PRIS 75c

Rhif 346

Chwefror Y TINCER 2012 PAPUR BRO GENAU’R-GLYN, , , A’R

a dwi ddim wedi siomi o gwbl ac mae’n gobeithio perfformio Dyfodol disglair oherwydd fy mod i heb gael mewn mwy o gyngherddau o cytundeb recordio. Doedd dim nawr mlaen. Tan yn ddiweddar bu cyfres roedd canmoliaeth i’r pedwar. cadarnhad bod un ohonom “Ym mhroses Llais i Gymru, arbennig S4C, Llais i Gymru Ond gyda chyfuniad Trystan o’i ni i gael cytundeb - does neb dysgais pa arddull o gerddoriaeth yn dilyn y cwmni recordiau lais cryf, personoliaeth gynnes a’i yn medru derbyn un dros nos! sy’n siwtio fy llais. Dwi hefyd rhyngwladol Decca wrth ddelwedd hyfryd, fe welon nhw “Mae’n gymaint o ganmoliaeth lot fwy hyderus ynof i fy hun iddynt geisio dod o hyd i botensial ynddo. Ac er nad yw fod cwmni mor llwyddiannus ar ôl darganfod fod berchen dalent gerddorol Gymreig yng wedi ennill cytundeb gan Decca, â Decca yn dangos diddordeb personoliaeth dda yn rhan Nghymru. mae wedi cael ei wahodd i gwrdd ynddo i. Fe fydd hi’n broses hir hanfodol yn y diwydiant Y gobaith oedd darganfod llais â phenaethiaid Decca i drafod y er mwyn iddyn nhw ddod i fy cerddoriaeth.” a allai, o bosib, sicrhau cytundeb dyfodol yn syth. nabod yn well.” recordio ac fe wnaeth tua chwe “Dwi ddim yn hollol siãr Bu’r ymgeiswyr yn cymryd chant o bobl roi tro arni ond dim beth sydd gan Decca mewn rhan mewn amryw o dasgau a ond pedwar perfformiwr lwcus golwg ynghylch fy ngyrfa. Dwi gweithgareddau trwy gydol y roddwyd ar y rhestr fer, sef (o’r am gwrdd â nhw cyn gynted gyfres, megis sesiwn leisiol gyda’r chwith i’r dde yn y llun) James ag sy’n bosib,” meddai Trystan, athro canu Ian Baar, sesiwn Williams o Bontypridd, Rhiannon a raddiodd mewn Cerdd a lwyfannu gyda seren Strictly Herridge o Gaerfyrddin, Trystan Chyfryngau ym Mhrifysgol y Come Dancing Camilla Dallerup, Llñr Griffiths o Glunderwen, Drindod Dewi Sant. Mae nawr a pherfformiad cyhoeddus ochr Sir Benfro a Lisa Angharad o yn astudio am radd Meistr mewn yn ochr ag enillydd X Factor, Joe Drefeurig. Canu yn yr Academi Frenhinol McElderry. Ar banel Llais i Gymru roedd yr yn Llundain. Bu Trystan - Fe ddaeth y gyfres at asiant a’r arweinydd côr Sioned sydd yn nai i Eleri Roberts, uchafbwynt pan berfformiodd James, Rheolwr Gyfarwyddwr Comins-coch, yn canu mewn y pedwar ar lwyfan Under the Mark Wilkinson a Phennaeth cyngerdd gyda Cantre’r Gwaelod Bridge yn ardal Chelsea, Llundain, A&R Tom Lewis i gwmni yng Nghapel y Garn y llynedd. o flaen cynulleidfa ddethol yn Decca, ac yn y rhaglen olaf fe “Dwi’n hyderus eu bod nhw ogystal â’r panel. benderfynon nhw mai Trystan am fod yn asgwrn cefn i mi tra Bwriad Lisa yw parhau i ganu wnaeth ddenu eu sylw fwyaf. mod i’n datblygu fy ngyrfa ganu, ac i ddatblygu fel cyflwynwraig Yn ôl Mark a Tom o gwmni felly mae hi’n adeg gyffrous ar raglen Ddoe am Ddeg ar S4C. Decca, mi roedd y broses yn iawn i mi. Ro’n i wrth fy modd Teimlai bod y rhaglen wedi rhoi llwyddiant diamheuol ac mi gyda’r newyddion gan Decca, hwb mawr iddi hi fel cantores,

Cymdeithas Defaid Mynydd Cymreig

Cynhaliodd Cymdeithas ‘Roedd yn gyfarfod arbennig o fod yn swyddog da byw dros Ysgrifennydd: David Nutting, Defaid Mynydd Cymreig iawn, oherwydd fod ein Ogledd Cymru, cytunodd i fod Tyhen Henllys. Ceredigion eu cyfarfod ysgrifennydd, Mr. Gareth Evans, yn ysgrifennydd y Gymdeithas Trysorydd: Dafydd Jenkins, blynyddol nos Fercher 25ain yn ymddeol ar ôl bod yn y yma, ac mae wedi ein harwain Penpompren Uchaf. Ionawr 2012, yng nghlwb swydd am bum mlynedd ar ers hynny. Mae Gareth yn un Cynrychiolwyr ar bwyllgor Cymdeithasol Penrhyn-coch. hugain. Pan ymddeolodd Gareth ohonom ni, yn byw yn Sãn y y Pum Sir: Y Cadeirydd a’r Ffrãd, Bont-goch, ac wedi ei eni Ysgrifennydd. a’i fagu yn Llawrcwmbach, wrth Gareth oedd ein gãr gwadd droed Craig y Pistyll. Diolchodd am y noson, a chawsom ein cadeirydd, Mrs. Beryl Evans, hanes ein gweithgareddau yn Glanyrafon i Gareth am ei waith fanwl yn ystod ei amser fel trylwyr a dymuno’n dda iddo i’r ysgrifennydd. Braf iawn oedd dyfodol. gweld cymaint o fugeiliaid Etholwyd y swyddogion ifanc, brwdfrydig yn y cyfarfod. canlynol am y flwyddyn 2012-2013: Mae dyfodol y gymdeithas i Llywydd: Gwilym Jenkins, Llety’r weld yn llewyrchus iawn yn eu Bugail. gofal am flynyddoedd. Daeth Cadeirydd: Huw Davies, Llety Ifan y cyfarfod i ben gyda phryd Hen. o fwyd blasus iawn wedi ei Is-gadeirydd: Bryn Jones, Ceiro. baratoi gan y clwb. 2 Y TINCER CHWEFROR 2012

CYDNABYDDIR Y TINCER CEFNOGAETH - un o bapurau bro Ceredigion | Sefydlwyd Medi 1977 ISSN 0963-925X | Rhif 346 | Chwefror 2012

SWYDDOGION DYDDIADUR Y TINCER GOLYGYDD - Ceris Gruffudd Rhos Helyg, 23 Maesyrefail Y DYDDIAD OLAF Y BYDD GOHEBWYR LLEOL YN DERBYN DEUNYDD Penrhyn-coch % 828017 AR GYFER Y RHIFYN NESAF FYDD MAWRTH 1 a MAWRTH 2 I’R [email protected] GOLYGYDD. DYDDIAD CYHOEDDI MAWRTH 15 TEIPYDD - Iona Bailey CYSODYDD - Dylunio GraffEG % 832980 CHWEFROR 17 Nos Wener ‘Noson yng Ddewi yng nghwmni Parti Cut Lloi. Cawl a nghwmni Eleri Roberts’, Cymdeithas Lenyddol chacen yn Neuadd Goffa Tal-y-bont am 7.00. CADEIRYDD - Elin Hefin, Ynyswen, Stryd Fawr, Y Garn yn festri’r Garn am 7.30 Tocynnau: £8.00 i oedolion - £3 i blant ysgol. Y Borth % 871334 Rhaid archebu tocyn ymlaen llaw: CHWEFROR 21 Nos Fawrth Noson grempog IS-GADEIRYDD - Bethan Bebb, Penpistyll, (01970) 832 448 . % 880228 yn Horeb, Penrhyn-coch am 6.00. CHWEFROR 27 Nos Lun Cyfarfod cangen CHWEFROR 21 Nos Fawrth Ynyd Noson YSGRIFENNYDD - Anwen Pierce Bro Ddafydd Plaid Cymru Dr Owen Roberts 46 Bryncastell, Bow Street % 828337 grempog Noson Grempog yn Neuadd yr yn sgwrsio ar etholiadau diweddar yng Eglwys, Capel Bangor rhwng 7.00 – 8.00. TRYSORYDD - Hedydd Cunningham, Tyddyn- Ngheredigion yn Festri Horeb, Penrhyn-coch Adloniant i ddilyn gan Efan Williams. Pen-y-Gaer, , SY24 5NX am 7.30. % 820652 [email protected] CHWEFROR 25 Nos Sadwrn Noson Hwyl CHWEFROR 28 Nos Fawrth Cwmni’r Fran HYSBYSEBION - Rhodri Morgan, Maes Mieri Wen yn cyflwyno ‘Fala surion’ (addasiad Llandre, % 828 729 [email protected] Catrin Dafydd a Manon Eames) yng LLUNIAU - Peter Henley EISTEDDFODAU YR URDD Nghanolfan y Celfyddydau, Aberystwyth Dôleglur, Bow Street % 828173 CEREDIGION 2012 MAWRTH 2 Nos Wener Noson cawl a chân TASG Y TINCER - Anwen Pierce yng Nghlwb Cymdeithasol Penrhyn-coch am TREFNYDD GWERTHIANT A THREFNYDD Cylch Aberystwyth 6.30 Trefnir gan Gylch Meithrin Trefeurig CYFEILLION Y TINCER - Bryn Roberts 07/03/12 Eisteddfod Offerynnol Cynradd ac MAWRTH 2 Nos Wener Cinio Gãyl Ddewi 4 Brynmeillion, Bow Street % 828136 Uwchradd – Ysgol Gyfun Pen-glais Cymdeithas Gymraeg y Borth yng Nghlwb Uwchradd 9.15yb Cynradd 1.15yp Golff Y Borth; bwyta am 7.30p.m.Gwesteion: GOHEBYDDION LLEOL 08/03/12 Rhagbrofion Cynradd – Ann a Gwilym Fychan, Abercegir Ysgolion lleol – 9.00yb ABER-FFRWD A CHWMRHEIDOL (Llefaru yn Ysgol Gyfun Penweddig) MAWRTH 9-10 Nosweithiau Gwener Mrs Beti Daniel, Glyn Rheidol % 880 691 (Canu Unigol yn Ysgol Gymraeg a Sadwrn Sherman Cymru a Theatr Aberystwyth) Y BORTH Cenedlaethol Cymru mewn cydweithrediad Elin Hefin, Ynyswen, Stryd Fawr (Llefaru ail-iaith cynradd yn Ysgol Gynradd â Galeri, Caernarfon yn cyflwyno Sgint’ [email protected] Plascrug) (Bethan Marlow) yng Nghanolfan y 08/03/12 Eisteddfod Uwchradd – Celfyddydau Aberystwyth am 7.30 BOW STREET Ysgol Gyfun Penweddig 1.30yp Mrs Mair Lewis, 40 Maes Ceiro % 828 102 MAWRTH 16 Nos Wener ‘Lluniau Llachar’ – % (Llefaru yn Ysgol Gyfun Penweddig) Lynn Phillips, 1 Cae’r Odyn 820908 gwneud y gorau o’ch camera digidol, Iestyn Anwen Pierce, 46 Bryncastell % 828 337 (Canu Unigol yn Ysgol Gymraeg Aberystwyth) (Llefaru ail-iaith cynradd yn Ysgol Gynradd Hughes, Cymdeithas Lenyddol Y Garn yn CAPEL BANGOR/PEN-LLWYN Plascrug) festri’r Garn am 7.30 Mrs Aeronwy Lewis, Rheidol Banc 09/03/12 Eisteddfod Ddawns Cynradd ac Blaengeuffordd % 880 645 MAWRTH 17 Nos Sadwrn Swper Gãyl Uwchradd – Neuadd Fawr Aberystwyth Ddewi Cymdeithas y Penrhyn; gwraig wadd: CAPEL MADOG, CEFN-LLWYD A CAPEL DEWI Uwchradd 10.15yb Cynradd 11.30yp Caryl Parry Jones. Enwau i Ceris Gruffudd Eirian Hughes, Lluest Fach % 880 335; Elwyna 09/03/12 Eisteddfod Cynradd – % (828 017) [email protected] Davies, Tyncwm 880 275; Dai Evans, Fferm Neuadd Fawr Aberystwyth – 2.00yp Fronfraith, Comins-coch % 623 660

DÔL-Y-BONT Rhanbarth Cyhoeddir y Tincer yn fisol o Fedi i Mehefin gan % Mrs Llinos Evans, Dôlwerdd 871 615 27/02/12 Celf a Chrefft Ceredigion – Bwyllgor y Tincer. Argreffir gan y Lolfa, Tal-y-bont. DOLAU Gwersyll yr Urdd – Beirniadu Nid yw’r Pwyllgor o angenrheidrwydd yn cytuno Mrs Margaret Rees, Seintwar % 828 309 am 4.30yp ag unrhyw farn a fynegir yn y papur hwn. Dylid GOGINAN 17/03/12 Eisteddfod Rhanbarth Cynradd cyfeirio unrhyw newyddion i’ch gohebydd lleol neu Mrs Bethan Bebb, Penpistyll, Ceredigion – Pafiliwn – i’r Golygydd, ac unrhyw lythyr neu ddatganiad i’r Cwmbrwyno % 880 228 9.00yb wasg i’r Golygydd. LLANDRE 21/03/12 Eisteddfod Ddawns ac Aelwydydd Mrs Mair England, Pantyglyn, Llandre % 828693 Rhanbarth – Pafiliwn Pontrhydfendigaid Telerau hysbysebu Dawns Cynradd 12.30yb PENRHYN-COCH Tudalen lawn (35 x 22 cm) £100 Mairwen Jones, 7 Tan-y-berth % 820642 Dawns Uwchradd 3.30yp Hanner tudalen £60 Aelwydydd 6.00yh Chwarter tudalen £30 TREFEURIG 23/03/12 Eisteddfod Rhanbarth Uwchradd Mrs Edwina Davies, Darren Villa neu hysbyseb bach ca. 5 x 8 cm £6 y rhifyn - £40 y Pen-bont Rhydybeddau % 828 296 Ceredigion – Pafiliwn Pontrhydfendigaid – flwyddyn (10 rhifyn - misol o Fedi i Fehefin); mwy na 9.15yb 6 mis + £4 y mis , llai na 6 mis - £6 y mis. Cysyllter â Rhodri Morgan os am hysbysebu. Y TINCER CHWEFROR 2012 3

O’r Cynulliad 20 Mlynedd ’Nôl Elin Jones AC

Un o fy mhryderon ar hyn o bryd yw Canolfan Ddydd Aberystwyth. Rydw i am weld y cyfleuster gorau posib ar gyfer henoed Gogledd Ceredigion ac fe wnes i fynychu cyfarfod yn ddiweddar gyda’r grãp sy’n ymgyrchu i gadw’r Canolfan Ddydd bresennol yn y dref. Mae’n fwriad adleoli’r gwasanaeth i Neuadd y Dref unwaith fydd y llyfrgell yn agor yno ac mae yna bryderon ynghylch am ba mor addas fydd y safle newydd yma. Mi fydd y Ganolfan Ddydd presennol yn cael ei dymchwel er mwyn gwneud lle i’r datblygiad ar y safle Dan Dre, felly rwy’n annog ymgyrchwyr, y Cyngor Sir Rhydian Mason, Gwynant Evans, Edwin Hughes, a Peter Davies yn meimio i un o ganeuon Hogia Llandegai a’r datblygwyr i barhau i drafod er mwyn Llun: Hugh Jones O Dincer Chwefror 1992 datrys y pryderon ynghylch adleoli’r gwasanaeth.

