PAPUR BRO GENAU’R-GLYN, , , A’R

PRIS 75c | Rhif 385 | IONAWR 2016

Ennill t14 medal Cyntaf yn y t13 Carnifalwn Morfil marw t9 Blwyddyn Newydd Dda i chi!

Morgan ac Iestyn Lewis, Bronllys ym Wil Guy ym Mhenrhyn-coch Gruffudd a Mabli ap Llywelyn yn ardal Capel Madog Mhen-llwyn

Megan, Efanna a Manon. ym Mhen-llwyn Siân Fflur, Gwenan Hedd, Jac Efan ac Elis Wyn ym Mhenrhyn-coch Y Tincer | Ionawr 2016 | 385 dyddiadurdyddiadur

Sefydlwyd Medi 1977 Aelod o Fforwm Papurau Bro Deunydd i law: Chwefror 5 Dyddiad cyhoeddi: Chwefror 17

IONAWR 20 Nos Fercher Gareth Owen CHWEFROR 9 Nos Fawrth Ynyd Noson ISSN 0963-925X Cwys fy Nhad Cymdeithas y Penrhyn Grempog; adloniant gan Bois y Rhedyn yn festri Horeb, Penrhyn-coch, am yn Neuadd yr Eglwys, Capel Bangor am GOLYGYDD – Ceris Gruffudd 7.30. 7.00 Rhos Helyg, 23 Maesyrefail, Penrhyn-coch ( 828017 | [email protected] TEIPYDD – Iona Bailey IONAWR 25 Nos Lun Seminar Byd o CHWEFROR 10 Nos Fercher Pwdin, CYSODYDD – Elgan Griffiths (627916 wybodaeth. Bleddyn Bowen o’r Adran paned a chwis yn festri Horeb, CADEIRYDD – Elin Hefin Gwleidyddiaeth Rhyngwladol, yn trafod Penrhyn-coch am 6.30 Ynyswen, Stryd Fawr, Y Borth ( 871334 Astrowleidyddiaeth: Rhyfela yn y gofod IS-GADEIRYDD A THREFNYDD CYFEILLION a pharhad Gwleidyddiaeth Ddaearol CHWEFROR 13 Prynhawn Sadwrn Y TINCER – Bethan Bebb trwy ddulliau eraill yn Ystafell Gyffredin Cyfarfod i ddathlu cyhoeddi cyfrol Tedi Penpistyll, , ( 880228 Hŷn Pantycelyn am 5.00 Millward yng nghapel Horeb am 2.00 YSGRIFENNYDD – Anwen Pierce dan nawdd Cymdeithas y Penrhyn - 3 Bryn Meillion, Bow Street ( 828337 IONAWR 29 Nos Wener Caws, gwin hwn yn gyfarfod ychwanegol i raglen TRYSORYDD – Hedydd Cunningham a cwis yn neuadd Eglwys St Ioan y y tymor Tyddyn-Pen-y-Gaer, , Penrhyn, am 7.00 ( 820652 [email protected] CHWEFROR 16 Nos Fawrth Cofio HYSBYSEBION – Cysyllter a’r Trysorydd IONAWR 30 Nos Sadwrn Cwmni canrif yng Nghapel y Garn am 7.30 Garn Fach yn cyflwyno Pantomeim “Y LLUNIAU – Peter Henley Ffarmwr bach a’r celwydd mawr” yn CHWEFROR 17 Nos Fercher Dôleglur, Bow Street ( 828173 TASG Y TINCER – Anwen Pierce Neuadd Goffa Tal-y-bont am 7.30 Geraint Morgan – Bywyd Fferyllydd TREFNYDD GWERTHIANT – Lila Piette Cymdeithas y Penrhyn yn festri Horeb, Llys Hedd, Bow Street ( 820223 Penrhyn-coch, am 7.30.

ABER-FFRWD A CHWMRHEIDOL Mrs Beti Daniel Cyhoeddir y Tincer yn fisol o Fedi i Mehefin gan Bwyllgor y Tincer. Argreffir gan Glyn Rheidol ( 880 691 y Lolfa, Tal-y-bont. Nid yw’r Pwyllgor o angenrheidrwydd yn cytuno ag unrhyw Y BORTH – Elin Hefin farn a fynegir yn y papur hwn. Dylid cyfeirio unrhyw newyddion i’ch gohebydd Ynyswen, Stryd Fawr lleol neu i’r Golygydd, ac unrhyw lythyr neu ddatganiad i’r wasg i’r Golygydd. [email protected] Y mae pawb sy’n ymwneud â’r Tincer yn gwneud hynny’n wirfoddol ac yn ddi- BOW STREET dâl er budd y gymuned leol. Nhw fel unigolion sy’n derbyn pob risg a chyfrifoldeb Mrs Mair Lewis, 40 Maes Ceiro ( 828 102 (cyfreithiol ac fel arall) gan dderbyn mai ar y telerau hynny y maent yn cyfrannu Lynn Phillips, 1 Cae’r Odyn ( 820 908 at y papur a’i ddosbarthiad. Anwen Pierce, 3 Bryn Meillion ( 828 337 Maria Owen, Swyddfa’r Post (828 201 CAPEL BANGOR / PEN-LLWYN Camera’r Tincer Mrs Aeronwy Lewis D J Evans Rheidol Banc, Blaengeuffordd ( 880 645 Cofiwch am gamera digidol y Tincer CAPEL MADOG, CEFN-LLWYD A CAPEL DEWI – mae ar gael i unrhyw un yn yr Cyfarwyddwyr Eirian Hughes, Lluest Fach ( 880 335 ardal fydd am ei fenthyg i dynnu Angladdau Elwyna Davies, Tyncwm ( 880 275 llun ar gyfer y papur o gyngerdd, Busnes teuluol gyda dros Dei Evans, Fferm Fronfraith, Comins-coch cinio neu ddigwyddiad a gynhelir o 60 mlynedd o brofiad ( 623 660 fewn ein dalgylch. Fe’i cedwir gan DÔL-Y-BONT Mrs Mair Lewis, 40 Maes Ceiro, Bow Kairali, Penrhyn-coch SY23 3EQ 47 Heol Maengwyn Machynlleth Mrs Llinos Evans – Dôlwerdd ( 871 615 Street (828102). Os byddwch am gael SY20 8EB DOLAU llun eich noson goffi yn Y Tincer Swyddfa’r Ysgubor, Alexandra Rd. Mrs Margaret Rees – Seintwar ( 828 309 defnyddiwch y camera. Aberystwyth SY23 1LN GOGINAN Gwasanaeth personol, urddasol Mrs Bethan Bebb gyda chydymdeimlad Penpistyll, Cwmbrwyno ( 880 228 Gwasanaeth Pedair Awr ar Hugain Telerau hysbysebu [email protected] LLANDRE Tudalen lawn – £120 Mrs Nans Morgan Hanner tudalen – £80 Aberystwyth 01970 615328 Dolgwiail, Llandre ( 828 487 Penrhyn-coch 01970 820249 PENRHYN-COCH Chwarter tudalen – £50 Machynlleth 01654 700006 neu hysbyseb bach ca. 5 x 8 cm £6 y Mairwen Jones – 7 Tan-y-berth ( 820 642 TREFEURIG rhifyn – £40 y flwyddyn (10 rhifyn Mrs Edwina Davies – misol o Fedi i Fehefin; 6-9 mis Darren Villa, Pen-bont Rhydybeddau ( 828 296 £4 y rhifyn; llai na 6 mis (h.y. 1-5 mis) £6 y rhifyn. Cysyllter â’r Trysorydd)

2 Y Tincer | Ionawr 2016 | 385

CYFEILLION Y TINCER Dyma fanylion enillwyr Cyfeillion y Tincer Mis Rhagfyr 2015 £25 (Rhif 187) Alwen Fanning, 30 MLYNEDD YN OL 69 Ger-y-llan, Penrhyn-coch £15 (Rhif 204) Aled Bebb, Penpistyll, Cwmbrwyno £10 (Rhif 105) Marian B Hughes, 14 Maes-y-Garn, Bow Street

Enillwyr Nadolig 2012 £60 (Rhif 215) Margaret Hughes, Gwarcwm Hen, Capel Madog £40 (Rhif 116) Jane Jones, 107 Maesceinion, Aberystwyth

Fe dynnwyd y rhifau buddugol gan aelodau o’r tîm dosbarthu yn festri Bethlehem, Llandre pnawn Mercher Rhagfyr 16.

Tybed oes rhywun yn cofio’r cwpledi cynganeddol ar gefn bocsus matsus Bu Gethin Morgan ac Ioan Bebb am dreialon gyda Manchester United Englands Glory yn y 1950au? Dyna lle dros gyfnod y flwyddyn newydd. Ar sail y gemau a chwaraeodd y ddau dysgais i; ynddynt cafodd y ddau wahoddiad pellach i chwarae gêm i dîm B Manchester United. Cafodd y ddau groeso bendigedig ym Manceinion; Fal y niwl o afael nant cawsanr gyfle i ymarfer gyda’r tîm cyntaf, eu gwahodd allan i sioe, Y di-sôn ymadawsant. ac i goroni’r cyfan cawsant eu gwahodd am bryd o fwyd i Lolfa’r Llinos Dafis, Cedrwydd, Llandre Cyfarwyddwyr yn Old Trafford ar ôl gweld tîm Manceinion y. Trechu tîm Birmingham. Y mae’n ddiddorol sylwi bod un arall o gyd-chwaraewyr Dyddiad i’r dyddiadur Gethin ac Ioan yn Ysgol Pen-llwyn, sef William Evans, yn cael treulio EBRILL 16 Nos Sadwrn Tudur Wyn, Clive cyfnod pellach gyda Chelsea. Tybed oes yna rywbeth arbennig yn awyr Edwards a Dafydd a Lisa yng Ngwesty Llety Parc, Aberystwyth. Mwy o fanylion ardal Melindwr! Pob hwyl i’r hogiau. i ddilyn Llun: Arvid Parry Jones. (O Dincer Ionawr 1986) Lle mae nhw heddiw? Academi Gerdd y lli – Cyfres o 6 sesiwn Mae Ioan yn briod, yn byw yn Abertawe ac mae gaddo bedwar o blant. awr am £30 y plentyn. Bwriad yw i Mae yn dysgu chwaraeon yn Ysgol Gyfun Ystalyfera. Efallau fe fydd I ddechrau diwedd mis Chwefror/dechrau Fyny yn Aberystwyth ganol Ionawr yn chwarae gem rygbi yn erbyn mis Mawrth. Penweddig. Lleoliad: Neuadd y Penrhyn, Penrhyn- Mae Gethin yn byw yn Chellaston, Derby ac yn gweithio i gwmni yno coch o 5.30yh i 6.30yh ar nos Fercher. fel Ymgynghorydd Trefnu Etifeddiaeth. Mae yn briod gyda thri o blant. Cysylltwch am ffurflen i archebu lle. [email protected]

Cwis Morlan Llongyfarchiadau i Gapel y Morfa, Aberystwyth am ennill Cwis Morlan nos Fercher 13 Ionawr gan ennill Tarian roddwyd gan Geraint ac Eirian Evans, Tal-y-bont. Yn gydradd ail roedd Capel y Garn (enillwyr y llynedd) a Seion; Horeb, Penrhyn-coch yn drydydd. yr Eglwys Gatholig yn bedwerydd, a Carmel, a Bethel, Tal-y-bont yn gydradd bumed.

Dyma dîm y Morfa: Eleri Davies, Hywel Lloyd, Gwynfor Jones ac Iwan Bryn James.

