PAPUR BRO GENAU’R-GLYN, , , A’R

PRIS 75c | Rhif 359 | MAI 2013

Mwy o Penrhyn-coch Cymdeithas Twrnament t10 Trefeurig 60+ t18 Pêl-droed t5

Eisteddfod Penrhyn-Coch 2013 Parry-Jones Arvid Lluniau:

Enillwyr nos Wener - Cerys Hurford (2il) a Eilir Pryse, , yn ennill Tlws yr John Meurig Edwards, Aberhonddu yn ennill y Gwion Wilson (1af) - unawd Bl 1 a 2 Ifanc (Cerddorol) am yr ail waith gadair am yr ail flwyddyn yn olynol - a hynny mewn cystadleuaeth gref - roedd 27 wedi cystadlu. Llun: Y Tincer Disgyblion Cylch Methrin Trefeurig yn cystadlu ar yr unawd Enillwyr nos Wener - Zoe Evans (1af), Tomos Wilson (2il), Steffan Huxtable (3ydd) - unawd Bl 5 a 6 Y TINCER | MAI 2013 | 359 dyddiadurdyddiadur

Sefydlwyd Medi 1977 Aelod o Fforwm Papurau Bro Rhifyn Mehefin Deunydd i law: Mehefin 7 | Dyddiad cyhoeddi: Mehefin 20 ISSN 0963-925X MAI 12-18 Wythnos Cymorth Cristnogol MEHEFIN 15 Dydd Sadwrn Rali CFFI GOLYGYDD – Ceris Gruffudd Ceredigion ym Merthlwyd, Tal-y-bont Rhos Helyg, 23 Maesyrefail, Penrhyn-coch MAI 18 Dydd Sadwrn Arddangosfa ( 828017 | [email protected] Clustnodau Ruth Jên Evans yn Oriel y Bont, MEHEFIN 15 Pnawn Sadwrn Parti yn y Parc TEIPYDD – Wendy Rattray Aberystwyth rhwng 13.00-14.30 ac yna ym Mhenrhyn-coch. Diwrnod i’r teulu i gefnogi CYSODYDD – Elgan Griffiths (832980 yn Arddangosfa’r Uwchraddedigion 2013 y parc o 4.00 ymlaen. Trefnir gan PATRASA CADEIRYDD – Elin Hefin rhwng 3 a 6 yn Yr Ysgol Gelf, Buarth Mawr, Ynyswen, Stryd Fawr, Y Borth ( 871334 Aberystwyth, SY23 1NG MEHEFIN 19 Dydd Mercher Taith flynyddol IS-GADEIRYDD A THREFNYDD CYFEILLION Cymdeithas Gymraeg y Borth - enwau i’r Y TINCER – Bethan Bebb MAI 21-22 Dyddiau Mawrth a Mercher Arad ysgrifennydd Llinos Evans Penpistyll, , ( 880228 Goch yn cyflwyno Cerdyn post o Wlad y Rwla YSGRIFENNYDD – Anwen Pierce yn Theatr, Canolfan y Celfyddyau am 10 ac 1.00 MEHEFIN 29 Noson o Adloniant yng Ngwesty 46 Bryncastell, Bow Street ( 828337 Addas i blant 4-8 oed Llety Parc, Aberystwyth - gyda Wil Tân, TRYSORYDD – Hedydd Cunningham Clive Edwards a Meibion y Mynydd am 8.00. Tyddyn-Pen-y-Gaer, , Aberystwyth MAI 24 ( 820652 [email protected] Nos Wener Noson goffi Henoed Tocynnau £10 ar gael oddi wrth y gwesty. Llandre a Bow Street yn Neuadd Rhydypennau Holl elw’r noson tuag at Sefydliad Prydeinig y HYSBYSEBION – Rhodri Morgan am 7.00 Galon. Maes Mieri, Llandre, ( 828 729 [email protected] MAI 25 MEDI 13-15 LLUNIAU – Peter Henley Nos Sadwrn Barbeciw yn Neuadd Dyddiau Gwener i Sul. Dôleglur, Bow Street ( 828173 yr Eglwys, Capel Bangor rhwng 6.00 - 8.30. Penwythnos ddathlu 150 mlynedd Ysgol TASG Y TINCER – Anwen Pierce Croeso cynnes i bawb. Gynradd Penrhyn-coch

TREFNYDD GWERTHIANT – Bryn Roberts MEHEFIN 8 Dydd Sadwrn Sioe Aberystwyth a HYDREF 11 Nos Wener Eisteddfod Papurau 4 Brynmeillion, Bow Street ( 828136 Gogledd Ceredigion Bro Ceredigion yn Neuadd Felin-fach ABER-FFRWD A CHWMRHEIDOL Mrs Beti Daniel MEHEFIN 15 Dydd Sadwrn Taith Cymdeithas Glyn Rheidol ( 880 691 y Penrhyn i Sir y Fflint yng nghwmni Gron Ellis. Y BORTH – Elin Hefin Am fwy o fanylion cysyllter â Ceris Gruffudd Ynyswen, Stryd Fawr [email protected] (01970 828 017) BOW STREET Mrs Mair Lewis, 40 Maes Ceiro ( 828 102 Lynn Phillips, 1 Cae’r Odyn ( 820 908 Anwen Pierce, 46 Bryncastell ( 828 337 Maria Owen, Swyddfa’r Post (828 201 Telerau hysbysebu Tudalen lawn (35 x 22 cm) £100 Y Tincer ar dâp CAPEL BANGOR / PEN-LLWYN Mrs Aeronwy Lewis Hanner tudalen £60 Mae modd cael y Tincer ar gaset ar Rheidol Banc, Blaengeuffordd ( 880 645 Chwarter tudalen £30 gyfer y rhai sydd â’r golwg yn pallu. CAPEL MADOG, CEFN-LLWYD A CAPEL DEWI neu hysbyseb bach ca. 5 x 8 cm £6 y Cysylltwch â Rhiain Lewis, Glynllifon, Eirian Hughes, Lluest Fach ( 880 335 rhifyn - £40 y flwyddyn (10 rhifyn - misol 17 Heol Alun, Aberystwyth, Elwyna Davies, Tyncwm ( 880 275 Dai Evans, Fferm Fronfraith, Comins-coch o Fedi i Fehefin); mwy na 6 mis + £4 y SY23 3BB (( 612 984) ( 623 660 mis , llai na 6 mis - £6 y mis. Cysyllter â DÔL-Y-BONT Rhodri Morgan os am hysbysebu. Ymunwch â Grwˆp Mrs Llinos Evans - Dôlwerdd ( 871 615 Facebook Ytincer DOLAU Mrs Margaret Rees - Seintwar ( 828 309 Camera’r Tincer GOGINAN Cofiwch am gamera digidol y Tincer – mae ar gael i unrhyw un yn yr ardal fydd am ei Mrs Bethan Bebb fenthyg i dynnu llun ar gyfer y papur o gyngerdd, cinio neu ddigwyddiad a gynhelir o fewn Penpistyll, Cwmbrwyno ( 880 228 ein dalgylch. Fe’i cedwir gan Mrs Mair Lewis, 40 Maes Ceiro, Bow Street LLANDRE (( 828102). Os byddwch am gael llun eich noson goffi yn Y Tincer defnyddiwch y camera. Mrs Mair England Pantyglyn, Llandre ( 828693 PENRHYN-COCH Cyhoeddir y Tincer yn fisol o Fedi i Mehefin gan Bwyllgor y Tincer. Argreffir gan y Lolfa, Tal-y-bont. Nid yw’r Mairwen Jones - 7 Tan-y-berth ( 820642 Pwyllgor o angenrheidrwydd yn cytuno ag unrhyw farn a fynegir yn y papur hwn. Dylid cyfeirio unrhyw newyddion i’ch gohebydd lleol neu i’r Golygydd, ac unrhyw lythyr neu ddatganiad i’r wasg i’r Golygydd. TREFEURIG Mrs Edwina Davies Y mae pawb sy’n ymwneud â’r Tincer yn gwneud hynny’n wirfoddol ac yn ddi-dâl er budd y gymuned Darren Villa, Pen-bont Rhydybeddau ( 828 296 leol. Nhw fel unigolion sy’n derbyn pob risg a chyfrifoldeb (cyfreithiol ac fel arall) gan dderbyn mai ar y telerau hynny y maent yn cyfrannu at y papur a’i ddosbarthiad.

2 CYFEILLION Y TINCER Dyma fanylion enillwyr Cyfeillion y Tincer mis Ebrill 2013: £25 (Rhif 18) W H Howells, Rhyd-y-gof, Penrhyn-coch. £15 (Rhif 237) W H Howells, Rhyd-y-gof, Penrhyn-coch. £10 (Rhif 15) Gwyn Jones, Glynteg, Bow Street. Fe dynnwyd y rhifau buddugol gan aelodau o’r tîm dosbarthu yn festri Bethlehem, Llandre pnawn Mercher Ebrill 17. Cysylltwch â’r Trefnydd, Bethan Bebb, Penpistyll, Cwmbrwyno. Goginan, os am fod yn aelod. Am restr o Gyfeillion y Tincer gweler http://www.trefeurig.org/uploads/ cyfeilliontincer2009.pdf

Enillydd 20 MLYNEDD YN OL Grŵp trafod llyfrau’r Borth Llongyfarchiadau i Miss Mary Jones, Tŷ Yr awdur William Owen gyda grŵp trafod llyfrau’r Borth ar aelwyd Mabel a John Capel Pantglas, - dyma’r ateb Rees, Talar Deg, Dolau cyntaf a gafwyd yng nghystadleuaeth ennill Ar Ebrill 6ed cafodd y grŵp trafod llyfrau gyfle i gwrdd â William Owen, sef awdur y copi o gyfrol Angharad Edwards Deffro y buont yn trafod ei lyfr yn un o’u sesiynau yn ystod y gaeaf. John a Mabel Rees, (Gomer). Yr ateb oedd - Gwen Harding yw Dolau, oedd yn croesawu’r grŵp i’w cartref y tro hwn. prif gymeriad y nofel. Yn ei ddarlith dan y teitl ‘Tawelu’r Ysbrydion’ trafododd William Owen yr ysgrif bortread fel ffurf lenyddol a dansoddodd yr ysfa sydd ynom i edrych yn Casgliadau gwastraff dros Ŵyl Banc y ôl ar oes a fu, ysfa sy’n gyffredin i nifer o ddiwylliannau. Dadleuodd mai nid Sulgwyn (27ain o Fai) sentimentaleiddiwch oedd ysgrifennu am blentyndod ond rhannu profiadau, profiadau personol ar y naill llaw ond profiadau dyniolaeth hefyd. Yna, eglurodd ei Casgliadau fel arfer yn ystod yr wythnos gymhellion dros ysgrifennu Y Llanc Nad Yw Mwy sy’n un o dair cyfrol am ardal ei yma. fagwraeth ym Môn. Yn dilyn ei ddarlith cafodd aelodau’r grwp gyfle i’w holi a chafodd pob aelod gopi Cofiwch fod modd i chi - ers 1 Ebrill eleni- rhodd wedi ei llofnodi o’i gyfrol gyntaf. Paratowyd bwffet blasus ac anrhydeddus ailgylchu Tetra Paks (cartonau cwyrog) a gan John a Mabel Rees gyda chymorth Mrs Tegwen Pryse, gwledd oedd yn goron ar pholystyren. Rhaid iddynt fod yn lân ac yn noson gofiadwy. Edrycha’r grwp ymlaen yn awr at yr hydref pan fyddant yn trafod wag o bob hylifau fel nad ydynt yn baeddu chwe llyfr Cymraeg arall. O’r Tincer (Mai 1993) eraill. Gellir eu rhoi gyda deunydd arall yn Trist oedd clywed am farwolaeth Mabel Rees yn ddiweddar - gweler t.19 y bagiau ailgylchu clir

Eglwys St. Pedr, Elerch

Cynhelir wythfed noson noson flynyddol o Gaws, Gwin a Chân yn Eglwys Elerch GWASANAETH ar Nos Wener, 28 Mehefin, i ddechrau am, CYFIEITHU 7-00pm. Gwahoddwyd Côr Gorau Glas Linda Griffiths CINIO DYDD SUL o ardal Powys i’n diddanu eleni, ynghyd PRYDAU BAR ag artisitaid eraill. Y Llywydd fydd Mrs Maesmeurig PARTÏON BWYDLEN BWYTY Carys Briddon, un o blant y pentref. Mae Aberystwyth ADLONIANT tocynnau ar werth gan swyddogion yr Ceredigion Eglwys am £7-00 (Plant: £2.00), neu, os SY23 3EZ dymunir, gellir talu wrth y fynedfa ar y AR AGOR O 5:30 P.M. noson. 01970 828454 NOSWEITHIAU IAU A GWENER [email protected] AM BRYDIAU TEULUOL

Ar hyn o bryd mae gwaith atgyweirio arbenigol yn mynd yn ei flaen ar rai o ffenestri’r Eglwys, a bydd cyfle i edmygu’r ffenestri newydd adeg y cyngerdd. [email protected]

3 Y TINCER | MAI 2013 | 359

LLANDRE

Eglwys Llanfihangel Genau’r-glyn a gwblhawyd o fewn byr amser wedi yn Eisteddfod Gadeiriol dydd Gwasanaeth o Ddiolchgarwch creu argraff ac wedi plesio pawb oedd Sadwrn Mai 4. yn bresennol a daeth yr oedfa i ben gyda Roedd 7 ymgeisydd, pob un wedi Ar Ebrill 16eg, cynhaliwyd gwasanaeth phaned a gwledd a baratowyd yn y gegin ysgrifennu dau ddarn o lenyddiaeth. o ddiolchgarwch yn Eglwys Llanfihangel newydd gan ferched yr Eglwys. Ysgrifennodd Dylan stori fer o’r enw Genau’r-glyn a dathlu cwblhau y Diolchodd y Parchg Peter Jones i bawb ‘Hirnos’ a cherdd yn dwyn y teitl ‘Y newidiadau helaeth o fewn adain oedd wedi bod ynghlwm â’r fenter, a chan Sgrin’. Dywedodd y beirniad - Karina orllewinol yr adeilad. Erbyn hyn mae fod Llanfihangel yn un o’r unarddeg o Wyn Dafis, Llanbryn-mair - fod Dylan ystafell gyfarfod, cegin a thoiledau wedi addoldai o fewn gogledd Ceredigion sydd yn yn amlwg wedi cael ei ddylanwadu gan eu hychwanegu o fewn yr Eglwys. Gwnaed y cynllun Llwybr Treftadaeth arfaethedig y byd ffilmiau yn y ddau ddarn, a’i fod anerchiad pwrpasol i gynulleidfa ac bwriedir cynnal gwasanaeth pellach yn yr yn ysgrifennu fel cyfarwyddwr ffilm! aelodau clerigol lleol gan Esgob Wyn ac fe Hydref. Enillodd hefyd ddechrau Mai y wobr gafwyd adroddiadau “The Vale of Llandre” gyntaf yng nghystadleuaeth ar gyfer ysgrifennwyd gan y Parchg Isaac Williams Llenor ifanc Ysgolion Uwchradd yn Eisteddfod Teulu gan Ellen Jones ac Eisteddfod yn fy Stafell James Pantyfedwen . gan Anwyn Jenkins. Llongyfarchiadau i Dylan Edwards am Yn ogystal cafodd Dylan wybod dros y Sul ‘Roedd y gwaith adeiladu ar newidiadau ennill Tlws Llenyddiaeth i rai dan 19 oed diwethaf iddo gael dau 2il yn Eisteddfod Gened;aethol yr Urdd - 2il am Ryddiaith Bl 12/13 ac 2il am Farddoniaeth Bl. 12/13. Llongyfarchiadau mawr iddo!

