych scenariuszy, jak i faktycz- w ramach festiwali filmowych – „A oni – o dziwo – słuchali. To było z najważniejszych faktów w histo- ograniczeniem produkcji. Kilka zawodu filmowca, godziwe warun- też pierwszy prezes Stowarzysze- mowanego, następnie: autorów ną, czyli torowaniem filmom drogi w Krakowie, gdzie odbywały się jak drążenie skały. Jak kruszenie rii Stowarzyszenia uważa rejestra- miesięcy po V Nadzwyczajnym ki pracy, rozbudowę Wytwórni...”. nia nawet w szarej PRL-owskiej scenariuszy (wątek scenariuszy, na ekran oraz walka o zdejmowa- Ogólnopolskie i Międzynarodo- młotkiem wielkiej betonowej bry- cję strajków w Stoczni Gdańskiej. Walnym Zjeździe SFP w styczniu rzeczywistości był prawdziwym a w zasadzie ich braku oraz współ- nie tytułów z półek. „Gdy sprawa we Festiwale Filmów Krótkome- ły. Po kilku latach, kiedy ogląda- Organizacji udało się wcześniej 1981 roku Stowarzyszenie podpisa- „Będziemy bili głową światowcem, czującym się swo- pracy z literatami był głównym jakiegoś »ideowo niesłusznego« trażowych, i w Gdańsku” – pisze łem obrazy z Berlina, gdzie młodzi przekonać władzę, żeby wydarze- ło porozumienia z Ministerstwem w ten mur, aż pęknie” bodnie zarówno w przaśnej Eu- wątkiem powojennych dyskusji filmu stawała na ostrzu noża, to Konrad J. Zarębski. „Od tej pory Niemcy przewracali płyty muru nia te były filmowane kamerami Kultury i Sztuki oraz Komitetem „Miałem zawsze głęboko zakorze- ropie Środkowo-Wschodniej, jak w łonie kinematografii). Młode, ostatecznym argumentem bywa- to tam miała toczyć się dyskusja berlińskiego, przypominałem so- SFP. „W 1980 roku przeszedłem ds. Radia i Telewizji. Chwilę póź- nioną potrzebę demokracji. Dawa- i na artystycznych salonach Za- dopiero krzepnące Stowarzyszenie ło to, że może on stać się zastęp- między filmowcami i władzą – czę- bie te nasze Fora. My już w 1977 przez bramę Stoczni jako prezes niej powołano Komitet Ocalenia

10 MAGAZYN FILMOWY nr 57/maj 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 57/maj 2016 11 Temat numeru: SFP ma 50 lat Anna Wróblewska: „Oni walczą o rangę zawodu filmowca”

Kinematografii pod kierownic- Andrzej Werner, Agnieszka Hol- sprawowania tak odpowiedzialnej twem Andrzeja Wajdy i Jerzego W kluczowych, historycznych land i Janusz Kijowski), których funkcji. Jednak koledzy usilnie Kawalerowicza. Komitet przygo- dymisji domagały się władze, nie przekonywali mnie twierdząc, że tował własną koncepcję organi- momentach filmowcy umieli mówić chcieli ustąpić przed szantażem. tylko moja kandydatura zostanie zacji autonomicznej narodowej wspólnym głosem i nie bali się Po raz kolejny udało się ocalić wzięta pod uwagę. Ponieważ nie kinematografii (tzw. model gwiaź- Stowarzyszenie” – pisze Konrad byłem zaangażowany, paradok- dzisty), którą zaprezentowano na konsekwencji – politycznych czy J. Zarębski. salnie miałem największe szanse Forum SFP we wrześniu, podczas ekonomicznych. Nie bez przyczyny Nowy szef kinematografii Je- na zwycięstwo w wyborach” – ko- Festiwalu Polskich Filmów Fabu- rzy Bajdor, w 1983 roku rozpo- mentuje wydarzenia Janusz Ma- larnych w Gdańsku. I to był, w za- twórcy filmowi uważani są za czął ostrożne pertraktacje na jewski, który z okazji 40-lecia SFP sadzie, koniec snów o wolności. temat wznowienia działalności w 1996 roku otrzymał – jako trzeci „Stan wojenny zatrzymał całą najsilniejsze i najbardziej skuteczne SFP. Zarząd zawieszonego Sto- z kolei – godność prezesa hono- produkcję filmową. Jako prezes środowisko artystyczne. Od ponad warzyszenia ostatecznie posta- rowego SFP. – „Dla mnie osobi- SFP uważałem, że powinienem nowił podać się do dymisji. No- ście Stowarzyszenie to była taka zrobić wszystko, co możliwe, że- pięćdziesięciu lat funkcję spoiwa pełni wym prezesem SFP został Janusz beznadziejna praca na miejscu, by zrealizowane wówczas filmy Stowarzyszenie Filmowców Polskich. Majewski, wiceprezesami: Jerzy użeranie się z władzami o sprawy, zostały dokończone. (...) Wycho- Hoffman, Tadeusz Chmielewski które przynosiło życie”. dziłem z założenia, że jeśli zosta- i Marek Nowicki. „Stowarzysze- „Nie przychodzą mi do głowy ną skończone, to któregoś dnia, m.in. Przesłuchanie, ukończono. i inne organizacje twórcze. Część nie było ważną instytucją i nie żadne szczególne zasługi. Mogę prędzej czy później, będzie moż- Za symboliczny koniec komuni- środowiska udała się na emigra- chcieliśmy, żeby jego znaczenie być dumny z tego, że nigdy nie na je zobaczyć na ekranie, nato- zmu w kinematografii przyjęło cję, takoż realną, jak i wewnętrzną. zostało zdeprecjonowane. Fakt, że poszedłem na żadne układy, i że miast jeśli pozostaną w formie się uważać premierę tego tytułu, „Sytuacji nie poprawiały nawoły- na Walnym Zjeździe w 1983 roku do końca pozostałem sobą. Je- niezmontowanych materiałów, to w reżyserii Ryszarda Bugajskiego, wania twardogłowych członków nowym prezesem Stowarzysze- stem zadowolony z faktu, że za nigdy już nie ujrzą światła dzien- 13 grudnia 1989 roku w warszaw- organizacji partyjnej przy Zespo- nia został Janusz Majewski był mojej kadencji Stowarzyszenie nego” – wspomina Wajda, który skim kinie Skarpa. łach Filmowych, którzy sugerowa- naszym wielkim zwycięstwem. nie dało żadnej plamy” – kwitu- wówczas musiał pożegnać się nie li możliwość rozwiązania »wrogie- Okazało się, że nawet stan wo- je zbyt skromnie Majewski. Ale tylko z prezesostwem w SFP, ale „Nigdy nie poszedłem go« Stowarzyszenia i zastąpienia jenny nie mógł nas skłócić i za- Andrzej Wajda w osobistym liście także z Zespołem „X”, któremu na żadne układy” go związkiem zawodowym. Jed- burzyć naszej pracy” – podsumo- nazwał kadencję Janusza Majew- zarzucono działalność opozy- Stan wojenny był dla Stowarzy- nak ani Wajda, ani inni członko- wał tę decyzję Andrzej Wajda. skiego „przeprowadzaniem przez cyjną i go rozwiązano. Ale filmy, szenia próbą. Rozwiązano je, jak wie prezydium (Bohdan Kosiński, „Nie czułem się kompetentny do Morze Czerwone”. Trzeba było upominać się o liczne „półkow- niki”, pomagać w ukończeniu za- Tomasz Zygadło, Andrzej rzuconych filmów, czy wreszcie Wajda, Krzysztof Kieślowski pomagać twórcom w ciężkiej sy- Jerzy Kawalerowicz i Andrzej Trzos-Rastawiecki tuacji finansowej, bez pracy i per- i Michelangelo Antonioni – Forum SFP na 5. FPFF w Warszawie, 1975

w Gdańsku, 1978 spektyw. Wreszcie, wielką zasługą Fot. Ireneusz Radkiewicz/CAF/PAP prezesa Majewskiego, było otwarcie SFP na Zachód i nawiązanie skich Filmów Fabularnych regu- wy systemu agencyjnego, który konsekwentnie utrudniały or- stałych kontaktów z organizacja- larnie gościły odblokowywane przetrwał ostatecznie aż do 2005 ganizacji osiedlenie się w stałej mi z kilku kontynentów. „półkowniki”, choć wiele wody roku, czyli do uchwalenia nowej siedzibie. A kiedy w 1990 roku w Wiśle musiało upłynąć zanim Ustawy o kinematografii. zabrano stowarzyszeniom do- „Byliśmy grupą głośno filmowcy zaakceptowali nową Ale wolnorynkowa gospodar- tacje podmiotowe, sytuacja fil- krzyczących młodych lokalizację w Gdyni, przypusz- ka dość szybko dała znać o sobie. mowców stała się szczególnie filmowców” czając, że przeprowadzka ta ma Kina, fatalną decyzją, oddane we dokuczliwa. Janusz Majewski 1989 rok był spełnieniem marzeń charakter polityczny. Film pol- władanie samorządom, upadły umęczony był trudną kadencją. pokoleń twórców, którzy nigdy ski znowu stawał się modny na lub skończyły jako sklepy albo Na VIII Zjeździe nowym preze- nie przestali czuć się wolni. Do świecie – niestety, jak się okazało, wręcz kupa cegieł. Widzów ogar- sem Stowarzyszenia został wy- kontraktowego parlamentu we- na krótko. Krzysztof Kieślowski nęło szaleństwo na punkcie kina brany Jan Kidawa-Błoński, wi- szli: Gustaw Holoubek, Andrzej za Krótki film o zabijaniu otrzy- amerykańskiego, które natych- ceprezesami: Maciej Karpiński, Łapicki, Andrzej Szczepkowski, mał pierwszego w historii Felik- miast zalało kina. Ekonomika Krystyna Mokrosińska i Leszek Andrzej Szczypiorski i Andrzej sa – nagrodę Europejskiej Aka- kultury jeszcze nie istniała jako Wosiewicz. Do głosu jeszcze raz Wajda. Raptem dwa lata wcze- demii Filmowej, Janusz Zaorski – osobna dziedzina wiedzy. Cha- doszło nowe pokolenie twórców. śniej uchwalono nowoczesną – jak Srebrnego Niedźwiedzia za Mat- rakterystyczne dla lat 90. pomy- „Magda i Piotr Łazarkiewiczowie, na ówczesne warunki – Ustawę kę Królów, a w Cannes święto- sły wprowadzenia do kultury za- Waldemar Krzystek, Krzysztof o kinematografii, kierującą się wała triumfy Krystyna Janda za sad wolnorynkowych nie mogły Magowski – być może to ostat- ekonomiczną specyfiką branży, kreację w Przesłuchaniu. Nowy skończyć się dobrze. A ponadto nia grupa, która utrzymywała dopuszczającą pozapaństwowe Przewodniczący Komitetu Kine- filmowcy nagle znaleźli się bez ze sobą tak ścisły kontakt i by- firmy do produkcji filmowej i po- matografii Juliusz Burski prze- swojego głównego tematu. I bez ła jakimś zauważalnym głosem wołującą Komitet Kinematografii kształcił Zespoły Filmowe w Stu- wroga, przeciw któremu można pokolenia” – oceniał Jan Kida- w miejsce Naczelnego Zarządu dia, instytucje podległe wyłącznie było mówić mniej lub bardziej wa-Błoński. – „Gdy nadszedł rok Kinematografii. resortowi, zlikwidował przedsię- ezopowym językiem. 1990, byliśmy grupą głośno krzy- Początkowo był entuzjazm. Już biorstwo skupiające je dotąd w je- SFP nie miało swojego mająt- czących młodych filmowców

Fot. Zbigniew Kosycarz/Kosycarz Foto Press Foto Fot. Zbigniew Kosycarz/Kosycarz od 1987 roku na Festiwalu Pol- den organizm i stworzył podsta- ku trwałego – władze bowiem i przejęliśmy stery”.

12 MAGAZYN FILMOWY nr 57/maj 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 57/maj 2016 13 Temat numeru: SFP ma 50 lat Anna Wróblewska: „Oni walczą o rangę zawodu filmowca”

rządzie SFP zajmującego się kwe- stiami właśnie prawa autorskiego. „Nie przychodzą mi do głowy żadne szczególne zasługi. „Podjęliśmy pierwsze kroki w celu ochrony praw autorskich reżyse- Mogę być dumny z tego, że nigdy nie poszedłem na żadne rów i zbierania pieniędzy dla na- układy, i że do końca pozostałem sobą. Jestem zadowolony szych kolegów. (...) Nawiązaliśmy kontakty z zagranicznymi organi- z faktu, że za mojej kadencji Stowarzyszenie nie dało żadnej zacjami, wstąpiliśmy do AIDA – zarządu zbiorowego zarządzania plamy” – kwituje zbyt skromnie Majewski. Ale Andrzej Wajda prawami audiowizualnymi z sie- w osobistym liście nazwał kadencję Janusza Majewskiego dzibą w Brukseli, oraz do FERA – Federacji Europejskich Reżyserów „przeprowadzaniem przez Morze Czerwone”. Filmowych, która zrzesza stowarzyszenia filmowe z całej Europy” – wspomina pierwszy okres ZAPA Jacek Bromski został wybrany Doprowadziło to do wypłat należ- ją pozycję na arenie międzynaro- Jacek Bromski. – „Bardzo nam po- prezesem SFP w 1996 roku. Jest nych twórcom tantiem, sączyły się dowej. Miało się to potem, kilka lat mogli, oferując między innymi du- najdłużej działającym prezesem powoli głównie za sprawą umowy później, bardzo przydać – zarów- że wsparcie materialne. Pierwsze w historii organizacji. Jego wiel- z TVP. Z niektórymi nadawcami no organizacje, jak i najważniej- komputery oraz programy do praw ką zasługą w początkowych la- udało się dogadać, ale z wieloma sze instytucje europejskie wspar- autorskich Stowarzyszenie dostało tach kadencji było doprowadzenie trzeba było wejść na drogę sądo- ły filmowców w walce o Ustawę od francuskiej organizacji EACD. w 2000 roku do nowelizacji art. 70. wą. Z każdym rokiem powiększała o kinematografii. Dzięki pomocy Wsparła nas ona również w sensie Ustawy o prawie autorskim, czyli się liczba podpisanych ze Stowa- AIDAA (Międzynarodowego Sto- logistycznym – otrzymaliśmy cen- do przeniesienia obowiązku płace- rzyszeniem umów. Nowelizacja warzyszenia Autorów Filmowych) ne porady prawne, które ułatwiły nia tantiem na tzw. użytkowników Ustawy o prawie autorskim po- i FERA (Europejskiej Federacji Re- nam pracę nad kolejną nowelizacją (czyli np. nadawców i właścicieli większyła grono twórców pobie- żyserów Filmowych) Stowarzysze- prawa autorskiego. Zaczęliśmy sta- kin). Cóż bowiem z tego, że prawa rających tantiemy. A dla samego nie otrzymało wsparcie finansowe wiać pierwsze samodzielne kroki. się twórcom należały, jeśli nie miał SFP utworzenie ZAPA okazało się oraz sprzęt. SFP aktywnie działało Stowarzyszenie powoli nabierało ich kto wykonywać, bo producenci przełomem: po latach wreszcie w międzynarodowej organizacji innego kształtu. Stało się przede albo już nie istnieli, albo byli słabi rozwinęło skrzydła. wspierającej ochronę praw autor- wszystkim organizacją zbiorowe- ekonomicznie wobec nadawców W latach 90. SFP, poprzez swoje skich AGICOA i w stowarzysze- Janusz Majewski, Andrzej Wajda go zarządu, zachowując jednocze- i dystrybutorów, czy – jak w przy- kontakty z zagranicznymi stowa- niu promującym film dla dzieci i Jacek Bromski

Fot. Małgorzata Mikołajczyk/SFP Fot. Mikołajczyk/SFP Małgorzata śnie swoje funkcje społeczno-po- padku filmów PRL-owskich – pro- rzyszeniami twórczymi i produ- i młodzieży CIFEJ. Porozumienie lityczne”. ducentem filmów było państwo. cenckimi, znacznie umocniło swo- z FIPRESCI (Międzynarodową Sytuacja finansowa SFP była roku Ustawa o prawie autorskim zarządzania prawami autorskimi w Ministerstwie Kultury. Do Za- dramatyczna – bardziej, niż mło- i prawach pokrewnych została i pokrewnymi. rządu wszedł Jacek Bromski, je- Warsztaty dzi entuzjaści mogli przewidzieć. ostatecznie przyjęta, Jan Kida- dyny ze środowiska filmowego ze Gdynia Dzieciom Ostatecznie musiano wynieść się wa-Błoński wystosował wniosek „Zaczęliśmy stawiać znajomością i doświadczeniem podczas 40. Festiwalu i z legendarnego „ścieku”, czyli do ministra kultury o zgodę na pierwsze samodzielne z dziedziny prawa autorskiego. Filmowego klubu przy ulicy Trębackiej oraz stworzenie przez Stowarzyszenie kroki” Podjął się utworzenia organizacji w Gdyni dwóch pokoików – skromniutkiej organizacji zarządzającej prawa- Podczas IX Walnego Zjazdu SFP zbiorowego zarządu prawami fil- siedziby. „Pewnego pięknego dnia mi autorskimi. Był to początek prezesem został Jerzy Domaradz- mowców. Tak oto w 1995 roku ru- przyszliśmy na zebranie Zarządu nowej ery w życiu SFP, które już ki, a wiceprezesami: Janusz Chod- szył Związek Autorów i Producen- i zastaliśmy drzwi zamknięte na wkrótce miało wejść w nowy etap – nikiewicz, Krystyna Mokrosińska tów Audiowizualnych (ZAPA) – kłódkę. Nagle okazało się, że ma- Związku Autorów i Producentów i Wiesław Saniewski. „Miałem sil- osobna komórka organizacyjna my bardzo duże długi wobec mi- Audiowizualnych. ne przekonanie, że tylko SFP, gru- Stowarzyszenia. Nowa sytuacja nisterstwa, które żąda ich spłaty. Nowa Ustawa o prawie autor- pujące wszystkich filmowców, mo- prawna i ekonomiczna organi- Prąd nam wyłączyli, więc zapro- skim określała, że przedmiotem że dysponować prawami autorski- zacji wymagała również nowych szenia na Zjazd SFP pakowaliśmy prawa autorskiego są m.in. „utwo- mi. Dużo nas dzieliło ze względu ludzi, rozumiejących tajniki prawa przy świeczkach” – wspomina Kry- ry audiowizualne, w tym filmowe”, na odmienny charakter wykony- autorskiego, posiadających szero- styna Krupska-Wysocka. a współtwórcami – „osoby, które wanych zawodów, ale zjednoczył kie kontakty w świecie oraz inne „Stowarzyszenie nadal wal- wniosły wkład twórczy w jego po- nas jeden cel” – wspominał Jerzy spojrzenie na funkcję organizacji czyło o kształt kinematografii – wstanie, a w szczególności: reży- Domaradzki. twórczej. Szefem ZAPA został Ry- o ministerialne dotacje na pro- ser, operator obrazu, twórca adap- To za jego kadencji udało się szard Kirejczyk. Pozostała jeszcze dukcję konkretnych filmów, a nie tacji utworu literackiego, twórca doprowadzić do zdobycia licencji sprawa prezesury w Stowarzysze- na podtrzymywanie Studiów Fil- stworzonych dla utworu audiowi- Ministerstwa Kultury i Sztuki na niu. Życie i praca rzuciły Jerzego mowych, uczestniczyło w pracach zualnego utworów muzycznych zarządzanie prawami autorskimi. Domaradzkiego z powrotem do nad Ustawą o radiofonii i telewizji lub słowno-muzycznych oraz twór- Była to istna droga przez mękę Australii, gdzie mieszkał w latach oraz nad nowelizacją Ustawy o ki- ca scenariusza”. Czas trwania au- czy też do piekieł, którą niestru- 80. i na początku 90. nematografii, a także w pracach torskich praw majątkowych wydłu- dzenie pokonywali wiceprezes Ja- Nadzwyczajny Zjazd wybrał na nad Ustawą o prawie autorskim, żyła do 70 lat. Najprościej mówiąc, nusz Chodnikiewicz oraz człon- prezesa Jacka Bromskiego, kie- która w dotychczasowym kształ- twórcom filmów i seriali zaczęły kini Zarządu i działaczka „Soli- rownika literackiego Studia Fil- cie nie obejmowała filmu” – pisze przysługiwać tantiemy. Stąd po- darności” Krystyna Krupska-Wy- mowego „Zebra”, znającego języ-

Konrad J. Zarębski. 4 lutego 1994 mysł na organizację zbiorowego socka, pilotujący sprawy licencji ki, oblatanego w świecie, a w Za- Fot. Borys Skrzyński/SFP

14 MAGAZYN FILMOWY nr 57/maj 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 57/maj 2016 15 Temat numeru: SFP ma 50 lat Anna Wróblewska: „Oni walczą o rangę zawodu filmowca”

Federacją Krytyków Filmowych) ki« stają się niezwykle popularne najważniejszych laurów należy własną siedzibę i własny dom cesy Stowarzyszenia i ostatnich pozwalało polskim publicystom „Miałem zawsze głęboko zakorzenioną potrzebę demokracji. wśród młodych ludzi, są odbie- zaliczyć nagrody w Sundance, pracy twórczej. Kiedy pokoiki Zarządów. Nie znaczy to jednak, skupionym w Samodzielnym Ko- rane jako głos pokolenia. Filmy Cottbus i Clermont-Ferrand , no- przy ulicy Puławskiej 61 stały że organizacja może spocząć na le Piśmiennictwa SFP na uczest- Dawałem temu wyraz również w życiu społecznym, także z tych programów zaczęły bywać minacje i nagrodę EFA. się za ciasne dla rozwijającego laurach. Filmowcy przyzwycza- nictwo i działalność w najważniej- na najlepszych imprezach filmo- Stowarzyszenie stało się także się Stowarzyszenia, SFP wpro- ili się do tego, że żaden sukces szej międzynarodowej organizacji jako współzałożyciel i prezes Stowarzyszenia Filmowców wych, zdobyły nominacje i na- jednym z filarów kultury filmowej wadziło się do dzierżawionego nie jest dany na zawsze, że każ- zrzeszającej dziennikarzy i bada- Polskich. Myślę też, że byłem prezesem tego stowarzyszenia grodę EFA, były pokazywane na w kraju: jest organizatorem lub od miasta lokalu przy Krakow- dą ustawę można zmienić lub czy filmu. Sundance. Pełnometrażowe fil- współorganizatorem najważniej- skim Przedmieściu 7. Natomiast też – zablokować. Dlatego Jacek przez trzy kadencje nie ze względu na przynależność my zdobyły nagrody za debiut szych festiwali filmowych w Pol- w tym roku gotowa będzie nowa, Bromski tak często przypomina „Chcieliśmy uzyskać partyjną, ale dlatego, że koledzy mieli do mnie zaufanie” – w Polsce i na świecie. Taki pro- sce: w Gdyni, Koszalinie, Krako- własna siedziba SFP przy ulicy o zachowaniu czujności i środo- właściwy kształt gram wspierania debiutantów wie. Szczególną opieką otacza Pańskiej 85. Z kolei już trzeci rok wiskowej solidarności. W słowie Ustawy”. mówił Jerzy Kawalerowicz. jest unikatem w skali światowej. kino dla młodej widowni: dzięki z rzędu filmowcy jeżdżą do Kazi- wstępnym do lutowego „Magazy- Walka o Ustawę o kinematogra- Kiedy mówiłem o tym w wykła- programowi Polskie Kino Młode- mierza, do Starej Łaźni, piękne- nu Filmowego” zdradzał co nie- fii była największym wyzwaniem dzie na uniwersytecie w Teksa- go Widza, polskie filmy dla dzieci go, starannie wyremontowane- co. – „Rozmawialiśmy z wicepre- w działalności SFP po 1989 roku. w proces organizacji instytucji, wych Form Filmowych, Koło Sce- towaliśmy 10-lecie programu „30 sie, tamtejsza młodzież filmowa i młodzieży pokazywane były na go własnymi siłami, zabytkowe- mierem Piotrem Glińskim i wice- Kiedy w 2002 roku ministrem kul- a także w najważniejsze inicjatywy narzystów, Oddziały: Łódzki, Kra- Minut”. Program, który powstał przecierała oczy ze zdumienia” – całym świecie. To właśnie SFP go budynku, w którym znajduje ministrem Jarosławem Sellinem, tury został Waldemar Dąbrowski, PISF. Brało udział m.in. w pracach kowski i Wrocławski. Szczególną z inicjatywy Szkoły Wajdy, SFP, mówił Bromski w wywiadzie dla doprowadziło do rozkwitu sekcji się pierwszorzędna restauracja uświadamiając, jak wrażliwa i de- po raz pierwszy pojawiła się realna nad budowaniem siatki regional- troską Stowarzyszenie objęło se- TVP i MKiDN, w istocie zbudo- „Magazynu Filmowego”. Dzisiaj Gdynia Dzieciom na Festiwalu oraz kilka komfortowych pokoi. likatna jest struktura finansowa- szansa na zbudowanie prawodaw- nych funduszy filmowych, syste- niorów. Uruchomiono opiekę me- wał podwaliny pod Studio im. Studio Munka to także liczący Filmowym w Gdyni, która ścią- Stowarzyszenie zabiega obecnie nia produkcji filmowej, jak dzięki stwa, które umożliwi przyzwoity, mu eksperckiego, nad nowelizacją dyczną i sanatoryjną, wypłacana Andrzeja Munka. „30 Minut” na- się producent debiutów pełno- ga rocznie około 10 tys. widzów. o rozbudowę obiektu tak, aby mo- sukcesom kina polskiego doszli- zrównoważony rozwój polskiego Ustawy medialnej. W 2013 roku jest pomoc socjalna, a rodzinom wiązywało nieco do zapomnianej metrażowych. Studio, kierowane gło mieszkać w nim jednocześnie śmy do trwałego porozumienia filmu, zapewniając stabilne źródła wspólnie z innym organizacjami zmarłych członków SFP – zapo- tradycji średnio- i krótkometrażo- przez Ewę Jastrzębską i Dariusza „...jak wrażliwa więcej osób, i żeby stworzyć wy- z tzw. płatnikami – podmiotami jego podstawowego finansowania. ze sfery kultury założyło stowarzy- moga pośmiertna. wych debiutów, które w karierze Gajewskiego (którego wkrótce i delikatna jest struktura godną przestrzeń dla konferen- gospodarczymi opodatkowany- Ostatnie kilka lat przed latem szenie Kreatywna Polska, którego Odmładzanie się Stowarzysze- reżysera poprzedzały debiut ki- zastąpi Jerzy Kapuściński), ma finansowania produkcji cji i spotkań. mi na rzecz kinematografii, uzy- 2005 roku, kiedy ostatecznie Usta- celem jest upowszechnianie i zania to nie tylko efekt reaktywacji nowy. Wkrótce SFP uruchomi- na swoim koncie imponujący za- filmowej” W Warszawie natomiast ulu- skując w zamian zapewnienie, wa została podpisana, to czas nie- pewnienie równego dostępu do Koła, ale także produkcji debiu- ło kolejne programy: „Pierwszy sób nagród: w Gdyni, Wrocławiu, W ostatnich latach udało się zre- bionym miejscem spotkań fil- że w planach resortu nie ma ja- słychanej mobilizacji i wysiłku dóbr kultury, ochrona praw mo- tów, która ruszyła w niezapomnia- Dokument” i „Młodą Animację”. Krakowie i Koszalinie, ale także alizować dwa z niespełnionych mowców jest kino Kultura. Po kiejkolwiek ingerencji organi- całego, zjednoczonego środowi- ralnych i materialnych wynikają- nym roku 2005. W kwietniu świę- „Nagle okazało się, że »trzydziest- na arenie międzynarodowej. Do przez lata marzeń filmowców: remoncie, który zakończył się zacyjnej czy personalnej w sto- ska filmowego. Kierowanie prac cych z działalności twórczej, w tym w 2008 roku, Kultura przy Kra- sunku do Polskiego Instytutu związanych z Ustawą Waldemar naukowej, artystycznej, literackiej, kowskim Przedmieściu 21/23 Sztuki Filmowej ani nowelizacji Dąbrowski powierzył wicemini- publicystycznej czy innowacyj- zajaśniała nowym blaskiem. Ustawy o kinematografii, wręcz ster kultury Agnieszce Odorowicz, nej. Powołanie Kreatywnej Polski W dwóch salach obejrzeć moż- przeciwnie, planuje się zwiększe- późniejszej pierwszej szefowej Pol- było w obecnej sytuacji koniecz- na polskie, europejskie i światowe nie budżetu na filmy historyczne skiego Instytutu Sztuki Filmowej. ne – branże i środowiska kultury kino. Na parterze działa restaura- i utworzenie specjalnego Fun- SFP, Krajowa Izba Producentów ubożeją w wyniku rozszalałego pi- cja Kultura, która stale tętni ży- duszu, który dofinansowywałby, Audiowizualnych, ministerstwo, ractwa. Podstawowym zadaniem ciem. W kinie organizowane są obok PISF-u, filmy znaczące dla posłowie w podkomisji, organi- i Kreatywnej Polski, i Stowarzysze- przeglądy, uroczystości, spotka- polityki historycznej państwa”. zacje międzynarodowe, a także nia, jest obecnie walka z nielegal- nia filmowe, działa własny DKF. Prawdziwym wyzwaniem jest tak- krajowe stowarzyszenia twórcze nym rozpowszechnianiem dóbr Do najważniejszych segmen- że walka z piractwem – a jest to zaangażowały się w działania na kultury, a także, niestety, walka tów działalności Stowarzyszenia walka nierówna i krwawa, tocząca wszystkich frontach: legislacyj- z politycznym przyzwoleniem na należą obecnie media i informa- się na wielu poziomach: w kra- nym, informacyjnym i lobbingo- te praktyki, widocznym np. w dzia- cja. Najnowszą inicjatywą SFP są ju i na arenie międzynarodowej, wym. W „Magazynie Filmowym” łalności resortu cyfryzacji. Właśnie wirtualne bazy: „Filmowcy Polscy” w dyskursie publicznym i w ga- z zeszłego miesiąca prezes Jacek tej kwestii poświęcone zostały Fo- i „Aktorzy Polscy” – przyszłościo- binetach polityków. Może ona Bromski wyjaśnia, w jaki sposób ra SFP na ostatnich edycjach Fe- wy serwis wymiany informacji trwać latami i pochłaniać środ- doszło do uchwalenia Ustawy stiwalu Filmowego w Gdyni. o rynku pracy sektora audiowizu- ki oraz siły. Choć więc należy się w tym kształcie, z fundamental- Jacek Bromski został prezesem alnego. Każdy, kto pamięta skrom- cieszyć z sukcesów, to być może nym artykułem 19.: „W Sejmie pro- ponownie w roku 1999, a następ- niutki, czarno-biały, wewnętrzny bardziej powinno się koncentro- cedowany był projekt rządowy. Był nie w latach 2003, 2007 i w 2011. biuletyn sprzed dekady, mógł ob- wać na wyzwaniach, których jest z konieczności umowny. Opiera- Stanowiska wiceprezesów pod- serwować jego rozwój aż po dzi- bez liku. liśmy się na wzorach francuskich. czas tych ostatnich kadencji pia- siejszą formę eleganckiego, pro- Waldemar Dąbrowski, ówczesny stowali Janusz Chodnikiewicz fesjonalnego „Magazynu Filmo- * Cytowane wypowiedzi w artykule minister kultury, skreślił nam z te- i Janusz Kijowski. Na początku wego”. Od 2011 Stowarzyszenie pochodzą ze źródeł: go projektu wszystko to, co nie nowego stulecia w SFP reakty- ma swój własny portal informacyj- „Filmowcy. Polskie kino według jego twórców”, Warszawa, 2006. miało szansy być zaakceptowa- wowało się Koło Młodych, które ny www.sfp.org.pl – najpełniejsze Iwona Cegiełkówna, Nic o nas bez nas, ne przez rząd. Chcieliśmy, żeby przyciągnęło licznych absolwen- obecnie źródło informacji bran- „Kino” 2006, nr 467. projekt rządowy poszedł do Sej- tów szkół i kierunków filmowych, żowej. Ponadto SFP, jako pierw- Było ciekawie i pewnie jeszcze będzie. Z Jackiem Bromski, prezesem SFP od mu, gdzie w specjalnie powołanej do tej pory stroniących raczej od sza polska organizacja twórcza, 1996 roku, rozmawia Anna Wróblewska, podkomisji chcieliśmy uzyskać działalności środowiskowej. Roz- może pochwalić się certyfikatem „Magazyn Filmowy”, 56/kwiecień, 2016. właściwy kształt Ustawy”. pędziła się na dobre działalność jakości ISO 9001:2008. Tekst Konrada J. Zarębskiego w: Od chwili powstania Polskie- członkowska. Obok nowych kół Rozwój produkcji, mediów, po- „Stowarzyszenie Filmowców Polskich”, Przyszła siedziba SFP Warszawa, 2011. go Instytutu Sztuki Filmowej i sekcji, powstawały lub reaktywo- przy ulicy Pańskiej 85 szerzanie się zakresu opieki nad Informator „Stowarzyszenie Filmowców w 2005 roku, SFP włączyło się wały się nowe, jak np. Koło Cyfro- Fot. Borys Skrzyński/SFP członkami to niewątpliwe suk- Polskich”, Warszawa, 2016.

16 MAGAZYN FILMOWY nr 57/maj 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 57/maj 2016 17 Wydarzenia: Dyplomaci w Kulturze Wydarzenia: 100/100. Epoka Polskiego Filmu Dokumentalnego Świat kobiet Wszystko może się przytrafić przełomu – najlepszym Tomasz Sztuka dokumentem eżyser osobiście odebrał dyplom honorowy. Przegląd Na uroczystości otwarcia przeglądu 100/100. Epoka Polskiego Rponad 100 najlepszych polskich dokumentów powstałych Filmu Dokumentalnego, 6 kwietnia w warszawskim kinie w przeszło 100-letniej historii ro- Kultura, zostały ogłoszone wyniki plebiscytu internautów na dzimego kina dokumentalnego Marcin Zawiśliński epok odbył się w dniach 6-7 kwietnia Najlepszy Polski Film Dokumentalny Stulecia. Został nim obraz w stołecznych kinach: Kultura i Ilu- Wszystko może się przytrafić w reżyserii Marcela Łozińskiego. Tomasz Wasilewski (rocznik zjon. Wstęp na pokazy był wolny. „To jest moja transformacja, transformacja Polski” – tak o swoim 1980) dzieciństwo i młodość spę- Głosowanie widzów trwało od 18 dził w Inowrocławiu. Zjednoczo- marca do 5 kwietnia na stronie Bukowiecki, krytyk filmowy oraz najnowszym filmie mówi Tomasz Wasilewski. Zrealizowane ne Stany Miłości to już trzeci – przeglądu www.100100.pl, gdzie Stanisław Zawiśliński, dziennikarz po: W sypialni oraz Płynących można było obejrzeć Złotą Dzie- i dokumentalista. przez niego Zjednoczone Stany Miłości zdobyły Srebrnego wieżowcach – pełnometrażowy siątkę najlepszych polskich doku- Paneliści podkreślali ciągłe Niedźwiedzia za scenariusz (jego autorstwa) na tegorocznym film fabularny w dorobku tego mentów, wyselekcjonowaną przez braki w edukacji filmowej: „Tak młodego artysty. Bohaterkami czołowych w kraju ekspertów, a na- jak uczy się dzieci czytać, tak Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Berlinie. Zjednoczonych Stanów… są cztery stępnie wybrać swojego faworyta. należy uczyć oglądać filmy doku- kobiety w różnym wieku. Śledzi- Marek Drążewski, główny organi- mentalne” – podkreślał Stanisław my ich skomplikowane perypetie zator projektu 100/100, podkre- Zawiśliński. – „Jestem z pokolenia kcja filmu rozgrywa się „Rozmawiałem z Tomkiem chodzącym z Mołdawii operato- uczuciowe. Każda z nich pragnie, ślał trud, jaki włożyli współtwórcy Polskiej Kroniki Filmowej, która w 1990 roku na jednym zaraz po pokazie w Berlinie i zapy- rem filmowym była spełnieniem bądź też musi, zmienić swoje do- wydarzenia w wybór ponad 120 leciała przed filmami w kinach, Az blokowisk w jakimś bli- tałem go wtedy, dlaczego umieścił jednego z artystycznych marzeń. tychczasowe życie. Poprzez ich filmów pokazywanych w kinach dokumentu, który szedł przed żej nieokreślonym prowincjo- akcję tego filmu na początku lat problemy oraz sposób widzenia Kultura i Iluzjon z przeszło 8000 fabułami. Teraz mamy 20-minu- nalnym mieście. Ta data nie jest 90. To mogło się wydarzyć rów- zmieniającego się na ich oczach wszystkich polskich dokumen- towe bloki reklam”. przypadkowa. „Kiedy upadł ko- nież teraz. Tam nie ma prze- świata, Wasilewski opowiada nam tów. Złotą Dziesiątkę utworzyły Pośród prezentowanych pod- munizm miałem dziewięć lat. Bar- cież żadnej polityki. Wtedy m.in. o wspomnieniach, jakie po- następujące tytuły: Powódź, reż. czas przeglądu dzieł znalazły dzo istotne było dla mnie to, że- on opowiedział mi o swo- zostały w jego pamięci z początku Jerzy Bossak i Wacław Kaźmier- się filmy najbardziej cenionych by móc porozmawiać o tamtym ich rodzicach i doświad- lat 90., a miał wówczas dziesięć czak, 1947; Muzykanci, reż. Kazi- Halina Paszkowska polskich dokumentalistów, m.in. okresie. Nie mogłem rozmawiać czeniach z dzieciństwa. lat. „W 1990 roku mój ojciec wyje- mierz Karabasz, 1960; Rodzina i Marcel Łoziński Jacka Bławuta, Jerzego Bossaka, o polityce, bo wtedy, ze względu na Dopiero wtedy – jako re- chał z Polski za granicę w poszu- człowiecza, reż. Władysław Śle- Fot. Borys Skrzyński/SFP Macieja Drygasa, Andrzeja Fidyka, mój wiek, w ogóle nie byłem w nią żyser – zrozumiałem, że kiwaniu lepiej płatnej pracy. Po- sicki, 1966; Elementarz, reż. Woj- one ex aequo do dwóch wielkich pierwszymi eksperymentalnymi Kazimierza Karabasza, Grzego- wciągnięty. Pamiętam natomiast on po prostu potrzebo- dobnie postąpił mąż jednej z mo- ciech Wiszniewski, 1976; Siedem filmów:Muzykantów Kazimierza nagraniami XIX-wiecznej War- rza Królikiewicza, jak również obrazy z tamtych czasów oraz wał nabrać dystansu do ich bohaterek, Marzeny. Dlatego kobiet w różnym wieku, reż. Krzysz- Karabasza i Tanga Zbigniewa Ryb- szawy Kazimierza Prószyńskiego, mniej znane realizacje później- moje wrażenia, jakie się z nimi tej historii, odseparować czasy transformacji obserwowa- tof Kieślowski, 1978; Gadające gło- czyńskiego. Ten drugi film nie jest a triumfem polskich dokumen- szych wybitnych fabularzystów, łączyły. Dlatego już jako dorosły się od niej” – przyznał Ja- łem oczami mojej mamy, starszej wy, reż. Krzysztof Kieślowski, 1980; tylko animacją, ja uważam go za talistów, których filmy Joanna m.in. Wojciecha Jerzego Hasa, mężczyzna sam postanowiłem cek Bromski. siostry oraz ich przyjaciół, głów- Kilka opowieści o człowieku, reż. dokument animowany!”. Marcel i Nasza klątwa znalazły się wśród Jerzego Hoffmana, Krzysztofa Kie- zbadać, jak wyglądało ówczesne Zdjęcia do Zjednoczo- nie kobiet. Stąd też czymś natu- Bogdan Dziworski, 1983; Usłysz- Łoziński podziękował również pięciu najlepszych krótkometra- ślowskiego czy Andrzeja Munka. życie moich rodziców, którzy do- nych Stanów Miłości nakrę- ralnym stało się dla mnie pokaza- cie mój krzyk, reż. Maciej Drygas, swojemu synowi Tomkowi – głów- żowych dokumentów z całego W spotkaniach z publicznością rastali w czasach komunizmu. Te cił Oleg Mutu, współtwórca nie tamtego okresu właśnie z tej 1991; Wszystko może się przytrafić, nemu bohaterowi filmu, autorowi świata, nominowanych w ubie- wzięli udział m.in. Bogdan Dzi- wspomnienia doprowadziły mnie słynnego dzieła Cristiana Mun- perspektywy” – wyznał reży- reż. Marcel Łoziński, 1995; Takie- zdjęć Arturowi Reinhartowi oraz głym roku do Oscara” – podkre- worski, Marcel Łoziński, Andrzej do napisania scenariusza Zjedno- giu 4 miesiące, 3 tygodnie, 2 dni. ser Zjednoczonych Stanów go pięknego syna urodziłam, reż. autorce dźwięku Halinie Paszkow- ślił Jacek Bromski. Papuziński, Jacek Schmidt, Krzysz- czonych Stanów Miłości” – zdra- „Zadzwoniłem do niego, przesła- Miłości. Marcin Koszałka, 1999. skiej, która wraz z reżyserem ode- Uroczystość otwarcia przeglądu tof Wierzbicki. dził Tomasz Wasilewski podczas łem mu scenariusz i zapropono- „Jestem zaskoczony, że ten brała dyplomy honorowe. 100/100 połączona była z panelem Przeglądowi towarzyszył dwuję- spotkania z dyplomatami, którzy wałem współpracę. On go prze- film znalazł tak wielkie uznanie Przegląd otworzył Jacek Brom- naukowym poświęconym znacze- zyczny (polsko-angielski), bogato jako pierwsi widzowie w Polsce czytał i zgodził się” – przy- w oczach widzów” – powiedział ski, prezes SFP. „To już ponad 120 niu polskiego dokumentu. Wzięli ilustrowany katalog. Organizato- obejrzeli ten film na specjalnym znał Wasilewski, dla Marcel Łoziński odbierając wyróż- lat wspaniałej historii polskiego w niej udział: Marek Drążewski, rami wydarzenia byli: SFP, WFDiF, pokazie 4 kwietnia w stołecznym którego współ- nienie. – „Gdybym ja miał przy- filmu dokumentalnego, która przewodniczący Sekcji Filmu WFO oraz FN, zaś współfinanso-

kinie Kultura. praca z po- Tomasz Wasilewski Fot. Borys Skrzyński/SFP znawać nagrody, powędrowałyby rozpoczęła się gdzieś między Dokumentalnego SFP; Andrzej wał je PISF.

18 MAGAZYN FILMOWY nr 57/maj 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 57/maj 2016 19 Wydarzenia: konferencja poświęcona Wydarzenia: konferencja poświęcona Krzysztofowi Kieślowskiemu w Paryżu Krzysztofowi Kieślowskiemu w Paryżu

uż samo miejsce zorganizo- (niewolnych od autobiograficz- Alain Martin, dziennikarz i pisarz, Monika Talarczyk-Gubała dowo- wania dwudniowej konferen- nej proweniencji), dzięki którym autentyczny pasjonat twórczości dziła, że w epoce masowej fascyna- Jcji (odbyła się w dniach 1-2 Amator (1979) może się teraz jawić Kieślowskiego, autor aż czterech cji serialami telewizyjnymi, można kwietnia), czyli okazały budynek jako film bez porównania bardziej książek na jego temat (ostatnia – oglądać Dekalog jak… prekursor- jednego z najstarszych uniwersy- zakorzeniony w Pierwszej miłości „Krzysztof Kieślowski, vingt ans ski serial nowej generacji. Nim tetów na świecie – Université Paris (1974), niż do tej pory sądziliśmy. après” – dopiero co ukazała się Ania Szczepańska podsumowała Sorbonne – do którego wchodzi Wszystkie te odkrycia i ujaw- we Francji), prezentując autor- wszystkie konferencyjne wystą- się, mijając monumentalne posągi nienia dopełniło spotkanie ze ski program turystycznej trasy pienia zaprezentowano jeszcze Wiktora Hugo i Ludwika Pasteu- współpracownikami Kieślow- wycieczkowej po Paryżu śladami dokumentalną Pierwszą miłość, ra, każe myśleć o wysokiej ran- skiego poprowadzone przez polskiego reżysera. a po pokazie, obecny na sali Jacek dze, jaką we współczesnej kultu- Véronique Campan. Juliusz Skala emocji i wzruszeń gwał- Petrycki, opowiedział o kulisach rze zyskała twórczość Krzysztofa Machulski opowiedział o pracy townie podskoczyła przy następ- jej powstania. Kieślowskiego. Choć minęło już nad swoją pierwszoplanową rolą nym wystąpieniu. Ania Szcze- Po zakończeniu konferencji, dwadzieścia lat od śmierci reży- w Personelu (1975). (Na margine- pańska zaskoczyła wszystkich, spacerując z Marcinem Maro- sera, jego filmy są wciąż oglądane sie, ale jednak à propos, dodam, ilustrując swoją wypowiedź o tele- nem po Paryżu, co krok natykali- i dyskutowane nie tylko na uni- że Maria Machulska, córka reży- wizyjnych zbiorach archiwalnych – śmy się na ślady obecności pol- wersytetach. Jednak to właśnie sera, zaprojektowała oryginalny wciąż skrywających prawdziwe skiego kina w kulturalnym pejzażu refleksja filmoznawców pozwala plakat anonsujący paryską kon- skarby związane z Kieślowskim – miasta. 30 marca rozpoczął się odkrywać trwałość i uniwersal- ferencję). Urszula Lesiak wspo- unikalnym materiałem dokumen- w Cinéma Les Fauvettes przegląd ność sztuki autora Przypadku minała pracę nad montażem talnym z blisko 15-minutową filmów Polańskiego (Il était une w pogłębiony sposób. Białego (1993), wyświetlając na wypowiedzią Kieślowskiego, fois Roman Polanski) i wybranych Francusko-polska konferencja, ekranie niepublikowane zdjęcia zarejestrowaną podczas spotkania przez niego dzieł z klasyki kina zorganizowana została przez pol- z prywatnego archiwum, poka- młodych filmowców z władzami („Mes influences”), który trwał skich badaczy pracujących na Sor- zujące Kieślowskiego bardziej telewizji w 1977 roku. Monolog do 3 maja. W sklepiku z płytami bonie – prof. Leszka Kolankiewi- jako serdecznego kompana we reżysera, jak żaden inny mate- DVD na Montmartre wysta- Uczestnicy konferencji: cza (dyrektora Ośrodka Kultury wspólnym trudzie komponowa- riał z tamtego czasu, prezentuje wiono nowiutkie boxy z filmami Marcin Maron, Mikołaj Jazdon, Tadeusz Lubelski, Polskiej na Sorbonie) i dr Annę nia filmu, potrafiącego rozbawić Kieślowskiego jako odważnego Andrzeja Wajdy, Andrzeja Żuław- Leszek Kolankiewicz i Jacek Szczepańską (wykładowczynię do łez swoich współpracowników i bezkompromisowego artystę, skiego i Jerzego Kawalerowicza, Petrycki przed budynkiem oraz realizatorkę filmów dokumen- (z pozycji horyzontalnej na pod- College de France człowieka wolnego, bez ogródek a także z polską animacją z lat 60.

