PAPUR BRO GENAU’R-GLYN, MELINDWR, TIRYMYNACH, TREFEURIG A’R BORTH

PRIS 75c | Rhif 421 | Medi 2019

Twrnament Arddangosfa Pêl-droed y Borth Bow Street

t.8 Croeso i Japan t.7 t.4-5 Llwyddiannau lleol

Enillydd Gwobr Goffa Mark Horwood (tlws am chwaraewr gorau’r dydd): Sadwrn: Steffan Gillies (Penrhyn-coch) Llun: Marian Delyth Llun: Llongyfarchiadau i Dr Rhiannon Ifans, Penrhyn-coch – enillydd Enillydd Gwobr Goffa Mark Horwood (tlws am chwaraewr gorau’r Medal Ryddiaith Eisteddfod Genedlaethol 2019. Gweler adolygiad dydd): Sul: Mari Hefin (Bow Street) o Ingrid ar t. 19 Y Tincer | Medi 2019 | 421 dyddiadurdyddiadur

Sefydlwyd Medi 1977 Aelod o Fforwm Papurau Bro Ceredigion Rhifyn Hydref Deunydd i law: Hydref 4 Dyddiad cyhoeddi: Hydref 16

ISSN 0963-925X MEDI 18 Nos Fercher Noson agoriadol HYDREF 1 Nos Fawrth Fforwm Papurau Cymdeithas y Penrhyn Noson yng Bro Ceredigion yn Neuadd Felin-fach am GOLYGYDD – Ceris Gruffudd nghwmni y Fets (Llanbadarn) am 7.30 yn 7.00 Rhos Helyg, 23 Maesyrefail, Penrhyn-coch festri Horeb, Penrhyn-coch ( 828017 | [email protected] HYDREF 1 Nos Fawrth Cyfarfod Pwyllgor TEIPYDD – Iona Bailey MEDI 21 Bore Sadwrn Coffi, cacen a Apêl Trefeurig Eisteddfod Genedlaethol CYSODYDD – Elgan Griffiths (627916 chlonc - bore coffi MacMillan Nia & Nia 2020 yn Neuadd yr Eglwys, Penrhyn-coch GADEIRYDD Y TINCER – Richard Owen yn Neuadd Rhydypennau o 10.00-12.00. am 8.00 31 Glan Ceulan, Penrhyn-coch ( 820168 Cysylltwch â Nia Gore 07968652822 neu IS-GADEIRYDD A THREFNYDD CYFEILLION – Nia Peris 07814017991 HYDREF 2 Nos Fercher Oedfa Bethan Bebb ddiolchgarwch Horeb; pregethwr gwadd: Penpistyll, Cwmbrwyno, Goginan ( 880228 MEDI 21 Dydd Sadwrn Eisteddfod Y Parchg Carwyn Siddall, Llanuwchllyn YSGRIFENNYDD – Iona Davies, Maencrannog, Gadeiriol Cwmystwyth yng Nghapel am 7.00. Capel Bangor, Aberystwyth, SY23 3LU Siloam i ddechrau am 1.30 o’r gloch ( 07814659661 [email protected] HYDREF 4 Nos Wener Cwrdd TRYSORYDD – Hedydd Cunningham MEDI 26 Nos Iau Cynhelir lansiad o The Diolchgarwch Dyffryn. Goginan dan ofal Tyddyn-Pen-y-Gaer, Llandre, Aberystwyth Jeweller - sef cyfieithiad Saesneg o nofel Dr Gwyn Jones, Penparcau am 7.00 Caryl Lewis Y Gemydd yn Waterstones ( 820652 [email protected] Aberystwyth am 6.30yh. Cewch y cyfle HYSBYSEBION – Cysyllter â’r Trysorydd HYDREF 11 Nos Wener Aneirin Karadog i gwrdd â’r awdur a’i chyfieithydd, yn Cicio’r Bar yng Nghanolfan y TASG Y TINCER – Anwen Pierce Gwen Davies ac i brynu’r llyfr am bris Celfyddydau am 7.30 3 Brynmeillion, Bow Street, SY24 5BP gostyngedig. TREFNYDD GWERTHIANT – Lila Piette HYDREF 11 Nos Wener Eisteddfod Hwyl Llys Hedd, Bow Street ( 820223 MEDI 27-29 Nos Wener hyd nos Sul Gŵyl Papurau Bro Ceredigion yn Neuadd Felin- TINCER TRWY’R POST – Mabsant Llanfihangel Genau’r-glyn. fach am 7.00. Am fanylion cysylltwch â’r Edryd ac Euros Evans, 33 Maes Afallen Penwythnos o ddigwyddiadau i godi arian golygydd neu gweler tudalen Facebook y Bow Street i Eisteddfod Ceredigion 2020. Gweler t. Tincer.

ABER-FFRWD A CHWMRHEIDOL MEDI 28 Dydd Sadwrn Arddangosfa ‘BYD HYDREF 16 Nos Fercher Cymdeithas Mrs Beti Daniel BYCHAN’ DR CLIVE WILLIAMS a gwaith y Penrhyn Noson yng nghwmni Dr Glyn Rheidol ( 880 691 medal gelf Seren Jenkins gan gynnwys Te Rhiannon Ifans yn festri Horeb am 7.30. Y BORTH – Grace Bailey, Pencarreg, Prynhawn yn Neuadd Eglwys Penrhyn- Stryd Fawr, Y Borth ( 871462 coch rhwng 2.30- 4.00yp HYDREF 19 Nos Sadwrn Cyngerdd gyda BOW STREET Chôr Godre’r Aran, Gwawr Edwards, Mrs Mair Lewis, 40 Maes Ceiro ( 828 102 MEDI 28 Pnawn Sadwrn. Lawnsiad Thomas Mathias a Chôr Ysgol Gymraeg Lynn Phillips, 1 Cae’r Odyn ( 820 908 swyddogol ail lyfr i blant Sharon Marie Aberystwyth yn Eglwys Llanbadarn Anwen Pierce, 3 Bryn Meillion ( 828 337 Jones yn Waterstones Aberystwyth am am 7.30Trefnir gan Bwyllgor Apêl Maria Owen, Gerddi Gleision ( 822074 2.00. Croeso cynnes i bawb. Aberystwyth Eisteddfod 2020 CAPEL BANGOR / PEN-LLWYN CAPEL MADOG, CEFN-LLWYD A CAPEL DEWI Eirian Hughes, Lluest Fach ( 880 335 BRO 360 o gyfryngau allech rannu Elwyna Davies, Tyncwm ( 880 275 Sumai bawb, a chroeso i eich straeon ar - o fideos a Dei Evans, Fferm Fronfraith, Comins-coch golofn gyntaf Bro360 yn Y phodlediadau i oriel luniau, ( 623 660 Tincer. Fy enw i di Daniel calendr digidol a mwy. DÔL-Y-BONT Johnson, a dwi’n gweithio Rydw i’n ysgrifennu hwn y Mrs Llinos Evans – Dôlwerdd ( 871 615 ar brosiect newydd yn eich bore ar ôl pumed gweithdy’r DOLAU ardal chi o’r enw Bro360. prosiect. Neithiwr, ar ôl Mrs Margaret Rees – Seintwar ( 828 309 Yn fyr, bwriad y prosiect yw broses o lunio rhestr fer o GOGINAN datblygu llwyfan newydd ar- enwau posib i’r wefan; trafod Mrs Bethan Bebb lein i chi allu creu a rhannu beth sydd ei angen mewn Penpistyll, Cwmbrwyno ( 880 228 eich straeon lleol a phopeth enw; casglu barn ar stepen LLANDRE sy’n bwysig i chi yn eich bro. drws a chrynhoi pleidleisiau Mrs Nans Morgan Ers dechrau gweithio gyda trwy gyfryngau digidol; mewn sawl ffordd. Cadwch Dolgwiail, Llandre ( 828 487 chriwiau lleol ry’n ni wedi penderfynodd y criw lleol ar lygad allan am y manylion, PENRHYN-COCH bod yn casglu syniadau am enw’r gwasanaeth – sef wrth i ni ddod â chyffro a Mairwen Jones – 7 Tan-y-berth ( 820 642 be sy angen ar wasanaeth BroAber360! photensial BroAber360 yn TREFEURIG lleol gogledd Ceredigion, Dros y misoedd nesa syth i’ch stepen drws! Mrs Edwina Davies gweld pa fudiadau allai byddwch yn clywed mwy Darren Villa, Pen-bont Rhydybeddau ( 828 296 fanteisio ar y cyfle, a am y prosiect wrth i ni ddod Hwyl am y tro. darganfod yr amrywiaeth â’r gwasanaeth yn FYW Dan

2 Y Tincer | Medi 2019 | 421

CYFEILLION Y TINCER Dyma enillwyr Cyfeillion y Tincer fis Mehefin 2019: 30 MLYNEDD YN OL

£25 (Rhif 191) Mair England, Pant-y-glyn, Llandre £15 (Rhif 55) Brian Davies, Rhos, Tre Taliesin. £10 (Rhif 41) Meinir Jones, Garn Isaf, Bow Street

Fe dynnwyd y rhifau buddugol gan aelodau o’r tîm dosbarthu yn festri Bethlehem, Llandre pnawn Mercher, Mehefin 19. Cysylltwch â’r Trefnydd, Bethan Bebb, Penpistyll, Cwmbrwyno. Goginan, os am fod yn aelod.

Cyfarfod Blynyddol y Tincer Eleni eto, cafwyd diwrnod braf i’r carnifal blynyddol. Daeth criw ynghyd i Yng Nghyfarfod Blynyddol y Tincer weld y coroni a’r gwisgoedd ffansi. Siomedig oedd yr ymateb i gystadlaethau’r gynhaliwyd dydd Llun 9 Medi yn festri oedolion ond roedd y plant yn greadigol iawn. Coronwyd Nia Williams, Horeb ailetholwyd y swyddogion Trefeurig, gan frenhines 1988, Holly Meachen, Penrhyn-coch. Roedd ganddi presennol ar wahan i’r swydd bedair morwyn a dau was bach. Llywydd y dydd oedd Mrs Meinir Davies, Ysgrifennydd. Dymuniad Anwen Pierce Llanilar, cyn frenhines ac yn un o blant y Penrhyn. Cafwyd araith addas oedd ymddeol – a hynny ar ol cyfnod ganddi a chofiodd yn dda am yr achos. Llun: Hugh Jones ( O Dincer Medi o ddwy flynedd ar hugain. Diolchwyd 1989) iddi am ei gwaith ar hyd y blynyddoedd Er holi, methwyd darganfod enwau y ddwy forwyn sydd o boptu y rhes – a chyflwynwyd rhodd fach iddi yn rhowch wybod i’r golygydd os gwyddoch. Dyma enwau y gweddill: ?? Rhian gydnabyddiaeth am ei hymroddiad a’i Haf, Meinir Davies, Nia Williams (Brenhines 1989), Holly Meachan (Brenhines diwydrwydd. Penodwyd Iona Davies, 1988) Zoe Morris ?? Blaen: Gareth Lathwood a Kristian Marshall. Capel Bangor yn ysgrifennydd a diolch iddi hi am gytuno i weithredu. Gwelir ei manylion ar dudalen 2. Mae’r Tincer yn chwilio am berson i gynorthwyo y Trysorydd gyda hysbysebion – mae y drefn bresennol yn Cyfres i Radio Cymru yn nodi 70 Mae Cwmni Silyn yn chwilio am gweithio yn effeithiol ond byddai yn dda mlynedd ers sefydlu y Gwasanaeth gyfranwyr i sôn am eu profiadau yn ystod i’r papur gael rhai hysbysebwyr newydd Cenedlaethol y cyfnod hwnnw ar gyfer cyfres newydd i gan feddwl am y dyfodol. Os oes rhywun Rhwng 1949 a 1963 bu’n rhaid i fechgyn Radio Cymru. a diddordeb cysylltwch â’r swyddogion o Gymru rhwng 17 a 21 oed ymrestru yn Buoch chi neu un o’ch perthnasau yn am fwy o fanylion. y fyddin. Cafodd dros gan mil o ddynion un o’r “milwyr bychain”? Os do, rydym yn o Gymru eu gorfodi i adael eu cartrefi a’u awyddus i glywed am eich hanes ar gyfer teuluoedd er mwyn gwisgo lifrai milwr. ein cyfres newydd. Dyma’r ‘National Service’ - y Disgwyl mlaen i siarad gyda chi! Cyhoeddir y Tincer yn fisol o Fedi i Gwasanaeth Milwrol Cenedlaethol. Dyma’r Cysylltwch gyda Gaynor Jones ar 07775 Mehefin gan Bwyllgor y Tincer. Argreffir genhedlaeth ddaeth i oed ar ôl yr Ail Ryfel 847710 neu drwy ebost preseli31@gmail. gan y Lolfa, Tal-y-bont. Nid yw’r Pwyllgor Byd, yr “in-betweeners - yn rhy ifanc i com. o angenrheidrwydd yn cytuno ag unrhyw farn a fynegir yn y papur hwn. ymladd yn yr Ail Ryfel Byd, yn rhy hen Dylid cyfeirio unrhyw newyddion i’ch i fwynhau’r newidiadau cymdeithasol a Pob hwyl a diolch gohebydd lleol neu i’r Golygydd, ac ddaeth i bobl ifainc yn ystod y 1960au. Gaynor Jones unrhyw lythyr neu ddatganiad i’r wasg i’r Golygydd. Y mae pawb sy’n ymwneud â’r Tincer yn gwneud hynny’n wirfoddol ac yn ddi-dâl er budd y gymuned leol. Nhw Rhoddion Cyngor Cymuned Genau’r-glyn fel unigolion sy’n derbyn pob risg a Cydnabyddir yn ddiolchgar y rhoddion £200 chyfrifoldeb (cyfreithiol ac fel arall) gan dderbyn mai ar y telerau hynny y maent isod. Croesewir pob cyfraniad boed gan Cylch Cinio Aberystwyth yn cyfrannu at y papur a’i ddosbarthiad. unigolyn, gymdeithas neu gyngor. £100