Rwy’n siomedig iawn i glywed am MADOG benderfyniad Llywodraeth Cymru Suliau Madog 2.00 Rhos-goch a fydd yn dathlu eu Priodas i werthu fferm Pwllpeiran yng Chwefror Ruddem ar 26 Chwefror. Nghwmystwyth. Mae gwerthu Pwllpeiran 19 Bugail (c) yn golygu y bydd Cymru yn colli ei 26 10.00 Oedfa Gãyl Ddewi yr Ofalaeth - Pen blwydd arbennig hunig fferm ymchwil sydd yn eiddo Capel y Garn i’r cyhoedd. Ar ôl codi’r mater gyda’r Pen blwydd hapus i Alwyn Hughes, Dirprwy Weinidog Amaethyddiaeth pan Mawrth Gellinebwen, fydd yn dathlu ei ben blwydd godwyd cwestiynau am ddyfodol y stad 4 John Gwilym Jones yn 60 ganol Chwefror. yn gyntaf, fe dderbyniais lythyr ganddo 11 Bugail yn ddiweddar yn cadarnhau ei fod yn 18 Bugail Cydymdeimlad bwriadu gwerthu’r tir bob yn dipyn o 25 Aled Lewis Evans gwmpas hydref 2012. Rwyf hefyd yn Cydymdeimlwn â Dai a Sylvia Powell, ymwybodol bod y staff sy’n cael eu Genedigaeth Nantybwla, ar golli nai, David Armstrong, yng cyflogi ym Mhwllpeiran ar hyn o bryd yn Nghaerdydd. poeni am eu dyfodol ac rwyf hefyd wedi Llongyfarchiadau i Sioned a Llywelyn Evans, bod yn pwyso ar Lywodraeth Cymru i Rhydyceir. ar enedigaeth Gruffydd Alwyn, Llongyfarchiadau sicrhau eu bod yn derbyn y gefnogaeth brawd bach i Lleucu Elen, ãyr i Alwyn a angenrheidol dros y misoedd nesaf. Margaret Hughes, a gor-ãyr i Mrs. Nan Llongyfarchiadau i Dai Evans, Deilyn ar ei Hughes, Gellinebwen. Dyma’r ail ãyr i Mrs. ben blwydd yn 70 ar y 1af o Fawrth, daw’r Yn olaf, mae’n siwr bydd nifer ohonoch Nan Hughes ei gael yn ystod y mis gan fod dymuniadau oddi wrth y teulu; yn ymwybodol bod Plaid Cymru wedi Tudur Ywain wedi ei eni i Meleri a Wyre cychwyn ar y broses o ethol arweinydd Jones, yn . i Gwenno Davies, Llwyngwyddil, fydd yn 18 ar newydd yn dilyn cyhoeddiad Ieuan Wyn yr 22ain o Fawrth; Jones AC y bydd yn rhoi’r gorau i’w Pen blwydd priodas swydd ym mis Ionawr. Rwyf innau wedi ac i Llñr Jones, Felinhen, ar basio ei brawf rhoi fy enw ymlaen ar gyfer y swydd Llongyfarchiadau i Aldwyth a Tegwyn Lewis, gyrru. a dros yr wythnosau nesaf fe fyddaf yn cyflwyno fy ngweledigaeth ar gyfer dyfodol y Blaid a Chymru. Beth bynnag fo’r canlyniad ar y 15fed o Fawrth, Y TINCER CYFEILLION Y TINCER bydd fy ngwaith fel Aelod Cynulliad Dyma fanylion enillwyr Cyfeillion y Tincer Mis Ionawr 2012 Ceredigion yn parhau a gallwch fod yn sicr y byddaf yn rhoi 100% o’ ymdrech Gwobrau Mis Rhagfyr wrth eich cynrychioli. £25 (Rhif 109) Parch W J Edwards, Gwelfor, 3 Tregerddan £15 (Rhif 263) David James, Dolhuan, Llandre £10 (Rhif 48) Iwan M Jones, Dolau Gwyn, Dolau

Fe dynnwyd y rhifau buddugol gan aelodau o’r tïm dosbarthu Y Tincer ar dâp - Mae modd cael y Tincer ar gaset ar gyfer y rhai sydd yn festri Bethlehem, Llandre pnawn Mercher y 18fed o Ionawr. â’r golwg yn pallu. Cysylltwch â Rhiain Lewis, Glynllifon, Ar ol bod yn drefnydd y Cyfeillion ers Medi 1999 mae Bryn 17 Heol Alun, Aberystwyth, SY23 3BB (% 612 984) Roberts wedi rhoi y gorau i fod yn Drefnydd. Diolch iddo am ei waith trylwyr. Mae’r Cyfeillion yn dod ag incwm rheolaidd Camera’r Tincer - Cofiwch am gamera digidol y Tincer – mae ar gael i i’r papur. Y Trefnydd newydd yw Bethan Bebb a diolch iddi unrhyw un yn yr ardal fydd am ei fenthyg i dynnu llun ar gyfer y papur hithau am gymryd y gwaith. o gyngerdd, cinio neu ddigwyddiad a gynhelir o fewn ein dalgylch. Fe’i cedwir gan Mrs Mair Lewis, 40 Maes Ceiro, Bow Street (% 828102). Os Os am fod yn gyfaill cysylltwch â Bethan Bebb, Penpistyll, byddwch am gael llun eich noson goffi yn Y Tincer defnyddiwch y camera. Cwmbrwyno, Goginan. Ffôn 880 228 4 Y TINCER CHWEFROR 2012

GOGINAN TREFEURIG Llun: Arvid Parry Jones Gwellhad Buan

Dymunwn wellhad buan i Lee Evans, Gwarllan, sydd wedi derbyn llawdriniaeth ar ei gefn yn Ysbyty Treforus yn ddiweddar.

Diolchiadau

Hoffai’r Parchg Ifan Mason Davies, Coed Rhiwfelen, ddiolch o galon i’r amryw wnaeth gyfrannu pan werthwyd oen mewn arwerthiant yn Gelli Angharad. Roedd y pres yn mynd at Apêl Ail Fyngalo Plas Lluest. Llynedd agorwyd yn swyddogol y byngalo cyntaf fel cartref i rai o drigolion Plas Lluest sydd erbyn hyn yn gallu mwynhau mesur o annibyniaeth. Mawr oedd eu balchder a’u llawenydd yn dangos eu cartref pwrpasol newydd i’r cyhoedd ar ddiwrnod yr agoriad swyddogol. Y bwriad yw adeiladu ail fyngalo tebyg pan ddaw’r cyllid i law ac mae pob cyfraniad yn werthfawr i’r diben hwn. Diolch hefyd eleni eto i Iris Richards, Brodawel, a Mair Jones, Coedlan am brynu Cysylltiad lleol Lerpwl a buont yn byw yn Delfan am rhai y nwyddau ac i Carol Jones, Is y Coed, a blynyddoedd. Fe gadwon nhw gysylltiad â Gareth Jones, Coedlan am eu dosbarthu i Betty Bates (Prescott gynt) a’i gãr Phil yn Lerpwl ond Pen-bont Rhydybeddau oedd henoed ardal Goginan. Mae’r derbynwyr yn trosglwyddo siec am £1,300 ar ran y teulu eu cartre! Ganwyd Betty a’i brodyr Terry ddiolchgar iawn am y gofal a gafodd ei chwaer Brenda Cox a David yn y pentref ac aethant i gyd yn tra yn yr Uned Gofal Dwys ym Mron-glais. ddisgyblion i Ysgol Trefeurig. Mae Brenda Daeth Brenda (Prescott) fel efaciwi i Gwmisa Cox bellach yn cryfhau yn Ysbyty . at y teulu Mason yn y pedwardegau. Yn Mae Bronglais yn gobeithio gallu prynu DÔL Y BONT fuan wedyn daeth ei mam a’r teulu o gwely arbenigol ar gyfer yr Uned. Croeso

Croeso i Tom a Raksu Bartlett sydd wedi symud i fyw i Tanrallt - gobeithio y byddwch yn hapus iawn yn ein plith.

Pen blwydd arbennig

Pen blwydd hapus iawn i Meirion Lewis, Cysgod y Gwynt, ar ei ben blwydd yn 60 oed ganol mis Chwefror.

RHODRI JONES Brici a chontractiwr adeiladu 07815 121 238 Gwaith cerrig Adeiladu o’r newydd Estyniadau Patios Waliau gardd Llandre Bow Street Y TINCER CHWEFROR 2012 5

LLANDRE

Merched Y Wawr Llanfihangel Genau’r-glyn

Pnawn dydd Llun, 16 Ionawr, teithiodd 12 ohonom i Fachynlleth i ymweld â Chanolfan Owain Glyndãr. Croesawyd ni gan Mr Henry Evans ac eglurodd ef gefndir yr Amgueddfa a’r broses a fu i’w thrawsnewid a’r ail agor yn ystod 2011. Yna cawsom gyfle i grwydro o gwmpas yr Arddangosfa a chael cip ar ad-gynhyrchiadau o ‘Lythyr Pennal’ a chleddyf Glyndãr a Murlun Urquhard. O’r Arddangosfa aethpwyd i’r Plas ym Machynlleth i fwynhau paned a chacen.

Genedigaeth

Ganwyd Jack Llywelyn Shepard i Elen a Matt Shepard ar Ionawr 7fed 2012, ãyr i Owen a Gwenno Watkin, Maes Henllan, a gor-wyr i Buddug Thomas, Afallen Deg, ac Anne Watkin, Taliesin. Cydymdeimlad CREFYDD Y TU ÔL I SGRIN – Cydymdeimlwn â May Davies a’r teulu ar farwolaeth chwaer-yng-nghyfraith May yn yw’r neges yn y llun Nhregaron. Mae darlun olew gwreiddiol o gapel “Ar ochr bositif, o sylwi yn fanylach ar y â Diana a Huw Ceiriog, Nantymynydd, ar Bethlehem yn Llandre wedi ei gyflwyno darlun, mae golau yn disgleirio trwy’r gwydr farwolaeth ewythr Diana yn Llandeilo fel rhodd i’r capel ac erbyn mae’r llun yn sy’n dangos bod yno fywyd o hyd, a bod hefyd â Siwan ac Endaf Griffiths a Megan, hongian ar fur yr adeilad nid yn unig i roi Bethlehem yn ogystal a bod yn addoldy, Coed y Glyn, ar farwolaeth mam-gu Siwan lliw i’r lle ond mae yno hefyd i ddweud wedi tyfu’n organig i fod yn ganolfan brysur ym Machynlleth. rhywbeth am ein hagwedd ni at grefydd eithriadol i weithgareddau’r pentref”meddai. y dyddiau hyn. Rhoddwyd sylw eisoes Ar noson oer o aeaf roedd Bethlehem Gwellhad buan i’r darlun o Fethlehem o waith Wynne dan ei sang a llawer o bobol yr ardal Melville Jones ar Dechrau Canu Dechrau wedi dod ynghñd ar gyfer cyflwyno’r Dymunwn wellhad buan i Meirion Davies, Canmol ar S4C ac yn ôl Wyn Mel y capel llun ac hefyd i fwynhau arddangosfa o Dolawel, Lôn Glanfred, a fu yn yr ysbyty yn bach yw’r cartref naturiol i’r llun. waith wyth o artistiaid a ffotograffwyr ddiweddar. “Er mod i’n gyfarwydd iawn â lleol. Roedd yn gyfle unigryw i fwynhau Bethlehem, pan es i ati i’w ddarlunio yr gwaith creadigol gan Tegwyn Jones, Bow Dymuniadau gorau hyn a ddaliodd fy llygaid oedd bod y capel Street; Dilwyn Jones, Tal-y-bont; Erddyn bach yn cuddio y tu ôl i ddwy goeden James, ; Sarah-Jane a Phil Pen-blwydd hapus iawn i Efa Mared Edwards bythwyrdd, fel petai’n cysgodi y tu ôl i Jones, Llandre; Iestyn Hughes, Pen-y-garn yn 18 oed ar y 7fed o Chwefror. Pob hwyl sgrin, a hynny’n ei gwneud hi’n anodd i’r yn ogystal a Eirlys Jones a rhai o luniau gyda’r dathlu! A phen blwydd hapus i’w mam byd y tu fas i weld y tu mewn. Mae’r neges Wyn Mel. Roedd hefyd cyfle i weld rhai o hefyd oedd yn dathlu y diwrnod wedyn! yn y llun yn codi cwestiwn ynglñn â’n greiriau Bethlehem o eiddo Gwenda James, hagwedd ni at ein crefydd y dyddiau hyn. Taigwynion a Gaenor Hall, Dolau. Pob hwyl hefyd i Dylan Huw Edwards sy’n mynd i berfformio mewn premiere byd o waith newydd Karl Jenkins, Songs of the Earth, yn Neuadd Dewi Sant, Caerdydd, ar y 3ydd o Fawrth. Bydd y cyfansoddwr ei hun yn arwain Cerddorfa’r BBC, Corws y BBC ac aelodau o Gorau Ysgolion Siroedd Cymru. Bydd y cyngerdd yn cael ei darlledu dros y byd.

Treftadaeth Llandre

Chwefror 23 - Hanes yr Hen Goleg, Aberystwyth, Elgan Davies. Cynhelir cyfarfodydd yn Ysgoldy Bethlehem Llandre nos Iau olaf y mis gan gychwyn am 7.30 yh. Aelodau (£5 tanysgrifiad) - mynediad am ddim. £2 y cyfarfod i bawb arall.