Fot. Alain Martin talnych). Krajowe filmoznawstwo łodze montażowni) niż surowego wypowiadającego swój krytyczny Na półkach księgarskich można reprezentował w gronie organi- i wymagającego reżysera. Jesz- zatorów prof. Tadeusz Lubelski. cze bardziej ciepły i przyjacielski Plakat konferencyjny na drzwiach Nad przebiegiem całości sprawo- wizerunek odmalował w swych do kina Grand Action, gdzie pokazano filmy dokumentalne wała pieczę nieoceniona Mariola wspomnieniach Jacek Petrycki, Krzysztofa Kieślowskiego Odzimkowska. Obok francuskich autor zdjęć do filmów dokumen- i polskich naukowców przysłuchu- talnych i fabularnych autora Spo- jących się wystąpieniom na sali koju (1976). znalazła się liczna grupa studen- Opowieści Petryckiego sta- La double vie tów Sorbony żywo zainteresowa- nowiły doskonały wstęp do wie- nych kinem Kieślowskiego. Ten czornego pokazu wybranych zaś co chwila objawiał się jako dokumentów Krzysztofa Kie- twórca wielu twarzy. ślowskiego, pokazanych w kino- Pierwszego dnia, piszący te filskim Cinéma Le Grand Action słowa, starał się go przedstawić przy 5 rue des Écoles. W sali pro- jako oryginalnego dokumentali- jekcyjnej noszącej imię założy- de Kieślowski stę nieustannie poszukującego ciela Cinémathèque française, Fot. Jazdon Mikołaj nowych sposobów na dociera- z podobizną Henriego Langlois nie do prawdy o rzeczywistości. namalowaną na ścianie naprze- osąd o telewizji i dramatycznym było odnaleźć całkiem niedawno Marcin Maron odkrył przed słu- ciw ekranu, zasiadła blisko setka rozmijaniu się jej produkcji fil- wydaną książkę Jérôme’a d'Esta- chaczami Kieślowskiego realistę, widzów, by obejrzeć: Urząd (1966), mowej z niewypełnianą powin- isa „Andrzej Zulawski. Sur le fil”. łączącego w swej sztuce konwen- Szpital (1976), Z punktu widze- nością opisu współczesnej rze- Kiedy zaś trafiliśmy do małej Mikołaj Jazdon cje z kina faktów i fikcji. Olivier nia nocnego portiera (1977), Dwo- czywistości. Szczepańska odkryła księgarni w Dzielnicy Łacińskiej w Paryżu Beuvelet pokazał go jako wyrafi- rzec (1980) oraz Gadające głowy ten zapis przy okazji realizacji swo- wypełnionej po brzegi książkami nowanego artystę, wplatającego (1980). Żywiołowa reakcja publicz- jego świetnego filmu dokumental- o filmie, sprzedawca przez chwilę etyczne treści w na pierwszy ności nie pozostawiała wątpliwo- nego o polskim kinie lat 70. Nous przysłuchiwał się naszej rozmowie, rzut oka niepozorne detale wizu- ści – te klasyczne krótkometra- filmons le peuple (My filmujemy po czym zapytał po francusku: Paryską konferencję „La double vie de Kieślowski” („Podwójne życie Kieślowskiego”), alne Dekalogu (1989). O etycz- żówki były nie mniej uniwersalne naród!, 2013), który ukazał się we „Z Polski?”. A gdy potwierdziliśmy, poświęconą twórczości autora Podwójnego życia Weroniki, można by też nazwać: nych wymiarach tej twórczości, w swej treści i przesłaniu niż fran- Francji w eleganckiej edycji DVD. uśmiechnął się, podniósł środ- przywodzących kontekst filozo- cuskie filmy Kieślowskiego. Chwilę potem Mathieu Lericq kowy palec, jakby wskazując na „Powtórne życie Kieślowskiego”, bowiem stanowiła kolejny dowód, że zainteresowanie fii Emmanuela Levinasa, mówiła Następnego dnia konferencja zaprezentował swe rozważania to, co za chwilę padnie z jego ust, filmami polskiego reżysera wciąż się na świecie odradza, przynosząc kolejne interesujące Agnieszka Kulig. Tadeusz Lubelski przeniosła się do pięknej i stylowej nad antropologią gestu rozpiętą i z lekka uroczystym tonem, wyraź- odsłonił przed słuchaczami tajem- Salle des Actes przy 17 rue de la w filmach Kieślowskiego „pomię- nie akcentując ostatnią sylabę, odczytania dzieł tego jednego z najbardziej cenionych autorów kina europejskiego. nicę dokumentalnych inspiracji Sorbonne, gdzie sesję zainicjował dzy intymnością a zastraszeniem”. powiedział: „Kieslowski!”.

20 MAGAZYN FILMOWY nr 57/maj 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 57/maj 2016 21 Festiwale w Polsce: Łodzią po Wiśle Festiwale w Polsce: Wiosna Filmów Pierwsza Żuławski, konfrontacja nazizm Albert Kiciński z widzem rzyjeżdżamy tutaj nie po to, Program tegorocznej imprezy by się chwalić tym, że Szko- Już po raz kolejny widzowie został urozmaicony panelami i polskie kino Pła Filmowa w Łodzi jest naj- dyskusyjnymi. „Jeżeli cię nie ma lepsza na świecie. Te filmy są raz warszawskiego kina Iluzjon mogli w internecie, to nie istniejesz” – lepsze, raz gorsze – ukochajcie nas obejrzeć najnowsze dokonania przestrzegał Mateusz Kowal- takimi, jakimi jesteśmy. A jak wam czyk (współzałożyciel i dyrek- Marcin Zawiśliński się coś nie podoba, to może sami studentów łódzkiej Szkoły Filmowej – tor studia animacji Pigeon), na Sporą popularnością spróbujecie?” – mówił podczas panelu poświęconym polskiemu Na tegorocznej Wiośnie Filmów, cieszył się również cykl rozpoczęcia festiwalu Mariusz od etiud fabularnych, dokumentalnych rynkowi produkcji filmów ani- pokazów i debat odby- Grzegorzek, rektor PWSFTviT. i operatorskich po animacje. mowanych. Oprócz dyplomu w stołecznych kinach Apolonia wający się pod tyleż zna- Podczas tegorocznej, 14. edycji animatora, kandydat do tego i Praha odbyło się ponad 80 pokazów miennym, co wymow- łódzka Szkoła zaprezentowała rodzaju pracy powinien orien- nym tytułem „Konfron- aż 36 filmów! mał nagrodę (3 tys. złotych) za Jury Młodych (Paulina Skibińska, tować się w światowej produkcji reprezentujących najważniejsze tacje i uniki – labirynty Festiwal Filmów Studenckich „znalezienie intymnego języka Julian A. Ch. Kernbach i Marta animowanej, mieć swoje port- rozliczeń z nazizmem „Łodzią po Wiśle” ma na celu nie filmowego, wyjątkowo spójnego Gmosińska), które doceniło Naukę folio ze wszystkim najważniej- i najciekawsze festiwale filmowe we współczesnej kine- tylko promocję studentów, ale z historią”. Wyróżniono również Emi Buchwald za „formę, orygi- szymi projektami oraz stronę na świata: od Berlina do Wenecji. matografii niemieckiej”. również stara się konfrontować Ciepło-zimno Marty Prus „za śmia- nalny pomysł, za warsztat, konse- Vimeo. „Skończyły się regionali- Wśród prezentowanych ich twórczość z szeroką publiczno- łość w opowiedzeniu trzymającej kwentną i kameralną realizację”. zmy. To co jest modne w Kana- filmów znalazły się m.in. ścią oraz środowiskiem filmowym w napięciu historii”. Oprócz pokazów konkursowych dzie, może być fajne w Irlandii, yłem naprawdę zaskoczony, Żuławskiego przyciągnę- tak znakomite dzieła na- poprzez stworzenie forum do roz- Za „piękną i formalnie spójną uczestnicy festiwalu mogli również to co jest modne w Polsce, może kiedy po tych wszystkich ło tłumy warszawiaków, szych zachodnich sąsia- mowy o przyszłości polskiego obserwację rzeczywistości” nagro- obejrzeć wspólny projekt filmowy być modne też w Sao Paolo” – ta Blatach nieobecności wsze- uczestników 22. edycji Fe- dów, jak Lore w reżyserii kina. W tym roku dyskusje były dzono Naukę Emi Buchwald (Józef Pokutnik) IV roku Wydziału wskazówka Macieja Kowalczyka dłem na scenę i 2 tys. osób biło stiwalu Filmowego Wiosna Cate Shortland, Feniks równie gorące, co inspirujące. Zna- w kategorii etiud dokumentalnych. Reżyserii (Maciej Buchwald, powinna być przydatna dla każ- mi brawo. Jakby te wszystkie lata Filmów, stając się jednym Christiana Petzolda czy czy to, że zainteresowanie pra- Zaczyn Artura Hanaja przekonał Magda Jaroszewicz, Katarzyna dego animatora, od rzemieślnika samotności nie istniały” – mówił z najważniejszych wydarzeń też Hannah Arendt naj- cami młodych twórców wzrasta, jury swą „oryginalną i wyrazistą Lesisz, Eri Mizutani, Dominika skupiającego się na poszczegól- dziennikarzom po premierze swo- tegorocznego przeglądu. wybitniejszej niemiec- a impreza cieszy się coraz więk- formą”, zgarniając nagrodę dla Ożarowska, Emilia Śniegoska, nych elementach obrazka, aż do jego ostatniego, zrealizowanego Do polskich kin film ma tra- kiej reżyserki Marga- szym powodzeniem. najlepszego filmu animowanego. Suk Hwa--Hong) pod opieką arty- wyrobionego już opowiadacza po piętnastoletniej przerwie, filmu fić najprawdopodobniej już rethe von Trotty, któ- Festiwalowe jury w składzie: Swoje laury przyznało również styczną Jana Jakuba Kolskiego. historii, koordynującego pracę na Międzynarodowym Festiwalu na początku lipca. ra gościła w Polsce na Karina Kleszczewska, Jan Komasa całego zespołu. Filmowym w Locarno Andrzej Żu- Tę trwającą w sumie dzie- Michała Rogalskiego, Demon ubiegłorocznym, letnim fe- i Piotr Szczepanowicz, przyznało Shujayya, reż. Mohammed „Łodzią po Wiśle” to niezwy- ławski. Nakręcony przez, zmarłego sięć dni imprezę zainaugurował Marcina Wrony, Czerwony Pająk stiwalu Dwa Brzegi w Kazimie- Grand Prix filmowi dokumen- Almughanni kle istotne wydarzenie w życiu przed dwoma miesiącami, wybit- pokaz nagrodzonej na Międzyna- Marcina Koszałki, Córki Dancin- rzu Dolnym. talnemu Shujayya w reżyserii studenta, dla którego ta festiwa- nego polskiego reżysera Kosmos rodowym Festiwalu Filmowym gu Agnieszki Smoczyńskiej, Che- Wiosnę Filmów zakończy- Mohammeda Almughanniego lowa projekcja jest często pierw- „portretuje proces twórczy jako w Wenecji Subtelności. Najnow- mia Bartka Prokopowicza oraz 11 ła projekcja najnowszego doku- za „wstrząsający obraz naszego szą dla szerszej publiczności. formę szaleństwa” – pisał krytyk sze dzieło mistrza francuskiego minut Jerzego Skolimowskiego. mentu znakomitego włoskiego świata, którego nie chcemy oglą- Zresztą oddajmy głos szefowi Indiewire.com. „Hollywood Repor- kina, Christiana Vincenta, przy- Pokazom towarzyszyły spotkania dokumentalisty Gianfranca Ro- dać”. Twórca filmu o życiu oka- imprezy, Krzysztofowi Brzezow- ter” nazwał obraz „metafizyczną pomina stale, nieco już wyświech- z ich twórcami, m.in. Tomaszem siego. Jego Fuocoammare. Ogień leczonej wojną rodziny w Strefie skiemu: „Twórcy doświadczają komedią”, zaś „Le Temps” – fil- tane porzekadło, że stara miłość Schuchardtem, Julią Kijowską, na morzu, wstrząsająca historia Gazy otrzymał 5 tys. złotych. bardzo ważnego elementu w pro- mem, który „nie jest irytujący, tyl- nie rdzewieje. W cyklu „Polskie Pauliną Chapko. Już sam, jakże o uchodźcach z Afryki próbują- Zachwycająca Apokalipsa cesie tworzenia filmów, jakim jest ko prowokujący i zagmatwany”. kino na świecie” zaprezentowa- różnorodny, dobór filmów świad- cych za wszelką cenę przedostać Justyny Mytnik zdobyła nagrodę konfrontacja z widzem, i mimo Autorska, uwspółcześniona ekra- ne zostały produkcje, docenio- czy o naprawdę dobrej od 2-3 lat się na włoską wyspę Lampedusę, za najlepszy film fabularny. Jury obaw przed krytyką są szczęśliwi, nizacja ostatniej powieści Witol- ne uprzednio na jubileuszowym, kondycji naszej kinematografii. zdobyła Złotego Niedźwiedzia doceniło obraz za „odwagę że mogą pokazać je w kinie. To da Gombrowicza (wydana po raz 40. Festiwalu Filmowym w Gdyni. Wypada tylko mieć nadzieję, że na oraz Nagrodę Jury Ekumenicz- w mówieniu o rzeczach, których także promocja i początek festi- pierwszy w Paryżu w 1965 roku) Wśród nich: Noc Walpurgi Marci- kolejnym wrześniowym festiwalu nego na tegorocznym Berlinale. się wstydzimy”. Operator Apo- walowego życia dla wielu z nich opowiada o bezskutecznym po- na Bortkiewicza, Moje córki krowy w Gdyni znajdziemy potwierdze- Warszawscy widzowie również

kalipsy, Michał Dymek, otrzy- w ŁodziFot. Filmowa Szkoła i pierwsze nagrody”. szukiwaniu sensu świata. Dzieło Kingi Dębskiej, Letnie przesilenie nie tych słów. wychodzili z kina poruszeni.

22 MAGAZYN FILMOWY nr 57/maj 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 57/maj 2016 23 Festiwale w Polsce: Script Fiesta Festiwale w Polsce: Animocje Script Fiesta Animowana – spotkania na szczycie moc emocji Anna Bielak Jerzy Armata czyk-Gubała, Katarzyna Klimkie- ardzo lubię nazwę bydgo- nerii afrykańskiej – wprawdzie Istotą festiwali są spotkania. Inspirujące, motywujące, wicz, Weronika Bilska i Patrycja skiej imprezy. Jest efektow- Animocje to niezwykle interesujący dość umownej, ale jednak – przez Nowak podczas panelu o kobie- Bna i pojemna, wszak miesz- festiwal filmów animowanych, którą przejeżdża pociąg z napi- czasem trudne, ale zawsze będące ważnym doświadczeniem. tach filmowcach. Dyskusje o zmia- czą się w niej animacje, emocje, sem… „W Moskwu”. Pomimo Script Fiesta, festiwal dla scenarzystów, który po raz piąty nie wizerunku kobiety, autorki które wywołują one wśród wi- wymyślony i prowadzony przez Weronikę geograficznych „perturbacji” to i reżyserki, toczą się dziś równie dzów, oraz ogromna moc drze- bardzo uniwersalna opowieść odbył się w Warszawskiej Szkole Filmowej i po raz pierwszy często, co rozmowy o kinie dzie- miąca w tym rodzaju aktywności Płaczek z Miejskiego Centrum Kultury o tym szczególnym momencie, cięcym, tudzież jego braku na twórczej. To impreza o dużym w Bydgoszczy, który z małej lokalnej kiedy dzieci odchodzą z rodzin- w niedawno otwartym kinie Elektronik, szczególny nacisk stawia polskim rynku. Świetnie przygo- potencjale, choć nie ma tu czer- nego domu i rodzice – w tym właśnie na spotkania. towany do rozmowy o tej kwe- wonych dywanów, ściankowych imprezy w ciągu sześciu lat ewoluował do wypadku matka – zostają sami. stii był obecny na Script Fieście celebracji, wypasionych gali, są O opuszczaniu domu rodzinnego Maciej Jakubczyk, współtwórca za to dobre filmy, ciekawi goście okazałej imprezy międzynarodowej. (tym razem sam pozostaje ojciec) odczas wykładów, warszta- programu developmentowego i wspaniała, przyjazna wartościo- opowiada Dokument (reż. Marcin tów i pitchingów młodzi sce- FILMS FOR KIDS.Pro, którego wej sztuce atmosfera. Dobra opi- Podolec, Polska), któremu przy- Pnarzyści mogą spotkać się celem jest rozwój produkcji filmo- nia o bydgoskim festiwalu chyba lalek, a także wykłady z historii jów (z Belgii, Chin, Chorwacji, znano wyróżnienie jury, a także z profesjonalistami i posłuchać wej dla młodej widowni. poszła w świat, bo w tym roku – oraz teorii animacji), jak również Estonii, Holandii, Izraela, Kanady, pozaregulaminową nagrodę spe- opowieści o doświadczeniach, Twórcy Script Fiesty starali nagle i niespodziewanie – przyje- imprezy towarzyszące, niejako Meksyku, Niemiec, Rosji, ze Sło- cjalną (w postaci pakietu bezpłat- które uformowały ich mistrzów się uzupełnić luki, opowiedzieć chała do Bydgoszczy blisko trzy- rozciągające animację na inne wacji, z Tajwanu, USA, Wielkiej nych zgłoszeń na 50 festiwali fil- jako artystów. To spotkania z hi- o scenariuszach pisanych zarówno dziestoosobowa grupa studentów dziedziny twórczej aktywności. Brytanii i naturalnie z Polski), mowych od platformy Click for storiami o wzlotach i upadkach, z myślą o szerokiej publiczności, wydziału animacji jednej z londyń- W tym roku zorganizowano m.in. wybrane z ponad trzystu nade- Festivals www.clickforfestivals. o walce, ideach i rzeczywistych jak i o tekstach artystycznych rzu- skich uczelni. Po prostu usłyszeli panel dyskusyjny „Druga twarz słanych z całego świata. Mię- com). Regulaminową nagrodę oczekiwaniach rynku. A ten sta- cających widzom szereg wyzwań. o takim festiwalu, skrzyknęli się animacji – gra komputerowa”, dzynarodowe jury, któremu specjalną (drugą w hierarchii byd- wia coraz większy nacisk na współ- Scenariusze czytano, poddawano i przyjechali na Animocje. Co wię- odbyło się kilka interesujących miałem przyjemność przewod- goskich laurów) otrzymała kre- pracę scenarzysty z kreatywnym krytyce (o tym, co ciekawego cej, wyjechali bardzo zadowoleni koncertów (m.in. znana grupa niczyć, miało trudny orzech do skówka World of Tomorrow (reż. producentem, czynnie zaangażo- w polskim kinie opowiadał Łukasz i już zapowiedzieli swój przyjazd B.O.K., mająca w swym instru- zgryzienia (zbyt duża liczba god- Don Hertzfeldt, USA), historia wanym w development projektu. Maciejewski), analizowano pod w przyszłym roku. mentarium skrzypce, gitary, kla- nych zauważenia filmów), choć małej dziewczynki, która została O takiej współpracy opowia- kątem trzyaktowej struktury (na Kiedy przed czterema laty wisze, bębny, gramofony + efekty końcowy werdykt zapadł jedno- porwana do świata przyszłości, dała Ewa Puszczyńska podczas wykładzie autorstwa Agnieszki trafiłem do Bydgoszczy, odczu- analogowe i cyfrowe ilustrowała głośnie. gdzie może spotkać, jako mama… rozmowy inaugurującej festiwal 4 Andrzej Saramonowicz Kruk) i za kulisami konsultowano, łem podczas festiwalu dobrą, dźwiękowo wybrane przez siebie Za najlepszy uznaliśmy bez- swoją córkę. Jak widać, ta swo-

kwietnia. Producentka Idy Pawła 2016 Fiesta Pictures/Script Fot. SYRENA choć roli script doctorów i ich nieskrępowaną atmosferę, chęć filmy młodej polskiej i zagranicz- pretensjonalną czarno-białą opo- ista „sztafeta pokoleń” stała się Pawlikowskiego powtarzała, że funkcji w procesie developmentu oglądania interesujących filmów nej animacji). wieść o matce i trójce jej synków wiodącym tematem bydgoskiego „wkładamy za mało czasu, wysiłku Siłą wykładu-performansu tego sztuką podobną splataniu narracji prawie nie poświęcono miejsca i rozmawiania o nich, ale to była Solą każdego festiwalu jest jed- About a mother (reż. Dina Veliko- konkursu. i pracy w kolejne drafty, czyli twórcy, wyróżnionego w konkur- w scenariuszach filmowych. Oka- na scenie. Szkoda, bo z rozmów garstka kilkunastu, no może kil- nak konkurs, w tym roku w Byd- vskaja, Rosja). Ten film śmieszy Za najlepszą klasyczną anima- w dążenie do doskonałości”. To sie ScripTeast im. Krzysztofa Kie- zało się, że w małym palcu ma ją scenarzystów z zaproszonymi kudziesięciu ludzi. Dziś na Ani- goszczy stojący na wyjątkowo i rozczula, a jednocześnie zaska- cję rysunkową uznano zabawną, problem, z którym polskie kino ślowskiego za scenariusz Czło- Andrzej Saramonowicz. Fanta- gośćmi wynikało, że idea pracy mocje przychodzą tłumy widzów, wysokim poziomie. Znalazły się kuje, wszak trzech Murzynków ale i wzruszającą opowiastkę We zmaga się nie od dziś. Czy mówie- wieka z magicznym pudełkiem, stycznie mówił o pracy nad dia- profesjonalnego konsultanta jest i to w każdym wieku. Piotr Kar- w nim 32 filmy z kilkunastu kra- i ich mama umieszczeni są w sce- can’t live without cosmos (reż. Kon- nie o nim publicznie może coś była niebywała szczerość, z jaką logami filmowymi (piętą achil- w Polsce mało rozumiana i powa- das, zapalony propagator rodzi- stantin Bronzit, Rosja), notabene zmienić? Tak, jeśli wpłynie na mówił o różnych formach pitch- lesową polskich scenarzystów), żana. Ale może to efekt tego, że mej animacji, pomysłodawca nominowaną w tegorocznej edy- sposób myślenia scenarzystów ingu. W dowcipnym stylu szkolił a historię o sobie – ambitnym istotnie wciąż „wkładamy za mało i szef dość niekonwencjonal- cji oscarowej. I jeszcze jeden i skłoni producentów do inwe- scenarzystów na wypadek spo- chłopcu, który trafił do obcego czasu, wysiłku i pracy w kolejne nego festiwalu O!PLA, prowa- bydgoski laur. Na Animocjach stowania w film już na poziomie tkania z producentem w windzie, świata, ciężko pracował, podołał drafty, czyli w dążenie do doskona- dził tu zajęcia z trzystuoso- honoruje się artystów, którzy tekstu. Wiedzą o tym, jak może na bankiecie i podczas 15-minu- wyzwaniom, dojrzał i osiągnął łości”. To zdanie, które polscy pro- bową grupą dzieci w wieku szczególnie zasłużyli się w dub- wyglądać droga od pomysłu do towej oficjalnej rozmowy w biu- sukces – poprzedził bezpreten- fesjonaliści powinni sobie powta- od sześciu do trzynastu lat. bingu. W tym roku nagroda za realizacji dzielił się na Script Fie- rze. Kluczem do sukcesu w roli sjonalną recytacją wiersza „Jak rzać nie tylko na festiwalu, ale do Bo Animocje to nie tylko całokształt dokonań w tej dzie- ście Jan Kwieciński, zajmujący się wykładowcy była umiejętność zostać wielkim pisarzem” pióra momentu, w którym do produkcji konkurs na najlepszy film, dzinie powędrowała do Arka- realizacją koprodukcji w Akson przekuwania własnych doświad- Charlesa Bukowskiego. O tym, że przestaną trafiać kiepsko ustruktu- ale także bardzo rozbu- diusza Jakubika, którego głos Studio. Z kolei Bodo Kox barwnie czeń w przejrzystą strukturę nar- płeć nie ma w tym procesie żad- ryzowane fabularne szkice, z któ- dowany program eduka- można usłyszeć m.in. w Ato- opowiadał o idei jako produkcie racyjną godzinnej wypowiedzi. nego znaczenia, bo liczy się pasja, rych historia będzie się wyklu- cyjny (warsztaty pixel artu, mówkach, Johnnym Bravo, na sprzedaż oraz o blaskach i cie- Opowiadanie o sobie, w spo- wrażliwość i ciężka praca opowia- wać na planie zdjęciowym i rodzić animacji poklatkowej, dub- About a mother, Madagaskarze oraz Potwo-

niach handlowania pomysłami. sób interesujący dla innych, jest dały tymczasem: Monika Talar- w bólach na stole montażowym. bingu, tworzenia i animacji reż. Dina Velikovskaja rach i spółce. Animocje Fot. FFA prasowe Materiały

24 MAGAZYN FILMOWY nr 57/maj 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 57/maj 2016 25 Festiwale w Polsce: Krakowski Festiwal Filmowy Festiwale w Polsce: Krakowski Festiwal Filmowy

o ludziach. Wielu z autorów 250 prezentowanych produk- ma bardzo osobisty stosunek cji, miała swoich przedstawi- do tego, o czym i o kim mówi. cieli. Codziennie spotykają Takie są filmyAlisa w krainie się oni z widzami, ale – w trak- wojny, w którym autorka Alisa cie wydarzeń Industry Zone – Kovalenko jedzie na ukraiń- ze sobą i z przedstawicielami sko-rosyjski front, czy Życie innych festiwali, telewizji, pro- na granicy, w którym produ- ducentami, agentami, dystry- cent Bahman Ghobadi oddał butorami. Krakowski Festi- Barometr kamery dzieciom i popro- wal Filmowy jest tym samym sił je, żeby same przedstawiły platformą wymiany poglądów swoje doświadczenia z Syrii – i doświadczeń wśród przed- straszne, w cieniu wojny. Takie stawicieli branży. Zapraszamy filmy nas interesują – opowieści też do udziału w warsztatach o ludziach, którzy znaleźli się i pitchingach Doc Lab Poland, w piekle i o tym, jak to piekło a także na targi z około 300 na nich wpływa. wyselekcjonowanymi propozy- świata cjami. Największy nacisk kła- Również w konkursie dziemy na polskie produkcje – dokumentów muzycznych? one najbardziej interesują gości Z Krzysztofem Gieratem, dyrektorem W minionych latach filmy ze świata, a nam zależy na tym, z DocFilmMusic często żeby wypychać je w świat. Krakowskiego Festiwalu Filmowego, wychodziły poza sferę czysto muzyczną. W tym roku również Olbrzymi i bardzo różno- rozmawia Dagmara Romanowska mamy takie przypadki – cho- rodny program, mnóstwo ciażby szwedzki Fonko. Muzyka wydarzeń, premier, gości. Jak Afryki, który jest opowieścią to wszystko można podsu- Dagmara Romanowska: pełnometrażowe. Czy w programie zabawny doku- wał Tadeusza Rolkego w Dzien- o muzyce, ale i o panafrykań- mować? Jakie będą główne Tegoroczny, już 56. w trakcie 56. edycji możemy ment Z pogranicza cudu Toma- niku z podróży, teraz pojechał skim marzeniu o wolności. punkty 56. Krakowskiego Krakowski Festiwal Filmowy się spodziewać dzieł z równie sza Jurkiewicza o ludowych do Nowego Jorku i zafascyno- W konkursie dominować jed- Festiwalu Filmowego? Krzysztof Gierat będzie – jak zawsze – oknem śmiałymi pytaniami? sposobach na pozbywanie się wał się jego mieszkańcami i ich nak będą historie konkretnych Kiljan/SFP Fot. Kuba Poza konkursami i stałymi na świat? Swoją drogą w tym roku mija np. duchów z szafy. problemami – często banal- ludzi, acz nie klasyczne por- sekcjami to na pewno tego- Krzysztof Gierat: Nigdy nie dziesięć lat, odkąd wprowadzili- nymi, ale jednak dramatycz- trety. To filmy o zmaganiach Przemysławie Gintrowskim Mistrzem 56. festiwalu roczny Focus, którego gościem baliśmy się wędrówki po świa- śmy odrębny międzynarodowy Czy pojawią się jakieś polskie nymi, z którymi każdy musi się z chorobą, uzależnieniem, (Gintrowski Arkadiusza Bar- będzie Marcel Łoziński, który będzie szwedzka kinematogra- tach innych od naszego. Pene- konkurs pełnometrażowych filmy o tym, co się teraz dzieje mierzyć. Tak powstał film21 x o życiu złamanym przez miłość. tosiaka) czy Ryszardzie Kry- odbierze Smoka Smoków. fia. Zapraszam też na pokazy trujemy je razem z naszymi dokumentów. Pamiętam, jak w Polsce? Nowy Jork. Rafał Skalski swo- Jest tu wiele – sam jestem nickim (Nadal wracam. Portret Przez lata widzieliśmy w nim filmów Krzysztofa Kieślow- widzami i twórcami, staramy trudno było wówczas znaleźć Filmów o „dobrej zmianie” – jego bohatera – chłopaka, który zaskoczony – głośnych nazwisk Ryszarda Krynickiego Adama przede wszystkim uczestnika skiego – z okazji 20. rocznicy się je poznać, zrozumieć. do niego polskich reprezentan- o tym, co się z nami porobiło, zgodnie z lokalną tradycją reżyserskich: Morgan Neville, Sikory). naszych konkursów i dlatego jego śmierci, Andrzeja Wajdy – Patrzymy na to, co się dzieje tów. Dziś jest na odwrót, nasi jak bardzo się poróżniliśmy – wstępuje na jakiś czas do klasz- Julien Temple, Barbara Kop- wcześniej nie wręczyliśmy mu z okazji 90. urodzin oraz na i kręci w kraju, ale i poza nim, filmowcy kręcą coraz więcej zabrakło. W tak spolaryzowa- toru, by znaleźć odpowiedzi na ple, Filip Remunda, a pośród Interesująco zapowiadają się tej nagrody, choć należy mu „smoczą” retrospektywę Marcela w mikrospołecznościach – coraz lepszych długich doku- nym społeczeństwie trudno podstawowe pytania – odnalazł nich nasi debiutanci: Szymon również krótkie metraże. się z powodów oczywistych. Łozińskiego. Będziemy również takich, jak rodzina, ale i sze- mentów. W trakcie selekcji tra- pokazać prawdę, która nie w Tajlandii (Mnich z morza). Uliasz i Magdalena Gubała, Czy jakieś problemy tu Nie traktujemy jej jednak jako świętować 10-lecie programu rzej – w narodach, państwach. fiają one do nas jeszcze w wer- byłaby prawdą jednej ze Wojciech Kasperski z kolei którzy w Uchu wewnętrznym dominują? podsumowanie życia, nagrody, Studia Munka „30 Minut” Dawno temu festiwalowi przy- sji roboczej, a Kraków staje się stron i zrealizować film arty- kontynuuje swoją opowieść opowiadają o zjawiskowym Wśród fabuł i dokumentów po której twórca ma odejść na i 50-lecie Stowarzyszenia Fil- świecało hasło „Nasz wiek dla nich trampoliną do kariery styczny, który wyszedłby ponad o Rosji – w Ikonie zaprzyjaźnia muzyku Mikołaju Trzasce. Róż- pojawią się tematy, które… nie emeryturę. To Smok Smoków mowców Polskich. Po raz pierw- XX”. Można pokusić się o to, na świecie, co było udziałem podziały. Reżyserzy podej- się z mieszkańcami szpitala dla norodnie będzie też muzycz- mogły się nie pojawić: migra- za wkład Marcela Łozińskiego szy i prawdopodobnie jedyny – żeby ponownie sięgnąć po to np. Efektu domina Elwiry Nie- mują na razie inne tematy albo psychicznie chorych na rubie- nie – z ekranu rozbrzmiewać cji, starości, choroby, związ- w światowe kino dokumen- w roku olimpijskim – pokażemy sformułowanie, nawet jeżeli wiery i Piotra Rosołowskiego. w ogóle jadą w świat. żach kraju. będzie m.in. „muzyka hałasu”, ków międzyludzkich. Bardzo talne. Mamy wielką nadzieję, że filmy o tej tematyce, a zrealizo- jest ono dość ogólne. Nasz Ze względów czasowych – bar- tworzona przy pomocy różnych mnie cieszy to, że do konkursu w kolejnych latach będzie przy- wane przez mistrzów kina. Tym wiek XXI jest bardzo skom- dziej festiwalu wydłużyć już nie Pamiętam, że już kiedyś na To, że twórcy jadą w świat, przedmiotów, nawet warzyw. trafiły nowe dzieła reżyserów, woził do Krakowa swoje nowe projekcjom towarzyszyć będzie plikowany i znajduje to swoje sposób – musimy dokonywać festiwalu toczyła się taka nie oznacza jednak, że którzy już wcześniej w Kra- filmy. pytanie, czy pod propagando- lustrzane odbicie w filmach, często bardzo bolesnej selekcji. dyskusja: dlaczego polscy przedstawiają historie Festiwal unika klasycznych kowie bywali i zdobywali wym spojrzeniem – a z takim które do nas trafiają. Jeżeli chodzi o tegoroczną edy- filmowcy kręcą poza krajem. i problemy nam obce. Szukają portretowych produkcji, kilka nagrody. Powrócą do nas m.in. Konkursy, sekcje zamierzeniem część z tych pro- cję, pojawił się intrygujący nurt W tym roku chyba to pytanie człowieka bardziej niż się jednak pojawi. Jay Rosenblatt, mistrz found towarzyszące, Smok dukcji powstała – może kryć się Często obecne na festiwalu „ezoteryczny”. Mamy tu Walkę powróci... polityki, na pewno unikają Owszem, głównie w Panora- footage, i lubiący zaskakiwać Smoków – równie istotną coś innego, może szlachetnego? produkcje podejmują z szatanem Konrada Szołaj- W ogóle przecież więcej jeź- tez, ocen. mie. Pokażemy filmy o Jona- Daniel Mulloy. Będzie też nie- częścią Krakowskiego Z kolei same konkursy i sekcje problemy z marginesu skiego, bardzo poważny film dzimy. Twórców również – Chcą swoich bohaterów szu Kofcie (Jonasz w brzuchu spodzianka – krótki metraż Festiwalu Filmowego jest tzw. towarzyszące będą takim… baro- głównego nurtu debaty o egzorcyzmach, ale i przej- szczególnie młodych – ten poznać, oswoić – nie po to, żeby Lewiatana Krzysztofa Wierz- Cuba Libre Lecha Majewskiego. Industry Zone. metrem świata, próbą spojrze- publicznej… W minionym mujący Dar Przemka Kamiń- świat poza Polską bardziej osądzić, zdać raport. Nie kręcą bickiego), Stanisławie Dyga- Z kolei wśród animacji obej- Drugi filar naszego festiwalu. nia na to, czym ten świat żyje. roku takimi filmami były skiego o ukraińskim hipnotyze- pociąga. Może też czasami filmów o Tajlandii, Rosji, Ame- cie (Mój ojciec Staś Andrzeja rzymy wiele filmów polskich Branża to przede wszystkim Z zastrzeżeniem jednak: ten m.in. Królowa ciszy czy Mów rze, który pracuje w Polsce i nie łatwiej jest gdzie indziej robić ryce – chociaż takie interpre- Dudzińskiego), Sławomi- reżyserek. W zeszłym roku twórcy, którzy przyjeżdżają do barometr będzie daleki od sta- mi Marianna – polskie, zawsze szlachetnie swoje umie- filmy? Piotr Stasik, który trzy tacje też na pewno się poja- rze Mrożku (Mrożek. Życie Polki zdominowały konkurs nas ze swoimi filmami. Staramy wiania tez i zamykania zjawisk zwycięskie dokumenty jętności wykorzystuje. Jest też lata temu tak pięknie sportreto- wią – ale przede wszystkim warte jest życia Pawła Chary), dokumentalny, w tym animację. się, żeby większość spośród w jednym zdaniu.

26 MAGAZYN FILMOWY nr 57/maj 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 57/maj 2016 27 Nagrody: Smok Smoków Nagrody: Smok Smoków

taforyczną i pełną humoru opo- muje, że ekipa z warszawskiej Wszystko może się przytrafić, wieść o pracownikach sopockie- reż. Marcel Łoziński Wytwórni Filmów Dokumen- go Grand Hotelu. O swej pracy talnych będzie rejestrowała co- opowiadają m.in. palacz, sprzą- dzienne życie turnusu. I podkre- No i Smok taczki, pokojówki, kucharze, szat- śla: „Musicie pamiętać, że to jest niarze, barman, kelnerzy, pracow- obóz, to nie jest żaden wypoczy- nicy pralni hotelowej, portierzy, nek, żadne wczasy, żadna rekre- dyrektor. Każdy z bohaterów dzie- acja, to jest obóz wypoczynko- li się swoją historią, każdy czuje wo-szkoleniowy i będziemy tu się potrzebny. A Łoziński w swo- aktywnie wypoczywać, i szkolić im kinie nie wymądrza się, on – się także”. Łoziński do zastanej przede wszystkim – potrafi słu- rzeczywistości wprowadził – na chać. Kocha swych bohaterów zasadzie katalizatorów wydarzeń – Smoków i robi wszystko tak, żeby nie bo- podstawione przez siebie osoby lało. Taki tytuł zresztą – Żeby nie (przypomina to nieco zabieg, bolało (1998) – nosi jego niezwy- który w Rejsie zastosował Marek kle przejmujący film, w którym Piwowski, umieszczając pośród się przytrafił powraca po blisko ćwierćwieczu naturszczyków aktorów zawodo- do Urszuli Flis, rolniczki gospo- wych). „Wierzę bardziej w rzeczy-

darującej samodzielnie na trzyna- SF Kalejdoskop/TVP wistość niż we własną wyobraźnię, Jerzy Armata stu hektarach, bohaterki Wizyty ale jednocześnie żaden z moich (1974), jednego ze swych pierw- cję” – mówi dobitnie zza swojego ronie, pocałunki, uściski, życze- filmów nie jest »czystym« doku- szych, a zarazem najlepszych do- baru. Przypominają się protago- nia... Łoziński spaja swą opowieść mentem. Mam wrażenie, że w do- kumentów. niści późniejszych filmów innych narracyjną klamrą: na początku kumencie sensu stricto nie można Marcel Łoziński to jeden z najznamienitszych kolekcjonerów Wielkie wrażenie robi nakręco- naszych dokumentalistów: tytuło- widzimy Cudnego, już emeryta, osiągnąć takiej precyzji przesła- festiwalowych trofeów. Zgromadził ich już ponad ny dość przypadkowo – w ciągu wy bohater Stolarza (1976) Woj- przy nasypie kolejowym, mówi nia, jaką uzyskuje się przez zasto- jednego dnia, podczas drogi po- ciecha Wiszniewskiego, fabryczny wprost do kamery: „Całe życie sowanie formy pośredniej” – mó- sześćdziesiąt, są wśród nich m.in. dwa Złote Grona, Srebrny wrotnej z planu innego filmu – strażnik z pamiętnego Z punktu starałem się pracować sumiennie wił reżyser po premierze w 1981 skromny „dokumencik”, zatytu- widzenia nocnego portiera (1977) i uczciwie”, przejeżdża pociąg, na roku na łamach „Filmowego Ser- Róg, a nawet Czarcia Łapa i Złote Zęby, jest Srebrna Sestercja łowany Król (1975). Jego bohater Krzysztofa Kieślowskiego, 85-let- końcu filmu – podobny kadr, tyle wisu Prasowego”. i Kamera Dawida, są Złote i Brązowe Lajkoniki (po dwa), z zawodu jest krawcem. Do 1939 ni rzemieślnik z Jak działa otwie- że Cudny już nic nie mówi, odwra- Kino ewoluuje, miesza style roku był także instruktorem przy- racz (1985) Piotra Morawskiego. ca się, odchodzi, przejeżdża po- i gatunki. Dokumenty Łozińskie- Syrenka Warszawska oraz Don Kichot, imponuje zwłaszcza sposobienia wojskowego. W cza- Stają przed kamerą i opowiadają, ciąg. Reżyser nie ocenia jego po- go opierają się na obserwacji kla- „kącik zoologiczny”, a w nim: Biała Kobra, dwa Złote Gołębie, sie wojny obszywał Niemców. „Źle patrząc prosto w obiektyw, swe stępowania, nie bada okoliczno- sycznym Karabaszowskim „cier- mi się nie powodziło wcale w cza- frapujące – nie zawsze chwaleb- ści wypadku, nie szuka winnych, pliwym okiem”, ale dopuszczają dwa Smoki – jeden Złoty, drugi Srebrny. W tym roku Rada sie okupacji” – wspomina po la- ne – życiorysy. Od głoszonych pokazuje człowieka, uczciwego także elementy kreacji. W imię do- tach. Po wojnie jako funkcjona- przez niektórych z nich życiowych człowieka, który – nagle i niespo- kumentalnej prawdy właśnie. Re- Programowa Krakowskiego Festiwalu Filmowego dorzuciła do riusz Milicji Obywatelskiej trzy- prawd też nieraz włos się jeży. dziewanie – znalazł się na życio- żyser taki zabieg nazywa „zagęsz- Marcel Łoziński

Fot. Żelazna Studio/SFP tej imponującej kolekcji – Smoka Smoków. mał porządek w mieście, witając W 1975 roku Łoziński nakrę- wym zakręcie. czaniem rzeczywistości”. Przez wkraczające oddziały Armii Czer- cił również znakomite Zderzenie Filmy Łozińskiego głęboko za- kondensację rzeczywistość sta- wonej „chlebem, solą i papierosa- czołowe. Zainspirował go repor- padają w pamięć, ich bohatero- je się jeszcze bardziej wyrazista. ieraz na swej drodze moż- rza Karabasza (2006), Raoula Se- ze starymi ludźmi siedzącymi na Marcel Łoziński ma na swym mi”. Później przez 22 lata prowa- taż Hanny Krall „Wzorowe życie wie, kwestie, które wypowiadają. Jest w dorobku Łozińskiego na spotkać nawet malut- rvaisa (2007), Allana Kinga (2008), ławkach w parku, zostało ostat- koncie blisko pół setki filmów. dził zakład krawiecki specjalizu- maszynisty Cudnego”. Jego bo- Ot, choćby chłopak z Egzaminu dokument szczególny (pisałem Nkiego dinozaura, to nie- Jerzego Kucię (2009), Jonasa Me- nio uznane – w plebiscycie zor- By je opisać, trzeba na to co naj- jący się głównie w mundurach. hater, maszynista Marian Cudny, dojrzałości (1979) – w którym ka- o nim na łamach ostatniego nu- zwykle rzadkie, ale nieraz można kasa (2010), Piotra Kamlera (2011), ganizowanym przez SFP – za do- mniej średniej grubości tomu Teraz – od pięciu lat – prowadzi z powierzonych mu obowiązków mera dokumentalisty podpatruje meru „Magazynu Filmowego”) – spotkać” – twierdził Tomek, syn Helenę Třeštíkovą (2012), Paula kument stulecia, a zrealizowane (zrobił to zresztą prof. Marek bar, którego jest właścicielem. Go- zawsze się wywiązywał, ciesząc uczniów jednego z warszawskich Ćwiczenia warsztatowe (1986), reżysera, w jego najlepszym doku- Driessena (2013), Bogdana Dzi- dwa lata wcześniej 89 mm od Eu- Hendrykowski w wydanej przez ścił w swej kawiarence – chwali się opinią solidnego i uczciwego liceów – stwierdzający: „Ja zawsze stanowiący swego rodzaju ostrze- mencie Wszystko może się przy- worskiego (2014) i Priita Pärna ropy (1993), frapujące spojrzenie Więź w 2008 roku książce „Mar- się – „wszystkich przedstawicieli, pracownika. Pół roku przed przej- pokazuję to, co myślę i czasami na żenie przed kinem dokumental- trafić (1995). No właśnie, wszystko (2015). Teraz do tego grona do- na stację w Brześciu, na granicy cel Łoziński”). Pozwolę sobie za- a ministerstwo przemysłu wyda- ściem na emeryturę ten wzoro- tym źle wychodzę”, i po chwili do- nym, które może okazać się nie- może się przytrafić, więc i Smo- łączy Marcel Łoziński. z byłym Związkiem Radzieckim, tem na bardzo subiektywny ran- ło nawet sylwester”. Ponadto jest wy maszynista spowodował groź- rzucający: „Tutaj nie, broń Boże”. bezpiecznym orężem dla ludzi bez ka Smoków można dostać, choć To bez wątpienia nasz najlep- gdzie kończą się europejskie tory king filmów z jego dorobku, któ- niezwykle aktywny w życiu spo- ną w skutkach katastrofę kolejo- Albo bohaterowie Jak żyć jakichkolwiek skrupułów. Dlate- to raczej rzadki przypadek. Do tej szy dokumentalista. Jego filmy kolejowe, a dalej biegną rosyjskie – re mnie szczególnie urzekły. Nie łeczno-politycznym regionu: na- wą. „Z przykrością muszę stwier- (1977), pełnometrażowego do- go dyktatorzy tak lubią kino, bo pory tym zaszczytnym wyróżnie- zdobywały najwyższe laury na szersze o 89 mm, przyniosło Ło- będę oryginalny, miejsca na po- leży do klubu strzeleckiego „Za- dzić, że w odczuciu swoich prze- kumentu, który przeleżał się na mówiąc w pewnym uproszczeniu, niem uhonorowano osiemnastu wielu prestiżowych festiwalach, zińskiemu nominację do Oscara dium zajmują tytuły honorowane wisza”, pełni także funkcję prele- łożonych niestety zawiódł” – pa- półce do przełomowego 1981 ro- dzięki jego środkom wyrazowym wybitnych filmowców: Bohdana m.in. w Clermont-Ferrand, Ham- i Feliksa, zaś Europejską Nagrodą przez różnorodne gremia na ca- genta wojewódzkiego. „Za mało dają z ekranu mocne słowa. I da- ku. Ośrodek campingowy w Bor- i figurom stylistycznym na ekra- Kosińskiego (1998), Jana Leni- burgu, Lipsku, Marsylii, Montre- Filmową uhonorowano zrealizo- łym świecie: Wszystko może się się wpaja młodzieży, w ogóle nie lej: „W tej sytuacji nie mógł do- kach koło Augustowa. Właśnie nie wszystko może się przytrafić. cę (1999), Raymonda Depardona alu, Nyonie, Oberhausen, Reykja- wane piętnaście lat później Poste przytrafić (1995), 89 mm od Eu- wiedzą o wojennych sprawach” – czekać miłego pożegnania, tak rozpoczyna się wakacyjny obóz A to, co „ciemny lud” zobaczy na (2000), Jana Švankmajera (2001), viku, San Francisco, Sydney oraz restante (2008), poetycką impre- ropy (1993) oraz Poste restante przyznaje z żalem. Więc stara się jak to pokazano w filmie”. Na- szkoleniowo-wypoczynkowy dla ekranie, kupi bez wahania. Zawód Wernera Herzoga (2002), braci Krakowie. Wszystko może się przy- sję o wysłanych listach bez adresu, (2008). Ale chciałbym także zwró- nadrobić zaległości w tej dziedzi- gle czarno-biała taśma, na któ- młodych małżeństw, zorganizo- filmowca, zwłaszcza dokumenta- Stephena i Timothy’ego Quay, trafić (1995), przejmująca, a zara- m.in. do Pana Boga, które trafiają cić uwagę na filmy mniej znane, nie. W ogóle dla niego wszystko rej zarejestrowano dotychczaso- wany przez Związek Socjalistycz- listy, to – podkreśla laureat tego- (2003), Alberta Mayselsa (2004), zem pełna wdzięku obserwacja do Wydziału Przesyłek Niedorę- czy już nieco zapomniane, jak jest nieustanną walką: „Życie to wą opowieść, ustępuje miejsca nej Młodzieży Polskiej. Podczas rocznego Smoka Smoków – pro- Jurija Norszteina (2005), Kazimie- rozmów 6-letniego chłopczyka czonych w Koluszkach. choćby Moje miejsce (1986), me- jest to samo co front, trzeba wal- kolorowej. Kwiaty, kolejowa or- pierwszego spotkania z uczest- fesja szczególnej odpowiedzial- czyć, trzeba mieć szybką orienta- kiestra, czerwony dywan na pe- nikami komendant obozu infor- ności.