3 Y Tincer | Medi 2019 | 421

Y BORTH

Marwolaeth Clwb Golff Y Borth ag Ynys-las Trist oedd clywed am farwolaeth William Cynhaliwyd cystadleuaeth golff i godi arian John Williams (Billy Tŷ-Du) fu farw yn Ysbyty at Eisteddfod Genedlaethol Ceredigion 2020 Bron-glais dydd Mawrth Gorffennaf 30ain. yng Nghlwb Golff y Borth ac Ynys-las ar Cynhaliwyd yr angladd dydd Mercher Awst ddydd Sadwrn 20 Gorffennaf. At ei gilydd 7fed. roedd 15 o dimau pedair pêl wed cystadlu ac fe godwyd £1,100 at yr achos. Prif noddwr y Cydymdeimlad gystadleuaeth oedd Yr Arglwydd Elystan- Estynnwn ein cydymdeimlad â Eurgain Morgan gyda nawdd hefyd gan Libanus 1877, Rowlands a’r teulu (gynt o Hafod Heli) ar Charles Raw-Rees a Breda a Mike Roberts. farwolaeth Nia – chwaer Eurgain – yng Roedd yr enillwyr fel a ganlyn. Nghaerdydd ar 30 Mehefin ac â Elin Hefin a’r teulu ar farwolaeth mam Elin ar 16 Menywod Gorffennaf. 1af – Kathy Price, Sue Wilson, Breda Roberts a Jane Raw-Rees Cronfa Apêl y Borth 2il – Clare Jones, Helen Lewis, Alison Evans Mae Cronfa Apêl y Borth ar gyfer Eisteddfod a Nia Hughes Ceredigion 2020 bellach wedi codi bron i 3ydd – Mair Jenkins, Barbara Reece, Jean £3,000 tuag at ei tharged o £5,000. Dros yr Harrison a Margaret Roberts haf, fe gynhaliwyd dau ddigwyddiad pellach i Neil Johnston godi arian at yr achos. Dynion 1af - David Baxter, Martyn Gumber, Amanda Sioe Ffasiwn Ranson a Nikki Gimber Golau-Light Fe drefnwyd sioe ffasiwn arbennig nos Mae rhaglen arddangosfeydd Celfyddydau’r Sadwrn 6 Gorffennaf gan berchnogion dau 2il - Dafydd Raw-Rees, Dylan Raw-Rees, Borth yn parhau gyda sioe newydd o fusnesau’r pentre – Sadie Walker o siop Dafydd Brace Jones ac Alun Oliver yn MOMA Machynlleth o Fedi 21ain hyd nwyddau cartref No 2 London Place a Sarah Dachwedd 16 eg. Pugh o dafarn y Friendship. 3ydd – Iori Jones, Alun Price Thomas, Emlyn Mae ‘Golau-Light’ yn arddangosfa gan Modelwyd ystod o ddillad gan bobl leol – Watkin ac Ian Jones artistiaid gweledol Celfyddydau’r Borth. yn eu plith ‘Brat y Borth’ gan Becky Knight, Gan ddefnyddio amrywiaeth o gyfryngau siwmperi gan Diane Logan, detholiad o a thechnegau mae’r grŵp amrywiol yma ddillad babi gan Amanda Partridge, siolau yn cysylltu â ac yn cael ei ysbrydoli gan a ponsios gan Gill Father o Rheidol Alpaca, amgylchedd unigryw y Borth môr, traeth, ac amrywiaeth o nwyddau yn dylunio tai y mynydd, lliw a’r golau sydd yn gyson newid. Borth gan gwmni ‘Antonius a Victoria’. Mae yr artistiaid a’r lleoliad yn llythrennol Daeth llu o bobl ynghyd i gefnogi’r noson a ar yr ynyl, wedi eu dal rhwng y môr a’r chodwyd cyfanswm o £789 tuag at yr apêl. mynyddoedd. Yn drist,ddiwedd Mai eleni, bu farw Gwenllian Ashley, curadur Celfyddydau’r Borth, ar ôl salwch byr. Mae’r sioe hon wedi ei chyflwyno er cof amdani. Roedd yn allweddol yng nghamau cyntaf trefnu yr arddangosfa a dewis ei theitl. Byddwn yn colli ei brwdfrydedd, arbenigrwydd a doethineb. Mae ein diolch yn fawr i Jill Piercy,

Cyflwyno mainc Cywiriad Yr Athro Des Hayes a’i wraig Nansi yn Ymddiheuriadau – yn y deyrnged yn rhifyn eistedd gyda Gwerfyl Pierce Jones, Dirprwy Mehefin o’r Tincer ymddangosodd enw Ganghellor Prifysgol Cymru Aberystwyth Gwenllian Ashley yn anghywir. ar fainc gyflwynodd y teulu Hayes i’r Brifysgol ddechrau Gorffennaf i ddathlu Ailagor Swyddfa Bost canmlwyddiant bridio planhigion yn Mae’n dda deall fod Swyddfa Bost y Borth nôl Aberystwyth. ar agro yn Erwau Glas, y Stryd Fawr. Linda Henry

4 Y Tincer | Medi 2019 | 421

Cyngor Cymuned Tirymynach Cyfarfu’r Cyngor ar nos heb hidio dim am gylchfan Tirymynach blwyddyn nesaf ychydig sylwadau. Bu’n Iau, 7 Mehefin yn Neuadd (roundabout) gerllaw y i rywle tebyg i’r Cynghorau cwrsio yr awdurdodau i dorri Rhydypennau o dan mynediad, a mwy na hynny cyfagos, yna gellid cyflwyno gordyfiant ymylon ffyrdd yn yr lywyddiaeth y Gyng. Meinir bod eraill hefyd heb fod yn £5,000 y flwyddyn dros y dair ardal, roedd hefyd yn gresynu Lowry. Erbyn y daw’r ysgwyddo y galw am gylchfan. blynedd nesaf i gyllid Ysgol bod adroddiad Cyngor Sir adroddiad hwn i olau dydd O wrando ar drwch o’r Rhydypennau. Ceredigion ar sefyllfa y llwybr yn y Tincer, bydd y cyhoedd boblogaeth leol, nid oes alw Derbyniwyd gwybodaethau o’r Dolau i Rydypennau wedi yn gwybod bod Cyfoeth am orsaf, ond er diogelwch i am a ganlyn: 1) bod y ffrwcs bod ar y silff am hir amser Naturiol Cymru wedi llwyddo bawb bod angen dybryd am ger mynediad cae chwarae cyn cyrraedd y Cynulliad yng i rwystro cynlluniau yr orsaf gylchfan ger y mynediad i’r Bryncastell wedi ei glirio, Nghaerdydd. Adroddodd bod yn Bow Street am ryw hyd ffordd tuag at Gogerddan. 2) bod rhaid cael cytundeb yna fan wen yn yr ardal yn eto, hyn gyda’r esgus tila bod Trafodwyd y posibilrwydd ysgrifenedig cyn gosod yr llundynnu tai gweigion, a bod y mannau parcio yn debygol o fedru estyn cymhorthdal hysbysfwrdd ar wal Siop Spar, angen hysbysu yr Heddlu os o gael eu boddi pe bai dilyw ariannol i Ysgol Rhydypennau 3) ar y pwnc o dalu costau adnabyddir hi. Dywedodd bod yn dod. Bydd gwybodaeth sydd fel llawer ysgol arall yn cynghorwyr, bydd ffurflenni swyddogion y Cyngor wedi hefyd am ddyfarniad Pwyllgor wynebu toriadau enbyd yn eu yn dod i law yn fuan, a bydd bod wrth Ysgol Rhydypennau Cynllunio Ceredigion cyllideb. Teimlwyd mai calon gofyn eu llenwi os nad ydym yn monitro y parcio yno ar ar gynlluniau prosiect y gymdogaeth yw’r ysgol a’i am dderbyn unrhyw dâl. Drwy adeg gollwng y plant o’r ysgol. arfaethedig yr orsaf. bod yn ddyletswydd arnom wneud hynny, ni fyddwn yn Dyddiad y cyfarfod nesaf Deallir hefyd bod ei chefnogi i’r eitha. Gan fod gyflogedig i’r Cyngor Sir. fydd 26 Medi, os na bydd cynllunwyr y prosiect a’u gennym arian wrth gefn, a’r Yn ei absenoldeb, anfonodd galw am gyfarfod brys yn y bryd ar gael y cyfan drwyddo posibilrwydd o godi praesept y Cynghorydd Paul Hinge cyfamser.

Annwyl Olygydd,

Carwn dynnu sylw eich darllenwyr at gynhadledd flynyddolCymdeithas Enwau Lleoedd Cymru sydd i’w chynnal eleni yn Archifau Morgannwg, Caerdydd, ar 5 Hydref 2019. Agorir y gynhadledd gan ein Llywydd Anrhydeddus, Yr Athro Gwynedd Pierce. Y siaradwyr a’u testunau fydd Richard Morgan: ‘Glamorgan place- names, old and new’; Sioned Davies Molly Brown Lynne Dickens ‘Enwau lleoedd yn y Mabinogi’; Rhian Parry ac Ifor D. Williams: ‘Cam Ymlaen’; a Heather James a David ffrind gydol oes a chydweithwraig i Thorne: ‘Mensura Med Diminih: Gwenllian a gytunodd yn garedig i guradu’r boundary place-names of a 9th century sioe. Meddai Jill, ‘Roedd Gwenllian yn ffrind estate, Llandybïe, Carmarthenshire’. gwych ac yn guradur talentog ac mae’n Cynhelir sesiwn hefyd ar ‘Gaerdydd anrhydedd gennyf gael dewis y sioe yma Ddwyieithog’ gyda Huw Thomas, er cof amdani’ Pwrpas y grŵp yw cefnogi Arweinydd Cyngor Caerdydd. artistiaid sydd yn byw ac yn gweithio’n Gellir lawrlwytho’r rhaglen a’r lleol,ddim yn unig drwy roi cyfle i arddangos ffurflen gofrestru ar ein gwefan: www. eu gwaith, ond hefyd drwy greu cyfleoedd i cymdeithasenwaulleoedd.cymru/ rannu arbenigedd a dysgu sgiliau newydd. cynadleddau/ Credir fod y celfyddydau a diwylliant yn Cost y gynhadledd yw £25 (£20 i chwarae rhan bwysig mewn cyfoethogi a aelodau) yn cynnwys cinio, ond rhaid chefnogi y gymuned ehangach. cofrestru erbyn 26 Medi. Yr artistiaid a gynhwysir yw: Bodge, Molly Edrychwn ymlaen i’ch croesawu i Brown, Peter Condron, Lynne Dickens, Stuart Gaerdydd! Evans, Linda Henry, Neil Johnson, Peter Jones, Becky Knight, Mike Mann, Martine Yn gywir, Ormerod, Ruth Packham, Marie Pierre, Sarah Angharad Fychan, Pugh, Eve Smith a Jenny Williamson. Am Ysgrifennydd CELlC fwy o fanylion cysyllter â bortharts@gmail. com

5 Y Tincer | Medi 2019 | 421

LLANDRE

Priodasau aur Pen blwydd arbennig Llongyfarchiadau i Avril a Colin Thomas ar Dymuniadau gorau i Beryl ddathlu eu Priodas Aur ar Orffennaf 26 Hughes,(Pantyperan gynt) ddathlodd ben blwydd arbennig ddechrau fis Gorffennaf. Hefyd i Sue a Gareth Davies, Aberceiro ar eu dathliad aur hwythau yr un mis. Priodas Berl Llongyfarchiadau i Penri a Llio James, Croeso adref Gwyniarth ar ddathlu eu priodas berl yn Llwyddiant i grŵp canu Ffermwyr Croeso adref i Gwenda James, Taigwynion ar ddiweddar. Ifanc Tal-y-bont yn y Siôe yn ôl cael triniaeth yn Ysbyty Gobowen. Llanelwedd i Wynne Melville Jones a fuodd yn Ysbyty Merched y Wawr Llandre Beca a Cadi Williams (Rhydyfelin) Bron-glais, ac i Marian Jenkins a fuodd yn Cyfarfu Merched y Wawr Llandre nos Lun ac Elain a Llio Tanat (Fferm Glanfrêd Ysbyty Bron-glais. Dymunwn lwyr wellhad Medi 16 ar gyfer eu noson agoriadol. Llandre) yn ennill y gystadleuaeth grŵp iddynt canu. Pwyllgor Apêl Llandre a Dôl-y-Bont Eisteddfod Ceredigion 2020

STORFA CANOLBARTH CYMRU Bydd penwythnos o ddigwyddiadau amrywiol yn cael ei gynnal yn Llandre Nos Sul, 29 Medi, am 6 o’r gloch, bydd er mwyn codi arian tuag at Eisteddfod dathliadau Gŵyl Mabsant yn dod i ben yn Genedlaethol Ceredigion 2020. Eglwys Llanfihangel Genau’r-glyn gyda Yn ystod y tri diwrnod, 27–29 Medi, mae chyngerdd arbennig. Bydd doniau cerddorol Storfa Cartref a Busnes croeso i bawb ymuno â ni yn hwyl Gŵyl unigolion lleol, Côr ABC a Chôr Ger y Lli yn Mabsant o gwmpas y pentre. ein diddanu, gyda phobl ifanc y pentre yn Ystafelloedd storio ar gyfer Nos Wener, 27 Medi, am 7.30 yr hwyr yn cyflwyno’r eitemau. eich anghenion Nhafarn Rhydypennau bydd Stomp, gyda’r Am fwy o wybodaeth, cysylltwch â Monitro Diogelwch 24 Awr Stompfeistr Arwel ‘Pod’ Roberts yn cadw Gwenda James (822065) neu Meinir Wyn Wedi ei wresogi trefn ar feirdd yr ardal. Bydd cyfle i bawb Edwards (820467), ac edrychwch am y ddod at ei gilydd am 6.30 i fwynhau cyrri posteri, y tocynnau a’r taflenni a fydd yn cael Bocses a ‘bubblewrap’ ar lein a pheint am £6 yn unig cyn i’r cystadlu eu dosbarthu cyn bo hir. www.boxshopsupplies.co.uk brwd ddechrau. Noson hwyliog, a digon o Ymunwch â ni yn ystod penwythnos Gŵyl chwerthin! Mabsant a chodi arian at achos da ar yr un

Brynhawn Sadwrn, 28 Medi, bydd taith pryd! gerdded yn dechrau o barc chwarae Llandre am 2 o’r gloch, pan fydd Penri James yn Pen blwydd hapus Ffôn: 01654 703592 mynd â ni am dro hamddenol. Bydd cyfle Llongyfarchiadau i Christine Millichamp ar Heol Y Doll, Machynlleth, SY20 8BQ i’r plant (a’r oedolion!) ddilyn helfa natur, ac gyrraedd 60 oed yn mis Medi www.midwalesstorage.co.uk ennill gwobrau am gasglu pethau penodol ar y daith. Bydd lluniaeth ysgafn ac adloniant Croeso gan y Gerddorfa Iwcadwlis i ddilyn, yn Hoffwn groesawu Malcolm, Tanwen a’r Trefnwyr Angladdau Nhafarn Rhydypennau. bechgyn i Maesyrhedydd, Lôn Glanfred.