Croeso gartref

Croeso adref i Gruffydd Griffiths, Ffosygrafel, Cofiwch anfon eich newyddion neu gyfarchion i’r rhifyn nesaf at Mair England, ar ôl cyfnod hir yn Ysbyty Bron-glais/ rhif ffôn: 01970 828693; e-bost: [email protected] 6 Y TINCER CHWEFROR 2012

PENRHYN-COCH

Suliau Chwe - Maw Gwellhad buan Horeb Gweler www.trefeurig.org/ Dymunwn wellhad buan i cymdeithasau-horeb.php Gwen Griffiths, Brogynin Fach, sydd wedi bod yn yr ysbyty yn Chwefror ddiweddar. 19 2.30 Oedfa bregeth: Gweinidog 26 10.30 Oedfa bregeth: Gweinidog Cydymdeimlo

Mawrth Estynnwn ein cydymdeimlad â Mr 4 2.30 Oedfa gymun: Gweinidog a Mrs Morris Morgan, Bwthyn a’r 11 10.30 Oedfa deuluol: Gweinidog teulu ar golli chwaer i Morris yn 18 2.30 Oedfa bregeth: Gweinidog yn ddiweddar. 25 10.30 Oedfa bregeth Huw Hefyd â Egryn Evans a’r teulu ar Brownies Penrhyn-coch yn cyflwyno pensiliau a.y.b. i Sue Hughes tuag at Apêl Roderick golli ei chwaer yn ddiweddar. Penpal Lynne. Cinio Cymunedol Mabwysiadu dau Penrhyn-coch ymgeisydd

Bydd y Clwb yn cyfarfod yn Cynhelir yr etholiadau ar gyfer Neuadd yr Eglwys dyddiau Cyngor Ceredigion ar 3 Mai. Mercher 22 Chwefror, 14 a 28 Mae Cangen Bro Dafydd o Blaid Mawrth. Cysylltwch â Egryn Evans Cymru yn gyfrifol am ddwy 828 987 am fwy o fanylion neu i ward sef ward Trefeurig, sy’n fwcio eich cinio. cynnwys ardal Cyngor Cymuned Trefeurig, a ward Melindwr, sy’n Cydymdeimlad cynnwys ardaloedd cynghorau cymuned Melindwr, Cydymdeimlwn â Wendy a Terry a Phontarfynach. Ar hyn o Jones, 13 Maesyrefail, ar farwolaeth bryd cynrychiolir y wardiau mam Wendy - Katherine Anne hyn gan Dai Suter (Trefeurig) Isaac - yn Aberystwyth ar Ionawr a Rhodri Davies (Melindwr), y 13eg. ddau ohonynt yn gynghorwyr Plant Horeb yn eu gwasanaeth Nadolig swyddogol yn enw Plaid Cylch Meithrin Trefeurig Cymru. Mae’r gangen yn falch Urdd Gwragedd Sant gysylltiedig â’r mudiad ers 1985 o allu cyhoeddi fod y ddau Yr ydym ar hyn o bryd yn y Ioan Penrhyn-coch pan ymwelodd â Thanzania. Mae’r gynghorydd yn bwriadu sefyll caban ar safle’r ysgol tra bod y mudiad yn gweithio yn y Trydydd eto ac mae Pwyllgor Etholaeth gwaith yn mynd ymlaen yn Fe fu’r gwragedd yn dathlu yn eu Byd mewn gwledydd fel Zambia, Ceredigion o’r Blaid wedi y Neuadd, ac ambell fore yr cinio blynyddol ar Ionawr 20fed Malaãi a Ghana. Diolchwyd iddo ydym yn defnyddio Neuadd yr yng Nghlwb Golff Capel Bangor, am roi ei amser i ddod atom. Eglwys. Yr ydym yn ddiolchgar yng nghwmni’r Parchedig a Mrs iawn i bawb am fod mor barod i Ronald Williams, Pen-y-garn. Merched y Wawr roi cymorth i ni. Yn ddiweddar Cafwyd noson hwyliog yn eu Penrhyn-coch yr ydym wedi bod yn dathlu cwmni. diwrnod Santes Dwynwen Nos Iau, 12fed o Ionawr fe aethom ac hefyd Blwyddyn Newydd Nos Lun Chwefror 6ed yr i Glwb Golff Capel Bangor i Chineaidd. Yr ydym yn cael optegydd Clive Williams oedd y fwynhau ein cinio blynyddol. noswaith o gawl a chân yng siaradwr gwadd, ble bu yn sôn am Croesawodd Judith Morris, ein Nglwb Penrhyn-coch ar nos ei waith gyda ‘Volunteer Vision Llywydd ni, bawb yno ac yna Wener, 2 Mawrth am 6.30y.h. Aid Overseas’. Mae wedi bod yn traddodwyd y fendith cyn bwyd gan Mair Evans, cyn eistedd i lawr i fwyta. Yna ar ôl y cinio fe groesawodd ein Llywydd ein gãr gwadd am y noson, sef Tegwyn Jones, drwy adrodd darn o farddoniaeth oedd wedi ei gyfansoddi yn arbennig ar gyfer y noson. Bu Tegwyn yn rhoi hanes y Morisiaid o Fôn i ni. Tri brawd a hanes gwahanol o ochr eu bywyd ond brodyr â chysylltiad arbennig rhyngddynt trwy eu hoes. Bu’r noson yn un diddorol dros ben.

Diolchwyd i Tegwyn am draddodi’r hanes mor arbennig fel arfer. Diolchwyd hefyd am y bwyd blasus dros ben a gawsom ac am y croeso cynnes. Aeth pawb tua thre wedi mwynhau yn fawr iawn. Y TINCER CHWEFROR 2012 7

cadarnhau’r ddau fel ymgeiswyr swyddogol. Dywedodd Dr Owen Roberts, Cadeirydd y gangen, Oedfa Hel Atgofion yn Horeb ‘Rydyn ni’n falch iawn fod Dai a Rhodri yn bwriadu sefyll eto Yn ystod yr wythnos 9-13 yn Nhrefeurig a Melindwr. Mae’r Ionawr, fel rhan o ddathliadau ddau wedi gweithio’n galed dros pen blwydd Festri Horeb yn y blynyddoedd diwethaf ac wedi 80 oed a chyfle i ymuno mewn cadw mewn cyswllt cyson â’u prosiect arbennig gan Rhiannon hetholwyr. Rydyn ni’n hyderus Williams, trefnwyd arddangosfa y bydd yr etholwyr yn rhoi o hen luniau a chreiriau yn eu ffydd yn y ddau am dymor ymwneud â hanes y capel. arall.’ Galwodd nifer o’r aelodau a chyfeillion o bell ac agos i mewn Tysteb i’r Parchg John i fwynhau paned o de a chyfle Livingstone i hel atgofion. Bydd cyfle i weld detholiad o’r eitemau ar y Mae modd cyfrannu i dysteb i’r wefan cyn bo hir. Dyma flas o’r Parchg John Livingstone trwy dogfennau oedd yna. roi eich cyfraniad i Mrs Edwina Dydd Sul 15 Ionawr Davies, Mrs Gwyneira Marshall cynhaliwyd oedfa arbennig i neu unrhyw aelod o’r Eglwys. ddathlu’r achlysur ymhellach. Dyddiad cau: 23 Chwefror. Eirian yn holi Wendy am ei magwraeth yn Alltyblaca Cymdeithas y Penrhyn oedd yn rhan o’r Smotyn Du Undodol. Siaradodd Dafydd i’r llwyfan gan gyflwyno yn Fethodist yng Nghapel Gad a’i Ein gãr gwadd fis Ionawr oedd yn siarad am ei fagwraeth yng eu tro ychydig o straeon am gymharu â’r profiad o fod yn Owain Schiavone, prif weithredwr Nghasnewydd a’i gysylltiad â eu capeli genedigol nhw ym Horeb. Bu Mairwen yn darllen Golwg 360, a phwnc ei sgwrs oedd Chapel Llanddewi (Road Baptist Mhorthmadog o enwad y dwy gerdd o’i heiddo un am Golwg 360 a’r Gymraeg ar-lein. Er Chapel); Meryl yn siarad am Presbyteriaid – bellach mae hanes y Festri, ac un arall am iddo gyfeirio ato’i hun fel ‘Jack of ei magwraeth fel Eglwyswraig capeli y Tabernacl a’r Garth Gapel Horeb nawr. all trades’, buan y gwelsom fod yn Llanymynech cyn priodi wedi uno a rhai eraill i ffurfio Cyflwynodd Sandra ychydig ganddo wybodaeth drwyadl o’i Gweinidog Bedyddwyr. Daeth Capel y Porth. Daeth Ceri a weddïau o Camau’r Plant, a bwnc ac angerdd at ei waith. Carwen i’r llwyfan gyda llond siarad am Moreia, Glanadda, chyn yr oedfa ac yn ystod y Gwasanaeth newyddion a basged o greiriau fel sbardun Bangor (Wesleiaid), William am casgliad chwaraeodd Ceris lansiwyd yn 2009 ac sydd wedi i’w straeon am ei magwraeth ei fagwraeth yn Fedyddiwr yng ddetholiad o ‘O gaethiwed i datblygu llawer dros y ddwy yng nghapel Darowen. Gyda’i Nghapel Bethania, Aberteifi ryddid’ a berfformiwyd rhai flynedd ddiwethaf yw Golwg gilydd y daeth Ceris a Susan a Linda i siarad am fod yn blynyddoedd nol. 360. Gwefan ddeinamig sy’n cario straeon bob dydd. Yn wir, y gwasanaeth newyddion Atgofion melys iawn sydd gennyf o’n amser yn aml yn yr wythnos, yn ceisio cael siap ar Cymraeg fwyaf poblogaidd. yn mynd i’r Ysgol Sul yn Horeb. Tybiaf i mi y gwasanaeth, a chael rhyw fath o siap arnom Erbyn hyn mae’n cyhoeddi 30 fynychu yno yn rheolaidd o bedair mlwydd yn actio a chanu (dwi byth yn mynd i fod yn stori’n ddyddiol ac yn denu 6-7 oed, nes fy mod oddeutu un ar bymtheg. actor, felly roedd sialens gyda hi!). Rwy’n aml yn mil ymweliad bob dydd. Mae’n Yn ystod yr amser yna, cefais y cyfle i wisgo edrych nôl ar y lluniau o’r gwasanaethau yna rhedeg saith niwrnod yr wythnos fyny fel nifer o gymeriadau gwahanol i a gofyn i mam sut yr oedd hi’n gallu gadael drwy’r flwyddyn. berfformiadau’r Dolig (cringe cringe!), mynd fy chwaer a finnau allan o’r tñ wedi gwisgo fel Rhennir y (gwasanaeth) yn sawl ar nifer o dripiau, eistedd nifer o arholiadau, a yna, mewn rhyw wisg neu’i gilydd! Roeddwn adran newyddion. Y pwysicaf chanu mewn llawer o gymanfaoedd. Wrth gwrs, yn nerfus iawn cyn y gwasanaethau yma, yn yw Cymru. Yna, Prydain a tra’n gwneud hyn i gyd, cefais lawer o hwyl enwedig gan fod nifer o blant ysgol yn dod Rhyngwladol, Chwaraeon - gan gyda’m ffrindiau, a oedd hefyd yn dod i’r Ysgol i wylio, a ninnau’n cael llawer o dynnu coes, gynnwys gêmau, pêl-droed a Sul. diolch i’r gwisgoedd! rygbi’r prif glybiau Cymreig i Bum yn lwcus iawn i gael athrawon Ysgol Roedd yn fraint mynd i’r Ysgol Sul yr adeg gyd. Y celfyddydau - newyddion Sul ardderchog tra fy mod yno, gan gynnwys yna – roedd y Festri yn llawn sãn a phlant, S4C, cyfrolau newydd i’r wasg, Miss Sali Jenkins, Nia, Mr Thomas a Ceri. a’r athrawon yn gwneud gwaith ardderchog o canlyniadau eisteddfodau lleol Dysgais lawer am yr ysgrythur gan Miss Jenkins gadw rheolaeth arnom i gyd! Cofiaf yn enwedig - sydd gyda llaw yn hynod o – rwy’n cofio hi yno mewn cardigan a het y lliain melfed coch yn cuddio’r bwrdd, a’r boblogaidd! Ceir elfennau ymylol, gyda pin ynddo, a gwallt gwyn o dan yr het. blychau yn cael eu defnyddio i gasglu’r casgliad megis calendr, swyddi, busnes a Roeddwn yn hoff iawn o Miss Jenkins ac yn bob dydd Sul. Cynhelid yr Ysgol Sul o 10.30 sylwadau. awyddus iawn i wneud yn dda yn yr arholiadau – 11.30 y bore, a chofiaf yn aml redeg i fyny’r O ran arddull, ‘dyw e ddim er mwyn cael clod ganddi! Roedd Nia yn ffordd ar ôl gorffen yn starfio a edrych mlaen yn rhy stiff a thrwm. Mae’r llawn hwyl, yn cael pawb i ganu ac ymuno i fwyta cinio dydd Sul mam! Hoffwn ddiolch straeon yn fyr a bachiog, a’r iaith gyda ddigwyddiadau’r Ysgol Sul. Cofiaf hi’n i bawb a wnaeth gyfrannu i’m amser yn yr yn ysgafn, er mwyn dargedu ardderchog gyda’r plant bach a oedd yn ymuno ysgol Sul – amser sydd wedi fy ngadael gyda marchnad eang, gan gynnwys gyda’r Ysgol Sul. Dwi’n cofio Mr Thomas yn chysylltiadau cryf iawn gyda’r Festri, ynghyd a’r dysgwyr a phlant ysgol. Cynhwysir addasu neu sgwennu nifer o wasanaethau siawns i wneud ffrindiau gyda phlant yr ardal. clipiau sain a fideo i gyfoethogi’r Dolig bythgofiadwy, gan gynnwys Babushka, a Diolch yn fawr! stori. ninnau’n trio dysgu’r llinellau hyd at ddiwrnod Y gobaith i’r dyfodol yw sefydlu y gwasanaeth!Roedd Ceri yn cynnal rihyrsals Cerys Humphreys gwasanaeth lleol gyda’r bobl yn creu Golwg 360 ei hunain. 8 Y TINCER CHWEFROR 2012

Y BORTH

Cymdeithas Gymraeg y Bydd yr enillydd fan honno’n Borth a’r Cylch mynd ymlaen i’r rownd derfynol a gynhelir yn Bournemouth Elwyn Jones, Prif Weithredwr yn ystod cynhadledd flynyddol Cyngor Llyfrau Cymru, oedd Rotary ym mis Ebrill. ein gãr gwadd yng nghyfarfod Roedd yn brofiad hollol wych mis Ionawr. Cawsom hanes y cael mynd i Lundain a siarad â Cyngor Llyfrau o’i gychwyn 50 Ysgrifennydd Gwladol Cymru, mlynedd yn ôl hyd at heddiw. Cheryl Gillan. Fe gawsom ni’r Diddorol iawn oedd gwrando ar cyfle i ofyn cwestiynau pwysig y newidiadau sydd wedi digwydd iddi a chael atebion da iawn. yn y maes mewn hanner can Roeddem ni i gyd yn synnu mlynedd. Diolchwyd yn gynnes nad oedd hi’n sylweddoli iawn i Elwyn a dymunwyd yn fod problemau mawr yn ein dda iddo yn ei swydd gan ein hwynebu ni fel siaradwyr Llywydd, Mr. John Hughes. Cymraeg heddiw. Yna fe gawsom Paratowyd paned i gloi’r cyfarfod ni’r cyfle i fynd i dynnu llun gan Eryl Evans a Gwyneth Evans. y tu allan i 10, Stryd Downing, oedd yn hollol wefreiddiol am Grady yn ennill eto ei fod yn stryd mor enwog ag roeddem ni’n hynod lwcus i gael Enillodd Grady Hassan y gwahoddiad. Wedi hynny, fe gystadleuaeth ranbarthol De ymwelom ni â’r Arglwydd Wigley Cymru yn y Coleg Cerdd a yn Nhñ’r Arglwyddi, ac yna fe Drama ar Ionawr 21 ac o gawsom ni ein tywys o amgylch ganlyniad bydd yn mynd yr adeilad gwych. Roedd hyn ymlaen i’r rownd gyn-derfynol yn gyfle euraidd arall. Roedd y ar gyfer enillwyr De Cymru a profiad o fod ar y daith yn un nifer o ranbarthau De Orllewin y byddaf yn siwr o drysori am Lloegr sydd i’w chynnal yn byth; mae wedi bod yn fraint i Aelodau’r Urdd (Rhiannon Hincks, Ysgol Penweddig; Sian Elin Williams, Ysgol Cheltenham ar Fawrth 4ydd. mi gael bod yn rhan ohono. Llambed; Sioned Evans, Ysgol Bro Myrddin ac Efa Dafydd a Martha Grug Rhys, Ysgol Maes yr Yrfa), oll yn aelodau Fforwm Ieuenctid Myrddin a Cheredigion, gyda Cheryl Gillan, Ysgrifennydd Gwladol Cymru a David Jones AS yn Stryd Downing.