28 MAGAZYN FILMOWY nr 57/maj 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 57/maj 2016 29 Polskie premiery Kalendarz premier maj 2016

wają, że są dla siebie źródłem siły Na obrzeżach cywilizacji żyje zagu- i odwagi. Czy to wystarczy, by zmie- bione plemię. Conteheli są ludźmi nić zasady gry i znaleźć szczęście? o błękitnych oczach, fantazyjnie W tym musicalu będzie można usły- upiętych płowych dreadach i twa- szeć największe hity gigantów polskiej rzach pomalowanych we wzory. sceny muzycznej i kultowe teksty m.in. Wyglądają jak spełnienie hippisow- Agnieszki Osieckiej, Kory Jackow- skich fantazji o powrocie do natury skiej, Jonasza Kofty, Marka Grechuty, czy słowiańska wersja Avatara. Kiedy Zbigniewa Hołdysa, Andrzeja Mogiel- grają na etnofuturystycznych instru- nickiego i Tomasza Lipińskiego. mentach, łączą się z kosmosem i ze wszystkimi rootsowymi wizjami jed- ności człowieka z naturą. Piękni, mło- Walser dzi i nieśmiertelni hasają nago, ozdo- film fabularny bieni biżuterią ze słomy i owoców. Fot. FILM Marcin Makowski/NEXT premiera: 20 maja Do tego rajskiego świata wdziera się jednak cywilizacja w osobie urzęd- #WszystkoGra reżyseria: Zbigniew Libera scenariusz: Grzegorz Jankowicz, Zbigniew Libera nika kolejowego Walsera. Mimo iż film fabularny zdjęcia: Adam Sikora za wszelką cenę próbuje on wnik- premiera: 6 maja muzyka: Robert Piotrowicz nąć w ich sielankowy świat i nauczyć reżyseria: Agnieszka Glińska scenografia: Zbigniew Libera, Sebastian się niezrozumiałego języka, wywo- scenariusz: Ilona Łepkowska, Marta Gomułka łuje tylko chaos. Wystylizowany Konarzewska, Agnieszka Glińska montaż: Beata Walentowska świat Walsera flirtuje z tradycją kina zdjęcia: Paweł Edelman dźwięk: Wojciech Mielimąka gatunkowego: postapokaliptycz- muzyka: Paweł Lucewicz obsada: Krzysztof Stroiński, Gustaw Klyszcz, nym science fiction, westernem czy aranżacja piosenek: Paweł Lucewicz Joanna Wiktorczyk, Andrzej Borowski, filmami o jaskiniowcach. Prymity- scenografia: Agnieszka Zawadowska Dagny Borowska, Gaja Borowska, Katarzyna wizm i „glamour” nie stoją tu ze sobą montaż: Jarosław Kamiński Dobrowolska, Bernd Horsch, Aleksandra Janik, w sprzeczności. Klisze znane z kina dźwięk: Marek Wronko Sławomir Janus, Dariusz Mikłasz, Samuel gatunków służą reżyserowi za klocki obsada: Kinga Preis, Eliza Rycembel, Stanisława Simao do zbudowania wielopiętrowej ukła- Celińska, Sebastian Fabijański, Antoni Pawlicki, producentki: Magdalena Kamińska, Agata danki z literackich figur utraconego Bartosz Żuchowski, Krzysztof Stroiński, Paweł Szymańska raju, filozoficznych i kontrkulturo- Wawrzecki, Karolina Czarnecka, Irena Melcer, produkcja: Balapolis wych konceptów utopijnej wspólnoty Anna Tomaszewska, Monika Krzywkowska, czas projekcji: 78 min czy fantazmatów o końcu cywilizacji. Przemysław Bluszcz dystrybucja: Alter Ego Pictures producenci: Sylwia Wilkos, Roman Gutek, oprac. J.M. Klaudiusz Frydrych produkcja: Scorpio Studio czas projekcji: 90 min dystrybucja: NEXT FILM

Opowieść o miłości, przyjaźni i rado- ści życia. Zosia (Eliza Rycembel) pró- buje zmienić świat za pomocą sztuki. Jej mama (Kinga Preis) niespodziewanie spotyka na swojej drodze kogoś wyjątkowego. Babcia (Stanisława Celińska) ukrywa tajemnicę z prze- szłości. Trzy kobiety wspólnie podej- mują walkę o rodzinny dom. Odkry- Fot. Adam Sikora/Alter Ego Pictures Ego Fot. Sikora/Alter Adam

30 MAGAZYN FILMOWY nr 57/maj 2016 Polskie premiery: #WszystkoGra Polskie premiery: #WszystkoGra

daje w pracy olbrzymie poczucie bezpieczeństwa. A plan jest jak wyprawa wysokogórska – trzeba sobie nawzajem zaufać bardzo szybko, bo inaczej nie dojdzie się do celu. Paweł twierdzi, że #WszystkoGra to naj- Malarstwo bardziej kolorowy film, jaki w życiu nakręcił. Chciałam, żeby filmowy świat był pełen detali i kolorów – jak pokój Zosi, którego aranżację Paweł portretowe z trudem przyjął do wiadomo- ści (śmiech). Wszędzie walały się pędzle, farby, ramy, obrazy, Anna Bielak: Producenci bo zależało mi, żeby przestrzeń określali #WszystkoGra Z Agnieszką Glińską, reżyserką filmu była bardziej artystyczna niż mianem „musicalu nowej dziewczyńska. #WszystkoGra, rozmawia Anna Bielak Kinga Preis w filmie #WszystkoGra, generacji”. Moim zdaniem reż. Agnieszka Glińska ten film jest bliski tradycyjnej Sama warstwa wizualna filmu Fot. FILM Marcin Makowski/NEXT wizji gatunku. Co w nim szawie – przyp. A.B.). Zapro- jest przestrzenią artystycznej nowatorskiego? sił mnie też do współpracy ekspresji. Pojawiają się „Małe tęsknoty”, „Warszawa”, i sposobów jego reagowania na Wszystkie trzy kobiety to Agnieszka Glińska: Wolę reżyserskiej przy Katyniu. Po w niej animacje Jakuba „Ale wkoło jest wesoło”, wydarzenia, ważny jest każdy artystki. Dlaczego? określać #WszystkoGra mianem raz pierwszy byłam wtedy na Romanowicza. „Radość o poranku” – przyp. detal, w czym bohater chodzi Nie wiem, one są też na swój filmu z piosenkami. Nie chcieli- planie filmowym od początku Animacje to swoiste emana- A.B.) Trochę się dziś o nich ubrany, jak siedzi, co ma w kie- sposób bardzo zwykłe, ludzkie, śmy kręcić stricte gatunkowego do końca zdjęć. Później, w cza- cje Zosi (Eliza Rycembel), stu- zapomina, a szkoda, bo kieszeni. Zaczyna się od szkicu, bliskie. Może chodziło o to, że musicalu. Zależało nam najbar- sie, gdy prowadziłam zajęcia dentki ASP, która stworzyła dyś polska piosenka potra- potem wypełnia się kolorami. są inteligentne i nadwrażliwe, dziej na tym, żeby film był lekki z pracy z aktorem w Szkole figurę superbohaterki w nie- fiła być arcydziełem. Szukali- i można je boleśnie skonfronto- i ciepły, rozjaśniający. Na pierw- Wajdy, równolegle uczestniczy- bieskiej sukience i maluje ją na śmy takich utworów, których Jak opisałaby pani bohaterki wać z rzeczywistością. Wszyst- szym miejscu postawiliśmy łam też w organizowanych tam murach oraz budynkach War- ładunek emocjonalny dopełni #WszystkoGra? kie trzy mają skłonność do dra- lokalność i kameralność, a nie kursach – m.in. w Studiu Prób szawy. Zosia wymyśla w głowie naszą opowieść, a one same Moje bohaterki to przedstawi- matyzowania, a to z kolei daje widowiskowość w klimacie Chi- i w Programie Ekran, gdzie historie z nią w roli głównej. dostaną jakby drugie życie. cielki trzech pokoleń. Babcia historii taką smutno-wesołą, cago czy Moulin Rouge. Chcia- rozwijałam scenariusz, który Sama bardzo chciałaby je prze- O choreografii też myślałam Helena, nauczycielka gry na słodko-gorzką tonację. łam też opowiedzieć o Warsza- z wielu powodów odłożyłam żywać, animacje ożywiają więc bardziej użytkowo niż widowi- pianinie (Stanisława Celiń- wie – mieście, z którym jestem na półkę. Praca w teatrze była jej fantazje. skowo. To nie jest film o tańcu ska), wychowała się od małego Mówi się, że #WszystkoGra Agnieszka Glińska bardzo związana, i o młodych News Olszanka/East Fot. Wojciech całym moim życiem. Wielokrot- tylko o emocjach, stąd układy w domu, o który toczy się spór. to musical komercyjny, czyli ludziach, którzy w nim miesz- nie powtarzałam sobie, że zro- Pomysłodawczynią taneczne aktorów (autorstwa W retrospekcjach widzimy jej film, który powinien trafić kają. Nie lubię takiego gadania, przyp. A.B.) świadomie lokowa- i głębokie, jak mogłyby być. bię film, jeśli okazja spadnie mi scenariusza była Ilona Weroniki Pelczynskiej) dopeł- mamę – bohaterkę widowisko- do wszystkich. Czy nieco że ich nic nie interesuje, znam łyśmy akcję w miejscach, które Rozszyfrowanie zagadki domu z nieba i dokładnie tak się stało Łepkowska. Dziś, oprócz niej, niają ich relacje. wych fantazji, pewnie trochę ekscentryczne bohaterki nie wielu takich, którzy troszczą nam się w Warszawie wydają pomaga bohaterkom uporać (śmiech). Producenci #Wszyst- wśród autorek wymienione rozmijających się z rzeczywi- stoją w kontrze do takiego się o to miasto, walczą o jego ważne, bo niosą ze sobą kody się z problemami, jakie mają koGra (Sylwia Wilkos, Roman są jeszcze pani i Marta Jak pracuje pani z aktorami stością. Samotność, jaką bab- założenia? kształt. Wraz z nimi chcia- znaczeń bądź skrywają swoją ze sobą. Kiedy je poznajemy, na Gutek, Klaudiusz Frydrych) Konarzewska. nad konkretnymi scenami? cia odczuwała, będąc dziew- Najbardziej ekscentryczne jest łam spacerować po Warszawie historię. pierwszy rzut oka widzimy, że znienacka zwrócili się do mnie Scenariusz znacznie się zmie- Uważnie przygotowywaliśmy czynką, teraz czuje jej córka, tu chyba to, że bohaterowie cza- ścieżkami nie do końca zgra- każda z nich ma jakieś tajem- z propozycją zajęcia się projek- nił po tym, jak dołączyłam się do każdej sceny, robiliśmy Roma (Kinga Preis) – samotna sem śpiewają do siebie zamiast nymi filmowo, pokazać ją z cie- Nośnikiem historii w filmie nice. Nie potrafią się porozu- tem, gdy mieli vacat na stano- do zespołu. Z jego pierwotnej próby, rozmawialiśmy o emo- matka, niespełniona artystka. mówić. Myślę, że identyfikujemy kawszej strony. jest dom bohaterek, mieć, a mieszkanie pod jednym wisku reżysera. wersji zachowaliśmy główny cjach bohaterów i oczekiwa- Nigdy nie wyobrażała sobie sie- się z bohaterami filmów przez który ukrywa tajemnicę dachem jest dla nich większą wątek – trzy kobiety mierzące niach względem tego, jak boha- bie w sytuacji, w jakiej się zna- bliskość z ich emocjami, marze- Czyli z jakiej? swojego pochodzenia i jest udręką niż radością. To ważny Pawła Edelmana, autora zdjęć się z groźbą utraty swojego ter powinien funkcjonować lazła, ale nie potrafi się od niej niami i tęsknotami, a nie przez Warszawa to taki palimpsest, przedmiotem sporu. wątek, który ukrywa się pod do #WszystkoGra, poznała domu. Wspólnie z Martą praco- w danej sytuacji, a czego nie uwolnić. Jest zablokowana, nie to, czym zajmują się w życiu w którym różne warstwy histo- Odkrywanie tajemnicy jest lekką konwencją filmu. pani jeszcze na planie Katynia wałyśmy nad zbudowaniem sil- wolno mu zdradzać. Zawsze umie wykonać żadnego ruchu, Jestem fanką francuskiego kina ryczne nakładają się na siebie tylko pretekstem. Często histo- w 2007 roku. nych relacji między bohaterami; pilnuję aktorów, opiekuję się choć czuje, że stoi w martwym społecznego, na które przycho- i żadna sytuacja nie wystę- rii własnej rodziny się nie zna Lekkość #WszystkoGra I tam powiedzieliśmy sobie, że zależało nam, żeby nie były nimi i przeprowadzam ich przez punkcie. Frustrację, w nieświa- dzą do kin miliony – jak na Nie- puje solo – każda jest uwikłana bądź zna szczątkowo, co wię- przyciągnęła panią do tego byłoby wspaniale znów spo- tylko pretekstowe. historię. Wspaniałe aktorki jak domy sposób, przerzuca na tykalnych czy Gusta i guściki. Te w jakiś szerszy, głębszy kon- cej – konfabuluje się wydarze- projektu? tkać się na planie. Dobrze się Stanisława Celińska czy Kinga własną dwudziestoletnią córkę. filmy w prosty sposób opowia- tekst. Tragedia, jakiej doświad- nia, projektuje przeszłość, dopa- Od lat przymierzałam się do rozumiemy, komunikujemy się W filmie pojawiają się Preis doskonale wiedzą, jak A Zosia? Chciałaby być polskim dają o ważnych sprawach, są czyła Warszawa w czasie wojny, sowując do swoich wyobrażeń tego, żeby nakręcić film. Sama z łatwością, mamy podobny przepiękne piosenki niosące osiągnąć zamierzony efekt i są Banksym! (śmiech) Wierzy atrakcyjne dla szerokiej publicz- wciąż jest widoczna, zapisana i potrzeb, mitologizuje. A takie na to nie wpadłam, nie mam gust i analogiczne rzeczy nas duży ciężar emocjonalny. całkowicie świadome działa- w to, że malowanie murali może ności, ale nie trywialne. Chciała- w skrawkach budynków i ulic. projekcje wpływają negatyw- takiej odwagi w myśleniu wzruszają, więc byliśmy zacie- Założeniem filmu było, że poja- nia każdego szczegółu w swo- zmienić świat, i choć ta wiara bym robić takie kino, które nie Film kręciliśmy na Żoliborzu, nie na relacje, w jakie wcho- o sobie. Ideę podsunął mi pan kawieni, co mogłoby wyniknąć wią się w nim głównie polskie jej ekspresji, ale i one lubią zostaje poddana w wątpliwość, wyklucza żadnych widzów, ale w parkach okalających Cyta- dzimy na co dzień. Wsparte Andrzej Wajda, który był moim z takiej pracy. Paweł jest wybit- przeboje z lat 70. i 80. Wtedy być „zaopiekowane”. Budowa- Zosia utwierdza się w przekona- w zależności od poziomu ich delę, na Muranowie i Powi- na zasupłanych, niejasnych profesorem, kiedy studiowałam nym, wspaniałym artystą i jest powstawały obłędnie piękne nie postaci przypomina trochę niu, że ma w rękach moc, która świadomości czy wrażliwości – ślu. Wspólnie ze scenografką historiach z przeszłości, nie reżyserię (w Państwowej Wyż- człowiekiem z wielką klasą, utwory (na ścieżce dźwięko- malarstwo portretowe. Oprócz może wpłynąć na bieg wyda- każdemu potrafi coś zaofero- (Agnieszką Zawadowską – są one tak szczere, prawdziwe szej Szkole Teatralnej w War- tak cudownie spokojnym, a to wej filmu pojawiają się m.in. relacji, w jakie bohater wchodzi rzeń. wać.

32 MAGAZYN FILMOWY nr 57/maj 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 57/maj 2016 33 Polskie premiery: Walser Polskie premiery: Walser

muzyka, która niekiedy niesie wiedziane w nietypowy spo- zawsze kończą się w ten sam dzo mi odpowiada. Czułem, że większy zasób informacji niż sób jak Walser. Realizując film, sposób – likwidacją i posta- myślimy takimi samymi katego- słowa. chciałem wyjść poza tradycyjne wieniem muzeum ku pamięci. riami i nakręcimy Walsera tak, Walser to film niemal filmowe narracje i gatunki. Nie Poza tym chciałem opowiedzieć jak tego chcę. muzyczny! Muzyka jednak nie chciałem jednak naśladować pewien mit dotyczący zetknię- Spotkanie ilustruje emocji bohaterów ani konkretnego stylu. Lubię Tań- cia się z innością oraz końcem Budżet pozwolił panu na to, nie sugeruje widzowi, co powi- czącego z wilkami, bo to roman- naszej kultury – rzecz, która żeby nakręcić film dokładnie nien czuć. Jest językiem sama tyczny i trochę melancholijny raczej nie interesuje polskich wedle założeń? ze zwykłym w sobie. Ścieżka dźwiękowa film o naturyzmie. Kiedy jed- filmowców. Ale może wzbudzi Pięćset tysięcy złotych wystar- składa się z pięciu kompozycji nak w trakcie kursu w Szkole ciekawość widzów, pomimo że cza na tyle, by zacząć prace i nie napisanych przez Roberta Pio- Wajdy profesorowie poprosili nie przedstawia jednego z mod- móc ich zakończyć. Robienie trowicza, który pełnił też funkcję o przyniesienie na zajęcia filmu, nych dziennikarskich tematów? filmu za milion jest jak robienie reżysera dźwięku. Sala kinowa który innym dałby wyobrażenie Bardzo mnie cieszy, że Walser go za grosze. A ja mam pomysły wyposażona w dobry system kina, jakie chciałoby się robić, będzie w regularnej dystrybucji na kolejne produkcje i chciał- człowiekiem dźwiękowy pozwala usłyszeć, że nie umiałem wybrać jednego. i nie tylko festiwalowa publicz- bym je zrealizować. Choć może ten film jest dźwiękową ucztą. Wolałbym przynieść cały worek. ność będzie miała do niego nie powinienem tego mówić,

A kim lub czym – jeśli Ze Zbigniewem Liberą, symbolem – jest Walser? Walser jest przeciętnym, tak reżyserem filmu zwanym „dobrym człowiekiem”. alser Ufamy mu, bo jest dobrotliwy W , rozmawia i pełen dobrych intencji. Wyru- szył w drogę, bo szukał pomocy. Anna Bielak Przyniósł zagładę. Czy to nie typowe? Był taki szwajcarski pisarz i poeta – Robert Walser. Anna Bielak: Kontroluje pan pociągały i stanowiły poważne Postaci w jego utworach, tak na planie wszystko, co się da? źródło inspiracji. U podstaw jak członkowie mojego plemie- Każde słowo, gest, spojrzenie? Walsera leży zresztą inspi- nia, pozbawione są tak zwanej Zbigniew Libera: Nie. Tak racja lekturą filozoficznej „głębi psychologicznej”; mówią robił Michelangelo Antonioni! książki Giorgia Agambena to, co myślą i niczego nie starają Wszystko miał wyobrażone „Wspólnota, która nadcho- się przemycić w podtekście. Nie i zaplanowane do tego stopnia, dzi”. Na kilka tygodni uciekli- Zbigniew Libera umieją tego robić. Ich intencje Walser, reż. Zbigniew Libera

że niemal nie potrzebował już śmy z Grzegorzem od świata Fot. Zawrzel/Reporter Beata są transparentne. Walser nie Pictures Ego Fot. Sikora/Alter Adam operatora ani nawet aktorów i zamknęliśmy się w hotelu na umie się tak otwarcie komuni- (śmiech). Być może lata 50. i 60. obrzeżach Katowic, żeby pisać. mnie, jak i Stroińskiemu naj- filmu język Conteheli, jakim kować, bo pochodzi ze świata, Twierdzi pan, że nie ma czegoś dostęp. Film zaczyna naprawdę bo całe środowisko filmowe sprzyjały tyrańskiemu podej- W pewnym momencie uświa- bliższa jest tak zwana metoda posługują się bohaterowie. w którym prawdziwe treści kryją takiego jak talent. Co w takim żyć, kiedy spotyka się ze zwy- zapewne zadrży z niepokoju, ściu do sztuki. Dziś bardziej domiłem sobie, że musimy Stanisławskiego. Ale kluczem I bardzo dobrze! Każdy z nas się zwykle między wierszami. razie jest potrzebne, żeby kłym człowiekiem. że przyjdą artyści i zabiorą im efektywna jest twórcza wol- mieć twarz bohatera. I przed do jego kreacji jest inna rzecz – powinien być Walserem. Dziś robić kino? pieniądze. Bzdura. Poza tym ność. Każdy powinien robić to, oczami pojawił się nam Krzysz- Krzysztof napisał scenariusz na ekranie są napisy, ale kiedy Co przemyca pan między Silna wola. Trzeba precyzyj- Tęskni pan za zwykłym twórcze środowisko, w którym w czym jest dobry. I jeśli wycho- tof Stroiński. On nie miał poję- jeszcze raz – z punktu widzenia zaczynaliśmy pracę wydawało wierszami w Walserze? nie wiedzieć, z jakiego powodu widzem, który zwykle nie panuje jednorodność, nigdy dzi się z takiego założenia, pod- cia, że ktoś na krańcu świata Walsera. Przeniknął tę postać mi się, że tego języka w ogóle Nie chcę odpowiadać na takie chce się nakręcić film. zagląda do galerii? nie będzie się dobrze rozwi- stawowym zadaniem reżysera pisze dla niego rolę, ale po na wskroś. W trakcie prób przenie trzeba będzie tłumaczyć, pytania i psuć widzom zabawy. Nie! Wolałbym, żeby wszyscy jać. Sztuka potrzebuje różno- jest po prostu zaangażowanie przeczytaniu tekstu czuł, że nie istaczał się w niego na moich a widz powinien zostać wrzu- Dlaczego pan chciał nakręcić ludzie byli niezwykli! rodności – w tym rozmaitych w projekt odpowiednich ludzi. ma wyjścia, musi zagrać. oczach. Z pozostałymi aktora- cony na głęboką wodę – wie- A jednak filmy zawsze Walsera? źródeł finansowania. Dajmy na mi-amatorami było zupełnie dzieć tylko tyle, ile wie Walser interpretuje się łatwiej Walser to swojego rodzaju Członkowie plemienia są jed- to, gdyby powstał fundusz dofi- Krzysztof Stroiński, który Taka rola musi być dla aktora inaczej. Próby z nimi odbywały i uczyć się razem z nim. Sam i chętniej, niż dzieła należące homage dla ludzi, którzy zresztą nak prości, przez to praw- nansowywania filmów patrio- zagrał w filmie główną rolę, kusząca. się w Wolimierzu. Ich głównym język był dla nas bardzo ważny. do jakiejkolwiek innej faktycznie w nim występują, dziwi. A piękno często wyłania tycznych, PISF mógłby stać się pojawił się już na etapie pracy To prawda, aktorzy nie dostają celem było doprowadzenie ich Od podstaw stworzył go Robert dziedziny sztuki. a właściwie dla ich alternatyw- się z uczciwego portretowania ośrodkiem wspierającym kino nad scenariuszem. często takich propozycji. Nie- do stanu, w którym przestają Stiller. Obcy język to nie tylko Rzeczywiście, takie zjawisko nego stylu życia. Moi akto- zwyczajnych ludzi. artystyczne. Scenariusz pisaliśmy wspólnie łatwo im grać, kiedy nie mogą grać. Nie chciałem też, żeby inne brzmienie słów, ale inna ma miejsce, ale czy nie dlatego, rzy to grupa przyjaciół, można Dlatego do roli operatora zaan- z Grzegorzem Jankowiczem. się posiłkować znajomymi Krzysztof przedwcześnie się gramatyka, składnia, struktura, że każdy „zna się” na filmie? powiedzieć rodzina osób na gażowałem Adama Sikorę! To Czuje się pan teraz jak Nie dlatego, że on ma doświad- ruchami, gestami, mimiką. Wal- z nimi spotkał. Zależało mi na rytm i akcent, który za nim stoi. Jesteśmy wytrenowani w ana- co dzień żyjących w zgodzie plastyk kina, który ma duże Walser – obcy w środowisku czenie na tym polu. Przeciw- ser jest zagubiony w świecie, naturalnym zachowaniu poczu- Chcieliśmy wyposażyć naszych lizie historii, bo w dzieciństwie z naturą. Spotykają się na Sta- doświadczenie w kręceniu fil- ludzi, którzy, metaforycznie nie, było ono zerowe. Chciałem w którym wszystkie tricki, jakie cia obcości, które miało się bohaterów w język, który wpły- słuchaliśmy bajek na dobranoc, cji Wolimierz, gdzie znajduje mów w lesie. Nakręcił Essential rzecz ujmując – mówią trochę z nim jednak współpracować, znają przedstawiciele naszej pojawić, gdy Walser trafia do wałby też na ich myślenie a w podstawówkach czytaliśmy się siedziba, legendarnego Killing Jerzego Skolimowskiego innym językiem? bo bardziej potrzebowałem cywilizacji, do niczego się nie plemienia. i postrzeganie rzeczywistości, powieści. Twórczość Witolda już, ulicznego Teatru Klinika i Las Piotra Dumały. A las jest To zależy, o jakim środowisku wsparcia filozoficznego, które nadają. Co robić w takiej sytu- dlatego w Conteheli nie ma Gombrowicza to dla większości Lalek. Z drugiej strony to opo- specyficznym plenerem! Nie- mówimy. Odnajduję się wśród mógł mi w pełni zaoferować, acji? Poza tym, jak odnaleźć Takie poczucie rodzi się też czasu przeszłego ani imion. Polaków wyższa szkoła jazdy, wieść o zawsze przez nas tra- łatwo się w nim poruszać i go absolwentów Szkoły Wajdy, ale niż pomocy w budowaniu fil- się w grupie aktorów-amato- między widzem a filmem – ale do interpretowania filmów conej szansie na inny sposób portretować. Estetyka cechująca generalnie wśród filmowców mowej dramaturgii. Litera- rów? Jakich metod używać? głównie ze względu na Bardzo ważnym środkiem każdy zgłasza pretensje. O ile życia. Spotkania naszej cywi- obrazy Sikory i pewien roman- rzeczywiście czuję się jak sam tura i filozofia zawsze mnie Szybko okazało się, że zarówno wymyślony na potrzeby komunikacji jest w filmie też nie są to dziwne historie, opo- lizacji z czymś dla niej obcym tyzm, który je przenika, bar- Walser!

34 MAGAZYN FILMOWY nr 57/maj 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 57/maj 2016 35 Premiery po latach: Zazdrość i medycyna W produkcji Pełnometrażowe Międzywojenny filmy dokumentalne trójkąt Elvira (tytuł roboczy) Śpiewać Marzenie Wrestlera etap produkcji: postprodukcja etap produkcji: okres zdjęciowy etap produkcji: okres zdjęciowy reżyseria: Adriana F. Castellanos Fot. Arkana reżyseria: Olga Korotkaya reżyseria: Artur Wierzbicki

Fot. Wajda Studio Fot. Wajda scenariusz: Adriana F. Castellanos scenariusz: Olga Korotkaya scenariusz: Artur Wierzbicki

Marcin Zawiśliński My EyesFot. Before miłosny zdjęcia: Jordi Abusada, Lucía C. Pan zdjęcia: Marta Stysiak zdjęcia: Sebastian Czech montaż: Pilar Monsell montaż: Daria Szewczenko montaż: Tomasz Mączka chowski, Andrzej Łapicki oraz kil- muzyka: Alejandro Vargas dźwięk: Sorin Apostol dźwięk: Stefan Mędrzecki „To dzisiejsze spotkanie, to dla mnie taka podróż sentymentalna ku innych artystów. „Bardzo żałuję, dźwięk: Dariusz Wancerz producent: Dorota Roszkowska producent: Przemysław Miękinia że nie ma już wśród nas tak wie- producenci: Adam Ślesicki, Zuzanna Król produkcja: Arkana produkcja: Before My Eyes w przeszłość” – powiedział Janusz Majewski na premierze lu osób, które grały w tym filmie. Adriana F. Castellanos czas projekcji: 56 min czas projekcji: ok. 50 min cyfrowej wersji, zrealizowanego przez siebie przeszło 40 lat temu, A to był mój pierwszy film” – wy- produkcja: Wajda Studio planowane zakończenie produkcji: 2018 planowane zakończenie produkcji: 30 kwiecień znał Janusz Sosnowski, który na czas projekcji: 30 / 52 min premiera: 2018 2017 melodramatu Zazdrość i medycyna. Film jest ekranizacją niezwykle planie Zazdrości i medycyny sta- planowane zakończenie produkcji: 2016 premiera: 15 maj 2017 wiał swoje pierwsze kroki w zawo- premiera: 2016 poczytnej nie tylko w Polsce, ale także choćby we Włoszech czy dzie scenografa filmowego. Był W autonomicznej Republice Tuwy Niemczech (cztery wydania) międzywojennej powieści Michała asystentem Tadeusza Wybulta. (część Rosji przy granicy z Mongolią) Marcin Michalski (ringowy Oprócz niego na premierę zre- Wiedziona pragnieniem tradycyjny śpiew gardłowy pseudonim „Jędruś Bułecka”) to Choromańskiego opublikowanej pod tym samym tytułem. konstruowanego cyfrowo melo- zrekonstruowania dziecięcych (alikwotowy) jest dumą narodową. pierwszy pochodzący z Polski wrestler, dramatu Janusza Majewskiego wspomnień swojej babci, Adriana Uważany jest jednak za wyłącznie czyli zapaśnik amerykańskiej odmiany przybyli też współpracownicy re- podejmuje podróż z Kuby na męskie zajęcie. Kobiety, które tego sportu. Marcin w prawdziwym kcja książki i filmu rozgry- ska nie dość, że sama miała opory ten wymógł na niej w końcu, że- żysera (Krystyna Krupska-Wysoc- wyspę El Hierro. 102-letnia Elvira śpiewają w ten sposób publicznie życiu jest doktorantem i poważnym wa się w przedwojennej przed występami w scenach nago- by zrezygnowała ze swojej pracy. ka, Michał Nekanda-Trepka, Tade- wciąż jeszcze opowiada swojej mogą się spodziewać śmierci podczas wykładowcą akademickim, ale jego AKrynicy. Lokalny przemy- ści, to na domiar złego musiała się I tak Zazdrość i medycyna była usz Pałka), kierownik produkcji wnuczce o tym, że przeskakując porodu i bezpłodności. Ich mężczyźni ekscentryczna pasja jest powodem słowiec Widmar (w tej roli jakże zmagać z chorobliwą zazdrością ostatnim filmem, w którym wy- Tadeusz Drewno, charakteryza- nad miednicą potrafi w magiczny stracą siły witalne i sprawność wielu nieporozumień i konfliktów wyrazisty Mariusz Dmochowski), własnego, starszego od niej o kil- stąpiła Ewa Krzyżewska. Aktorka torka Irmina Romanis oraz autor sposób przemierzyć Atlantyk, seksualną. Choć dziś już niewielu z najbliższymi. Kontrast pomiędzy podejrzewa swoją żonę Rebekę kanaście lat, męża. Ku ubolewaniu zmarła w Hiszpanii w 2003 roku. zdjęć Wiesław Zdort, który przyby odwiedzić dom, w którym się wierzy w te zależności, żywe pozostaje tymi skrajnie odmiennymi (niezwykłej urody Ewa Krzyżew- wielu ówczesnych fanów aktorki, Nie żyją również Mariusz Dmo- pomniał m.in., że w Zazdrości i me- urodziła. Podróż Adriany na El Hierro, odrzucanie kobiet śpiewających osobowościami pozwoli wnikliwie ska), że zdradza go z doktorem dycynie wystąpiło również dwóch której sama Elvira zdecydowała tradycyjną techniką zarówno przyjrzeć się życiu bohatera oraz Tamtenem (czarujący Andrzej naturszczyków. – „Jednym z nich się nie podejmować, weryfikuje przez społeczeństwo, jak i rodzinę. poszukiwaniu przez niego szczęścia Łapicki). Szaleńczo zakochany był Włodzimierz Boruński (zagrał historię rodzinną odkrywaną Czoduraa Tumat jest nauczycielką i miejsca dla wymagającej poświęcenia w Rebece mąż, targany zazdro- żydowskiego krawca Izaaka Gol- z fragmentarycznych opowieści, śpiewu gardłowego i jedyną kobietą miłości. ścią, stara się na wszelkie sposo- da), a drugim Józef Rosiński (or- z którymi dorastała Adriana. oficjalnie śpiewającą khoomei by zweryfikować własne podej- dynator Bogucki), z zawodu księ- Wspomnienia dzielone z babcią w Tuwie. Spotyka ją za to ostracyzm rzenia i domysły. gowy w Zespołach Filmowych”. okazują się bardziej prawdziwe niż społeczny, a przez to, że nie ma dzieci Melodramatyczna Zazdrość Warto dodać, że cyfrowa pre- realne miejsca – wskazują drogę stała się mimowolnie chodzącym i medycyna to – tym bardziej miera Zazdrości i medycyny, któ- powrotną na wyspę dzieciństwa. dowodem przesądów, z którymi w zrekonstruowanej cyfrowo wer- ra odbyła się 25 kwietnia w sto- walczy. Czoduraa czasem zastanawia sji – znakomite gatunkowe kino łecznym kinie Kultura, zbiegła się, czy wybrała właściwą drogę. Nie retro. To także ponadczasowe, się w czasie z komunikatem or- przestaje jednak walczyć o kobiecy psychologiczne studium obsesji, ganizatorów 41. edycji Festiwalu śpiew gardłowy. namiętności i ludzkiej zazdrości. Filmowego w Gdyni, którzy ogło- W dodatku z autobiograficznym sili, że Janusz Majewski otrzyma wątkiem aktorskim. Zwana „pol- Ekipa filmu Zazdrość i medycyna, w tym roku Platynowe Lwy za ca- reż. Janusz Majewski

ską Sophią Loren” Ewa Krzyżew- Fot. Borys Skrzyński/SFP łokształt twórczości. oprac. J.M.

36 MAGAZYN FILMOWY nr 57/maj 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 57/maj 2016 37 Festiwale za granicą: Wilno Polskie sukcesy

Marta Bałaga w Wilnie w różnym stadium realizacji: opo- Międzynarodowy Festiwal Filmowy „Kino Pavasaris” w Wilnie, wiadający o historii zakonu krzy- żackiego dramat Habit i zbroja którego 21. edycja odbyła się w dniach 31 marca – 14 kwietnia, w reżyserii Pawła Pitery, litewski dramat Crisis powstający we wciąż kładzie nacisk na jakość filmów, a nie światowe premiery współpracy z producentką Mar- i po raz kolejny daje się poznać jako prężnie działające forum kina tą Lewandowską oraz The Man Who Knew 75 Languages – ani- wschodnioeuropejskiego oraz prawdopodobnie jedyne miejsce mację opowiadającą o niemiec- na świecie, gdzie można zawrzeć bliższą znajomość z… psem kim filozofie i językoznawcy Geo- rgu Sauerweinie, której współre- samego Šarūnasa Bartasa. żyserem jest Paweł Dębski. „Jeśli chodzi o międzynarodowe koprodukcje, rynek polski jest średniej hoć podczas ponad dwóch Zjednoczone Stany Miłości To- prezentować nowe projekty dys- wielkości i mamy mniejszy od- tygodni (!) trwania festiwa- masza Wasilewskiego oraz Cór- trybutorom, agentom sprzeda- setek koprodukcji niż w mniej- Clu widzowie mieli szansę ki Dancingu, za które jury sekcji ży i selekcjonerom europejskich szych krajach, takich jak Litwa. zapoznać się z takimi tytułami, New Europe – New Names przy- festiwali. Także tu nie zabrakło Ale nowy fundusz mniejszościo- jak: nominowany do Oscara Mu- znało Agnieszce Smoczyńskiej polskich akcentów – uczestni- wy odwróci ten trend” – zauważył stang Deniza Gamze Ergüvena, nagrodę za reżyserię. cy mieli szansę po raz pierwszy Robert Baliński z Polskiego In- triumfator sekcji Baltic Gaze Un- Michalina Olszańska, która zobaczyć fragmenty filmu Anny stytutu Sztuki Filmowej. – „Tyl- der the Sun Vitalya Mansky’ego, odebrała statuetkę, miała tego Jadowskiej Dzikie róże, w któ- ko w pierwszej sesji tego roku czy nakręcony za pomocą ton- wieczoru jeszcze więcej powo- rym główną rolę zagrała Marta dofinansowanie dostało sześć doskopu Lucyfer Gusta Van den dów do zadowolenia; oparty na Nieradkiewicz. Zaprezentowano produkcji mniejszościowych. Li- Berghe’a (któremu przyznano faktach stylowy dramat Ja, Ol- też kilka polskich koprodukcji czymy na to, że liczba polskich zresztą Grand Prix podczas ubie- ga Hepnarová – opowiadający koprodukcji większościowych głorocznej edycji wrocławskiego o tragicznym wydarzeniu, który będzie tak samo wysoka. Polscy festiwalu Nowe Horyzonty), trud- w latach 70. wstrząsnął praską producenci biorą obecnie udział no było nie zauważyć w Wilnie opinią publiczną – został uznany w największych międzynarodo- wyjątkowo licznej polskiej repre- za najlepszy film festiwalu – ex wych targach filmowych i współ- zentacji. Oprócz krótkometrażo- aequo – z bułgarskim dramatem praca z zagranicznymi koprodu- wego Budzika Piotra Małeckiego, Thirst w reżyserii Sve- centami jest coraz powszech- Dokumentu w reżyserii Marcina tli Tsotsorkovej. niejszą praktyką”. Podolca i animowanej komedii Debiutancki film Festiwal w Wil- erotycznej Seks dla opornych Iza- Petra Kazdy i To- nie nie stara się beli Plucińskiej, wśród 130 zapre- mása Weinreba, za wszelką cenę zentowanych na festiwalu filmów współfinansowa- konkurować z naj- znalazły się świetnie przyjęte: Mo- ny przez Polski większymi impre- je córki krowy Kingi Dębskiej, 11 Instytut Sztuki zami filmowymi na minut Jerzego Skolimowskiego, Filmowej, zo- świecie. Dobrze zna Demon Marcina Wrony, Noc Wal- stał zrealizowa- swoją publiczność, purgi Marcina Bortkiewicza, Pia- ny we współpracy z pol- która z każdym ro- no Vity Drygas, Zud Marty Mino- skimi producentami, a au- kiem staje się coraz licz- rowicz, najnowszy dokument Je- torem czarno-białych zdjęć, niejsza, i stara się zacho- rzego Śladkowskiego Don Juan które powstawały między innymi wać wierność wypracowanej la- (za który Oleg Maximov zdobył we Wrocławiu, jest Adam Sikora. tami tożsamości. Może właśnie nagrodę dla najlepszego aktora, Festiwal w Wilnie to także dlatego dyrektorka festiwalu Vi- mimo że zagrał w nim… samego trzydniowe targi Meeting Po- da Ramaškienė pojawiła się na ga- siebie), łotewsko-estońsko-polski int Vilnius, podczas których li zamknięcia w stroju litewskim. dramat Świt Laily Pakalniny, Cza- już od siedmiu lat reżyserzy Tradycja? Pewnie. Ale tylko z przy-

rodziejska Góra Ancy Damian, i producenci mają szansę za- Michalina Olszańska mrużeniem oka. Fot. „Kino Pavasaris” Vilnius Inernational Film Festival

38 MAGAZYN FILMOWY nr 57/maj 2016 Polscy filmowcy na świecie

Koniec świata i Mówi mi Milioner z ulicy. Był to najważ- na Wydziale Radia i Telewizji UŚ, storia dwóch przyjaciółek, które realizowanych projektów filmo- Marianna zwycięzcami niejszy laur wieczoru, Kubik zo- nagradzanego wcześniej m.in. marzą, by przeżyć swój ame- wych. W tym roku do nagrody na Ukrainie stał wybrany spośród dwunastu w Sankt Petersburgu, Breście rykański sen, ale zamiast tego nominowano 15 filmów. Polskie produkcje odniosły zna- zwycięzców tegorocznej BAFTY i Brnie. Do tej pory Larp był pre- wplątują się w ciąg zdarzeń, któ- czący sukces na 13. Między- jako Najlepszy z Najlepszych. zentowany na prawie 30 festiwa- ry na zawsze zmieni ich relacje. narodowym Festiwalu Filmów Specjalnie powołane jury, zde- lach w kraju i za granicą. Obraz został doceniony przez Dokumentalnych o Prawach cydowało nagrodzić młodego Młode Jury, od którego otrzymał Polacy na Visegrad Człowieka DocuDays UA w Kijo- filmowca, uznając jego doskona- nagrodę Złotego Jeźdźca. Na nie- Animation Forum wie (25 marca – 1 kwietnia). Do- ły filmowy talent. Tego wieczoru mieckim festiwalu widzowie mo- Na tegorocznym Visegrad Ani- kument Koniec świata w reży- Kubik, otrzymał również nagrodę Mów mi Marianna gli zapoznać się polskimi krótki- mation Forum w czeskim Trze- serii Moniki Pawluczuk wygrał BAFTA w kategorii: Najlepsze z sukcesem w USA mi metrażami także dzięki sekcji boniu (3-5 maja), przeznaczonym w konkursie krótkometrażowym. Zdjęcia. To już dziewiąta nagroda Dokument Karoliny Bielawskiej „Focus Poland: Fragmented Re- dla profesjonalistów związanych Jury uzasadniło swój werdykt zdobyta za film o Pluszczu z rzeki otrzymał nagrodę na Full alities”, której program przygo- z animacją filmową, w konkursie słowami: „To obraz pełen na- Leith. Krzysztof Kubik ukończył Frame Documentary Film Festi- towany został przez Krakowską pitchingów znalazły się aż trzy turalnej intuicji. Emocjonalny, z wyróżnieniem szkołę filmową val w Durham w stanie Karolina Fundację Filmową. polskie projekty. Uczestnicy Fo- wyważony, świetnie skonstru- w Edynburgu w 2015 roku. W tej Północna (7-10 kwietnia). Jury rum mają szansę na pozyskanie owany, opowiada o samotności chwili pracuje nad pełnometra- w składzie: Sabrina Schmidt Gor- partnerów produkcyjnych oraz na i tęsknocie, trosce i uczuciu oraz żową wersją o Pluszczu, a także don, Melinda Shopsin i David wymianę wiedzy i doświadczeń odwadze w miejskiej codzienno- Mów mi Marianna, wraz z reżyserką i producentką Teague postanowiło przyznać na- Czarodziejska Góra na temat możliwości dofinanso- ści, mówiąc przy tym wyraźnym reż. Karolina Bielawska Karoliną Mazur kończy swój de- grodę, której pełna nazwa brzmi: wyróżniona w Turcji wania swoich projektów. VAF zo- Fot. Solopan głosem o przemianie możliwej biutancki pełnometrażowy film Charles E. Guggenheim Emer- Podczas 35. edycji Festiwalu Fil- stał stworzony przez Association dzięki człowieczeństwu i umie- łu, w niektórych scenach podkła- zdecydowało międzynarodo- hodowlany dla ślimaków. Mi- fabularny Pasażerowie. ging Artist Award filmowiMów mowego w Stambule (7-17 kwiet- of Czech Animation Film (ASAF), jętności słuchania”. Ponadto, na dając głos z offu, którym tłuma- we jury złożone z dokumentali- mo braku doświadczenia wierzy mi Marianna w reżyserii Karo- nia) przyznano pierwszą w hi- który reprezentuje czeskich pro- kijowskim festiwalu, dokument czył, czego dotyczyły brakujące stów. W Londynie obraz Filipa w sukces przedsięwzięcia. Z po- liny Bielawskiej. To już kolejna storii Prix Audentia – nagrodę ducentów i ich studia. Tegorocz- Karoliny Bielawskiej Mów mi Ma- fragmenty. „(Ten film) jest jak Jacobsona okazał się najlepszy mocą przychodzi mu Grzegorz zagraniczna nagroda dla tego Eurimages. Otrzymała ją Anca na edycja została zorganizowana rianna zwyciężył w sekcji Docu/ psychodeliczna układanka. Roze- spośród 1400 krótkich doku- Skalmowski z Pasłęka, polski gu- Larp z nagrodą obrazu. Damian za swoją polsko-rumuń- we współpracy ze stowarzyszenia- Right. Dla obu tych polskich pro- drgana kamera z ręki. Nakręcone mentów zgłoszonych z całego ru tej dziedziny zwany „Ślima- w Hiszpanii sko-francuską Czarodziejską Gó- mi z Polski (Stowarzyszenie Pro- dukcji to kolejne, znaczące zagra- z rozmachem sceny i ciężkie ko- świata. Dom to historia o dwóch czanym Królem”, który udzie- W tym roku w Barcelonie odby- rę. Prix Audentia została wdro- ducentów Polskiej Animacji), Sło- niczne nagrody festiwalowe, zdo- stiumy. Głębokie, zniuansowane siostrach, Grażynie i Wioletcie, la cennych porad. W przerwach ła się już 18. edycja Mecal Pro – żona przez Eurimages w ramach wacji (APAF), Słowenii (DSAF) byte w ostatnich miesiącach. dialogi. To dzieło niemalże ideal- które prowadzą dom pomocy w pracy mężczyźni prowadzą roz- Międzynarodowego Festiwa- Ameryka z nagrodą strategii na rzecz równości płci i węgierskiego Moholy-Nagy Uni- ne” – możemy przeczytać na stro- społecznej dla osób bezdomnych. mowy o życiu i śmierci, miłości lu Filmów Krótkometrażowych w Dreźnie i promowania, jak również doce- versity of Art and Design w Bu- nie Taste of Cinema. Ich niekonwencjonalne metody i przyjaźni, które stają się kwinte- i Animowanych (10 marca – 3 Na 28. Festiwalu Filmów Krótko- nienia roli kobiet w sektorze fil- dapeszcie. Co roku w trakcie pracy oraz postawa życiowa spra- sencją filmu, ślimak zaś urasta do kwietnia). Podczas ceremonii metrażowych FilmFest Dresden mowym. Jej wartość wynosi 30 Visegrad Animation Forum od- Na srebrnym wiają, że podopieczni ośrodka roli symbolu odradzania się i ży- zakończenia imprezy wręczono (12-17 kwietnia), w Konkursie tys. euro. Audentia (łac.) oznacza bywają się konkursy pitchingów globie najlepszym wydają się szczęśliwi i pogodni. cia wiecznego. Short TV Award filmowiLarp Międzynarodowym nagrodzono odwagę i śmiałość. Celem na- projektów serii animowanych niehollywoodzkim Film absolwenta Filip Jacobson jest absolwentem Kordiana Kądzieli. To kolejny krótkometrażowy film Aleksan- grody jest uhonorowanie kobiet, i filmów krótkometrażowych. Do filmem science fiction Gdyńskiej Szkoły pierwszego rocznika Gdyńskiej sukces filmu, wyprodukowanego dry Terpińskiej Ameryka. To hi- które miały odwagę podjęcia się tegorocznego finału dotarły Film Andrzeja Żuławskiego zwy- Filmowej wygrywa Szkoły Filmowej, wcześniej stu- ciężył w rankingu na łamach ser- w Londynie diował filmoznawstwo oraz ukoń- Krzysztof Kubik wisu Taste of Cinema. W zesta- Dom – 27-minutowy dokument czył filmoznawstwo na Uniwersy- zdobywcą BAFTA wieniu znalazły się takie perły w reżyserii Filipa Jacobsona, tecie Łódzkim. Scotland New Talent kina, jak Metropolis Fritza Langa, absolwenta Gdyńskiej Szkoły Awards Alphaville Jean-Luca Godar- Filmowej, otrzymał Grand Prix Każdego roku BAFTA Scotland da czy Solaris Andrieja Tarkow- w Konkursie Międzynarodo- nagradza najbardziej utalentowa- skiego. Zwycięski polski obraz wym na Cheap Cuts Documen- Ślimaki nagrodzone nych młodych twórców w branży zmarłego niedawno reżysera tary Film Festival w Londynie. To w Holandii filmowej. Jury BAFTA Scotland recenzenci uznali za największe pierwsza edycja tej imprezy, która Krótkometrażowy dokument New Talent Awards wybiera 36 nieznane arcydzieło kina. Film odbyła się w dniach 2-3 kwietnia. Ślimaki Grzegorza Szczepania- nominacji spośród setek zgło- powstał na podstawie powieści Jest to nowe wydarzenie w świe- ka znalazł się w gronie laure- szeń z całego kraju. Następnie Jerzego Żuławskiego, stryjeczne- cie filmowym, adresowane do atów 8. edycji festiwalu Go Short wybiera zwycięzców dla każdej go dziadka reżysera, realizowa- młodych talentów w Wielkiej odbywającego się w holender- z 12 kategorii. W tym roku aż ny był w latach 1976-1977. Po tym, Brytanii i na całym świecie. Twór- skim mieście Nijmegen (6-10 dwie nagrody trafiły do polskie- jak produkcja została wstrzyma- cy festiwalu podkreślają, że inte- kwietnia). Film zyskał sympatię go twórcy – Krzysztofa Kubika na przez władze PRL-u, twórca resują ich przede wszystkim hi- widzów, którzy uznali go najlep- za filmPluszcz z rzeki Leith. Pre- dokończył go dopiero dziesięć lat storie opowiadane poprzez filmy, szym filmem festiwalu. Laureat stiżową nagrodę BAFTA Best później. Okaleczony w ten spo- a nie sprzęt użyty do ich realizacji nagrody publiczności opowia- New Work wręczył mu Dan- Ameryka, sób obraz Żuławski zmontował czy budżet produkcji. O wyborze da historię Andrzeja, który wraz ny Boyle, reżyser takich filmów, reż. Aleksandra Terpińska

z ocalonych fragmentów materia- zwycięzców w kilku kategoriach z kolegą postanawia założyć park jak: Trainspotting czy Slumdog. Fot. WRiTV UŚ