C T Evans Priodas Gwasanaeth Angladdol Llongyfarchiadau calonnog i Osian Penri Teuluol Cyflawn, wedi ac Erwain Alaw ar eu ei arwain yn bersonol gydag priodas ar y 3ydd o Awst. urddas. Capel Gorffwys Mae Osian yn fab i Llio a Preifat, Gwasanaeth Penri James, Gwyniarth, Taigwynion ac Erwain yn Dydd a Nos. ferch i Eilir ac Aled Jones, fferm Hendy, 01970 820013 Caernarfon. Dymuniadau [email protected] gorau i’r ddau sydd wedi ymgartrefu yng Brongenau, Nghaerdydd lle mae Llandre, Erwain yn athrawes ac Aberystwyth Osian yn Llawfeddyg. SY24 5BS

6 Y Tincer | Medi 2019 | 421

ar yr adeg honno; dymunwn wellhad buan a CAPEL BANGOR / chofion ardal gyfan ato. Bu gwylio ei wyrion PEN-LLWYN o Gaerdydd yn disgleirio yn yr Eisteddfod Genedlaethol eleni eto yn gysur mawr i’r teulu cyfan. Oedfaon Capel Pen-llwyn Medi Symud Ardal 22 10.00 Adrian Williams Daeth y newydd trist yr wythnos hon y bydd- 29 5.00 Bugail wn yn colli cwmni Alyson a Chris, Brynteg, gan eu bod ar fin symud i fyw i Gaerfaddon. Hydref Bu Alyson wrthi yn ddygn iawn ar ôl symud 6 10.00 Oedfa deuluol (diolchgarwch) Gareth Jenkins – mab Alun a Mary Jenkins, i’r ardal yn dysgu Cymraeg ac roedd yn bleser ym Mhen-llwyn gynt o Gapel Bangor – erbyn hyn o Bow Street ei chlywed yn siarad iaith y Nefoedd. Bu yn – yn croesawu aelodau o dim rygbi Cymru i 13 5.00 Bugail Cymun aelod ffyddlon o Ferched y Wawr Melindwr yn Japan yn y derbyniad swyddogol i’r tim. Mae 20 5.00 Roger Ellis Humphreys ogystal â Changen Mynach. Roedd yn perthyn Gareth yn gweithio fel cyfieithydd (Saesneg - 27 10.00 Wyn Morris i Gôr CYD yn Aberystwyth ac wrth ei bodd yn Japaneeg) mewn ysbyty ac wedi bod yn Japan ymwneud ac unrhyw weithgaredd ynglŷn â’r ers graddio yn 2001. Bydd ei fam ac un o’r Sioe Pen-llwyn Gymraeg. Bu Chris yn aelod ffyddlon o Eglwys frodyr yn ymweld â fo y mis nesaf. Cafwyd Sioe lwyddiannus eleni eto gyda’r y Santes Fair yn Aberystwyth, a gwelir ei golli tywydd yn eithriadol o braf. Bu yna gystadlu yntau yno yn fawr. Dymuniadau gorau iddynt brwd yn y babell ac ar y cae. Ein Llywyddion yn eu cartref newydd; maent yn symud yn eleni oedd John ac Elizabeth Lewis, Dolgam- melinydd, gôf a theiliwr cyn cael gofal eglwys nes at eu teulu ac yn edrych ymlaen at hynny. lyn, a bu y ddau yn brysur iawn drwy’r dydd Ysbyty Ystwyth a Swyddffynnon ym 1868. Diolch am eu cwmnïaeth y blynyddoedd yn cyflawni nifer o ddyletswyddau. Diolch Cyn diwedd ei arddangosfa cafwyd cipolwg diwethaf yma. o galon iddynt am eu cefnogaeth ac am eu o’i waith fel athro ac ychydyg o hiwmor y dos- rhodd ariannol I goffrau y Sioe. Mae yna dipyn barth. Syfrdanais wrth ddeall bod ei swydd 40 Gwreiddiau o waith yn mynd I mewn i drefnu y Sioe o fl- mlynedd yn ôl yn ysgol Comins-coch ac yn Edrychwn ymlaen yn eiddgar at ail gydio yn y wyddyn i flwyddyn a diolch i aelodau y pwyll- athro i’m mhlant, a mwy na hyn ei fod wedi fy Grŵp Gwreiddiau a gynhelir yn Festri’r Garn gor am eu presenoldeb yn y pwyllgorau bob adnabod fel rhiant! bob bore Iau o 10.15 – 11.30. Os yn gyfleus, mis. Diolch i’r holl stiwardiaid am eu gwaith Rhoddwyd y diochiadau gan Beti Daniel ein ymunwch â ni, ni fyddwch ar eich colled. Mae hebddynt ni fyddai y diwrnod yn gymaint o trysorydd a mwynhawyd paned a danteithion yn bleser dysgu mwy wrth draed Dr. Watcyn lwyddiant. arbennig wedi eu paratoi gan ein swyddogion. James, a chael paned a chlonc yn ogystal a Mae ein diolch pennaf i deulu Cwmwythig Byddwn yn cwrdd am 6-15 y h ar nos 1 chyfle i ddweud ein dweud, trowch i mewn, am adael i’r sioe gael ei chynnal ar y cae ben- Hydref o flaen Neuadd y pentre cyn teithio croeso! digedig ac am eu cefnogaeth bob amser. Mae mewn cerbydau i Lynbedw, Llangwyryfon i cefnogaeth y teulu yn gyfan yn hwyluso dipyn Weithdy Betsan Jane. Priodasau ar waith y swyddogion. Edrychwn ymlaen yn Mae dau deulu o’r ardal, sef teulu Glasfryn a awr i’r hanner canfed sioe yn y flwyddyn 2020 Y Parchg Griffith Jones theulu Glennydd wedi cael y pleser dros yr Trist oedd derbyn y newyddion am farwo- haf o weld eu hwyrion yn priodi, Huw ac Elin Merched y Wawr Melindwr laeth y Parchg Griffith Jones ar 8 Mehefin. yn Llannerchaeron ond bellach yn byw yn Cyhoeddwyd rhaglen y flwyddyn gan egluro Bu’n weinidog ar nifer o eglwysi’r ardal Ffos-y-ffin, Aberaeron ac Angharad a Huw yn rhai manylion ac edrychwn ymlaen at y yn ystod y chwedegau a’r saithdegau, cyn Llanymddyfri ac yn ymgartrefu yng Nghaer- gweithgareddau yn fawr. I gychwyn, Aled symud o’r ardal i barhau ei weinidogaeth yn dydd. Dymunwn y gorau i’r ddau bâr ifanc Evans oedd ein gŵr gwadd. Brodor o Drisant rhannau deheuol y sir. Ym 1968, gadawodd wrth iddynt ddechrau ar eu bywyd priodasol ac yn gyn brifathroYsgol Gymuned Mynach. eglwysi Nasareth, Rehoboth a’r Graig, a dod yn ac i’r ddwy Fam-gu heb anghofio Tad-cu Gorffennodd ei yrfa yng ngwasanaeth addysg weinidog i gapeli Pen-llwyn, Dyffryn, Aber- hefyd gyda’u hatgofion melys hwythau o’r Sir Ceredigion yn cynghori rhiaint a’u plant ffrwd, Seion a Phisgah. Wedi dros ddegawd fel diwrnod. oedd mewn amgylchiadau anodd. gweinidog ar yr eglwysi hyn, ymadawodd ag Roedd yn amlwyg bod Aled wedi paratoi Eryl, Capel Bangor, a symud i Aberaeron, lle araith dda a’i fod yn hollol drefnus gyda’i bu’n gweinidogaethu yn eglwysi’r Tabernacl, daflunydd a’i gyfrifiadur. Aberaeron; Bethel, Aber-arth; Tan-y-bryn, CLARACH “Crafu’r Sosban” oedd y testun ac fe aethom Ffos-y-ffin a Llanarth. Roedd Mr Jones yn ŵr ni ar daith i ucheldir Trisant; i Nant gwyn addfwyn, hynaws a boneddigaidd a roddai Marwolaeth -cartref ei dad ac i Rydypererinion neu Rhyd- bwyslais ar bregethu’r Gair, ac roedd yn un a Dai Hydes 1939-2019 piniwn, cartref ei fam. fyddai’n paratoi ei bregethau’n ofalus, gan eu Bu farw Dai Hydes ganol mis Gorffennaf. Soniwyd am ei [x 4 ] hen-dad-cu a’i hen traddodi gyda didwylledd a diffuantrwydd. Yn frodor o Dal-y-bont roedd yn arbenigwr fam-gu. John a Mary Evans, Penllyn, yn byw Cydymdeimlwn yn ddwys â’i weddw, Mrs ar hadau a chlywyd ef yn ddiweddar efo ar y bryniau yn agos at Gwaith Fron-goch. Margaret Jones, a chyda Dilwyn ac Arwyn a’u Dai Tomos ar Radio Cymru yn sôn am Cafwyd 16 o blant a symudwyd i Letysynod teuluoedd. ddyddiau cynnar y Fridfa yng Ngogerddan yn1809. Trist oedd gweld llun cyflwr y ffer- – lle bu yn gweithio am flynyddoedd - bu mdy, yn adfeillion erbyn hyn. Pen blwydd arbennig yn gynghorydd am gyfnod ar Gyngor Plwyf Yna daethpwyd o dan ddylanwad Dafydd Dymuniadau gorau i Hywel Jones, Awel Deg Llangorwen. Cydymdeimlwn â’i weddw Morgan (y diwygiwr) ]’o Felin Bont-goch, a ddathlodd ben blwydd arbennig ychydig fi- Paula a’i blant Ollie, (sydd yn ddarlledwr ar Pont ar Fynach. Roedd yn ffermwr, Saer coed, soedd yn ôl. Treuliodd beth amser yn yr ysbyty Radio Wales), Chris a Charlotte.

7 Y Tincer | Medi 2019 | 421

tywydd o’n plaid. Hoffwn ddiolch yn fawr iawn i bawb gyfrannodd Twrnament Pêl-Droed at lwyddiant y twrnament, yn gefnogwyr a chwaraewyr. Ry’n Bow Street 2019 ni’n amcangyfrif fod dros 1700 ar y cae ddydd Sadwrn. Dwi Unwaith yn rhagor eleni, bu’r hefyd am ddiolch i’n noddwyr, twrnament ieuenctid dan ofal Brian Jones a Bwydydd Castell Clwb Pêl-droed Bow Street yn Howell am eu cefnogaeth.” llwyddiant ysgubol. Daeth tyrfa Ategwyd geiriau Wyn gan Amlyn fawr ynghyd am ddau ddiwrnod Ifans, y trefnydd: “Mae’n bleser ganol Gorffennaf, gyda nifer fawr gweld y mwynhad ar wyneb yn chwarae mewn gwahanol y chwaraewyr a’r cefnogwyr. gemau. Daeth timau o bob cwr Mae cynnal y digwyddiad yn o Gymru, gan gynnwys Pwllheli, dasg enfawr o ran y gwaith Caerdydd a Chaernarfon. Cafwyd trefnu, ac aeth y cyfan yn cystadlaethau i’r merched ar y hwylus iawn. Mae’r cyfleoedd dydd Sul. y mae’r twrnament yn eu rhoi “Roedd yn benwythnos i’r ieuenctid yn amhrisiadwy – O dan 11 Yn ail: Penrhyn-coch arbennig,” meddai Wyn Lewis, diolch i bawb fu’n helpu mewn cadeirydd y clwb, “ac roedd y unrhyw ffordd.”

O dan 16 Bow Street O dan 12 Enillwyr : Llanilar

O dan 14 Enillwyr: Padarn United O dan 8 Enillwyr: Bro Hedd Wyn

Merched o dan 12 Enillwyr Penrhyn-coch O dan 10 Enillwyr: Bow Street

8 Y Tincer | Medi 2019 | 421

Canlyniadau DOLAU

O dan 6 Cydymdeimlad Enillwyr: Penrhyn-coch Cydymdeimlwn â Heledd Ann Clarke, gynt Yn ail: Llambed o Minafon, sydd wedi colli ei gŵr, Brian, yn ddiweddar. O dan 8 Enillwyr: Bro Hedd Wyn; Yn ail: Llambed

O dan 10 Treialon Enillwyr: Bow Street; Yn ail: Aberriw

O dan 11 Cayo Carruthers Cŵn Defaid Enillwyr: Llanfair-ym-Muallt Yn ail: Penrhyn-coch Trefeurig

O dan 12 Cynhaliwyd y treialon ar Orffennaf Enillwyr : Llanilar 27 ar Fanc-y-darren, Y beirniad oedd Yn ail: Canton Rangers (Caerdydd) Ieuan Jones, Penbwlch, Llanfarian. Dyma’r canlyniadau: O dan 14 Dull Cenedlaethol Agored Enillwyr: Padarn United 1. J. Evans - Scott Yn ail: Penrhyn-coch 2. Teifion Morgan - Tess 3. I. Evans - Bob O dan 16 4. J. Evans - Rick Enillwyr: Bow Street 5. E. Lloyd - Sal Yn ail: Rhaeadr 6. Llion Harris - Jock Keisha Swai Merched o dan 12 Dull Cenedlaethol Nofis Enillwyr : Penrhyn-coch 1. Llion Harris - Jock Yn ail: Porthmadog 2. Logan Williams - Bet Chwaraewr y Dydd – merched: Keisha 3. H. Lloyd - Fly Swai (Porthmadog)

Dull De Cymru Gwobr Goffa Mark Horwood (tlws am 1. Teifion Morgan - Tess chwaraewr gorau’r dydd): 2. D. I. Morgan - Scott Sadwrn: Steffan Gillies (Penrhyn-coch) 3. E. L. Morgan - Nel Sul: Mari Hefin (Bow Street) 4. J. Evans - Rick 5. E. L. Morgan - Spot Chwaraewr gorau’r dydd – enillydd cyffredinol: Sadwrn: Robin Williams (Bro Hedd Wyn) Maddy Lewis, Fferm Cwmerfyn Sul: Cayo Carruthers (Llanilar) Robin Williams

• ynC RÊDbont A- rhwng GWEITHRED yr eglwys 4-25a’r Ionawr gymdeithas (oriau agor: Mercher i yn Sadwrn:fan cyfarfod 10-12 - & i greu,2-4) i Arddangosfaberfformio, am i wrando,wrthwynebwyr cydwybodol,i ddysgu, recriwtio, i rannu heddwch a dal • eichyn lletir ynagored y Rhyfel - i Bydbobl Cyntaf. o

bob DONALDoed a chefndir BRICIT a chred; cartrefA STRYD i’r gymuned Y DOMEN 7.30, 11 a 12 Ionawr Cwmnimorlan.cymru Morlan yn cyflwyno anterliwt 01970gyfoes o wa ith617996 saith o feirdd. [email protected]: £4 (ar gael o Morlan)

Morlan, Morfa Mawr, Aberystwyth morlan.cymru 01970SY23-617996; 2HH [email protected]