Ar Ionawr 23 bu rhai o aelodau’r Urdd - (Rhiannon Hincks, Ysgol Penweddig; Sian Elin Williams, Ysgol Llambed; Sioned Evans, Ysgol Bro Myrddin ac Efa Dafydd a Martha Grug Rhys, Ysgol Maes yr Yrfa), oll yn aelodau Fforwm Ieuenctid Myrddin a Cheredigion,ar ymweliad a 10 Stryd Downing. Gweli hwy yma gyda Cheryl Gillan, Ysgrifennydd Gwladol Cymru a David Jones AS. Downing. Yn ôl Rhiannon, o’r Borth “Roedd yn brofiad hollol wych cael mynd i Lundain a siarad â Ysgrifennydd Gwladol Cymru, Cheryl Gillan. Fe gawsom ni’r cyfle i ofyn cwestiynau pwysig iddi a chael atebion da iawn. Roeddem ni i gyd yn synnu nad oedd hi’n sylweddoli fod problemau mawr yn ein hwynebu ni fel siaradwyr Cymraeg heddiw. Yna fe gawsom ni’r cyfle i fynd i dynnu llun y tu allan i 10, Stryd Downing, oedd yn hollol wefreiddiol am ei fod yn stryd mor enwog ag roeddem ni’n hynod lwcus i gael y Bydd Y Morglawdd yn agor yn swyddogol gwahoddiad. Wedi hynny, fe ymwelom ni â’r Arglwydd Wigley yn Nhñ’r Arglwyddi, ac yna fe gawsom ni ein tywys o amgylch yr ar y llanw isel ar yr 8fed o Fawrth! adeilad gwych. Roedd hyn yn gyfle euraidd arall. Roedd y profiad o fod ar y daith yn un y byddaf yn siwr o drysori am byth; mae wedi bod yn fraint i mi gael bod yn rhan ohono.” DOLAU

Dymuniadau gorau wedi dod yn nain unwaith eto. ABER-FFRWD A CHWMRHEIDOL Ganwyd Owain Llewelyn yng Dymuniadau gorau i Howard Nghaerdydd ychydig cyn y Cydymdeimlad Urdd y Benywod Williams, Sãn y Nant, sydd wedi Nadolig, brawd bach i Mared a cael triniaeth yn Ysbyty Bryste Rhys. Pawb wrth eu bodd. Unwaith eto ‘rydym yn Cynhaliwyd ein cinio blynyddol yn ddiweddar. cydymdeimlo â John Lewis, yng Ngwesty y Farmers yn Marie Curie Dolgamlyn, ar farwolaeth ei Llanfihangel-y-Creuddyn. Ãyr arall gyfnither yn Llanidloes, a hefyd Fe gasglwyd £106.52 yn ardal y â Ceredig Wililams, Ty’n Wern, Cafwyd noson hyfryd iawn gyda Llongyfarchiadau mawr i Dolau mis Ionawr. Diolch i bawb ar farwolaeth ei frawd ar ôl nifer dda o aelodau a ffrindiau Carys Davies, Glyndwr, sydd a gyfrannodd. gwaeledd hir. yn bresennol. Y TINCER CHWEFROR 2012 9

Cyngor Cymuned

Dewch i rasio! awr di-stop debyg ar draws Cymru hefyd? Trefeurig Bydd Sion Jobbins – sy’n byw dros dro yn Efallai fod gan ddarllenwyr y Tincer y Borth - yn trefnu mynd i’r An Rith ar ddiddordeb yn ymuno mewn taith i’r y penwythnos cyntaf (9 - 12 mis Mawrth) Cyfarfu’r Cyngor nos Fawrth, 17 Iwerddon a Llydaw i ddysgu am ddwy pan fydd yn teithio drwy Ogledd Iwerddon. Ionawr 2012, yn hen Ysgol Trefeurig râs a gynhelir yno eleni i godi arian, Oherwydd fod y Chwe Sir yn rhannu’r un gyda’r Cadeirydd, Dafydd Sheppard, ymwybyddiaeth a hyder yn yr ieithoedd deddfau â Chymru, bydd yn ddefnyddiol yn y gadair. Roedd saith aelod arall cynhenid. dysgu ganddynt hwy ar sut mae cynnal yn bresennol ynghyd â’r clerc a’r Cynhelir An Rith (www.anrith.ie) rhwng 8 - râs debyg yng Nghymru. Bydd sawl un Cynghorydd Sir Dai Suter. Derbyniwyd 17 mis Mawrth. Bydd y râs relay yn cychwyn yn mynychu’r daith a hoffai Sion estyn ymddiheuriadau oddi wrth Daniel yn Donegal gan orffen yn Ynysoedd yr gwahoddiad agored felly i unrhyw sefydliad, Jones, Kari Walker a Tegwyn Lewis. Aran gan wneud siap cryman drwy Belffast unigolyn neu gymdeithas Gymreig i ymuno Nododd un o’r aelodau fod Daniel a Dulyn. Cynhelir Ar Redadeg yn Llydaw â ni i ddysgu mwy - a chymryd rhan - yn yr Jones wedi mynegi anfodlonrwydd fod (www.ar-redadeg.org) rhwng 12 - 19 mis An Rith. Nid oes grant, bydd rhaid talu am cyfarfod mis Tachwedd wedi mynd yn Mai, gan redeg 1,500km gychwyn yn Brest eich hunain. ei flaen o ystyried y cymysgu ynglñn a gorffen yn Douarnanez. Bydd miloedd Mae adfer iaith yn her fawr – os gall y â’r dyddiad. Eglurodd y Cadeirydd fod o bobl, teuluoedd, clybiau, busnesau ac Basgwyr, Llydawyr a’r Gwyddelod drefnu i yr aelodau oedd yn bresennol wedi ysgolion yn talu i redeg kilomedr yn y rasys redeg ar draws eu gwlad i ddangos eu bod penderfynu cynnal y cyfarfod gan fod ‘relay’ hyn gyda’r elw’n cael ei rannu ymysg ‘yna o hyd’ does bosib na allwn ni hefyd. Pa cworwm yn bresennol er nad oedd cymdeithasau sy’n hyrwyddo’r ieithoedd yno. ffordd well o godi hyder, ymwybyddiaeth ac pawb wedi cael hysbysiad o’r cyfarfod. Mae degau o filoedd yn rhedeg a chymryd arian a thynnu cefnogwyr y Gymraeg o bob Roedd Cyngor Ceredigion wedi rhan yn Iwerddon a’r Llydaw – mae cefndir a gallu at ei gilydd na chynnal râs rhoi gwybod na fyddent yn fodlon cannoedd o filoedd yn cymryd rhan yn râs y llawn gobaith ar draws Cymru? darparu bin cãn arall i fod wrth Korrika yng Ngwlad y Basg. Gellwch gysylltu â Sion ar: sion.jobbins@ ymyl Ysgol Penrhyn-coch gan fod un Pa ffordd well o ddathlu’r Gymraeg a gmail.com os hoffech ragor o wybodaeth am ar y safle yn barod. Roedd y Clerc dangos i’n hunain ac eraill fod miloedd yn ei y daith, ceir hefyd fideo fer ar YouTube ar y wedi trafod y mater o drin y sedd yn chefnogi a’i harddel na chynnal râs relay 24 syniad - teipiwch ‘Rhedadeg’. yr arhosfan bysiau ger y Post gyda’r Cyngor Sir. Gan mai eiddo’r Cyngor Cymuned oedd yr arhosfan, y Cyngor Cymuned oedd yn gyfrifol am ei drin. Penderfynwyd holi am brisiau Artist y mis yn ddiymdroi. Penderfynwyd holi saer Mikey Bailey Kyffin Williams a Lowry, y ddau yn gryf i archwilio hysbysfyrddau’r Cyngor i Ynysyfallon, Dôlwen, y Borth.(Mae Mikey fel ac yn dywyllodrus syml, ac yn llawn o’r weld pa rai oedd angen eu hymgeleddu. ei wraig Grace yn siarad Cymraeg ac maent nodweddion a oedd yn bwysig i’m hathro Cafwyd adroddiad llawn gan yn gefnogwyr mawr o gryfderau’r pentre). celf ym Mrynteg. Trefor Davies am gyfarfodydd o Grãp Datblygu Ysgol Trefeurig a fynychwyd Pam symud i’r Borth? Ymhlith popeth rych chi wedi ei greu, ganddo. I ddilyn fy nghariad ar y pryd, Grace, a oedd pa un yw eich fferfyn? Trafodwyd archebiant y Cyngor ar wedi graddio yn Aber a chartrefu yma; a’r Wel, nid paent na phensil, ond ffotograff gyfer 2012/13 ac, yn wyneb y sefyllfa rheswm wy’n dal i fyw ‘ma yw’r gymdeithas camera ddigidol. Roeddwn dan rhyw hen economaidd bresennol, penderfynwyd a lliw y Borth. Nid yn unig y machlud a’r pier wrth ymyl y môr a oedd yn ei anterth glynu at yr un swm â’r flwyddyn wawr a’r môr ond lliw y bobl, sydd fel yr yn oes Fictoria, bellach yn adfael, wedi ei bresennol sef £13,000. Penderfynwyd elfennau yn wyllt ac yn dawel a phob un losgi a’i daro’n ddi-drugaredd gan stormydd, trafod y ceisiadau am gymorth ohonynt ag egni arbennig. ond roedd yn dal yn fyw i mi ac yn llawn ariannol gan y Cyngor yng nghyfarfod o sãn dioddef a henaint ac mae’r llun du a mis Chwefror. Hyfforddiant? gwyn gymerais yn dala urddas yr hen bier. Cafwyd gwybod am y Dim byd fel coleg celf. Yn hytrach, penderfyniadau cynllunio canlynol dylanwadau cynnar fel rhodd Mam-gu o O.N. Hoffwn ddiolch i Oriel Adrifft y Borth oddi wrth y Cyngor Sir: cael gwared gamera, ysgol Brynteg, lle dysgais fod y rhan am drefnu fy arddangosfa gyntaf, ac rwy’n â stafell ddysgu dros dro a chodi fwyaf o bethau’n bosib ond i ddyn weithio’n chuffed iawn i ddweud fod y rhan fwyaf o’r caban pren yn ei le ar safle Ysgol galed. Yr ystafell gelf oedd canol fy mywyd gwaith wedi’i ei werthu. Penrhyn-coch – caniatawyd; codi a Tom Hutchinson, fy athro celf oedd fy adeilad amaethyddol ar dir oddi ar ysbrydoliaeth. Y cryf a’r syml oedd ei bleser; ffordd y Garth – gwrthodwyd. gonestrwydd ac angerdd oedd ei neges. Ers Gofynnwyd i’r Clerc gysylltu â’r gadael ysgol, mae na dri dylanwad mawr-J Cyngor Sir am y materion canlynol: Hewlett, cartãnydd sci-fi a oedd yn gallu tynnu eu sylw unwaith eto at y ffaith neud i fi wenu, yr ail- gwaith teledu Hanna fod y ffordd cyn cyrraedd Pen-bont yn Barbara- dysgais fod sawl haen i gartãn rhoi yn ddrwg iawn mewn mannau da, yr amlwg a’r pethau cudd h.y. dyfnder a’i bod yn beryglus; yr angen i’r a delwedd. A’r olaf Sydney Nolan, wedi i Cyngor Sir sicrhau fod y ffyrdd drwy’r fi dreulio chwe mis yn Awstralia-hoffais Penrhyn ac i fyny at Ben-bont yn cael liwiau’r pridd a blas y cyntefig yn ei waith. eu brwsio a’u glanhau yn rheolaidd A’r olaf yw Slinc Achu, sy’n arlunudd y rhag i ddail a baw gau’r cwterydd ac stryd, nid mor enwog a Bansky, ond i fi yr achosi perygl; roedd angen clirio’r un mor dalentog. cwterydd ym Mhenrhyn-coch; roedd tyllau peryglus wedi ymddangos yn Pwy yw eich hoff artistiaid? y ffordd rhwng Eglwys y Penrhyn a’r Un yn ‘Gog’ a’r llall yn ‘Up North’, sef Swyddfa Bost. 10 Y TINCER CHWEFROR 2012