40 MAGAZYN FILMOWY nr 57/maj 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 57/maj 2016 41 Polscy filmowcy na świecie

następujące polskie projekty: nagrodzono Demona Marcina seria animowana Niesamowite Wrony oraz Fotografa Walde- TH przygody zagubionych skarpetek mara Krzystka. BIFFF to ponad 12 ANNUAL NEW YORK (reż. Marta Stróżycka) – produk- 100 europejskich premier filmo- POLISH FILM FESTIV AL cji Studia Filmowego Anima-Pol wych. Imprezę odwiedziło w tym APRIL 27-30, 2016 oraz dwa projekty na filmy krót- roku ponad 53 tys. widzów. Fe- kometrażowe: Skafander Klinger- stiwal poświęcony jest kinu ga- ta (reż. Artur Wyrzykowski) oraz tunkowemu: horrorom, thrille- Tulpa w reżyserii Sławomira Shu- rom i filmom science fiction. Aż ty’ego i Tomasza Bochniaka – ze dwa gremia jurorskie podczas Studia WJTeam. tegorocznej edycji imprezy na- grodziły polskie kino. Olivier Mortagne, Monique Licht, Nan- cy Ngoma, Freddy Thielemans, 11. filmPOLSKA Pierre Beaudot, Manu Dacosse w Berlinie i Sacha Feiner, którzy oceniali W dniach 20-27 kwietnia w sto- filmy gatunkowe zrealizowane licy Niemiec odbyła się już 11. w Europie, swoją nagrodę przy- edycja festiwalu filmPOLSKA. znali Demonowi Marcina Wrony. W tym roku w programie wyda- Natomiast jury oceniające thril- rzenia znalazły się takie produk- lery w składzie Ana Garcia, Joël- cje, jak: Córki Dancingu Agniesz- le Baumerder, Gorian Delpâtu- ki Smoczyńskiej, Demon Marcina re, Michel Dufranne nagrodziło Wrony, 11 minut Jerzego Skoli- Fotografa Waldemara Krzystka. mowskiego, Nowy świat Elżbiety Brukselskiemu festiwalowi towa- Benkowskiej, Łukasza Ostalskie- rzyszyły filmowe targi branżowe, go i Michała Wawrzeckiego, Cza- konkursy na najlepszą charak- rodziejska Góra Ancy Damian, teryzację oraz rozmaite imprezy Presents retrospective screenings Nadejdą lepsze czasy Hanny tematyczne. of Blind Chance and The Double Life of Véronique by Krzysztof Kieślowski Polak, Anatomia zła Jacka Brom- and a selection of acclaimed new Polish films info & tickets skiego, Bracia Wojciecha Staro- Anthology Film Archives, 32 Second Ave., NYC www.nypff.com nia, Śpiewający obrusik Mariusza Proj. Andrzej Pągowski Proj. Grzegorzka, Strefa nagości Ur- Klezmer w Konkursie NY_2016_plakat.indd 1 31.03.2016 17:03 szuli Antoniak, Baby Bump Ku- Głównym MFF Jerzego Skolimowskiego, Intruz bliczność na Manhattanie mogła by Czekaja, Zjednoczone Stany w Pekinie Magnusa von Horna, Zud Marty obejrzeć m.in. Moje córki krowy Miłości Tomasza Wasilewskiego, Fabularny debiut Piotra Chrza- Minorowicz, Pod elektrycznymi Kingii Dębskiej, 11 minut Jerzego Intruz Magnusa von Horna, Zud na – Klezmer – został pokazany chmurami Aleksieja Germana jr. Skolimowskiego, Historię Roja Marty Minorowicz, Czerwony Pa- w Konkursie Głównym 6. Mię- oraz Barany. Islandzka opowieść Jerzego Zalewskiego, Sprawiedli- jąk Marcina Koszałki czy Mów mi dzynarodowego Festiwalu Filmo- w reżyserii Grímura Hákonar- wego Michała Szczerbica, Body/ Marianna Karoliny Bielawskiej. wego w Pekinie, który odbył się sona. Ciało Małgorzaty Szumowskiej Widzowie berlińskiego festiwalu w dniach 16-23 kwietnia. czy Intruza Magnusa von Horna. mieli również okazję obejrzeć re- Akcja filmu rozgrywa się w let- Ponadto w programie znalazły się trospektywy filmów Jerzego Sko- ni dzień 1943 roku, na prowincji liczne filmy dokumentalne i krót- limowskiego oraz Jerzego Kuci. okupowanej Polski. Grupa mło- 12. The New York Polish kometrażowe, a także z okazji W programie znalazł się również dych ludzi wybrała się do lasu Film Festival Roku Krzysztofa Kieślowskiego Kosmos – ostatni obraz zmarłe- zbierać szyszki i chrust na opał. Już po raz dwunasty w Nowym przypomniano nowojorskiej wi- go niedawno Andrzeja Żuław- Rozmawiają, śmieją się, flirtują, Jorku odbył się festiwal po- downi filmy tego wybitnego polskiego (produkcja francusko-por- snują plany na przyszłość. Jed- święcony polskiej kinematogra- skiego reżysera: Przypadek oraz tugalska), ponadto animowane nak ten dzień nie będzie prze- fii – The New York Polish Film Podwójne życie Weroniki. Seanse filmy studenckie z polskich ASP biegał, jak się tego spodziewali. Festival. Impreza, której pomysło- retrospektywne słynnego reżyse- oraz etiudy ze Szkoły Filmowej Pewne zdarzenie będzie miało dawczynią i dyrektor jest Hanna ra Dekalogu zostały zorganizowa- w Łodzi. Organizatorem festiwa- dramatyczny wpływ na ich losy. Kosińska-Hartowicz, odbyła się ne we współpracy z Instytutem lu filmPolska jest Instytut Polski Reżyserem i autorem scenariusza w dniach 27-30 kwietnia. Nato- Kultury Polskiej w Nowym Jorku. w Berlinie. jest Piotr Chrzan. Światowa pre- miast festiwalowe pokazy zo- W filmowy świat zmarłego 20 lat miera Klezmera odbyła się w ra- staną jeszcze w ciągu tego roku temu Kieślowskiego wprowadzi- mach Venice Days – Giornate zorganizowane w pięciu innych ła widzów prof. Annette Insdorf degli Autori – konkursowej sek- stanach. Festiwal zrealizowa- z Columbia University, która jest Polskie filmy cji Międzynarodowego Festiwa- no pod honorowym patronatem m.in. autorką przetłumaczonej na nagrodzone na 33. BIFFF lu Filmowego w Wenecji. W tym Andrzeja Wajdy, Ambasady RP język polski książki „Podwójne w Brukseli roku w programie chińskiego fe- w Stanach Zjednoczonych oraz życie, powtórne szanse. O filmach Podczas 33. BIFFF – Brussels stiwalu znalazły się również takie Europejskiej Akademii Filmowej. Krzysztofa Kieślowskiego”. International Fantastic Film Fe- polskie produkcje i koprodukcje Większość projekcji odbyła się stival (29 marca – 10 kwietnia) z polskim udziałem, jak: 11 minut w Anthology Film Archives. Pu- oprac. J.M.

42 MAGAZYN FILMOWY nr 57/maj 2016 WWW.TELEPRO.COM.PL Rynek filmowy: Krakowski Klaster Filmowy Rynek filmowy: Krakowski Klaster Filmowy

2015 roku o przystąpie- Fundacją Filmową, Urzędem Mia- a ten Departament ma zadbać polskiego Studia Debiutów. „To, niu do Krakowskiego sta Kraków czy festiwalem Netia o to, żeby produkcja była bez- co robi Studio Munka chcieliby- WKlastra Filmowego za- Off Camera. „Wszyscy wiemy, że pieczna. Naszym członkom bę- śmy przenieść – w nieco innym decydowało 10 firm. Dziś inicja- w grupie siła. Wszyscy gramy do dziemy oferować porady na spe- wymiarze – na nasz małopolski tywa zrzesza 58 członków – firm jednej bramki – mamy ten sam cjalnych warunkach” – tłumaczy grunt” – mówi Zagórska. – „Nie i twórców niezależnych. Ma już za cel. Piękne lokacje, które oferuje dyrektor. stawiamy tu wymogów tema- sobą pierwsze wspólne projekty, Kraków i Małopolska – bez zaple- tycznych i gatunkowych, ważne w tym produkcje filmowe z zagra- cza, bez twórców, bez koordyna- MultiLab, czyli jednak, żeby produkcje powstały nicznymi partnerami, a w pla- cji – to za mało. My to zaplecze łatwiejsza w regionie. Niedługo ogłosimy nach m.in. uruchomienie Ma- wspólnie budujemy, organizu- postprodukcja regulamin. Na pewno będziemy łopolskiego Studia Debiutów. jemy i promujemy” – podkreśla Jednym z ważniejszych obec- przyglądali się konkursowi „Trzy Zagórska. nie projektów Krakowskiego Korony”, gdzie jest wiele cieka- Cele Klastra Filmowego jest admini- wych pomysłów scenariuszo- Krakowski Klaster Filmowy – Struktura strowanie studiem postproduk- wych, a my – jako Klaster – bę- pierwszy tego typu w Polsce – Do Klastra może dołączyć każda cyjnym – MultiLab, działającym dziemy w stanie połączyć ich powstał po to, żeby wzmacniać firma i twórca niezależny, pod wa- pod skrzydłami Krakowskiego autorów z reżyserami i producen- sektor audiowizualny w regio- runkiem że jest profesjonalistą. Parku Technologicznego. „Multi- tami. Mamy nadzieję, że w ten nie poprzez integrację branży „Prowadzimy formułę otwartą, Lab powstał jako propozycja dla sposób powstaną naprawdę i stworzenie platformy wspólnych ale z pewnymi ograniczeniami. małych i średnich przedsiębior- mocne filmy z potencjałem fe- działań oraz wymiany informa- Chętni muszą przedstawić swoje ców. Gdy się rodził, nikt jeszcze stiwalowym i frekwencyjnym”. cji. „Krakowski rynek audiowizu- portfolio – dla firm to przynaj- nie wiedział, że Alvernia Studios Dla Klastra zwiększenie pro- alny ma duży potencjał. Naszym mniej dwuletnie doświadczenie zawiesi działalność” – wyjaśnia dukcji w regionie jest jednym głównym celem jest jego rozwój – w realizacji filmowej lub telewizyj- Zagórska. – „Dziś wiemy już, że z głównych priorytetów. „Jeste- poprawa jego rozpoznawalno- nej. Freelancerzy, na których nam MultiLab sprosta większości po- śmy przekonani o tym, że im wię- ści w kraju i na świecie, a także bardzo zależy – to z nich prze- trzeb, które zaspokajała Alvernia. cej produkcji będzie powstawało zwiększenie liczby realizowanych cież składają się ekipy filmowe – Posiada też jeszcze jeden atut: w regionie, tym branża będzie tu produkcji” – mówi Aneta Za- również muszą udostępnić nam należąc do spółki Skarbu Pań- mocniejsza, tym więcej miejsc górska, pomysłodawczyni inicja- swoje wcześniejsze prace” – odpo- stwa, działa na innych zasadach pracy będzie mogła oferować, tywy, dziś jej dyrektor, kierująca wiada Zagórska. – „Jako Klaster niż firmy komercyjne. Dla ma- z tym większymi korzyściami nią razem z Krakowskim Parkiem ręczymy za firmy i osoby, które łych i średnich przedsiębiorców, dla wszystkich – przedsiębior- Technologicznym. „Wspólnie polecamy klientom – przyjeżdża- którzy nie dysponują gigantycz- ców, twórców, samorządu – bę- działając, jesteśmy w stanie zro- jącym tu producentom. Mamy nymi budżetami to bardzo ważne, dzie się to wiązać” – podkreśla bić o wiele więcej niż pojedyncza opracowany system wysyłania że będą mogli skorzystać w nim Aneta Zagórska. firma. Razem można budować ofert osobowych. Ponadto – ra- z pomocy publicznej”. skuteczniejsze strategie i proce- zem z serwisem „Filmowcy Pol- Plany dury, lepiej się promować, two- scy” – pracujemy nad stworze- Pierwsze produkcje Krakowski Klaster Filmowy bę-

Fot. prasowe Materiały rzyć korzystne programy lokal- niem bazy twórców z Małopolski Jedną z pierwszych produkcji, dzie podejmował działania zwią- nych usług i upustów”. i Krakowa. Nasza oferta musi być która została zrealizowana przez zane z wyjściem inicjatywy poza Klaster ma bardzo szerokie wiarygodna, inaczej małopolska Klaster w MultiLabie jest 21 x rynek krajowy. Inicjatywa razem W grupie spectrum działania – od mo- branża filmowa na tym straci”. Nowy Jork Piotra Stasika – film, z Krakowskim Parkiem Tech- nitorowania tego, co się dzieje W ramach Klastra działa pięć który otworzy 56. Krakowski Fe- nologicznym czeka obecnie na na rynku branżowym regionu, Departamentów: Produkcji, Post- stiwal Filmowy. Wcześniej Kla- rozstrzygnięcie konkursu unij- pozyskiwania informacji o pla- produkcji, Serwisu i Techniki ster współpracował produkcyj- nego przyznającego granty na nowanych produkcjach, przez Zdjęciowej, Organizacji i Twór- nie m.in. przy Wielkim zimnie internacjonalizację. „Chcemy przystępowanie do konkursów ców Niezależnych oraz Firm Gérarda Pautonniera. W planach pokazać i przypomnieć światu, i przetargów (w tym naborów do- Wspierających. „Zaczęliśmy od są kolejne projekty, w tym nowa że Małopolska gotowa jest do tyczących środków oraz grantów Departamentu Produkcji, sku- produkcja Krzysztofa Langa – przyjęcia bardzo różnorod- unijnych i krajowych), po współ- piającego firmy produkcyjne. Ach śpij kochanie. nych produkcji” – mówi dyrek- pracę z festiwalami, targami, Departament Postprodukcji tor Zagórska. – „Chyba nikogo a także instytucjami i jednost- koncentruje się na działaniach Małopolskie Studio nie trzeba przekonywać, że za kami administracji publicznej MultiLabu, a Serwisu i Techniki Debiutów tymi produkcjami idzie ogromny o podobnych celach. Działalność Zdjęciowej na tzw. rentalach” – Klaster chce wspierać też mło- kapitał i nowe możliwości dla Klastra to również organizacja wymienia Zagórska. – „Rozwi- dych twórców. W tym celu po- wszystkich”. szkoleń, seminariów i warsztatów, jamy Departament Organiza- wołano do życia kilka nagród – Na jakiekolwiek oceny inicja- a także doradztwo w dziedzinach cji i Twórców Niezależnych – od w Krakowie Klaster nagradza tywy jest jeszcze o wiele za wcze- kluczowych dla realizacji pro- reżyserów, script doctorów po najlepsze projekty prezento- śnie – wygląda jednak na to, że Dagmara Romanowska dukcji filmowych i telewizyjnych. wózkarzy czy oświetleniowców”. wane w ramach Doc Lab Po- ma olbrzymi potencjał i może siła Klaster współpracuje nie tylko Najmłodszy jest Departament land, a w Gdyni – w Konkursie uzupełnić w Krakowie pewną z Krakowskim Parkiem Techno- Firm Wspierających, który obej- Młodego Kina. Za kilka tygodni lukę. Jest tym ogniwem, któ- Już od roku w stolicy Małopolski działa Krakowski Klaster Filmowy, logicznym (który zarazem jest muje biuro prawne, księgowe powinien ruszyć pierwszy nabór rego brakowało, żeby film w re- koordynatorem przedsięwzięcia), i rachunkowe, agencję ubezpie- do właśnie dofinansowanego gionie nabrał jeszcze szybszego konsolidujący przedstawicieli przemysłu audiowizualnego w regionie. ale i z Krakow Film Commission, czeniową. Wkrótce powinien do- przez Polski Instytut Sztuki Fil- niż ostatnio tempa i większego Film Spring Open, Krakowską łączyć bank. „Reszta robi film, mowej (200 tys. złotych) Mało- rozmachu.

44 MAGAZYN FILMOWY nr 57/maj 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 57/maj 2016 45 Rynek filmowy: MIPTV w Cannes W Cannes – Bodo i inni Janusz Kołodziej rosyjska Matylda z naszą piękną A precyzyjniej – inne, bo rzecz dotyczy seriali, które po raz pierwszy i utalentowaną Michaliną Olszań- ską (królowała tu nie tylko na czer- w długiej historii canneńskich targów telewizyjnych (MIPTV), stanęły wonym dywanie) w roli tancerki, do konkursu. Wybrana dwunastka, spośród ponad stu kandydatów w której zakochuje się do szaleń- stwa car Mikołaj II. Kosztująca zgłoszonych przez stacje telewizyjne z całego świata, miała w ramach ponad 15 mln euro Matylda wej- MIPDrama Screenings dać odpowiedź na pytanie: czy świat seriali dzie w przyszłym roku na rynki rosyjskie i zapewne nie tylko, bo zmienia się, czy też podąża utartymi szlakami? prezentuje poziom i rozmach Bon- darczukowskiej Wojny i pokoju. Już do kupienia – co warto zare- odpowiedź dała. W tym gatun- komendować naszym nadawcom – ku nie eksperymentuje się, bo jest niemiecka trzyczęściowa Iod tego są inne, a producenci saga Ku’Damm ‘56 – Rebel With i nadawcy zbyt szanują przyzwy- a Cause, o powojennych losach czajenia swych widzów, by ich pewnej berlińskiej rodziny. zaskakiwać i wprawiać w zakło- Wiosenne targi w Cannes były potanie. Od kiedy HBO namó- pierwszą okazją dla nowej ekipy wiło Martina Scorsesego i jego z Woronicza, by zobaczyć z bliska, znakomitych kolegów na pracę jak kręci się ta wielka telewizyjna dla siebie, nikt już nie odważy się karuzela, ale też by nie pozosta- powiedzieć, że realizacja serii dla wać tylko w roli obserwatora. Do telewizji to praca drugiej kategorii. uczestnictwa trzeba się jednak Rosną budżety, czego przykłady odpowiednio przygotować, więc mieliśmy i w Cannes; do produk- tłumaczenie dyrektora TVP2, że cji trafiają coraz lepiej napisane nie może zaprezentować przebo- i przygotowane projekty, w tym jów swej stacji ze względów tech- wiele nawiązujących stylem i spo- nicznych, przyjęto z niedowierza- sobem opowiadania do słynnych niem, bo tu każdy ma w kieszeni poprzedników z przeszłości. Anna Próchniak i Tomasz dziesięć pendrive’ów z materia- Komisja selekcyjna wybrała Schuchardt w serialu Bodo, łami pokazowymi, a gdyby coś im pozycje reprezentujące dokład- reż. Michał Kwieciński, Michał Rosa się stało, to w każdej chwili można nie to, co pokazuje się na całym Fot. A. Mecwaldowska/TVP SA posiłkować się internetem. Widać świecie w szanujących się sta- wobec zagranicznych gigantów), epokę. Trzeba też docenić pomysł, nie zawsze i nie każdy może… cjach w weekendowym prime a poza tym kostium znowu stał się że każdy z widzów otrzymał po Tradycyjnie na wiosnę w Cannes time’ie. A więc dramaty obycza- modny. Zarówno jury, jak i kilkuset seansie sympatyczny gadżet oraz kupowano i sprzedawano przede jowe i historyczne, serie sensacyj- widzów konkursowych pokazów zestaw materiałów promocyjnych. wszystkim filmy dokumentalne no-kryminalne, filmowe biografie dobrze przyjęło opowieść o przed- Konkurencja nie dawała niczego. oraz formaty. Wśród tych pierw- oraz sagi rodzinne. wojennej gwieździe polskiego Dla porządku odnotujmy, że szych wciąż panuje moda na histo- Jak w tym gronie znalazł się kabaretu. Na pozytywny odbiór za najlepszy serial uznano belgij- rię najnowszą (pierwsza i druga nasz Bodo? Wydaje się, że zde- na pewno wpłynęła również dobra skiego Wroga publicznego, który wojna światowa), w sformatowa- cydował jego niebanalny boha- znajomość języka angielskiego jednak ze względu na swe pedofil- nym światku wszystko już było. ter, a dalej poziom realizacji i nie- u producenta Jana Kwiecińskiego skie wątki nie będzie miał łatwej No prawie wszystko, bo latają- wątpliwy rozmach inscenizacyjny i swada, z jaką przedstawił swo- drogi na telewizyjne ekrany… cych psów i tańczących trzylat- (zachowując wszystkie proporcje jego serialowego bohatera i jego przed północą. Świetnie wypadła ków jeszcze chyba nie!

46 MAGAZYN FILMOWY nr 57/maj 2016 Rynek filmowy: Rozmowa z Julianem Potrzebnym Rynek filmowy: Rozmowa z Julianem Potrzebnym

recepcją. Jedni wciąż żyją jej Liczę się z nią, ale moja cenzorów na te feministyczne się wydać „filmowe” czy koja- mitem, inni nie zostawiają sztuka pozostaje autorską wątki się niepokoję. rzyć się z filmami Kieślow- na niej suchej nitki. Twoim wypowiedzią. Nie jest napi- skiego, to duża ilość muzyki. zdaniem jego dorobek sana pod dyktando tego, co A stres związany z tym, że Pisze ją znakomity młody kom- przetrwał próbę czasu? wolno, a czego nie. W drama- mierzysz się z legendarnym pozytor Piotr Łabonarski, z któ- Spektakl jest o Kieślowskim, cie oprócz młodego i dojrza- reżyserem, który dodatkowo rym miałem już przyjemność nie o jego filmach. Nie pada łego Kieślowskiego występuje jest uwielbiany w Iranie? pracować w teatrze i w Teatrze w nim żadne odwołanie do również jego matka. Sły- Czuję go mocno. Boję się, że Telewizji. jego twórczości. Nie chcę, żeby szymy tylko jej nagrany głos, widzowie będą oczekiwali spek- Życiorys powstał spektakl-pomnik, nie który pojawia się kilkakrotnie. taklu o Kieślowskim – twórcy Polska premiera twojej sztuki chcę też legendy Kieślow- ma się odbyć na tegorocznej skiego podważać. To sztuka edycji festiwalu Wakacyjne o, jak powiedziałeś, momen- Julian Potrzebny Kadry w Kręgach Sztuki cie granicznym i o tym, co się w Cieszynie. Czym będzie dzieje po nim. Intryguje mnie, różniła się jej wersja od czy powodzenie na egzaminie irańskiej? przełożyło się na satysfakcję. Nie chciałbym, żeby się róż- Kieślowskiego Odpowiedzi szukam u dojrza- niły. To jest na tyle uniwer- łego Kieślowskiego, który ma salny tekst, że nie ma takiej na swoim koncie najważniej- potrzeby. Niemniej, wersja sze filmy. Ale jako ich autora irańska domaga się pewnych go nie oceniam. Prywatnie też wyjaśnień i uzupełnień. Rozwi- to świetny materiał tego zresztą nie robię. Bardzo nąłem kilka elementów, jak na nie lubię ocen ani opinii pod- przykład ten – czym jest łódzka sumowujących, bo to zawsze Szkoła Filmowa, i jak trudno jest duże uproszczenie. się do niej dostać. Dla Polaków to kwestia oczywista, nie ma na kino biograficzne Z czego twoim zdaniem potrzeby, żeby pojawiała się wynika fenomen w sztuce. Kieślowskiego na świecie, choćby w Iranie? A co z kwestią języka? Kolejny raz spotykam się Tekst napisałem najpierw Z Julianem Potrzebnym rozmawia Artur Zaborski z określeniem „fenomen Kie- po polsku, potem przełoży- ślowskiego na świecie”. Przy- łem go na angielski. Następ- znam się, że nie do końca to nie został przetłumaczony Artur Zaborski: W czerwcu lejtmotywu, który pozwoliłby nym, ale i symbolicznym. Bo w sobie siły, o których posiada- określenie rozumiem. Ten na farsi. W Teheranie wysta- w Iranie wystawisz sztukę mi stworzyć bardzo skromny, obaj bohaterowie oceniają też nie nie podejrzewał siebie. twórca robił kino uniwersalne, wiany będzie po persku, a ja o Krzysztofie Kieślowskim. kameralny i oniryczny spek- samych siebie. Na scenie staną międzynarodowe koproduk- będę reżyserował po angiel- Dlaczego właśnie tego takl. Zależało mi, żeby posłu- egzaminator i egzaminowany. Jakie dramatyczne momenty cje, dostawał nagrody, podlegał sku z pomocą tłumacza. Nie reżysera wybrałeś? żyć się tym, jak Kieślowski Ich role będą się zamieniać. To masz konkretnie na myśli? krytyce. Nie widzę w tym nic będę rozumiał, co mówią na Julian Potrzebny: Sztuka sam mówił o swoim życiu. To umożliwia operowanie faktami, Choćby utratę rodziców, któ- fenomenalnego. Natomiast od scenie odtwórcy ról. Jeśli spek- powstaje z okazji obchodów z jego perspektywy patrzę na ale i tworzenie sytuacji fanta- rym Kieślowski nie zdążył niedawna rozumiem, co ozna- takl zbytnio spodoba się wła- 20-lecia śmierci twórcy, któ- nie. A właściwie z dwóch jego stycznych, które mogą rozba- powiedzieć o swoich uczuciach. cza „fenomen Kieślowskiego dzy, będę zastanawiał się, czy rego Irańczycy uwielbiają. perspektyw, bo na deskach wić widza. Bo to nie będzie cał- To go potwornie bolało. Zawsze w Iranie”. Zdziwiło mnie, że aktorzy nie zmienili tekstu pod W sklepach muzycznych teatru spotka się dwoje ludzi: kiem poważny spektakl. chciałem opowiedzieć o tym zainteresowanie jego osobą naciskami cenzorów (śmiech). można znaleźć soundtracki młody adept sztuki filmowej bólu, niekoniecznie na jego jest tam tak duże. Nigdy nie z każdego jego filmu, zaś na i doświadczony reżyser. To Co chcesz w ten przykładzie. Szukałem raczej przypuszczałem, że właśnie Chciałbyś przerobić kiedyś bazarach z płytami DVD jego młody i dojrzały Kieślowski. sposób powiedzieć przeciętnego bohatera. Uświa- w Iranie będę mógł wystawić swoją sztukę na film? pełną filmografię – od etiud po Pierwszy zdaje egzamin do Irańczykom? domiłem sobie jednak, że takie mój spektakl. Odpowiedzi na To nie jest dobry materiał do trylogię. W Iranie jego twór- szkoły filmowej u drugiego. Chcę dać możliwość szerszego kwestie dotyczą także osób pytanie o jego popularność, Chmura-Cegiełkowska Fot. Kasia przekładania na scenariusz. czość jest dobrze znana. Zada- poznania biografii reżysera, zupełnie nieprzeciętnych. Zain- szukam w poetyce irańskiego Jednak pisanie pokazało mi, że łem sobie pytanie, jaki jest Egzaminy do szkoły filmowej która składała się z wielu ele- trygował mnie pomysł porusze- kina. Jeśli przyjrzymy się twór- Można odnieść wrażenie, że albo takiego, który będzie życiorys Krzysztofa Kieślow- stan wiedzy na temat samego to graniczny moment mentów dramatycznych, nienia tego zagadnienia na przy- com współczesnym, takim jak ma kluczową rolę. Obecność korespondował z jego filmami. skiego jest świetnym mate- reżysera. Sięgnąłem więc po w życiu każdego, kto marzy pasujących do obrazu ikony. kładzie ikony. Kieślowski okazał Asghar Farhadi czy klasycz- kobiet w irańskim kinie czy A tego mogą nie dostać. riałem na kino biograficzne. jego niezwykle bogatą biogra- o karierze reżysera. Jak Pomyślałem, że skoro Kieślow- się do tego idealny. Był człowie- nym, jak Ali Hatami, okaże się, teatrze nie stanowi problemu. Chętnie napisałbym scena- fię. Na jej przykładzie chcia- wyglądały u Kieślowskiego? ski ich nie ukrywał, to znaczy, kiem sukcesu, o międzynarodo- że sposób opowiadania, poru- Istotna dla mnie jest inna kon- Zamierzasz „ufilmowić” riusz o biednym chłopaku zni- łem stworzyć spektakl, który Jego trzy próby dostania się że uważał je za ważne. Tworzę wej renomie, którego twórczość szane problemy, jak i pyta- trowersyjna w tym kraju kwe- spektakl? kąd, który rozpaczliwie próbuje opowie o emocjach i pewnym do szkoły filmowej były dość intymny portret człowieka, utożsamiamy z duchowością nia o naturę człowieka i jego stia. Chcę zasygnalizować, jak To kuszące, ale nie. Uciekam dostać się do szkoły filmowej, uniwersalnym, pod każdą sze- rozpaczliwe, a ich motywa- który mierzył się z wieloma i metafizyką. duchowość są w nich podobne wielką rolę w życiu mężczy- od postrzegania Kieślowskiego a potem Złotą Palmę w Cannes rokością geograficzną, ludz- cja inna, niż można byłoby się ciężkimi problemami, z wła- do tego, co robił Kieślowski. zny pełni kobieta – jako żona, przez pryzmat filmów, które zgarnia mu sprzed nosa Quen- kim doświadczeniu zaspakaja- spodziewać. Dramat przedsta- snymi ograniczeniami i wątpli- Twórczość Kieślowskiego matka, córka, przyjaciółka. udało mu się ukończyć. Intere- tin Tarantino. To byłaby zupeł- nia ambicji. Szukałem klucza, wia egzaminy w sensie dosłow- wościami, ale także odnajdywał spotyka się dziś z mieszaną Czy irańska cenzura jest dla Zależy mi także, żeby pokazać suje mnie natomiast wszystko nie inna, ale jakże spektaku- ciebie wyzwaniem? siłę kobiet. Jedynie o reakcje inne. To, co w spektaklu może larna historia.

48 MAGAZYN FILMOWY nr 57/maj 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 57/maj 2016 49 Rynek filmowy: Fundacja Filmowa im. Władysława Ślesickiego Rynek filmowy: Fundacja Filmowa im. Władysława Ślesickiego

stawicieli platform VoD, telewizji zagranicznych, z drugiej zachę- i zagraniczny reżyser itp.” – wyja- nieco zapomnianą postacią, cho- itp.” – dodaje producentka. Bar- cały producentów i przedstawicieli śnia Adam Ślesicki. ciaż w Stanach Zjednoczonych są dzo istotnymi elementami Doc funduszy zagranicznych do pracy jej archiwa i muzeum. To postać Lab Poland są organizowane – we w Polsce i z Polakami. Niedawno Inne projekty i plany dużego kalibru, pełna sprzeczno- współpracy z Krakowskim Festiwa- ruszył w Polskim Instytucie Sztu- Fundacji ści z barwnym osobistym i arty- lem Filmowym oraz Polskim Insty- ki Filmowej priorytet koprodukcji Doc Lab Poland nie jest jedynym stycznym życiorysem. Przyjaźniła Wspierając tutem Sztuki Filmowej – pitch- mniejszościowych. Jest tu duże programem Fundacji Filmowej im. się z Henrykiem Sienkiewiczem ingi Docs to Start! i Docs to Go! pole do działania”. Władysława Ślesickiego. „Jeste- oraz Ignacym Janem Paderew- „Dziś nie wystarczy zrobić Jak zwykle przy tego typu śmy młodą fundacją, otwartą na skim, śpiewała w duecie z Enrico dobry film, trzeba go sprzedać, przedsięwzięciach, kluczowe współpracę i pomysły” – deklaruje Caruso. Zachwycali się nią Siergiej wypromować, dotrzeć do decy- znaczenie ma współpraca róż- Adam Ślesicki. „Chcemy rozwijać Rachmaninow i Giacomo Puccini. dentów – dystrybutorów, selek- nych instytucji, inicjatyw i ludzi. się w kierunku dokumentu, z któ- Za swoją karierę zapłaciła wysoką cjonerów, krytyków i innych, a za Spotkania warsztatowe odbywają rym mamy największe doświad- cenę. Chcemy opowiedzieć o jej polski ich pośrednictwem do widzów” – się na przestrzeni roku, a pitch- czenie. Planujemy programy edu- życiu, ale również o jej epoce. Wie- przypomina Katarzyna Ślesicka. ingi i market koprodukcyjny kacyjne. Zbliżają się też rocznice le kwestii jest bardzo aktualnych „Doc Lab Poland daje twórcom w ramach Krakowskiego Festiwa- urodzin i śmierci Władysława Śle- do dziś”. wsparcie praktyczne i merytorycz- ne, ale i pomaga w budowie sieci kontaktów i znajomości w bran- ży, która owocować będzie rów- nież przy kolejnych projektach dokument poszczególnych uczestników programu” – kontynuuje. Dagmara Romanowska „Niczego nikomu nie narzuca- my. Ostateczne decyzje zawsze należą do twórców” – podkreśla „Promujemy i wspieramy Adam Ślesicki. – „Zdarza się, że eksperci (są wśród nich m.in. szefo- polski dokument” – mówią wa DOK Leipzig – Leena Pasanen, Adam i Katarzyna Ślesiccy, szef EDN – Paul Pauwels, selekcjo- nerka IDFA – Rada Sesić, agentka którzy wspólnie od 2014 roku sprzedaży Irena Taskovski oraz prowadzą Fundację Filmową filmowcy: Paweł Łoziński, Maria Zmarz-Koczanowicz, Wojciech Sta- im. Władysława Ślesickiego, roń, Bartosz Konopka) przekazują uczestnikom programu odmien- a w jej ramach program Doc ne opinie. Każda z nich może być Lab Poland. W lutym skończył jednak cegiełką, która pozwoli na stworzenie lepszego filmu, strate- się nabór wniosków do gii jego promocji, a także lepszego drugiej edycji tego obiecująco zrozumienia tego, czego oczekują partnerzy, do których reżyser i pro- Uczestnicy pierwszej Katarzyna i Adam Ślesiccy edycji Doc Lab Poland

rozwijającego się projektu. Fot. im. Władysława Fundacji Ślesickiego Materiały ducent chcą dotrzeć”. Fot. im. Władysława Fundacji Ślesickiego Materiały Przy drugiej edycji Doc Lab Poland Fundacja chce dalej rozwi- lu Filmowego. Zagraniczni goście sickiego i tu też mamy już kilka Dalsze plany Ślesickich są olski dokument ma chlubną, producentów i reżyserów – na wy- cjalnym zarejestrowaniu Funda- dukcje na etapie montażu. „Orga- jać oba komponenty (każdy z nich (a Fundacja oraz Krakowski Festi- pomysłów” – zapowiada. jeszcze szerzej zakrojone. Kata- pełną wielkich nazwisk tra- boistej drodze do widza polskiego cji – skoncentrowali swoje wysiłki nizujemy spotkania konsultacyj- powinien objąć około dziesięciu wal Filmowy mają wielu zagra- Fundacja zajmuje się również rzyna Ślesicka mówi: „Marzę Pdycję. Nie brakuje też współ- i zagranicznego. Mieli też bardziej na tworzeniu programów szkole- no-warsztatowe, w których punk- projektów), ale również market nicznych partnerów) otrzymują produkcją własnych filmów. Nie- o tym, żeby Fundacja dyspono- czesnych bardzo utalentowanych osobiste powody – przypomnienie niowych i konsultacyjnych, z któ- tem wyjścia są konkretne projekty koprodukcyjny. „W ubiegłym roku tu pełen pakiet informacji o pol- dawno ruszyły prace rozwojowe wała kiedyś funduszem pozwa- twórców. Widzimy w tym olbrzymi postaci i twórczości Władysława rych największym jest całoroczny uczestników, a nie dywagacje teo- przygotowaliśmy serię pilotażo- skim dokumencie – o tym, co jest nad pełnometrażowym dokumen- lającym na dofinansowywanie potencjał” – mówią Ślesiccy. Obo- Ślesickiego, ojca Adama, a także Doc Lab Poland, skierowany do retyczne” – podkreśla Katarzyna wych spotkań Producers Meet planowane, co czeka na premierę, tem Za głosem. W poszukiwaniu mocnych, z międzynarodowym je w branży działają od kilkuna- własny rozwój zawodowy. profesjonalnych twórców filmów Ślesicka. „Cały program spełnia Producers” – mówi Adam Ślesic- i co już jest skończone i wchodzi Marcelli Sembrich. „To duży pro- potencjałem, projektów doku- stu lat – doskonale znają więc wy- Nieformalnie Fundacja roz- dokumentalnych. dwie podstawowe funkcje: deve- ki. „W tym roku będziemy je kon- właśnie do obiegu festiwalowego. jekt, obejmujący kilka różnych mentalnych – wzorem działają- zwania i wymogi rynku (z ramie- poczęła działalność jesienią lopmentową, wspierającą twór- tynuować, ale na większą skalę” – Na polski aspekt Fundacja zwra- krajów, a nawet kontynentów” – cych w Europie Zachodniej i USA nia Wajda Studio Adam Ślesicki 2013 roku, gdy poznański festi- Doc Lab Poland ców w rozwoju projektu i jego przybliża Katarzyna Ślesicka. – ca szczególną uwagę. „Na świe- doprecyzowuje Katarzyna Ślesic- organizacji, takich jak np. Britdoc, jest producentem m.in. Joanny, wal Off Cinema przygotowywał Inicjatywa ma bardzo rozbudowa- finansowaniu, oraz prezentacyj- „Naszym celem jest stworzenie cie, a także w Polsce funkcjonuje ka. – „Reżyserią zajmie się Radka Chicken and Egg Pictures, któ- Trampkarzy i Ślimaków, a Katarzy- dużą wystawę oraz retrospektywę ne spectrum działania. Jej bazą są no-promocyjną, pomagającą we silnego Doc Lab Poland Copro- wiele programów o charakterze Franczak, a bohaterką będzie jej re gromadzą kapitał celowy od na Ślesicka m.in. K2. Dotknąć nieba poświęcone Władysławowi Śle- dwa komponenty: Doc Lab Start wczesnym zaistnieniu na rynku duction Market. Otwieramy się europejskim. My chcemy skoncen- prapraciotka – urodzona w nie- prywatnych firm i osób, a potem i Końca świata). Wiedzą, że talent sickiemu. Tu w pracę zaangażo- oraz Doc Lab Go. Pierwszy sku- i dotarciu z gotowym lub kończo- na telewizje, przedstawicieli fun- trować się na polskich projektach wielkiej miejscowości pod Lwo- z pomocą ekspertów przyznają twórców i temat to tylko część suk- wała się głównie Barbara Ślesic- pia się na projektach filmowych nym właśnie filmem do dystrybu- duszy. Chcemy, żeby te spotkania i twórcach, na polskim dokumen- wem diwa operowa, która na prze- środki na realizację filmów”. Było- cesu. Fundację założyli po to, że- ka (wdowa po reżyserze). Adam w fazie developmentu lub wcze- torów, selekcjonerów festiwalo- miały charakter dwukierunkowy, cie, co nie oznacza, że w programie łomie XIX i XX wieku zasłynęła by cudownie. Takich inicjatyw by wspierać filmowców – głównie i Katarzyna Ślesiccy – już po ofi- snych zdjęć, a ten drugi to już pro- wych, agentów sprzedaży, przed- z jednej strony pozwalały polskim nie mogą uczestniczyć zespoły na scenach USA (głównie Metro- i wsparcia nasi dokumentaliści twórcom zdobywać partnerów mieszane, np. polski producent politan Opera) i Europy. Dziś jest z pewnością potrzebują.