3 Y Tincer | Ionawr 2016 | 385

BOW STREET

Suliau Capel y Garn 10.00 a 5.00 Gweler hefyd www.capelygarn.org/

Ionawr 24 John Gwilym Jones 31 Aelodau’r Eglwys

Chwefror 7 Noddfa Judith Morris ac i bawb fu’n helpu â’r paratoadau, pa elusen a fyddai’n elwa o’r fenter. 14 Rhidian Griffiths i Angharad Rowlands am gyfeilio i’r Teimlai’n gryf y dylai fod yn rhywbeth na 21 Bugail plant, i Arwel George am chwarae’r fyddai’n hawdd i’w gyflawni oherwydd 28 Oedfa’r ofalaeth - Gŵyl Ddewi carolau yn y gwasanaeth ac i’r Parchg pwy fyddai’n fodlon talu iddi am wneud Richard Lewis am ei eiriau amserol. Yn rhywbeth hawdd. Trawodd ar y syniad Genedigaeth dilyn y gwasanaeth cafodd y plant a’u o fynd yn lysieuwraig, a hynny am Llongyfarchiadau i Andrew a Llinos rhieni gyfle i fwynhau parti yn y festri, a wythnos gyfan, gan y byddai peidio a Edwards ar enedigaeth mab - Elis rhoddwyd croeso arbennig i Siôn Corn, bwyta cig yn aberth go iawn iddi a hithau Crwys Edwards ar Ragfyr 24 - anrheg a oedd yn hael iawn yn ôl ei arfer. Yn y mor hoff o gig, ac roedd yn benderfynol Nadolig cynnar! Ŵyr i Meretta a Vaughan prynhawn cynhaliwyd yr un oedfa yng na fyddai selsig neu facwn llysieuol ar y Griffiths, Bryn Castell. Nghartref Tregerddan, pryd y bu’r plant fwydlen, gan y byddai hynny’n twyllo. i Lauren a’i chymar, Bryn Castell. ar yn diddanu’r trigolion a’r staff. Fel y dewis o weithgaredd, Gweni enedigaeth mab - Charlie William Bydd yr ysgol Sul yn cwrdd yn Nghapel ei hyn a benderfynodd ar yr elusen i Emma a Neil Parr-Davies, 54 Bryn y Garn drwy gydol Ionawr, yn Noddfa – Ambiwlans Awyr Cymru, a hynny Castell ar enedigaeth mab Harri - brawd ym mis Chwefror ac yn ôl yn y Garn fis oherwydd mai elusen sy’n hollol bach i Chloe ganol Rhagfyr Mawrth – croeso cynnes iawn i blant o ddibynnol ar roddion ydyw ond hefyd ac i Ieuan a Glenwen Thomas, Maes bob oed. y gallai fod angen yr ambiwlans awyr ar Ceiro, sydd wedi cael wyres fach newydd. unrhyw un o’r teulu rhyw ddiwrnod, ond Ganwyd merch i Catrin a Phill Evans yn y Diolch ddim yn y dyfodol agos gobeithio!!! Borth - chwaer i Iestyn. Dymuna Ambrose, Margaret, Aled, Carys Penderfynwyd cychwyn ar y fenter a’r teulu ddiolch yn ddiffuant i’w teulu, ar fore Llun un wythnos ddechrau fis Newid gyrfa ffrindiau a’r gymuned am eu consyrn Rhagfyr, ond nid dim ond Gweni a fu’n Prynhawn Sul Tachwedd 15fed cafodd a’r gefnogaeth a ddangoswyd iddynt yn lysieuwraig yr wythnos honno, gan ei Nerys Ann Brown (née Jones) ei ystod yr wythnosau diwethaf. Braf dweud bod yn gymaint o aberth ni allai gweddill hordeinio yn Eglwys Gadeiriol Perth, yr fod Ambrose yn ôl gartref ac yn cryfhau y teulu fwyta cig o’i blaen a hithau yn Alban. Cafodd ei gwneud yn Gymrawd yn ddyddiol. Diolch i bawb. pigo ar ddail letysen!!! Ymchwil er anrhydedd yn y Brifysgol yng Llwyddo ddaru Gweni chwarae teg iddi, Nghaeredin wrth iddi yr haf yma, ar ôl Rhyddhau sengl ond cyfaddefodd fod y ddau ddiwrnod ugain mlynedd adael ei swydd yno fel Mae sengl 7” Meilyr Jones o How to olaf wedi bod yn straen. Dathlu a wnaeth darlithydd Cymraeg Canol yn yr Adran Recognise a Work of Art allan! Ar gael y bore Llun canlynol gyda brechdan Geltaidd. Bydd yn giwrad yn Eglwys St mewn siopau anibynnol, e.e. Andy’s bacwn go iawn i frecwast, a honno’n John yn Perth am y ddwy flynedd nesaf; Records; hefyd ar gael i’w harchebu o fan un flasus iawn. Hoffa’i ddiolch yn fawr i dymunwn yn dda iddi yn ei gwaith. hyn bit.ly/1IUcrr3 Mae’r portread clawr bawb a’i chefnogodd a’i galluogi i godi gan Ruth Jên. Yn ogystal a hyn mae tri £450.00. Cyflwynwyd y siec i Mr Iestyn Ysgol Sul artist wedi creu cyfres o 20 o gloriau Hughes ar ran Ambiwlans Awyr Cymru. Cynhaliwyd oedfa Nadolig ysgol Sul gwbl unigryw - â llaw i’r sengl 7”. Yr artist Bow Street yng Nghapel Noddfa ar cyntaf i wneud hyn yw Pato Bosich, Cydymdeimlad fore Sul, 20 Rhagfyr. Daeth criw da o peintiwr o Chile. Bydd y rhain ar werth Cydymdeimlwn â Mati Jones, Glan Nant, blant o bob oed at ei gilydd i gyflwyno mewn gigs, ac ar gael i’w harchebu o’i a’r teulu ar farwolaeth ei brawd - Ieuan stori’r geni i’r gynulleidfa niferus, a wefan. James - yn Aberystwyth hynny trwy lygaid Mr a Mrs Jones, gŵr a gwraig oedd yn chwilio am Cyflwyno siec Capel y Garn rywle addas i fynd ar eu gwyliau. O I ferch ddeng oed sy’n CARU cig, roedd Y Nadolig ganlyniad i TripAdvisor a gwefannau y syniad o fod yn lysieuwraig yn un Braf oedd gweld plant y Capel yn tebyg, daeth y ddau i’r casgliad fod hurt iawn, ond dyna yn union a wnaeth cymeryd rhan yng Ngwasanaeth gwesty un seren ym Methlehem yn lle Gweni King o Bow Street. Ei dymuniad Nadolig yr Ysgol Sul Unedig yng Nghapel delfrydol i dreulio cyfnod yr ŵyl. Roedd oedd codi arian i elusen ddilys, felly Noddfa fore Sul, Rhagfyr 20fed. Tro’r gan holl gymeriadau’r stori eu rhan a bu’n pwyso a mesur beth fyddai’r ffordd oedolion oedd hi y noson honno, yng chafwyd oedfa hyfryd. Diolch i’r plant orau o gael noddwyr, ac yn fwy pwysig, ngwasanaeth y Gair a’r Geiriau, a gwefr

4 Y Tincer | Ionawr 2016 | 385

oedd cael canu’r hen garolau i gyfeiliant band pres y bobl ifainc dan arweiniad Mr Allan Phillips. Cafwyd oedfa gymun fendithiol dan arweiniad y Bugail am 9.00 fore’r Nadolig.

Y Chwiorydd Marian Beech Hughes fu’n annerch Cymdeithas y Chwiorydd ar Ionawr 6, pryd cafwyd gwledd o luniau gwych a hanes byrlymus ei thaith hi a’i phriod Iestyn i Ganada yr Haf diwethaf. Merched Maes Ceiro baratodd y bwyd a Liz Jones fu’n gyfrifol am y defosiwn dechreuol, gyda Katleen Lewis wrth yr organ.

Profedigaeth Llai na deufis ar ôl marwolaeth ei chwaer - Morfudd Rhys Clark - daeth y newyddion trist o UDA ar drothwy’r flwyddyn newydd fod ei brawd - Ceredig Y band pres, dan arweiniad Alan Rhys - wedi marw yn Florida ar yr 31ain Phillips, yn cyfeilio yng ngwasanaeth o Ragfyr. Cydymdeimlwn â theulu ‘Y Gair a’r Geiriau’ yng Nghapel y Bronceiro. Garn, nos Sul, 20 Rhagfyr

Alan Wynne Jones, Dewi Hughes a’r Parch Alun John, Alan Wynne Jones a Geraint Wyn Morris yng ngwasanaeth ‘Y Gair Thomas yn diddori yn ‘Noson Nadoligaidd’ a’r Geiriau’ yng Nghapel y Garn, nos Sul, Cymdeithas Lenyddol y Garn, 11 Rhagfyr, 20 Rhagfyr gyda Kathleen Lewis, eu cyfeilydd. Merched y Wawr Bu rhai aelodau o Ferched y Wawr o ardal y Tincer yn Fflandrys ddechrau mis Rhagfyr ar daith oedd wedi ei threfnu gan bwyllgor rhanbarth Ceredigion. Braint oedd cael sefyll wrth fedd Hedd Wyn, ym mynwent Artillery Wood, ger Ieper (Ypres) i gydganu englynion coffa R Williams Parry mewn cwmni hoff cytun, a mynd ymlaen i osod torch ar gofeb y Cymry ar Gefn Pilckem, ger yr union fan lle bu farw Hedd Wyn yn 1917. Cafwyd tridiau difyr ar ôl hynny yn siopa yn rhai o farchnadoedd Nadolig yr ardal a mwynhau cwmnïaeth dda.

Yn y llun: Lisa Davies Rhydypennau; Llinos Dafis Genau’r-glyn; Delyth Evans Aberystwyth; Brenda Jones, Meinir Williams, a gyflwynodd gadwyn o alawon y plygain ar y cello yng ngwasanaeth Rhydypennau, ger bedd Hedd Wyn. ‘Y Gair a’r Geiriau’ yng Nghapel y Garn, nos Sul, 20 Rhagfyr

5 Y Tincer | Ionawr 2016 | 385

CAPEL BANGOR / PEN-LLWYN

Oedfaon Pen-llwyn Wrth i Joseff (Owen) a Mair (Elen) iawn a derbyniodd Beibl.net yn anrheg Ionawr deithio yn hir, heb le yn y llety, oddi wrth Mr Morris. Bu Tomos pan 24 10.00 Elwyn Pryse adroddwyd penillion addas, gan yr yn iau yn ffyddlon iawn i’r Ysgol Sul, a 31 10.00 Eifion Roberts anifeiliaid. Yr asyn (Ania), Yr Ychen hyfryd iawn oedd i’w groesawu yn ôl, (Morgan), Yr Oenig (Efanna) a’r Camel bellach yn gyflawn aelod. Croesawyd Chwefror (Tomos). Daeth Joseff a Mair a’r baban hefyd ei deulu, ei dad a’i fam, modryb, 7 5.00 Bugail bach o hyd i ogof, a chael lloches am y ffrind, ac heb anghofio mam-gu. Ar 14 2.00 Bugail nos. hyn o bryd, mae Tomos yn astudio yng 21 10.00 Arwyn Pierce Daeth milwyr y brenin heibio, (Megan ngholeg Abertawe. Dymuniadau gorau 28 10.00 Oedfa’r ofalaeth a Luned) i chwilio amdanynt, ond wrth iddo yn y dyfodol. ganfod gwe pry cop (Morgan) ar draws Capel Pen-llwyn ceg yr ogof, penderfynu a wnaethant fod Gor-wyr arall Yn ystod tymor y Nadolig, bu capel Pen- neb wedi bod yno ers tro, oherwydd fod Llongyfarchiadau i Mrs Doreen Davies, llwyn yn fan cyfarfod i sawl achlysur. y we ar draws y fynedfa. Felly ymlaen a Glasfryn ar enedigaeth ei 6ed gor-wyr Ar Sul cyn y Nadolig, cynhaliwyd nhw. A dyna a ddywed y stori, fod y pry yn ddiweddar. Ganwyd Elis Crwys i Gwasanaeth y Plant, ac fel arfer copyn bach wedi achub bywyd y baban Llinos Edwards, merch i Meretta sy’n gwnaethant eu gwaith yn rhagorol, a Iesu. un o blant Mrs Davies. Llongyfarchion a gwelwyd ffrwyth eu llafur, ar ôl ychydig Cymerwyd rhannau hefyd yn y dymuniadau da i’r teulu oll. o Suliau ac ambell i bractis bach yn yr gwasanaeth gan yr athrawon Delyth, wythnos. Stori fach ddychmygol oedd Heulwen, Jean, Aeronwy a Nannon. Pianissimo ganddynt eleni, dipyn wahanol i’r arfer, Gwelwyd eto ar y teledu, Rhydian gellir dweud. Parti Jones, Tŷ Llwyd yn y ffilm Pianissimo. Y dydd Mawrth canlynol cafwyd parti I’r rhai na welsoch y ffilm, yn fras dyma yr ysgol Sul. Mwynhau a wnaeth y ei chynnwys. Portread o gariad, a’r plant, y te a’r gêmau yn fawr iawn, cyn dechreuad o gyfeillgarwch anarferol, derbyn anrheg yr un. Hyfryd oedd cael trwy lygad merch ieuanc, o’r enw Ela y gweinidog yn bresennol a Mrs Anne yn y ffilm. ‘Roedd ei theulu wedi symud Davies, sy’n mynychu dosbarth yr i’r cartref hwn, eisiau cael dechreuad oedolion a gynhelir yn achlysurol. newydd. Ond mae tensiwn rhwng aelodau y teulu, ac mae’n dda gan Ela Oedfa gynta’r flwyddyn ddianc i lonyddwch yr ardd. Clywodd Ar ddechrau’r flwyddyn newydd, y 3ydd un dydd fiwsig hyfryd yn drifftio i lawr o Ionawr, cafwyd gwasanaeth arbennig, o’r fflat uwchben. Llion sef Rhydian dan arweiniad y gweinidog, y Parchg oedd y pianydd, a dyma’r cam cyntaf o Wyn Morris. Derbyniwyd Tomos Watson ddatblygiad o’r cyfeillgarwch newydd yn gyflawn aelod, mewn oedfa fendithiol hwnnw, a effeithiodd yn y diwedd ar y teulu oll. Mae Rhydian ‘nawr yn byw yn Llundain. Cofion cynnes iddo.

Brysiwch Wella Dymuniadau gorau i Mrs. Sharon Jones, Bronallt, a Mrs. Phyllis Hammond, Troedrhiwlwba a fu yn Ysbyty Bron-glais yn ddiweddar. Gobeithio y byddwch yn teimlo lawer yn well yn fuan.Cofion gorau atoch eich dwy.

Cylch Meithrin Pen-llwyn Os ydych yn edrych am ofal plant dydd i blant dan 4 oed trwy gyfrwng y Gymraeg cysylltwch gyda ni ar 07528052163 neu e-bostiwch ar [email protected]. Rydym ar agor 5 diwrnod yr wythnos o 9-1 neu 9-3 am £8 y sesiwn (9-1) neu £14 y sesiwn (9-3). Ar ôl troi 3, gostyngir y ffi i £4 (9-1) a £10 (9-3). Croeso i chi gysylltu am fwy o wybodaeth. Cylch Meithrin Pen-llwyn

6 Y Tincer | Ionawr 2016 | 385

ABER-FFRWD A Llun y mis CHWMRHEIDOL Llun o gasgliad Iestyn Hughes, Maes-y-garn, Bow Street. Gellir gweld mwy o’i luniau ar ei wefan http://www.atgof.co/ Diolch Mae Dei a Nancy Evans,Ty-poeth, am ddiolch o galon am y cardiau, anrhegion a’r galwadau ffôn a dderbyniasant ar achlysur eu priodas aur yn ddiweddar. Mae Dei yn dathlu pen blwydd arbennig iawn ar y deunawfed o’r mis; dymuniadau gorau am lawer blwyddyn eto.

Ennill gwobr Llongyfarchiadau i Gwen Morgan, Y Byngalo, sydd wedi ennill gwobr hael ar raglen Tommo Radio Cymru.

Urdd y Benywod Bu cyfnod y Nadolig yn un prysur iawn yn yr ardal eleni eto. Cynhaliwyd y parti Nadolig gyda nifer fawr wedi dod ynghyd i’r Nantyrarian Ganolfan Groeso. Daeth Sion Corn a anrheg i bob plentyn a chafwyd llawer o hwyl yng nghwmni ein gilydd. Diolch i bawb am y bwyd a’r gwobrau raffl ac yn enwedig i Steve DOLAU Briggs am ei gefnogaeth eleni eto. Nos Lun cyn y Nadolig aeth nifer Pen blwydd arbennig fach iawn i ganu carolau o amgylch Pen blwydd hapus hwyr i Dan Mason, Cysyllter â’r trysorydd os am hysbysebu yr ardal ond llwyddwyd i godi swm o Awel y Coed, a ddathlodd ei ben blwydd arian a fydd yn cael ei drosglwyddo i yn 80 oed cyn y Nadolig. [email protected] Elusen Beiciau Gwaed Ceredigion.