BOW STREET

Suliau Chwefror - Mawrth 2012 Cangen Rhydypennau o Garn 10 a 5 Blaid Cymru www.capelygarn.org Chwefror Ar nos Lun 30 Ionawr daeth 19 Bugail (c) criw o’r gangen at ei gilydd i 26 Oedfa’r Ofalaeth drafod rhaglen o weithgareddau am y flwyddyn sydd i ddod, yn Mawrth ogystal â thrafod etholiadau’r 4 John Gwilym Jones cyngor sir sydd i’w cynnal ar 11 Bugail 10. Sion Meredith 5. ddechrau mis Mai, heb anghofio, 18 Bugail (c) wrth gwrs, yr etholiad i ddewis 25 Aled Lewis Evans arweinydd newydd y Blaid yn ystod yr wythnosau nesa. Noddfa Cofiwch fod croeso cynnes i 4 Uno yn Y Garn am 10.00 aelodau a chefnogwyr i fynychu 11 Uno yng Nghartref gweithgareddau’r gangen. Os Tregerddan am 3.30 hoffech ymaelodi â’r Blaid, mae Dilwyn, Gwynant ac Alun yn edmygu y gacen gyda’u mam 18 Oedfa am 2.00. Mr Raymond croeso i chi gysylltu ag Anwen Davies ([email protected]) neu 25 Oedfa am 10.00. Gweinidog. adael neges ar 01970 828337. Cymundeb. Penblwydd arbennig Cymorth Cristnogol Bu’r 22ain a’r 23ain o Ionawr yn Mae ymgyrchoedd Cymorth rhai prysur iawn i Mrs Maud Cristnogol yn bodoli ers sawl Phillips wrth iddi ddathlu ei blwyddyn bellach yn yr ardal phe blwydd yn 90 mlwydd a’r ymateb yn foddhaol iawn oed. Ar y dydd Sul teithiodd y ar hyd y blynyddoedd. Ond er teulu cyfan i lawr i’r Rhondda mwyn ffurfioli’r ymdrechion at Meg, chwaer Mrs Phillips, gan fe sefydlwyd pwyllgor bach yn ei bod hithau hefyd yn naturiol ddiweddar iawn i lywio trefniadau yn dathlu yr un pen blwydd a o hyn ymlaen. Ac felly fe gynhelir hwythau’n efeilliaid. Yna ar y cyfarfod cyffredinol yn Neuadd dydd Llun cafwyd dathliad yn Maud gyda’i hefaill Megan Armstrong o Tylorstown yn y Rhondda. Rhydypennau am 7 o’r gloch ar Llety Ceiro. Fe gyrhaeddodd nos Fercher 22 Chwefror pryd y Mrs Phillips yno gan dybio mai ceir cyfle i’r casglwyr presennol i dim ond aelodau’r teulu fyddai gyfarfod â’i gilydd, ynghyd hefyd yno ond fe gafodd gryn sioc ag aelodau o’r cyhoedd a fyddai’n pan ddaeth criw o gymdogion a hoffi rhoi help llaw i’r ymgyrch ffrindiau i’r golwg i’w chyfarch. casglu blynyddol o bryd i’w Ar ôl i’r Parchg Richard Lewis gilydd. Byddwn yn croesawu gãr ofyn bendith aeth pawb ati i gwadd, Y Parchedig Tom Defis, fwynhau’r wledd oedd wedi ei Ysgrifennydd De Orllewin Cymru pharatoi ar ein cyfer. Yn naturiol Cymorth Cristnogol i siarad ddigon yr oedd yna gacen wedi am waith bydeang yr elusen a’r ei pharatoi i ddathlu’r achlysur ymgyrchoedd blynyddol, ac mae ac wedi i Mrs Phillips dorri’r croeso cynnes i bawb i’r cyfarfod. gacen fe gafwyd araith bwrpasol gan y Parchg W J Edwards. Yn Merched y Wawr naturiol yr oedd hel atgofion Rhydypennau a sôn am Cis yn elfen amlwg o araith W J ac yntau wedi bod yn Cafwyd noson gartrefol iawn gymydog ac yn ffrind mor dda i’r yn ein cyfarfod yn y flwyddyn teulu yn Nhregerddan ar hyd y newydd yng nghwmni Llinos blynyddoedd. Yn dilyn araith W Dafis. Buodd yn sôn am ei J cyflwynodd y Parchg Richard hamser fel gwraig i aelod Lewis dorch o flodau i Mrs seneddol ym 1992. Yn y Tñ Phillips ar ran aelodau Noddfa. Cyffredin, mae’n debyg, roedd Wrth i brynhawn difyr iawn Kitty Evans efo Rhodri a Mirain (plant Llinos) a’r gacen. mesurau diogelwch yn llym ddirwyn tua’i derfyn cododd Mrs iawn a chawsom sawl enghraifft Phillips ar ei thraed i ddiolch i o hyn. Cafwyd stori ddoniol am bawb am wneud ei phen blwydd bleser mawr wrth dderbyn tusw Mrs Kitty Evans yn 80 y ffwdan o symud i fflat fach yn arbennig yn un mor arbennig. mawr o flodau o Awstralia oddi Llundain pan nad oedd modd wrth Rhydian Megan, Aled a Gyda’r dathliadau mawr yn cael y dodrefn i mewn a llawer Diolch Bryn. Efallai mae’r sioc fwyaf parhau yn Bow Street mae’n mwy o hanesion diddorol iawn. oedd y parti a drefnwyd yn rhaid cyfeirio at y ffaith bod Mrs Diolchwyd iddi gan ein llywydd, Dymuna Maud Phillips ddiolch Llety Ceiro gan y teulu. Doedd Kitty Evans, Tan y Foel, wedi Mair Lewis. I orffen y noson i bawb am y llu o gardiau, y ganddi ddim syniad, ac mae yn dathlu ei phen blwydd yn 80 cafwyd paned wedi ei pharatoi galwadau ffôn a’r anrhegion a ddiolchgar hefyd i’r ffrindiau oedd mlwydd oed yn ddiweddar ac gan Marian a Gweneth ac dderbyniiodd ar ei phen blwydd yn bresennol. Diolch o galon i wedi cael parti mawr i ddathlu’r enillydd y raffl oedd Beryl. arbennig yn ddiweddar. Cafodd bawb achlysur yn nhñ Llinos ar y Y TINCER CHWEFROR 2012 11

PEN-LLWYN / CAPEL BANGOR

Sialens Nepal bach newydd. Dymuniadau gorau iddynt bob un. Dymuniadau da a siwrnai ddiogel i Cefin Evans, O Awstralia Rhiwarthen Isaf (Cwmwythig gynt), a’i ffrind Gareth Jones, Pob dymuniad da i Rodney a Sian Morfa, Llanrhystud. Y sialens (merch Mrs Margaret Greenhouse) yw teithio ar gefn beic, ym sydd yn ôl o Awstralia bell, mynyddoedd yr Himalea, i am flwyddyn, i helpu yn godi arian i Ambiwlans Awyr Nhynllidiart. Cymru. “ Yr Yak Attack” yw enw’r ras, ac y mae’r ddau wedi Cyngor Cymuned bod yn ymarfer yn ddyfal ar Melindwr ei chyfer - y ras beic mynydd Pwyllgor Neuadd Rhydypennau yn mwynhau eu cinio Nadolig yn Llety Ceiro ym mis uchaf ar y ddaear. Os oes unrhyw unigolyn neu Rhagfyr. gymdeithas eisiau gwneud cais Mae deg rhan i’r ras, ac yn am gymorth ariannol o’r Cyngor cynnwys reid o 400 kilomedr, eleni hoffwn eich hysbysu dylai y gyda chyfanswm o dros manylion fod gan y clerc, Meinir 12,000m, o gynnydd pellter, Evans, 22 Heol Isfoel, Llanrhystud, uwchlaw’r môr. Bydd yr ocsigen Aberystwyth. SY23 5BJ erbyn ond 50 y cant, i gymharu ag Mawrth 13 ar y man pellaf. Ni ocsigen lefel y môr. Mae’r fydd ceisiau a dderbynnir ar ôl tywydd yn codi i 30 gradd hyn yn medru cael eu hystyried. centigrêd, dros y pedwar diwrnod cyntaf. Yna gostwng Parti gyda gwahaniaeth i 15 gradd o dan rewbwynt, fel bydd y beicwyr yn croesi, Dyma Kate Williams Brynrheidol, “ Thorong La Pass” Yna mae’r ar ei phen blwydd yn 12 oed. tirlun yn disgyn yn arw, yna Mae’n amlwg y cafodd hwyl ar esgyn drwy dywod meddal, y diwrnod. Ei dewis oedd cael ac hefyd mae ‘na nentydd, parti o ffrindiau o bump o’r gloch pontydd crôg, mwd, cwymp hyd wyth, yn chwarae “Ysbîwyr”. tir, ac yn ddieithriad , eira ! Roedd tad Kate wedi gosod Ysgol Sul Noddfa yn agor y bocsus arian. Mae cystadleuwyr y gorffennol, cliwiau o amgylch y tñ, i chwilio wedi dweud, taw dyma y peth am y gacen pen blwydd. Cafodd 4ydd o Chwefror. Yr oedd Llinos Llanberis, y Barri a Thresalem, mwyaf arswydus maent erioed y syniad ar y wê, a mwynhawyd a’r teulu wedi paratoi gwledd ar Aberdâr. Cydymdeimlwn â’i wedi eu wneud. Mae Cefin yn y dair awr yn fawr, rhywbeth ein cyfer ym Mlaengader ac fe ferched Rhian a Bethan a’u derbyn taw dim rasio ydyw, hollol wahanol i barti pen blwydd gafodd y deugain ohonom ni teuluoedd. ond artaith. arferol. Pob hwyl Kate. oedd yno brynhawn i’w gofio er gwaethaf y glaw a’r gwynt Ysgol Sul Noddfa Mae’r “Yak Attack” yn amlwg oer. Croeso cynnes, digon i’w yn brofiad bywyd, ond mae’n fwyta, tropyn bach i’r rhai oedd Wedi bod wrthi yn gwneud debyg, nid heb ei atgofion ei angen a digon o siarad a bocsus bychan addas i’w cofiadwy o wlad hardd. Pob sgwrsio a thynnu coes. Yr oedd defnyddio fel cadw mi gei bu hwyl Cefin a Gareth, a lwc dda Kitty hithau wrth ei bodd ac fel aelodau’r Ysgol Sul yn defnyddio’r i ddau feiciwr anturiaethol. brenhines yng nghanol ei theulu bocsus i gasglu darnau arian coch, Byddwn ni bentrefwyr, yn a’i ffrindiau a’i chymdogion. Wedi sef darnau ceiniog a dwy geiniog, meddwl amdanoch ar Chwefror iddi dorri’r gacen fe gawsom oedd dros ben ganddynt yn ystod 29ain, pan byddwch yn hedfan ganddi araith bwrpasol o ddiolch mis Tachwedd a mis Rhagfyr. o faes awyr Heathrow i a gwerthfawrogiad a geiriau Pan ddychwelwyd y bocsus i’r Katmandu. Undeb Amaethwyr pellach gan Gareth a’r Parchg Ysgol Sul yn ystod mis Ionawr Cymru, yw eu noddwyr ac mae Richard Lewis. Ymlaen at y 90 canfyddwyd eu bod yn llawn codi arian i Ambiwlans Awyr nawr Kitty. i’r ymylon ac yn pwyso cryn Cymru, yn elusen deilwng. Kitty Evans efo Rhodri a Mirain (plant Llinos) a’r gacen. dipyn. Mae’r arian erbyn hyn Marwolaeth wedi ei drosglwyddo i gronfa’r Croeso elusen leol Ffagl Gobaith. Bu farw yr Athro Gareth Diolch o galon i’r plant am eu Croeso i Iestyn Dafydd, brawd Howell Watts ar Ionawr 2il yn brwdfrydedd a’u haelioni. bach newydd Morgan Jac, a dawel yng Nghartref Nyrsio gafodd ei eni ar Ionawr 24ain. Springfield Manor, Guildford. Cydymdeimlad Llongyfarchiadau i mam a Bu’r Athro Watts, oedd yn frodor dad, Angharad a Jonathan o Graig-cefn-parc yng Nghwm Cydymdeimlir yn ddiffuant Lewis, Bronllys. Mae y ddwy Tawe yn byw yn Garn Wen pan a Mair, Gareth, Lowri a Rhys, fam-gu a thad-cu - sef Mrs oedd yn Athro yng Ngholeg yr Brynawel, Penrhiw, Bow Street, Heulwen Lewis a Mr a Mrs Annibynwyr yn Aberystwyth. ar farwolaeth cefnder i Mair yn Ieuan a Morwenna Rees, wrth Cyn hynny bu’n weinidog yn Aberystwyth ar Ddydd Calan. eu boddau hefyd, gyda’u hãyr 12 Y TINCER CHWEFROR 2012

TACSI EDDIE Helo o Ohio TACSI AR GYFER POB ACHLYSUR, A CHAR ADDAS O Mae Lisa Jones, Bod Organ, SAFON UCHEL I’R ANABL. Penrhyn-coch allan yn Ohio am ddwy BYSUS MINI AR GAEL HEFYD flynedd yn astudio cwrs Perfformio FFONIWCH: gradd Meistr a hefyd i weithio fel Swyddog Cymreig yng Nghanolfan CONNIE AR 828 642 Madog i Astudiaethau Cymreig. TINA AR 07790 961 226 Bydd yn gweithio ar amrywiaeth o brosiectau sy’n ymwneud â diwylliant a thraddodiadau Cymreig. Dyma’r gyntaf o gyfres o erthyglau ganddi.

Mae bywyd yn un profiad enfawr sy’n llawn Fe fues i allan i’r brifysgol yma nôl yn y amrywiaeth boed yn adeg hwylus prifysgol neu flwyddyn 2009 fel rhan o raglen cyfnewid o bywyd y byd go iawn yn Llundain. Dwi wedi troi Goleg Y Drindod, Caerfyrddin. Roeddwn i at unrhyw beth sydd am fentro cynnig unrhyw allan yma am oddeutu pum mis yn astudio’r fath o brofiad newydd i mi trwy gydol fy oes, ond gelfyddyd o berfformio ac yn dysgu am ein mae’n rhaid cael yr agwedd cywir i hyn. Never hanes yma ac felly roeddwn wrth fy modd pan give up your dreams - dyna fy motto i. gefais y siawns i ddod allan yma eto, nid yn Roedd hi’n Hydref 2011 pan gefais yr alwad yn unig i weithio, ond i fyfyrio hefyd. Fe wnaeth y gofyn os byse diddordeb gen i i fynd i weithio profiad y tro diwethaf newid fy meddylfryd am yn Ohio. Roeddwn yn gwybod y funud honno, fywyd, ac mae bod allan yma eto yn fraint i mi. y byddwn ymhen tri mis wedi symud yn ôl i Pwy a ãyr lle byddaf ymhen pum mlynedd. Ar Aberystwyth o Lundain ac yna, pacio siwtces y funud, rydw i wedi bod ynghlwm â phrosiect a bwcio i hedfan allan ychydig ar ôl Nadolig. Gwledda Dydd Gãyl Ddewi, sy’n cael ei gynnal R.J.Edwards Rhagwelais hyn ac fe ddaeth yn wir. Ohio oedd ar y 3ydd o Fawrth yn Oak Hill, i ddathlu dydd Adeiladau Fferm y Cwrt yn aros ac yn galw amdanaf! ein Nawddsant. Mi fydd yna fwydydd ar gael (fel Cwrt Farm Buildings Fe gyrhaeddais bentref Rio Grande ar y 18fed yr awgryma’r teitl) yn ogystal â Chymanfa Ganu Penrhyn-coch o Ionawr ac roeddwn wedi cael fy ymsugno i (a fydd yn cael ei harwain gennyf fi) yn ogystal Contractiwr, masnachwr mewn i’m gwaith yn syth. Rydwi i yn gweithio â pherfformiad o amgylch y llun enwog gan gwair a gwellt fel Swyddog Cymreig i Ganolfan Madog i Sidney Curnow Vosper, “Salem”, y byddaf yn ei Arbenigwr ar ailhadu Astudiaethau Cymreig ym Mhrifysgol Rio ysgrifennu a’i gyfarwyddo fy hun. Cyflenwi a gwasgaru calch, Grande, a hefyd dwi ar fin dechrau cwrs Meistr Rydwi yn mwynhau pob eiliad yma am ei fod slag a Fibrophos yma (MED in Intergrated Arts). Mae De Ohio yn wahanol fath o fywyd ac rwy’n gobeithio ei Lori, turiwr a malwr yn un o’r ardaloedd yr ymfudodd Cymry iddi ‘gwneud hi’ yma fel actores lwyfan a’r sgrîn. i’w llogi tua 200 o flynyddoedd yn ôl, gan lanio mewn Cyflenwi cerig mán amryw o leoliadau gan gynnwys Efrog Newydd “If I make it here, I’ll make it anywhere” - a Pennsylvannia. Mi roedd Gallipolis (tref sy’n Frank Sinatra. 01970 820149 07980 687475 agos i Rio Grande) yn un ohonynt ond doeddynt ddim yn hollol hapus gyda’r ardal, felly fe Dwi wedi dod o’r ‘big city life’ i bentref bach aethant i gyfeiriad y Gogledd-orllewin a dod o yng nghanol Canol-Ddwyrain Unol aleithiau hyd i Rio Grande ac ymgartrefu yma oherwydd America, ac ni allaf feddwl am unrhyw beth fod y tirwedd yn gyfarwydd ac yn eu hatgoffa arall allith wneud fi’n hapusach! o adre. Mae yna nifer o sefydliadau’r Cymry dal Os hoffech wybod mwy am wybodaeth yn bodoli hyd heddiw megis Little-Cardigan, yr ymfudiad, neu’n syml am fywyd yn Oak Hill ac wrth gwrs, mae yna lawer o UDA gan ferch o Benrhyn-coch neu gan y Gymry hyd heddiw yn byw ac yn cyfarfod yn Welsh-Americans yma, peidiwch a bod ofn Columbus. Mae yna ddigonedd o wybodaeth gofyn trwy anfon e-bost ataf i [email protected]. am yr ymfudiad i Ohio yn y Llyfyrgell Genedlaethol Cymru gweler y wefan http://ohio. Edrychaf ymlaen i’r dyfodol, llgc.org.uk/ ac mi ysaf i chi i fynd i ymchwilio fwy am yr hyn ddigwyddodd i’n pobl ni - pwy a Tan y tro nesaf, ãyr, efallai fod ganddoch chi deulu yma! Lisa