50 MAGAZYN FILMOWY nr 57/maj 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 57/maj 2016 51 Rynek filmowy: Rozmowa z Magdaleną Osińską Rynek filmowy: Rozmowa z Magdaleną Osińską Wojna oczami siedmioletniej dziewczynki Z Magdaleną Osińską rozmawia Artur Zaborski Jasia, reż. Magdalena Osińska Fot. ArthurCox

Artur Zaborski: światu. Nie chcę jednak przed- dronka, ważna bohaterka, któ- gdyby pogrzebani zbyt płytko filmy dla dzieci. Jednakże Z którym brytyjskim jekt, i wspiera mnie w wytrwa- W Wielkiej Brytanii stawiać jej w formie przekazu rej przemianie z małej w dużą ludzie jeszcze żyli. Babcia takie filmy jak:Persepolis Mar- studiem pracujesz? niu przy nim. przygotowujesz swój film medialnego czy reportażu. będziemy się przyglądać. Ona widziała też wystające z ziemi jane Satrapi czy Walc z Baszi- Trailer zrealizowałam w studio Jasia, który ma związek ze Ubieram ją w ramy baśni. To, będzie strażnikiem, który ręce. Próbowałam opowiadać rem Ariego Folmana zadają Aardman Animations, które Z mężem poznałaś się na wspomnieniami twojej babci. co opowiadam, jest widziane pomoże przetrwać Jasi wojnę. tę historię dzieciom. Jednak takiemu myśleniu kłam. Chcę znane jest z Uciekających studiach w Wielkiej Brytanii. Walczysz o opowiedzenie jej oczami dziecka, więc wpro- źle na nią reagują, bardzo się się do nich przyłączyć. kurczaków czy z nagrodzonej Wyjechałam na stypendium historii od dłuższego czasu. wadza odrobinę pozytywnego Ale świat wykreowany to nie boją. Dlatego zdecydowałam Oscarem animacji Wallace do National Film and Televi- Magdalena Osińska: Wal- nastroju. jedyny, który w filmie się się znaleźć przenośnię. W fil- Dlaczego właściwie i Gromit: Klątwa królika. Pro- sion School w Beaconsfield. czę o każdą z wielu historii, pojawi. mie wygląda to jak fala, która zdecydowałaś się na taką ducentką Jasi jest Sarah Cox Liczyłam, że dostanę je na dwa które mam w sobie, i które Babcia tak ci ją opowiadała – Będzie przemieszanie świata zwiastuje coś złego, ale do formę wypowiedzi? z firmy ArthurCox , a produ- lata, ale tak się nie stało, bo na chciałabym opowiedzieć. One z humorem, bez żalu? fikcyjnego i rzeczywistego. końca nie wiemy co. Animacja jest idealna do tego, centem wykonawczym David drugi rok już mi go nie przy- są zazwyczaj bardzo osobiste. Moja babcia miała niezwy- Akcja w tym drugim przy- co chcę opowiedzieć. Dzięki Sproxton, założyciel Aard- znano. Postawiłam wszystko na Od zawsze noszę też w sobie kłe poczucie humoru. Mimo padku będzie rozgrywać się Co z materiałami animacji będę mogła prze- mana. Wspólnymi siłami sta- jedną kartę i zostałam w Wiel- historię mojej babci Janiny że była sierotą i musiała w Polsce w okresie drugiej archiwalnymi? nieść się w czasie do 1939 ramy się też o to, żeby była to kiej Brytanii, chociaż studia Bogdańskiej. Od wielu lat Magdalena Osińska przetrwać wojnę sama, bez wojny światowej i odnosić Chciałabym wpleść je w film, roku i zrobić wywiad z moją koprodukcja z Polską. tam są horrendalnie drogie. pisałam ją, szkicowałam, szu- Fot. Osińskiej Archiwum Magdaleny wsparcia najbliższych, zacho- się do tragicznych epizo- zwłaszcza te, które dosta- babcią, jako małą dziew- Dobrze się stało, bo właśnie kałam dla niej formy i środ- ścią geograficzną. Niesie ona wała w sobie pokłady miło- dów, które miały wtedy miej- łam z Muzeum Powstania czynką. Opowiadając o woj- Dla ciebie to trochę projekt wtedy poznałam mojego męża ków wyrazu. Ta opowieść bowiem w sobie uniwersalne ści i uśmiechu. Była pełna sce w naszym kraju. Moja Warszawskiego. Dzięki nim nie, już jako 70-letnia kobieta, rodzinny. Muzykę do Jasi Jean-Marca. Do tego zaraz po jest bogata i dotyczy osób, problemy i wartości, dotyka pozytywnej energii. Obraz babcia urodziła się w Toru- pokażę, jak wyglądała rzeczy- nadal widziała ją taką, jak ją komponuje twój mąż. ukończeniu studiów dostałam które znam, dlatego musi być uniwersalnych prawd. wojny, jaki mi przekazała, był niu. Widziała na własne oczy wistość w kraju na początku zapamiętała oczyma dziecka. I bardzo się z tego cieszę, pracę w Londynie jako reżyser. opowiedziana tak, by żadnej zupełnie inny niż ten, który okropną masakrę, która wyda- wojny, jak i w czasie powsta- Dlatego w filmie przeniesiemy bo po pierwsze jest niezwy- z nich nie skrzywdzić, i by wła- O czym właściwie traktuje ta znamy z historii czy filmów rzyła się w lesie Barbarka. Nie nia, ponieważ akcja filmu się w świat wyobraźni sied- kle utalentowanym kompo- Kiedy możemy spodziewać ściwie ją wyeksponować. historia? dokumentalnych. Napaść będę o niej mówić dosłownie w pewnym momencie przenie- mioletniej dziewczynki i obej- zytorem, a po drugie daje mi się gotowego filmu? Z uwagi na to, że jest to opo- Opowiada o dziecku, które wojsk niemieckich na Polskę ani jej rekonstruować. Jednak sie się z Torunia do Warszawy. rzymy film z jej perspektywy. zawsze bardzo obiektywne To projekt, który będzie nas wiadanie osobiste, mogłoby chce przetrwać wojnę. Wystar- zapamiętała jako nalot sza- chcę, żeby metafory w filmie opinie. Jest pierwszą osobą, kosztował jeszcze wiele pracy okazać się niezrozumiałe dla czy włączyć wiadomości, rańczy. Nie zapisała się jej jasno odnosiły się do wyda- Kto jest adresatem twojej Jaką techniką chcesz się która czyta moje scenariu- i energii. Zależy mi, żeby ani- szerszej publiczności. Właśnie żeby przekonać się, że to w pamięci żadna twarz spo- rzeń, które dotyczą naszej historii? Celujesz bardziej posłużyć? sze i moje treatmenty. Osoby macja postaci stała na jak naj- dlatego usiłuję zachować jak nie są odległe obrazy, tylko śród wrogich ludzi. Dlatego historii. w świadomych widzów, czy Lalkową, którą bardzo sobie z zewnątrz próbują być zazwy- wyższym poziomie, nie chcę najbardziej obiektywne sta- palące współczesność kwe- w filmie zobaczymy konflikt chcesz wdrażać w trudną cenię, i do której jestem szcze- czaj bardzo grzeczne i miłe, iść tutaj na ustępstwa. Wolę nowisko, w czym pomaga mi stie. Podobne historie dzieją szarańczy i świetlików. Wła- Jak chcesz zmetaforyzować tematykę młodych? gólnie przywiązana. Do tego skupiają się na tym, co im się dłużej poczekać, niż zadowa- brytyjski producent. Nie chcę się na świecie cały czas, na śnie za pomocą takich meta- scenę masakry? Przede wszystkim młodzi dojdą jakieś elementy 2D, podoba. On taki nie jest. Pro- lać się półśrodkami. Dlatego, ograniczać się do polskiego który rejon się nie spojrzy. for chcę opowiadać o poważ- Tak, jak zapamiętała ją babcia. widzowie, ale nie tylko. Chcia- ale one też będą poklatkowe. sto z mostu mówi mi, co jego chociaż mam nadzieję, że film odbiorcy. Chciałabym, żeby To kolejny powód, że właśnie nych sprawach. Wykreowane W jej pamięci pozostał obraz łabym, aby film był również Skorzystam też z materiałów zdaniem nie ma sensu. Razem będzie gotowy w zimie 2018 ta historia była zrozumiana teraz jest czas na to, by histo- przeze mnie uniwersum będą ruszającej się ziemi i rozrzuco- atrakcyjny dla dorosłych. archiwalnych, o których wspo- też przepracowujemy niektóre roku, to jednak wolę mówić, dla widza pod każdą szeroko- rię mojej babci pokazać zasiedlać też duchy i bie- nych przedmiotów. To tak, jak W Polsce wciąż pokutuje prze- minaliśmy. To będzie dobre kwestie. On wie, jak osobisty że należy się go spodziewać świadczenie, że animacja to połączenie. i trudny jest to dla mnie pro- w 2019.

52 MAGAZYN FILMOWY nr 57/maj 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 57/maj 2016 53 Mistrzowie: Krzysztof Kieślowski – filmy dokumentalne Mistrzowie: Krzysztof Kieślowski – filmy dokumentalne

we wszystkich tych filmach Kie- ślowski przedstawiał faktyczny obraz rzeczywistości przefiltrowanej przez pryzmat własnej wrażliwo- ści. Ten punkt oglądu świata nie był samotną wyspą. Reżyser two- rzył swoje kino w gronie innych, Odwaga podobnie jak on myślących fil- mowców, stanowiących zgrany zespół zaprzyjaźnionych ze sobą twórców z Wytwórni Filmów Do- kumentalnych w Warszawie, po- śród których, obok realizatorów i konsekwencja (często z tego samego pokolenia) takich, jak: Tomasz Zygadło i Wojciech Wiszniewski (wspól- nie z Kieślowskim nakręcili, po wydarzeniach Grudnia ’70, słyn- nych Robotników 1971: Nic on nas bez nas, z 1972 roku, objętych na wiele lat zakazem rozpowszech- Kieślowskiego niania), czy Marcel Łoziński, An- drzej Titkow i Paweł Kędzierski (razem z Kieślowskim planowali realizację w latach 70. dokumentalnej serii Żywot Polaka poczci- wego), wchodzili w pierwszej kolej- ności operatorzy (Jacek Petrycki, dokumentalisty Witold Stok, Piotr Kwiatkowski) i asystenci (Krzysztof Wierzbicki, Grzegorz Eberhardt). Wszyscy sta- Mikołaj Jazdon rali się odkrywać autentyczne wy- miary rzeczywistości nieustannie fałszowanej przez wszechobecną „Najważniejsza jest uczciwość, lojalność w stosunku do prawdy i rzeczywistości. propagandę i cenzorskie ograni- Uczciwość reżysera jako człowieka, wiara we własne poglądy, potrzeba ich czenia. Jeśli komunistyczna wła- dza – którą od czasów pamiętnej głoszenia i walczenia o nie za wszelką cenę – to w postawie reżysera elementy, „czarnej serii” – w filmie doku- które w dużym stopniu przesądzają o wartości merytorycznej jego prac. Film mentalnym przedstawiano w alu- zyjny sposób pod postacią urzę- dów i biurokratycznych struktur, dokumentalny wymaga odwagi i konsekwencji”. Krzysztof Kieślowski

Fot. News Polfilm/East zajmowała się, jak to określił Cze- sław Miłosz „pracowitym budowa- a konstatacja, a zarazem cie zawodowe. Zaczął ją bowiem wościami uchwycenia i zapisania instytucji, które zamiast służyć pogrzebowym. W szkicu scena- rancji i bylejakości, by przygoto- każdej postaci pojawiającej się na niem świata na niby”, to Kieślow- deklaracja, zapisana przez „chwytać” i „przyszpilać”, w swo- kamerą dokumentalną obrazów człowiekowi stanowiły narzędzie riusza do tego filmu, noszącym wać swojego Fiata 125p do rajdu ekranie – choćby na chwilę – zo- ski i jego koledzy z WFD trudnili Tmłodego Krzysztofa Kie- im pierwszym filmie dokumental- i dźwięków otaczającego świata, sprawowania nad nim władzy. Tu jeszcze tytuł Pogrzeb, pisał: „De- Monte Carlo), Murarzu z 1973 roku staje w szczególny sposób podkre- się pracowitym odmalowywaniem ślowskiego pod koniec studiów nym – Urzędzie (1966) – i tropił ułożenia z nich opowieści wykra- jednostki ze swoją indywidualną cydując się na udział w życiu spo- (o nawróconym aparatczyku, który ślona, by zaznaczyć jej odrębność. na ekranie świata takim, jaki jest. w łódzkiej Szkole Filmowej na ją nadal w czasach, gdy będąc już czających poza proste odwzoro- historią sumują się w bezosobowy łecznego mechanizmu, stajemy powrócił do swego murarskiego Wystarczy, że uważnie obejrzymy Istotnym wydarzeniem, swego stronie jego pracy dyplomowej, zdecydowanie bardziej autorem wanie audiowizualnej powłoki tłum w kolejce do urzędowego się jego częścią i to, zdajemy so- fachu, odrzucając pokusę zasia- Z miasta Łodzi (1969) – portret rodzaju wystąpieniem pokolenio- gdy miał już za sobą realizację filmów fabularnych zgodził się rzeczywistości, ale odkrywają- okienka. Uchwycone już w tym bie przecież sprawę, częścią zadania na „tronie” urzędniczej grupowy mieszkańców tytułowej wym, okazał się dla dokumenta- pierwszych dokumentów, oddaje zrealizować Siedem dni tygodnia: cych jej ukryte mechanizmy, od- pierwszym filmie napięcie mię- mienną. Nieważne stają się na- posady), Życiorysie z 1975 roku aglomeracji, Byłem żołnierzem listów z pokolenia Krzysztofa dobrze najbardziej istotny charak- Warszawa (1988) – krótkometra- słaniających tę bardziej istotną dzy światem redukującym ludzi sze indywidualne cechy, poglądy, (o działaczu społecznym walczą- (1970) – dokument o ociemnia- Kieślowskiego Ogólnopolski ter postawy autora – dokumenta- żowy dokument o Polsce końca prawdę o filmowanym tu i teraz. do wymiaru statystycznych nume- nawet nazwisko”. Skoro rzeczywi- cym o przywrócenie go do PZPR, łych weteranach drugiej wojny i Międzynarodowy Festiwal Fil- listy, którą przyjął twórca Zdjęcia dekady stanu wojennego – a na- W szkolnej etiudzie Urząd, przy- rów stało się jednym z głównych stość społeczna sprowadza jed- z której usunięto go, bo był bar- światowej, Siedem kobiet w róż- mów Krótkometrażowych w Kra- (1967). Wierność prawdzie – cel wet później, gdy szkicował pro- patrując się pozbawionym empatii tematów dokumentalnego kina nostkę do wymiaru „części za- dziej ludzki niż partyjny), czy Nie nym wieku (1979) – ukazujący ży- kowie z 1971 roku. Ostra krytyka niełatwy do zrealizowania w pe- jekt filmu o historii kina polskie- młodym urzędniczkom, w wystu- Kieślowskiego, a swego rodzaju miennej”, Kieślowski dąży do wiem z 1977 roku (o wyrzuconym cie jakby jednej tancerki przez po- pod adresem estetyki filmów Kie- erelowskich realiach, gdzie trzeba go opowiedzianej z perspektywy diowany sposób rozkoszującym misją autora – przywracanie wy- pokazania jej jako unikalnej ca- z pracy dyrektorze zadłużonej fa- stacie siedmiu różnych artystek, ślowskiego i jego kolegów została było wynajdywać sposoby na jej jego widzów. Ostatecznie nakręcił się powierzoną im władzą nad jątkowych, indywidualnych cech łości, ze swą niepowtarzalną bio- bryki, którą wyprowadził z zapaści czy Gadające głowy (1980) – zbio- wówczas wypowiedziana pió- przekazanie bez uszczerbku dla go jednak Paweł Łoziński pod in- starymi ludźmi, zafrasowanymi człowiekowi na ekranie. grafią, doświadczeniem, światopo- finansowej, wypowiadając wojnę rowy portret Polaków uchwycony rem Zygmunta Kałużyńskiego niej samej, za to w sposób zrozu- trygującym tytułem 100 lat w ki- petentami ZUS-u, niepewnymi Temat urzędu (kafkowskiego – glądem. Czyni tak w filmowych lokalnej, partyjno-milicyjnej ma- chwilę przed narodzinami „Soli- („W stronę antyfilmu” – brzmiał miały dla odbiorców filmu. Na nie (1995). swego losu (stracą czy zatrzymają chciałoby się dodać) rozwinął Kie- portretach – Przed rajdem z 1971 fii). Ale także w dokumentach darności”. jeden z podtytułów w jego pra- tropieniu prawdy kamerą doku- Od początku towarzyszył Kie- rentę, ich główne źródło utrzyma- ślowski w Refrenie (1972), doku- roku (o kierowcy wyścigowym z bohaterem zbiorowym, gdzie Zgodnie z wyznawaną za- sowej relacji z konkursu), który mentalną upłynęło mu całe ży- ślowskiemu zachwyt nad możli- nia?), ujawniał ciche okrucieństwo mencie o miejskim zakładzie przebijającym się przez mur igno- wyraźnie czujemy, że obecność sadą „lojalności wobec prawdy” nie dostrzegał w scenach zło-

54 MAGAZYN FILMOWY nr 57/maj 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 57/maj 2016 55 Mistrzowie: Krzysztof Kieślowski – filmy dokumentalne Mistrzowie: Krzysztof Kieślowski – filmy dokumentalne

pojęcie, hasło, idea. W ten sposób opowieść o wartowniku zakłado- ski w scenariuszu). Ostatecznie niem Kieślowskiego dokumen- wersyjnej tematyki, mógłby re- najpierw postanowił nakręcić dowym, swoistej emanacji państwa jednak reżyser zarzucił realiza- talista powinien w jak najmniej- alizować z powodzeniem filmy kument o braterstwie, a dopiero policyjnego, służbiście ślepo wie- cję swego dokumentalnego opus szym stopniu ingerować w życie o bardziej uniwersalnym prze- potem – po wielomiesięcznych po- rzącym w regulamin, popierają- magnum, a po latach do projektu i zachowania bohaterów filmu, słaniu. Nie pozwoliła mu na to szukiwaniach – zdecydował się, że cym wszelkie surowe represje powrócił jego przyjaciel i bliski tak aby uszanować ich prywat- jego „wiara we własne poglądy, będzie to film o zespole chirurgów wobec tych, którzy stanowią ja- współpracownik, Krzysztof Wierz- ność i prawo do kierowania wła- potrzeba ich głoszenia i walcze- z jednego z warszawskich szpi- kąkolwiek opozycję wobec oficjal- bicki. Odnalazł bohaterów Pierw- snym losem. Wierny tej zasadzie nia o nie za wszelką cenę”, która tali. Tak powstał Szpital (1976). nej władzy i stosowanych przez szej miłości w Kanadzie i nakręcił zablokował rozpowszechnianie nigdy w nim nie ustała i sprawiała, Kieślowski ułożył zbierany przez nią metod. tam współczesną część własnego filmu Nie wiem, uznając, że mo- że bywał bardzo surowym sędzią kilka tygodni obserwacji materiał Jeszcze inną koncepcję reali- Horoskopu (2000). głoby ono zaszkodzić bohaterowi nawet dla swych najlepszych do- filmowy w dokument o jednym, zacji filmu dokumentalnego za- Odejście Kieślowskiego od re- filmu. Z podobnych powodów nie konań, jeśli tylko dochodził do ciągłym 32-godzinnym dyżurze prezentował Kieślowski w swojej alizacji swego bodaj najambitniej- zgadzał się na telewizyjną emisję wniosku, że moment ich realiza- na oddziale chirurgicznym. „Czu- pracy dyplomowej „Film doku- szego projektu podyktowane zo- Z punktu widzenia nocnego porcji jest w jakiejś mierze… niesto- łem potrzebę zrobienia filmu o ja- mentalny a rzeczywistość”, pisząc stało względami etycznymi, jego tiera, głośnego portretu zakłado- sowny. W 1979 roku w rozmowie kimś braterstwie” – wspominał w niej o ukrytej w rzeczywistości słynnym pytaniem, skierowanym wego ochroniarza (Alicja Iskierko z Grażyną Banaszkiewicz mówił po latach. – „I szukałem w bardzo dramaturgii, którą dokumentali- przez artystę do samego siebie, określiła go mianem „listu goń- o swych wątpliwościach, co do różnych miejscach. Poczynając od sta realizujący film winien odna- o prawo do filmowania prawdzi- czego”). „Zauważyłem – wyznał celowości nakręcenia Siedmiu drużyny siatkowej do zakonu kato- leźć i oprzeć na niej swój utwór. – wej łzy (w scenie porodu w Pierw- Kieślowski w swojej autobiogra- kobiet w różnym wieku: „(…) film lickiego. Odrzucając kolejno, z naj- „Wspaniała, bogata, nieogarnięta szej miłości wzruszony Romek, fii – że w filmie dokumentalnym ten nie podoba mi się nie dlatego, różniejszych powodów, poszcze- rzeczywistość, gdzie nic się nie młody ojciec, płacząc telefonuje im bardziej chcę się zbliżyć do że jest złym filmem. Zrobiony jest gólne egzemplifikacje tej ogólnej powtarza, gdzie nie można robić do matki z radosną informacją pojedynczego człowieka, tym bar- dobrze, jednak dla mnie stanowi Pierwsza miłość, myśli, dotarłem do tego, że naj- dubli. O jej rozwój nie musimy się o przyjściu na świat jej wnuczki), dziej to, co mnie interesuje, za- marnowanie i państwowych pie- reż. Krzysztof Kieślowski

Fot. News Polfilm/East lepiej jest zrobić po prostu o lu- martwić, dostarczy nam codzien- a w kontekście Horoskopu innym myka się przede mną. (...) Czuję niędzy, i mojego czasu. Owszem, dziach, którzy się bratają w imię nie nowych, niezwykłych ujęć. pytaniem – o uzasadnienie reży- się jak człowiek, który się dostaje dotyka ogólnych, wszystkich nas żonych z rozmów i zarejestro- muntowi Kałużyńskiemu poświę- najlepszych aktorów, nie do wy- pomocy człowiekowi. Taki mecha- Właśnie rzeczywistość, i to nie serskiej uzurpacji do wieloletniej w sfery właściwie zakazane. A to obchodzących myśli, tylko: jest wanych wypowiedzi („zbliżenie camy. Autorzy”. myślenia przez najzdolniejszych nizm: z rzeczy bardzo ogólnej do jest paradoks, jest wyjściem dla obecności filmowców w życiu ro- jest główny powód mojej ucieczki zbyt wiele spraw, które powinien wielkiej głowy, poza którą już nic Realizowanie filmów dokumen- scenarzystów. Przygoda bycia do- strasznie drobnego (w końcu tu dokumentu. Trzeba tylko uwierzyć dziny Moskali i uczynienia ich od filmu dokumentalnego”. dzisiaj film dokumentalny poru- nie widać”) nowej jakości w ro- talnych to dla Kieślowskiego nie kumentalistą wynikała zapewne chodzi o czterech czy pięciu le- jej do końca, w jej dramaturgię – prywatnego życia w jakiejś mie- Być może wszystkich tych szać, stąd realizacja filmu o pięk- dzimym dokumencie, dającym tylko powinność, dążenie do uka- u Kieślowskiego zarówno z cieka- karzy, którzy się pochylają przez w dramaturgię rzeczywistości”. rze publicznym. perturbacji i dylematów, poty- nych, humanistycznych ideach, wreszcie bohaterom szansę wy- zania prawdy o otaczającym au- wości tego, co wydarzy się przed jedną noc nad kilkoma pacjen- Istota metody opisanej przez Etyczne ograniczenia wyzna- czek z władzami telewizji, zma- na jakie akcent w nim położyłem, rażenia swoich myśli i poglądów. tora świecie, ale także wielka kamerą, co uda się sfilmować, ale tami – o nic więcej). Czy z tego młodego Kieślowskiego zasadza czane samemu sobie i respekto- gań z cenzurą, przeszkód czają- jest marnowaniem środków. (...) Blisko dekadę później Kieślowski przygoda poznawania go. Co przy- także z wypróbowywania nowej wynika braterstwo – to co chcia- się na dążeniu dokumentalisty do wane przez artystę coraz bardziej cych się na drodze do realizacji Istotne jest, by film dokumentalny, odpowiedział na tę krytykę jed- niesie wyprawa na warszawską metody realizacji, kolejnej autor- łem? Mnie się wydaje, że tak”. Bli- odnalezienia w rzeczywistości wy- popychały go w kierunku realiza- kolejnych filmów, mógłby Kie- przeznaczone na niego środki fi- nym z najlepszych filmów krót- Pragę w poszukiwaniu chłopców skiej koncepcji dobierania się do sko 20 lat później Kieślowski na- darzenia, akcji – zdarzenia, którego cji filmu fabularnego, wolnego ślowski uniknąć, gdyby wybrał nansowe (….) spożytkować na te- kometrażowych w dziejach na- uwiecznionych tam we wrześniu sedna rzeczywistości. kręcił Trzy kolory. Biały (1993), linię dramaturgiczną, w najogól- od tego typu kontrowersji. Zda- inną drogę. Unikając kontro- mat w danej chwili ważny”. szej kinematografii –Gadającymi 1944 roku na wojennej fotogra- Poruszający ślad czekania na fabularny film o braterstwie. niejszym zarysie, można przewi- głowami. Film został ułożony ze fii Józefa Rybickiego? Czy żyją? nadchodzącą przygodę filmo- W rozmowie ze swoim mi- dzieć i uczynić osią dramaturgii zbliżeń twarzy i wypowiedzi 44 Jak potoczyły się ich losy? Czy wania i przeczucie nadchodzą- strzem, Kazimierzem Karaba- przyszłego filmu. Kilka lat później ludzi w różnym wieku, od no- pamiętają moment wykonania cych zmian w Polsce, przynoszą szem, przywołanej we fragmencie w oparciu o tę koncepcję doku- worodka po stuletnią staruszkę. zdjęcia, lub kto włożył im do ręki słowa Kieślowskiego z jego no- powyżej, opowiedział Kieślow- mentalista nakręcił Pierwszą mi- Wszyscy odpowiadają na pyta- pistolety maszynowe i rogatywki weli scenariuszowej Gadających ski o jeszcze innym mechanizmie łość (1974), film o ciężarnej nasto- nia: „Kim jesteś?” i „Czego byś na głowy? Co przypomina im ta głów: „Muszę przyznać, że nigdy krystalizowania się projektu do- latce, która ze swoim chłopakiem chciał?”. W chwili powstania, film fotografia? Być może z takimi chyba nie czekałem z taką cie- kumentalnego, który wiedzie nie przygotowuje się na narodziny odczytywany był jako gorący za- pytaniami wyruszał Kieślowski kawością na początek zdjęć do od idei (czy też jak sam pisze „my- dziecka w trudnych realiach socja- pis stanu umysłów Polaków na z kamerą i mikrofonem, by na- filmu. Jaki obraz aspiracji wy- śli”) do bohatera, ale od bohatera listycznego państwa. Kieślowski progu nowej dekady, która miała kręcić swój pierwszy zawodowy łoni się z tej przekrojowej setki do idei, której jest on nosicielem. filmował perypetie młodych bo- przynieść przełomowe zmiany film, telewizyjneZdjęcie (1968), odpowiedzi? Na ile jesteśmy re- Reżyser tak o tym mówił: „Poznaję haterów przez kilka miesięcy, do w historii kraju. Dziś stanowi uni- które przez lata uważał za swój alistami, a na ile jeszcze roman- człowieka. I nagle wiem, że o nim momentu, gdy na świat przyszła wersalną opowieść (z inspiracji najlepszy dokument? Film jest tykami, jak dalece różnią się na- powinienem zrobić film. Teraz on ich córeczka. Metoda „dramatur- wypowiedziami w nim zawartymi istotnie zapisem przygody poszu- sze marzenia od możliwości ich jest nosicielem tematu, na który gii rzeczywistości” sprawdziła się powstał, m.in. tekst piosenki ze- kiwania bohaterów filmu, owych spełnienia? Czy naprawdę my- bym nigdy nie wpadł, gdybym go (choć w filmie kilka scen sprowo- społu Myslovitz zatytułowany tak uśmiechniętych chłopców z fo- ślimy już tylko o małym zaspo- nie poznał (...). Oczywiście to, co kowano i zainscenizowano). Do- samo jak film), dokumentalny po- tografii, odkrywania i notowania kojeniu, czy drzemią w nas jesz- on ma do powiedzenia to są rzeczy kument odniósł sukces i zachęcił emat o perspektywie ludzkiego na taśmie filmowej i dźwiękowej cze światy trudne do osiągnięcia, znane skądinąd, ale nigdy by mi reżysera do podjęcia nowego wy- spojrzenia na świat, która zmie- bogatego spektrum ludzkich re- które pchały do przodu narody nie przyszło do głowy, żeby o nich zwania – realizacji filmu o dalszych nia się wraz z wiekiem. W pocho- akcji, komentarzy, wywoływanych i świat? Wiem, że film nie będzie zrobić film. Dopóki nie spotkałem losach jego bohaterów. Film pod dzącej z prywatnego archiwum przez zdjęcie i obecność ekipy fil- pełną odpowiedzią na moją cie- człowieka, który jest ich pigułką. tytułem Horoskop miał być krę- reżysera kopii scenariusza Trzy mowej, bez pytania wchodzącej kawość, ale myślę, że pozwoli wy- Ma je scalone, skumulowane, one cony przez następne 20 lat („Zało- odpowiedzi (roboczy tytuł Ga- na czyjeś podwórko, przekracza- robić sobie jednak jakiś pogląd”. istnieją w nim i tylko czekają na żeniem tego filmu jest obserwacja dających głów) zachował się od- jącej próg czyjegoś mieszkania. Penetrując rzeczywistość, Kie- to, żeby przyjść i wydostać je na z kamerą towarzyszącą istotnych ręczny dopisek na ostatniej stro- Kamera dokumentalna uchwyciła ślowski stawiał wobec niej pyta- światło dzienne”. W oparciu o ten scen z życia dziewczyny od jej na- nie: „Jeśli film się uda: po chwili tu żywioł zaskakujących ludzkich nia. Czasem punktem wyjścia do mechanizm powstał filmZ punktu rodzin aż do momentu, gdy osią- Gadające głowy, reż. Krzysztof Kieślowski ciszy i czerni malutki napis: Zyg- zachowań nie do zagrania przez realizacji filmu było jakieś ogólne widzenia nocnego portiera (1977), gnie dojrzałość” – zapisał Kieślow- Fot. News Polfilm/East

56 MAGAZYN FILMOWY nr 57/maj 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 57/maj 2016 57 Refleksje: Audiowizualna historia kina

audio-część38 wizualna historia kina Józef Gębski

yć może mylił się Arystoteles, opisując swoją teo- dziej nie należy na końcu go uśmiercać (bo sami jeszcze rię tragedii w „Poetyce”. Być może z racji kolej- żyjemy i piszemy)... a ten bohater jak przeżyje, może nie Bnych przekładów, a to na arabski, a to na łacinę, a to zechce w ogóle wracać do dawnego cierpienia, ale będzie wreszcie i na koniec na nasz polski język, i wtedy, w ko- je oddalał i może nawet ośmieszał. lejnych przeróbkach zginęły jakieś dodatkowe, a ważne Tak postępował Jerzy Stefan Stawiński. Jego Eroica, słowa. Arystoteles może chciał napisać (pewnie napi- może największy komediodramat w dziejach kina euro- sał), że to co nazywamy w sztuce tragedią jest po prostu pejskiego, jest zupełnie nowym głosem. Nie historia jest pierwszym aktem komedii, która pokazuje, że Edyp jest tu bohaterem, wręcz bezradny prof. Aleksander Jackie- Bogumił Kobiela w filmie półgłówkiem i jak Yossarian w „Paragrafie 22” jest cym- wicz nazywał rzecz anty-historią, a Dzidziusia antyboha- Zezowate szczęście, reż. Andrzej Munk

bałem i dezerterem, że Hamlet uległ najzwyczajniejsze- terem... To idiota, zupełny pomiot czasu, który nie chce Narodowa Kadr/Filmoteka Fot. Henryk Kucharski/SF mu chciejstwu, a nasz Konrad, jak w „Weselu” – Poeta, po bohatersko zginąć. Miota się więc w misjach handlo- prostu dobrze się „zaprawił” i plecie androny. wych w Warszawie pomiędzy powstańcami a hitlerow- Zezowate szczęście tego duetu poszło jeszcze dalej, przez cały rok dziennik… obserwacji. Musieliśmy założyć Jest tylko komedia, wszystko co jest na świecie jest cami, tymczasem jego żona w najlepsze, w ciszy Zalesia, kreując na „bohatera” filmu kompletnego nieudacz- kajet i codziennie wpisywać tam rodzajowe obserwacje tylko komedią, my jesteśmy komikami, a to, co zachodzi wiedzie romans z porucznikiem węgierskich huzarów, nika. Piszczyk – tak brzmi jego miano – piszczy w kołach z miasta (bez tej tresury nigdy bym nie doszedł do dzi- między nami to są… gagi. Zabawne. Jak u Charlesa Cha- który w rewanżu mógłby pomóc militarnie powstaniu, historii zmieniającej się tak szybko, jak kolejne zestawy siejszego uwielbienia kina gagowego). Notowałem sceny plina i Roberta Benigniego. o ile zażyczy sobie tego dowództwo powstania. Nie zaży- przywódców partii i narodu. Piszczyk zawsze ponosi klę- uliczne, dialogi w rozmaitych zasłyszanych okoliczno- Polska literatura i sztuka rozpoczynają się raz jeszcze, czyło sobie. Bohater Stawińskiego i Munka jest… staty- skę, a sam pisarz Stawiński napisze dalszą część – sequel ściach, notowałem wydumane gagi i… własne dialogi. tuż po wojnie. Tadeusz Borowski napisał „zostanie po nas stą, tak jak pan Hulot marginalnie i śladowo, biorącym (przeniesie go na ekran Andrzej Kotkowski z Jerzym Notowałem z lektur myśli o komedii. Oglądałem znajdu- złom żelazny i głuchy, drwiący śmiech pokoleń”. Miał udział we Francji czasów kryzysu algierskiego, który jest Stuhrem w miejsce zmarłego tragicznie Bogumiła jące się w szkolnej filmotece komedie Chaplina i Tatiego, proroczą rację. Iluż ludzi zapomniało o wojnie, zamie- obecny tylko poprzez radio włączane w ośrodku wcza- Kobieli), ale jest jeszcze część trzecia – Piszczyk w nowej Bohdziewicz wyróżniał w nich... europejską... francuskość. niając ją na połajanki drewnianymi karabinami w trakcie sowym. liberalnej Polsce, ale to już miałby być… film animo- Antoni Bohdziewicz, mistrz zawodu, opowiadacz, inspi- rekonstrukcji powstania, albo rozgrywając Miasto 44 jako Historia Dzidziusia nie nagrodziła, ale żona otrzy- wany. Rozmawiałem o tej koncepcji z autorem. On czuł, rator – wychował nas wszystkich. Wiele mu zawdzię- hollywoodzki majstersztyk wirtualnej kamery zabijają- mała swoje gratisowe karesy. Dzidziuś w końcu pójdzie że nie tylko historia ludów jest zabawna, ale zabawne jest cza Janusz Majewski – nie bez kozery miłośnik i mistrz cej młodych jak motyle. Witold Gombrowicz użył sobie gdzieś tam sobie… jak się później okaże w filmie Kazimie- wszystko… w ogóle wszystko. komedii, jest tu też Marek Piwowski – ciężko przez w „Pornografii”, opowiadając o pewnym seksualnym rza Kutza Straszny sen Dzidziusia Górkiewicza wróci do Na drugim biegunie komedii działała jednoosobowa mistrza doświadczany autor najprzedniejszej komedii eksperymencie pod Krakowem, we wsi, w której Niemcy Zalesia, ale tam – jakby z nawyku – wda się w podobną firma komediowa – Bareja. Kiedyś lekceważony, po polskiej Rejs. Właściwie każdy, kto załapał bakcyla gagu, kupują drób i nabiał. Cała nasza komedia narodowa to aferę korupcyjną. Obie opowieści Stawińskiego poka- śmierci przedwczesnej adorowany, był zjawiskiem-dojrze- przeszedł przez doktrynę kina Bohdziewicza. Nigdy nie dzieje Władysława Szpilmana, który opowiedział dzieje zują, że każdej historii jest niezbędny sequel... on dopiero waniem. Stanisław Bareja zaczynał aktorskimi epizodami zapomnę słów zachęty w chwili, kiedy mu wyznałem, że swoje Jerzemu Waldorffowi, ten zamienił je w „Prze- ujawni, że wszystko było i jest tylko komiczne. Tak postę- w rodzaju Fatty Grubaska, które raczej sytuowały go po chciałbym poznać (odwiedzić) Tatiego. Powiedział mi krojowe” opowiadanie, potem Czesław Miłosz i Jerzy pował Joseph Heller w „Paragrafie 22”, tak postępował stronie charakterystycznego epizodzisty, aby po debiucie wtedy, żebym się pośpieszył… Andrzejewski zrobili z tego scenariusz, na jego podsta- każdy autor, a nawet Andrzej Stojowski dorobił sequel w gatunku milicyjnego detektywa, i w pierwszym serialu Bohdziewicz znał Claira, który po powrocie z Ameryki, wie Jerzy Zarzycki nakręcił zupełni inny filmik, a władza Sienkiewiczowskiej „Trylogii”. telewizyjnym... nie budził nadziei na komedię. „zjankesił” się i zapomniał o wdzięku Paryża, ale Urok ludowa w Wiśle doprawiła mu humorystyczną pointę Stawiński, mimo najtragiczniejszych doświadczeń (to Bareja zaczynał robić komedie, jako że w tym czasie szatana był dosyć udanym marzeniem o dawnej lekkości w postaci wejścia Armii Radzieckiej naprowadzonej przez on przeszedł pół Warszawy kanałami, tracąc większość mierna komedia była gatunkiem „mniejszym”, i gdyby galijskiego śmiechu w porównaniu do kowbojskości ame- bohaterskiego radiotelegrafistę. Roman Polański utkał oddziału AK – Andrzej Wajda zrobił z tego Kanał ) mówił nie jego szacunek do Tatiego… nigdy by nie doszedł do rykańskich… wodewilów. Bohdziewicz witał każde nasze z tego dywan patriotyczny z finałowym ujęciem... zresztą uparcie, że każde życie ma swoje meandry i zawsze postę- Misia. Ogromne zasługi poniósł profesor Antoni Boh- marzenie o tym, żeby wykrzesać gag. Może pojmował go za Oscara... a i tak, publiczność na świecie uparcie przyj- puje wbrew jednostce. Zawsze zawróci raz jeszcze, ale już dziewicz, któremu nie udawały się własne komedie – nazbyt mechanicznie jako konstrukcję intelektualną, pod- muje i wie, że w czasie wojny w Warszawie było tylko do farsy. W drugiej noweli Eroiki Stawiński zakwestio- nazbyt teatralne, krakowskie i operetkowo-werbalne, ale legającą jakiejś tam matematyczności, podczas gdy Tati jedno jedyne powstanie... w getcie. Nie da rady, historia nował mity o wdzięcznej pamięci następnego pokole- jego francuskość oddziaływała na studentów łódzkiej parł ku naturalności gagu, jego szczególnej cesze psy- nie nadaje się do kina. Pozwólmy jej baraszkować w kazania. Oficerowie w obozie w Murnau żyją tam bohaterską Szkoły Filmowej. Jego wykłady – sam pamiętam kilka – chicznej, bardziej niż mechanicznie śmiechotwórczej. niach sejmowych. legendą porucznika Zawistowskiego, który uciekł podko- orientowały nas w kierunku René Claira, coraz bardziej Bareja w swoich pierwszych próbach komedii był Chyba, że ktoś ma Andrzeja Munka. Munk – za Borow- pem z obozu, a tak naprawdę umiera na strychu baraku stojącego na krawędziach operetek. Wykłady Bohdziewi- takim mechanicznym gagmanem, ale panująca w szkole skim – wiedział, że o niedawno przeżytym czasie nie oficerskiego. Munk i Stawiński dostali po głowach od cza, odkrywały jednak fascynację tajemnicą obserwacji atmosfera dokumentu dawała w tym połączeniu… pyszne, należy opowiadać tradycyjnymi formatami, opartymi dyżurnej krytyki filmowej i od patriotów… Ciekaw jestem, Tatiowskich. Sam pamiętam (kiedy byłem na pierwszym oryginalne filmy, trwałe jak stal. Nic dziwnego, żyliśmy na przygodach bohatera i złych przeciwników, tym bar- jaki film by zrobił Munk o „Solidarności”? roku reżyserii), jak Bohdziewicz polecił nam prowadzić przecież w samym centrum komedii socjalizmu.

58 MAGAZYN FILMOWY nr 57/maj 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 57/maj 2016 59 Refleksje: 10 000 Dni Filmowej Podróży Refleksje: 10 000 Dni Filmowej Podróży

Zamieszkaliśmy w „luksusowym” Machnąłem ręką i poddałem się. Dla- Ibrahima ibn Jakuba grał kaskader Jerzy hotelu Iwa, zazwyczaj zarezerwowanym czego nie miałbym mieć widowiska Celiński zwany Cyganem. Z powodu ciem- dla dewizowych myśliwych, którym udało w mateczniku, w którym zaplanowano nej karnacji wygrał casting bez trudu, a do się zdobyć cenne pozwolenie na postrze- najdłuższą scenę w filmie? Na zakończe- tego był świetnym jeźdźcem. Wszystko szło lanie sobie do żubra. Jeden strzał kosz- nie pozwoliłem sobie na jeszcze jedno wybornie i kierownik produkcji z Poltelu tował około 300 dolarów, a za zabicie tej pytanie… był zachwycony fachowością ekipy… do rzadkiej zwierzyny kwota dochodziła do – Przepraszam, ale co robi ten cały harem momentu, kiedy padło hasło: kilku tysięcy. otulony w plastikowe firany? – Próba! Bitwa Wokół hotelu rosły przepiękne, roz- – No towarzyszą swojemu panu… Karawana ruszyła. Hurysy z wysiłkiem łożyste dęby i aż prosiło się, aby pomię- – Ale szacowny podróżnik był Żydem utrzymywały się na sporych grzbietach dzy nimi przejechała karawana wielkiego sefardyjskim, a to nacja monogamiczna. dorodnych dromaderów, które… niestety wędrownika z dalekiego kraju. Karawana – To kto napisał te bzdury? szybko zorientowały się, gdzie je wiodą była spora. Na przedzie on sam na pięknym – Nie ja. i stanowczo odmówiły współpracy. Jednym koniu arabskim, za nim na dwóch wielbłą- – Dobra! Żyd czy Arab – będziemy kręcić ruchem zrzuciły zaplątane w firanki niewol- dach – dromaderach, hurysy po trzy na jed- według scenariusza. nice, kopiąc i próbując ugryź każdego, kto pod Cedynią nym zwierzęciu. Dromadery codziennie Nadszedł sądny dzień zdjęć w matecz- im stanął na drodze. Następnie oddaliły się rano flegmatycznie przyglądały się usadza- niku Puszczy Białowieskiej, jako najbar- na bezpieczną odległość i spokojnie zaczęły niu na ich grzbietach panienek w zwiew- dziej pierwotnej części tego wspaniałego skubać soczystą trawę. nych, długich szatach, a gdy się to wreszcie lasu dębowego. Ściśnięte dęby, rosły w górę – Stop! Co to jest? Kto panuje nad tym – czyli my też potrafimy… udawało, przyklękały znienacka, hurysy i szybko tworzyły koronę, przez którą z tru- planem zdjęciowym? – rozdarł się reżyser. spadały jedna na drugą i całą komedię dem przenikały nieliczne promienie słońca. – Proszę natychmiast przygotować kara- trzeba było zaczynać od nowa. Pozwalane, przegniłe pnie, skutecznie wanę i zaczynamy! W końcu zapytałem reżysera: utrudniały wszelkie poruszanie się pomię- Nie doszło jednak do tego, albowiem Andrzej Haliński – Komu przyszło do głowy, że oni mieli dzy drzewami, a do tego wszędzie rosły z gęstwiny wychynął operator ze światło- wielbłądy? ogromne paprocie. mierzem: – Nic z tego już dzisiaj nie będzie. Tam roku 1976 dość przypadkowo zo- „z narażeniem życia”, albowiem piaszczy- wydarzyło w Rzymie, to dlaczego nie mogło się zrobiło ciemno jak w d… stałem wplątany w prestiżową sta wyspa była od czasów pradawnych sie- i u nas? Mądre ptaki nie chciały jednak Kierownika nagle opuścił spokój, którego Wprodukcję wytwórni Poltel. Fir- dliskiem setek żmij. Dzielne panie spędziły godzinami pozować bez ruchu na wyzna- do tej pory bardzo mu zazdrościliśmy. ma ta była wyrazem potęgi TVP zbudowa- tam kilka miesięcy, doglądając budowy czonej belce progowej i przy każdym ruchu – Ktoś za to odpowie! Wyciągnę z tego nej przez prezesa Macieja Szczepańskiego. i rysując detale. w ekipie wierciły się niespokojnie. Dopro- konsekwencje służbowe! Składała się głównie z ludzi, których nie Wysiłek ten poszedł właściwie na marne, wadziło to naszego reżysera do szału: Oświetlacze, rekwizytorzy i inne stare przyjęto na etaty w Przedsiębiorstwie Reali- bo w filmie ów potężny warowny dwór poja- – Czy naprawdę nie można jakoś unieru- wygi filmowe spojrzały na niego, popukały zacji Filmów „Zespoły Filmowe” oraz „osób wia się jedynie dwa razy, a i to z dużego chomić tych gęsi? Gdzie jest jakiś treser? się w czoło i zaczęli pakować samochody ze pod specjalnym nadzorem” skierowanych dystansu. Tak więc nie mieliśmy większych Sprytny dyżurny planu rzucił żartem: sprzętem. do infiltracji, niesfornego z natury, środowi- oporów, żerując na wysiłku innych. Na – A może by im tak poprzybijać te łapy, to – Możesz pan sam sobie pociągnąć za ska twórców filmowych. wszelki wypadek wykonałem kurtuazyjny nie będą złazić? konsekwencję… Kończyła się właśnie emisja popularnej, telefon do scenografa i z jego błogosławień- – No właśnie! Świetny pomysł! Po powrocie do hotelu czekała na nas świetnie zrealizowanej przez francuską tele- stwem oraz jakąś gratyfikacją ze strony pro- – No to sam sobie pan przybijaj, bo ja niemiła niespodzianka. Na skutek poważ- wizję serii „Wielkie bitwy” i władze naszej dukcji, ruszyliśmy tamże, aby skręcić sceny lubię zwierzęta! nego nieporozumienia pomiędzy miejsco- rodzimej TV postanowiły pokazać, żeśmy z dzieciństwa Mieszka I, jego postrzyżyn, W końcu znalazł się chętny i ekipa przy- wymi osiłkami a naszą grupą kaskaderską, nie gorsi i też potrafimy… obrony grodu itp. glądała się ze zgrozą, jak wprawnie „unieru- zdemolowana została recepcja hotelu, a my Pierwszy i zarazem ostatni film tego Iława była wtedy tak zapadłą dziurą, chomił” ptaszyska. Gęsi protestowały, trze- wszyscy usłyszeliśmy: „Won!” i to natych- monumentalnego projektu nosił godny że po obejrzeniu cuchnącego a jedynego potały skrzydłami, gęgały, ale przecież o to miast. tytuł Bitwa pod Cedynią. motelu, postanowiliśmy zamieszkać na tzw. chodziło. Zdjęcia wyszły świetnie. Z trudem znaleziono jakieś zastępcze Miał to być dokument bogato ilustro- kwaterach prywatnych. Nad pięknym, wido- Nigdy nie miałem szansy obejrzeć pokoje w zapuszczonych chatach. Wylądo- wany scenkami fabularnymi. Udaliśmy się wiskowym jeziorem stał pawilon gastrono- naszego gotowego dzieła filmowego, ale wałem u pewnej białoruskiej babuleńki, na zatem do Iławy, gdzie na wyspie malowni- miczny, jeszcze podlejszy niż motel, ale za wiem z przekazów, że wkopiowano sporo starym łóżku ustawionym na werandzie. czego jeziora stała nikomu już niepotrzebna to o nieco egzotycznej nazwie „Albatros”. scen z filmuGniazdo , a zwłaszcza potyczki Rano obudziły mnie łażące po mnie kury, dekoracja po wielkiej produkcji filmowej Lokal ten stał się naszym domem w czasie rycerskie pierwszego króla Polski gra- a gdy jedna z nich odwróciła się do mnie Gniazdo w reżyserii Jana Rybkowskiego. zdjęć, a zwłaszcza po… Jedzenie było podłe, nego przez Wojciecha Pszoniaka. Geniusz Relikty puszczy prasłowiańskiej tyłem i nafajdała, zerwałem się, i bez mycia Stała, to może lekka przesada. Raczej chyliła ale alkohol taki jak wszędzie, więc nikt się aktorski ratował naszego bohatera przed uwiecznione podczas i śniadania wpadłem rozjuszony do chałupy dokumentacji do filmu

się ku upadkowi, a WFF w Łodzi nie miała nie rozchorował na tym wikcie. upadkiem. Cudem jakimś utrzymywał się Fot. Archiwum Andrzeja Halińskiego naszego kierownika: „mocy przerobowych”, aby ją rozebrać. Był Kręciliśmy jakieś przedziwne sceny. na koniu, nie przerywając wydawania roz- – Mam dość tego cyrku! Wyjeżdżam! to potężny gród, zbudowany z ogromnych Postrzyżyny Mieszka, któremu na głowę kazów, a to przez jedno, a to przez drugie – No a na czym podróżują wędrowcy Kilkanaście samochodów ciężarowych – Dobrze, a… czym? bali sztukatorskich, tzn. cienkiego gipsu otoczoną długimi jasnymi lokami nałożono ramię, w zależności od tego, w którą stronę z Kordoby? Na osłach? z trudem dotarło w te okolice; zaczęto wyno- Wróciłem do Warszawy autostopem udającego naturalne drewno wraz z impo- gliniany garnek i nożycami do strzyżenia pognał jego koń. – Czy myślisz, że jak wsiedli na sić sprzęt oświetleniowy i operatorski, rów- i postanowiłem trzymać się od Poltelu nującym mostem wniesionym przez woj- owiec obciachano według wzoru, i tym spo- Po jakimś tygodniu podobnych przeżyć wielbłądy pod palmami, to dojechali nocześnie próbowano formować karawa- z daleka. Niestety niedługo później ska saperskie. Wszystko zaprojektowane sobem pasowano na mężczyznę. pożegnaliśmy Iławę z „Albatrosem” i uda- na nich do puszcz prasłowiańskich? nę sławnego podróżnika, czyli: Ibrahim ibn zaproponowano mi udział w sławnym przez scenografa Wojciecha Krysztofiaka, Według scenariusza, na przyzbie chałupy liśmy się do Białowieży. Tu miał powstać A może jednak słyszał ktoś o rozstawnych Jakub konno na przedzie, za nim dwa wiel- przedsięwzięciu międzynarodowym, a zbudowane z narażeniem życia przez zbudowanej wewnątrz tej wielkiej twierdzy, trzon filmu, czyli przejazd przez pogańskie koniach? błądy z haremem na grzbietach, muły jucz- serialu Sherlock Holmes i Dr Watson Annę Bohdziewicz i Borzysławę Chmielew- miały rzędem siedzieć gęsi i ostrzec przed ziemie znanego kupca, podróżnika i kroni- – Ale wielbłądy będą wyglądały egzotycz- ne. Całość zamykała gwardia przyboczna na i nici z postanowienia… Ale o tym kiedy ską. Nie ma żadnej przesady w określeniu atakiem wroga. Skoro tak się podobno karza Ibrahima ibn Jakuba. nie i tak będzie! pięknych koniach czystej krwi arabskiej. indziej.