Cydymdeimlad

Cydymdeimlwn â Gwenda James, Lluarth, a’r teulu, ar farwolaeth cyfnither i Gwenda yn Nant-y-moel.

Pen-blwydd arbennig

Pen-blwydd hapus i Rhian Benjamin, Taigwynion, ar ddathlu pen blwydd arbennig yn ddiweddar.

Dyweddïad

Llongyfarchiadau i Lisa Raw Rees, Tyn Parc a Colin Patterson ar eu dyweddïad ar nos Galan. Esgob Tyddewi Y Parchedig Wyn Evans Marwolaeth

Nos Wener 4.30-9.00 Trist yw cofnodi marwolaeth Camwy Williams, Llwyn, ar Ebrill 23. Estynnwn Cychwyn 26 Ebrill 2013 ein cydymdeimlad â Carwyn a Jemma a’r teulu oll. Cynhaliwyd yr angladd yng Gwersi Gitâr Nghapel Noddfa ar ddydd Mawrth Ebrill Tiwtor: Gerald Morgan, 30.

Cydymdeimlad [email protected] www.geraldmorganguitar.co.uk Cydymdeimlwn â Dylan a Dafydd Raw- Gitâr i’r Cristion Rees ar farwolaeth eu brawd Hywel yn ddiwedd yr wythnos ddiwethaf.. 01974 299367 Roedd Hywel yn syrfëwr siartredig fu’n reolwr gyda’r Ymddiriedolaeth Canolfan Merched Y Wawr Genedlaethol yn Llannerchaeron cyn dod Stryd yr Efail yn bennaeth stadau gyda Chyngor Sir Aberystwyth. Ceredigion.

4 359 | MAI 2013 | Y TINCER

Twrnament Pêl-droed Ar benwythnos braf ond oer ar Ddydd Sadwrn a Dydd Sul Ebrill Diolch 6ed a 7fed cynhaliwyd y Twrnament Pêl-droed cyntaf i blant ac ieuenctid o dan 16 oed o dan adain Clwb Pêl-droed Penrhyn- Ar ran y teulu Thomas hoffwn ddweud diolch yn fawr mawr i coch a than oruchwyliaeth Ymddiriedolaeth Pêl-droed Cymru ar Glwb Pêl-droed Penrhyn-coch am drefnu yr Ŵyl ac am gadw Gae Baker, Penrhyn-coch. enwau Dad ac Arthur yn fyw yn y Clwb. Diolch i Gymdeithas Cynhaliwyd y twrnament er cof am Eric ac Arthur Thomas, Pêl-droed Cymru am eu mewnbwn a’u presenoldeb yn ystod a oedd yn hoelion wyth y Clwb Pêl-droed a phentref Penrhyn- y penwythnos. I’r holl chwaraewyr, rheolwyr a chefnogwyr coch gyda pawb yn adnabod y ddau ac yn gwybod am eu am droi allan yn llu. I’r merched fu wrthi’n brysur yn paratoi gweithgarwch dros y blynyddoedd yn y pentref . Roeddynt yn bwyd a phaneidiau diddiwedd o de a coffi ac yn olaf - ond nid gefnogol i bopeth ac fe fyddent wedi mwynhau gweld y plant yn lleiaf - i Kevin Jenkins. Roedd Dad yn meddwl yn uchel iawn ifanc yn cymryd rhan. Braf oedd gweld Sioned a Catrin a’r o Kev a byddai wedi bod yn hapus cael ei enw yn gysylltiedig â teuluoedd yn cyflwyno’r gwobrau ar y ddau ddiwrnod. Diolch thwrnament mor llwyddiannus, yn enwedig efo Kev wrth y llyw. iddynt am eu brwdfrydedd a’u cefnogaeth. Sioned Thomas-Martin a Catrin Galbraith Ar y dydd Sadwrn roedd gêmau o dan 7 oed yn yr ysgol, ac o dan 11 a dan 14 ar Gae Baker, ac ar y dydd Sul o dan 9 oed, o dan 12 oed ac o dan 16 hefyd ar Gae Baker. Cafwyd dros 50 o dimoedd dros y gwahanol oedrannau gyda gêmau brwdfrydig yn cael eu chwarae o dan bob oedran o 5 a 6 oed i fyny at 16. Daeth tyrfa lu i wylio y plant yn chwarae ar y ddau ddiwrnod gyda phawb yn mwynhau y bwrlwm a’r lleoliad. Chwaraewyd y gêmau yn y modd gorau gyda brwdrydedd y plant a’r ieuenctid yn dod trwodd, boed ennill neu golli. Enillwyr y gwahanol oedrannau oedd: Dan 9 oed - Bow Street Dan 11 - Tal-y-bont Dan 12 - Bont Teifi Dan 14 - Bow Street Dan 16- Penrhyn Swans gyda Chwaraewr y Twrnament yn mynd i James Morgan, Bro Dysynni.

Mae ein diolch fel Clwb Pêl-droed i bawb a fu ynghlwm â’r diwrnod yma. Mae’r nifer yn ormod i enwi ac edrychwn ymlaen yn eiddgar ar gyfer twrnament 2014.

James Morgan o Glwb Pêl-Droed dan 16 Bro Dysynni enillodd Darian Goffa Eric a Gwenda Thomas am chwaraewr y twrnament. Fe’i gwelir yn ei derbyn gan y pedwar w^yr a wyres - Elisa, Wil, Owen a George.

5 Y TINCER | MAI 2013 | 359

CAPEL BANGOR / PEN-LLWYN

Oedfaon Pen-llwyn

Mai 19 10.00 Ifan Mason Davies 26 10.00 Terry Edwards

Mehefin 2 5.00 Nicholas Bee 9 10.00 Roger Thomas 16 10.00Ifan Mason Davies 23 5.00 Gweinidog 30 10.00 Gordon MacDonald

Croesawu a Ffarwelio

Mae’n bleser cael croesawu Carol ac Edward Land i rif 11 Stad Pen-llwyn. Cafodd Edward ei fagu yma, ac mae ef a’i briod Carol wedi dychwelyd i’n plith. plant Cylch Meithrin Pen-llwyn i’w fferm ar Gobeithio y byddwch eich dau yn hapus fore hyfryd ar ddydd Iau yr 2il o Fai. Gwelir iawn yn eich cartref newydd, ac y bydd Elystan ac Arnold Evans yn dangos eu lloi atgofion bore oes yn llifo i’r cof. Croeso bach i’r plant mewn un llun ac Ania, merch cynnes yn ôl i Ben-llwyn. Catrin ac Elystan Evans, yn arwain y plant Wrth groesawu, rhaid hefyd ffarwelio ag yn y llun arall, yng nghwmni Shirley Evans Alma a Gordon Land a adawodd rhif 11 am a Tracy Exley o’r Cylch ac Elen Howells, 26 Ger-y-llan, Penrhyn-coch. Ni fu Gordon un o’r mamau. Cafwyd llawer o hwyl ac yn dda ei iechyd yn ddiweddar ond da yw addysg am waith ffarm a chael cip agos ar dweud ei fod lawer yn well erbyn hyn. odro gwartheg, lloi bach, ŵyn, moch a cŵn Gobeithio y byddwch chwithau yn hapus bach ac amryw o’r plant nawr am anelu at iawn draw yna ym Mhenrhyn-coch, ac y weithio ar fferm. dymuniad, pan o’r diwedd adeiladwyd y cawn eich gweld yn ôl yn eich hen ardal o neuadd a’i hagor ym 1972. dro i dro. Dymuniadau gorau i chwi eich dau. Er cof am Mrs Myfanwy Thomas Trist oedd y teulu pan ddirywiodd ei hiechyd a gorfod iddi ymgartrefu yn Hafan Gwellhad Buan Daeth ton o dristwch dros ardal gyfan, y Waun, ble y cafodd pob gofal bosib. pan ddaeth y newyddion fod Mrs Myfanwy Roedd bob amser yn sionc a diolchgar o Nid yw Mr Elwyn Jones, Abercwmdolau, Thomas, Troedrhiwlwba, Capel Bangor, weld y teulu, a buont hwythau yn ffyddlon wedi bod yn dda ei iechyd yn ddiweddar, (Fanw fel yr adnabyddid hi) wedi huno yn iawn i’w mam yn ymweld yn gyson. Hefyd ac wrth fynd i’r wasg, ‘roedd yn dal yn yr Hafan y Waun, Aberystwyth yn 89 mlwydd byddai gwên bob amser i unrhyw un a ysbyty. Dymuniadau gorau iddo am wellhad oed. fyddai yn ymweld â hi. buan oddi wrthom ni i gyd ym Mhen-llwyn. Ganwyd hi yr ieuangaf o bedair o ferched Cynhaliwyd yr angladd yng nghapel Pen- i Morgan a Mary Morris, Gwarfelin, llwyn ar 20fed o Ebrill, pan ddaeth cynifer Amy y Bêl-droedwraig Rhydyfelin, Aberystwyth. Priododd â’r ynghyd. Roedd y gwasanaeth yng nghofal diweddar Glynne Thomas Troedrhiwlwba, y Parchedig Ifan Mason Davies, yn cael ei Bu Amy Dryburgh, Maesmelindwr, yn a buont yn byw yma drwy gydol eu hoes. gynorthwyo gan y Parchedig ion Wyn Rhys chwarae pêl-droed mewn gêm gyfeillgar Cawsant eu bendithio â phump o blant, Morris, Geoffrey Thomas a Nicholas Bee. y mis diwethaf, yn erbyn tîm o fechgyn Eifion, Mair, Wynne, Trevor a Phyllis. Chwaraewyd yr organ gan Mrs Heulwen ger Llandudno. Mentrodd Katy John, Bu Fanw yn weithgar iawn drwy ei Lewis. Rhydyfelin, hefyd efo Amy i geisio trechu hoes, yn enwedig ar yr aelwyd yn ei Estynnwn ein cydymdeimlad â’r plant, y bechgyn, ond cyfartal oedd hi y tro hyn. chartref. Roedd yn aelod brwd o Sefydliad yr wyrion a’r cysylltiadau oll. Coffa da am 3:3. Canlyniad gwell y tro nesaf , efallai. y Merched, ac hefyd yn aelod yng nghapel wraig hoffus. Daliwch ati, a phob hwyl. Moreiah. Cefnogodd bwyllgor gweithiol y neuadd Helfa Wyau Cylch Meithrin Pen-llwyn am flynyddoedd pan oedd ei phriod yn Ymweliad - Fferm Cwmwythig gadeirydd y pwyllgor. Gwelid hi bob amser Diolch i bawb a ddaeth, ac a gyfrannodd, yn y gegin, yn cynorthwyo gyda’r bwyd pan i ein Helfa Wyau blynyddol. Fe wnaeth Diolch i Catrin ac Elystan Evans a Mr a Mrs cynhelid gyrfaoedd chwist, a chyngherddau yr eira a’r tywydd oer bron ein trechu ni Arnold Evans, Cwmwythig, am groesawu ac ati. Gwireddwyd hi a’i phriod eu a gorfu i ni newid y dyddiad a’r lleoliad o