9 Y Tincer | Medi 2019 | 421

Hyfforddwr Cymunedol Canolbarth Cymru PENRHYN-COCH Cymdeithas Pêl-droed Cymru

Suliau Horeb Pen blwydd arbennig Medi Dymuniadau gorau i Megan Davies, 22 10.30 Clwb Sul ar y cyd yn Eglwys St Ioan Pantdrain ddathlodd ben blwydd arbennig yn 22 10.30 Beti Griffiths 3.30 Horeb yn cynnal ystod yr haf. gwasanaeth yn Nhregerddan 29 10.00 Y Parchg Peter Thomas ym Methel, Eisteddfod Penrhyn-coch 2020 Aberystwyth Cyhoeddwyd y bydd Eisteddfod 2020 ar 24 a 25 Ebrill 2020. Hydref 6 2.30 Y Parchg Peter Thomas Oedfa gymun Rhedwyr o fri 13 10.30 Y Parchg Peter Thomas Oedfa Llongyfarchiadau i Jane Thorogood enillodd deuluol fedal efydd dydd Sadwrn Awst 10fed yn y 20 10.00 a 6.00 Cyfarfodydd pregethu Rob grŵp oedran 50-54 yn y gystadleuaeth clwydi Nichols 300 metr ym Mhencampwriaethau Trac a 20 10.30 Clwb Sul Maes Prydeinig ym Mirmingham. Hefyd i 27 10.30 Clwb Sul ar y cyd yn Horeb Ollie Thorogood enillodd ras 10k y Borth ar 27 2.30 Y Parchg Peter Thomas – ym Methel, Graddio Awst 4ydd. Aberystwyth Llongyfarchiadau i Anwen Morris, Preseli, am dderbyn gradd BSc mewn Genedigaeth Seicoleg o Brifysgol Hope, Lerpwl. Pob Llongyfarchiadau i Ruth a Gareth Morgan, Cinio Cymunedol Penrhyn-coch hwyl iddi wrth gychwyn cwrs Meistr Ger-y-llan, ar enedigaeth mab – Macs Bydd y Clwb yn cyfarfod yn Neuadd yr Eglwys mewn Seicoleg Fforensig ym Mhrifysgol Benjamin Morgan – ar 12 Awst; ŵyr i Janice dyddiau Mercher 25 Medi, 9 a 23 Hydref. Nottingham Trent. a Kevin Evans, Maesyfelin a gor-ŵyr i Egryn Cysylltwch â Job McGauley 820 963 am fwy o Evans, Glan Ceulan. fanylion neu i fwcio eich cinio. Llwyddiant Cydymdeimlad Caernarfon yr wythnos cynt. Cydymdeimlwn Llongyfarchiadau ar eu canlyniadau lefel A Cydymdeimlwn â Gweneira Marshall, hefyd â theulu Anna – ei gŵr Huw a’r plant i Siôn Wyn, Dôl Helyg, - pob hwyl iddo ar ei Brogerddan, a’r teulu ar farwolaeth ei chwaer – Lowri a Llew.. gwrs perfformio ym Mhrifysgol y Drindod Tegwen Jones (gynt o Dal-y-bont) yn Hafan y Dewi Sant, campws Caerdydd ac i Sioned Waun, Waunfawr ar 16 Mehefin. Cynhaliwyd yr Ymddeoliad hapus Exley, Ger-y-llan; dymuniadau gorau yn ei angladd dydd Llun 24 Mehefin ac ar farwoaleth Ymddeoliad hapus i Bethan Davies - ar ôl swydd ym Meddygfa Padarn. Hefyd i Elisa ei gŵr Brian Marshall ar Fedi 5ed. Mae ein 36 blynedd o wasanaeth – gan gynnwys Martin yn ei harholiadau TGAU. cydydmeimlad hefyd gydag Yvonne ar golli ei 19 yn Ysgol Comins-coch ymddeolodd fel thad..Cynhaliwyd gwasanaeth cyhoeddus yn pennaeth Comins ganol Gorffennaf. Genedigaeth Eglwys St ioan dydd Sadwrn 14 Medi. Llongyfarchiadau i Rachel a Matthew Graddio Thomas, Glanceulan, ar enedigaeth mab â Non Evans a’r teulu, ‘Refail Fach, ar Llongyfarchiadau i Wil Galbraith ar raddio yn -Gruffydd - ar 14 Mehefin; brawd bach i Eve. farwolaeth ei brawd – Paul - ganol fis B Sc mewn daeareg ym Mhrifysgol Caerlŷr Gorffennaf. (Leicester) fis Gorffennaf. Dymuniadau gorau Croeso ar y cwrs yn Portsmouth. Croeso nôl i Benrhyn-coch i Sara James, â Connie Evans, Neil a’r teulu Maes Seilo Caio ac Ywain. Dymuniadau gorau i Sara ar ar farwolaeth Tina Slack yn sydyn ar 18 Ennill gwobr ei swydd yn Ysgol Penweddig ac i Caio fel Gorffennaf. Cynhaliwyd yr angladd yn Eglwys Llongyfarchiadau i Melissa Holmes am ennill disgybl yn Ysgol Penrhyn-coch. Mae Ywain Llanbadarn ar Orffennaf 25 ag Alun Hughes, Ger-y-llan, (gynt o Isfryn, Cwmerfin) ar farwolaeth ei wraig Linda ar 6 Awst. Cynhaliwyd gwasanaeth cyhoeddus yn Amlosgfa Aberystwyth ar 19 Awst.. ac â Ceinwen ac Aeron – Hafan gynt – a’r teulu ar farwolaeth Eirlys Evans, Comins- coch, gweddw Llew Evans.

Mae ein cydymdeimladau dwysaf hefyd efo Paul a PatMorgan, Cwrt, ar farwolaeth eu merch Anna Evans, Aberystwyth - aelod o staff y Comisiwn Brenhinol, fu farw ar 28 Awst mewn ysbyty yn Stoke on Trent yn dilyn Dau o Benrhyn-coch fu’n perfformio yn Oliver dros yr haf. digwyddiad ar safle gwersylla ym Methel, ger Siôn James (chwith) ac Iwan Finnigan

10 Y Tincer | Medi 2019 | 421

yn y Cylch Meithrin ac yn ysu cael dechrau yn yr ysgol yn Ionawr!

Eglwys Sant Ioan Penrhyn-coch ‘Rydym yn falch i gyhoeddi ein seithfed Gwŷl Coeden Nadolig yn Eglwys Sant Ioan Penrhyn-coch a hoffwn estyn wahoddiad i chi ymuno yn y fenter gymunedol. Mae’r thema eleni yn agored ar gyfer eich dehongliad eich hun, mi fydd yr ŵyl yn cychwyn ar ddydd Sadwrn 14eg o Ragfyr - Sadwrn 4ydd Ionawr.

Cyfrol arall Cyhoeddwyd cyfrol arall gan yr awdur Niall Griffiths – ymddangosodd Broken ghost (Cape) yn ystod mis Awst. £16.99 neu kindle £9.99

Lle poethaf erioed yng Nghymru! Dydd Sadwrn 24 Awst torrodd Swyddfa Dywydd Gogerddan y record am yr ŵyl banc Llongyfarchiadau Eglwys Sant Ioan, Penrhyn-coch Awst boethaf erioed yng Nghymru. Yn ôl y Llongyfarchiadau mawr i Alice Gwynne- Ar ddiwrnod Sant Bartholomeus, trist oedd Swyddfa Dywydd cododd y tymheredd i 27.4 Jones a Jack Rendell, Rhos yr Hafod, Cae derbyn y newyddion am farwolaeth y gradd selsiws. Cyn hynny 27.3 oedd y record Mawr, ar eu priodas ar 28 Mehefin ym Parchedig Meurig Hywel John, Llan-y-bri. flaenorol ym mhentref Felindre ger Trefyclo, Maesmawr, Caersŵs. Treuliwyd y mis Hunodd yn dawel dydd Sadwrn 10fed Awst, Powys yn 2013. mêl ger Llyn Bled yn Slofenia. Er nad 2019, yn 73 mlwydd oed, yng Nghartref oes gwirionedd yn y si bod rhieni Alice, Maes Llewelyn, Castellnewydd Emlyn. Mab PATRASA Ceris a Jamie, am newid y cloeon yn annwyl y diweddar John a Letty, gynt o Diolch i bawb sydd wedi cyfrannu at Rhos yr Hafod (!), mae Alice a Jack nawr Lanelli. ddigwyddiadau codi arian PATRASA; dyma yn chwilio am dy i’w hunain yn lleol i Bu Meurig John yn gwasanaethu ym grynhoi yr hyn rydym ni wedi’i godi yn ystod ymgartrefu ynddo, gan fod y ddau yn Mhenrhyn-coch ag Elerch o’r 28ain Mehefin y 12 mis diwethaf: Gŵyl gwrw £ 482.68; gweithio fel gweinyddwyr ym Mhrifysgol 1974 hyd 23ain Ebrill 1979 cyn iddo adael i Marchnad Nadolig (stondin raffl) £ 62.02; Aberystwyth. wasanaethu yn Llanfihangel Aberbythych â Noson Caws a Gwin £ 112.50; Marchnad Sul y Golden Grove ger Llanelli. Bu hefyd yn ficer Mamau £ 560.97; Parti yn y Parc £ 1605.60. Llanfihangel Genau’r-glyn a Llangorwen, 1989-1995. Diolch i bawb sy’n mynychu ein codi arian wych arall - Noson Cwrw a Gin, Gwelir yma lun ohono wrth ddrws eglwys digwyddiadau codi arian, yn prynu tocynnau gyda Backtrax yn perfformio! Welwn ni chi Sant Ioan wedi iddo gynnal bedydd ar raffl, neu’n cyfrannu eu hamser a’u hegni yno! ddydd Sant Bartholomeus ym 1975. i wneud i’r digwyddiadau hyn ddigwydd. Bu gwasanaeth cyhoeddus yn Eglwys y Diolch yn fawr hefyd i bawb yn y garej am Eglwys St Ioan Drindod Sanctaidd, Castellnewydd Emlyn, fod mor barod i helpu gyda’r diodydd ar Cyhoeddodd pwyllgor codi arian Eglwys St dydd Gwener, 30 Awst, 2019 am 11.00 o’r gyfer ein digwyddiadau. Mae gennym ffordd Ioan eu seithfed Gwŷl Coeden Nadolig yn gloch. Claddwyd ym mynwent Llanelli a’r bell i fynd eto i gyrraedd ein targed ar gyfer Eglwys Sant Ioan Penrhyn-coch. Mae’r thema Cylch am 2.00 o’r gloch. ein hoffer newydd, ond, gyda’ch help chi, fe eleni yn agored ar gyfer eich dehongliad eich gyrhaeddwn ni yno! Cadwch eich dyddiadur hun, mi fydd yr wŷl yn cychwyn ar ddydd Jin, Llanrwst a Thregaron glir ar y 23ain o Dachwedd ar gyfer noson Sadwrn 14eg o Ragfyr - Sadwrn 4ydd Ionawr. Braf iawn oedd gweld nifer fawr ohonach chi ar faes y Brifwyl yn Llanrwst fis diwethaf. Gobeithio eich bod wedi mwynhau eich hun, a llongyfarchiadau i bawb a fu’n cystadlu! Roedd gan Eisteddfod Genedlaethol Ceredigion 2020 stondin ar y maes, ac fe fu llawer yn galw heibio i gael mwy o wybodaeth ac i brynu nwyddau - gan gynnwys ein jin ni, Trafferth Mewn Tafarn. Bu’r jin hefyd ar werth ar stondin Siop y Pethe, ac mae’n braf gallu adrodd bod nifer wedi dod i chwilio amdano’n unswydd ar ôl gweld ein presenoldeb ar wefannau cymdeithasol. Ar ôl y llwyddiant o werthu’r 400 potel cyntaf, a gyda’r galw am y jin yn parhau, Enillydd Cystadleuaeth Sioe Penrhyn-coch - Llongyfarchiadau i Anthony Moyes, Cae fe benderfynon ni fel pwyllgor fwrw ati i Mawr enillydd y gystadleuaeth ffotograff y Tincer yn Sioe Penrhyn-coch eleni Golygfa i’r ail-fuddsoddi’r elw mewn ail batch. Doedd de orllewin o Benrhiw 11 Rhagfyr 2017

11 Y Tincer | Medi 2019 | 421

dim llawer o ddewis, mewn gwirionedd, Marwolaeth Mae y tîm Menywod wedi symud i chwarae am nad oedd ganddon ni’r un botel ar ôl i Ar Orffennaf 1af claddwyd Gaetano (“John”) gyda Tîm Datblygu Aberystwyth fynd i’r Eisteddfod! Felly mae stoc newydd Barba yn Eglwys St Ioan, Penrhyn-coch. sbon wedi cyrraedd, ac mae’n rhaid diolch Yn frodor o Sicily bn’n byw ym Mhenrhyn- Priodas yn fawr iawn i Aled Rees a Siop y Pethe yn coch yn ystod ei flynyddoedd olaf gyda Llongyfarchiadau i Llŷr James, Pen- Aberystwyth am ein cynorthwyo gyda thalu Mary, ei ofalwraig a phartner. Roedd yn 88 banc, a Lowri Hâf Morgan ar eu priodas am yr ail ddistylliad, ac mae eu cyfraniad a’u oed. Cydymdeimlwn a’r cysylltiadau. yn Eglwys St Pedr, Elerch, ar Fedi 7fed. cymorth busnes wedi bod o help mawr. Dymuniadau gorau iddynt yn eu cartref yn Felly, ar ôl gwerthu’r cyfan oll mae ein Diolch Llannerchclwydau, Bont-goch. potential elw dros £12,000 i gyd. Fe fydd Diolch am yr haf a fu’n hyfryd hyn, ynghyd a’r hyn sydd eisioes wedi cael A chael gweld pethau yn tyfu’n eu pryd. ei gasglu mewn rhoddion a thrwy werthiant Wedi cael hwyl a sbri wrth fwynhau raffl, yn golygu y byddwn ni wedi mwy Gyda y teulu a llawer o ffrindiau. Arddangosfa na dyblu ein nod o £7,000. Rhaid diolch i Diolch am gael iechyd a nerth i droedio, ‘BYD BYCHAN’ bawb sydd wedi cyfrannu hyd yn hyn, a Oes! Mae gennym lawer i ddiolch amdano. DR CLIVE WILLIAMS chofiwch nawr bod y Nadolig yn nesau bod Er hyn i gyda mae rhaid i ni gofio A gwaith medal gelf Seren Jenkins potel o jin Trafferth Mewn Tafarn yn anrheg Am y rhai fu mewn tristwch unwaith eto. gan gynnwys delfrydol! Mynnwch eich potel o Garej Tŷ Llawer ohonynt fu yn gyfeillion i ni TE PRYNHAWN Mawr, neu drwy gysylltu gydag aelodau o’r Ond bellach yn hapus yng nghesail yr Iesu. Yn Neuadd Eglwys Penrhyn-coch pwyllgor. Braf yw cael adrodd hefyd bod y Mairwen, 2019 Sadwrn 28ain Medi 2019 botel nawr ar werth hefyd yn Siop y Pethau, 2.30- 4.00yp Aberystwyth, Crwst yn Aberteifi, Canolfan Pêl-droed Penrhyn-coch Rhiannon yn Nhregaron ac yn Siop Tîm 1af Cynfelyn yn Nghaffi Cletwr yn Nhre’r-ddôl. Cwpan Cynghrair Cymru - 03/08 - Gyda’n golygon nawr yn troi at ymweliad Rhydaman 2 Penrhyn-coch 1 yr Eisteddfod Genedlaethol â Thregaron Cynghrair 17/08 - Llanrhaeadr 1 Penrhyn- ymhen 11 mis, fe fyddai’n braf gallu cyfarfod coch 2 cyn diwedd y mis i roi cynlluniau yn eu lle Cynghrair 24/08 – Penrhyn-coch 1 ar gyfer ymgyrch i hyrwyddo’r Brifwyl yn Rhuthun 2 Amrywiaeth eang o lyfrau, cardiau, ein hardal ni. Rydyn ni wedi trefnu cyfarfod Cynghrair 28/08 – Llanfair 0 Penrhyn-coch cerddoriaeth ac anrhegion Cymraeg. yn Neuadd yr Eglwys, 1af Hydref am 8yh. 1 CROESAWIR ARCHEBION GAN Gobeithio eich gweld chi yna. Cynghrair 07/09 – Penrhyn-coch 1 Cegidfa UNIGOLION AC YSGOLION Sara Gibson, Cadeirydd Pwyllgor Apêl (Guilsfield) 3 Trefeurig, Eisteddfod Genedlaethol Cynghrair 10/09 – Penrhyn-coch 1 13 Stryd y Bont, Aberystwyth Ceredigion 2020 Corwen 0 01970 626 200

Colofn Elin Jones CINIO DYDD SUL PRYDAU BAR PARTÏON Hoffwn longyfarch pawb yng Ngheredigion sydd eu heffeithio gan Parkinson’s, a’u teuluoedd. BWYDLEN BWYTY wedi bod yn gweithio’n galed iawn i sicrhau ein bod Ac wrth gwrs mae Brexit mor gymhleth ag erioed. ADLONIANT wedi mwynhau rhaglen wych o sioeau amaethyddol I fi, osgoi Brexit heb gytundeb yw’r flaenoriaeth a digwyddiadau dros yr haf. Mae hefyd wedi bod yn fwyaf. Dyna pam siaradais yn y brotest ar brom gyfnod yr eisteddfodau. Llongyfarchiadau mawr i Aberystwyth ble daeth tua 2,500 o bobl i ddangos

AR AGOR O 5:30 P.M. bob un o’r cystadleuwyr a’r enillwyr yn y ddau faes. eu gwrthwynebiad at benderfyniad Prif Weinidog y NOSWEITHIAU IAU A GWENER Braf oedd gweld Rhiannon Ifans o Benrhyn-coch yn DU, Boris Johnson, i gau lawr trafodaethau yn San AM BRYDIAU TEULUOL ennill Medal Ryddiaith yr Eisteddfod Genedlaethol Steffan. Tra bod Senedd San Steffan yn cael ei chau, yng Nghonwy – dwi wedi cael blas arbennig o benderfynais fel y Llywydd i ail-ymgynnull Senedd ddarllen ei nofel Ingrid. Cymru yn gynnar, fel bod cyfle i Gymru drafod yr Mae wedi bod yn braf cael mynychu nifer helaeth effaith byddai Brexit heb gytundeb yn ei gael arnon o ddigwyddiadau drwy’r sir yn y misoedd diwethaf, ni. Gaddwyd yn 2016 y bydd ‘pwerau yn dychwelyd a da yw gweld y busnesau twristaidd sydd mor i’n senedd-dai’, ac mai taro’r fargen hon fydd y bwysig i ni yn ffynnu. cytundeb hawsaf erioed. Pleidleisiodd neb, bryd Yn ddiweddar dwi wedi bod yn gweithio hynny, am y llanast sydd ohoni heddiw. Mi fyddaf gyda Chymdeithasau Parkinsons, i hyrwyddo yn parhau i weithio am ddatrysiad fydd yn diogelu eu gwasanaethau yn Ysbyty Bron-glais yn dilyn economi a thrigolion Ceredigion. ymddeoliad y nyrs arbenigol. Hyd yn hyn mae Bron- Mae’r cynlluniau cyffrous i agor gorsaf drên Bow glais wedi methu ac ail-lenwi’r swydd, sydd wedi St yn mynd rhagddynt. Mae ychydig newidiadau gadael bwlch yn y ddarpariaeth. Mae’n rhaid datrys ar y fynedfa wedi eu gorfodi oherwydd perygl y sefyllfa hon ar frys a gosod cynllun hir-dymor er llifogydd. Y disgwyl yw y bydd yr orsaf yn agor yn mwyn sicrhau darpariaeth arbenigol i bobl sy’n cael 2021.