M THOMAS Iwan Jones Plymwr Lleol JONATHAN Penrhyn-coch Gwasanaethau Pensaerniol JAMES LEWIS Gosod gwres canolog Cynlluniau ar gyfer adeiladau newydd, Ystafelloedd ymolchi estyniadau ac addasiadau Saer Coed / Adeiladydd Cawodydd 01970 880652 Pob math o waith plymio Gellimanwydd, Talybont, 07773442260 ac hefyd gwaith nwy Ceredigion SY24 5HJ Prisiau rhesymol [email protected] Bronllys Capel Bangor 07968 728470 01970 832760 Aberystwyth 01970 820375 Y TINCER CHWEFROR 2012 13

COLOFN MRS JONES

Pan fyddaf adref yn ystod y dydd, byddaf yn ddywedodd fy mam lawer gwaith wedi iddo dyfu hoff iawn o wylio rhaglenni ar hen greiriau megis ei bod hi’n biti mawr fod Ifor wedi tyfu trwy’r ffad Bargain Hunt a Dickinson’s Real Deal a byddaf erbyn iddo gyrraedd ei saith oed! yn synnu yn aml at yr hyn a ystyrir bellach yn Ond i ddychwelyd at yr hen bethau.Fe fedraf werthfawr. ddeall pam fod pobl yn casglu pethau - mae gennyf Ar un cyfnod, dodrefn a tseina o wahanol fathau i fy hun, bellach, rhyw bum cant o wniaduron - ac eitemau arian a gesglid ond rwan fe delir prisiau ond mae chwilen gasglu ambell un yn go od. Beth, rhyfeddol am blatiau ac ati a oedd yn gyffredin meddech chi, yw apêl hen doiledau Fictorian? Neu yn fy mhlentyndod, pethau y gwnaeth llawer offer diwydiannol? Neu gasglu offer pwyso? Neu hen ohonom i ffwrdd â hwy. Er enghraifft, roedd gan ambarels? Sut ydech chi yn perswadio eich cymar fy mam set, tray ar siâp deilen ac arni bot jam siap i ganiatau lle iddynt yn y tñ? Wrth reswm, mae’n mefusen a phot marmaled siap oren, cymysgfa o liw rhaid i minnau gofio efallai y byddent hwy yn GWASANAETH a oedd i fod i sionci bwrdd brecwast ond a oedd yn gweld casglu gwniaduron yn hobi od yn enwedig i TEIPIO llawer rhy liwgar, mewn difrrif, i unrhyw un gyda rywun y mae rhoi botwm ar ddilledyn yn golygu Cysylltwch â mymryn o chwaeth. Buan yr anfonwyd hi i ffair cryn ymdrech. sborion! A mae yna bobl ryfeddach. Fe welais ar Flog Mrs Glenwen Morgans Ond ar Bargain Hunt, ryw ddydd, fe werthwyd i ddynes oedd wedi cadw peth dal papur tñ Heulwen un am dros ddeg a thrigain o bunnoedd...a dim ond bach a’r gweddill rholyn oedd ynddo o doiled a Penrhyn-coch heddiw fe dalodd rhywun dros hanner can punt ddefnyddiodd y Beatles ac un arall ar yr un rhaglen Ffôn: 01970 828041 am fodel siop ddillad. Fe wnaeth y model, gyda llaw, oedd wedi cadw set bren toiled Clwb y Ceidwadwyr Symudol: 07515494710 fy atgoffa i o Ifor fy mrawd a oedd wedi gwirioni yn Llundain pan newidwyd y bathrwm yno. A Ebost: glenwen.morgans ar ddynwared hogyn bach Bradley’s chwedl yntau. dyna i chi Lloyd George wedyn, yn cadw darn o @btopenworld.com Roedd gan fodel siop Bradleys yn Aberystwyth sigâr a ysmygwyd gan y Pab. A chredwch neu beidio, rhyw ddifyrrwch mawr i’r hen Ifor er na lwyddodd mae yna arian yn y pethau hyn. Nid wyf yn cofio erioed i na esbonio’r swyn na pherswadio’r gweddill enw yr arlunydd yn y stori hon ond roedd wedi ohonom i’w ddilyn ynddi. braslunio cartwn o ferch a’i chariad ar serviette GWASANAETH Ond roedd y swyn yn medru bod yn fuddiol a hithau wedi ei chadw. Ar y pryd nid oedd yr TEIPIO iawn i fy Mam mewn dwy ffordd; yn gyntaf, fe arlunydd yn enwog ond fe ddaeth yn enwog a fe CYSYLLTWCH Â wyddai yn lle byddai Ifor pe digwyddai ei golli yn werthodd hithau y serviette am filoedd, er gwaethaf MAIR ENGLAND nhref Aberystwyth, fe fyddai â’i drwyn yn ffenestr breguster y cyfrwng a mai braslun yn unig oedd y Bradley’s! Roedd yr ail ffordd yn fwy difyr. Roedd llun. PANTYGLYN LLANDRE Ifor yn blentyn aflonydd, roedd o hefyd yn hymian CEREDIGION a chanu trwy’r dydd a pan fyddem ni eisaiu llonydd Y wers, mae’n amlwg, ydi byddwch yn ofalus. SY24 5BS rhagddo, y drefn oedd gofyn iddo ddynwared hogyn Gwrthodedig heddiw yw trysor yfory yn arbennig bach Bradley’s - a fe safai’r hen Ifor mewn cornel os yw yn od neu yn anaml.Tybed nad yw hynny 01970 828693 yn hollol lonydd a distaw a hynny am hydoedd. Fe yn rhywbeth i gnoi cil arno cyn y spring cleaning? [email protected]

Cyngor Cymuned Tirymynach

Cyfarfu’r Cyngor ar nos Iau, 26 Ionawr yn Cylch Meithrin Rhydypennau £100, Ysgol Dda i rwystro rhagor o doriadau yn Ysbyty Neuadd Rhydypennau o dan lywyddiaeth Rhydypennau £100, Ambiwlans Awyr Bron-glais. Roedd un cyfarfod wedi ei drefnu y Gynghorwraig Heulwen Morgan. Siom Cymru £100, Neuadd Rhydypennau £1000, ar gyfer 10 Chwefror ym Mhenparcau. oedd deall bod perchnogion cãn bellach CAB £100, Clwb Ffermwyr Ieuanc Tal-y-bont Eglurodd oblygiadau praesept Awdurdod yr yn tueddu i gilio o lwybrau’r ffordd fawr, £100, Ffagl Gobaith £100, Sioe Rhydypennau Heddlu sy’n galw am ragor o arian er mwyn i raddau, a cherdded y cãn yng Nghae £50. Datgelodd y Cyng. Paul Hinge a’r Cyng. plismona tu allan i swyddfeydd. Chwarae y Piod gan adael y carthion ar y Vernon Jones eu diddordeb mewn gwahanol Adroddwyd bod y ceisiadau cynllunio lleiniau chwarae. Digwydd hyn yn aml pan elusennau ac ni chymerasant ran yn y canlynol wedi eu caniatáu. 1. Estyniadau yn fydd rhieni yn gollwng neu gasglu plant trafodaethau. 108 Bryncastell, 2. Estyniadau yn Lahai-Roi, Y o’r ysgol gerllaw. Penderfynwyd cysylltu â Dyma hefyd y cyfarfod pryd y Lôn Groes, 3. Dymchwel adeilad presennol a Phwyllgor y Cae Chwarae er mwyn gwneud penderfynir ar y praesept am y flwyddyn chodi Neuadd Gyfarfod Gristnogol y Tystion cais i weithredu Is-Ddeddf i atal cãn yn 2012-13. Sail treth y Cyngor am 2012-2013 yw Jehofa, Clarach. Gwrthodwyd y cais am godi gyfangwbl o’r maes. £835.34. Penderfynwyd ar braesept o £15,000, cyfarpar solar Parc Hamdden Glan y Môr, Hon oedd y noson pan benderfynir ar trwy hynny codir treth ychydig geiniogau yn Clarach. Ni chafwyd ceisiadau newydd. geisiadau am roddion gan elusennau lleol. uwch na llynedd, hynny yn golygu £17.96 ar O dan unrhyw fater arall, daeth i sylw Gwnaed y sylw canlynol, os digwydd i annedd yn Band D. bod Llety Ceiro yn gwneud cais yn y wasg berson ifanc o’r ardal dderbyn anrhydedd i Yn ei adroddiad misol dywedodd y am gael gwerthu gwirodydd ar y safle. Gan gynrychioli ei wlad mewn unrhyw faes, bydd Cynghorydd Sir Paul Hinge, bod y gwaith fod Tafarn Rhydypennau gerllaw, teimlwyd y Cyngor yn ystyried cyfrannu at unrhyw o uwchraddio goleuadau ar ran o Ystâd bod hyn yn ddiangen. Gan fod Llety Ceiro gostau fydd yn disgyn ar y person hynny. Maesafallen wedi cychwyn. Hefyd ar y ffordd dros y ffin ym Mhlwyf Genau’r-glyn, Eleni penderfynwyd cyfrannu fel a ganlyn fawr drwy Bow Street. Dywedodd ei fod penderfynwyd cysylltu â’r cyngor hwnnw i geisiadau lleol. Ffrindiau Cartref Tregerddan yn gwasgu ar yr asiantaethau sy’n rheoli’r am eu barn. £150, Y Tincer £300, Maes Chwarae rheilffordd, i brysuro’r gwaith o godi gorsaf Dyddiad y cyfarfod nesaf fydd 29 Mawrth. Rhydypennau £500, Pwyllgor Henoed £200, yn Bow Street rhwng 2014-16. Anogodd y Gobeithir codi baner newydd y Ddraig Goch Mynwent y Garn £200, Mynwent Hepziba cynghorwyr a’r trigolion lleol i bresenoli ger Afallen Deg ar Ddydd Gãyl Ddewi. (Clarach) £150, Clwb Hoci Bow Street £100, pob cyfarfod i annog Bwrdd Iechyd Hywel 14 Y TINCER CHWEFROR 2012

Tybed oes yna rywun o ddarllenwyr y Tincer yn gwybod pwy sydd yn y llun yma a dynnwyd yn Salem. Mae’r llun ar hyn o bryd ar wefan Trefeurig ond bydd yn cael ei gyhoeddi cyn hir yn y gyfrol Salem Soldier. Rhowch wybod i’r golygydd os oes gennych wybodaeth. Elfed Davies yw’r 5ed o’r dde. Pwy yw’r lleill? Diolch i Brian Davies am y llun.

Salem 1932 ADOLYGIAD Ganwyd Brian Davies cartref yn gweithio fel glowr Dyddiadur Dripsyn yn Aberystwyth ym yn Ne Cymru fel canlyniad i Jeff Kinney 1946; symudodd y teulu i ddirywiad y diwydiant mwynau Rily Publications 218t. £6.99 Benrhyn-coch ym 1949 pan plwm yng Ngogledd Ceredigion. Mae’n anodd bod yn fachgen yn eich arddegau adeiladwyd y tai ym Maes Seilo. Bu farw William Elfed Davies cynnar. Mae’r byd yn llawn merched sy’n eich Roedd ei dad Elfed Davies o ddeng mlynedd yn ôl, yn anwybyddu, bwlis ysgol, rhieni sy’n camddeall Salem, a’i fam Lena Davies o Ionawr 2002, ond gadawodd popeth a brodyr sy’n eich cael chi i drwbwl. Aberystwyth. Roedd ganddo dair llawysgrif fanwl i Brian - Dyw bywyd ddim yn deg! frawd Nigel a oedd yn 11 mis ar ei gais - yn rhoi adroddiad Mae mam Greg Heffley yn ei annog i gadw yn iau ond collwyd Nigel yn o’i blentyndod ym mhentref dyddlyfr (nid dyddiadur – dyw hwnnw ddim 2009 a chwaer Avril sydd yn byw Salem, ei addysg yn Nhefeurig, yn cãl, mae’n debyg) ac mi ydyn ni’n dilyn yng Nghaerfyrddin. Cafodd ei ac fel y dechreuodd weithio yn hynt a helynt Greg a’i gydnabod trwy gydol blwyddyn ysgol. addysg yn ysgol Penrhyn-coch, Aberystwyth cyn i’r rhyfel dorri Cawn hanes yr obsesiwn â reslo sy’n gafael yn ei gyd-ddisgyblion, Ysgol Gymraeg Aberystwyth allan. Mae ynddynt hefyd hanes ei berthynas gyfnewidiol ’da’i ffrind gorau Roli a’i ymdrech i osgoi ac Ysgol Ramadeg Ardwyn dirdynnol, manwl ond yn llawn gwneud ffãl ohono’i hun yn chwarae rhan coeden yn y cyngerdd cyn mynd i Goleg Addysg hiwmor o’i fywyd fel milwr Nadolig. Mae’r llyfr fel petai wedi ei ysgrifennu mewn llawysgrifen Dinas Caerdydd. Gadawodd ifanc, cyn dychwelyd i Salem a gyda chartwnau ar bob tudalen i ychwanegu at y naratif. Benrhyn-coch ym 1966 a Phenrhyn-coch i fagu teulu. Mae’r llyfr yn llwyddo i gyfleu perspectif bachgen lle mae dechreuodd ei yrfa fel athro; Mae Brian wedi golygu y pethau bach yn eithriadol o bwysig, a’r pethau hynny’n gallu creu gweithiodd y rhan fwyaf o’i llawysgrifau ac ychwanegu rhwystredigaeth. Mae yma hiwmor anfwriadol wrth iddo siarad yn amser mewn Canolfannau sylwadau ei hun - uniongyrchol â’r darllenwyr, ac mae’r gyfrol yn symud yn gyflym Addysg Awyr Agored. Rhwng ymddangosodd rhai darnau ar trwy straeon sydd weithiau yn eithaf swreal, ond sydd yn bendant 1979 ac ymddeol yn 2006 bu’n wefan Trefeurig - www.trefeurig. yn ein diddanu. Cerian Arianrhod bennaeth Canolfan Addysg org. Awyr Agored Kilvrough Manor Mae’r dogfennau hyn yn Adolygiad oddi ar www.gwales.com, trwy ganiatâd Cyngor Llyfrau ar Benrhyn Gãyr ger Abertawe. cynnwys disgrifiadau manwl o’i Cymru. Mae’n dal i fyw ym mhentref hyfforddiant yn y DU, ei hanes Kittle ar Benrhyn Gãyr ond yn yn teithio mewn confoi trwy dychwelyd i Geredigion yn amal Fôr yr Iwerydd, ac ym Mrwydr iawn i gerdded y mynyddoedd Gogledd yr Affrig, ac ymlaen O’r Wasg yn ddiweddar a physgota, trwy ddefnyddio ei i’r Eidal tan iddo adael y fyddin camper van. ym 1946. Diptych Roedd ei dad - Cyhoeddir cyfrol - Cyfrol o farddoniaeth R. Gerallt Jones, yn Gymraeg ac wedi eu William Elfed Davies – yn Salem Soldier gan y Lolfa cyfieithu ganddo ef ei hun i’r Saesneg. Mae’r gyfrol hefyd yn frodor o Salem; fe’i ganwyd yng Ngorffennaf 2012. cynnwys ysgrif ar broblemau cyfieithu gan R. Gerallt Jones. ar 21ain Medi 1919, yr unig Dylai fod yn gyfrol o Sw Gerallt Jones fu’n gyfrifol am ddwyn y gyfrol ynghyd, fab ynghanol chwe chwaer. ddiddordeb i rai a fagwyd ysgrifennwyd y Rhagair gan yr AthroWalford Davies, ac fe geir Magwyd y plant gan eu mam ym Mhenrhyn-coch, Salem, cyflwyniad i fywyd a gwaith R. Gerallt Jones gan yr Athro Bobi Marged Ann Davies, tra roedd Trefeurig, and Jones. Cyhoeddwyd gan Cyhoeddiadau Modern Cymreig, a’r pris eu tad, John Davies, oddi Cwmsymlog. yw £15.00. Y TINCER CHWEFROR 2012 15