6 359 | MAI 2013 | Y TINCER

Ysgol Mynach i Ysgol Pen-llwyn, ond serch iddi feistrioli yr iaith gymraeg a’i siarad hyn cawsom brynhawn llwyddiannus gyda mor rhugl. Mae yn aelod brwd o Ferched dros £450 yn cael ei godi. Diolch i gynllun y Wawr ac yn ymdoddi i weithgareddau’r £1 am £1 Barclays bydd y cyfanswm hyn yn ardal. Dymuniadau gorau, mwynhewch y codi eto i helpu coffrau’r Cylch yn ei gwaith dathlu yng nghwmni eich teulu hoff. hynod yn darparu addysg cyntaf i blant 2-4 oed o ardaloedd Pen-llwyn, Mynach a Capel Pen-llwyn Phonterwyd. Diolch i Ysgol Pen-llwyn am y croeso ac am Bore Sul 5ed o Fai, cafwyd oedfa deuluol y defnydd o’i adeilad a lle chwarae i guddio y dan arweiniad ein Gweinidog, y Parch Wyn cliwiau. Mae hefyd rhaid diolch i noddwyr ein Rhys Morris. Alaw a Llŷr yn mwynhau yn ddiweddar yn raffl Canolfan y Celfyddydau, Siop y Pethe, Cymerwyd y rhannau arweiniol gan blant Bluestone - gwobr ar ôl ennill Canolfan Hamdden Plas-crug, Sunbourne yr Ysgol Sul a hyfryd oedd gweld eu rhieni cystadleuaeth fach ar Gweplyfr (Facebook). Leisure yn Clarach, T J Davies, McDonalds, hefyd yn y gwasanaeth arbennig hwn. Fferm Ffantasi , Maesbangor Dangoswyd i’r plant luniau ar y sgrin Arms, Play Planet, New Cross Motors, Druid yn egluro dameg y Ddafad Golledig. Yna ynni’r Neuadd gan Ynni i Fynnu, menter Inn, Argos, H20 Hayley a Christa o H20 a’n aethant allan i’r festri i wneud eu taflenni sy’n helpu grwpiau ac adeiladau cymunedol prif noddwyr Statkraft, Cwmrheidol. Diolch gwaith ac yn ôl i’r capel i’w dangos wedi’r i fod yn fwy effeithlon gyda’i defnydd o yn fawr iddyn nhw i gyd. bregeth. Cafwyhd oedfa fendithiol iawn. ynni. Un o’r argymhellion oedd gosod system solar a fyddai yn creu ynni a hefyd Canlyniadau Clwb 200 Mis Mawrth Genedigaeth creu incwm, trwy daliadau yn ôl ar gyfer yr ynni sy’n cael ei greu. Aeth y Pwyllgor 1af Mrs Beatrice Lewis, Gyfarllwyd, Llongyfarchiadau i Paul a Lowri, Manteg ati i ymchwilio yn fwy manwl, a chafwyd ar enedigaeth eu hail ferch, Anwen Mair. cyngor gan gwmni lleol Clear Solar ynglŷn 2il Iwan Davies, Pen y Graig, Pisgah ‘Rwy’n siwr fod Ffion yn falch iawn o’i â pha system fyddai orau o ran maint, 3ydd Mike Exley, 111 Ger-y-llan, chwaer fach newydd. Pob dymuniad da. lleoliad ag ati. Penderfynwyd mynd am Penrhyn-coch system 2.4 Killowatt, sef 8 panel, mewn 4ydd Ania Evans, Ardwyn, Capel Bangor Priodas Aur dwy res ar do cefn y Neuadd. Roedden yn lwcus fod y prosiect wedi ei Llongyfarchiadau a diolch am eich Llongyfarchiadau cynnes i Mr. a Mrs. gwblhau mewn pryd, ac wedi ei gofrestru cefnogaeth. Maldwyn James, Afallon ar ddathlu o fewn diwrnod o’r dyddiad cau, sef 1af ohonynt eu Priodas Aur ar y 10fed o Fai. Mawrth 2012, er mwyn diogelu ein bod yn Eglwys Dewi Sant Pob dymuniad da i’r dyfodol i chi eich dau derbyn taliad o 45 ceiniog fesul kilowatt o oddi wrth bob un o’r ardal. ynni sy’n cael ei gynnhyrchu am gyfnod o Cynhaliwyd Te Pasg yr Eglwys ar 25 mlynedd. Bu tîm Clear Solar yn hynod brynhawn braf, ar ddydd Sadwrn, 29 Paneli Solar ar gyfer Neuadd Pen-llwyn, o broffesiynol, ac roedden yn lwcus ei bod Mawrth 2013. Un o’r gweithgareddau a Capel Bangor yn cynnwys, Aled Jenkins, Pandy, fel y drefnwyd oedd yr Helfa Wyau Pasg. Braf trydanwyr a wnaeth yn siŵr fod popeth yn iawn oedd gweld cynifer dda o blant ac Mae paneli solar wedi eu gosod ar do gweithio mewn pryd. oedolion yn bresennol. Cychwynwyd yr Neuadd Pen-llwyn, Capel Bangor, ers dros Cawsom gefnogaeth hael gan Cyngor helfa o Neuadd yr Eglwys gan fynd ar ein flwyddyn bellach. Nôl ym mis Tachwedd Cymuned Melindwr ar gyfer y prosiect taith i gyfeiriad Pentrerhibyn. Cafwyd 2011 penderfynodd Pwyllgor y Neuadd mewn cyfraniad o £3,000 tuag at gostau tipyn o hwyl wrth chwilota am yr wyau. edrych ar sefyllfa defnydd a chostau ynni’r gosod y system. Mae’r system bellach Cynhaliwyd amrywiaeth o weithgareddau Neuadd gan bod costau trydan yn codi bob wedi bod yn gweithredu ers dros flwyddyn eraill yn ystod y prynhawn. Addurno Croes blwyddyn. Cafwyd archwiliad defnydd bellach wedi cynhyrchu 2181 Killowatt o Pasg gyda blodau, raffl, dyfalu faint o wyau ynni ar gyfer y Neuadd a rhoi taliad o pasg oedd mewn jar, helfa drysor a llywio. £1000 mewn incwm. Yn ogystal â hyn mae Ar ddiwedd yr helfa, cafwyd te hyfryd a ein costau defnydd ynni wedi disgyn ac blasus yn y neuadd. Diolch i bawb a fu’n rydyn fel Pwyllgor yn medru cadw costau cynorthwyo, gan wneud y prynhawn yn llogi’r Neuadd yn isel a gwneud yn siŵr llwyddiannus, a hynny mewn gwahanol fod y neuadd yn hunan cynhaliol ar gyfer y ffyrdd. Diolch am eich cefnogaeth. dyfodol.

Priodas Arian Genedigaeth

Llongyfarchiadau calonnog i Dr. Chris Llongyfarchiadau a dymuniadau gorau i a Mrs. Alison Little, Brynteg ar ddathlu Eluned a Gareth Lewis, Brynmeirion, ar ohonynt eu priodas arian ar y 25ain o’r mis enedigaeth mab - Gryffydd Meirion - ar 11 yma. Mae Alison yn esiampl i lawer drwy Mai; brawd bach i Sara Mair.

7 Y TINCER | MAI 2013 | 359

PENRHYN-COCH

Suliau Horeb Mai 19 10.00 Oedfa ar y cyd ym Methel Gweinidog 26 10.30 Oedfa bregeth Gweinidog Mehefin 2 2.30 Oedfa gymun Gweinidog 9 Taith i Benfforddlas 16 2.30 Oedfa bregeth Gweinidog 23 10.30 Oedfa bregeth Y Parchg Peter Thomas 30 10.30 Oedfa bregeth Gweinidog

Y plant yn Fferm Pen-banc.

Cinio Cymunedol Penrhyn-coch yn y cyngerdd. Bydd y dathlu yn gorffen Uned Harddwch yn Llanbadarn Fawr. gyda ras dractors ar y bore Sul. Cafwyd croeso cynnes iawn gan Vanessa Bydd y Clwb yn cyfarfod yn Neuadd yr Cylch Meithrin Trefeurig Evans a’i Chyd Hyfforddwyr, hefyd gan Eglwys dyddiau Mercher 22 Mai, 12 a 26 y Myfyrwyr, rhain i gyd wedi rhoi o’i Mehefin. Cysylltwch â Job McGauley 820 Ym mis Mawrth cafodd y Cylch arolwg noson er mwyn i ni Aelodau Merched y 963 am fwy o fanylion neu i fwcio eich Estyn. Adroddodd yr arolygydd bod Wawr gael ein maldodi. Fe gafodd rhai cinio. perfformiad presennol y lleoliad a ohonom ei gwallt wedi ei drîn, eraill rhagolygon gwella’r lleoliad yn dda. Mae’r eu hewinedd a’u dwylo ac un arall ei Tywydd holl blant yn cael eu cefnogi’n dda ac yn hwyneb wedi ei goluro. elwa o gwricwlwm sy’n eang, cytbwys Cafwyd yr holl hanes sut i drîn a Roedd mor braf cael tywydd cynnes a diddorol. Mae’r arweinydd, staff a’r chadw y gwallt yn iach ac ewinedd ac heulog dros ŵyl y Banc. Cofnodwyd pwyllgor rheoli yn rhannu gweledigaeth yn y blaen. Yna aeth y Myfyrwyr ati i 20ºC yng Ngogerddan, amser cinio dydd glir. Mae bron pob un o’r plant yn hunan harddu bob un ohonom. Mawrth 7 Mai am 12:00. Trueni iddi hyderus wrth wybod eu bod yn cael eu Ar wahân i Vanessa yr oedd Rhian newid yn wynt a glaw wedyn! cefnogi’n dda a bod ganddynt dasgau Rees a Lynwen Wells yr Hyfforddwyr diddorol sydd wedi eu darparu ar eu cyfer. eraill yn cadw llygad ar y Myfyrwyr yn Adroddiad da Os ydych am weld yr adroddiad cyfan, eu gwahanol ystafelloedd. Ar y noson, ewch i www.estyn.gov.uk. Hoffwn ddiolch roedd rhai or Myfyrwyr ar brawf a Llongyfarchiadau i Gylch Meithrin i bawb wnaeth helpu yn ystod cyfnod yr gorfod dangos sut oeddynt yn ymdopi Trefeurig ar gael adroddiad Estyn da yn arolwg. a’u gwaith coleg. Fel cangen, roeddem ddiweddar - gweler adroddiad misol y Y tymor yma rydym wedi cymryd yn falch o gael y dysgwyr yn ein plith ac Cylch isod. mantais o’r tywydd braf. Ein thema yw yr oedd pob un ohonynt yn hapus yn ein adar ac anifeiliaid. Aethom ni am dro i plith ni hefyd. Dathlu 150 Ysgol Cwmbwa i weld yr hwyaid ac am dro i Pen- Chwarae teg fe wnaeth pob un ohonynt banc i weld yr ŵyn bach. Diolch yn fawr am waith gwych a dymuwn yn dda iddynt yn Bydd penwythnos o ddathlu 150 mlynedd y croeso gawsom. eu gyrfa i’r dyfodol. Deallir fod yr uned Ysgol Penrhyn-coch ar Fedi 13-15. Fe wnaeth nifer fawr o blant y Cylch yn derbyn pawb i droi i fewn i gael trin eu Cynhelir disgo yn y Clwb nos Wener, gystadlu ar y nos Wener yn Eisteddfod gwallt ac yn y blaen, unrhyw adeg. Mae’r diwrnod agored yn yr Ysgol brynhawn Penrhyn-coch. Da iawn chi i gyd am ganu uned hefyd yn derbyn plant ysgolion Sadwrn 14 pan fydd hefyd arddangosfa o a llefaru mor dda. Yn fuddugol yn yr unawd uwchradd a cholegau o Geredigion a thu hen luniau yn Neuadd yr Eglwys. Os oes oedd Lily-Ann, gyda Daisie May yn ail ac fas i’r Sir i ddod i ymweld â hwy. gan unrhyw rai luniau o’u cyfnod yn yr Osian yn drydydd. Yn y llefaru Osian oedd Diolchwyd ar ran y gangen yn ysgol mae’r Pwyllgor Dathlu yn gwneud yn gyntaf, gyda Lily-Ann yn ail a Daisie May swyddogol gan Wendy Reynolds, apêl i gael eu benthyg i’w hystyreid ar yn drydydd. Hefyd daeth y parti llefaru yn diolchodd am noson ddiddorol dros ben gyfer yr Arddangosfa. gellir eu gadael ail. Llongyfarchiadau i chi gyd. ac am y cwpanaid a gawsom yn ystod d/o Lynwen Jenkins gan nodi dyddiad lle noson. Trueni na fuasem wedi trefnu mae’n bosibl. Nos Sadwrn bydd cyngerdd Merched y Wawr i fynd allan i rhywle i fwynhau a chael yn Neuadd y Penrhyn a gwahoddir cyn dangos yr holl harddwch. Ond gartref ddisgyblion a rhieni i ymuno â Chôr Nos Fawrth 10ed o Ebrill aeth y gangen aeth pawb yn edrych yn ddeniadol dros Eisteddfod Penrhyn-coch ar gyfer canu i ymweld â Hyfforddiant Ceredigion yr ben.

8 359 | MAI 2013 | Y TINCER

MADOG

Cydymdeimlad Oedfaon Madog Cydymdeimlwn â Sarah ac Emyr 2.00 Evans, Megan ac Ifan, 18 Maesyrefail, Mai ar farwolaeth tad Sarah - Trefor 19 Bugail Humphreys, gynt o’r Borth, yn Ysbyty 26 R W Jones Bron-glais ar 7 Ebrill. Mehefin Swydd newydd 2 Bugail 9 Llongyfarchiadau i Meleri Jones, 16 Bugail Rhydyrysgaw, ar gael ei phenodi yn 23 Eric Greene Bennaeth Cynorthwyol Ysgol Gyfun 30 Christopher Prew Gymraeg Llangynwyd, Maesteg.

Rhedwraig Ar y teledu Beth, pwy, ble? Llongyfarchiadau i Bev Thomas, Garn Bu Erwyd Howells, Tŷ Capel Madog, yn Wen, am redeg Marathon Llundain sgwrsio gyda Dewi Prysor am ddynion mewn 5 awr 49 munud a 59 eiliad! hysbys ar y rhaglen ‘Darn bach o hanes’ yn Diolch ddiweddar.