12 Y Tincer | Medi 2019 | 421

GOGINAN

Priodas Printers, Aberystwyth. Dathlwyd Dyma Richard, mab Peter ac y mis mêl yn Jamaica. Eileen Jones, Melody, Goginan briododd Carys Mair Davies, Cydymdeimlo merch Martin a Delyth Davies, Cydymdeimlwn yn ddwys gyda Llanbadarn ar Fehefin 8fed yng Cathryn Morgan, Brynawel a’r Nghastell Hensol, Caerdydd. teulu, ar farwolaeth trychinebus Mae’r ddau wedi ymgartrefu ei chwaer Anna Evans, yng Nghaerdydd lle mae Carys Aberystwyth ar ôl digwyddiad yn gyfreithwraig a Richard yn pan yn gwersylla ym Methel, Rheolwr Gwerthiant i Cambrian Caernarfon. Trydan DOL-Y-BONT WILL DAVEY Gwella Fferm Henllys, gan i Rhian golli Da yw gweld Phill Turner ei thad, Billy Williams, Tŷ Du, Gosodiad Trydanol Ardystiedig Wright, Bryndderwen, o ddiwedd Gorffennaf. Sain, Gweledol & Data gwmpas eto ar ôl bod yn Ysbyty Bron-glais ddechrau Gorffennaf Priodas Arian CCTV yn cael clun newydd. Estynnwn ein llongyfarchiadau Arolygu & Phrofi

i Rhian a Gerald Watkin, APPROVED NYTHFA, PANTYCRUG, ABERYSTWYTH SY23 4EF CONTRACTOR Cydymdeimlad Henllys ar achlysur dathlu eu 07581 173 684 / 01970 880593 [email protected] @trydanwilldavey Cydymdeimlwn yn fawr â priodas arian yn ystod mis Rhian, Gerald a Carys Watkin, Awst.

A6.indd 2 17/09/2018 20:36

Cigydd a delicatessen o safon arbennig

13 Y Tincer | Medi 2019 | 421

ABER-FFRWD A CHWMRHEIDOL

yn y fynwent. Bydd yna fwyd ar gael i unrhyw wirfoddolwr! Bydd y manylion yn cael eu rhoi ar wefan y Capel www.capelbethel.org neu drwy gysylltu gyda Alice neu Louise ar 01970 880710.

ANTURON MWYN GORLLEWIN CYMRU Teithiau tywys newydd i hen weithfeydd mwyn canolbarth Cymru Mae hen weithfeydd mwyn ardal Aberystwyth wedi cael eu gweithio am gopr, plwm a sinc ers yr Oes Efydd, gan eu gwneud ymhlith y safleoedd diwydiannol cynharaf ym Mhrydain. Am y tro cyntaf yn eu hanes, mae rhai o’r gweithfeydd yn Taith gerdded Apêl Melindwr Gwella cael eu dangos i’r cyhoedd trwy deithiau Cynhaliwyd daith gerdded ardderchog ar Braf yw gweld John Lewis Dolgamlyn wedi tywys arbenigol dan arweiniad Ioan Lord. y 15ed o Fehefin o gwmpas Cwm Rheidol gwella mor dda ar ol ei lawdriniaeth yn Bydd y teithiau hyn yn mynd ag ymwelwyr er mwyn codi arian tuag at Eisteddfod Ysbyty Treforus. Daeth yr alwad I fynd i’r i ardaloedd sydd heb eu cyffwrdd ers i’r Ceredigion 2020. Daeth grwp sylweddol o ysbyty yn sydyn iawn ond mi fu y cyfan mwynwyr olaf adael dros ganrif yn ôl. gerddwyr ynghŷd dan arweiniad y dyn ifanc yn llwyddiant mawr. Dymuniadau gorau a Sefydlwyd Anturon Mwyn Gorllewin lleol, Ioan Lord. Diddanwyd y cerddwyr gan daliwch ati I wella. Cymru/Mid Wales Mine Adventures yn wybodaeth eang Ioan o hanes diwydiannol 2019 i wneud hanes ac olion pwysig y cwm. Buodd y tywydd yn garedig ac fe Addysgol treftadaeth fwyngloddio yr ardal yn hygyrch godwyd swm sylweddol o dros £600 punt Mae y plant yn ein cymuned yn tyfu i fyny, i’r cyhoedd. Mae’n cynnig ystod o deithiau tuag at yr achos. Diolch i bawb am eu gwaith Dymuniadau gorau i Seren Skipp a Gwenan lle gall pobl weld ac archwilio’r safleoedd caled wrth baratoi am y daith, i Ioan am Hoskins yn Ysgol Penweddig . Mae Ifan ar yr wyneb ac o dan ddaear, yn ogystal â arwain, i Michael Morgan am gynnig ei Ellis, Dolhaidd, a’i gyfnither Erin Ellis-Barr gweld a dysgu am dirwedd, pobl ac amodau sgiliau cymorth cyntaf, i gwmni Tŷ Nant am newydd ddechrau yn Ysgol Pen-llwyn ac gwaith y mwynwyr gynhanesyddol hyd at noddi’r poteli dŵr ac i Statkraft am ddarparu erbyn hyn mae eu brodyr Twm a Carn yn bobl dechrau’r ugeinfed ganrif. Mae rhai o’r lluniaeth hyfryd. mynychu y Cylch Meithrin.Anodd credu fel lleoliadau ymhlith y safleoedd diwydiannol mae yr amser yn hedfan. pwysicaf a hynaf yng Nghymru. Nod Graddio Anturon Mwyn Gorllewin Cymru yw Llongyfarchiadau i Ioan Lord ar raddio ym Capel Bethel, Cwmrheidol ennyn diddordeb cynulleidfaoedd lleol Mhrifysgol Bangor BA mewn Hanes Cymru Daeth Capel Bethel i berchnogaeth Louise a chenedlaethol wrth hyrwyddo hen gydag Archaeoleg, Anrhydedd Dosbarth Short a Alice Forward ym mis Ionawr 2018, ddiwydiant mwyngloddio canolbarth Cyntaf. Cafodd hefyd wobr am y traethawd ac mi agorwyd y drws am y tro cyntaf ers Cymru, sydd wedi’i esgeuluso rywfaint ers hir hanes gorau. Dymuniadau gorau iddo ar ei nifer o flynyddoedd. Cafodd y tir ei brynu blynyddoedd lawer. gwrs doethuriaeth yng Nghaerdydd a gyda’i ar gyfer y Capel a’r fynwent oddi wrth teulu Mae nifer fawr o hen weithfeydd mwyn fusnes newydd – gweler isod. Stevens, Troedrhiwsebon, yn y flwyddyn canolbarth Cymru wedi cael eu tirlunio 1870. Capel Annibynwyr oedd yr adeilad yn wreiddiol. Dechreuwyd ar y gwaith o adnewyddu y Capel yn ystod haf 2018 a chynhaliwyd parti bach ar gyfer ffrindiau a thrigolion yr ardal ar nos Galan. Defnyddir yr adeilad ar gyfer gwaith celf ond y gobaith yw y bydd y gymuned leol hefyd yn ei ddefnyddio ar gyfer prosiectau eu hunain. Cynhaliwyd arddangosfa “Reconstructing Duccio” ym mis Ebrill a dangoswyd y ffilm”in our hands”gan y Landowners Alliance fel rhan o waith Amgueddfa Ceredigion ar tirlunoedd. Cynhaliodd Patrick Lawlor Penffrwd ddiwrnod Mindfulness llwyddiannus iawn ym mis Mehefin gyda yoga, tai chi a gweithdai ar fyfyrdod a maeth ac mae yn gobeithio gwneud hyn eto yn y dyfodol. Ym mis Chwefror 2020 y gobaith yw cynnal penwythnos o adfer cloddiau a thorri coed

14 Y Tincer | Medi 2019 | 421

MADOG, DEWI, CEFN-LLWYD a’u difetha, ac mae hyn yn parhau; Suliau Madog 2.00 safleoedd sydd ag arwyddocâd enfawr Medi yn nhreftadaeth Cymru, ac a luniodd a 22 Bugail thrawsnewidodd orllewin canolbarth 29 Bugail yr wlad yn ystod y bedwaredd ganrif ar Hydref bymtheg. Ychydig iawn o’r safleoedd 6 hyn sy’n cael eu gwarchod; mae rhai o 13 safleoedd diwydiannol cynharaf Ewrop 20 Bugail yng nghanolbarth Cymru bellach yn 27 cael eu defnyddio fel tomenni sbwriel; safleoedd a gyfrannodd at ffurfio un o’r Canlyniadau Is-etholiad Llanbadarn Fawr - diwydiannau mwyaf a phwysicaf a gafodd Ward Sulien canolbarth Cymru erioed. Llongyfarchiadau I Matthew Woolfall Jones, Sefydlwyd Anturon Mwyn Gorllewin Lodj Gelli Angharad, ar ennill y mwyafrif o’r Cymru i hyrwyddo diddordeb yn pleidleisiau yn is-etholiad Llanbadarn Sulien nhreftadaeth fwyngloddio’r ardal trwy a gynhaliwyd ar ddydd Iau, 18 Gorffennaf deithiau tywys drwy’r tirwedd ddramatig 2019. Mathew, o Blaid Cymru, sydd bellach Bedydd ac i mewn i’r gweithfeydd tanddaearol eu yn cynrychioli’r ward fel Cynghorydd y sir Ar Sul, 11 o Awst yng Nghapel Madog, hunain. ar gyfer Cyngor Sir Ceredigion. Daeth y bedyddiwyd Blodwen, merch Angharad a “Rwyf bob amser wedi synnu at gyn swydd yn wag yn dilyn marwolaeth drasig y Rhidian, Cwm Main gan y gweinidog, Y lleied o sylw a roddir i ddiwydiant mwyn diweddar Paul James ym mis Ebrill 2019. Parchg Ddr Watcyn James. Pob dymuniad da canolbarth Cymru. Dechreuwyd o leiaf Y canlyniad oedd: i’r teulu. 10 o’r gweithfeydd hyn yn yr Oes Efydd Mathew Woolfall Jones (Plaid Cymru) 186 Gynnar dros 4,000 o flynyddoedd yn Michael Chappell (Democratiaid Rhyddfrydol ôl, ac mae diffyg gwerthfawrogiad Cymru) 93 a chynrychiolaeth y diwydiant yn Richard William Henry Layton (Llafur Cynru) anghredadwy. Mae’r ystod o deithiau ar 15 yr wyneb a thanddaearol wedi’u hanelu at unrhywun sydd â diddordeb mewn hanes, Llongyfarchiadau chwilotwyr tanddaearol neu unrhywun i Tristan Davies, Llwyngwyddil, Cefn-llwyd sy’n chwilio am rywbeth gwahanol ac ar ei lwyddiant yn adran y defaid Beltex yn y anturus i wneud yn yr ardal. Bwriad y Sioe Frenhinol. teithiau yw i hyrwyddo’r rhan annatod hon o hanes a diwylliant Cymru, yn ogystal â Croeso darparu profiad cofiadwy i ymwelwyr a i Daniel a Georgia i Cwm Mudol, Capel Dewi. thwristiaid i’r ardal.” Dymunwn pob hapusrwydd yn eich cartref Bydd y teithiau tywys ar yr wyneb a newydd. thanddaearol yn cyflwyno ymwelwyr i geudyllau a thirwedd ysblennydd un Gwellhad buan o ddiwydiannau anghofiedig Cymru, i Mr Cadfryn Thomas o Lanllwni, sydd yn Sioeau ac yn dathlu bywydau a gwaith y cartrefu gyda’i fab Dilwyn ym Mrynheulog ar Llongyfarchiadau i Lleucu gafodd y wobr cannoedd o deuluoedd a weithiodd yn y ôl treulio cyfnod yn Ysbyty Bron-glais. gyntaf yn nosbarth welshcakes yn y Sioe llefydd yma drwy archwilio labyrinth o Frenhinol a Gruffudd gafodd gyntaf yn “Fy dwneli tanddaearol sy’n cynnwys nifer i Mrs Dorothy Evans, Murmur y Coed, ar ôl hoff bwdin” ac ail yn “Wyneb ar blat” yn yr un o arteffactau ac hen offer sydd heb eu derbyn triniaeth i’w llygad. sioe. cyffwrdd ers caewyd y gwaith. Bydd yr ystod o deithiau yn ennyn diddordeb Dymuniadau gorau cynulleidfaoedd lleol a chenedlaethol i Ifan Morris, Plas y Fronfraith, yn Ysgol Adran Aberystwyth trwy ddarparu profiad cofiadwy o antur Penweddig. CYNGERDD DATHLU’R DEG a darganfyddiad, yn ogystal â hanes a Mae deng mlynedd wedi mynd heibio threftadaeth Cymreig. Chwaraeon ers sefydlu Adran Aberystwyth. I nodi’r Am ragor o wybodaeth ac i archebu’ch Llongyfarchiadau i Martha Rowlands, achlysur, bwriedir cynnal cyngerdd ym taith, e-bostiwch Ioan Lord ar rheilffordd@ Cwm Main, enillodd y Victrix Ludorum ym mis Rhagfyr yn Aberystwyth. Rydym gmail.com, ffoniwch 07415 440172 mlwyddyn 8 ym mabolgampau’r ysgol a yn awyddus i gael cymaint â phosib neu ewch i’r wefan https://www. thorrodd record y 300m sprint i ferched o aelodau cyfredol a chyn-aelodau midwalesminetours.com/?lang=cy i gael blwyddyn 8 ym Mhenweddig. Da iawn Martha! i gymryd rhan yn y cyngerdd. Mae mwy o wybodaeth a rhestr o’r teithiau a’r croeso hefyd i aelodau newydd ymuno. dyddiadau sydd ar gael. Coleg Os oes gennych ddiddordeb ac am Dymuniadau gorau i Aneurin Rowlands, gymryd rhan plis cysylltwch â ni ar Llun o wefan https://www. Cwm Main, ar gychwyn cwrs yng Ngholeg [email protected] midwalesminetours.com/?lang=cy Amaethyddol Llysfasi, Rhuthun.