Gwellhad buan GWASANAETH GWASANAETH Gwellhad buan i Elizabeth Lewis, CIGYDD CYFIEITHU Dolgamlyn, sydd wedi torri ei braich BOW TEIPIO ar ôl syrthio yn ddiweddar. Linda Griffiths GWAITH PRYDLON A CHYWIR STREET PRISIAU CYSTADLEUOL Eich cigydd lleol Maesmeurig PROSESYDD GEIRIAU Gwanwyn yn dod Cwmsymlog PRINTYDD LLIW Er gwaethaf y tywydd gwlyb ag oer Pen-y-garn Aberystwyth Ffôn 828 447 Ceredigion IONA BAILEY hyfryd yw gweld ŵyn bach cyntaf y Llun: 9-5.30 SY23 3EZ PEN-Y-BRYN tymor ar gaeau Troedrhiwceir. Maw-Sad 8.00-5.30 SWYDDFFYNNON Gwerthir ein cynnyrch mewn 01970 828454 rhai siopau lleol [email protected] 01974 831580

7 Y Tincer | Ionawr 2016 | 385

Y BORTH

BEM am godi’r fflagiau drwy’r pentref – Llongyfarchiadau i Joy Cook ar dderbyn dyletswydd a wnaeth yn ddirwgnach am y BEM am ei gwasanaeth i’r Gymuned. chwarter canrif, a byddai’n cael blas ar Ymhlith nifer o sefydliadau y bu yn ddathliadau a hwyl y diwrnod. Gwnaeth ffyddlon iddynt mae yr Ysgol Sul y waith cynnal a chadw ar Eglwys Sant llwyddodd i’w hadfywio yn Eglwys Mathew, gan gynnwys trwsio’r gloch ac St Matthew; cododd y nifer sydd yn addurno’r adeilad. Bu hefyd yn aelod o mynychu o 4 ddeng mlynedd yn ôl i 30 bwyllgor ac yn ymddiriedolwr Neuadd y heddiw. Gwelir yr adroddiad o’r Eglwys y Borth am 18 mlynedd, a gwnaeth oriau mis yma lawer o waith gwirfoddol yn y neuadd ac ar y tir o’i chwmpas. Genedigaeth Yn bennaf, bydd pobl cylch Y Tincer yn Llongyfarchiadau i Catrin a Phill Evans ar cofio am Ted Elidir fel cymwynaswr di- enedigaeth merch fach – chwaer i Iestyn. ffws, ffrind triw, a rhywun oedd yn barod Nadolig yn Eglwys St. Matthew iawn i gynorthwyo pawb yn ddiwahân. Bu’r Nadolig yn amser prysur, pleserus Ted Davies (‘Ted Elidir’) Roedd Eglwys Sant Mathew dan ei sang ac arbennig yn Eglwys St. Matthew. Collodd y Borth un o’i thrigolion mwyaf ar ddiwrnod yr angladd ar 23 Rhagfyr, Perfformiodd yr Ysgolion Sul iau a hŷn cymwynasgar a hoffus cyn y Nadolig, sef gan gynnwys tyrfa fawr y tu allan, a’r llu eu drama Nadolig ar Ragfyr 13eg gydag Ted Davies (‘Ted Elidir’), 21 Rhydygarreg, niferus yn arwydd o’r parch a oedd gan actorion, canu, darlleniadau a chyfeiliant a fu farw’n annisgwyl o sydyn ar 17 bobl y cylch tuag at Ted. Cydymdeimlwn cerddorol. Roedd pawb yn wych. Diolch Rhagfyr. Roedd Ted yn ŵr i’r ddiweddar yn fawr â’r plant - Janet, Peter, a’u yn fawr iddynt ac i’r holl rieni cyn ac ar Erinwen (Ryn), yn dad, yn daid, yn gyfaill teuluoedd yn eu profedigaeth. Bydd y y diwrnod. Diolch arbennig i Jood a Den ffyddlon ac yn unigolyn a chwaraeodd Borth yn sicr yn bentref tlotach heb Ted am wneud y CD ac i Polly a Rachel am yr ran amlwg iawn ym mywyd y pentref ers Elidir; coffa da amdano. Derbyniwyd ymarferion canu gwych. blynyddoedd lawer, ac mae bwlch mewn cyfraniadau tuag at Feddygfa’r Borth a Ar Ragfyr 20fed cynhaliwyd Gŵyl Coed sawl cylch ar ei ôl. Bad Achub y Borth. Nadolig wych. Roedd y gerddoriaeth a’r Roedd pêl-droed yn un o’i brif (Crynodeb o’r deyrnged a roddwyd gan canu mor ddyrchafol. Diolch i Amanda ddiddordebau hamdden; bu’n chwarae Ray Quant yn yr angladd) am drefnu ac i’r Parchg Ganon Stuart Bell i dîm y Borth, Bow Street a Machynlleth am arwain gwasanaeth mor hapus. ar un adeg, ac roedd yn gefnogwr selog Pen blwyddi Ar brynhawn noswyl Nadolig o dîm y pentref hyd at ei farwolaeth. Yn Pen blwydd hapus hwyr i Mrs Ella cynhaliwyd gwasanaeth carolau oedd yr 1980au bu’n un o’r rhai a ailsefydlodd Jenkins, Bryn Awel, a ddathlodd ei phen eto y un hapus ac arbennig. Dilynwyd y tîm ac a helpodd i adeiladu stand y blwydd yn 90 ar ddydd Nadolig ac i Mr. hyn gan wasanaeth cymun. Cynhaliwyd cefnogwyr. Bu’n torri’r gwair ac yn Sid Clare a oedd yn 90 ddiwrnod Gŵyl gwasanaeth cymun arbennig Nadolig ar paentio’r llinellau ar gae Uppingham San Steffan. Gwelir Ella yn torri ei chacen. fore dydd Nadolig. am 25 mlynedd. Bydd gêmau 2016 ar y cae hwnnw’n rhai chwithig iawn heb St. Matthew 2016 gefnogaeth Ted. Ond nid pêl-droed oedd Cynhaliwyd gwasanaeth Cristingl ar y yn unig gamp a aeth â’i fryd; yn ystod ei Sul yn cael ei arwain gan y Parchg David gyfnod yn y llynges fasnachol daeth yn Williams, yn cael ei gynorthwyo gan focsiwr o fri. Roedd Ted hefyd yn olffiwr yr ysgolion Sul iau a hŷn. Rhoddwyd brwd a bu’n gapten ar Glwb Golff Y Borth yr anerchiad gan Dan Priddey, ac Ynys-las yn ei dro. cynorthwyydd y Ddeoniaeth, sydd yn Ar ôl ei gyfnod yn y llynges gweithio yn y gymuned leol, mewn dychwelodd i’r Borth. Aeth i weithio ysgolion, eglwysi a llawer o sefydliadau at Harold Samson a Henry Philps fel eraill. paentiwr, cyn sefydlu ei fusnes ei hun, a Daeth Eglwys St. Matthew yn Gristingl bu Glyn ei frawd ac yntau wrthi’n paentio maint yr eglwys gyda chymorth yr ym mhentrefi’r cylch am dros ddeugain mlynedd. Arwydd o’u llwyddiant a’u diwydrwydd oedd na fu’n rhaid iddyn nhw hysbysebu erioed. Roedd ganddyn nhw restr o gwsmeriaid oedd yn aros am eu gwasanaeth; yn wir, roedd Ted wedi trefnu rhaglen o waith paentio ar gyfer wythnosau, os nad misoedd cyntaf 2016. Ymhlith y sefydliadau fydd yn gweld eisiau cymorth ymarferol Ted fydd pwyllgor y carnifal. Ted oedd yn gyfrifol

8 Y Tincer | Ionawr 2016 | 385

ysgolion Sul, cymhorthion gweledol gyda’u teuluoedd ac roeddym yn falch o Cydymdeimlad anferth, tortsh a’r gynulleidfa; ddathlu gyda nhw yn ein cyfarfod cyntaf Cydymdeimlwn â theulu y diweddar cynrychiolwyd cariad a gwaed yr Iesu o’r flwyddyn. Emyr Davies, Lleifior, Capel Seion, gynt gan wlân coach a daenwyd drosom i gyd. o Tŷ Canol, Y Borth fu farw ar drothwy’r Roedd yn wasanaeth arbennig diolch i’r Diolch Nadolig. Bu Emyr yn reit wael am gyfnod ficer, i Dan, i Michael yr organydd, i’r rhai Ar achlysur ei phen blwydd yn 90 oed a gorfod iddo gael triniaeth yn Ysbyty a ddarparodd luniaeth, i’r ddwy Ysgol Sul ar ddydd Nadolig carai Ella ddiolch o Bron-glais yn rheolaidd. ac i’r gynulleidfa. galon i’w holl ffrindiau a’i theulu am eu hanrhegion a chardiau. Morfil Pasio prawf Ar Ionawr 27 bydd ein Llywydd Bellach mae corff y Morfil Pigfain sydd Llongyfarchiadau i Rhys Huw, Uwch y Ann Newby yn 96. Gyrrwn ein wedi bod yn gorwedd ar draeth Ynys-las Nant, ar basio ei brawf gyrru. llongyfarchiadau iddi ac edrychwn am fwy nag wythnos wedi cael ei symud ymlaen i ddathlu gyda hi. oddi yno oherwydd pryderon ynghylch Cymdeithas Henoed y Borth iechyd yr amgylchedd. Cawsom nifer o ddathliadau Nadolig Rhybuddiwyd y cyhoedd i gadw draw oedd yn cynnwys Te Parti a Chwis yn o garcas Morfil Pigfain marw a gafodd ei Neuadd Gymunedol y Borth lle cafwyd olchi ar draeth Ynys-las ddydd Nadolig. te parti anferth gan y Pwyllgor’ ymweliad Mewn datganiad, meddai llefarydd ar ran â’r Neuadd Fawr i edrych a gwrando Gwylwyr y Glannau: “Mae corff y morfil ar yr ieuenctid anhygoel yng nghorau wedi dadelfennu, ac fe allai fod yn berygl a bandiau Ceredigion. Roeddym mor i iechyd unrhyw un sy’n ei gyffwrdd. freintiedig o fod yna a diolchwn i’r Dyna pam rydyn ni wedi gosod rhybudd trefnwyr a’n gwahoddodd. ar y traeth yn cynghori pobol i beidio Yna cawsom ein cinio Nadolig Canolfan Ymwelwyr Dyfi Ynys-las mynd yn rhy agos ato.” blynyddol yn Llety Parc yn Aberystwyth. Yn anffodus bu rhaid cau un o’r llwybrau Ni lwyddwyd i’w symud am tua Roedd y bwyd, fel arfer, yn arbennig, troed yng Nghanolfan Ymwelwyr Dyfi wythnos oherwydd y tywydd garw. y staff mor ofalus ac abl; dilynwyd y Ynys-las oherwydd nifer o ymosodiadau Bu’r gwaith yn her wirioneddol a bu’n pryd blasus gan gerddoriaeth pedwar gan gŵn ar dda byw sydd yn pori yn y rhaid defnyddio peiriannau cloddio a o chwaraewyr pres talentog o Ysgol twyni. Fel canlyniad i’r ymosodiadau chraeniau i drosglwyddo’r morfil ar lori Penweddig o dan arweiniad y rhyfeddol anafwyd nifer o ddefaid yn ddifrifol wrth fynedfa’r traeth. Mr. Alan Phillips. Am ffordd wych o a lladdwyd un. Mae y Ganolfan yn Cafodd llawer gyfle unigryw i gael ddechrau dathliadau y Nadolig. Diolch i ymddiheuro am hyn gan ei bod yn un o’r cipolwg agos ar un o’r anifeiliaid bawb a gynorthwyodd i wneud Nadolig prif ffyrdd i gyrraedd y traeth. Mae Heddlu rhyfeddol hyn. Er ei bod yn drist fod Henoed y Borth mor arbennig. -Powys yn chwilio i hyn ac os oes yr anifail wedi marw, mae hyn wedi Dechreuodd cyfarfodydd 2016 gyda gan unrhyw un wybodaeth gellir eu ffonio cynyddu ymwybyddiaeth llawer ynglŷn â’r Te Calan a chwis wedi ei seilio ar ar 101 gan ddyfynu rhif digwyddiad : ffaith fod y creaduriaid morol a chefnforol raglenni radio a teledu o’r presennol a’r DP-20151225-088 Pe hoffai rhywun fwy anferth hyn i’w cael yn y dyfroedd o gorffennol. Nid oeddym yn ddrwg am o wybodaeth am hyn gellir cysylltu â’r amgylch ei harfordir a bod cadwraeth y gorffennol ond roedd y presennol yn Ganolfan Ymwelwyr ar (01970) 872900. forol yn y dyfroedd hynny yn bwysig. dipyn o dasg! Mwynhaodd pawb ond roedd y te cmyaint gwell gan fod dau o’n haelodau yn dathlu eu pen blwydd yn 90 dros gyfnod y Nadolig – Ella Jenkins ar ddydd Nadolig a Cyd Clare ar Ddydd San Steffan. Cafodd y ddau ddyddiau hyfryd

Cyd ac Ella gyda’u dwy gacen oedd â channwyll yr un - oherwydd rheolau tân! Ynys-las

9 Y Tincer | Ionawr 2016 | 385

PENRHYN-COCH

Suliau Horeb Ionawr 2016 24 2.00 Ymuno â Chapel Madog – Y Parchg John Gwilym Jones 31 10.30 Matthew Rees 10.30 Ysgol Sul (Horeb a St Ioan yn Horeb)

Chwefror 7 2.30 Y Parchg Peter Thomas 14 10.30 Y Parchg Judith Morris 21 2.30 Beti Griffiths 28 10.30 Kieran Owen 10.30 Ysgol Sul (Horeb a St Ioan yn St Ioan)