Urddo’n Llywydd Parry-Jones Arvid Lluniau: Dymuna Gwyneira Marshall ddiolch o Dymuniadau Gorau i Mrs Mairwen galon am y cardiau, blodau, galwadau Jones a fydd yn cael ei hurddo’n Llywydd ffôn ac ymwelwyr a dderbyniodd Senana Cymanfa Bedyddwyr Caerfyrddin ar ôl llawdriniaeth yn yr ysbyty yn a Cheredigion yng Nghyfarfodydd y ddiweddar. Gymanfa ym Mhen-parc ganol Mai ganol Mai. Gwellhad buan

Genedigaethau Dymunwn wellhad buan i Gwen Griffiths, Brogynin Fach, sydd ar hyn Llongyfarchiadau a dymuniadau gorau o bryd yn derbyn triniaeth yn Ysbyty i Ellen ac Iwan Hywel, Tre-garth, ar Treforys. enedigaeth efeilliaid ar Ebrill 23. Ganwyd Cernyw Hywel a Gerallt Hywel, brodyr Dymuniadau gorau i Elliw Hywel; dau ŵyr i Mair Davies, Meurig Cottage. Dymunwn yn dda i Tirion Lewis fydd yn dilyn cwrs Cam wrth Gam sy’n rhoi cyfle Llongyfarchiadau i Bryan a Ceinwen i fyfyrwyr ennill cymhwyster Diploma Llongyfarchiadau i Siân Mari Evans gafodd Jones, Bodorgan, ar ddod yn dad-cu a Lefel 3 mewn Gofal, Dysgu a Datblygiad gyntaf am lefaru Dosbarth Derbyn yn mam-gu . Ganwyd mab ym Mron-glais Plant yn y gweithle. Bydd yn gwneud Eisteddfod Gadeiriol Penrhyn-coch nos - Ianto Tomos Thomas i Iona a Rob blwyddyn o hyfforddiant yng Nghylch Wener 26 Ebrill. Thomas, Aberaeron ar 28 Ebrill. Brawd Meithrin Trefeurig. bach i William, Ella a Lydia. Cynhyrchu Doctor Who Llywydd Llongyfarchiadau i Brian Minchin, Llongyfarchiadau a dymuniadau gorau River Mead, ar gael ei benodi yn i’r Parchg Wyn Rh. Morris, Berwynfa, ar gynhyrchydd gweithredol newydd y gael ei ethol yn Llywydd Sasiwn y De, gyfres Doctor Who. Bydd yn gweithio Eglwys Bresbyteraidd Cymru. ar y cyd â Steve Moffat. Ymunodd Brian ag Adran Ddrama BBC Cymru Croeso ym 2005, cyn cychwyn fel golygydd sgriptiau ar ‘Belonging’ ac Croeso a dymuniadau gorau i Alma a wedyn Doctor Who. Yn y llun gwelir Gordon Land sydd wedi symud o Ben- Brian ar leoliad adeg ffilmio y gyfres llwyn i 26 Ger-y-llan. ddiweddaraf o Torchwood. Brian Minchin

9 Y TINCER | MAI 2013 | 359 Eisteddfod Gadeiriol Penrhyn-Coch 2013 Llun: Arvid Parry-Jones Arvid Llun:

Parti Delyth - 1af yn y Parti Llefaru

Cynhaliwyd Eisteddfod Gadeiriol Penrhyn- Mae’r ymdeithgan yn tyfu ac yn ehangu yn coch yn Neuadd y Penrhyn nos Wener a effeithiol dros ben rhwng yr adrannau. Hefyd dydd Sadwrn 26-27 Ebrill. mae’r cyfuniad o’r offerynnau a’r newid Cafwyd cystadlu o safon uchel yng amseriad yn creu cyffro. Mae’r strwythur Arwen Exley yn ennill y wobr gyntaf unawd nghyfarfod nos Wener - mae’n diolch yn a’r daith yn bleserus iawn gyda defnydd o blwyddyn 3-4 nos Wener fawr i brifathro, staff , rhieni a disgyblion harmonïau addas dros ben. Llongyfarchiadau. Ysgol Penrhyn-coch am fod mor gefnogol yn Cyffrous iawn.” flynyddol. Yr arweinyddion oedd Gregory Cyhoeddwyd enw’r enillydd - sef Eilir Vearey-Roberts, Rhian Gareth, Cemlyn Pryse o Ben-y-graig, Aberystwyth. Mae Davies ac Emyr Pugh-Evans. Eilir yn wyneb cyfarwydd iawn i lwyfan Beirniaid eleni oedd: Nos Wener: Cerdd: Eisteddfod Penrhyn-coch a dyma’r ail Pete Leggett, Dolau; Llefaru: Catrin Mai, waith iddo ennill Tlws yr Ifanc - enillodd y Tal-y-bont. Cerdd: Ann Atkinson, Corwen; Tlws pan roddwyd ef am waith cerddorol Llên a llefaru: Mair Wyn, Brynaman. gyntaf yn 2009 pan oedd yn ddisgybl yn Y cyfeilyddion oedd - nos Wener: Ysgol Uwchradd Tregaron. Mae erbyn hyn Sioned Exley - 1af unawd ysgol uwchradd Heddwen Pugh-Evans, Y Borth; dydd yn astudio Mathemateg ym Mhrifysgol Sadwrn: Lowri Guy, Caerdydd. Aberystwyth. Cyfansoddodd y darn yn Llywyddion eleni oedd - nos Wener: Glenys wreiddiol fel rhan o waith cwrs lefel A Morgan; pnawn Sadwrn: Dafydd Sheppard cerddoriaeth yn Ysgol Uwchradd Tregaron. a nos Sadwrn: Ceris Jones, Waun-fawr. Mae Mae’n ddiolchgar am yr arweiniad a’r Glenys a Dafydd yn byw ac yn weithgar yn cymorth a roddwyd iddo. Llwyddodd i y pentret, mae gan Ceris gysylltiadau â’r ennill cystadleuaeth cyfansoddi Ffanffer petnref drwy deulu Llwyn Gronw. Soniodd ar gyfer Eisteddfod Genedlaethol yr Urdd yn ei haraith mai ei mam-gu osododd carreg yn yn 2010 pan glywyd sylfaen Neuadd y Penrhyn ym 1953. y ffanffer ym mhrif seremonïau yr ŵyl. Llongyfarchiadau i bawb a fu yn Mae’n adnabyddus drwy’r ardal am ei Dafydd Sheppard - Llywydd pnawn Sadwrn llwyddiannus a diolch i bawb o bell ac agos ddoniau llefaru ond hefyd mae’n gerddor o am gefnogi’r eisteddfod. fri - yn aelod o Philomusica a Band chwyth Bu cystadlu brwd am Dlws yr Ifanc - gâi y Brifysgol ac yn gyn aelod o Gerddorfa’r ei roi eleni am waith cerddorol. Daeth saith Tair Sir, Band Pres y Tair Sir, a Band Pres cyfansoddiad i law a llongyfarchiadau i bob Aberystwyth ar yr offerynnau taro. Mae un. Yn ôl Ann Atkinson, y beirniad, roedd yn hefyd yn arweinydd Côr Pantycelyn ac fe’i gystadleuaeth anodd i’w beirniadu oherwydd welwyd yn eu harwain yng Nghystadleuaeth y safon! Côr Cymru eleni ynghyd â chanu gyda Gellir gweld y feirniadaeth lawn ar wefan Côr Ger-y-lli. Person prysur iawn. Trefeurig http://www.trefeurig.org/ Llongyfarchiadau mawr iddo am ei holl Canmolodd y beirniad pob cyfansoddwr orchestion. Gregory Roberts - 1af alaw werin agored ond yn arbennig Robin Goch am ‘Y Gymraeg’ Roedd y gadair yn wobr am gerdd heb fod oedd mor agos i’r brig. Ond enillydd eleni dros 50 o linellau ar y testun ‘Perthynas’. oedd y gadair am gerdd Gwreiddiau a oedd Pantycelyn gyda ‘Ymdeithgan y Werin’. Cafwyd 27 yn cystadlu eleni - mwy nac erioed phan safodd y bardd buddugol gwelwyd Diolchodd am gystadleuaeth mor rhagorol. - siwr fod gweld y gadair hardd a wnaethpwyd mai’r enillydd oedd John Meurig Edwards, Roedd Ymdeithgan y Werin - (Pantycelyn) gan Gwmni MijMoj o Lanfairfechan ac Aberhonddu - a enillodd y llynedd hefyd. yn gyfanwaith ar gyfer chwech allwedd / a roddwyd gan Dr Huw Martin Thomas, Llongyfarchiadau hefyd i Dorothy Jones, piano trydanol a drwm. Ger-y-llan, er cof am ei rieni - Martin a Llan-gwm - beirniaid llên a llefaru y llynedd. “Dyma gyfansoddiad cyffrous tu hwnt. Gwenda Thomas wedi denu cystadleuwyr. Hi fydd yn derbyn Medal T.H. Parry Williams Gyda’r dewis o amseriad 8/8 yn ddiddorol. Penderfynodd y beirniad mai eiddo Powys eleni yn yr Eisteddfod Genedlaethol.

10 359 | MAI 2013 | Y TINCER

Cystadleuaeth y Gadair Telyneg Perthynas Gyda’r hwyr

Ciliodd hanner canrif (pâr priod, y noson olaf cyn mynd i gartref henoed) ers cefnu ar fro mebyd; bro’r mawn a’r mynydd, Tyrd, gad inni swatio bro’r llynnoedd a’r llonyddwch, Am ychydig, bro’r nentydd a’r mudandod mwyn. Cyn cau’r llenni Ar ddagrau’r dydd. Dyma’r crochendy Swatio a chofio..... lle mowldiwyd fy nghlai; lle cefais gadernid yng ngwres ei dân, Caeau’r ddôl, cyn rhoi’r sglein terfynol Ar ddydd cynhaeaf, i’m llestr amrwd. Fel cwrlid aur Rhwng gwnïad clos Minnau yn llathreiddrwydd ieuenctid O gloddiau terfyn. yn gadael, Y plant yn gewri’r gowlas, ar antur wynebu’r byd. A bywyd yn braf. Anfynych fu’r dychwelyd, a llaciodd yr hualau Y don yn torri yn nhreigl y blynyddoedd. Ar Gaer Arianrhod A sgert yr Eifl Mewn coleg a dinas, Yn gwlychu’r godrau ambell blwc ar linynnau’r galon Yn nŵr yr heli. yn dwyn i gof ddyddiau ysgafnfryd Mynyddoedd Wiclo yr unigeddau digyffro, Yn y pellter a’r cyfoedion a ymddieithriodd. Yn ein hudo I Erin Bwrw gwreiddiau Hyd lwybr machlud. mewn bro alltud. Er mwyned ei thir, Wel’di, er hynawsed ei phobl, Mae’r ddraenen wen llac yw’r cadwynau Yn bwrw’i chonffeti, a’m hangorant i’w daear. A pherthi’r rhos Estron yw’r iaith, Yn drwm gan wyddfid. ac amhersain ei hacenion. Awelono’r Lôn Wen A’r cymdogion prin eu sgwrs yn cosi’r gwrychoedd, sy’n cadw’r pellter parchus. A’r haul Yn mwytho’r tonnau. Dafydd Sheppard - Llywydd pnawn Sadwrn Ar daith atgofus i’r henfro, Tyrd, dieithr yw’r wynebau Trysora’r llun ar stryd y pentref, Cyn cau’r llenni a chladdwyd yr iaith Yn araf, ym meddrodau’r plwy’. Araf bach.

Ond caf eto ymgolli Mona Thomas, Pen-y-groes, Gwynedd yng nghofleidiad y bryniau, a chusan croeso’r awel ar fy ngrudd. Bydd dŵr y nant drachefn yn sibrwd ei gyfarchiad, Englyn digri ac ar lwybrau maboed caf deimlo eilwaith Y Ddannoedd rym y perthyn.

Cynnyrch Eisteddfod Gadeiriol Penrhyn-Coch 2013 Eisteddfod Gadeiriol Penrhyn-Coch Cynnyrch O ddyn! Trychineb yw’r ddannoedd – y poen Powys: John Meurig Edwards, Aberhonddi Yn pannu fel nadroedd, Blin a chythryblus pob bloedd Cerdd sy’n olrhain yn gelfydd berthynas y bardd â’i Udo a wnes am hydoedd. henfro. Hoffais yn fawr gynildeb y mynegiant celfydd a’r diweddglo cynhwysfawr. Mair Wyn (Beirniad) Y Parchg Judith Morris

11 Y TINCER | MAI 2013 | 359

Dychwelyd at Golff Cynnig Aelodaeth 7 mis am bris 6 mis Ar gael o Fehefin 1af

Mae’r cynnig ar agor i aelodau newydd, neu i gyn-aelodau o Glwb Golff Borth ac a oedd yn aelodau cyn 2012. Mae hwn yn gynnig aelodaeth categori A.

e-bost: [email protected] Ffôn: 01970 871 202

Mae’r cynnig am hefyd yn cynnwys rownd omewn golff 7 o ddim gyrsiau safonol dros Gymru. @BorthYnyslasGC

golf_cymraeg.indd 1 09/05/2013 20:35

Mae antur yn aros amdanoch… Dewch i ddarganfod traethau ysblennydd, teithiau cerdded hyfryd a rhaglen weithgareddau yn llawn cyffro. Neu ymwelwch ag un o’n hatyniadau gwych i’r teulu cyfan: teithiwch yn ôl mewn amser a darganfod eich rhyfelwr mewnol yng Nghastell Henllys, ymunwch â’r hwyl ganoloesol yng Nghastell Caeriw, neu manteisiwch ar gyfle i fod yn artist yn Oriel y Parc. Cewch fwy o wybodaeth ar www.arfordirpenfro.org.uk.

Ymwelwch â’n stondin yn Eisteddfod yr Urdd i ddarganfod diwrnod allan gwych.