15 Y Tincer | Medi 2019 | 421 Rees Thomas

Bachan ymarferol yw Rees Thomas, bachan Ymunodd â staff Ysgol Penweddig yn fuan fydd yn gwneud ei waith bob amser heb wedi i’r ysgol gael ei sefydlu a daeth yn rhan unrhyw ffys na ffwdan. Fydd e byth yn tynnu annatod o’r ysgol ac o’r gymuned yn Bow sylw ato fe ei hunan, dim ond bwrw ati i Street. Nid dim ond sicrhau graddau da i’r gyflawni’r gwaith. Unwaith y bydd e wedi disgyblion oedd nod yr athro gwaith coed cael syniad, cofiwch, fydd dim troi arno. ond meithrin sgiliau’r disgyblion i drin a Anamal iawn y bydd e’n dadle yn gryf â thrafod coed, sgiliau a fyddai ganddynt am rhywun, ac os bydd rhywun yn anghytuno byth ymhell wedi iddynt adael yr ysgol. Yr â’i ffordd o wneud rhyw waith arbennig, yn Ystafell Gwaith Coed oedd ei deyrnas, ni hytrach na dadlau ag e, rhyw esgus nad yw fyddai Ystafell yr Athrawon o fawr ddefnydd e wedi ei glywed yn iawn y bydd Thomos a iddo nag unrhyw ystafell arall, hyd yn oed dal ati i ddilyn ei ffordd ei hunan o wneud y wedi iddo gael ei apwyntio’n Ddirprwy jobyn. Boed yn jobyn mawr neu bach, bydd Brifathro. Yr unig bryd y byddai mewn yn rhaid pwyso a mesur pob dim yn ofalus a cysylltiad â’r athrawon eraill oedd y peth chynllunio’r cyfan yn drwyadl cyn dechrau cyntaf bob bore ac amser cinio. Yr oedd cael ar ei broject. Does dim hastu i fod. llond bola o ginio yn bwysig a rhaid oedd Cafodd ei eni ym March Gwyn, Efail- clirio’r bwyd i gyd, achos bod ‘bola yn gefen’ wen cyn i’r teulu symud yn ddiweddarach i ac fel bydde fe’n gweud, ‘Cewn ni lai tro Alltfach yn Login. Yn ôl y sôn, yn Alltfach y nesa os na fytwn ni’r cwbl!’ byddai man cyfarfod y Bedyddwyr cynnar Yna, byddai’n agor yr Ystafell Gwaith Coed yn Sir Benfro. I Ysgol Gynradd Ffynnon Wen lle byddai twr o blant yn ymgasglu i fwrw ati i yr aeth e’n blentyn ac yna i Ysgol Uwchradd Dewisodd y flwyddyn iawn i fod yn gwblhau gwaith oedd ar ei hanner ganddynt, Hendygwyn ar Daf. Mae’r ardal hon yn dal fyfyriwr yng Ngholeg y Drindod, sef y yn fwrdd, bin bara neu gloc, nid fel rhan yn agos iawn at ei galon oherwydd yn ei flwyddyn y derbyniodd y Coleg ferched o waith cwrs ond fel anrheg i fynd gartre. blentyndod roedd yno gymuned glòs iawn ac am y tro cyntaf. Yno, y cwrddodd â Mary Bydde digon o sbort i’w gael yno, er na mae perthyn a bod yn deyrngar i gymuned a blagurodd y berthynas rhyngddynt gan fyddai dim croeso i neb actio’r ffŵl. Byddai’n yn bwysig iawn i Rees Thomas. Yn amal, wrth arwain at briodas. Aeth o’r coleg i ardal rhaid iddyn nhw fwrw ati a gweithio ar eu siarad ag e bydd geirfa Sir Benfro fel ‘rhoces’, Abertyleri yng Ngwent fel athro gwaith prosiect o ddifrif a chofio rhoi yr holl offer yn ‘perci’ a’r ‘feidir’ yn britho ei sgwrs. Yn wir, coed, ardal lle roedd cymdeithas glòs iawn daclus yn ôl lle cawson nhw fe. Cofiwch, nid mae’n dal yn aelod yng nghapel y Bedyddwyr, yn bodoli, a fyddai’n ei atgoffa o’i gynefin bechgyn yn unig fyddai yno, byddai nifer o Login, lle cafodd ei fedyddio. Nid un i a cheir aml i stori ganddo am ei hynt a’i ferched hefyd yn ymroi ati. Nid yw’n syndod anghofio ei wreiddiau mo Rees helynt yno ar ei foto beic. yn y byd felly bod nifer o fechgyn Ysgol Symudodd wedyn i Ysgol Uwchradd Penweddig wedi dewis gyrfa fel seiri coed Llanrhymni yng Nghaerdydd lle bu’n athro a bod eraill yn dal i gofio yr hyn a ddysgon poblogaidd iawn. Yno, rhoddodd ei holl nhw yn yr ysgol wrth wneud gwaith cynnal a ynni ar drefnu a hyfforddi timau traws chadw yn eu cartrefi. gwlad yr ysgol. Enillodd nifer o’i ddisgyblion Mae cyfraniad Rees a Mary yr un mor wobrau cenedlaethol yn y gamp. Ardal digon allweddol yn y pentref, Mary wedi ymwneud difreintiedig oedd Llanrhymni ar y pryd, ond â’r capel a’r neuadd ar hyd y blynyddoedd. câi Rees Thomas barch mawr ganddynt a Dros y blynyddoedd ni fu Rees yn segur. byddai yntau’n ymddiried ynddynt a mynd â Daeth Cymdeithas Edward Llwyd yn bwysig hwy allan i wersylla dros nos mewn pebyll ac iawn i Rees a Mary ac yn deillio o hynny ar deithiau i wahanol goedwigoedd. trefnodd fod trigolion ardal Bow Street yn Byddai Rees bryd hynny yn chwarae cyfarfod y tu allan i’r Neuadd i fynd ar daith rygbi gan chwarae i Glwb Rygbi Caerffili bob prynhawn dydd Mawrth. Llwyddodd a Llandaf. Na, nid fel blaenwr caled y i greu dros hanner cant o gylch deithiau chwaraeai ond yn hytrach yn yr olwyr, fel pwrpasol iddynt ac mae’r criw yn dal i fynd canolwr. Gellir dychmygu fod amal i daclwr o nerth i nerth. wedi dioddef wrth geisio atal y rhedwr Yn ystod gwyliau ysgol byddai’n cydnerth hwn pan oedd yn ei anterth. Pan ymwneud â phrojectau gwaith coed oedd yn dysgu yn Llanrhymni roedd yn yn y gymuned ar hyd y blynyddoedd. byw yn y Bont-faen lle gwnaeth gyfeillion Ewch i weld drws festri capel Bethlehem, oes. Yn wir am flynyddoedd byddai un Llanfihangel Genau’r-glyn a chewch gyfle i teulu yn dod i aros bob blwyddyn yn Ynys weld ei waith ar ei orau. Doed dim rhyfedd Cylch Cinio Aberystwyth roddodd gadair Hir, a byddai’n gwahodd Rees a Mary, wedi bod y Cylch Cinio wedi ei wahodd i greu Prifwyl 1992 Aberystwyth hefyd a Rees iddynt symud i Bow Street, i ymuno â hwy Cadair Eisteddfod Genedlaethol 2020 ac gynigiodd un o’i gyn ddisgyblion i wneud yn y gwesty crand hwnnw, er prin bod y edrychwn ymlaen yn eiddgar at weld ei y Gadair – Robat John Rowlands, Cwm bwydydd bach ffansi a gaent yno yn hollol gampwaith. Rheidol. at ddant Rees! Alun Jones

16 Y Tincer | Medi 2019 | 421

Colofn Enwau Lleoedd Cofiwch gefnogi Mae un o siarteri Abaty Ystrad Marchell, a luniwyd brawf bod coed unwaith yn tyfu ar yr ucheldir moel eich yn 1201, yn disgrifio ffiniau cwmwd Cyfeiliog ym hwn. Mhowys, gan enwi nifer o leoedd yng nghyffiniau Mae’n lled sicr mai hen enw oedd Aber Camdwr busnesau Pumlumon fel hyn: Cyfeiliog am y fan lle llifai afon Llechweddmor i’r lleol ‘inde per Dengum usque ad eius ortum, et inde Rheidol, llecyn sydd bellach dan ddŵr pen uchaf usque ad Kelligogeu, et inde usque ad Reidiaul, et cangen ddwyreiniol cronfa Nant-y-moch. per Reidiaul usque ad Gwrhet Kei, et inde Reidiaul Mae hynny’n gadael un enw, Gwrhyd Cai, na GWASANAETH iterum usque ad Aber Camdwr Keueiliauc, et ab cheir tystiolaeth ohono mewn unrhyw ffynhonnell Aber Camdwr Keueiliauc usque ad eius ortum, et arall, ond y gellir dyfalu, o’i leoliad mewn 1 TEIPIO inde in directum usque ad Blain eynniaun’ ; perthynas â’r enwau eraill, ei fod yng nghyffiniau GWAITH PRYDLON A CHYWIR neu o’i gyfieithu: Hengwmannedd. PRISIAU CYSTADLEUOL yna ar hyd Dengwm i’w tharddiad, ac yna i Cyfuniad yw gwryd, gwrhyd o’r elfennau gŵr a PROSESYDD GEIRIAU Gelligogau, ac yna i’r Rheidol, ac ar hyd Rheidol hyd. Mae’n dynodi’r mesur o flaen bysedd un llaw PRINTYDD LLIW i Gwrhyd Cai, ac yna Rheidol eto i Aber Camdwr hyd flaen y llall gyda’r ddwy fraich ar led, ac yn IONA BAILEY Cyfeiliog, ac o Aber Camdwr Kyfeiliog i’w tharddiad, cyfateb i’r Saesneg ‘fathom’. PEN-Y-BRYN ac yna mewn llinell syth i Flaen Einion. Gan fod Cai, un o farchogion y Brenin Arthur, SWYDDFFYNNON Mae ffin y cwmwd yn y fan hon yn ymestyn eisoes wedi ei gysylltu â Phumlumon yn stori Barf YSTRAD MEURIG o nant Dengwm neu Dyfngwm, llednant i afon Dillus Farfog yn chwedl Culhwch ac Olwen, tybed 01974 831580 Clywedog, rhyw filltir a hanner i’r gorllewin o ai’r ffigwr chwedlonol hwn sydd dan sylw yn yr enw. Benffordd-las, sir Drefaldwyn, hyd atFlaen Cwm Yr awgrym yw fod modd i Cai sefyll yn y man Einion uwchlaw Eglwys-fach, Ceredigion. Lleolir hwn gyda’i freichiau ar led gan gyffwrdd dwy ochr GWASANAETH gweddill yr enwau, sef y rhai sydd o ddiddordeb i y dyffryn. Rhaid ei fod yn gawr o ddyn a does ryfedd ni, yn rhan uchaf dyffryn Rheidol, uwchlaw cronfa iddo gael ei alw’n Cai Hir! CYFIEITHU Nant-y-moch heddiw. Noda Melville Richards2 ddwy enghraifft arall o’r Linda Griffiths Mae’n werth esbonio mai afon Hengwm, yn enw y gellir cymharu â hwy sef Gwryt Kei a enwir Maesmeurig hytrach na Rheidol, a ddefnyddir bellach am y rhan yn siarter Llywelyn Fawr i Fynachlog Aberconwy Pen-bont ohoni sydd uwchlaw lluest Nant-y-llyn. Efallai i’r wedi ei dyddio yn 1199, ac a gysylltir â Phenygwryd Rhydybeddau newid ddigwydd oherwydd y dybiaeth mai Llyn a Nantygwryd, sir Gaernarfon; ac Wuritkei sy’n Aberystwyth Ceredigion Llygad Rheidol (sy’n cyflenwi Rheidol drwy Nant digwydd yn un o siarteri Abaty Dore, swydd SY23 3EZ y Llyn) oedd tarddiad afon Rheidol, a’i bod felly yn Henffordd, tua 1240, am le ym mhlwyf Gwenddwr, amhriodol galw’r gangen arall (sef y brif gangen sy’n sir Frycheiniog. 01970 828454 [email protected] tarddu rhwng Llyn Bugeilyn a Charn Fach Bugeilyn) Angharad Fychan â’r enw hwnnw. Paratowyd gyda chefnogaeth Cymdeithas Enwau Ond beth am yr enwau sy’n weddill? Lleoedd Cymru cymdeithasenwaulleoedd.cymru Gellir gweld adfeilion lluest Gelligogau hyd Crefftau Pennau​ heddiw ar lan ddwyreiniol Nant Gelligogau, llednant 1 1997 The Charters of the Abbey of Ystrad Marchell, ed. Graham C. G. Thomas t.174. Coffi Boreuol i afon Hengwm. Mae’r enw (sy’n gyfuniad o’r 2 1969 The Transactions of the Honourable Society of Byrbrydau Poeth neu Oer elfennau celli ‘coed’ a ffurf luosog cog ‘y gwcw’) yn Cymmrodorion t.263. Cinio Te Prynhawn Crefftau Ac Anrhegion Ar agor Gelligogau Llun-Sadwrn Brecwast ar gael 01970 820 050

R.J.Edwards Adeiladau Fferm y Cwrt Cwrt Farm Buildings Penrhyn-coch

Contractiwr, masnachwr Aber Camdwr Cyfeiliog gwair a gwellt Arbenigwr ar ailhadu Cyflenwi a gwasgaru calch, slag a Fibrophos Lori, turiwr a malwr i’w llogi Cyflenwi cerrig mán Map modfedd yr Arolwg Ordnans 1960. Atgynhyrchwyd gyda chaniatâd Llyfrgell Genedlaethol yr Alban (CC BY 4.0). Ychwanegwyd rhai enwau lleoedd 01970 820149 07980 687475