Cinio Cymunedol Penrhyn-coch Ar y 9fed o Ragfyr daeth amryw ynghyd i fwynhau y cinio Nadolig y Gymuned. Fel arfer cafwyd tipyn o hwyl a diolchwyd a tharten afal yn Neuadd yr Eglwys. Cylch Meithrin Trefeurig i bawb am eu gwaith diflino yn ystod y Talodd Cadeirydd y Gymdeithas, Cynhaliwyd gwasanaeth y Cylch flwyddyn a aeth heibio, ac fe ategwyd Jackie Willmington y diolchiadau. Meithrin yn Eglwys S Ioan ar 14 y diolchiadau fel arfer gan Mairwen. Gwnaethpwyd casgliad i Hahav (elusen Rhagfyr dan ofal y Parchg Lyn Lewis Traddodwyd y fendith gan y Parchg Lyn Hosbis yn y cartref Aberystwyth) a Dafis. Bu Siôn Corn heibio y Cylch Lewis Dafis. Fe edrychwn ymlaen at y throsglwyddwyd £283.26 i’r Elusen. yr un wythnos. Pob lwc i Twm, Kyle, flwyddyn 2016 a chael bod yng nghwmni Dylan ac Eva yn yr ysgol fawr. ein gilydd i fwynhau y ciniawau unwaith Cydymdeimlad eto. Bydd y Clwb yn cyfarfod yn Neuadd Cydymdeimlwn â Margaret Davies, yr Eglwys dyddiau Mercher 27 Ionawr Maesyrefail, ar farwolaeth ei brawd - a 1 a 24 Chwefror. Cysylltwch â Job Alun Jones o’r Berth, , McGauley 820 963 am fwy o fanylion neu i fwcio eich cinio. â Ken Evans, Coedgruffudd, ar farwolaeth ei frawd Gareth Evans, (gynt Plygain o Lawrcwmbach a Sŵn-y-ffrwd, Bont- Nos Iau 17fed Rhagfyr cynhaliwyd y goch) yng Nghartref Tregerddan. 25ain blygain dan nawdd Cymdeithas y Penrhyn yn Eglwys Sant Ioan, Penrhyn- â Harri Hughes, Tan-y-bryn, a’r teulu coch. Gweinyddwyd gan y Parchedig ar farwolaeth ei fam – Gwen Hughes, Lyn Lewis Dafis ; darllenwyd y llith gan Coetmor, Tal-y-bont. ac Emyr Gibson am y mins peis wedyn y Parchg Judith Morris a’r organydd gafwyd yng Nghaban y Cylch Meithrin. oedd Eirwen Hughes. Canodd Ysgol â Llio Adams a›r teulu, Glyn Helyg, ar Casglwyd £270 ar y noson – swm Penrhyn-coch a’r Parchg Lyn Lewis Dafis farwolaeth mam Llio – Eryl Haf Thomas haeddiannol iawn, fydd yn cael ei rannu yn y cylch cyntaf a gan y canlynol yn y yn Llanwnda, Caernarfon ar ddydd rhwng elusennau Ambiwlans Awyr ddau gylch: Parti’r Penrhyn; Marianne Calan. Cymru a Hahav (elusen Hosbis yn y Jones Powell; Pedwarawd Glanrafon; cartref Aberystwyth). Diolch o galon i Parc; Jeremy a Carrie White; Cantorion â Mike Binks a’r teulu, Llanbadarn ar bawb gymerodd ran ac a gyfrannodd. Aberystwyth; Prysor, Arawn a Rhun; farwolaeth Ruth ar 9 Ionawr. Roedd yna groesdoriad o gantorion o ran Pedwarawd Pen-y-graig; Beti Jones; oedran – o ddosbarth derbyn i rai yn eu Daniel Huws; Rhiannon, Trefor ac Eleri; ac â theulu Jim O’Neill, Golygfa, fu farw 80au! Graham Floyd a Chantre’r Gwaelod. ar ddydd Calan yn Ysbyty Bron-glais. Dilynwyd y gwasanaeth gan swper o Cynhaliwyd yr angladd yn Amlosgfa Genedigaethau gawl wedi ei baratoi gan Barti’r Penrhyn Aberystwyth dydd Mawrth 12fed Ionawr. Llongyfarchiadau i Sara ac Illtyd James, Bryn Coch, Castell-nedd, ar enedigaeth Canu carolau mab - Ywain Meurig ar 21 Rhagfyr. Brawd Bu criw o amgylch y pentref yn canu bach i Caeo ac ŵyr i Non a Colin Evans, carolau cyn y Nadolig. Diolch i Greg Refail Fach. Roberts am feddwl am y syniad, ac am drefnu, i Angharad Fychan am gysylltu Ac i Gwyddno a Lisa Dafydd, Caerdydd, â chantorion, i Shân James a ddarparu ar enedigaeth merch fach – Greta – lluniaeth – i Lynwen a Geraint Jenkins ddechrau Tachwedd; chwaer i Trystan ac a’u teuluoedd am y gwin twym a Sara wyres i Rhiannon a Dafydd Ifans, Rhandir.

10 Y Tincer | Ionawr 2016 | 385

Eisteddfod Dyddiad i’r dyddiadur Yn dilyn cyfarfod o bwyllgor yr Cyfarfod i ddathlu cyhoeddi cyfrol Tedi Eisteddfod gellir cyhoeddi y canlynol. Millward yng nghapel Horeb brynhawn Cynhelir Eisteddfod 2016 ar 22 a 23 Sadwrn Chwefror 13 am 2.00 dan nawdd Ebrill. Cymdeithas y Penrhyn - mae hwn yn Beirniaid: nos Wener. gyfarfod ychwanegol i raglen y tymor Cerdd: Geraint Thomas, Rhydyfelin; Llefaru: Meleri Morgan, Bwlch-llan. Robat Arwyn Dydd Sadwrn: Odette Jones, Mynwent Ddaru chi golli noson wych yng y Crynwyr (Cerdd) ac Esyllt Tudur, Nghymdeithas y Penrhyn pan oedd Llanrwst (Llefaru a Llên). Robat Arwyn yn siarad - neu ydych chi Y Llywyddion fydd Carys Jenkins, am glywed Arwyn yn siarad eto? Wel Penrhyn-coch (nos Wener), Bethan bydd cyfle nos Fercher Chwefror 24 pan Evans, - Ysgol Trefeurig gynhelir Noson yng nghwmni Robat gynt, (pnawn Sadwrn) a Dr Zoe Morris- Arwyn yn Drwm LLGC am 7.30 Williams, Caerdydd - gynt Mynediad trwy docyn £5 o LLGC (nos Sadwrn). Ffôn: 632800 Llongyfarchiadau i Gwenan Hedd Jenkins am Yng nghystadleuaeth y gadair eleni ennill y wobr gyntaf ym Mhencampwriaeth bydd cadair fach a rhodd ariannol o £50 Tysteb Prifathro Cwilt yr Alban am gwilt o’r enw ‘tyfu a ffynnu’. Bu i fyny yng Nghaeredin am y dydd ar yn cael eu rhoi gan Rhian Huws a’r teulu Bydd Ysgol Penrhyn-coch yn ffarwelio Fedi 27 i dderbyn ei gwobr. er cof am Dafydd Huws, Mynydd Gorddu â’r prifathro Emyr Pugh Evans ddiwedd a Chaerffili. tymor y Gwanwyn wrth iddo gymryd Os hoffech gyfrannu at yr Eisteddfod swydd Pennaeth mewn ysgol rhoi yng gellir gwneud trwy archeb banc flynyddol nghymoedd y De yn lle ger Caerdydd. sydd ar gael gan Robert Dobson, 12 Cae Os am gyfrannu at anrheg gadael i Mawr, Penrhyn-coch. Emyr a allwch roi eich cyfraniadau i Shan Eleni penderfynwyd rhoi gwobrau James, Pen-banc neu Glenys Morgan, ariannol yn lle y cwpanau a’r medalau ar Tir-y-dail cyn diwedd mis Chwefror. y nos Wener. Gwerthfawrogai y Pwyllgor Gyda diolch gyfraniadau ariannol felly yn lle’r Llywodraethwyr yr Ysgol. gwobrau arferol. Byddai yn ddymunol pe gallai rhoddwyr eu cyflwyno i’r Clwb Hanner Tymor Trysoryddion Bethan Davies neu Robert Bydd y Clwb yn cyfarfod yn ystod yr Dobson erbyn diwedd mis Mawrth. hanner tymor dydd Gwener 19 Chwefror 8.30-5.00. Am fanylion cysylltwch â Brysiwch wella Wendy Reynolds. Gwellhad buan i Glenys Thomas, Cwmfelin ar ôl triniaeth yn Ysbyty Cylch Ti a Fi Gobowen. Cofiwch fod Cylch Ti a Fi yn cyfarfod yn Neuadd y Penrhyn ar foreau Glanaber, a fu yn cael triniaeth yn Ysbyty Ymwelydd o Wlad yr Iâ Mercher o 10-12.00 Os oes gennych Banc-y-Felin. Hyfryd oedd gweld pâr o Elyrch y Gogledd ddiddordeb mynychu , cysylltwch â Zoe (Whooper Swans) yn ymlacio ar Lyn Pen- ar 01970 611516 neu 07584411524 neu Merched y Wawr cefn (ger y ffordd i Bont-goch), ychydig [email protected] Nos Iau, 3ydd o Ragfyr croesawyd pawb o ddyddiau cyn y Nadolig. Roeddent i’r cyfarfod gan Glenys Morgan ein wedi teithio’n bell o Wlad yr Iâ i aefau yng Diolch Llywydd, a thrafodwyd yr ohebiaeth a Nghymru yn ôl eu harfer blynyddol. (REH). Dymuna Carys a Dafydd Jenkins ddaeth i law yn ystod y mis. Yna aed diolch i’w teulu ac i ffrindiau am bob ymlaen i fwynhau noson Nadoligaidd Penodiadau cydymdeimlad a dderbyniasant yn eu yng nghwmni Glenys a Sharon Jones Dymuniadau gorau i Tom Fanning, profedigaeth o golli Molly Edwards, – y nail a’r llall wedi dod i ddangos i ni pennaeth Ysgol Gynradd Comins- mam Carys. Hefyd am ddiolch i bawb am sut i wneud Torch Nadolig, Sharon trwy coch, ar ei Secondiad gydag ERW ac y rhoddion a dderbyniwyd tuag at Cartref ddefnyddio defnydd a pegs a Glenys yn i Bethan Davies fydd yn bennaeth Tregerddan ac at Ymchwil y Galon defnyddio blodau. Ar ôl dangos i ni rhai dros dro i’r ysgol yn ystod absenoldeb Cymru. esiamplau o’u gwaith hwy cafodd pawb y Tom. Cynghrair o chwe awdurdod lleol cyfle i wneud torch yn ei ffordd unigryw (Sir Gaerfyrddin, Ceredigion, Castell- Ysbyty ei hunain. Cafodd pawb hwyl o wneud nedd Port Talbot, Sir Benfro, Powys ac Dymunwn wellhad buan i Christine hyn ac yr oedd yn werth gweld sut y Abertawe) yw ERW; fe’i rheolir gan gyd- Evans, Maesgwyn, a fu yn yr ysbyty trodd y torchau allan. Noson wych arall a bwyllgor cyfansoddiadol cyfreithiol. yn ddiweddar. Hefyd Margaret Evans, phawb wedi mwynhau. Diolch i Glenys a

11 Y Tincer | Ionawr 2016 | 385

Sharon a oedd yng ngofal y noson ac am ddangos o’u talent i ni. Yna i ddiweddu’r Canlyniadau GOGINAN noson cafwyd cwpanaid a mins peis a Pêl-droed thynnwyd y raffl fisol. Cydymdeimlo Penrhyn-coch Cydymdeimlwn gyda Huw Jones a’t Eglwys S. Ioan teulu, Hafan, Cwmbrwyno ar farwolaeth Bu’r Adfent a thymor y Nadolig yn rhai Tîm 1af ei frawd yng nghyfraith ychydig cyn y prysur yn Eglwys S. Ioan, Penrhyn-coch 05/12/15 – Cwpan Cymru Nadolig. gyda’r Ŵyl Coed Nadolig, sydd bron Penrhyn-coch 2-3 Cwmbran Celtic â dod yn ‘draddodiad’ erbyn hyn, yn Pen blwydd Hapus achlysur pan agorwyd drysau’r eglwys i’r 19/12/15 – Cynghrair Dymuniadau gorau i Denny Pryor, gymuned gyfan. Am wythnos gyfan, yn Penrhyn-coch 2-2 Y Trallwng Llwyncerdin ar ddathlu ei ben blwydd yn dechrau ar 5 Rhagfyr, cyfrannodd nifer 26/12/15 – Cynghrair 70 ar Ionawr 11, efallai y bydd yn dechrau sylweddol o fudiadau a chymdeithasau Penrhyn-coch 4-0 meddwl ymddeol yn awr o gasglu mwswg. lleol at lwyddiant yr ŵyl hon wrth iddyn nhw addurno ac arddangos 2il Dîm Mab coed Nadolig o bob lliw a llun wedi’u 05/12/15 –Cwpan Emrys Morgan Llongyfarchiadau i Gethin a Charlotte hysbrydoli gan y thema eleni, sef ail- Sêr Dewi 3-1 Penrhyn-coch Evans, Bwa Drain ar enedigaeth eu mab, gylchu. Fel y dywedodd un ymwelydd, Gruff Rhys ar Ionawr 7. Dymuniadau gorau “Mae’n rhyfeddol beth mae rhai pobl yn 02/01/2016 – Tlws Coffa Len a Julia i’r dyfodol. medru gwneud gyda’i sbwriel!” Diolch Newman i bawb a fu mor barod i fod yn rhan o’r Bow Street 3 -2 Penrhyn-coch Parseli Nadolig ŵyl. Dymuna y rhai sydd wedi cyrraedd a Daeth yr ŵyl i’w chlo ddydd Sul Menywod – heb chwarae phasio oed yr addewid ddiolch o galon 13 Rhagfyr, pan gynhaliwyd ein Dim gêmau eraill wedi cael eu eleni eto i Iris Richards, Brodawel a Gwasanaeth Carolau. Cafwyd cwmni Côr chwarae yn 2016 eto oherwydd y Mair Jones, Coedlan am drefnu rhodd Staff y Llyfrgell Genedlaethol i gyfoethogi tywydd. Nadolig brodorion ardal Goginan ac i ein haddoliad yn y gwasanaeth hwnnw. Gareth Jones, Coedlan a Carol Jones, Is y A hyfryd o beth oedd gweld cael rhai Coed am wneud yn sicr bod y rhodd yn o’r mudiadau a fu’n rhan o’r Ŵyl Coed Ysgol Penrhyn-coch yn yr eglwys. Da cyrraedd yn saff. Nadolig yn darllen y llithoedd ynghyd â oedd gweld bod cynifer o deuluoedd a selogion Eglwys S. Ioan. Braf hefyd oedd chyfeillion wedi ymuno gyda’r plant wrth Bwlch Nant yr Arian gweld plant a phobl ifainc yr eglwys yn iddyn nhw ddathlu ar gân, gair, a gweddi Ers y 18fed Ionawr mae rhannau o lwybrau gweddïo cyfres o golectau fel rhan o’r geni Iesu. beicio mynydd Summit a Syfydrin a elwir gwasanaeth. Tro plant Ysgol Sul S. Ioan oedd hi ar yn Mark of Zorro a Leg Burner ynghau am Yr wythnos ddilynol cafwyd cyfle i Noswyl Nadolig pan wnaethant hwy, rai wythnosau oherwydd gwaith cwympo groesawu rhagor o blant i’r eglwys pan ynghyd â rhai plant hŷn, fod yn rhan o coed. Bydd llwybrau’r Summit a Syfydrin gynhaliwyd Gwasanaeth Nadolig Cylch Wasanaeth y Preseb gyda Charolau. Yn yn cael eu hailgyfeirio’n ôl i’r Ganolfan Meithrin Trefeurig a Gwasanaeth Cristngl wahanol i’r arfer roedd y preseb eleni yn Ymwelwyr ar hyd llwybr Pen-dam. Ni fydd un ‘byw’ gyda phawb yn gwisgo’n addas modd cael mynediad at y Leg Burner drwy i gynrychioli cymeriadau stori’r geni er gydol y cyfnod hwn. mwyn creu ‘drama’r Nadolig’ heb unrhyw ymarfer ac unrhyw ddysgu llinellau! Wrth i’r stori gael ei hadrodd ac wrth i’r cymeriadau chwarae eu rhan daeth rhyfeddodd gwyrth preseb Bethlehem yn real. Yn ddiweddarach ar Noswyl Nadolig, am 11.30pm, cynhaliwyd y gwasanaeth Cymun canol nos, cymun cyntaf y Nadolig. Yn ystod Tymor yr Adfent hefyd cynhaliwyd cyfres o astudiaethau wythnosol yn y Ficerdy o dan arweiniad y curad, y Parchg Lyn Dafis. Daeth criw bychan ond brwdfrydig ynghyd i edrych gyda’i gilydd ar rai o’r caneuon yn yr efengyl yn ôl S. Luc yn gysylltiedig â hanes geni Iesu ac i feddwl am beth sydd gan y caneuon hynny i ddweud wrth Gristnogion heddiw wrth geisio byw eu bywydau o ddydd i ddydd fel dilynwyr i’r “Gair a wnaethpwyd yn gnawd”.