12 359 | MAI 2013 | Y TINCER

Cyngor Cymuned Tirymynach Cyfarfu’r Cyngor uchod ar nos Iau 25 enw gael ei dderbyn gan y Cyngor Sir a’r Yn ei adroddiad misol dywedodd y Ebrill yn Neuadd Rhydypennau o dan datblygwyr. Cyng. Paul Hinge, y bydd y blwch postio gadeiryddiaeth y Cyng. Heulwen Morgan. Parthed y gorlifiad dŵr o gae chwarae yn dychwelyd i le cyfleus yn fuan ym Bydd y cyfarfod nesaf ar 30 Mai am Tregerddan, adroddodd y Cyng. Paul Mlaenddôl. Bydd hefyd yn ymgyrchu i 7.30, yn y neuadd a hwn fydd y Cyfarfod Hinge iddo ef a’r Cyng. Vernon Jones gael arwyddion mwy o faint yn cymell Blynyddol. Anogir y trethdalwyr lleol i gyfarfod â chynrhychiolydd o Brifysgol pobl i beidio mynd a chŵn i faes chwarae fod yn bresennol, ac i godi unrhyw fater o Aberystwyth y diwrnod cynt, addawodd Tregerddan. ddiddordeb iddynt yn yr ardal. ef, sef Mr Huw Williams y byddai’r gwaith Mae nifer o enghreifftiau o fandaliaeth Diolchwyd i’r Cynghorwyr Gwynant o draenio’r tir yn cychwyn gynted ag y wedi digwydd yn yr ardal yn ddiweddar. Phillips a Harry Petche am eu gwaith byddai’r tywydd yn caniatau. Ffenestri yn cael eu malu yng Nghapel dros y cyngor am nifer o flynyddoedd, Daeth cynrychiolydd cwmni offer Noddfa, poteli yn cael eu torri wrth y mae’r ddau wedi ymddiswyddo ers y chwarae o Wrecsam i gyfarfod â’r clerc siglenni ym maes chwarae Tregerddan, a cyfarfod cynt. Gan fod hawl gan y cyngor parthed offer i faes chwarae Bryncastell, fflodiart wedi ei thynnu ymaith ar yr afon i gyfethol aelodau, fe wnaed hynny yng ond roedd eu cyfarpar yn llawer rhy fach. Ceiro, ar ffin dwy fferm. Mae heddwas nghyfarfod Mawrth, ac mae’r ddwy a Disgwylir cynrhychiolydd o gwmni ym y gymuned yn gwneud ymchwiliadau ar enwyd wedi derbyn y swyddi. Byddant yn Methesda i alw heibio’n fuan. hyn o bryd. cael eu croesawu yn y cyfarfod nesaf. Y Mae’r meinciau newydd yn y broses o Doedd yna ddim ceisiadau cynllunio ddwy yw Meinir Jones o ystad Cae Rhos, a gael eu gosod, dwy ger Tregerddan, (un gerbron y cyngor, nag adroddiadau am Ann Lydia Davies o ystad Cae’r Odyn. gyferbyn â Swyddfa’r Post), y llall ger geisiadau blaenorol. Mae’n ymddangos Ar awgrym y Cyng. Sian Jones, Ysgol Rhydypennau (gyferbyn â Llysafan). bod ddiffygion a phroblem Dŵr Cymru Caergywydd penderfynwyd cefnogi Adroddodd y clerc mai Rheidol Garden ynglŷn â’r garthffosiaeth leol yn cael yr enw Cain Fallen ar yr ystad newydd Services (Capel Bangor) fydd yn gyfrifol dylanwad andwyol ar unrhyw ddatblygiad yng nghae Caergywydd. Argymellir i’r am dorri porfeydd y Cyngor eleni. yn yr ardal.

Llongyfarchiadau i’r disgyblion am ganlyniadau ardderchog yn Eisteddfod Sir yr Urdd 2013. Bydd yr enillwyr yn mynd ymlaen i Ysgol Penweddig Eisteddfod Genedlaethol yr Urdd Sir Benfro ar ddiwedd mis Mai.

2il yn y Parti Bechgyn Bl. 7, 8 & 9 ac yn cael mynd drwodd i Foncath: Rhes gefn; Bryn Griffiths, Caredig ap Tomos, Gwion Morgan-Jones a Siôn Hurford. Rhes flaen; James Michael, Owain Gruffydd, Wil Rees, Jordan Jones, Geraint Howard a Sam Ebenezer (arweinydd)

Seren Wyn Jenkins – 1af yn y Gystadleuaeth Creu Arteffact Bl. 7 & 8 a Dylunio a Thechnoleg Bl. 7 & 8: Sioned Exley – 1af yn y Gystadleuaeth Gemwaith Bl. 7 & 8. = y ddwy o Benrhyn-coch

1af yn yr Ensemble 15-25 oed: Chwith i dde; Daniel Thomas, Rhun Penri, Sion Hughes, Aled Skym, Erwan Izri, David Michael, Gethin Thomas, Robin Tomos, Gwern Penri, Carwyn Hughes ac Iestyn Evans Mwy o luniau t20

13 Y TINCER | MAI 2013 | 359

BOW STREET

Teimlai ei bod yn beth od nad oedd y iawn, a Gwyn yntau yn dawel yn y gegin Oedfaon y Garn 10.00 a 5.00 llywodraeth yn cynnig unrhyw gymorth yn paratoi paneidiau te di-ri, i Ann fynd http://www.capelygarn.org/ nac anogaeth i’w staff ddysgu Cymraeg er â hwy i mewn i’r dosbarth yn ystod y Mai mai Cymraeg oedd iaith mwyafrif mawr y sesiynau sgwrsio. Anrhydeddwyd Ann 19 Bugail Oedfa Cymorth Cristnogol ffermwyr. drwy iddi gael ei derbyn i’r Orsedd am ei am 10.30 o’r gloch dan arweiniad Dechreuodd ddysgu Cymraeg gyda rhan yn y gwaith diflino hwn y Bugail. Cinio Bara a Chaws i Felicity Roberts dros ugain mlynedd yn Cychwynnwyd y bore coffi a gynhelir ddilyn Oedfa gymun am 5 o’r gloch ôl. Yr oedd wedi gwneud rhyw ychydig yn yr oruwchystafell yn yr ‘Home Café’ 26 R W Jones yng nghyffiniau Rhuthun cyn dod at fel sesiwn hanner awr o sgwrsio ar Felicity fyddai’n dweud ei bod ymysg rhai ddiwedd dosbarth safon uwch a gynhaliai Mehefin o’i llwyddiannau mwyaf. Fe fynychodd y Felicity o leiaf ugain mlynedd yn ôl. Aeth 2 Noddfa Bugail dosbarthiadau yn ddi-dor gan symud o o nerth i nerth ac am flynyddoedd fe’i 9 W.J. Edwards un lefel i’r llall a phasio arholiadau i brofi cynhaliwyd yn strategol ar ddiwedd un 16 Bugail hynny. Y llynedd - wedi bod yn astudio dosbarth, a hanner awr cyn dechrau un 23 Eric Greene gydag eraill yn yr un dosbarth â hi ar gyfer arall, ac yr oedd ei fynychu yn rhan o’r 30 Christopher Prew arholiadau Gorsedd y Beirdd - fe gafodd dosbarth a’r broses ddysgu. Fe y mae hi ei derbyn yn aelod llawn. Yn ogystal â ar hyn o bryd y mae yn rhan greiddiol Noddfa hyn gwnaeth ddau fodiwl CBAC ar lefel o’r dosbarth ‘Gloywi Sgwrs ac Ysgrifen’ Mai ‘Hyfedredd’ sef ‘Ysgrifennu Graenus’ a a gynhelir ar fore Iau, dan nawdd 19 Uno yng Nghapel y Garn am 10.30 ‘Gwneud Cyflwyniad’ Nid arholiadau Canolfan Cymraeg i Oedolion Prifysgol ar gyfer Oedfa Cymorth Cristnogol. arbennig i ddysgwyr yw’r rhain ond rhai ar Aberystwyth. 26 Oedfa am 5.00. Gweinidog. gyfer unrhyw siaradwyr Cymraeg. Cafodd Jackie farciau uchel iawn ynddynt. Y Capel Noddfa Mehefin mae yn dal i fynychu dosbarthiadau gyda 2 10.00 Gweinidog Felicity ac yn aelod o ddosbarth ‘Gloywi Cynhaliwyd gwasanaeth arbennig ar fore 9 2.00 Gweinidog Sgwrs ac Ysgrifen’ ers rhai blynyddoedd. Sul 21 Ebrill yng nghapel Noddfa, Bow 16 Undebol yn Soar am 10.00 Eleni bydd yn gwneud modiwl arall ar lefel Street, dan ofal Gareth William Jones. Yn 23 10.00 Trefn Lleol ‘Hyfedredd’, sef ‘Crynhoi a Gwerthuso’. wahanol i’r arfer, daeth y gynulleidfa a’r 30 5.00 Gweinidog Mae Jackie bellach yn medi ffrwyth plant i’r festri ar ddechrau’r gwasanaeth ei hymdrechion a’i llafur caled drwy fod i gael paned a sgwrs, yn hytrach nag ar wrth ei bodd yn gallu ymuno’n llawn y diwedd. Rhoddodd Gareth anerchiad Dysgwraig lwyddiannus yng ngweithgareddau sawl cymdeithas hyfryd i’r plant, a darllenwyd dameg Gymraeg, megis Cymdeithas y Penrhyn, y Mab Afradlon gan Jane Jones, Mewn gweithdy a gynhaliodd Cyngor Sir Penrhyn-coch a Chymdeithas Edward . Aeth yr oedolion i’r capel, Ceredigion yn ddiweddar ar ganlyniadau Llwyd. Mae hefyd bellach yn un sydd a chafodd y plant dasgau i’w cwblhau Cyfrifiad 2011 yn Abereron roedd yna yn gallu rhoi arweiniad mewn clwb – gan gynnwys tynnu lluniau o bethau bedwar oedd wedi dysgu’r Gymraeg ar darllen i ddysgwyr, a gynhelir yn nhref hyfryd ein byd megis sêr a chreaduriaid banel yn trafod eu profiadau. Un ohonynyt Aberystwyth, yn ogystal â bod yn un y môr. Cafodd y plant gyfle, ar ddiwedd y oedd Jackie Wilmington sy’n byw yn y sydd yn cadw trefn ar bethau yn y bore gwasanaeth, i ddangos eu gwaith lliwgar Garreg Wen, Bow Street. coffi , a elwir erbyn hyn yn ‘Glwb C’ i bawb oedd yn y capel. Diolch i bawb fu Ganwyd a magwyd Jackie yn Nyfnaint. Fel Cadeirydd a swyddog gyda mudiad ynghlwm â’r trefniadau mewn unrhyw Daeth ei gwaith fel milfeddyg a hi i weithio Cyd, bu Felicity a Jaci Taylor, Trefnydd ffordd, a gobeithio bydd modd cynnal i Ruthun ac yn y 1990au symudodd i’r y mudiad yn arbrofi am flynyddoedd oedfa debyg yn fuan iawn. labordy ar y Buarth sydd gan DEFRA. gyda gwahanol ffyrdd o ddwyn Cymry Cymraeg a dysgwyr at ei gilydd i siarad Genedigaeth yn Gymraeg. Fe sylweddolwyd mai’r ffordd fwyaf effeithiol a chyson oedd cael Llongyfarchiadau mawr i Aled a Tessa rota o siaradwyr Cymraeg rhugl i ddod i Evans, Y Sblot, Caerdydd, ar enedigaeth mewn i sgwrsio â’r dysgwyr am hanner Martha ddiwedd mis Mawrth. Mae awr ar ddiwedd y wers. Ann Jones a’i Martha yn chwaer fach i Osian, yn nith i diweddar ŵr Gwyn, Llys Maelgwyn Bow Elen a Ffion, ac yn wyres i Eiry a David Street fu hoelion wyth rhoi’r cynllun hwn Evans, Maes Afallen (Tŷ Capel y Garn, ar waith i ni, gan drefnu rota o gannoedd gynt). Dymuniadau gorau i’r teulu i gyd. o siaradwyr Cymraeg rhugl i ddod i mewn i ddosbarthiadau. Bydd llawer yn Genedigaeth Jackie Wilmington a Felicity Roberts yn yr cofio fel y byddai Ann yn gwneud yn siŵr Eisteddfod, wedi i Jackie gael ei derbyn i’r y byddent yn cofio eu bod ar y rota ac Llongyfarchiadau i Carwyn a Lyndsey Orsedd yn ymddangos yn y lle iawn ar yr adeg Hughes Jones, Maes Awelon, Pen-y-garn

14 359 | MAI 2013 | Y TINCER

ein cyfer, nos Lun, Ebrill 8fed. Siomedig iddi fudo i gyffiniau er mwyn oedd y nifer a gefnogodd (doedd e bod yn agosach at Llinos a`r teulu. Yn yr ddim mor oer a hynny!) ond barn y un modd yr ydym yn dymuno`n dda i Harri rhai a gymerodd ran oedd, ei bod yn a Janice Petche, Maesafallen, wrth iddynt noson hwyliog dros ben. Ein tasg oedd symud i ardal y Tymbl. Cydymdeimlwn chwilio trwy strydoedd Aberystwyth a’r hefyd â Janice ar farwolaeth ei thad - Harold castell am atebion i gliwiau a roddwyd Evans - yn Aberystwyth. i ni. Cafwyd cryn ddyfalu a chrafu pen a chwerthin dro ambell un e.e. SSH Ar Wella CAROL! Agorwyd ein llygaid at ‘blac’ neu cofeb Mae`n dda deall fod Mrs Maria Owen, nad oeddem wedi sylwi arno o’r blaen Swyddfa`r Post, yn gwella`n raddol ar ôl a dysgwyd llawer am y dref. Braf oedd gorfod treulio cyfnod byr yn yr ysbyty yn cyrraedd Baravin am goffi a sgwrs a chael ddiweddar. yr atebion cywir i’r cliwiau. Diolchwyd i Mary a Rhys Thomas am drefnu noson mor ddiddorol. GOGINAN Genedigaeth Wyres Newydd Llongyfarchiadau i Mark a Nia, 77 Capel Noddfa Bryncastell ar enedigaeth merch fach ar Llongyfarchiadau i Morfudd a Mike Ingram, Ebrill 24ain, chwaer fach i Taylor. Llygad y Glyn, ar enedigaeth eu hwyres Anwen Mair ar y degfed ar hugain o Ebrill. ar enedigaeth merch fach - Maddison Diolch Leigh Jones ar 28 Ebrill, chwaer i Jordan a Benjamin a wyres i Elizabeth Lloyd- Dymuna Jade, chwaer Nia, ddiolch i bawb Jones, Maes Ceiro. am eu consyrn a’u caredigrwydd tuag ABER-FFRWD A ati, ar ôl y ddamwain a gafodd yn y pwll Merched y Wawr nofio, ddiwedd mis Mawrth. CHWMRHEIDOL