GOLCHDY Cystadleuaeth y Limrig

LLANBADARN Diolch i’r ychydig limrgwyr a fentrodd i’r Ond pam o’i go’? Onid gwyleidd-dra a weddai yn y CYTUNDEB GOLCHI gystadleuaeth hon a osodwyd yn y Tincer diwethaf. sefyllfa weddigar hon? Ofnaf mai gofynion yr odl GWASANAETH GOLCHI Daeth dwsin o limrigau i law, rhai ohonynt ag a barodd i’r Archdderwydd fynd o’i go’ yma. Dyma DUFET MAWR enwau priod y cystadleuwyr wrthynt yn hytrach limrig arall o waith yr un cystadleuydd: na ffugenwau. Er mwyn tegwch â phawb, gofynnais CITS CHWARAEON i’r Golygydd i ddileu’r enwau hyn cyn anfon eu Wrth deithio ryw nos tua’r Penrhyn FFÔN: 01970 612 459 gwaith i mi. Daeth car mawr crand cyflym i’m canlyn, MOB: 07967 235 687 Pennill ysgafn wrth natur yw’r limrig, a chan Bu tipyn o ras GERAINT JAMES amlaf nid yw limrig ‘difrifol’ yn taro deuddeg Ac fe deimlais gryn ias cystal, fel hwn a ddaeth i law: Wrth weld bod y car yn llawn plismyn.

Cyrddau y Sul heb eu cadw, Da iawn, ond byddai dau ansoddair yn hytrach na Pregeth a dynnodd fy sylw, thri yn hen ddigon i ddisgrifio’r car: Peidiwn digalonni, Mae Duw’n hau goleuni, Daeth car mawr a chyflym i’m canlyn Dilyn pob trai, mae ’na lanw. A thybed na chollodd gyfle, o ystyried yr odlau ‘ras’ Iawn, ond hwyrach y byddai’r syniad hwn yn a ‘ias’ ar ddiwedd y ddwy linell fer? Gallai fod wedi taro’n well mewn pennill telyn neu delyneg fer. gorffen ei limrig fel hyn, a chael odl gyrch yn y Y limrig delfrydol yw un ag iddo syniad llinell olaf yn y fargen? gwreiddiol, un sy’n rhedeg yn esmwyth ar y glust ac yn gorffen â chlep fach annisgwyl. Bu tipyn o ras Y mae gwell syniad am naws ac ysbryd y limrig Ac fe deimlais gryn ias gan y cystadleuydd a anfonodd hwn i mewn: Wrth weld mai y ‘glas’ oedd yn dilyn.

Carai Jac wylio ‘athletics’ Y limrig a’m plesiodd fwyaf yw hwn o waith Hefyd yn hoff o chwarae trics, ‘M.J.’ (yr unig un a ddefnyddiodd ffugenw, gyda Lawr tua’r prom, medd Nest llaw, er nad dyna pam y daeth i’r brig). Gwnaeth Aeth yn ei bants a’i vest, hynny am fod ei limrig yn rhedeg yn esmwyth, Ymarfer cyn daw’r Olympics! mae’n darlunio sefyllfa ddigri, ac mae’n gorffen yn effeithiol. ond fe welir mai pur glonciog ydyw i’w ddarllen. Gellid gwella ar y ddwy linell fer fel hyn: Un noson wrth fyned i’r gwely Ca’dd Mari ryw sioc i’w rhyfeddu, Tua’r prom aeth, medd Nest Pwy oedd yno’n gorwedd Mewn pants ac mewn fest, Ond ei chwaer lawr o’r gogledd A’i gãr wrth ei hochor yn cysgu. ond y mae’r odli’n ddiffygiol. Tair sillaf sydd i ‘athletics’ yn y llinell gyntaf, a hefyd i ‘Olympics’ Efallai y byddai ‘a’i gãr wrth ei hochor yn yn y llinell olaf, a dim ond gair tair sillaf a wnâi’r chwyrnu’ wedi ychwanegu at ddigrifwch y sefyllfa, tro ar ddiwedd yr ail hefyd. Achosi cam gwag ond mater o farn yw hynny. Rhodder y wobr i Dawnsie Twmpath / yn anffodua a wna’r gair ‘trics’. Syniad da i’r ‘M.J’, a diolch eto i bob un o’r cystadleuwyr. Welsh Barn Dances cystadleuydd hwn fyddai darllen rhai o limrigau’r £8.95 meistri yn uchel lawer gwaith nes ymgyfarwyddo Tegwyn Jones. Awdur: Eddie Jones â’r patrwm. Y Lolfa Mae’r cystadleuydd nesaf yn limrigwr profiadol:

Clawr Meddal Roedd dyn bach yn byw yn Bont-goch Ar gael A daerai yn grochach na chroch, ISBN: 9780862432423 Er gwaethaf ei grychau (0862432421) A’i ben moel a’i faglau Bod e’n iau na wal Nant-y-moch. Dyddiad cyhoeddi Ionawr 2012 Argraffiad dwyieithog o Biti am yr herc fach yna yn y llinell olaf, ond gasgliad safonol o 55 dawns rhwydd iawn fyddai cael gwared arni, fel hyn: werin boblogaidd Gymreig, yn cynnwys cyfarwyddiadau Mai iau oedd na wal Nant-y-moch manwl ar y camau dawnsio ynghyd â chordiau gitâr. Gwych o linell limrigol yw: Argraffiad newydd; cyhoeddwyd gyntaf yn 1987. A daerai yn grochach na chroch

Yr Eisteddfod Genedlaethol ym Mro Morgannwg M.J. yw Mairwen Jones, Penrhyn-coch. Llongyfarchiadau mis Awst nesaf yw thema’r limrig hwn o’i waith: iddi ar ennill y tocyn llyfr £20. Fe’i gwelir yma yn derbyn ei gwobr gan Huw Ffash a’i gyd-weithwyr – ar ddiwedd cyfarfod Rhyw noson cyn ’Steddfod y Fro Merched y Wawr. Mwy am hynny yn Nhincer Mawrth! Aeth Jâms yr Archdderwydd o’i go’, Anfonodd o weddi Ar y Bod Mawr yn crefu ‘Plîs, PLÎS ga’i oroesi hon ’to’. 16 Y TINCER CHWEFROR 2012

YSGOL PEN-LLWYN

Nofwyr o fri diddorol. Diolch eto i bob un a fu’n ymweud â’r fenter bwysig Llongyfarchiadau mawr i hon. dri o nofwyr yr ysgol a fu’n llwyddiannus yng ngala’r ysgolion Dilyn rhiant bach a chael y cyfle i gynrychioli’r ysgol yng Ngala’r cylch. Pwy a ãy r, Mae cyffro’n codi yn yr ysgol efallai y gwelwn Iestyn Watson, gan y bydd rhiant yn mynd ati Alaw Evans a Morgan Kensler i feicio yn ras yr Yak Attack yn Joyce yn torri ambell i record yn agos i Everest cyn bo hir. Pob y dyfodol. Fe aeth Iestyn ymlaen hwyl Cefin, mi fyddwn yn dilyn i ennill y ras rhydd 25 medr yng dy hanes yn ofalus. ngala’r cylch. Da iawn ti. Ardal Allanol Dathlu’r flwyddyn newydd Diolch i’r rhieni am gyfrannu Chineaidd Rhai o’r rhoddion o Kerbcraft yn cael eu harddangos. llawer o ddeunyddiau diddorol Braf oedd cael mwynhau pryd i ardal allanol dosbarth 1. Mae’r o fwyd Chineaidd i ddathlu’r gwahanol ddeunyddiau wedi flwyddyn newydd. Roedd y rhoi cyfle arbennig i’r plant nwdls yn flasus iawn ac nid oedd ymchwilio a chwarae yn anturus. unrhyw wastraff i’w weld yn unman. Aled Afal

Cyn ddisgybl yn dychwelyd Diolch i blant dosbarth 1 a weithiodd yn galed i baratoi Braf yw gallu croesawu Miss gwasanaeth ysgol er mwyn Angharad Edwards yn ôl i’r ysgol cyflwyno cymeriadau Llyfr Aled i gael ychydig o brofiad o weithio Afal i’r ysgol. gyda’r plant. Fe gafodd brynhawn hwylus gyda phlant dosbarth un yn ymchwilio i wahanol rymoedd y tu allan yn yr heulwen.

Sioe Bypedau Ein nofwyr talentog. O’r chwith i’r dde-Morgan Kensler Joyce, Iestyn Watson a Alaw Evans. Fe fu nifer o’r plant wrthi’n creu sioe bypedau a gafodd ei ffilmio ganddynt hefyd. Dyma’r gweithgaredd cyntaf yn ein clwb ffilm a chyfryngau.

Kerb Craft

Roedd plant a dderbyniodd hyfforddiant holl bwysig ar ddiogelwch ffordd gan wirfoddolwyr llynedd wedi derbyn rhoddion hael o fag llachar yn llawn o efitemau

Rhai o blant dosbarth 1 yn dangos cymeriadau Aled Afal.

COFFI BOREUOL BYRBRYDAU POETH NEU OER GWASANAETH Gofal Traed CINIO Aber GARDDIO TE PRYNHAWN Ceiropodydd / Podiatrydd cofrestredig H.P.C. CREFFTAU AC ANRHEGION ROBERT Triniaeth ar ewinedd a chyrn Llawdriniaeth ar gasewinedd Ar agor saith niwrnod yr wythnos Mehefin, Gorffennaf, Awst a Medi GRIFFITHS Triniaeth / asesiad arbenigol ar (fel arall, ar gau ar ddydd Llun) draed diabetig Gwadnau ac asesiad Siop Treasures, Tlysau a gemwaith (yn cynnwys dylunwyr Cymreig), biomecanyddol scarffiau a chyfwisgoedd priodasol. TRINIAETH YN Y CARTREF Am bob math o waith AR GAEL Gwasanaeth enwai tai ar lechen a llwyau caru. Deunyddiau gwnio, Cysylltwch gyda Shân Jones yn cynnwys offer DMC, Anchor, Heritage, Derwentwater ac eraill. garddio ffoniwch neu Richard Ellison ar 01970 617269 am Ffôn: 01970 820122 (01970) 820924 apwyntiad Y TINCER CHWEFROR 2012 17

YSGOL RHYDYPENNAU

Ymweliadau Yn ddiweddar bu blynyddoedd 4, 5, a 6 yn mwynhau sgiliau Mae’r prysurdeb yn yr ysgol yn syrcas dan ofal swyddog parhau gyda nifer o ymweliadau, datblygu’r Urdd Rhydian Jenkins digwyddiadau a gweithgareddau a chafodd blynyddoedd 1, 2 a 3 amrywiol. gyfle i ddathlu diwrnod Santes Dwynwen dan ofal Miss Olwen Arad Goch Morus.

Cafwyd ymweliad gan Gwmni Gwasanaethau Arad Goch ar yr 20fed o Ionawr. Y testun y tro hwn oedd Mae tri o Bregethwyr yr ardal cynhyrchiad o’r enw ‘O Gam i wedi cyfrannu’n i’n gwasanaethau Noson Bingo Gam’; cynhyrchiad wedi ei greu yn boreol y tymor hwn. Hoffa’r ysgol arbennig ar gyfer plant y cyfnod ddiolch i’r Parchedigion Richard sylfaen. Yn ystod y perfformiad Lewis, Wyn Morris ac Andrew bu’r ddau gymeriad yn cosi Lenny am eu storïau difyr a’u dychymyg y gynulleidfa ifanc, a’u geiriau doeth. annog i holi, meddwl, darganfod, rhesymu a chwilio mewn Chwaraeon perfformiad oedd yn cyfuno nifer o elfennau hwyliog a chyffrous. Yn ddiweddar bu’r tîm Fel arfer cafwyd perfformiadau pêl-rwyd yn cystadlu ym proffesiynol a graenus iawn gan yr mhencampwriaeth yr Urdd, actorion. cylch Aberystwyth yn y ganolfan hamdden ym Mhlas-crug. ‘Bingo’ Enillodd y merched sawl gêm ond collodd y tîm yn y rownd Ar yr 26ain o Ionawr, trefnodd derfynol. Perfformiad ardderchog. Sgiliau Syrcas yn yr Adran Cymdeithas Rhieni ac Athrawon Cynhaliwyd gala nofio cylch yr ysgol noson ‘Bingo’ yn y neuadd. Aberystwyth i’r ysgolion mawr Cafwyd noson gymdeithasol dda ar y 26ain o Ionawr. Oherwydd iawn gyda llwyth o wobrau da perfformiadau gwych nifer a chacennau blasus. Yn ystod y helaeth o blant blwyddyn 3 i difyrwch, codwyd swm sylweddol flwyddyn 6, aethant ymlaen tuag at goffre’r ysgol. i’r rownd derfynol ar y 2il o Chwefror. Pen blwydd Yr Urdd Cynrychioli Ceredigion Cynhaliwyd parti yn neuadd yr ysgol ar y 27ain o Ionawr er Llongyfarchiadau mawr i Lewis mwyn dathlu Pen blwydd yr Drakeley am gynrychioli Sir Urdd yn 90 oed. Ceredigion yng ngala nofio Cenedlaethol Yr Urdd ar yr 28ain Dathlu pen blwydd yr Urdd Eglwys Llandre o Ionawr. Teithiodd Lewis lawr i bwll nofio 50metr y brifddinas Cafodd plant blwyddyn 3 a 4 gyfle er mwyn cystadlu yn y rownd i ymweld â’r Eglwys yn Llandre derfynol. Da iawn wir! yn ddiweddar fel rhan o waith Addysg Grefyddol y tymor. Yno, Hoci dan ofal Mr Peter Owen Jones, treuliodd y plant fore cyfan yn Dyma ganlyniadau diweddar y arsylwi ar fannau arbennig yr ddau dîm hoci. Eglwys a dysgu am hanes cyffrous Rhydypennau A – 3; Ysgol yr adeilad drwy’r oesoedd. Padarn Sant A-1. Rhydypennau A – 1; Mwynhau perfformiad gan Theatr Arad Cystadleuaeth pêl-rwyd yr Urdd Diwrnod ar gyfer newid Ysgol A – 1. Goch Rhydypennau A – 5.; Cynhaliwyd ‘Diwrnod UNICEF Ysgol Plas-crug A – 1. Mi fydd yr aelodaeth yn parhau, yr holl arian sef gwobrau’r ar gyfer Newid’ ar y 3ydd o Rhydypennau B – 1; fel llynedd,am flwyddyn gan flwyddyn fydd pum cant punt. Chwefror. Cafodd y plant wisgo Ysgol Padarn Sant B – 1. ddechrau ym mis Mawrth a Bydd yr holl elw yn mynd tuag dillad lliwgar ar y dydd er mwyn Rhydypennau B – 1; gorffen ym mis Rhagfyr. at y CRhA ac felly tuag at yr codi ymwybyddiaeth o’r achlysur Ysgol Llanilar B – 0. Bydd hi’n angenrheidiol i ysgol. Mi fydd y gwobrau misol a chodwyd dros gan punt er bob aelod dalu tâl aelodaeth fel a ganlyn: mwyn hybu a chefnogi chwaraeon Clwb Cant blynyddol o ddeg punt a fydd yn 1af- £25 2il-£15 3ydd-£10 i blant Uganda. talu am gost pob cyfle i ennill Os am ymuno â’r clwb cysylltwch Mae Cymdeithas Rhieni ac yn ystod y cyfnod. Cyfanswm â Delyth Morgan ar 01970 820656 Adran yr Urdd Athrawon yr ysgol yn y broses o wahodd rhieni, athrawon a Am fwy o wybodaeth a llwyth o luniau: Mae gweithgareddau’r Adran yn ffrindiau’r ysgol i ymaelodi â http://www.rhydypennau.ceredgion.sch.uk parhau ar nosweithiau Mercher. chlwb 100 am yr ail flwyddyn. 18 Y TINCER CHWEFROR 2012