12 Y Tincer | Ionawr 2016 | 385 Medal y Pegynau i rewlifegydd o Brifysgol Aberystwyth

Dyfarnwyd Medal y Pegynau i’r Athro Bryn Hubbard, Cyfarwyddwr Canolfan Rewlifeg Prifysgol Aberystwyth.Mae’r wobr yn cydnabod gwaith yr Athro Hubbard -sydd yn byw yn y Borth- fel “ysgolhaig Pegynol mewn rhewlifeg, daeareg rewlifol a strwythur a mudiant masau iâ”. Mae’r Athro Hubbard yn ymuno â rhestr enwog o dderbynwyr sy’n cynnwys Capten Robert F Scott, Syr Ernest Shackleton, a aeth gyda Scott yn ystod taith 1902-4, a Syr Edmund Hillary a Syr Vivian Fuchs a arweiniodd daith y Gymanwlad ar Draws yr Antarctig yn 1957-8. Sefydlwyd Medal y Pegynau ym mis Medi 1904 er mwyn cydnabod y rhai aeth ar daith lwyddiannus gyntaf Capten Robert F Scott i’r Antarctig. Yn y degawdau diweddar mae’r Fedal wedi’i chyflwyno yn bennaf i wyddonwyr sydd Yr Athro Bryn Hubbard, a dreuliodd 9 wythnos yn ddiweddar yn drilio ar silff iâ Larsen C wedi bod yn gweithio am gyfnodau hir yn yr Antartig. o amser ac o dan amodau garw er mwyn hyrwyddo gwybodaeth am y rhanbarthau sy’n cydnabod yr heriau a phwysigrwydd cyfnodolyn Journal of Geophysical pegynol. cynnal ymchwil gwyddonol yn Research ac mae’n aelod ‘craidd’ o Goleg Mae’r Athro Hubbard yn un o dri rhanbarthau pegynol ein planed, Adolygu Cymheiriaid Cyngor Ymchwil yr rhewlifwr sydd â chysylltiadau â ac rwy’n ddiolchgar am gefnogaeth Amgylchedd Naturiol. Phrifysgol Aberystwyth ac sydd wedi cydweithwyr yn y Ganolfan Rhewlifeg Mae ei ddiddordebau ymchwil yn derbyn Medal y Pegynau: yr Athro ym Mhrifysgol Aberystwyth sydd wedi canolbwyntio’n bennaf ar fesuriadau Michael Hambrey, cyn-gyfarwyddwr gwneud hyn i gyd yn bosibl”. o brosesau a ffurfiau rhewlifol, gwaith y Ganolfan Rewlifeg, a’r Athro Julian Cafodd Bryn Hubbard eni a’i fagu yn sy’n mynd ag ef i amgylcheddau mwyaf Dowdeswell, cyn-bennaeth yr Adran lleol, gan fynychu Ysgol Gynradd Y Borth trawiadol y byd o ran golygfeydd, ond Daearyddiaeth a Gwyddorau Daear. ac Ysgol Gyfun Pen-glais cyn mynd i sydd hefyd yn oer. Mae’r rhain yn Dywedodd yr Athro April McMahon, Goleg Crist yn Aberhonddu. Datblygodd cynnwys Antarctica, yr Ynys Las, Arctig Is-Ganghellor Prifysgol Aberystwyth: Bryn ei ddiddordeb mewn rhewlifeg Canada, Svalbard, Norwy, Periw, a’r Alpau “Mae hon yn gamp hynod ac yn yn ystod ei gyfnod ym Mhrifysgol Ewropeaidd. gydnabyddiaeth haeddiannol o’i Rhydychen, lle y dyfarnwyd iddo radd gyfraniad i’r maes Rhewlifeg. Mae’r dosbarth cyntaf mewn Daearyddiaeth. Athro Hubbard a’i gydweithwyr yn y Yna aeth ymlaen i Brifysgol Caergrawnt Ganolfan Rewlifeg yn gwneud gwaith lle cwblhaodd PhD mewn symudiad blaengar er mwyn deall effeithiau rhewlif. Wedi dwy flynedd arall yn newid yn yr hinsawdd ar rai o lefydd astudio hydroleg rhewlif Alpaidd yng mwyaf eithafol a digroeso’r Ddaear, a Nghaergrawnt, ymunodd yr Athro datblygu’r modelau gwyddonol a fydd Hubbard â Phrifysgol Aberystwyth yn ein cynorthwyo i ddeall yn well sut yn 1994 fel darlithydd yn y Ganolfan mae ein planed yn debygol o ymateb i Rewlifeg a oedd newydd ei sefydlu bryd amgylchedd sy’n fwyfwy cynnes. Mae’n hynny. arbennig o galonogol bod aelod o staff Cafodd ei benodi yn Gyfarwyddwr y ym Mhrifysgol Aberystwyth wedi cael Ganolfan Rewlifeg yn 2010 a dyfarnwyd ei gydnabod yn y modd hwn, ac mae’n cadair athro iddo yn 2011. Mae hefyd tanlinellu perthnasedd yr ymchwil a yn Gyfarwyddwr Ymchwil ar gyfer yr wneir yma i rai o’r materion pwysig sy’n Adran Daearyddiaeth a Gwyddorau wynebu dynoliaeth.” Daear ac Athrofa Daearyddiaeth, Hanes, Dywedodd yr Athro Hubbard: “Braint Gwleidyddiaeth a Seicoleg. o’r mwyaf yw derbyn Medal y Pegynau, Bryn Hubbard yw Prif Olygydd y

13 Y Tincer | Ionawr 2016 | 385

LLANDRE

Gwellhad buan Lôn Glanfred, a gafodd ddamwain yn Dymunwn gwellhad buan i Regina ddiweddar. Jones, Llandre, sydd wedi bod yn ysbyty Bronglais yn ddiweddar. Cofio Dai England Ar ddiwedd mis Tachwedd 2015 Croeso cynhaliwyd noson gofiadwy ym Croeso i Polly a Dafydd Sills Jones a’r Methlehem i gofio am Dai England a plant Lisa ac Oban sydd wedi symud o’r fu farw o’i anafiadau wedi damwain Borth i Clos y Ceiliog, Llandre, ffordd ger Capel Dewi ym mis Mawrth. Roedd maint y dorf a’r gefnogaeth Cydymdeimlad i’r noson yn adlewyrchu teimladau’r Cydymdeimlwm ag Eric James, Tremedd, ardal tuag at Dai a’i deulu ac yn ar golli ei fodryb o Landysul yn ddiweddar. cydnabod ei gyfraniad nodedig i’r gymuned. Dymuniad y teulu oedd â Erddyn James, Taigwynion a’r teulu bod yr achlysur yn codi arian i ar farwolaeth ei frawd - Ieuan James o Ambiwlans Awyr Cymru. Trefnwyd Rhos Hendre, Aberystwyth. .Estynnwn y noson gan Banc Bro Llanfihangel ein cydymdeimlad hefyd â Megan Davies Genau’r-glyn a throsglwyddwyd siec - oedd yn chwaer yng nghyfraith i Ieuan o £2,416, elw’r noson, i Iestyn Hughes, James. cynrychiolydd yr Ambiwlans Awyr yn y cylch, gan gadeirydd y Banc Bro â Owen Watkin a›r teulu, Maes Henllan, Wynne Melville Jones. Hefyd yn y llun ar farwolaeth mam Owen yn ddiweddar. mae Mair England a Gwenda James. Ysgrifenyddes y Banc Bro. Diolch i’r â theulu Anne Thomas Glyncoed, a nifer fawr o bobl yr ardal a fu’n gefn i’r Ennill ar frawddeg hunodd yn ddiweddar. noson arbennig hon. Llongyfarchiadau i Miriam Llwyd Davies, aelod o Adran Yr Urdd Aberystwyth, ar ac â Bidi Griffiths, Aberaeron, Rhys a ennill ar y frawddeg yng Ngharnifalwn Roland a’u teuluoedd , ar farwolaeth y Rhanbarth Ceredigion. Dyma hi’r Parchg Maldwyn Griffiths ar 2 Ionawr frawddeg fuddugol o’r gair TREGARON: yn dawel yng Nghartref Nyrsio Plas Tarodd rech enfawr gan achosi ryw oglau Cwmcynfelin. Cynhaliwyd yr angladd yn niweidiol. Da iawn ti, Miri! Eglwys ar Ionawr 9fed. Bu’r Parchg Griffiths yn ficer Genau’r-glyn yn Talwrn yr 80au. Bydd Talwrn y Beirdd yn cael ei recordio ym Methlehem Llandre, nos Fawrth, Gwellhad buan Mawrth 22. Dymunwn wellhad buan i Beti Williams,

Wynne Melville Jones, Cadeirydd Banc Bro Llanfihangel Genau’r-glyn yn cyflwyno siec o £500. i Erddyn James, un o flaenoriaid Capel y Garn, tuag at gostau datblygu Ysgoldy Bethlehem yn Llandre. Yn y llun hefyd mae Gwenda James, Ysgrifenyddes y Banc Bro a’r Parchg Wyn Morris gweinidog gofalaeth y Garn. Mae llawer iawn o weithgareddau’r Banc Bro yn cael eu cynnal ym Methlehem ac mae’r ysgoldy yn adnodd allweddol er mwyn diogelu bywyd cymunedol a chymdeithasol y pentref. Da gweld bod yna waith cynnal a chadw ac addurno yn mynd rhagddo ar yr adeilad y dyddiau hyn.

14 Y Tincer | Ionawr 2016 | 385

O’r Cynulliad Elin Jones

Pen blwydd arbennig Ar ddechrau’r Llanwnnen a Dymunwn ben blwydd hapus hwyr flwyddyn newydd llawer o rai eraill. i Huw Ceiriog, Nant y Mynydd, a mae nifer o Mae’r arafwch ddathlodd ben blwydd arbennig yn bynciau pwysig o wedi dod yn ddiweddar. fewn yr etholaeth sgîl yr angen i wedi bod yn ddarparu cyswllt I Huw Ceiriog ar ei ben-blwydd ym hawlio sylw. O gwifrau ffibr yn Mis Ionawr 2016 ran y Gwasanaeth uniongyrchol Iechyd, da oedd i’r eiddo mewn Rhyw ganig fach rwyn gynnig cael cadarnhad nifer o ardaloedd. I gyfaill mwyn caredig, uniongyrchol o enau’r Gweinidog ei Cefais addewid y bydd 11,000 o gartrefi Pob llwydd a bendith iddo boed fod wedi clustnodi yn derfynol £4.8 Ceredigion yn derbyn cyswllt yn y Ar gyrraedd oed arbennig. miliwn o wariant cyfalaf ar gynlluniau modd yma, y bydd yn y diwedd yn adeiladu newydd yng Ngheredigion darparu gwasanaeth cyflymach a mwy I’r rhelyw mae’r blynyddau eleni. Bydd £3 miliwn o’r cyllid yn dibynadwy. Yr amcan yw y gwelwn Yn dwyn amrywiol freichiau, dod i Aberteifi. Byddai’n dda gen i dipyn o gynnydd yn ail hanner eleni a Ond mynd yn iau wrth fynd yn hŷn petai gwelyau yn cael eu cynnwys dechrau flwyddyn nesa, gyda dros 90% Yw hanes un o’m ffrindiau. yn y cynllun, ond mae’n hen bryd i o’r sir yn derbyn cyswllt. Mae hefyd roi cychwyn ar yr adeilad newydd, a grantiau band-llydan newydd ar gyfer Huw Ceiriog ydyw’r gwron bydd y cyhoeddiad yma yn caniatáu i busnesau, a chroeso i unrhyw fusnes i Gyfarchaf yma weithion, hynny ddigwydd. Bydd y £1.8 miliwn gysylltu gyda’m swyddfa ar 01970 624 Pwy haedda – o bob llan a phlwy - arall yn dod i brosiect Cylch Caron. 516 i gael gwybodaeth. Yn fwy ein llongyfarchion? Gall y cynllun gofal integredig hwn yn Ar hyn o bryd yn y Cynulliad, mae Nhregaron fod yn arloesol, trwy sicrhau cryn drafod am y gyllideb. Roedd dipyn Ein prydydd tra chadeiriol, cydweithio agos rhwng y Bwrdd o newyddion gwael yn y gyllideb ddrafft Ein cain argraffydd dethol, Iechyd, Gwasanaethau Cymdeithasol y – y toriad i brifysgolion, i’r grantiau i Teyrngedau lu cawn heddiw ddwyn cyngor sir, y trydydd sector, ac eraill. gefnogi argraffu, ac i lywodraeth leol. I’r Derwydd mwyn Gweinyddol. Cefais gyfarfod hefyd gyda Gobeithio y cewn ddatrysiad sy’n deg phennaeth newydd BT yng Nghymru, i awdurdodau lleol mewn ardaloedd Huw Ceiriog, enwog brydydd, i drafod arafwch y cynnydd o ran gwledig. Mae cynghorau fel Ceredigion Boed iti fwyniant beunydd argaeledd band llydan cyflym iawn. wedi gorfod ymdopi gyda’r toriadau A phopeth wastad at dy ddant Mae’n siom fod y cynllun Superfast mwyaf ers sawl blwyddyn bellach, a Yn heddwch Nant y Mynydd. ond wedi cyrraedd tua 52% o gartrefi rhaid rhoi peirianwaith mewn lle sy’n yng Ngheredigion hyd yn hyn, a amddiffyn cefn gwlad. Rhaid hefyd Huw Ceiriog, wrth roi geirda chodais faterion ar ran sawl cymuned ystyried rôl hanfodol ein prifysgolion, Fel hyn, o cofiwn yma – Pontarfynach, Llanfihangel- a’r rhan bwysig sydd gan y diwydiant Am un sy’n dŵr a nerth i ti, y-Creuddyn, Cwm-cou, Llandysul, cyhoeddi o fewn ein ardal. Sef ydyw hi – Diana.