I ddathlu Gŵyl Ddewi eleni gwahoddwyd Eisteddfodol Pen blwydd arbennig canghennau Penrhyn-coch ac Aberystwyth i ymuno â ni, nos Lun, Llongyfarchiadau i Vernon a Dilys Dymuniadau gorau i John Lewis, Mawrth 11eg. Braf oedd gweld cymaint Baker Jones, Gaerwen, am ennill Dolgamlyn, a fydd yn dathlu pen blwydd wedi troi allan ar noson mor aeafol. yng nghystadlaethau llenyddol arbennig ddiwedd mis Mai. Croesawyd pawb gan ein Llywydd, Mrs Eisteddfod Teulu James Pantyfedwen, Brenda Jones, ac yna fe gyflwynodd ein Pontrhydfendigaid ddechrau Mai. Dymuniadau gorau gŵr gwadd am y noson, sef Mr Donald Daeth Vernon yn gyntaf ar y soned a’r Morgan, Blodau’r Bedol, Llanrhystud. Fe delyneg ac yn drydydd ar y gyfres o chwe Llongyfarchiadau i Gerwyn Ellis, Hywelfan, gafwyd noson ddiddorol dros ben, gyda cwpled a daeth Dilys yn drydydd yng ac Eurgain James, Bronnant, ar eu priodas Donald, yn ei ffordd hamddenol a llawn nghystadleuaeth yr emyn. a croeso mawr i Eurgain i ddod i fyw yn eu hiwmor, yn dangos i ni sut i osod blodau. cartref newydd yn y Cwm. Gwnaed pedwar trefniant hollol wahanol Cydymdeimlad i’w gilydd, ac ar noson mor oer, hyfryd oedd gweld dail a blodau’r Gwanwyn. Cydymdeimlwn â Alan Wynne ac Roedd y trefniadau i gyd o safon uchel. Ann Jones, a’r teulu, Trem y ddôl, ar Rhoddwyd y blodau, ar ddiwedd y farwolaeth Rhodri yn dawel yn ei noson i enillwyr y raffl. Diolchwyd yn gartref yng Nghaerdydd ddiwedd Ebrill. gynnes iawn i Donald gan Brenda. Yna Cynhaliwyd dathliad o’i fywyd yng Amrywiaeth eang o croesawyd pawb at y byrddau. Roedd y Nghapel Y Garn ar Fai 10fed. Derbyniwyd lyfrau, cardiau,cerddoriaeth lluniaeth wedi ei baratoi gan y Pwyllgor rhoddion tuag at ‘Adran Ddrama Ysgol ac anrhegion Cymraeg. a braf oedd cael sgwrsio a chymdeithasu Glantaf’ trwy law C. Trefor Evans. Croesawir archebion gan unigolion â’n gilydd. Talwyd y diolchiadau ar ran ac ysgolion cangen Penrhyn-coch gan Mrs Mair Newid Aelwyd Evans a Mrs Megan Jones o gangen 13 Stryd y Bont Aberystwyth. Yr ydym yn dymuno pob dymuniad da i Mrs Aberystwyth 01970 626200 Helfa Drysor oedd wedi ei drefnu ar Kitty Evans, Tan-y-Foel, Y Lôn Groes,wrth

15 Y TINCER | MAI 2013 | 359

Cyngor Cymuned Trefeurig Cyfarfu’r Cyngor nos Fawrth, 19 Mawrth bod yn bresennol. Fe fyddai’r heddlu yn Llais Cymru’n ddiweddar. Roedd Mel 2013, yn Neuadd y Penrhyn, Penrhyn- trafod hefyd gydag Adran Priffyrdd y Evans a’r Cynghorydd Sir wedi cwrdd â coch gyda’r Cadeirydd, Edwina Davies, Cyngor Sir i weld a ellid cymryd camau thirfesurydd y Cyngor Sir i drafod llefydd yn y gadair. Roedd Trefor Davies, Mel pellach i ddelio â’r sefyllfa. Diolchodd y pasio ar Ffordd Salem; byddai’r CS yn Evans, Shân James, Daniel Jones, Tegwyn Cadeirydd i’r heddwas am ei bresenoldeb. paratoi cynlluniau. Roedd y Cadeirydd Lewis, Dai Rees Morgan, Gwenan Materion yn codi o’r cofnodion: roedd a Gwenan Price wedi bod yn y seremoni Price, Jeff Pyne ac Eirian Reynolds yn y Clerc wedi cysylltu â’r Cyngor Sir am pan roddwyd Rhyddid y Sir i Matthew bresennol ynghyd â’r Cynghorydd Sir, y materion oedd yn codi o gyfarfod mis Wilson am ei ddewrder wrth wasanaethu Dai Mason. Nid oedd y Clerc yn gallu Chwefror, ond nid oedd fawr i’w adrodd. yn Afghanistan. bod yn bresennol oherwydd anhwylder Ni chafwyd unrhyw wybodaeth bellach Unrhyw faterion eraill: dywedodd y ac fe gytunodd Eirian Reynolds i gymryd am y garafan ger Penyberth. Cadeirydd fod rhai aelodau o’r cyhoedd y cofnodion. Anfonodd y cyfarfod ei Gohebiaeth; daethai cais oddi wrth wedi holi am bresenoldeb y Cynghorydd ddymuniadau gorau i’r Clerc. Grŵp Datblygu Ysgol Trefeurig am Sir pan oedd materion cyllid yn cael Croesawyd PC Hefin Jones o Heddlu gymorth i dalu rhent yr Ysgol hyd at 8 eu trafod. Roedd y Cadeirydd wedi -Powys i’r cyfarfod i drafod Rhagfyr, a chytunwyd i gyfrannu £250. egluro ei bod o fantais i’r Cyngor fod trafnidiaeth ger Ysgol Penrhyn-coch gan Taliadau: cymeradwywyd taliadau ar y Cynghorydd Sir yn bresennol yn y fod plentyn bron wedi cael anaf difrifol gyfer cynnal a chadw hysbysfyrddau, cyfarfodydd gan ei fod yn gallu taflu yno’n ddiweddar. Dywedodd fod rhieni yn glanhau y cabanau bysiau, trwsio map y goleuni ar sawl mater a drafodid, ond parcio ar y gyffordd i’r Clwb Pêl-droed, a pentref, aelod yn mynychu un o gyrsiau gan nad oedd yn aelod o’r Cyngor, nid bod hynny’n rhwystro gyrwyr rhag gweld Un Llais Cymru ac aelodaeth blynyddol oedd ganddo bleidlais ac nid oedd yn yn eglur. Roedd yr heddlu a Phrifathro’r Un Llais Cymru. gallu cyfrannu i’r trafodaethau heb i’r Ysgol wedi anfon llythyr ar y cyd at y Cynllunio: cais i godi adeilad menter Cadeirydd ofyn iddo wneud hynny. Fe rhieni yn gofyn iddynt barcio ym maes wledig ger Ffordd y Garth, Penrhyn-coch godwyd nifer o faterion ynglŷn â chyflwr parcio’r Clwb fel y byddai’r ffordd yn glir. – dim gwrthwynebiad. y ffyrdd, gadael ysbwriel ger ochr ffyrdd, Roedd cyflymder y traffig ar adegau yn Adroddiadau ar gyfarfodydd a a baw cŵn ar y ffyrdd yn ardaloedd gallu bod yn broblem hefyd, ond fe ellid fynychwyd: roedd Mel Evans wedi bod gwledig y gymuned gan bedwar o’r rheoli hynny pan oedd yr heddlu’n gallu ar gwrs am gynllunio o dan nawdd Un cynghorwyr.

Eirian Reynolds, GWASANAETH Tech. S.P. Iwan Jones GWASANAETH TEIPIO IECHYD Gwasanaethau Pensaerniol GWAITH PRYDLON A CHYWIR A DIOGELWCH PRISIAU CYSTADLEUOL Cynlluniau ar gyfer adeiladau newydd, AROLYGON DIOGELWCH PROSESYDD GEIRIAU estyniadau ac addasiadau ASESIADAU PERYGLON PRINTYDD LLIW • C21 yn Morlan (7.30, 22 Mai) ARCHWILIADAU DAMWEINIAU HYFFORDDIANT Gellimanwydd, Talybont, GWASANAETH CYFLAWN IONA BAILEY • Bwrw Bol (7.30, 12 Mehefin) Ceredigion SY24 5HJ I GADW CHI A’CH PEN-Y-BRYN [email protected] GWEITHLU YN DDIOGEL SWYDDFFYNNON 01970 820124 • Taith Gerdded Flynyddol Morlan 01970 832760 (10 Gorffennaf): yr ydym yn mentro 07709 505741 01974 831580 y tu allan i Aberystwyth ar gyfer ein Taith Gerdded eleni. Bydd y daith yn SWYDDFA’R POST Gwaith Bricio mynd ar hyd llwybrau hen goedlannau BOW STREET gan gynnwys Llwybr Llên Llanfihangel Genau’r Glyn. NWYDDAU R+R MELYSION Adeiladau newydd, Manylion llawn ar wefan Morlan: CYLCHGRONAU www.morlan.org.uk CARDIAU CYFARCH Estyniadau, CROESO CYNNES I BAWB! PAPURAU DYDDIOL Gwaith Carreg, Morlan, Morfa Mawr, Aberystwyth A’R SUL Patios SY23 2HH Rhod: 07815121238 01970-617996; [email protected] JOHN A MARIA OWEN Rich: 07709770473

[email protected]

16 359 | MAI 2013 | Y TINCER Dargyfeirio arfaethedig Taith gerdded y mis i ran o Lwybr Troed Brynllys ag Eglwys y Borth 5/10 Aberceiro, Man dechrau: Gyferbyn â Fferm Brynllys Map: OS Explorer 213. GR 619888. Bow Street 2013 Pellter: 3.5 milltir hawdd.

Ymlaen i’r chwith dros y bontbren ac i’r dde ar hyd y llwybr nes cyrraedd Ynys Fergi (Animalarium). I’r chwith o’r adeiladau a’r tŷ ac ar hyd y feidr a chyrraedd Eglwys y Borth. Trwy’r iet ac ymlaen ar hyd y llwybr nes cyrraedd yr a’r bontbren. Ewch yn syth ymlaen o’r bontbren i gyrraedd y ffordd a throi i’r chwith nes cyrraedd Fferm Pantydwn. Ewch drwy iet ar y dde ar ôl yr adeiladau ac ymlaen a throi ychydig i’r dde lle gwelwch iet o’ch blaen ac anelu am Penywern. Ar ôl cyrraedd y ffordd troi i’r dde a dilyn y ffordd ‘nôl i Brynllys. Rees Thomas

Yn dilyn ymholiadau gan Network Rail mae Cyngor Sir COFFI BOREUOL Ceredigion yn cynnig dargyfeiriad i’r llwybr troed yma. Y BYRBRYDAU POETH NEU OER bwriad ydyw lleihau nifer y croesfannau ar hyd y rheilffordd CINIO er mwyn gostwng atebolrwydd Network Rail a chreu llwybr sy’n fwy diogel i’r cyhoedd. Lleolwyd y groesfan yn Aberceiro TE PRYNHAWN ar dro yn y rheilffordd sydd yn ei gwneud yn anodd i bobl weld CREFFTAU AC ANRHEGION y trenau yn mynd a dod. Mae hyn yn fwy perthnasol ar hyn o bryd gan fod yna drafodaeth ynglŷn â ehangu’r gwasanaeth Ar agor saith niwrnod yr wythnos Mehefin, Gorffennaf, Awst a Medi (fel arall, ar gau ar ddydd Llun) ar y rheilffordd i drên bob awr rhwng Aberystwyth a Machynlleth. Siop Treasures, Tlysau a gemwaith (yn cynnwys dylunwyr Cymreig), scarffiau a chyfwisgoedd priodasol. Bydd y llwybr arfaethedig yn un cadarn wedi ei adeiladu o garreg, o raddiant hawdd a bydd yn rhydd o anifeiliaid fferm. Gwasanaeth enwai tai ar lechen a llwyau caru. Deunyddiau gwnio, yn cynnwys offer DMC, Anchor, Heritage, Derwentwater ac eraill. Bydd yn dilyn ochr y rheilffordd tuag at y groesfan ger Maes Ffôn: 01970 820122 Ceiro, cyn croesi i ymuno gyda’r llwybr i fyny i Ruel Uchaf ac ymlaen i’r rhwydwaith ehangach o lwybrau. Gwelir y llwybr presennol ar y map wedi ei farcio mewn GWASANAETH llinell ddu drwchus ddi-dor (A-B-C-D-E) GARDDIO Cofiwch Mae’r llwybr arfaethedig mewn llinell ddu drwchus doredig MYNACH (E-F). gysylltu â ni Dim ond cynnig ydyw yr uchod ar hyn o bryd - mae llawer Torri Porfa, Torri yn dibynnu a fydd Network Rail yn ariannu’r gwaith a hefyd Gwrych a Strimmio, ar ymateb y trigolion lleol. Os ydych am fwy o fanylion, am Disgownt i ytincer@ drafod y mater ymhellach neu roi eich ymateb i’r cynnig Bensiynwyr. gellwch gysylltu â Eifion Jones yng Nghyngor Sir Ceredigion googlemail. Ffôn 01974 261758 yn Aberaeron - ffôn 01545 572 315 07792457816 com [email protected]. (Nid oes yr un gwaith yn ormod)