YSGOL PENRHYN-COCH

Gymnasteg Gala Nofio

Llongyfarchiadau i Seren, Sioned Bu nifer o ddisgyblion yr ysgol a Jenny ar eu campau gymnasteg yn cymryd rhan yng Ngala Nofio yn ddiweddar. Ar ôl treulio ysgolion yr ardal. Llwyddodd nosweithiau di-ri ers dechrau nifer i ennill drwodd i’r rownd tymor yn ymarfer a pharatoi, derfynol. Llongyfarchiadau bu’r dair i lawr yng Nghanolfan iddynt. Plas-crug yn cymryd rhan yng Nghystadleuaeth Gymnasteg Y Llyfrgell Genedlaethol Rhanbarthol yr Urdd. Fel rhan o’r gystadleuaeth, roedd Fel rhan o waith y tymor disgwyl iddynt baratoi cyfres wrth astudio hanes cyfieithu’r o symudiadau gymnasteg i Beibl gan William Morgan, gerddoriaeth o’u dewis ac yna’u manteisiwyd ar y cyfle i ymweld perfformio o flaen beirniad. â’r Llyfrgell Genedlaethol. Ar ddiwedd y gystdleuaeth, Teithiodd Blynyddoedd 3 i 6 i lawr Rhai o ddisgyblion yr ysgol gyda Mrs Hicks a fu wrthi yn addurno cacen pen blwydd dyfarnwyd fod y dair yn ennill y a chafwyd croeso arbennig yn arbennig ar gyfer y parti. drydedd wobr. Llongyfarchiadau ôl yr arfer gan Rhodri Morgan. iddynt ar eu llwyddiant a diolch i Treuliwyd y prynhawn yn edrych Miss Cory am gadw llygad arnynt! ar arddangosfeydd amrywiol a chael cyfle i weld copi o Beibl Pêl-rwyd William Morgan. Bu’n sgwrsio gyda’r disgyblion am y Beibl ac Bu tîm pêl-rwyd yr ysgol yn yn ateb cwestiynau amrywiol. chwarae yn nhwrnament Cyfoethogwyd gwaith y tymor pêl-rwyd yr Urdd, Cylch gyda’r ymweliad hyn. Diolch i Aberystwyth yn ddiweddar. Rhodri am ei holl waith a’r croeso Cafwyd llawer o chwarae ac a gawsom yno. ymdrechion da gan aelodau’r tîm ond yn anffodus ni lwyddwyd i Parti’r Urdd fynd drwodd i’r rownd nesaf. Da iawn i bob un am eu hymdrech ac Eleni, dathlwyd pen blwydd i Miss Williams am eu hyfforddi. arbennig iawn – yr Urdd yn 90 oed. Fel rhan o’r dathliadau Aelod Seneddol cenedlaethol, derbyniodd pob Disgyblion yr ysgol (a rhai o’r staff) wrthi yn dawnsio Dawns yr Urdd ar ddiwedd y ysgol wahoddiad i drefnu parti parti. Braf oedd croesawu ein Haelod eu hunain. Trefnwyd parti Seneddol Mark Williams i’r ysgol arbennig gan yr ysgol a gwelwyd yn ddiweddar. Treuliodd amser yn y disgyblion yn eu coch, gwyn sgwrsio gyda’r holl ddisgyblion ac a gwyrdd yn mwynhau cymryd yn sôn am ei waith. Cafwyd cyfle rhan mewn gweithgareddau i ofyn nifer o gwestiynau iddo amrywiol megis addurno a chafwyd atebion diddorol. Yn cacennau yn lliwiau’r Urdd, dysgu ystod ei ymweliad, cyflwynodd dawns yr Urdd, creu cardiau pen dystysgrifau i’r disgyblion hynny a blwydd ynghyd â chwarae gêmau fu’n bresennol heb golli diwrnod amrywiol. Trefnwyd y cyfan gan trwy’r tymor diwethaf. Braf oedd Mr Roberts a chafwyd llawer gweld 17 ohonynt yn derbyn o hwyl gan y staff a’r plant. I tystysgrifau. Cafodd gyfle hefyd ychwanegu at y cyffro, gwelwyd i fwynhau cinio ysgol y diwrnod Craig Duggan yn cyrraedd sef sglodion a physgodyn. Diolch gyda’i gamera o’r BBC. Gwelwyd iddo am ei amser ac am fod mor rhan o’r dathliadau ar fwletin barod i sgwrsio mor naturiol y newyddion yn ystod y noson gyda’r disgyblion. honno.

Seren Jenkins

Teithiodd Seren Jenkins, i lawr Seren Jenkins cyn iddi gychwyn ar y ras Seren, Jenny a Sioned gyda’r beirniad i Gaerfaddon yn ddiweddar 500m yn y Biathlon yng Nghaerfaddon Aled Jones ar ôl cystadlu yng i gystadlu yn rownd gyn nghystadleuaeth Gymnasteg yr Urdd, derfynol cystadleuaeth Baithlon Ceredigion. Ysgolion Prydain. Bu’n cystadlu yn erbyn merched eraill o flwyddyn 6 a bu’n rhaid iddi rownd gyn derfynol drwy nodi Bu hyn yn gyfle arbennig iddi a nofio 50m ynghyd â rhedeg eu hamserau gorau ar y trac ac llwyddodd i orffen yn y 53ydd 500m. Dyfarnwyd pwyntiau ar yn y pwll. Derbyniwyd y 220 safle. Bydd y gystadleuaeth yn gyfer pob rhan a phederfynwyd gorau yn yr ardal. Bu Seren felly cyrraedd ei huchafbwynt gyda’r ar y safleoedd terfynol drwy yn cystadlu yn erbyn ysgolion Pencampwriaethau Prydeinig ystyried y pwyntiau a enillwyd. o Ganolbarth a De Cymru yn Crystal Palace ar y 25ain o Bu’n rhaid iddi ennill drwodd i’r ynghyd â De Orllewin Lloegr. Fawrth. Y TINCER CHWEFROR 2012 19

YSGOL CRAIG YR WYLFA

Cymdeithas Rhieni, Ffrindiau ac Athrawon Ysgol Craig yr Wylfa 2012. Os ydych yn riant neu’n gymydog lleol, croeso i chi ymuno â ni yn ein cyfarfodydd anffurfiol er mwyn rhannu eich syniadau a helpu trefnu digwyddiadau’r ysgol. Rydym yn falch iawn o weld Sam Trubshaw yn ôl yn yr ysgol wedi iddo dreulio cyfnod yn yr ysbyty.

Rydym eisoes yn cydweithio gyda’n ffrindiau yn ysgolion Tal-y-bont a er mwyn rhoi’r profiadau gorau posib i’n disgyblion. Ers dechrau tymor y Gwanwyn, mae Mr. Leggett a Miss...... o Langynfelyn yn cyfnewid ar brynhawn dydd Mawrth er mwyn Llongyfarchiadau i Lily, Jordan, gwneud y defnydd gorau posib Dion, Sam D, Llñr a Joshua am o’n hadnoddau a defnyddio eu llwyddiant yn y gala nofio yn arbenigedd staff i’r eithaf er les Aberystwyth yn ddiweddar. Bu’r y disgyblion. Mae’r plant yn plant i gyd yn llwyddiannus yn cymeradwyo’r syniad ac yn elwa eu rasys unigol a phob un wedi o’r profiadau. cyrraedd y rownd derfynol ar yr Cawsom ymweliad gan Mr. 2il o Chwefror. Da iawn bawb! Michael James ar fore’r 18fed Daeth nifer o ymwelwyr o Ionawr lle bu’n diddanu’r plant Ganolfan Deulu y Borth i’r gan chwarae’r piano. Cafodd ysgol ar ddydd Mercher 25ain pawb eu syfrdanu gyda thalent Ionawr er mwyn cymryd amser anhygoel Mr. James wrth iddo i fwynhau awyrgylch yr ysgol chwarae darn cyflym ‘Black Key a’r Cylch Meithrin. Cafodd yr Study’ gan Chopin. Mae Mr. ymwelwyr ginio yn ein plith a Dyma rai o ddisgyblion yr wythnos, Lauren Jones, Oliver Williams, Skye Taylor a James wedi ysgrifennu geiriau chafodd y plantos bach hwyl wrth Kelsey Hemmings yn derbyn eu tystysgrifau. a cherddoriaeth i garol newydd chwarae gyda’i gilydd a manteisio ar gyfer plant yr ysgol sef ar adnoddau’r ysgol. Rydym yn ‘The People of ’. Byddwn edrych ymlaen at groesawu pawb yn perfformio’r darn mewn yn ôl cyn bo hir. gwasanaeth Gãyl Ddewi yn yr Diolch o galon i’r Gymdeithas ysgol ar Fawrth y cyntaf. Diolch Rhieni ac Athrawon am drefnu yn fawr i Mr. James am ei amser. ‘Disgo Santes Dwynwen’ Bu’r Frigâd Dân yn ymweld â llwyddiannus dros ben. Bu’r phlant yr ysgol a’r Cylch Meithrin plant yn dawnsio’n ddi-stop ar fore’r 20fed Ionawr. Daeth y wrth ddathlu diwrnod Santes y swyddogion tân yn yr injan dân Cariadon ar Ionawr 25ain. Diolch a chafodd y plant eistedd ynddi hefyd i’r D.J. talentog, Jo Wilcox, a chael gweld yr holl declynnau cyn-ddisgybl, am roi o’i hamser i modern sydd ganddynt. helpu.

Ymweliad y Frigâd Dân 20 Y TINCER CHWEFROR 2012

TASG Y TINCER

Ydech chi’n hoffi’r adeg hon o’r flwyddyn? Er bod y tywydd dal yn oer, gallwn weld fod y gwanwyn ar ei ffordd. Hwrê! Ydech chi wedi gweld ãyn bach eto, neu wedi sylwi bod dail yn dechrau tyfu ar y coed a’r llwyni? Diolch i bawb liwiodd y llun o Dwynwen y mis diwethaf. Roedd y gwisgoedd yn wych – yn llawn lliwiau hyfryd. Diolch i ti Alaw Lewis, Broncynfelin, am anfon y llun o’r plant yn Carys James canu carolau a gyrhaeddodd yn rhy hwyr i’w gynnwys yn rhifyn Ionawr o’r Tincer, gwaetha’r modd. Dyma’r Mawrth y cyntaf bron â holl blant fu’n lliwio llun chyrraedd! Rwy’n siwr y Dwynwen: bydd sawl un ohonoch chi Alys Griffiths, 91 yn gwisgo gwisg Gymreig, Bryncastell, Bow Street; neu grys rygbi coch ar y Rebecca Jones-Williams, diwrnod mawr, a pheidiwch Miramar, Goginan; Elin ag anghofio’r genhinen Bedr! Gore, Troedrhiwgwynau, Roedd Dewi, ond yn ôl yr Comins-coch; Dafydd Llñr, hanes, yn byw amser maith 3 Clos Dafydd, Cae Ceredig, yn ôl, yn y 6ed ganrif. Sandde, Aberystwyth; Carys James, brenin Ceredigion oedd tad 35 Dôl Helyg, Penrhyn-coch; Dewi, a Non oedd ei fam. Megan Lewis, Ystrad, Mynach oedd Dewi, yn byw Capel Bangor; Elin Pierce bywyd syml a da, gan ddweud Williams, 46 Bryncastell, wrth ei ffrindiau am “wneud Bow Street; Nia Jones, y pethau bychain” roedden Brynolwg, Bont-goch; Ela nhw wedi gweld Dewi ei Glain a Garan Rhys Thomas, hun yn eu gwneud. Mae sôn Llandaf; Myfanwy Roberts, iddo fyw nes ei fod dros 100 4 Maes Seilo, Penrhyn-coch; oed, a chladdwyd Dewi yn Enw Gwion Iwan, Morgan Iwan, Nhyddewi, sir Benfro. Rwy’n a Gruffudd Iwan Ebenezer siwr bod rhai ohonoch wedi Ellis, Gwaelod-y-garth; bod i’r eglwys gadeiriol hardd Manon, 2 Tanygeulan, Capel yno. Cyfeiriad Bangor; Martha Rowlands, Y mis hwn, beth am Talar deg, Penrhyn-coch. liwio llun Dewi Sant? Ti, Carys James sy’n ennill Mwynhewch eich cawl a’ch y tro hwn. Llongyfarchiadau pice bach ar Ddydd Gãyl Ysgol mawr! Roeddet wedi rhoi Ddewi! Anfonwch eich adar ac ambell bili pala yn gwaith i’r cyfeiriad arferol dy lun, Hyfryd! (46 Bryncastell, Bow Street, Oed Rhif ffôn Wel, rhaid sôn am Dewi Ceredigion, SY24 5DE) erbyn Sant y tro hwn, gan fod Mawrth 1af. Ta ta tan toc!

FFENESTRI IMEJ FFENESTRI PVCu, HEULFANNAU, Amrywiaeth eang o DRYSAU a.y.y.b. Am y GWASANETH, PRIS lyfrau, cardiau,cerddoriaeth a’r SAFON GORAU gan GWMNI LLEOL ac anrhegion Cymraeg. Sefydledig dros 30 mlynedd Croesawir archebion gan unigolion Edrychwch am y ac ysgolion Ty^ Twt 13 Stryd y Bont Rhif 346 | CHWEFROR 2012 Cofrestrwyd gyda 01970 880330 Aberystwyth Marilyn a Ifor Jones 01970 626200