Huw Ceiriog fwyn, o gwrando, Penodiadau newydd Dy ffrindiau sy’n dymuno, Boed iti’r pen-blwydd gorau erio’d, Penodwyd cyfarwyddwyr newydd A llawer i ddod eto. i CAA (Cyhoeddwr Adnoddau Tegwyn Addysg) yn ddiweddar – Delyth Ifan yn Gyfarwyddwr a Fflur Davies yn Gyfarwyddwr Cynorthwyol. Cwmni cyhoeddi wedi’u lleoli yng Ngogerddan DÔL-Y-BONT yw CAA. Mae’r cwmni’n creu adnoddau Cymraeg a Saesneg ar gyfer bron pob Dyweddiad pwnc ac oedran – yn llyfrau, pecynnau Llongyfarchiadau a dymuniadau gorau i amlgyfrwng a deunyddiau digidol. Rhian Cory, Bryngwyn ,ar ei dyweddïad â Mae bod yn rhan o Ysgol Addysg a gwreiddiau ym Mro Ddyfi ond bellach Phil Jones dros y calan. Dysgu Gydol Oes Prifysgol Aberystwyth wedi ymgartrefu yn Llidiart-y-waun, hefyd yn galluogi’r cwmni i ddilyn ger Llanidloes. Rhyngddynt, mae’r Croeso y datblygiadau diweddaraf ym myd ddwy wedi gweithio fel Golygyddion Estynnwn groeso cynnes i Claire Ellis addysg. a Rheolwyr Project i CAA ers bron i Jones a Wayne Jones sydd wedi symud Mae Delyth yn hanu o ardal y Preseli 25 mlynedd, ac mae’r ddwy’n edrych i fyw i Minafon. Gobeithio y byddant yn yn Sir Benfro ond yn byw yn Nhal- ymlaen at y bennod nesaf gyffrous hon hapus yn ein plith. y-bont ers 15 mlynedd, a Fflur â’i yn hanes y cwmni.

15 Y Tincer | Ionawr 2016 | 385

TREFEURIG Calennig Mae’n dda gweld fod yr arfer o ganu Cydymdeimlad calennig yn parhau yn yr ardal. Ddydd Calan Cydymdeimlwn â Dai Mason a’r teulu, ar Facebook digwyddais weld sgwrs ddifyr Cwm Isaf, Cwmsymlog, ar farwolaeth ei rhwng Alys sydd yn byw yn Llundain a Gwenan fam - Hilda Mason. Gibbard - yn trafod geiriau Mae’r flwyddyn yn marw, ei hamser a ddaeth, O fil o gymylau ei hamdo a wnaeth. Mae’r gwynt yn galaru a’r glaw red yn rhwydd, CAPEL MADOG A’r clychau yn tewi, ffarwel i’r hen flwydd. Ond dyma flwydd newydd yn dyfod yn llon, Suliau Madog A phawb fel ei gilydd rônt groeso i hon. 2.00 Mae’r ifanc a’r henwr yn ysgafn ei droed, Ionawr A’r clychau yn canu mor llon ag erioed. 24 John Gwilym Jones Mae’r diog yn sefyll, ond amser ni saf, 31 Dim oedfa Ei hydref na’i aeaf, ei wanwyn na’i haf. Cynyddu wna’r diwyd a’r gonest o hyd, Chwefror O flwyddyn i flwyddyn hyd ddiwedd y byd. 7 Judith Morris 14 Rhidian Griffiths Ffarwel i’r hen flwydd, Elin Gore, Troedrhiwgwynau 21 Bugail Ffarwel i’r hen flwydd, yn canu calennig lawr gyda Myf 28 Oedfa’r ofalaeth - Gŵyl Ddewi Mae’r flwyddyn yn marw, Pugh Fronddewi ar y 1af o Ionawr Ffarwel i’r hen flwydd’. 2016! Dydd Calan Braf oedd gweld Martha ac Elen Tair mlynedd yn ôl ar nos galan fe ddechreuodd nain Alys - Mrs Enid Roberts, Rowlands, Lleucu a Mabli Evans yn fferm Tŷ Newydd, Llanelian, ger Bae Colwyn -eu canu. Roedd Gwenan Gibbard cadw’r hen draddodiad o ganu calennig. yno. Yn ôl Gwenan “Roedd Mrs Roberts yn cofio canu’r gân pan oedd hi yn yr ysgol flynyddoedd yn ôl yn ardal Trefnant a Tremeirchion. Roedd ymhell yn ei Geni wythdegau a bu farw ychydig fisoedd yn ddiweddarach. Ond roeddwn wedi fy Llongyfarchiadau i Dilwyn a Catherine swyno’n llwyr efo’r gân ac yn methu deall pam nad oedden ni’n ei chanu fel mae’r Thomas, Bryn Heulog ar enedigaeth Albanwyr yn canu Auld Lang Syne. “ ŵyr, James Owain Thomas. Mab bach i “Holais Merêd ac roedd yntau’n deud ei fod yn arfer ei chanu pan yn blentyn a’i Carwyn ac Amy Man o’r Afon, Trefechan. bod yn boblogaidd iawn bryd hynny. Mae’r alaw, wrth gwrs, yn boblogaidd heddiw o hyd fel ‘Tôn Garol’.” Bedydd Diolch i Dr Rhidian Griffiths am gwblhau y stori “Mae ‘Tôn Garol’ i’w gweld Ar Ddydd Sul, 20fed Rhagfyr, yng yn Songs of Brinley Richards (1873): Ceiriog biau’r geiriau. Yr un yw’r alaw â Nghapel Madog, bedyddiwyd Gwenno ‘Mwynder Mai’ yn Canu Haf W. S. Gwynn Williams (1944), ac mae e’n nodi ei bod hi Fflur ap Llywelyn, merch fach Sioned a mewn gwahanol ffynonellau llawysgrif a phrintiedig.” Llywelyn Evans, Rhydyceir. Mae Gwenno Tybed oes rhywun o ardal y Tincer yn cofio ei chanu? yn chwaer i Lleucu, Mabli a Gruffudd. Pob dymuniad da i’r teulu. Eisteddfodau’r Urdd 2016

CHWEFROR 26 Dydd Gwener Gŵyl MAWRTH 11 Dydd Gwener Offerynnol Cynradd ac Uwchradd yn Eisteddfod Uwchradd yr Urdd Theatr Felin-fach Rhanbarth Ceredigion ym Mhafiliwn o 9.00 yb MAWRTH 2 Dydd Mercher Rhagbrofion Eisteddfod Aberystwyth MAWRTH 12 Dydd Sadwrn Eisteddfod yn Ysgolion cynradd y cylch cynradd yr Urdd Rhanbarth Ceredigion ym Mhafiliwn Pontrhydfendigaid am MAWRTH 2 Dydd Mercher 9.00 Eisteddfod Uwchradd yr Urdd cylch Aberystwyth yn Ysgol Gyfun MAWRTH 14 Nos Lun Eisteddfod Penweddig Rhanbarth Ceredigion Aelwydydd yr Cydymdeimlad Urdd yn Ysgol Gymraeg Aberystwyth MAWRTH 3 Dydd Iau Eisteddfod Cydymdeimlwn â Dai a Wendy Evans, am 6.00. Cynradd cylch Aberystwyth yn y Fferm y Fron-fraith ar golli ewythr, Mr Neuadd Fawr, Canolfan y Celfyddydau MAWRTH 18 Dydd Gwener Gŵyl Gareth Evans o Bont-goch. Aberystwyth Ddawns yr Urdd Rhanbarth Ceredigion ym Mhrifysgol y Drindod Dewi Sant, Llambed

16 Y Tincer | Ionawr 2016 | 385

Annwyl ddarllenwyr, Ffoaduriaid ddoe a heddiw Apêl am gyfraniadau i gofio hanes y Ddechrau mis y Garn oedd hi i gynnal genedl Hydref 1914 Evening Concert i godi Mae’n ganrif ers y Rhyfel Mawr ac mae cafodd bron i gant arian at Ysbyty’r Groes gymaint o’n treftadaeth heddwch ac o ffoaduriaid o Goch yn Aberystwyth. effaith y rhyfel ar Gymru eto i’w ddatgelu. Wlad Belg groeso Yn ffodus mae rhaglen Ond ni ddaw’r hanes yma i’r fei oni bai twymgalon gan bobl y noson honno ar gof a am ymdrechion unigolion, teuluoedd ardal Aberystwyth chadw. a grwpiau cymunedol wrth wirfoddoli i a’u llochesu yn y Erbyn hyn mae ymchwilio a chyflwyno’r hanes. Yn aml dref a’r pentrefi ffoaduriaid gyda ni eto, ceir gwraidd hanes diddorol yn y papur bro o gwmpas. Yn ond o Syria y tro hwn. neu gan y gymdeithas hanes lleol. Nawr ôl adroddiad Felly, ar Chwefror 16, dychmygwch werth yr ymdrech o gasglu’r y Cambrian 2016, bydd Cyngerdd holl ymchwil yma ynghyd fel cenedl, gan News ar y pryd Hwyrol yn cael ei sicrhau ei fod ar gael yn ddigidol ar ffurf roedd athrawon, gynnal yng Nghapel hanesion a delweddau (wedi eu sganio cerddorion y Garn unwaith eto, o gyda chymorth Casgliad y Werin). Dyma’r ac arlunwyr dan nawdd y prosiect ysgogiad tu ôl i brosiect Cymru dros proffesiynol o fri yn eu plith. ‘It is Cofio a Myfyrio, i nodi’r ganrif ac i Heddwch. Ond dim ond tair blynedd sydd stated that the adults are distinguished godi arian at apêl y ffoaduriaid. Bydd gennym bellach i gasglu’r holl ‘hanesion professional teachers, musicians, and y rhaglen o ganu, adrodd ac eitemau cudd’ yma. Hanesion all fod yn gyfarwydd painters of a high station in life.’ Un offerynnol yn debyg i raglen y noson i chi efallai ond, heb gymorth gennych i o’r rheiny oedd Nicolas Laoureux a gyntaf honno ond pobl leol fydd chwilota ac i rannu, a allai fynd yn angof oedd yn bianydd yn Llys y Brenin ym yn perfformio y tro hwn. Bydd Dr i’r cenedlaethau i ddod. Gall fod yn hanes Mrwsel. Rhian Davies, Cyfarwyddwraig Gwyl effaith rhyfeloedd y ganrif ddiwethaf ar Mae’n amlwg oddi wrh y papurau Gregynog, yn ymuno â ni hefyd i eich cymuned, hanes gwrthwynebwyr newydd bod cerddoriaeth wedi bod ddweud gair am y cerddorion alltud cydwybodol lleol, cyfraniad eich bro i yn bwysig iawn yn ystod eu harhosiad rheiny, a Sion Meredith yn sôn am ŵyl neu ymgyrch heddwch, ymdrechion yma, gyda nifer o gyngherddau wedi ymdrechion cymdeithasau elusennol mudiadau lleol, neu lenyddiaeth a chelf eu cynnal yn y gwahanol gymunedau i liniaru ar ddioddefaint pobl sy’n byw yn dehongli agweddau o anghydfod/ a’r bobl leol a’r Belgiaid yn cymryd yng nghysgod rhyfel. heddwch. rhan. Ar Chwefror 16, 1916 tro Capel Croeso cynnes i bawb. I gynnwys eich ymchwil yn y darlun mawr cenedlaethol, a fyddech mor garedig a chysylltu â www.cymrudrosheddwch. org neu [email protected] am daflen ‘Hanesion Cudd/Hidden Histories’, neu galwch 01248 672104 os am sgwrs cyn dechrau arni. O gofio cyfraniad papurau bro fel ystorfa o hanes lleol yr ardal, mawr yw ein diolch rhagflaen,

Cofion Hanna a Ffion Cydlynwyr Cymunedol Cymru dros Heddwch

SIOP A SWYDDFA BOST ANIFEILIAID PENRHYN-COCH Perchennog: Lawrence Kelly TEW AR AGOR Amrywiaeth eang o lyfrau, cardiau, Llun – Sadwrn cerddoriaeth ac anrhegion Cymraeg. 7 y bore – 9 yr hwyr Sul eu hangen i’w lladd CROESAWIR ARCHEBION GAN 7 y bore – 7 yr hwyr mewn lladd-dy lleol UNIGOLION AC YSGOLION Papurau dyddiol a’r Sul, llyfrgell fideo, cardiau Cysylltwch â 13 Stryd y Bont, Aberystwyth cyfarch TEGWYN LEWIS siop drwyddiedig 01970 626 200 01970 828312 01970 880627

17 Y Tincer | Ionawr 2016 | 385 Cymdeithas Defaid Mynydd Ceredigion

Unwaith eto daeth aelodau Cymdeithas Defaid Mynydd Ceredigion at ei gilydd i gynnal arbrawf ŵyn hyrddod Gaeaf 2015/6 gyda 14 o ffermydd Gogledd Ceredigion yn rhan o’r arbrawf. Anfonwyd 43 o ŵyn i fferm Tanrallt, Llangïan, Abersoch am y gaeaf, fel yr arfer. Cyn mynd cafodd yr ŵyn eu beirniadu am yr oen hwrdd mwyaf addawol. Llongyfarchiadau i Enoc a Dewi Jenkins, Tyngraig, Tal-y-bont am ddod yn fuddugol ac ennill Tarian Rhos-goch. Trist oedd clywed am farwolaeth Gareth Evans, gynto Bont-goch a fu’n ysgrifennydd am 25 o flynyddoedd. Anfonwn ein cydymdeimlad fel Cymdeithas at y teulu yn eu colled.