60 MAGAZYN FILMOWY nr 57/maj 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 57/maj 2016 61 Refleksje: Nie ma stolika Moja (filmowa) muzyka

Gombrowicz Jerzy Gruza „O, te sądy ludzkie, ta otchłań sądów i opinii o twoim rozumie, sercu, charakterze, o wszystkich szczegółach twej organizacji – otwierająca się przed śmiałkiem, który swoje myśli ubrał drukiem i puścił między ludzi na papierze, o, papier, papier, druk, się na korytarzach przychodni lekarskich, po szpitalach, domach spokojnej starości, druk!”. w kruchtach śródmiejskich kościołów? Co by powiedział dzisiaj pan Witold o Facebooku, Twitterze, własnej stronie Częściej na cmentarzach. W grobach po krewnych. internetowej? Dopiero otworzyłby się na sądy „lajków” i nienawistników, chamów i prostaków. Nowe miejsca na pochówek są zbyt kosztowne. Padłby trupem. „Ten zegar stary…” Bartłomiej Wolę mieć dobry samochód Tykanie i bicie godzin uspakaja, zakrywając dźwięki obce. Ulicy, śmieciarek, straży niż ważne prawo jazdy. pożarnej, pogotowia na ratunek… Sąsiadów i windy. Nagle zaczyna się wszystko sypać… Wyłączam bicie godzin, wskazówki zaczepiają się o siebie, zegar zaczyna Prasa donosi wariować, jakby chorować, pokazuje dziwne godziny, nieprawdziwy upływy czasu, Większość Polaków nie wie, co czeka nas po śmierci. dzień, noc, nie ma znaczenia, ranek i północ nie do rozpoznania, wszystko kręci się Starożytność. Teodor Ateusz: „Nie było mnie, narodziłem się, nie ma mnie już; wbrew logice, jakieś zatrzymania w środku nocy nie wiadomo dlaczego, chaos. oto i wszystko. Jeśli ktoś sądzi przeciwnie, jest kłamcą: mnie już więcej nie będzie”. Trochę jak ze zdrowiem właściciela. Wiek. Trzeba porządkować przyczyny obja- Smutne. wów, od czego zacząć? Gliniak Zanieść mechanizm zegara do zegarmistrza. W języku włoskim A siebie? podobno na określenie twarzy są dwa wyrazy: viso i volto. Viso to wizerunek… od- dający prawdę zewnętrzną bez maski, prostą i zwyczajną bez emocji…Volto to jakby Film Birdman – między muzycznymi twarz w skoku zwierzęcia, twarz w pewnej emocjonalnej zmianie. Strachu, wściekło- Prawda! Prawda, człowiek, artysta chce latać… Trzyma go za nogi kochanka, żona, ści, miłości czy chęci morderstwa. Wszystko to z okazji pisarstwa Stendhala. Bardzo córka, recenzentka kurwa, producent i on sam. Wreszcie chwila samotności i otwar- ciekawe studium o Henryku Brulard pana Krzysztofa Rutkowskiego w „Twórczości”. te okno… i wolność w chmurach między ptakami. Zostawić w dupie kasę, procenty Przecież to określenie volto jak ulał pasuje do zbliżenia w kinie sensacyjnym, oglądalności, wejścia na Twitterze, popularność i recenzje w prasie mainstreamowej. thrillerze, filmie przygodowym… w Birdmanie. Każdym. Byle nie nudnym. Jerzy Armata Zajrzę do słownika. Może to wszystko prawda z tym viso i volto. Niech się ode- światami zwą specjaliści od włoskiego. Dowiedziałem się, z ludzi wychodzą prawdziwe in- że są Kursy Swobodnego Spa- Na razie robię sobie selfie jako stynkty, zwłaszcza te złe. Jest też volto. dania. Uczniowie muszą ćwi- Bartłomiej Gliniak to kompozytor wszechstronnie utalentowany. część 29 czyć latami, aż do osiągnięcie kompozytorem muzyki do nie- Kompletnie pijana lekarka przyjmuje efektu końcowego. Z równym powodzeniem pisze muzykę współczesną, jaki i filmową konwencjonalnych dokumentów pacjentów Pogrzebu. oraz teatralną, a także popularne oratoria. Aktualnie na naszych Krystiana Matyska – Sekrety mi- Gdy chcą ją zabrać z gabinetu, kopie i ob- łości (2012) i Niedźwiedź. Wład- raża policjantów kompletnie trzeźwych. Po raz pierwszy kinowych ekranach gości pełnometrażowy debiut fabularny ca gór (2012), a także seriali: Na Przesłuchuje ją prokurator też trzeźwy, śmieszył mnie Poniedzielski. dobre i na złe (1999-2016) oraz zwalnia trzeźwy dyrektor z pracy, wita ją Może dlatego, że dzięki potęż- Wojciecha Kasperskiego Na granicy, w którym jego muzyka odgrywa Oficerowie (2006). Frapująco za- w celi trzeźwy współwięzień. nie nym zbliżeniom telewizyjnym, Po wytrzeźwieniu lekarka nie przy- mogłem obserwować wresz- niebagatelną rolę, niebawem do kin wejdzie Królewicz Olch Kuby powiada się Królewicz Olch Ku- znaje się do winy. I chce dalej pijana lecie jego nano mimikę w koby Czekaja, opowieść o wybitnie czyć pacjentów szpitala. mentowaniu tego, co mówi Czekaja, również z muzyką napisaną i nagraną przez Gliniaka. utalentowanym czternastolatku, Oczywiście, jest to możliwe, ale pod nosem. Inteligentnie, za- który rozwiązał zagadkę światów w innym mieście. ma bawnie, prawdziwie. równoległych i komunikacji mię- Sznuk mój kochany! rodził się w 1973 roku wie. Jest autorem muzyki do ora- wszechwładnego tytułowego bo- dzy nimi. W podróżowaniu mię- Sytuacji w polskim – Jaki jest najdłuższy odcinek prze- w Przemyślu. Absolwent toriów Zbigniewa Książka: „Sie- hatera, który pod wpływem dra- dzy nimi wspomagać go zapew- więziennictwie wodu pokarmowego człowieka? stolika Akademii Muzycznej dem pieśni Marii” (2007), „Listy matycznych wydarzeń stara się ne będzie muzyka Bartłomieja – Przełyk. nie zmieni nawet fakt wysyła- U w Krakowie (1997). Jeszcze pod- z placu Zgody” (2009), „Oratorium naprawić wyrządzone krzywdy, Gliniaka. – Nie. Jelito cienkie. nia tam ludzi o wyższym stan- – Co zbierały siostry w „Balladynie” Słowackiego? dardzie: biznesmenów, polity- czas studiów dostał nagrodę na Kalwaryjskie” (2009). Artysta od a w 2007 roku – muzyka do Pa- – Jabłka. ków, artystów. 22. Międzynarodowym Konkur- stycznia ubiegłego roku mieszka limpsestu (2006), pełnego su- – Nie. Maliny. Chociaż? Może to jest wyjście... sie Muzyki Elektroakustycznej i pracuje w Los Angeles. spensu thrillera Konrada – Czym żywił Jezus zgromadzone tłumy w Kafarnaum? w Bourges we Francji. Rok póź- Skomponował muzykę do bli- Niewolskiego. – Manną. Spacer po nocnej Warszawie niej zadebiutował na Międzynaro- sko czterdziestu filmów – fabular- Spośród filmowych Najlepszy telewizyjny program rozrywkowy w Polsce od lat! W Alejach Jerozolimskich zastanowił mnie otwór w witrynie banku: „Wrzutnia noc- dowym Festiwalu Muzyki Współ- nych, dokumentalnych, a także na”. Czekałem, aby zobaczyć, na czym to polega, nikt nic nie wrzucał. Po godzinie ja- dokonań Gliniaka „Wilk stepowy” Hermanna Hesse kiś pijak chciał wrzucić pustą puszkę po piwie, ale nie mógł „wrzutni” otworzyć. Przy- czesnej „Warszawska Jesień”. Jako seriali telewizyjnych. Jego pierw- trzeba wyróżnić – Strasznie się zestarzał. deptał puszkę nogą. I kopnął w moim kierunku. kompozytor od 1995 roku blisko szą pracą filmową było napisanie przede wszystkim – Wyliniały i bezzębny. Uchyliłem się. współpracuje z Teatrem, a także muzyki do Podejścia (1997), etiu- muzykę do następ- Kiedyś lektura obowiązkowa w towarzystwie. Studiem Eksperymentalnym Pol- dy fabularnej Pawła Skurskiego, nych filmów Feliksa W miarę upływu lat „Kobieta skiego Radia. Słuchowisko „Krót- a debiutem pełnometrażowym – Falka – Enen (2009) moje mieszkanie zamienia się z przestrzeni eventowej w przestrzeń szpitalną. Jest była drugim błędem Boga”. ka i prawdziwa historia o Każdym” To my (2000) Waldemara Szarka. oraz Joanna (2010), to na szczęście separatka... Fryderyk Nietzsche w reżyserii Wojciecha Markiewicza Za muzykę do Mojego Nikifora a także do debiutanc- Natura i z muzyką Bartłomieja Glinika (2004), w którym Krzysztof Krau- kiej fabuły pełnome- Pieniądze, pieniądze! zostało uhonorowane Grand ze stworzył niezwykle oryginal- trażowej Wojciecha Ka- „Ależ pieniądze to jest zawsze tylko Cyfra”. nie potrzebuje człowieka. Człowiek potrzebuje naturę. Witold Gombrowicz CNN Prix na VI Międzynarodowym ny portret tego niekonwencjonal- sperskiego Na granicy Festiwalu Twórczości Radiowej nego artysty, został nominowa- (2016), rasowego thrillera, Nagle na ekranie TV Skrytość i nieskrytość prawdy Prix Marulić (2002). Jego kompo- ny do Polskiej Nagrody Filmowej rozgrywającego się gdzieś w jakimś lokalnym programie mignęła mi twarz polskiego przedwojennego inteli- Nic nie rozumiem. Czy to, co widzą ludzie na ścianie w słynnej jaskini Platona, jako zycje były wykonywane na wielu (2005). Także kolejne kompozycje „na końcu świata”, na doda- genta. Teraz głównie widzi się twarze polityków, celebrytów, sportowców i bohate- cienie snujące się w świetle na zewnątrz, to jest prawda nieskryta czy skryta? Kto mi prestiżowych festiwalach, m.in. Ta- filmowe Gliniaka zyskały nomina- tek w ekstremalnych warun- to wytłumaczy? Szukam filozofa wśród znajomych. Wszyscy gonią tylko za kasą. rów seriali… Gdzieś zniknęła, pociągła twarz w okularach, o inteligentnych oczach, ge für Neue Musik w Zurychu, The cje do Orłów: w 2006 roku – mu- kach, co powoduje, że zwichrzonej czuprynie… tych, co opisywał Dygat, Gombrowicz, Dąbrowska. Niemcy, Sowieci, właściciele kanałów telewizyjnych „wygumkowali” ich, al- Jakie przerażające wiadomości International Rostrum of Compo- zyka do Komornika (2005) Felik- bo oni sami usunęli się z biegu historii i mainstreamu. Zniknęła cała klasa? Czy kryją z całego świata. Włącznie z pogodą z Polski. Uciekać! Gdzie? sers w Paryżu, International Con- sa Falka, frapującego wizerunku temporary Music Festival we Lwo- bezwzględnego, aroganckiego, Bartłomiej Gliniak

Fot. Artur Barbarowski/East News 62 MAGAZYN FILMOWY nr 57/maj 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 57/maj 2016 63 Swoich nie znacie: Anna Adamek Swoich nie znacie: Anna Adamek

rakteryzatorki otoczył życzliwością ówczesny kierownik Wydziału Inscenizacji – Stanisław Urbański. Asystowała mistrzyniom: Jadwidze Najważniejsza Świętosławskiej (przy filmie Andrzeja Wajdy Wszystko na sprzedaż), Romualdzie Baszkie- wicz, Marii Papińskiej, Halinie Sieńskiej (m.in. na planie Kolumbów Janusza Morgensterna). „Miałam rożne szefowe, dzięki czemu wiele się nauczyłam, bo każda zdradzała mi własne jest tajniki pracy” – mówi Anna Adamek. Kawalerowicz chwali Jako charakteryzatorka zadebiutowała w 1972 roku telewizyjną Tajemnicą wielkiego Krzysz- tofa Mieczysława Waśkowskiego. „Bałam się tego filmu, bo mieliśmy w nim stworzyć efekt przeobrażania się drewnianych posągów w żywych ludzi i na odwrót. Dziś powstałby wyobraźnia on w komputerze, ale wtedy musieliśmy z pomocą żmudnej charakteryzacji i kostiu- mów zaprojektowanych przez wspaniałą Andrzej Bukowiecki Hanię Morawiecką stopniowo odrealniać i urealniać twarze oraz całe postaci aktorów, a wszystko to było filmowane metodą zdjęć Agnieszka Wagner przed i po W łódzkim domu dzieciństwa i wczesnej młodości przyszłej charakteryzatorki poklatkowych. Stanęłam przed wyzwaniem, charakteryzacji w filmie Poprzez jezioro, reż. Antonio Mitrikeski Anny Adamek w niedzielne popołudnia rodzinę przyciągały do radioodbiornika którego nie chcieli podjąć się doświadczeni Fot. Archiwum Anny Adamek charakteryzatorzy. W pewnym momencie słuchowiska. Anna wyobrażała sobie twarz każdej postaci – tak jak potem w życiu wezwał mnie kierownik artystyczny Zespołu Filmowców Polskich – jest Syberiada polska Od lat przekazuje swoją wiedzę słuchaczom Filmowego »Kadr«, w którym powstawał film Janusza Zaorskiego z roku 2013. Studia Sztuki w Warszawie. zawodowym, po lekturze scenariusza filmu, przy którym miała pracować. Radio Waśkowskiego – Jerzy Kawalerowicz. Oba- Dorobek artystki pęcznieje od filmów Zaor- było jej pierwszą szkołą charakteryzacji, kształtowało wyobraźnię, a od wyobraźni – wiałam się najgorszego, a tymczasem wielki skiego, Andrzeja Barańskiego (m.in. Dwa Wielki skarb reżyser powiedział do mnie: »Bardzo ładnie księżyce, Parę osób, mały czas), Zanussiego Zdarza się, że i na planie filmu współczesnego uważa Anna Adamek – w pracy charakteryzatora wszystko się zaczyna. wykonała pani swoją pracę«. Odetchnęłam. (Gdzieśkolwiek jest, jeśliś jest, Dotknięcie ręki) charakteryzator winien wykazać się szczególną Chyba faktycznie sprostałam zadaniu, a naj- i Wajdy (pięć tytułów, w tym Człowiek z mar- inwencją. W Dotknięciu ręki Zanussiego pani większą satysfakcję sprawiło mi ujęcie, w któ- muru). Jest w nim też Pasja Stanisława Różewi- Anna miała pokazać, że starzejący się kom- hyba już wtedy marzyła o filmie, a ma- rym jedna połowa twarzy jest żywa, a druga cza, Mała Apokalipsa Costy Gavrasa, Różyczka pozytor, grany przez Maxa von Sydowa, psy- rzenia te podsycała jej starsza sio- »drewniana«” – opowiada pani Anna. „Cho- Jana Kidawy-Błońskiego. chicznie młodnieje pod wpływem miłości. – Cstra – też znana charakteryzatorka ciaż tak naprawdę, to nigdy, ani przy debiu- Nagromadzone przez lata doświadczenie „Max von Sydow był wtedy po sześćdziesiątce Teresa Tomaszewska – dzieląc się opowie- cie, ani potem, nie byłam całkowicie z siebie pozwoliło Annie Adamek wyrobić sobie wła- i wyglądał dobrze na swój wiek. Toteż w sce- ściami z planów zdjęciowych. Teresa ukoń- zadowolona, zawsze uważałam, że mogłabym sny pogląd na uprawianą przez siebie profesję. nach, w których jego bohater jeszcze się nie czyła Szkołę Charakteryzacji Artystycznej dla coś zrobić lepiej” – dodaje skromnie. „Charakteryzacja to przede wszystkim sztuka zakochiwał, nieco oszpeciłam twarz aktora Teatru i Filmu Kazimiery Narkiewicz-Opa- wyobraźni, gdyż na podstawie kilkakrotnej lek- oznakami wieku starczego, a tam, gdzie miał lińskiej, pierwszą tego typu placówkę w Pol- Charakteryzacja to… tury scenariusza najpierw wymyślam wygląd wewnętrznie się odmłodzić, odjęłam je, przy- sce. Anna – po nieudanym starcie na… far- Skromność artystki poświadczyło też to, że twarzy postaci filmowych, by przymierzyć go wracając jej naturalny, bynajmniej nie star- mację – rozpoczęła naukę w drugiej placów- nawet będąc już uznaną charakteryzatorką, w rozmowach z reżyserem do jego wizji, która czy, wygląd”. ce, która oferowała pomaturalny, dwuletni podejmowała się funkcji II charakteryzatora, ma oczywiście znaczenie decydujące. Wyobraź- Zachwycony wielki aktor zaproponował kurs charakteryzacji. „Tam od razu zachwy- albo tzw. współpracy charakteryzatorskiej. nia musi być poparta wiedzą praktyczną o spo- Annie Adamek, żeby została jego stałą charak- ciłam się tą profesją. Uprawiałam ją potem „Z radością przyjęłam zaproszenie od Halinki sobach uzyskania uzgodnionego wyglądu, teryzatorką. Podobne propozycje miała z Nie- przez 50 lat i nie zamieniłabym na żadną Ber do jej ekipy charakteryzatorskiej Ziemi ale i teoretyczną, na przykład o modach na miec i dawnej Jugosławii, która wzbogaciła jej inną” – wyznaje. obiecanej, moim zdaniem najlepszego filmu fryzury czy makijaż w danej epoce. Wiado- zawodowe dossier o 14 filmów.Bitwa na Koso- Po ukończeniu kursu nie znalazła pracy Wajdy. Współtworzyłam w nim ekranowy mości te przydają się zwłaszcza przy filmach wym Polu Zdravka Šotry przyniosła artystce w WFF w Łodzi, ale zwolniło się dla niej wizerunek Moryca Welta, którego grał Woj- kostiumowych, które wolę od współczesnych, nagrodę w Puli, a Belle Epoque Nikoli Stojano- miejsce w PWSTiF, którą mile wspomina. ciech Pszoniak. Jeszcze niedawno pomaga- bo wymagają z reguły bardziej kreatywnej vica – w Nowym Sadzie. „I chociaż zachowa- Charakteryzując twarze osób występują- łam młodemu, bardzo zdolnemu charaktery- charakteryzacji niż współczesne. Wyobraźni łam z Jugosławii piękne wspomnienia, zwłasz- cych w etiudach przyszłych reżyserów, z któ- zatorowi Dariuszowi Krysiakowi przy dwóch i wiedzy musi towarzyszyć zmysł obserwacji. cza ze współpracy ze świetnym operatorem rymi niejednokrotnie spotykała się na pla- pierwszych odcinkach serialu »Bodo«” – mówi Pracując z Andrzejem Barańskim, piewcą pro- Rade Vladiciem, zawsze, kiedy przebywałam nie, gdy byli już zawodowcami: Krzysztofa Anna Adamek. wincji, muszę zwracać uwagę na to, że kobiety za granicą, ciągnęło mnie do Polski. Gdybym Zanussiego, Janusza Zaorskiego i innych, Jako charakteryzator pracowała – samo- z małych miejscowości mogą trochę inaczej przystała na propozycję Maxa von Sydowa, sama uczyła się kina. Poślubiła absolwenta dzielnie lub z Marią Dziewulską – przy ponad czesać się i malować niż mieszkanki metropolii. byłoby to samo. Nie wytrzymałabym długo bez Wydziału Operatorskiego Mieczysława 90 (!) filmach kinowych i telewizyjnych, seria- Ale najważniejsze jest to, żeby fryzura, zarost mojego kraju, w którym dane mi było poznać Anna Adamek i Max von Sydow Adamka. Przeniosła się z mężem do War- lach i spektaklach Teatru Telewizji. Jak dotąd czy makijaż sprawiały na ekranie wrażenie tylu fantastycznych filmowców, za co jestem na planie filmu Dotknięcie ręki, reż. Krzysztof Zanussi szawy, gdzie w dwa lata po urodzeniu córki ostatnim filmem kinowym w dorobku Anny naturalnych. Widz ma zapomnieć, że ogląda wdzięczna Panu Bogu i losowi. To mój wielki

Fot. Archiwum Anny Adamek otrzymała etat asystencki w WFD. Tam cha- Adamek – od 36 lat członkini Stowarzyszenia charakteryzację” – tłumaczy Anna Adamek. skarb” – mówi wzruszona Anna Adamek.

64 MAGAZYN FILMOWY nr 57/maj 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 57/maj 2016 65 Niewiarygodne przygody polskiego filmu

Stanisław Zawiśliński

Niewracajcie! jąco. A potem obsypano licznymi „Nie wracajcie tu nigdy” – takie słowa wypowiada ojciec dwóch synów nagrodami w Polsce. Obraz otrzy- mał też europejskiego Felixa (tak – bohaterów filmu Macieja Dejczera 300 mil do nieba. Ale jeden w latach 1988-1996 nazywała się z nich po latach wrócił. Drugi został. O kogo chodzi? Pamiętacie? statuetka Europejskiej Nagrody Filmowej – przyp. red.) w kategorii Tak, o braci Zielińskich – protoplastów filmowych bohaterów. „najlepszy film młodego twórcy”. Maciej Dejczer miał wówczas 36 lat, a 300 mil do nieba było jego roku 1985 właśnie oni – Rafał Zimowski debiutem kinowym. Udowodnił i Wojciech Klata w filmie piętnastoletni wówczas 300 mil do nieba, przy tym tytule, że potrafi świet- WAdam i dwunastoletni reż. Maciej Dejczer nie dobierać obsadę, pracować Krzysztof z Żyrakowa koło Dębi- z aktorami i kreować atrakcyjne, cy, ukryci pod podwoziem tira, wiarygodne postacie bohaterów. uciekli do Szwecji. Chociaż ma- Aktorstwo młodych wykonaw- rzyli o Ameryce. Na osi tira spę- ców – Wojciecha Klaty i Rafała dzili 26 godzin. To była głośna Zimowskiego (choć nie tylko ich) sprawa. Polskie władze starały oraz znakomite zdjęcia Krzyszto- się sprowadzić obu braci do Pol- fa Ptaka były dodatkowymi atu- ski. Rzecznik rządu Jaruzelskie- tami filmu. go, Jerzy Urban, sugerował opi- Ciekawie naświetlony w 300 mi- nii publicznej, że Zielińscy zostali lach… problem dramatycznej emi- przez kapitalistów przekupieni… gracji młodych ludzi został wzię- pomarańczami. ty z życia. I z mediów. Nie zawsze Początkowo władze Szwecji takie tematy mają udane ekrani- skłonne były – ze względów hu- zacje. Ta się powiodła. Przy oka-

manitarnych – odesłać braci do Narodowa Fot. SF Tor/Filmoteka zji stała się też trampoliną do dal- Polski. Kiedy jednak okazało się, szej kariery wielu współtwórców że sąd odebrał rodzicom prawa zrobili. Nie była to kronika jakiejś kołomnych wyborów – ucieczek filmu – m.in. scenarzysty Cezare- rodzicielskie, przyznano chłop- brawurowej ucieczki ani też wier- z ojczyzny, decyzji o emigracji. go Harasimowicza (najpierw akto- com status uchodźcy polityczne- ne odzwierciedlenie sytuacji ro- Ci, którzy dzisiaj podejmują ra, a dzisiaj także pisarza) czy też go. Przebywali najpierw w obozie dzinnej młodocianych bohaterów. takie decyzje, zapewne mają ła- kompozytora Michała Lorenca. dla azylantów, a potem trafili do „Podrasowano” uwarunkowania, twiej – nie potrzebują wiz, pasz- A co się dzieje z protoplasta- rodzin zastępczych. Ich losem po- w jakich dorastali w Polsce; celem portów – kiedy chcą, mogą wrócić. mi głównych bohaterów? Po uzy- czątkowo żywo interesowały się ich ucieczki uczyniono nie Szwe- 30 lat temu było inaczej – istniał skaniu pełnoletności pozostali skandynawskie media; młodzi bo- cję, lecz Danię (prawdopodobnie mur berliński i wiele innych barier. w Szwecji. Krzysztof Zieliński haterowie udzielali wywiadów. dlatego, że koproducentami obra- 300 mil do nieba trafiło w dobry ukończył studia ekonomiczne, po- Niebawem dogłębnie poznali „lep- zu byli Duńczycy). To zresztą nie czas. Wchodziło do kin, gdy mury tem zrobił doktorat. Wykładał na szy świat”, do którego tak tęsknili, ma większego znaczenia, bo 300 upadały, a o budowaniu nowych Uniwersytecie w Sztokholmie oraz gdy żyli w biednej szarej Polsce… mil do nieba to kawał dobrego, (np. przed uchodźcami) chyba w kilku polskich uczelniach pry- Ta historia, w okresie, gdy do- trzymającego w napięciu, ale też nikt w Europie wtedy nie myślał. watnych. W 2010 roku wrócił na gorywał Peerel, mocno zainspi- nie pozbawionego humoru kina W 1989 roku odbierano film stałe do Polski, gdzie mieszka ze rowała dwóch trzydziestoparolat- drogi. To również opowieść o frag- Dejczera jako przykład działań swoją partnerką, aktorką Magda- ków – Cezarego Harasimowicza mencie polskiej rzeczywistości lat opresyjnego systemu. Pokazy- lena Smalarą. Drugi z braci, Adam i Macieja Dejczera. Dostrzegli 80. XX wieku i ślad ówczesnej po- wano go m.in. na Kongresie Praw Zieliński, zadomowił się w Szwe- w niej potencjał na dramat psy- lityki oraz dusznej atmosfery, któ- Człowieka i Obywatela w Stras- cji na dobre. Ale czy to jest temat chologiczno-polityczny. I taki film ra skłaniała do dokonywania kar- burgu, przyjmując owacją na sto- na film?

66 MAGAZYN FILMOWY nr 57/maj 2016 Miejsca: kino Amok Miejsca: kino Amok

liwice to przecież między innymi sie- schodkach do salki i dawali się ponieść magii miejskiej, po sąsiedzku z Teatrem Muzycz- Miasto, Masa, Maszyna dziba znakomitej Politechniki Ślą- kina generowanej przez terkoczący nieco pro- nym, przyjeżdża się do niego także z Kato- Gskiej – jednej z największych uczelni jektor… I już wtedy, w tych polowych warun- wic i innych miast regionu. Dlatego, kiedy technicznych w kraju z Wydziałem Architek- kach, w gliwickim Amoku rozpoczęła swoją w roku 2009, na skutek zwiększenia się potrzeb tury o ustalonej renomie. W sposób naturalny spektakularną działalność… lokalowych Urzędu Miejskiego, Amok musiał toczy się tu więc bujne życie akademickie, poszukać kolejnej lokalizacji wiadomo było, działa świetny teatr muzyczny, najstarsze na MAF-ia, czyli Młodzieżowa że o kontynuację i ciągłość funkcjonowania – Gliwice, Publiczność, Górnym Śląsku muzeum, i – wyjątkowe kino – Akademia Filmowa tej wyjątkowej placówki nie trzeba się mar- referujące dynamizm miasta i własną strate- Znakomita inicjatywa powołana do życia twić. Pożegnanie z dotychczasową siedzibą gię działania już na poziomie nazwy… Amok, w warszawskiej Lunie przez Kazimierza Tar- (w kwietniu 2009) to wydarzenie w pięknym termin o tak z pozoru oczywistym znacze- nasa, podchwycona została przez animatorów stylu – m.in. wtedy odbył się pokaz specjalny niu rodowód ma nader egzotyczny i – niepo- Amoku w maju 1993 roku. Z wielką konsekwen- filmuBerlin, symfonia wielkiego miasta Wal- kojący (zgodnie z etymologią, to malajskie cją kontynuowana po dzień dzisiejszy, w ciągu tera Ruttmanna (przy okazji warto wspomnieć, słowo amuk – oznaczające „oszalały z gniewu”, minionych 23 lat objęła swoim zasięgiem dzie- że w roku 1927, gdy film powstawał, Gliwice „pędzący na oślep”). W zaskakująco wielu języ- siątki tysięcy uczniów (w najlepszych latach należały do Niemiec – ze stolicą w Berlinie…) kach świata brzmi prawie identycznie. Z pejza- uczestnikami MAF-ii bywało tu około 48 tys. ów przemysłowy genotyp Gliwic i ich tradycja żem kulturalnym Gliwic ta wyjątkowa nazwa osób rocznie) na wszystkich etapach eduka- odzwierciedlliły się po raz kolejny za sprawą zrosła się w roku 1993. cji. Trudno przecenić znaczenie i doniosłość kina – „maszyny w mieście”… tej działalności – ambitny repertuar filmowy, … „Ewka, chodź – otworzymy prezentacje i wykłady wygłaszane przez akade- Kino Amok, scena Bajka, czyli Amok kino…” mickich filmoznawców, krytyków filmowych, dwa w jednym… Obiektywnie rzecz ujmując, nie był to czas twórców tworzą znakomitą ścieżkę edukacyjną Od października 2009 roku gliwickie kino i moment najbardziej oczywisty i sprzyjający dla młodych odbiorców, którzy być może dzięki trafiło wreszcie w swoje „środowisko natu- realizacji pomysłu na nowe kino. Dlaczego? niej stają się ciut bardziej dojrzałymi widzami. ralne”. Ulokowało się bowiem w odkupionym Cóż, przełom lat 80. i 90. to raczej epoka „zwi- Sukces frekwencyjny, nowej na mapie Gli- przez władze miasta od Instytucji Filmowej jania się” i likwidacji sal kinowych, całych wic, placówki kulturalnej zadecydował o prze- „Silesia-Film” i spektakularnie odremonto- obiektów, czas odpływu widzów z kin na prowadzce w nowe miejsce. Druga, pod wzglę- wanym i zmodernizowanym budynku kul- rzecz mnożących się jak grzyby po deszczu dem lokalowym, odsłona Amoku to gościna towego dla Gliwic kina Bajka, które działało wypożyczalni kaset VHS. A jednak – w Gli- w przestrzeniach Urzędu Miejskiego w Gli- tam od czasów powojennych, wzruszając, wicach grupka zapaleńców, a raczej – wyjąt- wicach. Brzmi oschle i biurokratycznie? Być wychowując, zabawiając generacje widzów. kowo „energetycznych” kobiet pracujących może, ale nie w przypadku tego niezwykłego, Tu odnotować należy piękny gest solidarno- wtedy w Miejskim Ośrodku Kultury wpada na pod względem intensywności dziejów histo- ści i kontynuację kulturowej tradycji – Amok pomysł zrobienia kina z niczego. „To wszystko rycznych, miasta. Budynek obecnego Urzędu nie wyparł Bajki, lecz się z nią harmonijnie powstawało na wariackich papierach” – mówi Miejskiego to dawny wytworny hotel Haus zasymilował. Powstało nowe miejsce – kino dzisiaj dr Urszula Biel, filmoznawczyni i od Oberschlesien z lat 1922-1928. Ten monumen- Amok, scena Bajka… samą nazwą deklarując początku istnienia kina – szefowa oraz spi- talny gmach jest świadectwem rywalizacji wielowątkowość, interdyscyplinarność swo- rytus movens powstania i istnienia Amoku. w latach 20. ubiegłego wieku pomiędzy pol- jego programu. Jakość i poziom tej oferty „Pomysł zrobienia w Gliwicach dobrego stu- skim a niemieckim Górnym Śląskiem w zakre- zostały uhonorowane w 2013 roku Nagrodą dyjnego kina chodził za mną wtedy od jakiegoś sie splendoru i okazałości powstającej wtedy Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej w kate- czasu. Któregoś dnia wrzuciłam temat dyrek- architektury. Horst Bienek, wybitny pisarz gorii – kino. torce MOK-u: »Ewka, chodź – otworzymy tu pochodzący z Gliwic, w tym właśnie hotelu Jak wygląda czas teraźniejszy kina? Na naj- kino«”. Ewa Strzelczyk, która współtworzyła lokuje akcję swojej powieści „Pierwsza polka”; wyższym poziomie realizowany jest tu program wtedy w mieście pejzaż kulturowy, w kilka lat w okresie władzy hitlerowskiej odbywały się Europa Cinemas, od 2014 roku ulokowała później zginęła w pamiętnej katastrofie na w nim zebrania NSDAP. Władza radziecka się Akademia Filmu Polskiego, z wyjątkową wyciągu narciarskim w Dolomitach. „Ona była budynek niemal doszczętnie spaliła, pozo- pasją animatorzy Amoku, przede wszystkim świetną organizatorką, niezwykle energiczna stały w zasadzie same mury. Po objęciu wła- Agnieszka Prażuch, prowadzą iście „bajkową” i żywiołowa, więc nie było dla nas rzeczy nie- dzy przez polską administrację obiekt pieczo- inicjatywę – „PIF PAF”, czyli Przedszkolna Aka-

Fot. kina Amok prasowe Materiały możliwej” – komentuje Biel. – „Skąd nazwa – łowicie odbudowano. demia Filmowa. MAF-ia, dzięki niesłabnącej no, cóż, miał się w niej koniecznie znajdować Ta druga faza istnienia kina Amok to już pomysłowości i energii tych osób, nadal ma skrót MOK, czyli Miejski Ośrodek Kultury. kompleksowa, znakomicie pod względem się znakomicie, a jeśli w tych wypełnionych Anita Skwara Tę jedną, ale jakże istotną literkę dołożył pan merytorycznym zaprogramowana oferta dla codziennymi zdaniami chwilach zdarzają się Mirosław Rakowski, notabene długoletni pre- szerokiego grona odbiorców. Nie sposób momenty celebry – to są one tak wyjątkowe, Śląsk, Gliwice – miasto o szczególnym „genotypie”. Nie z tych największych zes Śląskiego Jazz Clubu w Gliwicach, do choćby w przybliżeniu ogarnąć ilość wyda- jak jubileusz 20-lecia w 2013 roku. Miał wtedy dzisiaj współpracujący z kinem jako kasjer”. rzeń kulturalnych, projekcji, koncertów, balów, miejsce pokaz specjalny Crazy Cinemato- i najbardziej metropolitalnych, ale za to z wyjątkowym, wewnętrznym dynamizmem. Przez pierwsze półtora roku nowopowstałe spotkań, konfrontacji, autorskich cykli (jak ten graphe: Życie seksualne naszych pradziadków… kino działało w iście partyzanckich warun- „Z Górnego Śląska do Fabryki Snów” – projekt Przyszłość Amoku będzie zapewne taka, Polikulturowe ze względu na swoją zawiłą (od średniowiecza począwszy) historię, kach. Salka udostępniona przez bibliotekę, realizowany wspólnie z Domem Współpracy jak przyszłość X muzy… Patrząc na zachwy- ze schedą po tak bardzo obecnym tu niegdyś żywiole niemieckim. Nazywane ekran namalowany na ścianie. Pierwszy pro- Polsko-Niemieckiej. Przez rok, raz w miesiącu cone i podekscytowane 4- i 5-letnie maluchy, jektor Urszula Biel odkupiła za 500 złotych pokazywane i komentowane były filmy nie- które w ramach „PIF PAF-u” w obszernych dzisiaj śląskim „technopolis” (od 2005 roku Gliwice są członkiem World Technopolis od Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Radziec- mieckie, wśród twórców których znajdywali przestrzeniach gliwickiego kina zapoznają się Association), definiowane też jako „polska dolina krzemowa” – ze względu na skalę kiej w Katowicach (które stopniowo przygo- się Górnoślązacy), przedsięwzięć edukacyj- z całą tą cudowną maszynerią, kręcą krótkie towywało się do „ewakuacji”). Na szczęście – nych. Amok staje się swoistą marką kultu- scenki, potem je udźwiękowiają, uczą się, jak i jakość rodzących się tu innowacyjnych technologii. genotyp kulturowy miasta i mieszkańców nie rową w mieście, klasą sam dla siebie. Kino jest robi się w kinie poranek albo noc – jestem zawiódł… Wspinali się po dziesięciu wąskich zlokalizowane w samym centrum przestrzeni dziwnie spokojna o Amoku dzień jutrzejszy.

68 MAGAZYN FILMOWY nr 57/maj 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 57/maj 2016 69 Studio Munka Studio Munka

teledysków do realizacji filmu krótkometrażowego? Filmowcy świętowali W jakiś sposób jest o wiele ła- twiej, ponieważ jak realizujesz reklamę masz przy sobie oko- ło dwudziestu osób z agencji reklamowej. Oni wszyscy sie- dzą za tobą, kiedy filmujesz. Cały czas się wtrącają: „Czy urodziny mogę zmienić koszulkę aktora?”, „Czy mogę tamto prze- 10. sunąć?”. A kiedy robisz krót- ki metraż ich tam nie ma! I to Anna Kot programu „30 Minut”! jest wspaniałe! Zresztą ca- ły proces jest inny: zbieranie pieniędzy, kończenie filmu, 8 kwietnia w Narodowym Instytucie Audiowizualnym twórcy filmowi uczcili montaż. To wszystko jest trudne, bo nie masz tylu pienię- 10-lecie programu „30 Minut” realizowanego w Studiu Munka przy Stowarzyszeniu dzy. Jednak te dwa dni, pod- Filmowców Polskich. W imprezie oprócz młodych filmowców wzięli udział także czas których filmowaliśmy, by- założyciele programu – Jacek Bromski, Wojciech Marczewski oraz Jerzy Kapuściński. ły wspaniałe. Nie było już tych dwudziestu osób, które mówi- ły, co mam robić. ieczór rozpoczął się od poprowadził Max Cegielski. Wstę- diem Munka. Dariusz Gajewski, go środowiska filmowego. W spo- koncertu Łukasza Kory- pem do rozmowy był kilkunasto- który od 2008 roku pełnił funkcję tkaniu wzięli udział twórcy, którzy Do swojego filmu Wbalskiego z zespołem, minutowy film o programie „30 dyrektora artystycznego Studia po- zrealizowali swoje filmy w ramach zaangażowałeś zdobywcę na którym zabrzmiała muzyka z fil- Minut”, w którym reżyserzy de- informował o zakończeniu swojej fetowanego programu, m.in. Kuba Oscara Jima Broadbenta mu Całe mnóstwo miłości Bartka biutujący w Studiu Munka-SFP współpracy. Jego stanowisko od Czekaj, Marcin Bortkiewicz, Bar- i nominowaną do Oscara Kaczmarka zrealizowanego w ra- wspominali pracę na planie oraz lipca obejmie Jerzy Kapuściński – bara Białowąs, Katarzyna Jungow- Sally Hawkins. Czy trudno mach programu „30 Minut”. Ko- mówili o tym, co dał im program producent filmowy, który na swo- ska. Jubileusz „30 Minut” święto- było ich przekonać do rybalski otrzymał za nią nagrodę i czego się nauczyli. „Jestem bar- im koncie ma produkcję wielu fil- wali również tacy goście, jak: Mat wzięcia udziału w filmie? specjalną podczas 33. Festiwalu dzo dumny z tego, że to udało się mów reżyserów młodego pokole- Kirkby (laureat Oscara 2015 za naj- Rozmawiałem z Sally Hawkins Debiutów Filmowych „Młodzi tak zrobić i są takie rezultaty. Że te nia, m.in. Rewers Borysa Lankosza, lepszy krótkometrażowych film fa- w teatrze, później wysłałem jej i Film” w Koszalinie. filmy są dobre, oglądane, zdobywa- Salę samobójców Jana Komasy, Je- bularny), Michał Kwieciński, Ire- scenariusz. To wszystko zaję- Mat Kirkby

Główną częścią uroczystości by- ją nagrody” – podsumował spotka- steś Bogiem Leszka Dawida. Ka- na Strzałkowska, Paweł Strojek, ło rok – wykonałem masę te- Munka-SFP Fot. Jaworski/Studio Robert ło spotkanie z Jackiem Bromskim, nie prezes SFP – Jacek Bromski. puściński jest także współtwórcą Janusz Chodnikiewicz, Andrzej lefonów i wysłałem mnóstwo Wojciechem Marczewskim, Jerzym W trakcie wieczoru ogłoszo- programu „30 Minut”. Serdiukow, Włodzimierz Nider- maili. Myślałem już, że nie uda Co jest największym metrażu już nie jesteś wolny: na, bo ludzie na całym świe- Kapuścińskim, Ewą Jastrzębską no plany na przyszłość związane Na urodzinach Studia Munka haus, Agnieszka Glińska, Michał się jej zaangażować. Udało wyzwaniem przy realizacji wiele osób, które zainwestowa- cie myślą podobnie. Wielu lu- oraz Dariuszem Gajewskim, które z programem „30 Minut” oraz Stu- pojawili się przedstawiciele całe- Merczyński. nam się to załatwić tydzień po krótkiego metrażu? ły w ten projekt swoje pienią- dzi powie „nie”, aktorzy będą tym, jak Sally skończyła krę- Wyzwaniem jest opowiedzenie dze, chce teraz mieć wpływ na odmawiać, nie będziesz mógł cić z Woodym Allenem Blue dużej historii w krótkim czasie. efekt końcowy. To jest powrót znaleźć odpowiedniej lokacji, Jasmine. Po tym jak mieliśmy Myślę, że to jest dobre dla ko- do stylu pracy przy reklamach. scenariusz nie będzie się in- już Sally w obsadzie, zadzwo- goś, kto chce zrealizować póź- nym podobał – zignoruj to. Idź niliśmy do Jima. I on też po- niej długi metraż. Przy dwugo- Jakiej rady udzieliłbyś dalej. Nawet jak zrobisz film, wiedział: „Tak!”. Zaangażowa- dzinnym filmie możesz się po- młodym filmowcom, którzy ludzie będą mówić „nie” – wie- nie Sally trwało rok, a Jima – gubić, opowiedzieć zbyt wie- chcą zrealizować krótki le festiwali nie przyjęło mojego Zrób film, z którego godzinę. le wątków, albo zapomnieć, metraż? Zwłaszcza polskim filmu. Po prostu – idź dalej. o czym tak naprawdę jest ta hi- filmowcom. Jak się czułeś po storia. Jeżeli masz dwadzieścia Nie myśl o otrzymaniu Osca- Co myślisz o polskich emocjonalnych reakcjach minut, musisz wszystko zagę- ra, nie myśl o wygranej na żad- krótkich metrażach? będziesz dumny widowni, kiedy film stawał ścić i wyciągnąć z tego esen- nym festiwalu – po prostu zrób W Wielkiej Brytanii uważamy, się coraz bardziej doceniany? cję. Jak przy gotowaniu zupy. film, z którego będziesz dum- że polskie filmy to kawał do- Od razu po montażu sam nie Wszystko co masz – to historia. ny. Skoncentruj się na tym. brego rzemiosła, technicznie Z Matem Kirkbym, Albert Kiciński: Gdzie jest Moja mama pracowała w spo- wiesz, co zrobiłeś. Wydaje ci Nie masz pieniędzy, filmu, kor- Skup się na tym, co masz w ser- są bardzo, bardzo dobre. Kiedy twój Oscar? łecznej pomocy telefonicznej, się, że to słaby film i w ogó- poracji, która cię kontroluje – cu i opowiedz swoją historię. ktoś mi mówi, żebym obejrzał zdobywcą Oscara Mat Kirkby: Pod kanapą więc tak naprawdę, to jest hi- le w niego nie wierzysz. Póź- masz tylko swoją historię. Nie zastanawiaj się, co lubią film jakiegoś polskiego twór- (śmiech). Jak wyjeżdżam z do- storia o niej. Scenariusz pisali- niej idziesz do kina i widzisz, w Ameryce czy na festiwalach. cy, od razu wiem, że to będzie za krótkometrażowy mu kryję go w różnych miej- śmy wieczorami po codziennej jak ludzie płaczą, podchodzą Krótki metraż jest pewnym Po prostu opowiedz swoją hi- świetne. Macie dłuższą trady- scach. Boję się, że go ukradną. pracy przy reklamach. Czasa- do ciebie i mówią, że w jego ro- preludium do dłuższej formy. storię. Ja opowiedziałem hi- cję niż u nas. Szkoły filmowe film fabularny mi pracowaliśmy nad scenariu- dzinie wydarzyła się podobna Zdecydowanie tak. Zresztą to storię swojej mamy, która ży- i przygotowanie do realiza- Cher trzymała Oscara szem do rana. historia. Wtedy myślisz sobie, jest prawdopodobnie jedyny je w Walii. Film był wyświetla- cji filmu jest w Polsce o wie- The Phone Call, w kuchni i niestety go że jednak twój film jest w po- moment, kiedy reżyser może ny w wielu miejscach na całym le lepsze niż w Wielkiej Bryta- ukradziono. Jakie były Trudno jest przejść od rządku. Zaczynasz go doceniać być wolny. Tworzy na własną świecie – w Chinach, Ameryce, nii. Polski film zawsze będzie rozmawia Albert Kiciński początki The Phone Call? tworzenia reklam czy i patrzeć inaczej. rękę. Przy tworzeniu długiego Australii. Reakcja była podob- dobry.