17 Y TINCER | MAI 2013 | 359

O’r Cynulliad TREFEURIG - Elin Jones

Un o’r materion cyntaf i mi godi yn y Cynulliad ar ôl dychwelyd o doriad y Pasg oedd herio penderfyniad gwarthus Amazon i wrthod gwerthu llyfrau Cymraeg yn electronig ar Kindle. Mae hyn yn gwbl ymarferol i wneud ac mae cwmni cyhoeddi’r Lolfa, a siŵr o fod eraill, yn awyddus i werthu yn electronig. Gofynnais i’r Gweinidog dros Ddiwylliant a Chwaraeon, John Griffiths AC am ddatganiad ar y camau y bydd yn ei gymryd i fynd mewn i drafodaeth John Jones ac aelodau Trefeurig 60+ gyda chwmnïau sy’n gwerthu llyfrau yn electroneg ynghylch eu cyfrifoldeb i Cymdeithas Trefeurig 60+ Ymddeoliad - Diolch gynnwys gwerthu llyfrau Cymraeg yn electroneg ac yn fyd-eang. Yn ddiweddar, Cynhaliwyd cyfarfod dan nawdd Dymuna John Gwynn Jones, Awelon, Capel mae miloedd o bobl wedi arwyddo deiseb Cymdeithas Trefeurig 60+ dydd Sadwrn Seion ddiolch o waelod calon i’r trefnyddion yn galw ar Amazon i ganiatáu cyhoeddi 27 Ebrill yn Neuadd yr Eglwys Penrhyn- a’r ffrindiau oll am baratoi gwledd yn e-lyfrau Cymraeg ar y Kindle. Mae coch ar achlysur ymddeoliad John Jones fel Neuadd yr Eglwys Penrhyn-coch i ddathlu mwymwy o bobol yn prynu llyfrau yn llyfrgellydd teithiol yr ardal. Roedd pawb ei ymddeoliad o fod yng ngofal Llyfrgell electronig erbyn hyn, ac mae’n bwysig yn awyddus i fynegi eu gwerthfawrogiad o deithiol am 44 mlynedd yn Sir Aberteifi. fod yna ddewis llyfrau Cymraeg ar y wasanaeth arbennig John dros nifer fawr Dyfed a nawr Ceredigion. Diolch yn fawr. cyfrwng yma. Wrth gwrs, fe rydyn ni’n o flynyddoedd. Mae’r ffilm Sleep furiously ffodus yng Ngheredigion fod gennym gan Gideon Koppel yn gofnod diddorol nifer o siopau lleol sy’n gwerthu ystod o’r gymuned a rôl gwasanaeth y llyfrgell dda o lyfrau Cymraeg. deithiol. Mae sector elusennol a gwirfoddol Ceredigion wedi cael sawl ergyd yn Swydd newydd ddiweddar. Yn gyntaf, Ffagl Gobaith ac yn y mis yma, Rhoserchan a phafiliwn Dymuniadau gorau i Owen Roberts, Bont. Mae’r dirwasgiad a’r toriadau yn Bwlchydderwen. sydd wedi rhoi gorau bwrw pob sector. i’w swydd fel darlithydd yn Adran Hanes Newyddion trist oedd clywed fod Prifysgol Aberystwyth a mynd yn reolwr Rhoserchan, Canolfan adsefydlu cyffuriau ymchwil a chysylltiadau cyhoeddus i Elin ag alcohol ger Aberystwyth wedi cau. Fe Jones, AC Ceredigion. weithiodd y cyfarwyddwyr yn gweithio’n galed iawn i wneud Rhoserchan yn gynaliadwy. Yr wyf yn gobeithio nad yw popeth wedi ei golli a byddaf yn gweithio gydag unrhywun sydd â diddordeb i weld a yw’n bosibl i atgyfodi’r ganolfan breswyl yn Rhoserchan. Teimlaf yn gryf fod angen canolfan o’r fath o hyd. Trist hefyd oedd clywed fod y drysau wedi cau ar Bafiliwn Bontrhydfendigaid am y tro. Mae’r pafiliwn wedi bod yn gaffaeliad aruthrol ers iddo agor sawl Llongyfarchiadau i Gronw Downes, degawd yn ôl yn enwedig ers iddo gael ei Glanrafon, ar gael anrhydedd (132 o farciau) ailadeiladu yn y blynyddoedd diwethaf. yn ei arholiad trombôn Gradd 2. Da iawn Fel eraill, rwyf wedi mwynhau llawer ti! Llongyfarchiadau hefyd i Betsan - 1af am o ddigwyddiadau yno a dwi’n mawr lefaru lleol i flwyddyn 1 + 2 a Gronw - 3ydd obeithio y daw eraill i ail-agor y drysau Huw Morris yn siarad â’r Llyfrgellydd (ar y trombôn) am unawd offeryn cerdd cyn hir. newydd Jo Mitchell cynradd lleol yn Eisteddfod Penrhyn-coch.

18 359 | MAI 2013 | Y TINCER

DOLAU

Cydymdeimlad Fel unrhyw un call a normal a chyfrifol, Colofn nid oes gennyf ddim i’w ddweud wrth Mrs Jones Cydymdeimlwn yn ddwys â Mr John rywun sydd yn camdrin plant a merched a Rees, Talar Deg ar farwolaeth sydyn chredaf bod angen eu cosbi a’u carcharu. ei wraig Mrs Mabel Rees dechrau’r Dylestwydd gyntaf cymdeithas wår yw mis. gwarchod ei haelodau gwanaf. Hefyd cydymdeimlwn â Mrs Dwysli Ond y mae digwyddiadau diweddar Peleg-Williams ar golli ei mam yn wedi peri pryder i mi, sef achosion Jimmy dybiaf, ond trwy berswad nid trwy rym bon Llanuwchllyn. Saville a Stuart Hall. Ni ellir sôn amdanynt braich ac onid yw yn bwysig gwahaniaethu yn fanwl am resymau cyfreithiol ond i mi, rhyngddynt? Yn gam neu yn gymwys, Pen blwydd hapus mae hynny yn rhyddhad oherwydd gallaf saethwch fi neu beidio am ei ddweud sôn am egwyddorion sylfaenol yr achosion ond tybed na ellid gosod peth o’r bai ar y Llongyfarchiadau mawr i Mrs Nest ac esbonio paham fy mod yn meddwl fod merched eu hunain fan hyn? Pan oeddent Davies, gynt o Nantgwyn (cyn hynny pryderon eraill i gymdeithas ynglŷn ā’r hwy yn tyrru o’i gwmpas, a oeddent wedi - Tŷ Nant) a ddathlodd ben blwydd achosion a hynny ar ben y cyhuddiadau gofalu edrych eu hoed ynteu ymbincio i arbennig iawn yn ddiweddar. gwreiddiol. edrych lawer hyn? A minnau yn cofio bod Nid oedd gennyf i erioed - hyd yn oed yn yn f’ardddegau, fe wn yr ateb i hynna.Yn blentyn - lawer o gewc ar Jimmy Saville. aml y mae’n amhosibl gwybod oed merch Fe’i gwelwn yn gomon a phlentynnaidd. rhwng pymtheg a deunaw ar ei gwisg a’i Rali CFFI Ceredigion Pa ddyn call yn ei oed a’i amser a fynnai cholur ac ni fedrwch ddisgwyl i ddyn ofyn i’w chynnal ar Fferm Berthlwyd, wisgo dillad chwarae o hyd a lliwio ei wallt am ei thystysgrif geni..... Tal-y-bont fel dynes? I mi a fy nghyfnitherod, roedd Mae gennyf ychydig o gydymdeimlad a Dydd Sadwrn, 15 Mehefin yn ddyn a godai ddincod ar ddannedd ac, dynion sydd yn cyflawni yr hyn y mae’r Cyfres o gystadlaethau ar thema’r a bod yn onest, nid oeddwn yn rhyfeddu Americanwyr yn ei alw yn ‘statutory ‘Celtiaid’ ymlaen trwy’r dydd gan ddechrau am 9 y bore. dim pan ddechreuodd y storïau amdano rape’, sef cael rhyw gyda merch sydd dan Dawns y Rali godi i’r wyneb. Er na chyfarfum ag ef erioed oed ond yn ei harddegau, rhyw sydd yn i ddilyn yn Fferm Neuadd Fawr, yn y cnawd, yr oeddwn wedi gweld digon anghyfreithlon dim ond oherwydd oed y Tal-y-bont arno ar y teledu i weld mai ffals oedd ei ferch dan sylw ond sydd yn cael ei ystyried Croeso cynnes i bawb ddiddordeb mewn plant. Petai yn dal yn yn rhyw gyda chaniatâd a bendith y ferch fyw, fe fynnwn innau weld ei gosbi i’r eithaf. mewn pob ffordd arall. Ond dyna’r broblem,mae wedi marw heb Fe roedd Hall ar fai yn manteisio arnynt, Cymanfa Ganu ei gosbi ac ni ellir ei godi o’i fedd i wneud oedd, wrth reswm, ond tybed nad oedd hynny fel y cododd yr Adferwyr Cromwell rhieni ac athrawon y merched ar fai hefyd Rali CFFI Ceredigion i’w grogi ar ôl i’r Brenin Siarl gael ei adfer. am nad oeddynt wedi eu dysgu i adnabod yng Nghapel Bethel, Tal-y-bont Yr ydym yn fwy datblygedig heddiw. Felly drwg gymhellion ac i ymdopi a hwy? Onid Nos Sul, 16 Mehefin, 7.30 yh a oes unrhyw bwynt mewn difrif neilltuo oedd neb wedi eu dysgu i feddwl nad oedd Llywydd: amser ac arian heddlu i ymchwilio i’r enwogrwydd ac arian enwogrwydd i’w gael Mrs Eirwen Hughes, Pen-cwm achos? Sawl plentyn bach neu ferch ifanc heb waith ac ymdrech a thalent mwy na Arweinydd: Peter Leggett sydd yn dioddef poen ac anfri heddiw ac gwneud un cyfweliad gyda dyn nad oedd Artistiaid: Elen Thomas, Aelodau CFFI Tal-y-bont ac na fedr gael unrhyw gymorth am fod yr ddim mwy na gwas y cyfryngau ei hun? Aelodau Ysgol Sul, Bethel heddlu yn rhy brysur yn erlid dyn marw? Ni all neb ddysgu merch i ochel trais gyda Cyfeilydd: Catrin Jenkins Y mae angen ymchwiliad i sut y medrodd grym, er fe ellir ei dysgu i beidio a chymryd Mynediad trwy raglen: Jimmy Saville gael mynediad i ysbytai ac risgiau annerbyniol megis bawdheglu, o’r Oedolion - £4 a Dan 16 oed -£2 ysgolion,ac y mae angen i’r rhai y bu yn herwydd, y mae angen cosbi trais o’r fath eu camdrin gael cymorth, ond onid gwell yn galed. Ond fe ellir eu dysgu i osgoi fai sefydlu comisiwn seneddol i wneud trais trwy berswad trwy ddysgu ymarfer hynny yn hytrach na gwastraffu amser synnwyr cyffredin a a deddf tebygolrwydd. Pwyllgor Henoed Llandre a Bow Street heddlu? Petawn i yn brif gopyn, fe fyddwn Y mae gwahaniaethau rhwng y ddau fath o yn gwarafun gwario fy adnoddau prin ar drais a fe fyddwn i fy hun yn ddigon hapus ymchwil i droseddau na ellid erlyn neb i weld y gyfraith yn adlewyrchu hynny, Noson amdanynt heb seance! a gosod y peth yn amrwd, fedr neb fy Goffi Y mae achos Stuart Hall yn wahanol,y mherswadio i fod hudo merch cynddrwg a’i Nos Wener mae ef yn dal yn fyw i ddechrau arni. Ond churo i ildio. Mai 24ain am 7yh mae yn wahanol mewn ffordd arall, hefyd, A’r wers bwysicaf un, efallai, yw cofio hyd y gwn i, ni amharodd ar blant nag mor wagsaw yw bywyd y ‘celebs’ a magu Neuadd Rhydypennau ar rywun a oedd yn fregus yn gorfforol ein plant i weld nad enwogrwydd mewn na a meddyliol ac ni fu trais corfforol yn gêmau na chyfryngau sydd yn bwysig ond defnyddio grym ychwaith. Fe fu trais, mi gwerth cymdeithasol ac eneidiol unigolyn.

19 Y TINCER | MAI 2013 | 359

Ysgol Pen-llwyn

Ymweliad yr RNLI Roedd y plant wedi bod wrthi hefyd yn helpu gyda’r gwaith Fe groesawon ni Sam a Dylan coginio fel y gwelwch yn y llun. o’r RNLI i’r ysgol yn ddiweddar. Fe fwynhaodd y plant ddysgu Jack Barron sut i gadw’n ddiogel ar y traeth a dysgu am ystyr y gwahanol Mae Jack wedi cael y cyfle i faneri sy’n hedfan yn ogystal a fynychu gweithdai a baratoir gan beth i’w wneud os mewn perygl yr Heddlu yn Aberystwyth. Mi yn y môr. Mi oedd yn dda cael fu a diddordeb yng ngwaith yr gofyn amrywiaeth o gwestiynau heddlu ers amser ac mae’n gyfle a syndod oedd darganfod fod gwych iddo ddarganfod os efallai ambell i forfil yn nofio heibio yn fod dyfodol iddo fel heddwas. Yr agos iawn i’n traethau. Er mawr ydym yn ddiolchgar iawn iddo ryddhad i bawb nid ydynt yn yn yr ysgol am ei sgiliau pêl- hoff o fwyta pobl serch hynny! droed hefyd. Fe berfformiodd yn Rydym yn edrych ymlaen at gael arbennig yn ddiweddar mewn bore gyda Sam ar y traeth ymhen cystadleuaeth i ysgolion lleol. ychydig i gael profiad ymarferol. Perfformiad WCW Te Parti Cathy Mi fuodd dosbarth 1 yn Fe fu Cathy, ein cogyddes, wrthi’n mwynhau perfformiad WCW brysur yn ddiweddar yn trefnu yng Nghanolfan y Morlan yn te i godi arian i Ymchwil y Galon. ddiweddar. Roedd hanes yr ardd Fe ddaeth criw ynghyd i flasu yr a’r pili pala wedi creu argraff fawr amrywiaeth o gacennau hyfryd ac mi oedd yn brofiad arbennig oedd wedi eu paratoi. Da yw nodi cyfarfod â’r cymeriadau ar fod tua £250 wedi ei godi i’r elusen. ddiwedd y perfformiad.