DiffibrilwyrDiffibrilwyr

Mae tipyn o sôn wedi bod yn y wasg â phosib o’r cyhoedd yn cael am sut mae diffibrilwyr yn medru hyfforddiant CPR a hyfforddiant ar achub bywyd rhywun sydd â’i galon sut i ddefnyddio diffribiliwr. Fel mae wedi stopio. Yn y fath achosion mae Calonnau Cymru - elusen sy’n codi gwneud CPR yn syth yn hollbwysig,ac arian yng Nghymru er lles y Cymry ac os oes diffibriliwr wrth law yna mae sydd yn medru darparu diffibrilwyr – gwell siawns o lawer gan y claf o fyw. yn dweud: mae angen creu byddin o Gyda help perthnasol a’r teclyn gall achubwyr bywyd. Llandre 50% oroesi, o gymharu â 3% os nad Gosododd Calonnau Cymru 36 yng Tu allan i ddrws ffrynt Bethlehem. yw’r cymorth ar gael. Ngheredigion yn barod ac maent Gyda chalonnau am gael mwy os gallent gael Deallir nad oes un yng Nghapel 8,000 o bobl yn cefnogaeth ariannol. Dyma lle Bangor, Cwmrheidol na Goginan ond stopio’n sydyn mae diffibrilwyr ar gael yn ardal mae Cyngor Cymuned Melindwr yn yng Nghymru y Tincer: trio codi pres i gael rhai ac mae ardal bob blwyddyn Tirymynach yn gobeithio cael rhai yn (ac nid yw’r Y Borth fuan. ffigurau hyn Y Neuadd Gymunedol yn cynnwys Meddygfa’r Borth - yn ystod Mae cyrsiau sy’n para rhyw ddwy awr calonnau sy’n oriau y Feddygfa. ar gael yn Aberystwyth, yn rhad ac stopio mewn am ddim. Gellir trefnu lle arnynt drwy ysbytai), mae’n Penrhyn-coch gysylltu â Glan Davies, Blwch Post holl bwysig Neuadd y Penrhyn 62, Aberystwyth, neu drwy’r e-bost bod cymaint Garej Tŷ Mawr. [email protected]

Eirian Reynolds, R.J.Edwards Tech. S.P. Adeiladau Fferm y Cwrt Cwrt Farm Buildings GWASANAETH Penrhyn-coch IECHYD Contractiwr, masnachwr A DIOGELWCH gwair a gwellt Arbenigwr ar ailhadu Arolygon Diogelwch Cyflenwi a gwasgaru Asesiadau Peryglon calch, slag a Fibrophos Archwiliadau Damweiniau Lori, turiwr a malwr Hyfforddiant i’w llogi Cyflenwi cerig mán 01970 820124 01970 820149 07709 505741 07980 687475

18 Y Tincer | Ionawr 2016 | 385

Colofn Enwau Lleol Taith gerdded y mis Pont Llanafan i Grogwynion Llety-spens Y mis hwn rŷn ni’n troi’n golygon at Man dechrau: Safle bicnic ar y ffordd o Bont Llanafan i Bont-rhyd-y-groes. Gwmerfyn, ac yn Map: OS Explorer 213. GR 685717. benodol at dyddyn Pellter: 5.5 milltir ar lwybrau hawdd. Llety-spens ar gwr y pentref. Gair benthyg yw sbens o’r Saesneg spence sy’n golygu ‘ystordy ar gyfer diodydd, cwpwrdd, pantri, neu laethdy’. Ystyron digon tebyg sydd i’r gair sbens yn Gymraeg sef ‘bwtri, llaethdy, neu bantri’, Map Degwm Llanbadarn Fawr O’r safle bicnic cerdded ‘nôl dros Bont Llanafan ac i’r dde ond yn y Gogledd, gall cynefin.cymru lan feidr rhwng y ddau dŷ. I’r chwith drwy ardd y tŷ nesaf olygu ‘twll dan grisiau’ a lan y llwybr i gwrdd a feidr arall. Troi i’r dde ar hyd y feidr yn ogystal. nes gwelwch sticl ar y dde, drosti a thrwy’r coed heibio hen O ystyried prysurdeb ardal Cwmerfyn yn anterth y waith mwyn Gwaith Coch. Ymlaen heibio Blaenddol a throi gweithiau mwyn plwm, mae’n rhesymol tybio i Lety-sbens i’r chwith i lwybr cyn yr iet, ymlaen a throi lawr dros sticl dderbyn ei enw am ei fod yn fath o ystordy neu siop ar gyfer ac anelu am y bontbren. Lan y ffordd ac i’r dde ar ôl tua can y mwynwyr. llath ar hyd ffordd coedwigaeth. Troi lawr i’r man dechrau Nid yw’n ymddangos bod yr enw’n arbennig o hen; pan welwch adeilad o’ch blaen. digwydd y cofnod cynharaf ohono yn y Map Degwm yng nghanol y ddeunawfed ganrif. Fe’i camgofnodwyd fel Lletty- Spain ar argraffiad cyntaf map chwe modfedd yr Arolwg COFFI BOREUOL Ordans, ond cywirwyd hynny yn yr argraffiadau dilynol. BYRBRYDAU POETH NEU OER Digwydd sbens neu spence hefyd yn yr enw lle Rhyd- CINIO sbens nid nepell o’r Gelli Gandryll. Yn nyddiau’r porthmyn TE PRYNHAWN roedd Rhyd-sbens yn dafarn adnabyddus, a’r ystyr ‘ystordy CREFFTAU AC ANRHEGION ar gyfer diodydd’ yn gweddu’n berffaith felly. Angharad Fychan Siop Treasures, Tlysau a gemwaith (yn cynnwys dylunwyr Cymreig), scarffiau a Paratowyd gyda chefnogaeth Cymdeithas Enwau Lleoedd chyfwisgoedd priodasol. Cymru www.cymdeithasenwaulleoeddcymru.org Caffi 01970 820 050 | Siop Treasures 01970 820 122

Siop SGIDIAU GWDIHW Shan Jones 8 Ffordd Portland, Aberystwyth CINIO DYDD SUL SY23 2NL PRYDAU BAR 01970 617092 PARTÏON Gwasanaeth BWYDLEN BWYTY GOFAL TRAED ADLONIANT Ceiropodydd /podiatrydd graddedig ac wedi cofrestru efo’r AR AGOR O 5:30 P.M. H.C.P.C., S.R.Ch., M.Ch.S., B.S.C.Pod, NOSWEITHIAU IAU A GWENER Dip.Pod.Med. AM BRYDIAU TEULUOL

Cysyllter â’r trysorydd os am hysbysebu [email protected]

19 Y Tincer | Ionawr 2016 | 385

Ysgol Craig yr Wylfa

Cyngerdd Nadolig mwg ac ymweliad arbennig gan ryw Connor – Addurniadau Nadolig a Cynhaliwyd ein cyngerdd Nadolig eleni gorila hoffus iawn. Llwyddwyd i greu pheintio ewinedd eto yn Neuadd y Borth ac roedd hi’n naws arbennig gan y gerddorfa drwy Grwp 4 – Oliver, Imogen, Louis a hyfryd i weld y lle’n llawn dop. Roedd chware nifer o ddarnau o ffilmiau Mostyn – Gêmau Nadolig. hi’n hyfryd i weld yr adeilad mor llawn adnabyddus ac roedd pawb ar eu traed A’r enillwyr oedd Grŵp 2 a gododd a chymaint o drigolion lleol a chyn yn dawnsio erbyn diwedd cyfraniad y cymaint â £163 ar y diwrnod. Da iawn ddisgyblion wedi dod i gefnogi’r ysgol côr. Ardderchog! bawb – ffordd wych o orffen y tymor. unwaith eto – diolch yn fawr i bawb Croeso cynnes i’r plant newydd sydd a ddaeth i gefnogi’r ysgol a’r Cylch Cinio Nadolig wedi dechrau gyda ni ym mis Ionawr, Meithrin. Mae’r ysgol yn ffodus iawn fod y bwyd sef Bodhi, Rosalie ac Abbie. Gobeithio y Cyflwyniad dwyieithog unigryw a sy’n cael ei weini yma o safon uchel ac byddwch chi’n hapus iawn gyda ni yma gafwyd eleni ac roedd hi’n braf gweld roedd cinio Nadolig eleni eto yn flasus yn Ysgol Craig yr Wylfa. pob plentyn yn cael cyfle i actio a tu hwnt. Diolch yn fawr i Wendy am ei pherfformio yn y sioe. Roedd hi’n gwaith paratoi, nid yn unig ar gyfer y amlwg fod y gynulleidfa a’r plant wrth Nadolig ond ar hyd y flwyddyn. eu boddau ar y noson ac roedd y canu a’r actio wedi eu gwau at ei gilydd yn Morrisons a Hafan y Waun gelfydd iawn. Mae’n draddodiad ers sawl blwyddyn Hoffwn i ddiolch yn fawr i’r holl bellach i blant Ysgol Craig yr Wylfa fynd staff am eu gwaith yn paratoi’r plant i siop Morrisons yn Aberystwyth i ganu mor drwyadl ac i’r rhieni hefyd am carolau rai wythnosau cyn y Nadolig. gynorthwyo gyda dysgu’r geiriau, y Roedd hi’n hyfryd i weld wynebau’r caneuon a’r gwisgoedd. Pob clod i’r plant siopwyr wrth iddynt gerdded drwy’r am ddysgu eu darnau mor arbennig ac drysau. Diolch i bawb am gefnogi’r ysgol. am eu perfformiadau cofiadwy. Yn dilyn hynny, aeth y plant i ddiddanu Hoffwn i ddiolch yn fawr i aelodau trigolion Hafan y Waun. Cawsom groeso gweithgar y Gymdeithas Rhieni ac arbennig unwaith eto eleni ac roedd Athrawon am roi o’u hamser i baratoi ar llawer yn ymuno gyda ni. Da iawn chi gyfer y noson ac am weithio mor galed blant, fe wnaethoch eich gwaith yn i sicrhau fod pawb wedi mwynhau eu wych. hunain. Diolch yn fawr i bawb wnaeth gyfrannu at y raffl a llongyfarchiadau i Darganfod y Beibl bawb a enillodd wobr. Dros yr wythnosau diwethaf daeth Credwn fod cynnal noson fel hon yn Annette o gwmni Bible Explorers i atgyfnerthu ymdrechion yr ysgol i fod weithio gyda disgyblion CA2. Roedd hyn yn gynhwysol ac yn sicrhau ein bod yn yn gyfle arbennig i’r plant ddod i wybod rhan bwysig o’r gymuned leol yn ogystal am rai o hanesion a straeon y Beibl â chael cyfle i gyfrannu i’r gymuned mewn ffordd ddiddorol a chyffrous. Yr ehangach. uchafbwynt oedd y gwasanaeth hyfryd ar ddiwedd y tymor pan gyflwynodd y plant Sinema eu gwybodaeth gan ddefnyddio dull Pie Mae plant yr ysgol yn ffodus iawn o Corbett. gael mynd i weld ffilm yn Sinema’r Prynhawn agored a Ffair Nadolig Commodore yn Aberystwyth yn Ar ddiwrnod olaf Tymor yr Hydref flynyddol diolch i haelioni’r Gymdeithas cafwyd prynhawn agored a Ffair Nadolig Rieni ac Athrawon. Eleni y ffilm oedd yn Ysgol Craig yr Wylfa. Roedd llawer o ‘How The Grinch Stole Christmas’ ac fe gyffro ymysg y plant gan fod disgyblion gafodd pawb amser da wrth chwerthin ar CA2 wedi bod yn paratoi stondinau ar gampau’r cymeriadau doniol. gyfer y ffair gan ddefnyddio eu sgiliau Cerddorfa Ysgolion Ceredigion a Chôr menter busnes i ddatblygu syniad. Corissimo Cafodd pob grŵp £5 i wario ar adnoddau Un o uchafbwyntiau mawr yr adeg a’r her oedd i godi y mwyaf o arian yn yma o’r flwyddyn yw cael cyfle i ymweld ystod y prynhawn. Dyma’r grwpiau - â Chanolfan y Celfyddydau i wrando Grwp 1 – Harvey, Elise, Mostyn ar Gerddorfa Ysgolion Ceredigion a a Summer – bisgedi Nadolig ac Chôr Corissimo. Bob blwyddyn mae’r addurniadau clai. gyngerdd yn llwyddo i greu cynnwrf Grwp 2 – Jac, Glyn a Eliza – malws arbennig ond roedd eleni’n fwy melys a popcorn cyffrous nag arfer rhwng y peiriant Grwp 3 – Phoebe, Skye, Reece a

20 Y Tincer | Ionawr 2016 | 385

Ysgol Pen-llwyn

Cinio Nadolig Cafwyd cinio Nadolig yr ysgol yn ystod wythnos olaf y tymor. Paratowyd y cinio gan Cathy a Dawn yn y gegin. Cafwyd gwledd o fwyd ganddynt. Bu pawb wrthi yn gwledda ac yn mwynhau a diolch i’r ddwy ohonynt am eu holl waith caled yn paratoi. Cafwyd amser yna i losgi y calorïau wrth redeg a chwarae dros yr amser chwarae.