70 MAGAZYN FILMOWY nr 57/maj 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 57/maj 2016 71 PISF PISF Zaufaj swojemu

Marietta von Hausswolff von Baumgarten i Joanna Szymańska podczas seminiarium Story Matters konsultantowi Desk Polska Fot. Europe Creative Materiały

czy styl pracy przyjęty podczas poszczegól- tak zazwyczaj na dalszym etapie prac, kiedy jektu. Poskromienie swojego ego może pro- nych warsztatów ci odpowiada. film wchodzi w fazę produkcji, takie prace wadzić do odkrycia naprawdę interesującej scenariuszowemu są często bardziej szczegółowe. historii. Czy praca przy międzynarodowych projektach jest swojego rodzaju Co jest najtrudniejsze w pracy nad Jaką radę dałaby pani osobom, wyzwaniem ze względu na różnice scenariuszem dla filmowców, którzy które nigdy wcześniej nie pracowały Z Mariettą von Hausswolff von Baumgarten kulturowe? przychodzą do pani ze swoim projektem? z konsultantem scenariuszowym nad Nie jestem antropologiem, w swojej pracy Prawdopodobnie najtrudniejszą rzeczą swoim projektem? rozmawia Magda Wylężałek zwracam uwagę na struktury scenariu- jest to, że – by nawiązać relację opartą na Pracując ze scenarzystą nad jego scena- szowe, sposób opowiadania historii oraz zaufaniu – muszą się przede mną odsłonić. riuszem, stawiam na współpracę. Twórca kwestie dramaturgiczne. Pracując z filmow- Jeśli twórca nie czuje zaufania do swojego powinien być przede wszystkim otwarty O pracy nad rozwojem scenariuszy rozmawiam ze scenarzystką, konsultantką cami z ponad czterdziestu krajów, zauwa- konsultanta scenariuszowego, wspólna na odkrywanie i poszukiwanie nowych rze- scenariuszową, reżyserką oraz producentką ze Szwecji Mariettą von Hausswolff von żyłam, że problemy, które poruszają, są do praca nie będzie kreatywna. Moim zdaniem czy. Praca nad rozwojem scenariusza jest siebie bardzo podobne, dlatego zaczęłam zaplecze, jakim dysponują konsultanci sce- czymś znacznie bardziej skomplikowanym Baumgarten, autorką m.in. scenariusza oraz koproducentką filmu Call Girl, który został wierzyć, iż scenopisarstwo jest językiem nariuszowi, jest bardzo różne. Każdy z nas niż praca nad tekstem. Uczymy się o nas samym w sobie. Oczywiście jasne, że mamy jest inny i prezentuje inne podejście, dla- samych, co robimy, jakie kino nas intere- nagrodzony przez FIPRESCI na festiwalu w Toronto. Współpracuje ona jako ekspert do czynienia z odmiennymi tradycjami tego tak ważne staje się wzajemne dopaso- suje. Wiele osób, np. po szkołach filmo- z takimi programami, jak: TorinoFilmLab, Venice Biennale College Microbudget Labs, pisania scenariuszy i musimy wziąć to pod wanie. To jest tak, jak wtedy, gdy szukasz wych, ma bardzo dobry warsztat, ale nie do uwagę, ale mówiąc o rzeczywistym proce- producenta dla swojego projektu, musisz końca jeszcze wie, o czym chce opowiadać Binger Filmlabs, Tiff Studio Toronto, Baltic International Film Academy czy Talent sie rozwoju scenariuszy dla wielu kwestii, czuć, że się dobrze rozumiecie. Sama i dlatego trzeba być przygotowanym, że Campus Berlin. Ostatnio odwiedziła Warszawę, gdzie była gościem seminarium Story możemy przyjąć jeden wzór. jestem scenarzystką, trafiłam do doradztwa będziemy „kopać” wśród tematów bliskich z pisania, pracowałam dla teatru, telewizji, twórcy, próbować znaleźć lokalne historie, Matters, zorganizowanym przez Creative Europe Desk Polska. Kiedy powinniśmy zacząć szukać dziennikarstwa, ale inni konsultanci mieli które są ważne i obecne w świecie danego konsultanta scenariuszowego dla inne doświadczenia zanim zaczęli praco- scenarzysty, które mają dla niego sens. swojego projektu? wać w tym zawodzie. Jeszcze raz podkreślę, Lokalne historie mogą być opowiedziane Magda Wylężałek: Jest pani Design i Adapt Lab, a dla chętnych, któ- w październiku, a w sierpniu film musi być Patrząc na programy, przy których pra- że to jest relacja, która polega na wzajem- w uniwersalny sposób. Ważne jest także, ekspertką m.in. TorinoFilmLab. Proszę rzy chcieliby się dowiedzieć czegoś więcej już skończony. Kolejnym programem jest cuję, czasami lepiej jest zacząć współpracę nym zaufaniu. Kiedy pojawia się zaufanie by być świadomym tego, co robią inni fil- podpowiedzieć scenarzystom, gdzie o doradztwie scenariuszowym, istnieje pro- Bridging the Dragon, nastawiony na współ- już na wczesnym etapie, ale nie ma reguły. i pozwalasz sobie wejść do „sekretnego mowcy, nikt nie chce poświęcić mnóstwa mogą szukać pomocy przy rozwijaniu gram, gdzie przez dziewięć miesięcy można pracę europejskich i chińskich producen- Scenarzysta musi być przede wszystkim pokoju”, gdzie czujesz się bezpiecznie, to czasu na rozwój pomysłu i dowiedzieć się własnych prac? śledzić proces rozwoju scenariusza. Poza tów. Jest też When East Meets West i wiele, wystarczająco pewny swojego projektu wiesz, że jesteśmy tu po to, aby znaleźć naj- później, że powstało dwadzieścia takich Marietta von Hausswolff von Baum- TorinoFilmLab istnieją też inne organiza- wiele innych. Warto sprawdzić oddzielnie i gotowy na to, żeby przedstawić go komuś lepsze rozwiązanie dla twojego scenariu- samych filmów. Dlatego twórcy powinni garten: TorinoFilmLab jest organizacją cje i programy, np. interesującą inicjatywą stronę internetową każdego z nich, przy- z zewnątrz. Jednocześnie ważne jest, aby sza. Dla filmowców trudne może być też oglądać filmy, czytać magazyny branżowe, patronacką dla kilku programów. W jej jest Feature Expanded przeznaczony dla datne mogą okazać się też informacje, które był otwarty na współpracę i dalsze poszu- opanowanie swojego ego. Dotyczy to czę- być na bieżąco. Powinni także myśleć ramach znajdują się takie, do których projektów filmów pełnometrażowych two- gromadzi Kreatywna Europa. Jeśli szukasz kiwania, niezależnie od tego, czy spędził sto osób po szkole filmowej, które myślą, że o tym, czy istnieje widownia, która czeka na można aplikować już z samym treatmen- rzonych przez artystów wizualnych. W trak- najlepszego programu dla swojego pro- już dużo czasu, pracując nad projektem, czy znalazły najbardziej interesującą historię, że obraz, jaki chcą zrobić. Ostatnia rada to być tem. Mamy też program FrameWork dla cie Biennale College Microbudget Lab, fil- jektu warto zwrócić uwagę na filmy, które jest to zupełnie świeży pomysł. Czasami są najbardziej interesującymi filmowcami zdeterminowanym i wiedzieć, co się chce grup składających się z producenta, reży- mowcy w krótkim czasie mają okazję zrobić były rozwijane w ramach poszczególnych pracujemy ze scenarzystą nad scenariu- na świecie, a czasem potrzebują kogoś, kto osiągnąć, żeby móc przekazać światu, co się sera i scenarzysty oraz projekty Audience swój film. Pracę nad projektem zaczynamy warsztatów. Ważne jest to, żeby sprawdzić, szem wspólnie z producentem. Dzieje się pomoże im dostrzec słabe strony ich pro- ma do powiedzenia.

72 MAGAZYN FILMOWY nr 57/maj 2015 MAGAZYN FILMOWY nr 57/maj 2015 73 Recenzje i omówienia na stronie: recenzje: książki www.sfp.org.pl/ksiazki_i_film

Maria Wilczek-Krupa Iga Cembrzyńska, Magdalena Adaszewska Barbara Hollender Kilar. Geniusz o dwóch twarzach Mój intymny świat Od Kutza do Czekaja Wydawnictwo Znak Prószyński i S-ka Prószyński i S-ka Kraków 2015 Warszawa 2016 Warszawa 2016

W piśmiennictwie filmoznawczym wciąż naj- Iga Cembrzyńska jest artystką renesansowo Tekst poświęcony poprzedniej książce Barba- trudniejszą do ujęcia w słowa dziedziną pozo- uzdolnioną, a właściwie – można rzec za Ireną ry Hollender „Od Wajdy do Komasy” (2014) koń- staje muzyka filmowa. Nawet jeśli kompozyto- Kwiatkowską z Czterdziestolatka Jerzego Gru- czyłem stwierdzeniem, że z niecierpliwością cze- rzy mają fascynujące biografie, nie zawsze auto- zy – to „kobieta pracująca, która żadnej pracy się kam na drugi tom, wszak jeszcze tylu wspania- rom udaje się właściwie, albo niespecjalistycz- nie boi”. Aktorka, piosenkarka, scenarzystka, re- łych twórców – i ludzi – pozostało do opisania. nym językiem, wskazać w nich korelację pomię- żyserka, producentka, kompozytorka, na planie No i doczekałem się. W tomie drugim – „Od Kut- dzy wydarzeniami z życia bohaterów a ich twór- zajmuje się także dźwiękiem i charakteryzacją. za do Czekaja” – pomieściła autorka kolejne, nie- czością. Tego nie można powiedzieć o Marii Wil- Zanim skończyła warszawską PWST, studiowa- zwykle kunsztownie napisane, portrety polskich czek-Krupie, której książka na tle konkurencji ła na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu im. reżyserów różnych pokoleń. Znaleźli się tu nesto- jest jak cymelium. Poświęcony Wojciechowi Ki- Mikołaja Kopernika w Toruniu. Jej kariera aktor- rzy naszej kinematografii (Kutz, Antczak, Chmie- larowi wolumen to kompendium wiedzy na te- ska zaczęła się od roli mauretańskiej księżnicz- lewski), są ci, których już wśród nas nie ma, ale mat samego kompozytora, jak i jego twórczo- ki w Rękopisie znalezionym w Saragossie Woj- ich twórczość ciągle żyje (Has, Sass, Piotr Łazar- ści. Przed autorką nic się nie ukryje. Przypomi- ciecha Jerzego Hasa, zaś piosenkarska od na- kiewicz, Wrona), są znani i uznani (Barański, Ba- na nam o obowiązkowych punktach biografii grody na festiwalu opolskim za interpretację pio- jon, Zaorski, Domaradzki, Kidawa-Błoński, Gliń- bohatera, ale też daje akces do miejsc nietypo- senki „Intymny świat”. „A ja mam swój intymny ski, Magdalena Łazarkiewicz, Lech Majewski, wych, choć dla Kilara ważnych, jak kuchnia (du- mały świat / Hen za morzem smutków, za góra- Trzaskalski, Gajewski), i ci, którzy ostatnimi la- żo na kartach tej książki zje Kilar swoich ukocha- mi marzeń tam / Wiedzie doń zagubionych ście- ty święcą triumfy (Dębska, Zgliński, Lankosz, Pal- nych pierogów) i szafa (sporo w niej niespodzia- żek ślad / Senne półksiężyce mogą wskazać dro- kowski, Adamik, Koszałka, von Horn), jest i ten nek). To jedna z tych rzadkich lektur, które od- gę wam” – śpiewała Cembrzyńska. I teraz – z po- (Czekaj) – wielka nadzieja rodzimego kina – któ- działują na wszystkie zmysły: czuć w nich sma- mocą Magdaleny Adaszewskiej – do niego zapra- rego dwa pierwsze, niemal równolegle realizowa- ki i zapachy, słychać też muzykę. Wilczek-Krupa sza. Bo wywiad rzeka z artystką jest właśnie po- ne pełnometrażowe filmy jeszcze nie weszły na osiąga ten efekt dzięki starannie dobranemu ję- dróżą po jej intymnym świecie, w którym najważ- ekrany kin. I znów wracam do konstatacji sprzed zykowi. Jak to się czyta! Autorka z wprawą nowe- niejsza jest miłość. „Dla niej oddałabym wszyst- kilkunastu miesięcy. Tę książkę czyta się jednym listy opisuje nie tylko swojego bohatera, ale też ko. Bez miłości nie byłoby nic. Tak można pod- tchem, bo to świetna literatura, i nie jedynie fil- jego muzykę. Pokazuje, jak ta rodziła się w umy- sumować moje życie” – stwierdza bohaterka moznawczej natury. Barbara Hollender kocha śle genialnego kompozytora, jak wprowadza- książki. To właściwie opowieść o jej dwóch wiel- polskie kino, darzy wielką sympatią jego twórców ła go w euforię i przyprawiała o frustrację. Fanta- kich – i zarazem trudnych – miłościach: do sztu- i umie w kapitalny sposób podzielić się z czytel- styczne są te fragmenty, kiedy wchodzimy w gło- ki oraz do mężczyzny. Z Andrzejem Kondratiu- nikiem swym zachwytem. Nie jest to jednak mi- wę młodego Kilara, gdy zastanawia się, dlaczego kiem, po kilku wspólnie spędzonych chwilach, łość ślepa, bezkrytyczna, wszak pisząc o Rober- ludzie mówią o nim kompozytor, skoro to słowo podjęli decyzję, że nigdy się nie rozstaną i już po- cie Glińskim, wypomni mu Superwizję, a o Ja- zarezerwowane dla tych, którzy lewitują, a nie la- nad czterdzieści lat słowa dotrzymują. To zwią- nie Kidawie-Błońskim – Wirusa. „Cóż – jak ma- tają i klną na ulicy. Z biegiem lat zagwozdki sta- zek „na dobre i na złe”, na zawsze. Cembrzyńska wiał Osgood, jeden z bohaterów Pół żartem, pół ją się coraz bardziej intensywne. Bo i pytań jest opowiada o sukcesach, ale i porażkach, o marze- serio Billy’ego Wildera, słynnego amerykańskie- coraz więcej: o karierę („Czym ona jest!?”), o sens niach spełnionych, ale i porzuconych, niemożli- go reżysera z Suchej Beskidzkiej – nikt nie jest tworzenia i sztuki („Czy jest sensem życia?”), wych do spełnienia. Jest marzycielką, ale i realist- doskonały”. Stworzone przez Hollender wizerun- o właściwie spożytkowany czas. Tak, to banal- ką. Kiedyś Adam Hanuszkiewicz powiedział, że ki polskich reżyserów są z jednej strony wnikliwe, ne pytanie towarzyszące pewnie każdemu śred- będą z niej ludzie, a Wojciech Jerzy Has proro- z drugiej – niezwykle ciepłe. Pisze o artystach, bo- nio rozgarniętemu człowiekowi. Ale próby udzie- kował, że będzie kiedyś wielka. Podziwiam Cem- gato przeplatając solidną dokumentację ich ży- lenia na nie przez Kilara odpowiedzi są zajmują- brzyńską na ekranie, estradzie i w życiu. Za aktor- cia i twórczości z własnymi celnymi komenta- ce i piękne, bo wyrażają się nie tylko w słowach, ski talent, ale i życiową mądrość. Pełno takich ży- rzami oraz ich – często intymnymi – zwierzenia- lecz najczęściej w muzyce. Andrzej Wajda, Kazi- ciowych drogowskazów w zrealizowanych wspól- mi. W wyniku tego otrzymujemy frapujące opo- mierz Kutz, Roman Polański, Krzysztof Zanus- nie z mężem filmach, jak choćby weWrzecionie wieści o ludziach (notabene – „Moje filmy to bajki si, Krzysztof Kieślowski czy Wojciech Jerzy Has czasu, którego bohater wyznaje: „Jeśli na świecie o ludziach” – mawiał Kieślowski), o wszystkim, co wiedzieli, co robią, zapraszając tego niepokorne- gówno stanie się wartością, biedni będą rodzić w życiu najważniejsze. Z niecierpliwością czekam go kompozytora do współpracy. Na świat patrzy- się bez dupy”. I dodaje: „Wszystko, co ludzkie, jest na kolejny tom (tomy), tylu wspaniałych polskich li przecież podobnie. mi coraz bardziej obce”. reżyserów pozostało jeszcze do opisania. Artur Zaborski Jerzy Armata Jerzy Armata

74 MAGAZYN FILMOWY nr 57/maj 2016 Książki Książki

ges, Julio Cortázar, Carlos Fuentes, José Donoso, Mario Vargas Llosa. Także Włosi: Cesare Pavese, Guido Ceronetti, wspaniały Dino Buzzati. Natomiast, pomimo moich Pisanie kina, stałych kontaktów z kulturą amerykań- ską, jestem w opozycji wobec ich literatury. Umysł protestancki jest na pewno sku- teczny w komunikacji, ale nie radzi sobie z tzw. bogactwem życia duchowego. Nie sprawdza się tu hemingwayowska zasada maksymalnej ekonomii języka.

Czy, biorąc pod uwagę twój wielki iluminacja film o Rafale Wojaczku, mogę i w jego twórczości dopatrywać się twoich literackich inspiracji? Wojaczek – poeta zmysłowy… moja poetycka fascynacja z czasów młodości. Jeden z jego wierszy przestrzelił mi serce. Musiałem filmem spłacić tę krew. Zresztą, kiedy odkryłem na użytek kina Jeana literatury... Michaela Basquiata pomyślałem, że był Wojaczkiem Ameryki.

No właśnie – film o geniuszu street artu Z Lechem Majewskim, powstał na bazie twojego scenariusza Lech Majewski w reżyserii innego głośnego malarza, Fot. www.themillandthecross.com o jego książkach, rozmawia Anita Skwara Juliana Schnabla. Natomiast ty sam nigdy chyba nie posiłkowałeś się obcym Anita Skwara: Reżyser. Malarz, artysta piętnaście wolumenów, na które składa do formy poetyckiej, która operuje skrótem. czytać – sugestywność tej prozy sprawia, „dominacja oka” to kolejny wspólny scenariuszem? wizualny, rzeźbiarz. Poeta, scenarzysta, się: sześć powieści, trzy tomy scenariu- Literaturę w formach prozatorskich postrze- że jej czytanie – to coś w rodzaju mianownik twojej twórczości. Żyjemy Zgadza się. Wyjątkiem był tylko Młyn eseista. Pisarz… Oczywiście – wspólny szy filmowych, dwa tomy poezji, cztery gam jako linię – obojętnie czasową czy też uczestnictwa w seansie hipnozy właśnie… w czasach „zwrotu ikonicznego” – i krzyż. Michel Gibson podarował mi swoją „źródłosłów”, ale języki różne, każdy tomy esejów. Twoje pisarstwo, tak samo narracyjną – natomiast poezja to stanięcie To dość złożone okoliczności, związane Anglosasi zdefiniowali tę sytuację jako książkę, która stanowiła analizę „Drogi właściwy jednej z dyscyplin, broniący jak pozostały obszar twórczości rozsadza w poprzek tej linii, w świetle, które przenika z osobistą tragedią, której doświadczyłem. „iconic turn”. Jaką egzystencję wobec krzyżowej” Petera Bruegela. Potem wspól- się przed procedurą automatycznego więc jednoznaczną kategoryzację i lokuje przez oko i głowę. To punkt. Linia się skra- Na swój własny użytek odkryłem wtedy tego faktu wiedzie literatura? nie napisaliśmy scenariusz. przekładu na inną… Autorska wieża się w tych magicznych miejscach „prze- pla i to jest dla mnie istotą poezji – że ona potęgę i iluminacyjny wymiar nauki. To był To dość paradoksalne – niby kryzys litera- Babel? Czy może spójne uniwersum świtu”. Kiedy, w jakich okolicznościach potrafi skroplić tę rozciągłość w punkt. czas, kiedy nie znajdywałem ani odpowie- tury i czytania, a powieści są coraz grub- Najnowsza z powieści twojego autorstwa, sygnowane twoim imieniem wchodzisz na ścieżkę słowa? dzi, ani konsolacji w sztuce i kulturze. Jedy- sze – ponad pół tysiąca stron to norma. opublikowana przez Rebis w grudniu i nazwiskiem? Pisanie jest najtrudniejsze. Nie ma współ- To piękna metafora – adekwatna przecież nie kontakt z nauką przynosił uspokojenie. Borges by się uśmiał. Każdy szanujący się ubiegłego roku to „Manhattan Babilon”. Lech Majewski: Cóż, od wczesnej młodo- pracowników. Dickens swoje powieści także wobec stylu twojej prozy, eseistyki, Zresztą ta fascynacja przyszła już wcze- celebryta czuje się upoważniony i wręcz Sugestywność tytułu zmusza czytelnika ści byłem zafascynowany postawą twórców publikował w odcinkach na łamach perio- a nawet scenariuszy. Ta konsekwencja śniej – zdarzyła się, gdy miałem wykłady zobligowany do napisania i wydania do refleksji jeszcze przed aktem lektury. renesansowych, na swój sposób pozostaję dyków, co dawało mu natychmiastowy sprawia, że postrzega się twoją twórczość w Yale University. Przegrałem pewien książki – autobiograficznej bądź kulinar- To diagnoza? Proroctwo? z nimi w dialogu – mieszkając i pracując odzew ze strony czytelników, pomagało jako autorski dialog – artysty z samym zakład – w efekcie byłem zobligowany pójść nej. Niejaki „Masa”, gangster-kapuś, bije To ubrana w formę kryminalnej powieści we Florencji czy w Wenecji. Nie przyjąłem odnajdywać pożądane tropy i zmuszało sobą i kontekstem kulturowym. Czy na wykład z matematyki, której w szkole nie rekordy czytelniczej popularności… Cóż, dla moja teza, że rzeczywistość przemawia do XX-wiecznego dogmatu, że albo jesteśmy do rygoru cotygodniowej porcji tekstu. wobec tego literatura Lecha Majewskiego cierpiałem. Ten wykład, prowadzony przez przeciwwagi – we florenckim domu Dan- nas językiem symboli, którego rozumie- synonimem czegoś, albo anonimem. Uni- Generalnie – pisarz czy poeta to samotna to byt komplementarny, czy osobny genialnego matematyka, laureata medalu tego znajduje się plakat. Zawiera wszystkie nie utraciliśmy. Nowe millenium zaczęło kam łatwego przypisania, przynależno- tratwa. Są też oczywiste plusy – jest się wobec kina Lecha Majewskiego? Fieldsa, okazał się być najpiękniejszym sto pieśni autora „Boskiej komedii”. Płachta się od symbolicznej katastrofy – zawaliły ści. Przy obecnym chaosie informacyjnym panem świata, który powstaje, ale można Z założenia to byty osobne. Oczywiście wieczorem poezji w moim życiu. To, co kie- papieru – a na niej kosmos dziedzictwa kul- się słupy Herkulesa World Trade Center przynależność jest równoznaczna z zaszu- też stanąć twarzą w twarz z samym sobą, zdarza się, że stają się punktem wyjścia dyś zabili we mnie przeciętni nauczyciele turowego. na Manhattanie, owej epitomy zachodniej fladkowaniem. Natomiast, kiedy jest się a to bywa porażające. Na początku ta przy- do formy filmowej – tak było na przykład przedmiotów ścisłych, uczący przeciętnie cywilizacji. A ja byłem wtedy tam, wśród „piszącym malarzem”, „malującym i piszą- goda zachwyca, lecz zawsze w pewnym w przypadku „Metafizyki”, która znalazła w przeciętnych szkołach, po tym doświad- Mówiąc o mistrzach i inspiratorach obłoków szarego lepkiego pyłu, który cym reżyserem”, który także komponuje momencie z mroku wyłazi smok… Chociaż swój filmowy wymiar w Ogrodzie rozko- czeniu eksplodowało. Istota matematyki w dziedzinie malarstwa często zasnuł witryny luksusowych sklepów, operę, owe nieszczęsne szuflady okazują się z drugiej strony – to fantastyczny trening szy ziemskich. Powieść „Kasztanaja” to leżącej u podstaw wszelkiej nauki jest jed- powołujesz się na genialnego torby Louisa Vuittona, perfumy Diora, być zbyt ciasne, aby pomieścić złożoność koncentracji, stan skupienia nieporówny- inspiracja mojego amerykańskiego filmu nym wielkim cudem. Uwierzyłem w naukę – Giorgionego i jego „Burzę”. Kto jest wszelki zbytek. Pośród tej Apokalipsy procesu twórczego. A ja chcę szerzej i głę- walny z żadnym innym twórczym doświad- Lot świerkowej gęsi, ale inne powieści – na to język Boga. To, co czytam i studiuję od twoim Giorgionem na gruncie literatury? donośnie brzmiały jedynie głosy samo- biej oddychać. czeniem. W końcu najlepsi filozofowie byli przykład „Hipnotyzer”, „Pielgrzymka do tamtej iluminacji, to głównie nauki ścisłe, Jest ich wielu… ojców, którym zawdzięczam zwańczych proroków na rogach ulic, któ- pisarzami – Platon, Seneka, Święty Augu- grobu Brigitte Bardot cudownej”, „Szczury filozofia oraz historia sztuki. zachwyt słowem pisanym i otwarcie się na rych namnożyło się zaraz po katastrofie co Jednakże dzisiaj, proszę o możliwość uży- styn, Nietzsche, Heidegger… lista jest długa. Manhattanu” to rzeczy całkiem niezależne, moc literatury. Przede wszystkim realizm nie miara. Ich kazania normalnie kwituje cia fiszki: „Lech Majewski – pisarz, poeta, osobne, który nie miały i mieć nie będą Dlatego „Hipnotyzera” czyta się jak pełną magiczny (zresztą miałem okazję przeko- się wzruszeniem ramion, ale tym razem eseista…”. Wydawnictwo Rebis jest obec- Zaczynałeś jako malarz i poeta… swojego ekranowego ekwiwalentu. odniesień do tych dziedzin „powieść nać się w Ameryce Południowej, w Argen- ich słuchano… O tym jest moja powieść, nie w trakcie procedury publikowania I to pozostało u podstaw mojej twórczo- profesorską”. Ale jest w niej coś jeszcze – tynie, Kolumbii, w Meksyku, że tam moja a właściwie kryminał, a także o wzbudzo- twoich utworów zebranych. Ten zbiór ści – syntetyczna wizja, która jest począt- Jak powstawał i z czego wziął się siła obrazowania – o malarskiej i filmowej twórczość odbierana jest tak, jakbym był nej wtedy fali cywilizacyjnego tsunami, imponuje obszernością i różnorodnością: kiem wielowątkowego zapisu. Najbliżej mi „Hipnotyzer”? Właśnie kończę go proweniencji. Czytam – i oglądam… Ta jednym z nich)… A więc: Jorge Luis Bor- która dociera teraz do Europy.

76 MAGAZYN FILMOWY nr 57/maj 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 57/maj 2016 77 recenzje: DVD/CD In memoriam Irena Kamieńska – misja spotkania Bodo z drugim człowiekiem wzmocniony elektro Mikołaj Jazdon Irena Kamieńska (1928-2016) była najważniejszą z autorek filmowych w gronie twórców polskiej Jerzy Armata szkoły dokumentu. Jej głęboko humanistyczne filmy, Na rynku pojawiła się dziwna, ale jakże interesująca przepełnione zainteresowaniem i troską o drugiego płyta, zatytułowana – szczerze mówiąc, nie wiem człowieka, to dzieła twórczyni, której pierwszym dlaczego – „Kino mocne”. Jest na niej jazz wysokich powołaniem i zawodem było przynoszenie ulgi lotów, jest elektronika, są sample z archiwalnych cierpiącym. Fot. SFP kawałków, jest dobry wokal, jest nawet trochę wokalnego im zaczęła studia w szkole filmo- Religi), sztuki (Notatki z prób, 1984 – nakręcone artystki, o tematyce religijnej. Temat ludzi wej ukończyła Akademię Medyczną w poznańskim Teatrze Nowym) oraz gorących wykluczonych, słabych i zagubionych odnala- kabaretu, a punktem wyjścia tej niekonwencjonalnej Nw Łodzi i pracowała jako stomatolog konfliktów społecznych Zapora( , Robotnice). zła także w realiach świata po przełomie 1989 w Krakowie. „I tak – wyznała po latach – życiem Najciekawszy nurt tej twórczości zwią- roku. Nakręciła wówczas jeden z najbardziej produkcji firmowanej przez Makaruka są szlagiery innych ludzi przez wiele lat wzbogacam wła- zany jest z filmami o kobietach. W Wyspie przejmujących portretów mrocznej strony z przedwojennych filmów rodzimej produkcji. sne i jestem im wdzięczna, że chcą się ze mną kobiet (1968) sportretowała mieszkanki hotelu transformacji ustrojowej – Mgłę (1993), film spotykać i dają mi cząstkę siebie, chociaż tak robotniczego. Robotnice, poruszający reportaż o mieszkańcach popegeerowskich wsi. Się- naprawdę pozostają tajemnicą”. z fabryki w Krośnie, stał się jednym z najważ- gnęła także po tematykę dawniej zakazaną, ariusz Makaruk to producent mu- Lipiński, Robert Brylewski, Czesław Mozil się z nią na dziewiątą, / na dziewiątą tak jak Twórczość Kamieńskiej jest różnorodna. Stu- niejszych filmów u progu dekady Solidarności. realizując opowieść o rodakach żyjących na zyczny, a także kompozytor, którego oraz… wysamplowany Eugeniusz Bodo. Brzmi dziś”. Jednak „będziemy szczęśliwe”, chyba że diując w łódzkiej PWSF, nakręciła aż osiem krót- Kamieńska mówiła o jego realizacji: „Groma- zesłaniu w Kazachstanie (Głosy z daleka, 1992, Dogromnie ciągnie do „obrazu”. Wpraw- to wszystko bardzo nowocześnie, a jednocze- następnym razem umówi się jednak z „nim”. kich filmów! W szkolnej etiudzie Daniela Szcze- dząc dokumentację, zdałam sobie sprawę, że razem z Andrzejem Piekutowskim). dzie jako kompozytor filmowy nie ma zbyt śni udało się w klimacie całej płyty zachować Dużą niespodzianką wokalną jest dla mnie chury Konflikty (1960), żartobliwym making problemem znacznie ważniejszym od stanu Kamieńska zrealizowała także dwa telewi- wielkiego dorobku (moją uwagę zwróciła je- „dawnych wspomnień czar”. Robert Brylewski, punkrockowa legenda, of z realizacji niemego melodramatu, zagrała technicznego tej przędzalni jest beznadziej- zyjne filmy fabularne:Znak (1973) oraz Klara go muzyka w dokumentalnej etiudzie Rafała Oczywiście, najbardziej wpadają w ucho – współzałożyciel Brygady Kryzys, Izraela, wiarołomną żonę. Jako jedyna dokumenta- ność sytuacji robotnic, całkowity brak kon- i Angelika (1976). Makolądry Ludzie ze stali z 2014 roku), ale ma jak kaowcowi z Rejsu Marka Piwowskiego – te Armii, brawurowo śpiewający „Reformy pani listka trzykrotnie zdobyła Grand Prix na Ogól- taktu z ludźmi, od których zależała poprawa. Z okazji przyznania Kamieńskiej Platyno- na swym koncie ilustrowanie własnym sound- melodie, które już nie raz słyszeliśmy: „Nie minister” Henryka Warsa i Jerzego Jurandota, nopolskim Festiwalu Filmów Krótkometra- Nikt się nie tylko nie interesował, ale wręcz wego Zamku na 18. Międzynarodowym Festi- trackiem arcydzieła kina niemego, m.in. Ga- kochać w taką noc to grzech” Zygmunta Wieh- które w Pani minister tańczy (1937) Juliusza żowych w Krakowie za Dzień dobry, dzieci nie chciał interesować ich problemami. To już walu Filmów Dokumentalnych Off Cinema binet doktora Caligari (1920) Roberta Wiene- lera i Jerzego Jurandota z komedii Ada! To Gardana wykonywała Tola Mankiewiczówna. (1966), Zaporę (1976) oraz Robotnice (1980). było dużo więcej: sprawa zagrożenia godności w Poznaniu w 2014 roku, Urszula Tes pisała: go czy udział w performensach plastyczno-fil- nie wypada! (1936) Konrada Toma w wyko- „Robi reformy pani minister, / przygotowała Srebrne Lajkoniki Kamieńska odebrała za filmy osobistej”. Wstrząsającym dziełem Kamień- „Kamieńską nie interesowała zwyczajna reje- mowo-muzycznych Mariusza Wilczyńskiego. naniu Lody Niemirzanki i Aleksandra Żab- całą ich listę. / Hasło ich główne: frontem do Następny punkt programu (1979) oraz Dzień za skiej jest Dzień za dniem, opowieść o siostrach stracja rzeczywistości – w swoich filmach nie- Grywał z Tomaszem Stańką, Michałem Urba- czyńskiego, „Nie ma szczęścia bez miłości” mas. Front ten już bokiem wyłazi nam. / Pani dniem (1988). Ten ostatni, obsypany nagrodami bliźniaczkach wyniszczonych przez lata cięż- zwykle krytycznie, choć za pomocą subtelnych niakiem, Tymonem Tymańskim, Mamadou Władysława i Henryka „Herolda” Szpilmanów ministra reformy nowe, / są bardzo piękne, na zagranicznych festiwalach od Oberhausen kiej fizycznej pracy, ofiarach naiwnej wiary, że środków, staje po stronie ludzi wykluczonych, Dioufem, a z Włodzimierzem Kiniorskim z Wrzosu (1938) Juliusza Gardana w wykona- mądre, celowe. / Tak uszczęśliwią kraj nasz (4 nagrody) poczynając, poprzez Tampere przez uległość i pasywność wobec systemu, ciężko doświadczonych przez los czy system. tworzy frapujący duet elektroniczno-jazzo- niu Hanny Brzezińskiej czy „Ach, śpij kocha- i nas, / że lepiej weźmy nogi za las” – powta- i Clermont-Ferrand, aż po Paryż, zamknął moc- który w młodości obiecywał im świetlaną przy- Reżyserka unika wiwisekcji, nie obnaża słabo- wy (Kinior & Makaruk). nie” Henryka Warsa i Ludwika Starskiego rza Brylewski, 80 lat po Mankiewiczównie. nym akcentem złotą epokę polskiego krótko- szłość, osiągną życiowe spełnienie. ści swoich bohaterów, pozostawia wiele nie- Do nagrania „Kina mocnego”, czyli dwu- z Pawła i Gawła (1938) Mieczysława Krawicza A mówią, że kino szybko się starzeje. metrażowego filmu dokumentalnego sprzed Dokumentalistka portretowała także kobiety dopowiedzeń, jej stosunek do ludzi cechuje nastu szlagierów przedwojennego kina w wykonaniu Adolfa Dymszy i Eugeniusza Na takiej płycie nie mogło zabraknąć przełomu 1989 roku. W 2009 roku otrzymała niezależne, aktywnie wpływające na świat empatia, szacunek i ciepło. Autorka uważa, polskiego, dobrał doprawdy niezwykle Bodo. Tu śpiewa je – oczywiście inaczej, ale nie uroczej piosenki Władysława Szpilmana Nagrodę Stowarzyszenia Filmowców Polskich wokół nich, takie jak młoda nauczycielka że nie byłaby w stanie zrealizować żadnego mocną – i zróżnicowaną stylistycznie – ekipę. mniej interesująco – Asja Czajkowska. Choć i Ludwika Starskiego „W małym kinie”, choć – za wybitne osiągnięcia artystyczne. z Dzień dobry dzieci, wiejska aktywistka spo- dokumentu, gdyby nie popierała swoich boha- Zinstrumentowane przez Makaruka rodzime mam nieco kłopotu z jej „sfeminizowaną” prawdę mówiąc – nie jest to piosenka filmowa, Pamiętnym debiutem Kamieńskiej stał się łeczna z Następnego punktu programu, czy terów, najczęściej pochodzących z nizin spo- evergreeny grają – poza aranżacjami i pro- wersją przeboju Henryka Warsa i Emanuela tzn. nie pochodzi z żadnego filmu. Śpiewa ją portret wiejskiej nauczycielki z Dzień dobry, młode zakonnice z filmuMisjonarki miłości. łecznych (robotnic, chłopów), o których inte- dukcją płyty obsługuje także instrumenty Schlechtera z pamiętnej komedii Leona Try- Czesław Mozil z towarzyszeniem Michaela dzieci. Kolejne filmy dotyczyły: zbrodni wojen- Silna wola i wiara w to, co się robi to cechy resy nikt nie walczy, i których życie wydaje klawiszowe i elektronikę – Michał Urbaniak stana Pietro wyżej (1937). Bodo umawiał się Patchesa Stewarta i Wojtka Mazolewskiego: nych (Pamięć tamtych dni, 1968), wsi (Rzeczna, łączące bohaterki różnych utworów Kamień- się być pozbawione nadziei. Kamieńska nie (saksofon, skrzypce), Michael Patches Stewart z „nią”, Czajkowska też umawia się z „nią”, po „W małym kinie / nikt już nie gra dzisiaj na 1968, Motyw, 1975), sportu (Powrót mistrza, skiej – od wiejskiej nauczycielki z jej debiutu, tylko uważnie wsłuchuje się w problemy swo- (trąbka), Wojtek Mazolewski (bas), a śpiewają – czym dodaje: „I będziemy szczęśliwi, weseli, / pianinie…”. Nieprawda, gra – Makaruk z kole- 1970), medycyny (Promieniowanie, 1982, Na po siostry ze Zgromadzenia Misjonarek Miło- ich bohaterów i popiera ich dążenia, ale przy- Asja Czajkowska, Magda Dąbrowska, Tomek aż przyjdzie północ i nas rozdzieli. / I umówię gami. I to jak! otwartym sercu, 1986 – portret prof. Zbigniewa ści z filmu reprezentującego ostatnie dzieła wraca losom tych ludzi godność i wagę”.

78 MAGAZYN FILMOWY nr 57/maj 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 57/maj 2016 79 In memoriam In memoriam Marek Bargiełowski Andrzej Jeziorek – aktorstwo pełne umiaru – zapiski z pamięci Andrzej Bukowiecki

Jerzy Ridan z radością siadał do stołu montażowego. To Od Gustawa Holoubka usłyszał kiedyś, że najprostsze środki wyrazu są najmocniejsze, był dokument o ludziach dotkniętych ciężkimi To było w kwietniu 1970 roku... W małej sali projekcyjnej przeżyciami. Z Andrzejem zrealizowałem wiele i że jeśli grając, nie myśli się o roli, to żadnymi fajerwerkami niczego się nie nadrobi. filmów o Nowej Hucie, m.in. o walce o krzyż, Najwyraźniej wziął sobie słowa mistrza do serca, gdyż przeważnie powściągliwym, Amatorskiego Klubu Filmowego „Nowa Huta” pokazywano pomniku Lenina i nowohuckim fotografiku amatorski film Recepta dla Johna Krzysztofa Zanussiego. Film Witoldzie Michaliku. Ponadto robiliśmy filmy stonowanym aktorstwem wykreował postacie na tyle wyraziste, że zapadły w pamięć. o takich wspaniałych postaciach, jak: Wła- przedstawiał mieszkańców Nowej Huty, którzy z zapałem dysław Bartoszewski, Natan Gross czy Róża Nowotarska, była dziennikarka Głosu Ameryki. en styl gry sprawił, że Marka Bargie- goplanowe lub epizodyczne, i może dlatego i radością biegali pomiędzy nowymi blokami, gimnastykowali Andrzej był autorem zdjęć do 58 filmów łowskiego nazywano w środowisku nieco przyćmiła je kariera teatralna aktora. się, z wysiłkiem podnosili ciężary. Tym zabawnym dokumentalnych, fabularnych i animowanych. Tmistrzem aktorskiej powściągliwości. Bargiełowski potrafił jednak nawet z aktor- Był laureatem krajowych oraz międzynarodo- A mogłoby się wydawać, że ktoś, kto na pyta- skiego drobiazgu zrobić perełkę. W Piłkarskim czynnościom uważnie przyglądał się John, szpieg amerykański. wych festiwali filmowych. W 1996 roku krót- nie, dlaczego został aktorem, przyznaje się pokerze Zaorskiego w kilka minut stworzył Po chwili podskakując, przyłączył się do nowohucian. kometrażowy dokument Kary’ego Antholisa do młodzieńczej próżności z powodu suk- sugestywny portret działacza ligi futbolowej One Survivor Remembers (Zachowane wspo- cesów w konkursach recytatorskich, od któ- akceptującego z przymilnym uśmieszkiem mnienia), którego był współautorem zdjęć, rych przewróciło mu się w głowie (wywiad korupcyjne reguły gry. odczas tej sceny ktoś z tyłu widowni otrzymał nagrodę Emmy (on sam za zdjęcia Elżbiety Stępkowskiej dla tygodnika „Veto”, Wzorcowym przykładem wspomnianej na śmiał się przesadnie głośno. Okazało się, otrzymał nominację), a w następnym roku film nr 5 z 1986 roku), będzie potem na scenie czy wstępie powściągliwości w aktorstwie Marka Pże był to 18-letni uczeń liceum – Andrzej ten został uhonorowany Oscarem. ekranie błyszczeć i popisywać się. Na szczę- Bargiełowskiego, która wszakże nie zacierała Jeziorek. Byłem wówczas instruktorem tego No i dodać trzeba, że Andrzej był m.in. ście tak się nie stało – i to chyba nie tylko emocji jego bohatera, jest tym razem główna klubu, więc pokazałem mu kilka kamer. Spodo- dyrektorem ośrodka TVP w Krakowie, a ostat- za sprawą przestróg Holoubka, ale także po rola w Wieczorze u Abdona Agnieszki Hol- bała mu się stara niemiecka AK-16 z trzema nio dyrektorem Agencji Produkcji Filmowej prostu życiowej mądrości, której nabiera się land, filmie telewizyjnym według opowiada- obiektywami umocowanymi na obrotowej TVP w Warszawie. Niejednokrotnie była to z wiekiem. nia Jarosława Iwaszkiewicza. Twarz artysty tarczy. No i tak się zaczęło... Andrzej często praca niewdzięczna, wywołująca stresy i kon- „Marka nazywano też »Dziadkiem«. Zawsze kongenialnie zarazem maskowała i wyra- bywał w klubie, zrealizował trzy filmy ama- flikty z pracownikami, których na zlecenie wyglądał poważniej niż na swoje lata, a przede żała uczucia samotnego mężczyzny skie- torskie, zaczął współpracę z Telewizją Kraków „góry” trzeba było zwalniać. wszystkim był, jak to dziadkowie w rodzinach, rowane ku pięknej damie, własnej służącej i marzył... Marzył o szkole filmowej. Spotkaliśmy się dwa dni przed pójściem człowiekiem dojrzałym wewnętrznie, na doda- i młodemu chłopcu. Z wywiadu Ryszarda Jasińskiego (Polskie Andrzeja do szpitala. Przyszedł wesoły, świet-

tek oczytanym, często chodzącym do teatru Fot. Piotr Fotek/Reporter „Obejrzałem ten film i zdecydowałem się Radio PiK): nie wyglądał, nic nie wskazywało na to, że jest jako widz” – mówi reżyser Janusz Zaorski. obsadzić Marka w roli prokuratora Bieleckiego – Urodziłeś się... chory. Razem z krakowskim reżyserem Jerzym Marek Bargiełowski urodził się 11 wrze- filmowy, nie mówiąc o licznych występach w Pokoju z widokiem na morze, bo zobaczy- – W Krakowie, przy ulicy św. Sebastiana 4, Kowynią rozmawialiśmy o Walnym Zjeździe śnia 1942 roku w Starachowicach. Ukończył w serialach – i to tak popularnych, jak Naj- łem w nim aktora, który nie szarżując, wydo- w domu moich dziadków. Po roku rodzice Stowarzyszenia Filmowców Polskich, a także Studium Nauczycielskie (kierunek: poloni- dłuższa wojna nowoczesnej Europy, Zmien- będzie niejednoznaczność tej postaci, co też przenieśli się do Nowej Huty. We wczesnej o konstrukcji helikoptera TVN „Błękitny 24”, styka) i studia na Wydziale Aktorskim Pań- nicy, Królewskie sny, Pierwsza miłość, Na się stało” – mówi Zaorski. młodości próbowano uczyć mnie gry na for- którym przez kilka lat się opiekował. Andrzej stwowej Wyższej Szkoły Teatralnej w Warsza- dobre i na złe, Czas honoru – w Teatrze Tele- To bodaj najwybitniejsza filmowa kreacja tepianie. Pani nauczycielka trzciną uderzała był pełen optymizmu. Chciał robić następne

wie (1967). W tym samym roku zadebiutował wizji czy w dubbingu. Bargiełowskiego, stworzona lekko, mimo iż mnie po rękach, a ja w rewanżu spuściłem jej na Wierzejski/Fotonova Fot. Tomasz filmy i mniej się stresować. Mówił też pięknie na scenie rolą Pyladesa w „Ifigenii w Taury- Kino upomniało się o Bargiełowskiego Bielecki jest PRL-owskim funkcjonariuszem palce fortepianową klapę. I to był koniec nauki. o swojej ukochanej córce Natalii. W kilka dni dzie” Goethego, w reżyserii Romana Kor- wcześniej niż teatr, bo już w 1966 roku, jeszcze kierującym stresującą akcją ratunkową. – Szkoła średnia? dziłem warsztaty scenariuszowe w ramach później (10 kwietnia) zasnął w szpitalu i już dzińskiego, w Teatrze im. Wilama Horzycy na studiach, zadebiutował przed kamerą rólką Marek Bargiełowski aktywnie działał na – Zaczynałem w XII Liceum Ogólnokształ- podyplomowego Studium Literacko-Arty- się nie obudził. Miał 63 lata. w Toruniu. Grał w Teatrze im. Stefana Jara- w Małżeństwie z rozsądku Stanisława Barei – rzecz środowiska aktorskiego, m.in. przewod- cącym im. Bolesława Bieruta w Nowej Hucie. stycznego. Dla uatrakcyjnienia zajęć zapro- Wspomnienie Natalii Jeziorek, które prze- cza w Łodzi oraz w teatrach warszawskich: reżysera, z którym pracował potem w Co mi nicząc Związkowi Zawodowemu Aktorów Pol- W marcu 1968 roku zostałem złapany podczas siłem Andrzeja. Ze studentami nawiązał zna- czytano podczas ceremonii pogrzebowej: „Tata Dramatycznym (w jego najlepszych latach, zrobisz, jak mnie złapiesz oraz Zmiennikach. skich (2006-2009). I tę, i artystyczną działal- manifestacji przez milicję i wyrzucono mnie ze komity kontakt. Nie sądziłem, że jest takim mówił o mnie: moja córuś. W tych dwóch sło- 1974-1984, za dyrekcji Holoubka), Powszech- Na dużym ekranie wystąpił bez mała ność aktora (za obie został odznaczony Złotym szkoły. W sumie naukę odbywałem w sześciu dobrym pedagogiem. No, i okazało się, że wach zawierała się cała miłość tego świata. nym (1984-1989), Współczesnym (1989-2006) trzydzieści razy, co więcej m.in. u Waleriana Krzyżem Zasługi oraz Srebrnym Medalem liceach. Na studia w łódzkiej Szkole Filmowej zajęcia, które miały trwać dwie godziny były Tato kochał kino, telewizję, dobre wino, samo- i ponownie w Dramatycznym (2006-2008). Borowczyka (Dzieje grzechu), Wojciecha Zasłużony Kulturze – Gloria Artis) ograni- dostałem się za trzecim razem. To i dobrze, dla studentów za krótkie. Przeszliśmy więc do loty i golfa, ale najbardziej na świecie kochał Scena dostarczyła Bargiełowskiemu naj- Jerzego Hasa (Nieciekawa historia), Tade- czyła w ostatnich latach poważna choroba. bo miałem okazję uczyć się pod okiem takich pobliskiej kawiarni i do północy rozmawiali- życie. I mamę, i mnie. I chociaż nieraz słyszałam większych satysfakcji zawodowych (m.in. usza Konwickiego (Dolina Issy), Janusza Był mężem aktorki Marii Chwalibóg i bratem mistrzów sztuki operatorskiej, jak: Witold śmy o twórczości filmowej. wypowiadane z przekąsem pod moim adresem dwie prestiżowe nagrody za role Hamleta Majewskiego (C.K. Dezerterzy), Jana Ryb- reżysera Daniela Bargiełowskiego. Zmarł 23 Sobociński i Jerzy Wójcik. Wiele fajnych chwil spędziłem z Andrzejem słowa »charakterek tatusia«, ja z tego charak- w Teatrze im. Horzycy i Teatrze im. Jaracza). kowskiego (Gniazdo), Andrzeja Wajdy (Kor- marca w Skolimowie. Spoczął w rodzinnych W Instytucie Filologii Polskiej Uniwersy- przy montażu jego autorskiego filmuBiologia terku zawsze byłam dumna. Jestem do niego Niemniej miał on również spory dorobek czak). Tyle że były to w większości role dru- Starachowicach. tetu Jagiellońskiego przez kilka lat prowa- przetrwania. A trzeba wiedzieć, że on zawsze podobna, zawsze byliśmy ze sobą blisko”.