17 Y Tincer | Medi 2019 | 421

BOW STREET

Capel y Garn 10.00 mawr i unrhyw un gyfrannu. Medi Llongyfarchiadau mawr, Lilah! 22 Bugail 29 Bugail Cydymdeimlad Cydymdeimlwn â Richard a Hydref Mair Lewis, 40 Maesceiro ar 6 Noddfa farwolaeth cefnder i Richard 13 Bugail ym Mhen-y-bont Fawr yn dilyn 20 Bugail damwain ar y fferm ym mis Mai. 27 Lyndon Lloyd Hefyd â Jonathan a Sian Eurig, Noddfa Anest a Llŷr, 4 Cain Fallen, ar 10.00 oni nodir yn wahanol farwolaeth tad Jonathan – Alun Medi Eirug Davies yn Aberystwyth ar anerchiad difyr gan Mrs Marina ac Andrew Roberts a’u teuluoedd 22 Y Parchg Richard Lewis Awst 21. James, Ysgrifennydd Capel ar farwolaeth eu mam, sef Mrs 29 Neuadd-lwyd, ar “Neuadd-lwyd a Ellen Roberts, Kincraig. Croeso Chenhadon Madagascar” a chyfle Hydref Croeso cynnes i Robin a Jennifer i edrych o amgylch yr adeiladau. Cydymdeimlwn hefyd â Richard 6 Y Parchg Richard Lewis Y Clark, symudodd i Dŷ Capel y Wedi hynnny, aethpwyd ymlaen a Paul Morgan a’u teuluoedd Garn yn ymuno Garn ddechrau’r haf. i gael te prynhawn blasus yng ar golli eu mam, sef Mrs Ruth 13 Y Parchg Richard Lewis Nghegin Haul, Abermeurig. Morgan, Caer Villa ar 2 Awst. cymundeb Cartref newydd 20 Cyfeillach Dymuniadau gorau i Rheinallt Diolch Merched y Wawr Rhydypennau 27 Mrs Beryl Vaughan Lewis, 38 Maesceiro yn ei gartref Dymuna Vernon, Gaerwen, Cynhaliwyd cyfarfod cyntaf y newydd yn Aberteifi. ddiolch i Osian, Ann a Non tymor newydd nos Lun, 8 Medi, Codi £300 a’u teuluoedd am eu cariad a’u yn Neuadd Rhydypennau pryd Ddiwedd Awst, torrodd un ferch Cydymdeimlad gofal yn ystod yr wythnosau yr estynnodd ein Llywydd, Mrs ddewr 12 modfedd o’i gwallt er Cydymdeimlwn â Sioned (Elgar diwethaf. Diolch i’r cymdogion Mair Lewis, groeso cynnes mwyn helpu Ymddiriedolaeth y gynt) a’r teulu ar farwolaeth a ffrindiau am bob galwad ffôn i bawb cyn mynd ati i fwrw Little Princess, a chyfrannu dros Andrew, ei chymar yn Nolgellau a phob cerdyn a ddaeth trwy’r golwg ar y rhaglen sydd wedi £300 i’r elusen sy’n helpu plant ar Orffennaf 28ain. drws. Cefais ofal arbennig yn ei pharatoi ar gyfer y flwyddyn. sydd wedi colli eu gwallt drwy Ysbyty Bron-glais a diolch i’r holl Cyflynwyd y fantolen gan ein salwch neu driniaeth feddygol. Gwella staff. Yn bennaf oll diolch i Dilys Trysorydd, Mrs Meinir Roberts, Pan glywodd Lilah Smith, 6 Da deall fod Vernon Jones, am ei gofal a’i chadernid trwy’r ac fe’i derbyniwyd yn unfrydol. oed, sy’n ddisgybl yn Ysgol Gaerwen, yn gwella ar ôl cyfnod cyfan. Byddaf yn tramwyo yr Wrth son am faterion ariannol Rhydypennau, am yr elusen, byr yn Ysbyty Bron-glais ganol hen lwybrau yn fuan gobeithio. nodwyd mai cyfanswn casgliad roedd am wneud rhywbeth i’w mis Awst. Diolch o waelod calon i bawb. y Te Dathlu oedd £75 a bod helpu. “Pan awgrymodd Lilah Mrs Beryl Hughes, Pantyperan, yr hoffai dorri ei gwallt, soniais Noddfa Dathlu pen-blwydd wedi ychwanegu £300 ato, sef wrthi am yr elusen. £100 oedd y Ar y 14eg o Orffennaf, aeth criw o Llongyfarchiadau i Mrs Mair y casgliad a wnaeth ar achlysur targed gwreiddiol, ond cododd gyfeillach Noddfa ar drip i Gapel Davies, Brynsiriol, a fu’n dathlu dathlu pen-blwydd arbennig yn y swm i £300 o fewn dim. Ry’n Neuadd-lwyd, Ciliau Aeron. ei phen-blwydd yn 80 oed yng ddiweddar, a bod cyfanswm o ni’n rhyfeddu at haelioni pobl,” Roedd y gwasanaeth yng ngofal y nghwmni ei theulu ym mis £375 wedi ei drosglwyddo i Uned meddai Rachel, ei mam. Ewch Parchedig Cassie Jones, sydd yn Gorffennaf. Chemotherapi Ysbyty Bron- i’r dudalen codi arian (www. wreiddiol o Aberystwyth; roedd ei glais. Diolchwyd yn gynnes iawn jusgiving.com/fundraising/ heglwys hi o Fangor yn bresennol Cydymdeimlad i Beryl am ei haelioni. Wedi lilahshaircut) – mae croeso hefyd. Ar ôl y gwasanaeth, cafwyd Cydymdeimlwn â Nigel, Neville delio â’r materion rhagarweiniol

Merched y Wawr Rhydypennau yn dathlu’r aur ym Mehefin.

18 Y Tincer | Medi 2019 | 421

Rhiannon Ifans Ingrid fi, i’r trydydd person, hi. O (Y Lolfa) 171t. £8.99 sylweddoli hynny pleser oedd Llongyfarchiadau calonnog sylwi ar ddeheurwydd a chrefft i Rhiannon Ifans o Benrhyn- y dweud, sydd yn herio’r deall coch am ennill y Fedal drwy newid amser a pherson Ryddiaith yn yr Eisteddfod yn ddirybudd, a thrwy hynny’n Genedlaethol eleni, a hynny llwyddo i gyfleu realiti’r profiad am ei nofel Ingrid. Testun erchyll o golli’r cof. y gystadleuaeth oedd Llifa hanes bywyd Ingrid ‘Cylchoedd’ Daeth Ingrid i’r drwy ffrwd ei hymwybod gan brig o blith 18 o ymgeiswyr. weu drwy’i gilydd a chrwydro Mae’r nofel wedi ei gosod yma a thraw, gydag ambell i yn Stuttgart, Yr Almaen. Mewn gyffyrddiad ffraeth yn gwneud cyfweliad ar ôl y seremoni y rhwystredigaeth a’r trueni yn dwedodd Rhiannon Ifans ei oddefadwy, bron. Yna daw bod yn awyddus iawn i dynnu argraffiadau a theyrngedau sylw at ddiwylliant Ewropeaidd ei gŵr, ei mab a’i merch- mentrwyd ar ganu pennill o Gân y bwrdd coffi unigryw fu’n arall a gwahanol. yng-nghyfraith i helaethu y Mudiad. fuddugol yn Eisteddfod yr Urdd. “Mae gan yr Almaen a chadarnhau ei hanesion Cyn cyflwyno gwestai Wrth son am y bwrdd coffi wleidyddiaeth fawr” meddai digyswllt hi. Os mai hanner arbennig y noson cyfeiriodd eglurodd bod gweld gwaith “ond mae ganddi hefyd rhith o hen wraig fach ddryslyd Mair at y brofedigaeth enbyd celf Josie Russell yn Oriel Môn ddiwylliant mawr, yn torri cabatsien ac yn anffodus yn yr ardd yn yr eira oedd wedi dod i ran Vivian a wedi bod yn ysbrydoliaeth iddi. ’dan ni’n mynd i yw hi ar ddechrau’r Teresa Davies ar teulu wrth Roedd y cyfan yn arddangos gau’n hunain oddi llyfr, erbyn y iddynt golli Eiry. Cyfeiriwyd at y crefft a dawn artistig arbennig, wrth rai o’r pethau diwedd mae hi’n blynyddoedd y treuliodd y teulu ac yr oedd yn bleser cael cyfle hynny os awn ni i berson crwn, cyfan, yn Garn Villa ac fel yr oeddent yn i’w gwerthfawrogi. Wrth gyfeiriad penodol.” cyfarwydd. gymait rhan o’r gymuned leol. ddiolch i Seren ar ddiwedd ei Naws Almeinig Beirniaid y Fedal Seren Wyn Jenkins o chyflwyniad manteisiodd Mair ddigamsyniol Ryddiaith eleni Benrhyn-coch oedd ein gwestai ar y cyfle i ddymuno’n dda iddi sydd i Ingrid gyda oedd Mererid arbennig ac wrth ei chyflwyno i’r dyfodol. chryn wybodaeth Hopwood, Alun Cob manteisiodd Mair ar y cyfle i’w Enillwyd y Raffl gan Mrs am leoliadau, ac Aled Islwyn: llongyfarch ar ennill Medal Gelf, Mair Davies ac fe gafwyd cyfle i diwylliant ac “Stori a Dylunio a Thechnoleg yr Urdd gymdeithasu wrth gyfranogi o’r arferion dinas ymdddengys yn yn Eisteddfod Genedlaethol yr lluniaeth ysgafn a drefnwyd gan Stuttgart ac am agweddau dwyllodrus o syml, gyda haenau Urdd eleni. Ac fe gafwyd noson Mrs Gaenor Jones a Mrs Mair a gwerthoedd yr Almaen cyfoethog o fanylder seicolegol” arbennig iawn yng nghwmni Davies. Bydd y cyfarfod nesaf yn brigo drwy’r naratif. meddai Alun Cob amdani. Seren. Eglurodd Seren bod ar 14 Hydref pryd y byddwn Mae cefndir yr awdur yn “Gwaith llenor … crefftus a dylanwad ei mam a’i mam- yn ymweld ag Amgueddfa brigo i’r wyneb hefyd gyda’r gwreiddiol … lle mae dyfnder gu yn drwm iawn arni a’i bod Ceredigion ac yna’n cael geiriau annisgwyl “canodd y deall neu’r diffyg deall, neu’r wedi ymddiddori ym maes Celf lluniaeth yn y Blac yn Bow Street. cymydog o dramor Ar Gyfer deall am y diffyg deall yn a Chrefft ers yn ifanc iawn ac Heddiw’r Bore” yn nathliadau’r mynnu ein sylw.” oedd geiriau wedi cael pob cefnogaeth yn Pob Dymuniad Da Heiligabend, noswyl y Nadolig! Mererid Hopwood. Ysgol Gynradd Penrhyn-coch Yr ydym yn dymuno pob Bu Ingrid yn fenyw afieithus, “Mae gan Ingrid y gallu ac ym Mhenweddig ac hefyd dymunuad da i Jordan Lloyd egnïol a phenderfynol yn i gyfareddu o’r eiliad y gan Melonie o Gapel Bangor pan Jones ac i Anest Eurig wrth nyddiau ei chryfder, ond cyfarfyddwn â hi gyntaf… nad oedd Penweddig yn medru iddynt gamu ymlaen i’r lefel erbyn i ni gyfarfod â hi mae mae yma lawer sy’n debyg o anghofrwydd a dryswch darparu’r pwnc. Dangosodd nesaf yn eu haddysg, Jordan yn gosi dychymyg darllenwyr” yn bwrw cymylau dros ei meddai Aled Islwyn. Roedd y amrywiaeth eang o wrthrychau troi am Lundain tra bo Anest meddyliau, ac yn wir dros ei tri’n unfryd mai dyma’r gorau deniadol a grewyd ganddi yn mynd i Gaerdydd i wneud y hunaniaeth. “Pwy ydyn ni pan mewn cystadleuaeth gref. a’r uchafbwynt yn sicr oedd gyfraith a gwleidyddiaeth. mae’r cof yn diffodd?” yw ei Diolch i’r Eisteddfod am chwestiwn wrth ymdrechu i sicrhau ei bod yn cael ei alw rhywbeth i gof. chyhoeddi, ond tybed ai fi Mae’r dryswch yn cael ei yw’r unig ddarllenydd fyddai ANIFEILIAID gyfleu i ni ddarllenwyr mewn wedi gwerthfawrogi nodiadau modd cyfrwys a chynnil, mor esboniadol ar ambell i air e.e. TEW gyfrwys a chynnil yn wir nes Neue Sachlichkeit, Tartort, eich gwefan leol fy mod i’n amau ar ôl darllen y UHU…..? www.trefeurig.org eu hangen i’w lladd ddau neu dri thudalen cyntaf Llinos Dafis your local website mewn lladd-dy lleol mai fi oedd yn drysu. Gyda’r mymryn lleiaf o ddyfalbarhad, Cynhelir noson yng nghwmni newyddion etc. i / news etc. to: Cysylltwch â [email protected] fodd bynnag, daeth hi’n amlwg Rhiannon Ifans yn rhaglen TEGWYN mai dyfais oedd y llithro, neu Cymdeithas y Penrhyn nos William Howells, efallai’r sboncio, o’r presennol i’r Fercher Hydref 16 am 7.30 yn Rhyd-y-gof, Penrhyn-coch, LEWIS gorffennol ac o’r person cyntaf, festri Horeb, Penrhyn-coch. Aberystwyth SY23 3EQ 01970 880627

19 Y Tincer | Medi 2019 | 421

Ysgol Penrhyn-coch

Genedigaethau Gŵyl Bandiau Cymraeg Llongyfarchiadau mawr i Ms. Am ŵyl anhygoel. Mwynhaodd Catryn Lawrence a Mr. Gwilym pawb brynhawn braf yng Morgan ar enedigaeth eu mab Nghlwb Rygbi Aberystwyth Roni Gwilym Morgan ar Awst yn gwrando ar fand Gwilym 23ain. a chael hwyl yn gwneud Llongyfarchiadau mawr i Mr. gweithgareddau megis gwisgo a Mrs. Tom Evans ar enedigaeth i fyny. Diolch i’r trefnwyr eu mab Emrys Ifan ar Orffennaf – gobeithio y bydd hyn yn 30ain. rhywbeth blynyddol! Dymunwn bob hapusrwydd i’r teuluoedd ac edrychwn Mabolgampau Cylch ymlaen at gyfarfod Roni Gwilym Aberystwyth Diwrnod o Hwyl drafod ei nofel, a astudiwyd yn ac Emrys Ifan pan ddônt ar Cawsom ddiwrnod da yn y Bu disgyblion blwyddyn 5 a 6 ystod y flwyddyn sef Dirgelwch ymweliad i’r ysgol. mabolgampau eleni. Da iawn i draw yn Ysgol Pen-llwyn am Pentre Ifan, fel rhan o’r diwrnod. bawb a gynrychiolodd yr ysgol ddiwrnod o hwyl i ddathlu Cofiwch gael cip ar ein gwefan Croeso a llongyfarchiadau i’r disgyblion diwedd Tymor yr Haf. Trefnwyd www.penrhyncoch.ceredigion. Pob dymuniad da i Miss Rhian gafodd safleoedd. Campus! amryw o weithgareddau sch.uk am fwy o wybodaeth Cory fel ein Pennaeth yng Tomos 3ydd Naid Uchel; Owen ardderchog. Diolch i’r awdur Mr. neu dilynwch ni ar drydar @ ngofal, Mr. Bryn Shepherd fel ein 1af rhedeg 100m; Steffan 2il Gareth James am ymweld ni i YsgPenrhynCoch Dirprwy Bennaeth yng ngofal rhedeg 800m; Ras Gyfnewid ac i Miss Miriam Pritchard fel Bechgyn (Ysgolion 4 athro) – athrawes CA2 yn Ysgol Pen- Owen, Logan, Tomos a Steffan llwyn dros gyfnod mamolaeth. 1af; Ras Gyfnewid Merched Croeso cynnes i’r disgyblion (Ysgolion 4 athro) – Katelyn, newydd sydd wedi dod i’n Leah, Lowri a Mari 1af. plith sef, Lauren, Caio, Corey, Alfie, Gwenno, Elen, Vinnie, Gŵyl Chwaraeon y Borth Edie a Lilah. Mawr obeithiwn y Wrth i’r haul dywynnu dros ein gwnewch chi fwynhau eich taith pennau ar y traeth yn y Borth fe addysgiadol gyda ni. gawsom ddiwrnod bendigedig yn chwarae amrywiaeth o PROMS Ceredigion chwaraeon diolch i’r Urdd, Rydym yn ymfalchїo yn y ffaith Ceredigion Actif ac URC (WRU). fod disgyblion bl.6 ac unigolion eraill wedi cymryd rhan yn Gwasanaeth Ffarwelio noson PROMS Ceredigion ym Blwyddyn 6 mis Gorffennaf. Noson wych o Cawsom wasanaeth i ffarwelio adloniant. â blwyddyn 6 ar y 16eg o Orffennaf. Dymunwn pob hwyl Tripiau Tymor yr Haf iddynt ym mlwyddyn 7 yn eu Aeth y Cyfnod Sylfaen i hysgolion Uwchradd. Cofiwch Quackers a Chyfnod Allweddol alw mewn i ddweud helo os 2 i Gelli Gyffwrdd eleni ar gyfer ydych yn pasio! ein tripiau Haf. Cafwyd amser da gan bawb. Sioe Frenhinol Cymru Llongyfarchiadau a da iawn i’r disgyblion a fu’n cystadlu yn y Sioe Frenhinol. Llwyddiant haeddiannol i Tomos, Lleucu, Gruffudd a Gwen am eich gwaith.