Sinema Yn ôl ein harfer, cafodd y disgyblion gyfle i ymlacio gydag ymweliad i’r Sinema i wylio’r ffilm The Grinch. Braf oedd cael y cyfle i fwynhau y ffilm ac er i ambell un i weld y ffilm unwaith yn rhagor cafwyd llawer o fwynhad.

Cyngerdd Nadolig Eleni, cynhaliwyd ein Sioeau yn Neuadd y Pentref. Bu’r disgyblion wrthi yn ymarfer eu llefaru, canu, offerynnau a’u sgriptiau am wythnosau. Daeth tyrfa dda iawn o rieni, teuluoedd a ffrindiau i fwynhau y perfformiadau. Gwelwyd offerynnwyr yr ysgol yn chwarae darnau unigol ac fel aelodau o grŵp, y disgyblion yn perfformio Ein Stori Ni sef hanes y geni. Diolch i’r holl blant am eu hymroddiad wrth baratoi ac i’r staff am eu hyfforddi. Rhaid cofio am Mrs Hershall a’r gwisgoedd arbennig. Diolch iddi am ei pharodrwydd i roi benthyg y gwisgoedd i ni. Diolch i bawb a ddaeth i wylio’r disgyblion. Rwy’n siwr eich bod wedi gadael yn teimlo naws y Nadolig.

Ffair Nadolig Yn ystod mis Rhagfyr, cynhaliwyd ein Ffair Nadolig blynyddol dan drefniant y Gymdeithas Rieni ac Athrawon. Eleni, cafwyd noson arbennig a braf yn Neuadd y Pentref. Croesawyd nifer o gwmnïau atom a’u stondinau a diolch iddynt am eu cefnogaeth diflino. Trefnwyd nifer o stondinau gan y Gymdeithas Rieni ynghyd â rolau cig, raffl a stondinau amrywiol eraill. Cafwyd eitemau gan Gôr Ger-y-lli dan arweiniad Mr Roberts. Daeth criw arbennig o rieni a ffrindiau atom yn ystod y noson i brynu, cymdeithasu a chefnogi. Diolch yn fawr iawn i bawb am eu haelioni a’u parodrwydd i gefnogi yr ysgol a llwyddwyd i godi swm arbennig i’r Gymdeithas Rieni. Diolch iddynt am eu gwaith paratoi arbennig ac am eu hymroddiad di-flino i’r ysgol.

Newid staff Ar ddiwedd y tymor, cafwyd gwasanaeth arbennig i ffarwelio ag aelod o staff. Bu Mr Roberts yn Bennaeth Cynorthwyol yn yr ysgol ers cychwyn 2015 ac yn ddiweddar fe’i apwyntiwyd i swydd yn Ysgol Plas-crug. Ar ddiwedd ei gyfnod yn yr ysgol, cafwyd casgliad iddo a chyflwynwyd rhodd iddo i gofio am ei amser yma. Rydym yn diolch iddo am ei holl ymroddiad dros MYNACH GARDEN Cysyllter â’r trysorydd os y cyfnod byr y bu yma ac yn dymuno yn dda iddo i’r dyfodol. MAINTENANCE Byddwn yn croesawu ei olynydd, sef Mrs Delyth Jones atom am hysbysebu , , yn fuan yn y tymor newydd. Croeso hefyd i Mrs Ingrid Rose a Torri Porfa Sietynau hedyddcunningham@ Tirlinio a Garddio live.co.uk Miss Rhian Jones atom ers cychwyn y tymor ac sy’n dysgu yn Gwasanaeth cyfeillgar a yr ysgol. phrisiau rhesymol Ffoniwch Meirion: Llongyfarchiadau 07792 457816 Llongyfarchiadau i Mrs Parr-Davies ar enedigaeth mab, Harri, yn ystod wythnos olaf y tymor. Llongyfarchiadau iddi hi a’i gŵr. 01974 261758 e-bost: mynachhandyman Edrychwn ymlaen i’w croesawu ar ymweliad â’r ysgol yn fuan. @yahoo.com

21 Y Tincer | Ionawr 2016 | 385

Ysgol Penrhyn-coch

Ffair Nadolig sioe flynyddol Cyw. Cafon ni Cafwyd Ffair lewyrchus amser wrth ein boddau yn eleni eto, llond neuadd o canu a dawnsio. Mwynheodd stondinau a digon o rieni a disgyblion CA2 ‘The Grinch’ ffrindiau’r ysgol yno i brynu! yn y sinema Roedd yna stondinau di-ri:- eitemau wedi eu hailgylchu Plygain a Cristingl gan y plant gwyrdd, addurno Aeth criw o ddisgyblion bisgedi gyda’r cyngor ysgol, i ganu yn y gwasanaeth groto Sion Corn yn y caban Plygain yn ystod wythnos meithrin a llawer mwy. Cafwyd ola’r tymor; diolch i Miss Ruth digon o ddiodydd cynnes Davies am eu paratoi. Cafwyd a mins peis a oedd wedi eu y gwasanaeth Cristingl i gloi paratoi gyda’r pwyllgor rhieni. diwedd ein tymor draw yn Diolch i bob busnes lleol arall Eglwys Sant Ioan. Diolch i’r a ddaeth a stondin hefyd. Parchedig Lyn Lewis Dafis Codwyd swm arbennig o dda i am ei arweiniad yn ystod y goffrau y Gymdeithas Rieni ac gwasanaeth. Casglwyd £52.54 Athrawon. ar ôl y gwasanaeth a fydd yn cael ei roi at achos Plant Cyngerdd/Sioe Nadolig Dewi. Eleni eto fe berfformiodd y plant yn arbennig o dda. Dyweddiad Cafwyd sioe am Eira Wen Llongyfarchiadau i Miss a’r saith staff prysur gan Cory, Dosbarth derbyn, sydd ddisgyblion CA2 ac yna sioe wedi dyweddïo â Phil Jones am Bili Bom Bom a Coblyn dros y flwyddyn newydd;pob Cristingl – Y disgyblion wrthi yn creu eu Cristingl ar gyfer y yn achub sled Sion Corn ym hapusrwydd i chi’ch dau. Gwasanaeth ar ddiwedd y tymor Mhegwn y Gogledd. Cafwyd tri perfformiad ac roedd y Croeso plant wedi gwneud eu gorau Croeso i Twm, Kyle ac Eva ac wedi plesio eu rhieni, sydd newydd ddechrau yn y teuluoedd a’r staff! Da iawn dosbarth derbyn. Byddwch yn chi - byddwn yn siwr o weld hapus iawn yn ein plith. ambell i brif gymeriad ar y sgrîn fawr rhyw ddydd! Siop Llysiau a Ffrwythau Nodyn i atgoffa bod ganddon Sioe Cyw a’r Sinema ni siop pob dydd Iau am 3 Ar ôl yr holl ymarfer i’r o’r gloch lle medrwch chi sioeau rhaid oedd cael brynu naill ai bag o lysiau, hoe! Mwynheuodd y plant ffrwythau neu salad am £4 yr cyfnod sylfaen a phlant un. Galwch mewn am fwy o Parti – aelodau o’r Gymdeithas Rieni ac Athrawon yn paratoi ar Cylch Meithrin Trefeurig wybodaeth. gyfer Parti Nadolig y disgyblion

Ysgol Penrhyn-coch yn agor y blygain Sioe Nadolig – Neuadd yr ysgol yn orlawn ar gyfer perfformiadau y disgyblion

22 Y Tincer | Ionawr 2016 | 385

Ysgol Rhydypennau

Cinio Nadolig pres y sir, â band pres yr ysgol Yn dilyn y traddodiad i ddiddanu henoed Cartref blynyddol, cynhaliwyd cinio Tregerddan. Mae’r ymweliad Nadolig i henoed yr ardal hwn yn ddigwyddiad ar ddydd Sadwrn cyntaf fis traddodiadol bellach ac mae’r Rhagfyr yn neuadd yr ysgol. henoed yn disgwyl yn eiddgar Bu Mrs Meinir Fleming i glywed dawn yr offerynwyr. a’i staff yn brysur iawn yn Diolch i Mr Phillips am ei paratoi’r wledd i 60 o bobl arweiniad a’i barodrwydd i Cyngerdd Nadolig yr Uned Feithrin. eiddgar iawn. Cytunodd pawb ddangos y talentau lleol yn y mai dyma’r cinio gorau eto! gymuned. Diolch yn fawr i staff y gegin ac i Bwyllgor yr Henoed Partïon am drefnu’r achlysur mor Bu’r plant yn ffodus iawn effeithiol. yn ddiweddar gan eu bod Ar y 16eg o Ragfyr, bu Mrs wedi cael y cyfle i fwynhau Fleming a staff y gegin yn dau barti Nadolig yn ystod brysur eto yn paratoi cinio yr un wythnos! Ar y 15fed o Nadolig i’r plant a’r staff. Yn Ragfyr, trefnwyd parti gan ystod y wledd, cyflwynwyd bwyllgor Cymdeithas Rhieni anrhegion o ddiolch i ac Athrawon yr ysgol rhwng holl staff y gegin am eu 6:30 a 8 y.h. Roedd y parti yn gwasanaeth ac, wrth gwrs, agored i bawb yn yr ysgol a am y bwyd blasus drwy’r chynhaliwyd y dathliadau flwyddyn. yn neuadd yr ysgol. Hoffai’r Parti Nadolig Cymdeithas Rhieni ac Athrawon ysgol ddiolch i aelodau’r Gwasanaeth Nadolig pwyllgor am drefnu’r noson, Ar yr 10fed o Ragfyr i Mrs Meinir Fleming am y cynhaliwyd Cyngerdd lluniaeth ac hefyd i noddwyr Nadolig yr ysgol. Eleni y noson, sef Mr a Mrs Grover. aethpwyd allan i’r gymdeithas Yn olaf; diolch i Siôn Corn a chynnal y perfformiad yng am dreulio ychydig o’i amser Nghapel Y Garn. Thema’r prin i ddosbarthu anrhegion noson oedd ‘Stori’r Geni’ cynnar i’r plant ffodus ar y a chafwyd gwledd o ganu, noson. actio a llefaru. Braf oedd Ar y 17eg, trefnwyd parti gweld Y Garn yn orlawn a’r Nadolig i’r holl blant yn ystod gynulleidfa i gyd yn datgan eu oriau’r ysgol. Yn ystod y miri, gwerthfawrogiad ar ddiwedd cafodd y plant gyfle i fwynhau y perfformiad. Hoffa’r ysgol gwledd o fwyd blasus a ddiolch i’r gofalwr ac aelodau gorffennwyd y dathliadau Mwynhau Cinio Nadolig blaenllaw’r Garn am eu gyda gêmau traddodiadol yr cydweithrediad a’u cyngor ŵyl. yn ystod yr ymarferiadau a’r perfformiad. Clwb Cant Cafwyd cyngerdd Canlyniad Rhagfyr : ardderchog hefyd gan yr 1af-£50-Eileen Williams, Uned Feithrin ar yr 8ed a’r 9ed Rhosdir Isaf, . o Ragfyr yn neuadd yr ysgol. 2il-£30-Debbie Salvoni, 1 O ganlyniad i’r perfformiadau Penrhiw, Bow Street. hyn, codwyd dros fil o bunnau 3ydd-£20-Ruth Edwards, tuag at gronfa’r ysgol. Arequipa Y Borth. Diolch i bawb am eu hymroddiad yn ystod yr Am fwy o wybodaeth a llwyth ymarferiadau a’r perfformiadau. o luniau: http://www.rhydypennau. Band ceredigion.sch.uk Ar yr 18fed o Ragfyr fe aeth Mr @YGRhydypennau dilynwch Allan Philips, athro peripatetig ni ar drydar. Gwasanaeth Nadolig yng Nghapel y Garn.

23 Y Tincer | Ionawr 2016 | 385 Tasg y Tincer

Blwyddyn Newydd Dda i chi i gyd! Gobeithio i chi fwynhau’r Nadolig a bod Siôn Corn wedi bod yn hael yn ôl ei arfer. Dyma pwy fu’n lliwio yn ystod y mis aeth heibio: Leah Lockyear, Salem, Penrhyn-coch; Anna Dunna, Bont-goch; Mari a Gwen Gibson, Penrhyn- coch; Alys-Mai Griffiths, y Borth; Megan Davies, Penrhyn-coch; Gwenan Mair Leggett, Dinas Powys. Da iawn chi, ferched, a llongyfarchiadau i ti, Mari Gibson! Dy enw di ddaeth o’r cwdyn du yn gyntaf. Dwi’n siŵr fod rhai ohonoch chi wedi bod yn casglu calennig ar fore Calan, ac rydyn ni’n ffodus o gael sawl ffordd o ddathlu’r calan yma yng Nghymru. Ydech chi wedi clywed am y Fari Lwyd, sef penglog ceffyl ar bolyn? Mae hon yn cael chario o dŷ i dŷ ar ddechrau’r flwyddyn newydd, yng nghwmni criw hwyliog o bobl. Bydd yna lot o ganu, tynnu coes, a digon o fwyd a diod. Dyma sut mae dweud ‘Blwyddyn Newydd Dda’ yn rhai o’r ieithoedd Celtaidd eraill. Rhowch gynnig arni! Iwerddon: Athbhliain faoi mhaise dhuit Alban: Bliadhna Mhath Ùr Cernyw: Bledhen Nowyth Da Ynys Manaw: Blein Vie Noa Llydaw: Bloavezh Mat

Y mis hwn, beth am liwio’r plant yn croesawu 2016? Anfonwch eich gwaith at y cyfeiriad arferol: Tasg y Tincer, 3 Brynmeillion, Bow Street, Ceredigion SY24 5BP erbyn Chwefror 1af. Ta ta tan toc!

Enw

Cyfeiriad

Ysgol

Mari Gibson Rhif ffôn Oed

M THOMAS TACSI Plymwr Lleol EDDIE Penrhyn-coch Perchennog: JONATHAN Gosod gwres canolog Ystafelloedd ymolchi Connie Evans, LEWIS Saer Coed / Adeiladydd Cawodydd Gwawrfryn, Pob math o waith plymio 01970 880 652 ac hefyd gwaith nwy Penrhyn-coch 07773 442 260 Prisiau rhesymol BRONLLYS, CAPEL BANGOR Rhif 385 | IONAWR 2016 01970 828 642 ABERYSTWYTH 07968 728470 01970 820375 07790 961 226