80 MAGAZYN FILMOWY nr 57/maj 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 57/maj 2016 81 In memoriam In memoriam VARIA

7 kwietnia zmarł Jacek Gawryszczak Nabór na 40. MFF sztuką, miejscem spotkania Wojaczek. Reszta krwi 1945- Jan Rutkiewicz (55 l.), kierownik Mostra w São Paulo i dialogu”. Więcej informacji -1971, prod. Telewizja Polska produkcji związany można znaleźć na stronie: S.A. Oddział w Katowicach, z łódzką firmą pro- Do 2 lipca można zgłaszać www.alekino.com. reż. Dagmara Drzazga (film ducencką Opus filmy fabularne, dokumen- dokumentalny). Pakiet talne i animowane do sekcji: medialny wraz z wykazem – człowiek kina, Film. Był absolwen- New Filmmakers Competi- wszystkich złożonych wnio- tem Uniwersytetu tion (dla pierwszych i drugich Arkadiusz Jakubik sków o dofinansowanie jest Łódzkiego (Wydział filmów) oraz International laureatem nagrody za dostępny w dziale Media na dubbing dusza człowiek Ekonomiczno-So- Perspective na 40. Międzyna- stronie: www.silesiafilm.com. cjologiczny), Szkoły rodowym Festiwalu Filmo- Na 6. Festiwalu Filmów Filmowej w Łodzi wym Mostra w São Paulo, Animowanych Animocje Andrzej Bukowiecki (Wyższe Studium który odbędzie się w dniach w Bydgoszczy (18-24 kwiet- 20 października – 2 listo- nia) Arkadiusz Jakubik został Nowe towarzystwo Zawodowe Organiza- w historii kina polskiego zapewnił sobie jako pada. Warto przypomnieć, uhonorowany nagrodą za filmoznawczo- Reżyser, scenarzysta, aktor, kostiumograf, pedagog, jeden z najlepszych militarystów, obok Jerzego cji Produkcji Filmowej że w zeszłym roku polski film dubbing w filmach animowa- -medioznawcze przede wszystkim zaś wybitny specjalista od militariów. Szeskiego i Andrzeja Szenajcha. Zajmując się i Telewizyjnej) oraz Jacka Lusińskiego Carte nych. W poprzednich latach Polskie Towarzystwo Badań militariami lub samymi mundurami, bądź kon- Podyplomowego Pol- Blanche pokazywany był tę nagrodę otrzymali: Joanna nad Filmem i Mediami A do tego erudyta, poliglota, podróżnik, niezrównany sultując filmy od strony historyczno-wojsko- sko-Francuskiego Stu- w konkursie dla pierwszych Jabłczyńska oraz Jarosław (PTBFM) ma spajać środo- gawędziarz z wielkim poczuciem humoru. To wszystko wej, pracował z Andrzejem Wajdą m.in. przy dium Zarządzania na i drugich filmów, gdzie otrzy- Boberek. Tegoroczny laureat wiska naukowców i badaczy rozgrywającej się na Wileńszczyźnie Kronice Wydziale Zarządzania mał wyróżnienie specjalne ceniony jest oczywiście nie zajmujących się kulturą łączył w sobie Jan Rutkiewicz. wypadków miłosnych i Korczaku, z Krzyszto- jury. Wśród pozostałych tylko jako aktor dubbingowy, audiowizualną. To jeden Uniwersytetu Łódz- fem Zanussim (Gdzieśkolwiek jest, jeśliś jest), polskich obrazów prezento- ale też świetny odtwórca ról z najważniejszych celów z Agnieszką Holland (Europa, Europa), z Jac- kiego i Uniwersytecie wanych w zeszłym roku w São w filmach m.in. Wojciecha nowego stowarzyszenia, erzy Kawalerowicz go uwielbiał. „Opo- kiem Bromskim (Kuchnia polska), z Filipem Lyon III. Pracę w kine- Paulo znalazły się m.in.: Moje Smarzowskiego. Znany jest skupiającego pracowników wiadaj Janek” – prosił często na pla- Bajonem (Przedwiośnie), z Feliksem Falkiem matografii rozpoczął córki krowy Kingi Dębskiej, również ze swojego muzycz- naukowych, archiwistów Jnie Jeńca Europy. I Janek opowiadał. (Joanna). pod koniec lat 80., Intruz Magnusa von Horna, nego wcielenia w grupie Dr i publicystów, niezależnie od O Napoleonie i jego epoce, której był znawcą. „Dla ojca mundur nie był tylko kostiu- współpracując w pio- Body/Ciało Małgorzaty Szu- Misio. stopnia naukowego i spe- O swoim dzieciństwie. mem czy rekwizytem. Wiedząc o mundurach nie produkcyjnym. mowskiej, Bogowie Łukasza cjalizacji. W czerwcu 2013 Jan Rutkiewicz urodził się w Wilnie 25 listo- wszystko, uczył aktorów, jak mają je nosić. Był Palkowskiego, Obywatel roku, z inicjatywy profesora Jako samodzielny pada 1931 roku. Jako dziecko był świadkiem skrupulatny, nie odpuszczał źle przyszytego Jerzego Stuhra, Mur Dariusza Andrzeja Gwoździa oraz aresztowania przez NKWD swego ojca – adwo- guzika, gdy mundur miał wyglądać paradnie, kierownik produk- Glazera oraz koprodukcje: Cza- Dofinansowania zespołu śląskich filmo- kata, którego więcej nie zobaczył – i dowiedział ale był też elastyczny: bitwa to nie parada, cji zadebiutował rodziejska Góra Ancy Damian Śląskiego Funduszu znawców i medioznawców, się o zamordowaniu stryja w Katyniu. Ojciec więc w scenach batalistycznych zabrudzał, w 2002 roku w słyn- i Pod elektrycznymi chmurami Filmowego w Kamieniu Śląskim odbył zmarł w Uzbekistanie. patynował mundury, słowem dbał o realizm. nym debiucie Piotra Aleksieja Germana jr. W 2016 roku Instytucja się I Zjazd Filmoznawców „Mój tata, mimo krzywd, jakich zaznał od A że pochodził z dobrego domu, na planie Trzaskalskiego Edi. Filmowa „Silesia Film” i Medioznawców. Tam Sowietów, prowadzał mnie w Łodzi na znaj- konsultował także cywilne obyczaje” – mówi Kierował produkcją 14 zaprosi do negocjacji umów pojawił się pomysł powo- dujący się w pobliżu Wytwórni Filmów Fabu- Magdalena Rutkiewicz-Luterek. koprodukcyjnych pięciu łania do życia Polskiego filmów, w tym takich larnych cmentarz żołnierzy radzieckich, gdzie Pana Jana ubóstwiali studenci łódzkiej Festiwal Ale Kino! producentów – dwóch filmów Towarzystwa Badań nad zapalaliśmy im światełko. Doceniał to, że Szkoły Filmowej, gdzie wykładał, będąc też tytułów, jak: Z odzysku czeka na filmy fabularnych oraz trzech Filmem i Mediami. Ostatecz- przelewali krew na wojnie i miał nadzieję, że kolejno prodziekanem Wydziału Reżyserii Sławomira Fabickiego, Rozpoczęła się selekcja do dokumentów. O dofinanso- nie nowe stowarzyszenie może ktoś w Uzbekistanie zaświeci lampkę i prorektorem ds. współpracy z zagranicą. Był Zero Pawła Borow- konkursu 34. Międzynarodo- wanie starały się 22 filmy ruszyło w maju 2015. Na na grobie jego ojca” – mówi córka Jana Rut- ich przyjacielem. Nigdy nie odwracał się na skiego, Cudowne lato wego Festiwalu Filmów Mło- (zgłoszono 24 projekty, ale długiej już liście członków kiewicza, kostiumograf Magdalena Rutkie- pięcie, gdy go o coś pytali, tylko przystanął, Ryszarda Brylskiego, dego Widza Ale Kino!, który dwa z nich zostały odrzucone Towarzystwa są nazwiska wicz-Luterek. Fot. Archiwum rodzinne wysłuchał, pomógł. Wiedzą dzielił się także ze Wymyk Grzegorza odbędzie się w dniach 27 ze względu na uchybienia znanych naukowców, ale Jan doczekał końca wojny z matką i dwoma słuchaczami Université Paris VIII w Saint-De- listopada – 4 grudnia. Termin formalne) – 12 dokumentów, także wielu dobrze znanych Zglińskiego, Obywa- braćmi w folwarku Nowoszyńce na Wileńsz- U różnych reżyserów zagrał kilkadziesiąt ról nis oraz liceum im. Camille Vernet w Valence. zgłaszania filmów krótko- 11 fabuł i jedna animacja. w środowisku pracowników czyźnie, w majątku swojej babci. Trafił potem epizodycznych, często wcielając się w Rosjan, Należał do Stowarzyszenia Filmowców Pol- tel Jerzego Stuhra i pełnometrażowych upłynie Tytuły, które wskazano do instytucji z branży filmowej. na ziemie zachodnie, odgruzowywał Wro- gdyż płynnie mówił ich językiem. Biegle znał skich, zasiadał w Polskiej Akademii Filmowej. czy Obietnica Anny 31 lipca. Można zgłaszać dofinansowania to: Jestem Prezesem nowej organizacji cław i na tamtejszym uniwersytecie ukoń- też angielski, francuski i litewski. Jan Rutkiewicz – człowiek kina i dusza czło- Kazejak. Ostatnim zarówno filmy aktorskie, jak mordercą, prod. Re Studio został profesor Uniwersytetu czył rusycystykę. Filmy kinowe Rutkiewicza: komedie Jadą wiek, wspaniały kompan – w ostatnich latach jego tytułem, przy któ- i animowane. Organizatorzy Renata Czarnkowska-Listoś, Kazimierza Wielkiego w Byd- Starszy brat, wiedząc, jak wspaniale Jan goście jadą… i Kochajmy Syrenki, nowela Julia życia wiele podróżował z córką Magdaleną rym pracował również festiwalu, oprócz konkursu, reż. Maciej Pieprzyca (film goszczy – Piotr Zwierzchow- od dzieciństwa rysował (głównie różne woj- w Weekendach oraz komediodramat Zako- po świecie, odwiedzając wiernych przyjaciół. jako producent, stał jak zawsze, przygotują różne fabularny); Ja teraz kłamię, ski, a wiceprezesami – prof. ska, które przechodziły przez Wileńszczyznę), chani są między nami nabierają z upływem Zmarł na zawał serca, 16 kwietnia, w wieku 84 tematyczne bloki progra- prod. Opus Film, reż. Paweł Andrzej Gwóźdź z Uniwersy- się film dokumentalny namówił go na studia artystyczne. Jan wybrał lat wartości jako świadectwo czasów, w któ- lat, na ulubionej działce w Wildze koło Gar- mowe oraz zaproszą gości Borowski (film fabularny); tetu Śląskiego w Katowicach reżyserię w łódzkiej Szkole Filmowej. Dostał rych powstały, a były to lata 60. wolina. Odszedł tak, jak żył: w ruchu, podczas Pielgrzym. Jacek Gaw- z całego świata. Tradycyj- Gruba, prod. Profilm, reż. oraz prof. Krzysztof Loska się od razu, studiował z Romanem Polańskim, W następnej dekadzie Rutkiewicz nakręcił nordic walking z córką i zięciem. Pozostawił po ryszczak był człon- nie, w jury zasiądą dorośli Maria Zmarz-Koczanowicz z Uniwersytetu Jagielloń- dyplom obronił w 1959 roku. Dwa lata wcze- ciekawe filmy telewizyjne, głównie dramaty sobie monografie wojsk litewskich i łotewskich kiem Polskiej Akade- profesjonaliści, ale też dzieci (film dokumentalny); Opera skiego. Celem Towarzystwa śniej debiutował jako aktor w etiudzie Polań- okupacyjne (Egzekucja w ZOO, Tate, Pogrzeb oraz Korpusu Ochrony Pogranicza, liczne arty- mii Filmowej. i młodzież. Jak piszą twórcy o Polsce, prod. Kijora Anna jest prowadzenie i wspieranie skiego Rozbijemy zabawę… Na planie poznał lwa), by począwszy od kolejnego dziesięciole- kuły, które pisał do prasy historyczno-wojsko- imprezy: „Niezmiennie Gawlita, reż. Piotr Stasik badań nad wszelkimi – piękną Jagodę, swoją przyszłą żonę, która cia poświęcić się pracy nad kostiumami filmowej w Polsce i w wielu krajach Europy, a także oprac. J.M. wierzymy w kino, które jest (film dokumentalny); Rafał historycznymi i współcze- partnerowała mu w tym filmie. wymi, a zwłaszcza militariami. Trwałe miejsce pamiętniki „Dla córki Magdy”.

82 MAGAZYN FILMOWY nr 57/maj 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 57/maj 2016 83 VARIA

kie formy, przeznaczone m.in. na Facebooka czy YouTube’a. Pod koniec ubiegłego roku wpro- wadziła na rynek innowacyjny format WideoNews, w marcu tego roku wystartował „Haps” – nowy program kulinarny. Agora pracuje również nad kolejnymi formatami.

Dorota Segda rektorem PWST w Krakowie Wybitna aktorka została wybrana 11 kwietnia przez Uczelniane Kolegium Elektorów rektorem PWST na kadencję 2016-2020. Nowa rektor jest aktorką Narodowego Starego Teatru w Krakowie i Teatru Narodowego w Warszawie, wykładowczynią krakowskiej PWST. Od roku 2012 pełniła Dorota Segda

Fot. Opaliński Krzysztof funkcję prorektor uczelni. W dotychczasowym dorobku snymi – formami filmu, kina, Powstała w 1925 roku, dziś za zamkniętymi drzwiami”, Dorota Segda ma ponad 50 mediów, sztuk oraz widowisk zrzesza 48 narodowych sekcji „Batman”. Jest współautorką ról na scenie teatralnej i 40 audiowizualnych, a także pro- i przyznaje swoje prestiżowe książek: „Gwiazdy w zbliżeniu. w Teatrze Telewizji. Jest także wadzenie działalności eduka- nagrody na 78 festiwalach Portrety aktorów i reżyserów cenioną aktorką filmową. cyjnej, wreszcie stymulowanie filmowych. Przewodniczącą polskich” (razem z Januszem Na koncie ma wiele nagród współpracy i dyskusji nauko- jest Alin Tasciyan z Turcji, R. Kowalczykiem i Bożeną festiwalowych, jest również wej, również międzynarodowej, drugą wiceprzewodniczącą Janicką), „Zespół Tor” (razem laureatką Nagrody Miasta między badaczami z różnych Isabelle Danel z Francji. Funkcję z Zofią Turowską), a ostatnio Krakowa, a w zeszłym roku ośrodków naukowych. Obecnie, sekretarza generalnego już od autorką dwóch imponujących została odznaczona Srebrnym przygotowywany jest II Zjazd blisko 30 lat pełni Klaus Eder tomów (w planach jest jeszcze Medalem Zasłużony Kulturze – Filmoznawców i Medioznaw- z Niemiec, zaś jego zastępcą trzeci) o najważniejszych Gloria Artis. Prorektorem PWST ców „Dyskursy widzialności” jest Georgy Karpati z Węgier. polskich reżyserach filmowych: w Krakowie na bieżącą kadencję w grudniu 2016 roku w Kra- Barbara Hollender — krytyk „Od Wajdy do Komasy” oraz została dr hab. Beata Guczalska, kowie. Wszelkie informacje filmowy, przewodnicząca Koła „Od Kutza do Czekaja”. a prorektorem do spraw Filii o planowanym Zjeździe Piśmiennictwa SFP (polskiej PWST we Wrocławiu – dr hab. i o warunkach aplikowania do sekcji FIPRESCI), członek Elżbieta Czaplińska-Mrozek. Towarzystwa można znaleźć na Europejskiej Akademii Filmo- stronie: www.ptbfm.org. wej, od 1992 roku jest związana Zamknięcie serwisu z dziennikiem „Rzeczpospolita”, Kinoplex.pl dla którego relacjonuje m.in. Kinoplex.pl – serwis z filmami Zgłoś film na festiwale w Cannes, Berlinie, dostępnymi na VoD, który Camerimage Barbara Hollender Wenecji, Karlowych Warach czy powstał w 2011 roku, został 24. Międzynarodowy Festiwal wiceprzewodniczącą Gdyni. Jest autorką recenzji, zamknięty pod koniec kwiet- Sztuki Autorów Zdjęć Filmo- FIPRESCI esejów i wywiadów z najwy- nia tego roku. Maciej Wicha, wych Camerimage czeka za Podczas zakończonego, bitniejszymi twórcami filmo- zastępca dyrektora segmentu zgłoszenia filmów. Oprócz licz- 4 kwietnia we włoskim Bari, wymi. W latach 2000-2005 internetowego w Agorze, powie- nych sekcji pozakonkursowych, zjazdu Międzynarodowej była polską korespondentką dział w rozmowie z portalem jak co roku w skład oficjalnego Federacji Krytyków Filmowych „Variety”, przygotowywała Wirtualnemedia.pl, że projekt programu Camerimage wejdą FIPRESCI, Barbara Hollender, szkice o polskim kinie w prze- ten nie uzyskał zadowalającej Konkursy: Główny (filmy dziennikarka „Rzeczpospolitej”, wodniku „International Film skali zarówno pod względem fabularne), Etiud Studenckich została wybrana wiceprze- Guide” wydawanym przez oglądalności, jak i od strony (etiudy fabularne), Filmów wodniczącą tej organizacji. brytyjskie wydawnictwo Wal- finansowej. Dlatego postano- Polskich (filmy fabularne), FIPRESCI to najpoważniejsza lflower Press. Przetłumaczyła wiono go zamknąć. Agora likwi- Krótkometrażowych Filmów organizacja zrzeszająca kryty- z języka angielskiego kilka dując swój serwis VoD, będzie Dokumentalnych – czas trwa- ków filmowych z całego świata. powieści, m.in. „Waszyngton teraz produkowała głównie krót- nia do 40 minut, Pełnometra-

84 MAGAZYN FILMOWY nr 57/maj 2016 VARIA

żowych Filmów Dokumental- cyjnych”) decyzją Komitetu Filmowej Leszek Kopeć (który początku powstania tej idei, nych – czas trwania powyżej 40 przyznano finansowe wsparcie jest również dyrektorem jest Marian Suchanecki. Na minut, Wideoklipów, Debiutów 36 tytułom, dystrybuowanym Festiwalu Filmowego w Gdyni) wszystkich etapach realizacji Reżyserskich (filmy fabularne), przed 30 grudnia 2015, na oraz prezydent Gdyni Wojciech filmu uczestnikom pomagają Debiutów Operatorskich (filmy łączną kwotę 211 050 euro. Szczurek. „To nasz drugi rocz- reżyserzy i operatorzy. Każdej fabularne), First Look – Kon- nik i drugi taki pokaz w kinie grupie przydziela się opiekuna kurs Pilotów Seriali (piloty Kultura” – komentował spo- artystycznego. Dotychczas roli lub pierwsze odcinki seriali). tkanie Leszek Kopeć. – „W tak tej podjęli się m.in. Tomasz Terminy zgłoszeń, w zależności Cztery dyplomy krótkim czasie filmy naszych Dettloff, Stanisław Jędryka, od poszczególnych kompetycji, z Gdyńskiej Szkoły absolwentów zdobyły już 40 Jacek Filipiak, Mikołaj Harem- miną 30 czerwca, 31 lipca, 15 Filmowej w Warszawie nagród na międzynarodowych ski, Katarzyna Kasica, Krystyna sierpnia lub 31 sierpnia. Szcze- Cztery debiuty reżyserskie festiwalach, więc mamy się Krupska-Wysocka, Stanisław gółowe informacje dostępne są Gdyńskiej Szkoły Filmowej z czego cieszyć”. W dyskusji Lenartowicz, Dorota Latour, na stronie: www.camerimage. pl. Tegoroczna, 24. edycja Camerimage odbędzie się w Bydgoszczy w dniach 12-19 listopada.

Polacy ze wsparciem Eurimages W dniach 8-11 marca w Tiranie odbyło się 142. zgromadzenie Zarządu Funduszu Rady Europy Eurimages, podczas którego zapadła decyzja o finansowym wsparciu 16 koprodukcji filmów pełnometrażowych, w tym 13 fabularnych oraz trzech dokumentalnych na łączną kwotę w wysokości 4 485 494 euro. Wśród wybranych projektów znalazły się dwa tytuły będące koprodukcjami Karolina Zaleszczuk, z polskim udziałem: The Prince Miłosz Sakowski i Emilia Zielonka and the Dybbuk (Książę i Dybuk, Fot. Borys Skrzyński/SFP reż. Piotr Rosołowski, Elwira Niewiera) i Foam at the Mouth zaprezentowano 31 marca na przed seansem wzięli udział: Jerzy Moszkowicz, Michał (Ar putam uz lupam, reż. Janis specjalnym pokazie w war- Emilia Zielonka, Karolina Rosa, Wiktor Skrzynecki. Nords). Podczas zgromadzenia szawskim kinie Kultura. Na Zaleszczuk i Miłosz Sakowski. Obecnie trwa pierwszy etap zapadła również jednogło- projekcję złożyły się tytuły: scenariuszowy 22. edycji pro- śna decyzja o przedłużeniu Czułość Emilii Zielonki, jektu. Pod opieką reżyserów: o kolejne cztery lata kadencji W narożniku Macieja Bartosza Mikołaja Haremskiego, Jacka Roberta Olli, dyrektora zarzą- Kruka, Kroki Karoliny Zalesz- 22. edycja Wielkiej Filipiaka, Macieja Sterło-Or- dzającego Eurimages. Fun- czuk i Dzień babci Miłosza Przygody z Filmem lickiego, Igora Mołodeckiego dusz Rady Europy Eurimages Sakowskiego. Na widowni W Poznaniu, już po raz 22., prace nad filmem rozpoczęły powstał w 1988 roku, wspiera zasiedli m.in. Magdalena ruszyła Wielka Przygoda 4 grupy filmowe z Poznania. koprodukcję, dystrybucję oraz Sroka, dyrektor Polskiego z Filmem – całoroczny projekt Założeniem warsztatów rozpowszechnianie europej- Instytutu Sztuki Filmowej, realizowany przez Centrum jest aktywne uczestnictwo skich utworów audiowizual- Włodzimierz Niderhaus, dyrek- Sztuki Dziecka (organizatora uczniów we wszystkich nych. Polska jest członkiem tor Wytwórni Filmów Doku- m.in. Międzynarodowego etapach powstawania filmu, Eurimages od 1991. Do tej pory mentalnych i Fabularnych, Festiwalu Filmów Młodego od pomysłu do realizacji, od Fundusz udzielił wsparcia 1742 Michał Oleszczyk, dyrektor Widza Ale Kino!). To eduka- scenariusza poprzez plan fil- europejskim koprodukcjom na artystyczny Festiwalu Filmo- cyjno-artystyczny cykl zajęć mowy do montażu. Uczestnicy łączną kwotę w wysokości 523 wego w Gdyni oraz reżyserzy: warsztatowych (10 spotkań wybierają temat filmu, piszą mln euro. Dodatkowo w ramach Robert Gliński, Paweł Łoziński w ciągu roku) dotyczących scenariusz, rozdzielają między programu wspierającego i Sławomir Fabicki. Młodych realizacji filmu. Projekt pro- siebie niezbędne do powstania dystrybucję („Wsparcie działań reżyserów zapowiedzieli: wadzony jest od 1994 roku, filmu funkcje. Rolą opiekuna marketingowych i promo- dyrektor Gdyńskiej Szkoły a jego koordynatorem, od artystycznego jest przekazanie

86 MAGAZYN FILMOWY nr 57/maj 2016 VARIA

wiedzy i umiejętności niezbęd- les Peter Jäger. Organizatorem nych do realizacji pomysłu. Doc Lab Poland jest Fundacja Uczestnikom nie narzuca się Filmowa im. Władysława ograniczeń tematycznych ani Ślesickiego, a partnerem stra- dotyczących formy czy też tegicznym Krakowski Festiwal gatunku filmu. Od wielu już lat, Filmowy. Program wspiera DOK kolejne edycje projektu Wielkiej Leipzig – najważniejszy nie- Przygody z Filmem kończą się miecki festiwal filmów doku- premierową, profesjonalną mentalnych, EDN – European projekcją kinową podczas Documentary Network oraz Międzynarodowego Festiwalu IDF – Institute of Documentary Filmów Młodego Widza Ale Film. Prezentacja Docs To Go! Kino! w Poznaniu. Wybrane jest organizowana od 2012 roku obrazy wraz ze scenariuszami przez Polski Instytut Sztuki lekcyjnymi są dostępne dla Filmowej i Krakowską Fun- zainteresowanych i nauczycieli dację Filmową, a od 2015 we na portalu edukacyjnym www. współpracy z Doc Lab Poland. filmowalekcja.pl – międzynaro- Szczegółowe informacje na dowym projekcie promującym temat programu są dostępne kinematografię w szkołach. na: www.doclab.pl. Program Zobaczyć je można także na jest dofinansowany przez internetowej stronie Cen- Culture.pl oraz Polski Instytut Łukasz Targosz

trum Sztuki Dziecka i portalu Fot. Wadach Barbara Sztuki Filmowej. Partnerami- społecznościowym YouTube. -współorganizatorami są: HBO Wielka Przygoda z Filmem jest elektronicznej i współcze- Docs To Start! (w fazie roz- Europe, Creative Europe Desk realizowana pod honorowym snej, którzy stworzyli swój woju) oraz Docs To Go! (w fazie Polska, Mazowiecki Instytut patronatem i przy wsparciu indywidualny język, zacierając montażu). Ważnym wydarze- Kultury, Mazovia-Warsaw Film finansowym Stowarzyszenia granicę pomiędzy klasycznym niem będzie międzynarodowy Commission, Krakowskie Biuro Filmowców Polskich. symfonicznym soundtrackiem, market koprodukcyjny, na który Festiwalowe, Krakow Film inżynierią dźwięku, elektroniką, przyjedzie, oprócz producentów Commission, Kancelaria Prawna ambientem i pop electric. To już polskich, około dwudziestu MKZ Partnerzy i Kancelaria drugi raz, kiedy muzyka Łuka- producentów zagranicznych Radców Prawnych Balewski Łukasz Targosz sza Targosza grana będzie na zainteresowanych współpracą Gryziak Słoma; a partnerami: wśród największych żywo podczas FMF. W zeszłym z naszym krajem. Uczestnicy Film Commission Poland kompozytorów roku podczas „TV Series Doc Lab Poland wezmą udział i Krajowa Izba Producentów filmowych świata Gala” zabrzmiała jego suita w indywidualnych spotkaniach Audiowizualnych. Podczas tegorocznej edycji z serialu Wataha. Tym razem z europejskimi ekspertami Festiwalu Muzyki Filmowej festiwalowa widownia usłyszy branży filmowej, agentami w Krakowie (24-30 maja) jed- jego premierową prezentację sprzedaży, selekcjonerami nym z wydarzeń będzie koncert kultowej ścieżki do najnow- festiwalowymi i przedstawicie- Kameralne Lato czeka „Drone Sounds” (27 maja) szej produkcji serialowej HBO lami telewizji. Konsultantami na filmy z udziałem czterech kompo- Poland Pakt. Doc Lab Poland są: szefowa Rozpoczął się nabór do trzech zytorów: Josepha Trapanesego festiwalu DOK Leipzig Leena kompetycji odbywających się (m.in. Tron: Legacy, Niepamięć), Pasanen, szef European w ramach 9. Ogólnopolskich Jóhanna Jóhannssona (m.in. Documentary Network Paul Spotkań Filmowych Kameralne Teoria wszystkiego, Sicario, Doc Lab Poland Pauwels, dyrektor programowy Lato w Radomiu: do Kon- Labirynt), Cliffa Martineza w Krakowie EDN Mikael Obstrup, selekcjo- kursu Głównego (o Nagrodę (m.in. Solaris, Drive, Tylko Bóg Druga sesja największego nerka IDFA Rada Šešić, szefowa Główną – Złotego Łucznika), wybacza) i Łukasza Targosza w Polsce programu dla profe- sekcji industry festiwalu Hot Konkursu Filmów Niezależnych (m.in. Kamienie na szaniec, sjonalnych dokumentalistów Docs Elizabeth Radshaw oraz i do Konkursu Filmów Odrzu- Pitbull. Nowe porządki, Planeta Doc Lab Poland 2016 odbędzie wieloletni szef Autlook Filmsa- towych HYDE PARK. Szczegó- Singli). To wielkie wyróżnienie się podczas 56. Krakowskiego dla polskiego kompozytora, Festiwalu Filmowego (29 którego muzyka zabrzmi obok maja – 5 czerwca). Celem partytur tak uznanych świato- wydarzenia jest pomoc przy wych twórców. Organizatorzy nawiązaniu koprodukcji oraz zaprosili do udziału w tym wsparcie dystrybucji i szans koncercie dwóch Amerykanów, festiwalowych realizowanych Islandczyka (Jóhannsson) filmów. 2 i 3 czerwca doku- oraz Polaka jako artystów mentaliści zaprezentują swoje tworzących na styku muzyki projekty w czasie pitchingu

88 MAGAZYN FILMOWY nr 57/maj 2016 VARIA

łowe informacje i formularze pl. Tegoroczna edycja festiwalu zgłoszeniowe dostępne są na w Gdyni odbędzie się w dniach stronie: www.kameralnelato.pl. 19-24 września. Kalendarz imprez – maj 2016 Tegoroczna edycja radomskiego festiwalu odbędzie się w dniach 3-9 lipca. Mariusz Grzegorzek 4. Ogólnopolski Festiwal Polskiej Animacji O!PLA ponownie rektorem 69 miejscowości w całej Polsce, Szkoły Filmowej w Łodzi 21 marca – 15 maja Zespół Selekcyjny 41. Wybory na stanowisko rek- www.polskaanimacja.pl Festiwalu Filmowego tora Szkoły Filmowej w Łodzi w Gdyni w kadencji 2016-2010 odbyły się 18. Przegląd Filmowy Kino na Granicy Rada Programowa 41. Festi- 14 kwietnia. Uprawnionych do Cieszyn, Czeski Cieszyn, 28 kwietnia – 3 maja walu Filmowego w Gdyni głosowania było 35 osób. Gło- www.kinonagranicy.pl wyłoniła skład Zespołu sowało 33 elektorów, wszyscy Selekcyjnego, do którego oddali ważne głosy. Rektor-elekt 13. Festiwal Filmów – Spotkań Niezwykłych wybrano: Witolda Adamka, uzyskał poparcie 27 elektorów. Sandomierz, 29 kwietnia – 3 maja Kingę Dębską, Jerzego Kapu- Był jedynym kandydatem do ścińskiego, Katarzynę Klimkie- tej funkcji. Prof. dr hab. Mariusz www.festiwalniezwykly.pl wicz i Andrzeja Wojciechow- Grzegorzek stanowisko rektora skiego. Zespół ten obraduje objął w 2012 roku. Jest absol- 9. Międzynarodowy Festiwal samodzielnie i przedstawia wentem i wykładowcą Wydziału Kina Niezależnego Netia Off Camera listę maksymalnie 20 tytułów Reżyserii Filmowej i Telewizyj- Kraków, 29 kwietnia – 8 maja rekomendowanych przez siebie nej Szkoły Filmowej w Łodzi. www.offcamera.pl do Konkursu Głównego. Jest to Jest reżyserem filmowym oraz tak zwana Pula Zespołu Selek- teatralnym, scenarzystą, sce- 13. Nyski Festiwal Filmowy cyjnego. Dyrektor artystyczny nografem, grafikiem, współ- 10 miast na styku trzech państw: festiwalu (obecnie Michał właścicielem firmy produkcyjnej Polski, Czech i Niemiec, 10-15 maja Oleszczyk) proponuje pięć Krakatau. Zrealizowane przez tytułów (tzw. Pula Dyrektora Mariusza Grzegorzka, jeszcze www.neissefilmfestival.de Artystycznego). Pule Zespołu w czasach studiów na łódzkiej oraz Dyrektora Artystycznego uczelni, etiudy Krakatau i Robak 13. Millenium Docs Against Gravity Film Festival są następnie przedkładane zdobyły uznanie, zdobywając Warszawa, Wrocław, Bydgoszcz, Komitetowi Organizacyjnemu główne nagrody na najważniej- Gdynia i 20 innych miast w Polsce, 13-25 maja festiwalu. Decyzję o wyborze szych festiwalach filmów krót- www.docsag.pl filmów do Konkursu Głównego kometrażowych. Zadebiutował podejmuje Komitet Organiza- w 1993 roku pełnometrażową 19. Festiwal Filmowy Cropp Kultowe cyjny. W posiedzeniu Komi- fabułą Rozmowa z człowiekiem Katowice, 18-22 maja tetu bierze udział dyrektor z szafy, która zakwalifikowała artystyczny i jeden wybrany się do Konkursu Głównego www.filmykultowe.pl członek Zespołu Selekcyj- Międzynarodowego Festiwalu nego. Zespół może również Filmowego w Wenecji, gdzie 12. Międzynarodowy Festiwal Filmowy przedstawić swoje propozycje zdobyła wyróżnienie za debiut. Żydowskie Motywy jurorów Konkursu Głównego, Jego kolejne obrazy to Królowa Warszawa, 18-22 maja które następnie będą rozpatry- aniołów i Jestem Twój. W 2015 www.jewishmotifs.org.pl wane przez Komitet Organi- roku razem ze studentami zacyjny. Dyrektor artystyczny Szkoły stworzył Śpiewający 9. Festiwal Filmów Polskich „Wisła” samodzielnie proponuje listę obrusik, niezwykły projekt Moskwa, 19-26 maja filmów do Konkursów: Inne filmowy, pierwszy pełnometra- www.festiwalwisła.pl Spojrzenie, Młodego Kina oraz żowy fabularny dyplom aktorski, Fabularnych Filmów Krótko- który na ubiegłorocznym, 40. 9. Festiwal Muzyki Filmowej metrażowych. Również i ten Festiwalu Filmowym w Gdyni wybór musi zostać zatwier- zdobył nagrodę Złotego Pazura Kraków, 24-30 maja dzony przez Komitet Organiza- w Konkursie Inne Spojrzenie. www.fmf.fm cyjny. Zgodnie ze zmienionym Jest członkiem Polskiej i Euro- paragrafem 8. regulaminu pejskiej Akademii Filmowej. 56. Krakowski Festiwal Filmowy FFG, w Konkursie Głównym Pełni też funkcję dyrektora Kraków, 29 maja – 5 czerwca nie może się znaleźć więcej artystycznego Studia Filmowego www.krakowfilmfestival.pl niż 16 tytułów. Szczegółowe „Indeks”. informacje można znaleźć na oprac. J.M. stronie: www.festiwalgdynia. oprac. J.M.

90 MAGAZYN FILMOWY nr 57/maj 2016 BOX OFFICE Kolejny polski przebój

Komedia 7 rzeczy, których nie wiecie o facetach była najczęściej oglądaną produkcją w marcu 2016 roku. Paweł Zwoliński

Wśród polskich akcentów pojawiła się także animacji, pojawiła się także belgijsko-fran- premierowa propozycja Jerzego Zalewskiego, cuska propozycja dla młodego widza, Robin- Historia Roja. Dramat historyczny zaintereso- son Crusoe, na którą wybrało się od premiery wał w ciągu miesiąca prawie 279 tys. widzów. ponad 188 tys. widzów. W marcu 2014 roku premierę miały Kamie- Spośród amerykańskich produkcji, wysoko nie na szaniec Roberta Glińskiego. Wówczas w zestawieniu znalazła się trzecia odsłona tamtą produkcję, wspartą przez wycieczki serii młodzieżowej, Seria Niezgodna: Wierna kinach sprzedano w omawianym szkolne, wybrało ponad 830 tys. widzów. Na tle Roberta Schwentke. Film obejrzało w marcu okresie ponad 3,358 mln biletów. powyższych wyników, dość skromnie wypada 166 tys. widzów, co oznacza, że seria utrzymuje WTo najlepszy marcowy rezultat od wynik dramatu Niewinne Anne Fontaine. Film się w Polsce na mniej więcej stałym poziomie 2009 roku, kiedy na ekranach rządziły rów- z udziałem polskich aktorek, takich jak Agata popularności. Co innego w Stanach Zjedno- nież polskie produkcje – Kochaj i tańcz Bru- Buzek czy Agata Kulesza, obejrzało od czasu czonych, gdzie obraz wyraźnie przegrał z kon- ce’a Parramore’a oraz Popiełuszko. Wolność premiery ponad 52 tys. kinomanów. kurencją, tracąc znacznie na popularności jest w nas Rafała Wieczyńskiego. Tym samym Najchętniej oglądaną zagraniczną produk- względem poprzednich części. Przy okazji miesiąc ten zamyka rekordowy pierwszy kwar- cją została, wyświetlana od połowy lutego, ani- omawiania hollywoodzkich pozycji, nie można tał, w którym do kin wybrało się ponad 15,288 macja Disneya, Zwierzogród. Obraz zobaczyło nie wspomnieć o wynikach filmuDeadpool mln widzów. Dla porównania, w ubiegłym 453 517 widzów, co ostatecznie przyniosło Tima Millera. Produkcja z Ryanem Reynold- sezonie, kiedy na srebrnych ekranach także oglądalność rzędu 1,103 mln osób. Produkcja sem, przyciągając w marcu jeszcze 128 tys. padł rekord, w analogicznym czasie sprzedano ta, również globalnie, jest pozycją z najwięk- widzów, uzbierała od premiery 748 tys., stając 13,959 mln biletów. Tak więc odnotowujemy szymi jak do tej pory wpływami w sezonie, się najchętniej oglądaną ekranizacją komiksu w tym roku wielki sukces, na którego wpływ sięgającymi już blisko 900 mln dolarów na o superbohaterach w Polsce, pokonując rezul- mają w znacznej mierze polskie propozycje. całym świecie. W tle poczynań disnejowskiej taty Batmana czy Avengersów. Najchętniej oglądaną produkcją w marcu 2016 okazała się być komedia romantyczna Kingi Lewińskiej 7 rzeczy, których nie wiecie o facetach. Film z Alicją Bachledą-Curuś, mający premierę pod koniec lutego, obejrzało w omawianym okresie jeszcze blisko 698 tys. osób, co się w rezultacie przełożyło na widow- nię sięgającą 1,071 mln widzów. To trzeci polski film, który w tym roku osiągnął taki pułap. Największym sukcesem pozostaje Planeta Singli Mitji Okorna, której widownia wzrosła w marcu jeszcze o 220 176 widzów (w sumie na komedię z Maciejem Stuhrem sprzedano aż 1,850 mln biletów). Listę tegorocznych rodzi- mych „milionerów” zamyka film sensacyjny Patryka Vegi Pitbull. Nowe porządki. Produkcja z Piotrem Stramowskim i Mają Ostaszewską Paweł Domagała, Mikołaj przyciągnęła w marcu już tylko 113 140 osób, Roznerski i Piotr Głowacki jednak przełożyło się to, uwzględniając całą w filmie7 rzeczy, których dystrybucję w Polsce, na 1,363 mln widzów nie wiecie o facetach, reż. Kinga Lewińska

od premiery. Fot. MTL Maxfilm

MAGAZYN FILMOWY nr 57/maj 2016 91 BOX OFFICE marzec 2016 – WSZYSTKIE FILMY

LP. TYTUŁ POLSKI TYTUŁ ORYGINALNY DYSTRYBUTOR KRAJ WPŁYWY WIDZOWIE WPŁYWY WIDZOWIE EKRANY DATA OD PREMIERY OD PREMIERY PREMIERY

1 7 RZECZY, KTÓRYCH 7 RZECZY, KTÓRYCH INTERFILM Polska 12 619 061 697 811 19 727 886 1 071 510 257 26.02.2016 NIE WIECIE NIE WIECIE O FACETACH O FACETACH 2 ZWIERZOGRÓD ZOOTROPOLIS DISNEY USA 8 104 277 453 517 20 360 964 1 103 947 233 19.02.2016 POLSCY 3 HISTORIA ROJA HISTORIA ROJA KINO ŚWIAT Polska 4 504 833 278 946 4 551 840 282 630 163 04.03.2016

4 PLANETA SINGLI PLANETA SINGLI KINO ŚWIAT Polska 4 258 961 220 176 35 088 484 1 850 895 319 05.02.2016 5 ROBINSON CRUSOE ROBINSON CRUSOE KINO ŚWIAT Belgia/ 3 288 867 188 455 3 288 867 188 455 153 04.03.2016 FILMOWCY Francja

6 SERIA NIEZGODNA: THE DIVERGENT MONOLITH USA 3 029 732 166 500 3 029 732 166 500 151 11.03.2016 WIERNA SERIES: ALLEGIANT

7 DEADPOOL DEADPOOL IMPERIAL USA/Kanada 2 479 717 128 240 14 977 642 748 633 126 12.02.2016 CINEPIX

8 PITBULL. NOWE PITBULL. NOWE VUE MOVIE Polska 2 356 949 113 140 27 629 913 1 363 492 277 22.01.2016 PORZĄDKI PORZĄDKI

9 LONDYN W OGNIU LONDON HAS MONOLITH Wlk. Brytania/ 2 000 443 100 101 2 000 443 100 101 118 04.03.2016 FALLEN USA/Bułgaria notacje

10 BOGOWIE EGIPTU GODS OF EGYPT MONOLITH USA/ 1 480 172 75 066 2 782 975 131 045 117 26.02.2016 Australia

44 123 012 2 421 952

11 POKÓJ THE ROOM MONOLITH Irlandia/ 1 101 407 63 942 1 952 466 113 065 100 26.02.2016 Kanada archiwalne 12 NIEWINNE LES INNOCENTES KINO ŚWIAT Francja/ 914 923 52 208 914 923 52 208 80 11.03.2016 Polska

13 ZMARTWYCHWSTAŁY RISEN UIP USA 912 912 49 914 912 912 49 914 102 04.03.2016

14 ZJAWA THE REVENANT IMPERIAL USA/Hong 900 662 47 068 12 631 767 632 434 136 29.01.2016 CINEPIX Kong/Tajwan/ Kanada

15 WSZYSTKO ZOSTANIE BABYSITTING 2 KINO ŚWIAT Francja 812 977 41 430 812 977 41 430 90 11.03.2016 W RODZINIE

16 PSY MAFII TRIPLE 9 UIP USA 783 418 39 396 783 418 39 396 106 18.03.2016

17 WSTRZĄS CONCUSSION UIP Wlk. Brytania/ 715 748 36 846 715 748 36 846 65 11.03.2016 Australia/ USA

18 TATA KONTRA TATA DADDY'S HOME UIP USA 699 849 36 390 699 849 36 390 116 18.03.2016

19 SPOTLIGHT SPOTLIGHT UIP USA/Kanada 660 268 33 727 2 104 998 108 172 70 05.02.2016

20 CAROL CAROL GUTEK FILM Wlk. 651 156 38 147 797 764 48 394 64 04.03.2016 Brytania/USA

8 153 320 439 068

TOP 20: 52 276 332 2 861 020

BOX OFFICE marzec 2016 – FILMY POLSKIE WPŁYWY WIDZOWIE DATA LP. TYTUŁ DYSTRYBUTOR WPŁYWY WIDZOWIE OD PREMIERY OD PREMIERY Ekrany PREMIERY

1 7 RZECZY, KTÓRYCH NIE WIECIE O FACETACH INTERFILM 12 619 061 697 811 19 727 886 1 071 510 257 26.02.2016

2 HISTORIA ROJA KINO ŚWIAT 4 504 833 278 946 4 551 840 282 630 163 04.03.2016

3 PLANETA SINGLI KINO ŚWIAT 4 258 961 220 176 35 088 484 1 850 895 319 05.02.2016

4 PITBULL. NOWE PORZĄDKI VUE MOVIE 2 356 949 113 140 27 629 913 1 363 492 277 22.01.2016

5 NA GRANICY KINO ŚWIAT 164 602 11 115 1 559 371 84 395 150 19.02.2016

6 MOJE CÓRKI KROWY KINO ŚWIAT 108 099 7 675 13 097 945 720 250 170 08.01.2016

7 EXCENTRYCY, CZYLI PO SŁONECZNEJ STRONIE ULICY NEXT FILM 91 612 6 949 3 074 419 180 808 189 15.01.2016

8 SPRAWIEDLIWY MONOLITH 43 552 3 730 127 077 9 809 51 19.02.2016

9 BODY/CIAŁO KINO ŚWIAT 41 858 4 074 5 216 257 294 338 152 06.03.2015

10 110% UNLIMITED FILM 34 808 2 781 62 070 4 324 40 26.02.2016

TOP 10: 24 224 335 1 346 397

92 MAGAZYN FILMOWY nr 57/maj 2016 CMY CY MY CM K Y M C plakat_50_LAT_205x280_3mm.pdf 12016-01-1113:04:13

MAGAZYN FILMOWY 5 (57) / maj 2016 k olejnych 50lat… Ż yczmy sobie

ISSN 2353-6357 WWW.SFP.ORG.PL 5 (57) / maj 2016