Sioe Penrhyn Da iawn i’r disgyblion a fu’n cystadlu yn y sioe eleni. Mae’n amlwg eich bod wedi bod yn brysur iawn dros yr Haf. Llongyfarchiadau i’r rhai a gafodd wobrau.

20 Y Tincer | Medi 2019 | 421

Ysgol Craig yr Wylfa

Ymwelydd Enwog eleni, bu plant Cyfnod Allweddol 2 yn brysur Daeth ymwelydd enwog i’r Ysgol ym mis iawn yn yr wythnosau diwethaf yn creu ffilm Mehefin, sef Matti Hemmings. Bu ar y i’w dangos yn y gwasanaeth. Yn y ffilm roedd rhaglen “Blue Peter” yn ddiweddar ac mae yn yn dangos y plant a oedd yn gadael eleni llyfrau Record y Byd am ei styntiau beicio. Fe yn breuddwydio am beth hoffent fod pan wnaeth ddangos ei sgiliau ar y BMX i’r Ysgol fyddant yn hŷn. Crëwyd gan ddefnyddio’r gyfan – dyna beth oedd sioe a chyffro! Yna fe iMovies a’r sgrîn werdd ac hefyd roedd yn wnaeth weithgaredd gyda blynyddoedd 5 a cynnwys negeseuon gan eu ffrindiau atynt. 6, gan iddynt gael cyfle i drial wneud triciau Pob lwc i bob aelod o Flwyddyn 6 sydd yn eu hun ar y beiciau. Diolch yn fawr i Sioned mynd i fyny i Ben-glais – mi fyddwn yn Sustrans am drefnu! gweld eich eisiau yn yr Ysgol. Y dasg ar gyfer Priosect Peter Glover eleni Trip Haf yr Ysgol oedd i greu eitem o ddilledyn allan o Eleni aeth yr Ysgol gyfan ar eu trip Haf eitemau a oedd wedi cael eu hailgylchu. blynyddol i Quackers. Cafodd pawb Llongyfarchiadau i Dylan a wnaeth ennill ddiwrnod i’r brenin! gystadleuaeth/ prosect Peter Glover. Da iawn i Charlotte a Maya am ddod yn gydradd ail, Diwrnod Coch, Gwyn a Gwyrdd ac i Jayden ac Iyla am ddod yn gydradd Ar gyfer y diwrnod Coch, Gwyn a Gwyrdd bu drydydd. plant blwyddyn 3 a 4 yn brysur yn coginio Hefyd, da iawn i bawb a gafodd eu cyflwyno cacennau ar ei gyfer. Trefnwyd gêmau a â thystysgrifau presenoldeb aur, arian ag cwisiau am Gymru gan i’r plant wisgo lan yn efydd. y tri lliw hefyd. Diwrnod llawn hwyl a sbri.

Chwaraeon ar y Traeth Cafodd blwyddyn 5 a 6 ddiwrnod llawn gweithgareddau chwaraeon ar y traeth yn y Borth, ymysg ysgolion eraill o gylch Aberystwyth.

Noson Gymdeithasol yr Haf Cynhaliwyd Noson Gymdeithasol yr Haf gan y “PTFA” yn yr wythnos olaf o’r tymor. Trefnodd plant Cyfnod Allweddol 2 stondinau mewn grwpiau. Roedd yna farbeciw o dan ofalaeth y “PTFA” a chastell neidio. Diolch i bawb a ddaeth i gefnogi ac i gymdeithasu – noson hyfryd a llwyddiannus.

Gwasanaeth Ffarwelio Blwyddyn 6 ac llwyddiannau disgyblion. Fel rhan o wasanaeth Ffarwelio â Blwyddyn 6 SIOP SGIDIAU GWDIHW Shan Jones 8 Ffordd Portland, Aberystwyth SY23 2NL 01970 617092 GWASANAETH GOFAL TRAED Ceiropodydd /podiatrydd graddedig ac wedi cofrestru efo’r H.C.P.C., S.R.Ch., M.Ch.S., B.S.C.Pod, Dip.Pod.Med.

21 Y Tincer | Medi 2019 | 421

Ysgol Rhydypennau

Dal lan â’r digwyddiadau (bl 4) am ennill y pwyntiau uchaf Garddwest yr ysgol yng nghystadleuaeth bechgyn Cynhaliwyd ein Garddwest eleni blwyddyn 3 a 4. ar y 29ain o Fehefin. Cafwyd nifer o weithgareddau, amryw Gala Nofio o stondinau ac, i agor y noson, Enillwyr Gala Nofio’r ysgol eleni adloniant gan blant blwyddyn oedd Eleri. Erin Hesden Kenny 6. Diolch o galon i Bwyllgor (bl 6) lwyddodd i ennill y wobr Cymdeithas Rhieni Athrawon am y nifer fwyaf o bwyntiau yr ysgol am drefnu’r noson ac i yng nghystadleuaeth y merched rieni a chyfeillion yr ysgol a fu’n a Noa Elias (bl 5) enillodd barod iawn i gynnig cymorth cystadleuaeth prif bwyntiau’r hefyd. Diolch i’n prif noddwyr, bechgyn. ‘Alexanders’. Diolch hefyd i Ffarwelio â disgyblion blwyddyn 6. noddwyr y gwobrau, Clarach Bay Ymweliadau Holiday Village, City Plumbing Fel rhan o’u thema dosbarth Supplies a ‘Cactws’ am eu ‘O’r Fferm i’r Fforc’, aeth plant cyfraniadau hael hwy. Mi fydd yr Blwyddyn 3 a 4 i Fferm Peithyll arian a godwyd yn ystod y noson yng Nghapel Dewi. Cafodd yn gymorth sylweddol i brynu y plant gyfle i ddysgu am adnoddau a chyfarpar pwysig Gynnyrch Cymreig, gwelwyd er mwyn cynnal addysg pob cŵn defaid yn gweithio a plentyn yn yr ysgol. chafwyd trip tractor o amgylch y fferm. Diolch i INNOVIS a Dewi’r Mabolgampau bugail am ddiwrnod difyr iawn. Cynhaliwyd ein mabolgampau eleni ar y 18fed o Fehefin. Y Ffarwelio tîm buddugol oedd Eleri; ail Yn anffodus bu’n rhaid oedd Rhedol ac Ystwyth yn ffarwelio â Miss Betsan Siôn Ymweliad plant blwyddyn 3 a 4. drydydd. Llongyfarchiadau i ar ddiwedd tymor yr Haf. Bu Erin Hesden Kenny (bl 6) am Miss Siôn yn gaffaeliad i dîm wrth iddynt drosglwyddo i’w ennill y pwyntiau uchaf yng y Cynorthwywyr Addysgu, yn hysgolion uwchradd i gychwyn nghystadleuaeth merched aelod staff ymroddgar a pharod pennod newydd cyffrous yn eu blwyddyn 5 a 6; Gethin Davies ei chymwynas bob tro. Hoffai’r bywydau. (bl 6) am ennill y pwyntiau uchaf ysgol ddiolch o galon i Miss Siôn yng nghystadleuaeth bechgyn am ei gwaith a’i chyfraniad i Clwb Cant 5 a 6; Katie Whiteway (bl 4) am fywyd yr ysgol gan ddymuno’n Dyma ganlyniad fis Medi:- Tylino ennill y pwyntiau uchaf yng dda iddi ar gyfer y dyfodol. 1af-£25- Jessica Mai Evans Thai nghystadleuaeth merched Hoffai’r ysgol ddymuno pob 2il-£15- Karen Hutton blwyddyn 3 a 4 a Daniel Jones hwyl i blant blwyddyn 6 llynedd 3ydd-£10- Delyth Morgan Trefechan (Thai Massage) Tylino Thai £25 yr awr Tylino Olew £30 yr awr Tylinwraig â chymhwyster Am sesiwn, ffoniwch ni ar 07878 071367

Capteniaid Eleri, Erin Hesden Kenny a Joel Wakelin yn derbyn Goreuon y Gala-Erin Hesden Kenny (bl 6) a Noa Elias (bl 5). tlws buddugol y mabolgampau.

22 Y Tincer | Medi 2019 | 421

Ysgol Pen-llwyn

Trip Gelli Gyffwrdd Trip Cyfnod Allweddol 2 eleni oedd ymweliad â Gelli Gyffwrdd. Cafwyd llawer o hwyl yn gwneud amryw o weithgareddau anturus yn ystod y dydd yn yr heulwen braf. Diolch Mr Shepherd a Miss Jones!

Trip ‘Quackers’ Aeth y Cyfnod Sylfaen i gyfeiriad y dwyrain eleni ar gyfer trip diwedd tymor. Roedd tipyn o antur a hwyl i gael ar y llithren serth a’r holl gyfarpar cyffrous. Mwynheuodd pawb y diwrnod ac yn enwedig gyrru’r cyrtiau o gwmpas y llyn ar ddiwrnod braf o haf. Roedd y plant a’r staff wrth eu bodd drwy gydol y dydd.

Gŵyl chwaraeon 5 a 6 Bu cyfle arbennig i ddisgyblion bl.5 a 6 i gymryd rhan mewn gŵyl chwaraeon ar draeth y Borth. Cafwyd cyfle i wneud sesiwn rygbi o dan reolaeth staff Undeb Rygbi Cymru, sesiynau hwyl efo swyddogion 5x60 y sir a chyfle i chwarae criced ar y traeth.

Gwenyn I gloi’r dysgu am drychfilod, daeth Helen Ovens i ddysgu’r plant am sut i gadw gwenyn. Roedd y plant wedi paratoi hyd at 5 cwestiwn yr un ac roedd hi wedi llwyddo i ateb pob cwestiwn. Dwi’n siŵr bydd yna sawl disgybl yn cadw gwenyn yn y dyfodol!

Sioe Capel Bangor Trefnodd aelodau’r CRhA stondin llawn crefftau diddorol ac roedd yn braf treulio amser gyda’r Cylch Meithrin. Cafwyd hwyl yng nghystadlaethau y babell hefyd gyda llawer o wobrau i’r disgyblion, rhieni a’r clwb garddio! Mae nifer o syniadau ar gyfer dathlu hanner can mlynedd y sioe flwyddyn nesaf. Diolch i bawb sy’n trefnu ein sioe leol lwyddiannus!

Adeilad Bu llawer o waith yn digwydd i adeilad yr Ysgol dros yr haf. Rydym wedi cael ffenestri a drysau newydd yn ogystal â system gwres newydd. Dwi’n siŵr bydd yr adeilad yn gynnes iawn erbyn y gaeaf!

Wallich Ar ôl cynnal stondin cacennau yn yr Ysgol, aeth Mr Shepherd a dau aelod o’r Cyngor Ysgol i gyflwyno siec am £114 i’r Wallich. Da iawn blant am eich ymdrechion!

Croeso Croeso i Miriam Pritchard, athrawes newydd Dosbarth 2 ac i 7 disgybl newydd i’r dosbarth Derbyn. Gobeithio byddwch yn hapus iawn yn ein plith.

23 Y Tincer | Medi 2019 | 421 Tasg y Tincer

Gobeithio eich bod i gyd wedi mwynhau eich gwyliau haf. Mae’n siŵr fod sawl un ohonoch chi wedi bod yn ymweld â llefydd diddorol – y Sioe yn Llanelwedd, y rali fawr yng Nghaernarfon, yr Eisteddfod yn Llanrwst, carnifal y Borth ... pob math o lefydd! Diolch i bawb fu’n lliwio llun y dolffin yn rhifyn Mehefin: Jack Herron, Bow Street; Elis Wyn Jenkins, Penrhyn-coch; Maddison, Soffia Bow Street; Soffia Elin Chaudhuri. Aber-porth. Gobeithio eich bod i gyd pryd fuodd Owain Glyndŵr wedi gweld dolffin neu farw, na lle cafodd ei gladdu ddau ym Mae Ceredigion ... ac mae sôn bod ei ysbryd yn ystod yr haf. Dy enw di, yn barod i ymladd dros bobl Soffia, ddaeth o het y Tincer. Cymru unwaith yn rhagor! Llongyfarchiadau i ti! Dwi’n siwr i mi gael cip Tybed ydech chi’n gwybod arno yn y dyrfa fawr yn rali beth sy’n cael ei ddathlu ar Caernarfon ... 16 Medi? Dyma ddyddiad Y mis hwn, beth am Diwrnod Owain Glyndŵr liwio llun y tywysog dewr? – dyn pwysig iawn, ac arwr Anfonwch eich gwaith at i ni’r Cymry. Ar y dyddiad y cyfeiriad arferol: Tasg y hwn yn 1400 – dros 600 Tincer, 3 Brynmeillion, Bow mlynedd yn ôl – daeth Owain Street, Ceredigion SY24 5BP Glyndŵr yn dywysog Cymru. erbyn 1 Hydref. Ta ta tan Un o Gorwen, Sir Ddinbych, toc, a phob hwyl ar y tymor oedd Owain Glyndŵr ac newydd yn yr ysgol! mae’n werth i chi fynd i Gorwen i weld y cerflun GWASANAETH mawr ohono ar sgwâr y dref. GARDDIO MYNACH Ganrifoedd lawer cyn cael senedd yng Nghaerdydd, Torri Porfa, Sietynau, Enw roedd gan Glyndŵr senedd Tirlinio a Garddio ym Machynlleth. Dyn clyfar, Gwasanaeth cyfeillgar a mentrus a dewr iawn oedd phrisiau rhesymol Cyfeiriad o. Cofiwch, does neb yn siŵr Ffoniwch Meirion: 07792 457816 Ysgol 01974 261758 e-bost: mynachhandyman @yahoo.com Rhif ffôn Oed

Eirian Reynolds, SIOP A Tech. S.P. SWYDDFA BOST PENRHYN-COCH GWASANAETH Perchennog: Lawrence Kelly IECHYD AR AGOR A DIOGELWCH Llun – Sadwrn JONATHAN 7 y bore – 9 yr hwyr Arolygon Diogelwch Sul LEWIS 7 y bore – 7 yr hwyr Saer Coed / Adeiladydd Asesiadau Peryglon 01970 880 652 Archwiliadau Damweiniau Papurau dyddiol a’r Sul, Hyfforddiant llyfrgell fideo, cardiau 07773 442 260 cyfarch BRONLLYS, CAPEL BANGOR Rhif 421 | Medi 2019 01970 820124 siop drwyddiedig ABERYSTWYTH 07709 505741 01970 828312