Parhad o t13

1af yn y Grŵp Dawnsio Hip-Hop/Stryd/Disgo (neu gyfuniad): Bl. 10 a dan 19 oed. Chwith i dde: Bethan Evans, Gwawr Keyworth, Joseph Scannell, Lois Jones, Manon Izri a Bethan Pearce

2il yn y Parti Merched Bl. 7, 8 a 9: Rhes gefn; Alwen Morris, Alaw O’Rourke, Anest Eirug, Gwenno Thomas, Cari O’Rourke, Siwan Davies a Siwan Phillips: Rhes flaen; Beca Williams, Cati Fychan ac Erin Gruffydd.

Chwith i Dde: Anest Eirug – 1af yn yr Unawd Merched Bl. 7 – 9, Cyflwyno Alaw Werin Unigol Bl. 7, 8 a 9, a’r Deuawd Cerdd Dant Bl. 9 ac iau; Beca Williams -1af yn yr Unawd Cerdd Dant Bl. 7-9 a’r Deuawd Cerdd Dant Bl. 9 ac iau; Christopher Gillison – 1af yn yr Unawd Chwythbrennau Bl. 10 a dan 19 oed; Mared Pugh-Evans – 1af yn yr Unawd Telyn Bl. 10 a dan 19 oed; Alwen Morris – 1af yn y Llefaru Unigol Bl. 7 – 9.

20 359 | MAI 2013 | Y TINCER

Ysgol Craig yr Wylfa

Ymweliad Cyfnod Sylfaen I baratoi’r ardd cystadleuaeth yn y ffair yng nghefn yr ysgol. Bu’r plant wyddoniaeth a pheirianneg Bu disgyblion Cyfnod yn brysur yn plannu hadau ac a gynhaliwyd ym Mhrifysgol Allweddol 2 yn ymweld rydym yn edrych ymlaen at Aberystwyth yn ddiweddar. â Llyfrgell Genedlaethol weld y llysiau’n tyfu. Wrth grwydro o gwmpas y Cymru ar Fai 1af ar gyfer Cynhaliwyd Cinio i’r stondinau gwahanol, bu rhaid arddangosfa fawr ‘Dilyn Gymuned ar ddydd Mercher, i’r plant lanw holiaduron gan y Fflam’ a ariannwyd gan Mai 9fed. Daeth 15 aelod o glwb ateb cwestiynau gwyddonol. Ymddiriedolaeth Etifeddiaeth yr henoed ynghyd i gael clonc a Lily gafodd y sgôr uchaf. Da Prydain. Roedd yr arddangosfa mwynhau cinio blasus Wendy iawn ti! yn tywys y plant ar daith hynod Jones ein Prif Gogydd. Mae’r o sefydlu’r Gêmau Olympaidd plant yn edrych ymlaen yn arw yng ngwlad Groeg (776BC), at ein hymweliad i ddiddanu a thranc y gêmau dros fil o aelodau clwb yr henoed yn flynyddoedd yn ddiweddarach, neuadd y pentref cyn diwedd y hyd at rôl bwysig Prydain pan mis. gafodd y Gêmau eu hail-sefydlu Diolch yn fawr iawn i Joy yn Athens yn 1896 a’r penodau Cook a Jane Leggett am arwyddocaol yn hanes y Gêmau wirfoddoli i gynorthwyo byth ers hynny. Cafodd pawb gyda gweithgareddau darllen brynhawn wrth eu bodd. Diolch yn yr ysgol. Mae’r plant yn yn fawr i Rhodri Morgan a elwa’n fawr ac yn mwynhau’r gweddill y staff yn y Llyfrgell cyfleoedd yma’n fawr iawn. Genedlaethol am y croeso a’r Diolch o galon am eich amser cyfle unigryw yma. a’ch caredigrwydd.

Ymwelwyr Gwobr

Diolch yn fawr i Casper (Mam Llongyfarchiadau i Lily Lily) am ddod i helpu plant y Pryce o flwyddyn 6 am ennill

Llongyfarchiadau i Glyn, Courtney, Lily a Skye am ennill tystysgrif Priya a Charlotte wedi llwyddo gwahanu’r tywod a’r naddion haearn Disgybl yr Wythnos. gan ddefnyddio magnet.

R.J.Edwards Siop Adeiladau Fferm y Cwrt TACSI EDDIE Cwrt Farm Buildings SGIDIAU GWDIHW Penrhyn-coch Perchennog: 8 Ffordd Portland, Aberystwyth Contractiwr, masnachwr SY23 2NL eich gwefan leol gwair a gwellt Connie Evans, 01970 617092 www.trefeurig.org Arbenigwr ar ailhadu your local website Cyflenwi a gwasgaru calch, Gwawrfryn, Gwasanaeth slag a Fibrophos newyddion etc. i / news etc. to: Lori, turiwr a malwr Penrhyn-coch GOFAL TRAED [email protected] i’w llogi Ceiropodydd /podiatrydd graddedig Cyflenwi cerig mán ac wedi cofrestru efo’r William Howells, 01970 828 642 Rhyd-y-gof, Penrhyn-coch, H.C.P.C., S.R.Ch., M.Ch.S., B.S.C.Pod, Aberystwyth SY23 3EQ 01970 820149 07790 961 226 07980 687475 Dip.Pod.Med.

21 Y TINCER | MAI 2013 | 359

Ysgol Penrhyn-coch

Pêl-droed yr Urdd cystadlu oedd Tyler Nash, Clay Nash, Stephanie Merry a Zaid Teithodd tîmau pêl-droed yr Khan Ali. Yn anffodus methodd ysgol i lawr i gaeau Blaendolau Llion Edwards a rhedeg gan ei i gymryd rhan yn nhwrnament fod yn sal. Llongyfarchiadau pêl-droed yr Urdd, Rhanbarth iddynt am wneud mor dda gyda Ceredigion. Rhannwyd yr holl phob un yn llwyddo i orffen y dîmau i grwpiau amrywiol gyda cwrs anodd. pawb yn chwarae nifer o gêmau. Llwyddodd y tîm merched i Eisteddfod Bont gael dwy gêm gyfartal a cholli dwy gêm. Da iawn iddynt am Er mwyn codi arian tuag at eu holl ymdrechion. Yn yr gostau teithio i Eisteddfod Ffanffer pres Seremoni Tlws yr Ifanc adran bechgyn, llwyddodd y Llangollen, teithiodd aelodau tîm i ennill un gêm a chael dwy o gôr yr ysgol i fyny i gystadlu gêm gyfartal. O ganlyniad, yn Eisteddfod Teulu James ym fe’u gwelwyd yn llwyddo i Mhontrhydfendigaid. Gwelwyd symud ymlaen i’r rownd nesaf y parti Unsain, y Côr a’r parti gan gwrdd a thîm Felin-fach. llefaru i gyd ar y llwyfan. Llwyddwyd i ennill y gêm Llwyddwyd i ennill y wobr gyntaf honno gan symud ymlaen i ar y parti unsain, ail ar y côr a chwarae yn erbyn Aberaeron chydradd drydedd ar y parti ac yna . Cafwyd gêm llefaru. Da iawn iddynt am eu gyfartal yn erbyn Aberaeron gwaith arbennig a diolch i’r rhieni ond collwyd yn erbyn Llandysul. am fod mor barod i’w cludo yno. Llongyfarchiadau i’r ddau dîm Defnyddir yr arian a enillwyd am chwarae mor dda. tuag at gostau ymweliad y Côr a Parti Llefaru Llangollen ym mis Gorffennaf. Eisteddfod Penrhyn-coch Rasio Moch Bu mwyafrif o ddisgyblion yr ysgol yn cystadlu yn Eisteddfod Ar noson braf ar ddechrau’r Penrhyn-coch. Gwelwyd tymor newydd, cafwyd llawer o nifer dda iawn o ddisgyblion hwyl a sbri yn Neuadd Penrhyn- yn cefnogi ac yn cystadlu yn coch wrth i’r ysgol drefnu unigol neu fel aelodau o grŵp. noson o rasio moch! Er i ambell Llongyfarchiadau i bawb a fu i un feddwl ein bod yn rasio wrthi yn cystadlu. moch a phedair coes, y gwir amdani oedd mai moch pren a Trawsgwlad ddefnyddwyd. Roedd y noson yn debyg i noson rasio ceffylau a Ensemble - pob hwyl iddynt ym Moncath Bu pedwar o ddisgyblion yr ysgol geir yn aml ond y tro hwn, y dasg yn cystadlu yn Nhrawsgwlad oedd rasio moch pren o un pen Cafwyd llawer o hwyl wrth i allan costau codwyd tua £1,700 Rhanbarth Ceredigion yn y cwrs i’r diwedd. Rhaid oedd blant ac oedolion golli chwys yn i goffrau’r Gymdeithas Rieni Aberaeron. Y pedwar a fu yn defnyddio rhaff i wneud hyn. ceisio ennill. Cafwyd 8 ras yn y ac Athrawon. Diolch i Llion am rownd gyntaf gyda’r enillwyr yn ddod a’r moch ac am drefnu’r symud i’r rownd gyn derfynol ac hwyl. Diolch i Bethan a Sioned SIOP A yna’r pedwar gorau yn y rownd am lawer o’r trefniadau. ANIFEILIAID SWYDDFA BOST derfynol. Ar ddiwedd y noson, PENRHYN-COCH gwelwyd dwy fam yn erbyn dau Hoci Perchennog: Lawrence Kelly TEW AR AGOR blentyn yn y rownd derfynol Llun - Sadwrn gan gynnwys mam yn erbyn ei Bu tîmau yr ysgol wrthi yn eu hangen i’w lladd 7 y bore - 9 yr hwyr mab. Ar ddiwedd y rasio, Dylan cystadlu yn nhwrnamentau y mewn lladd-dy lleol Sul 7 y bore - 7 yr hwyr Edwards fu’n fuddugol. Cafwyd cylch yn ddiweddar. Cafwyd Cysylltwch â Papurau dyddiol a’r Sul, llawer iawn o hwyl gyda phawb gêmau caled iawn yn erbyn llyfrgell fideo, cardiau a ddaeth yn mwynhau. Diolch i tîmau eraill y gynghrair. Er TEGWYN LEWIS cyfarch siop drwyddiedig Meinir o Fanc Barclays a ddaeth chwysu llawer, ni aethant 01970 880627 01970 828312 i gefnogi gan sicrhau nawdd o £1 drwodd i’r rownd derfynol. Da am £1. Erbyn cyfri’r arian a thalu iawn iddynt am eu chwarae da.

22 359 | MAI 2013 | Y TINCER

Ysgol Rhydypennau

Noson Adloniant i fynd ymlaen i’r rowndiau cyn- derfynol. Mewn grŵp anodd iawn Er mwyn dathlu Neuadd Rhydypennau chwaraeodd y bechgyn yn neilltuol ar ei newydd wedd, cynhaliwyd noson o dda a churo nifer o dimoedd da yn i ddiolch i’r sawl yn y gymuned a fu’n eu grŵp. O ganlyniad i hyn, aethant paentio ac yn adnewyddu’n ddiweddar. ymlaen i’r rownd go-gyn derfynol Agorwyd y noson dan ofal Mr Richard a dyna oedd diwedd y daith iddynt. Gethin a chyflwynodd Mr Dic Lewis Llongyfarchiadau mawr i chwaraewyr eitemau amrywiol gan blant yr y ddau dîm am eu hymdrechion ysgol gan gynnwys perfformiad ar y ardderchog. piano gan Catrin Manley, alaw werin gan Rhys Tanat, eitemau amrywiol Pêl-rwyd a Phêl-droed Criw Glan-llyn ar Lyn Tegid gan y parti canu unsain a’r parti cerdd dant yn ogystal â’r ymgom. Ar y o 19eg o Ebrill cynhaliwyd Dymunwyd pob lwc i’r Parti Cerdd cystadleuaeth pêl-rwyd a phêl-droed Dant sy’n cynrychioli Ceredigion yn yr cylch Aberystwyth. Chwaraeodd Eisteddfod ar ddiwedd y mis a daeth bechgyn y tîm pêl-droed yn wych y noson i ben gyda phaned, raffl a gan guro Ysgol Myfenydd ac Ysgol chlonc. Comins-coch ar eu ffordd i’r rownd gyn-derfynol; yno, fe lwyddodd y Blwyddyn 6 bechgyn i guro Ysgol Craig yr Wylfa a sicrhau lle yn y rownd derfynol. Fel rhan o waith Addysg Bersonol a Mewn ffeinal gyffrous ac agos iawn Chymdeithasol blwyddyn 6; trefnwyd gyda’r Ysgol Gymraeg, roedd y sgôr ar diwrnod cyfan o godi ymwybyddiaeth y ddiwedd y gêm yn gyfartal. Felly bu’n plant o beryglon camddefnyddio alcohol rhaid penderfynu’r bencampwraieth Trawsgwlad Ceredigion-Sian Duckett, Griff Lewis a chyffuriau. Yn ystod y sesiynau, bu’r drwy giciau o’r smotyn; ond yn a Lydia Powell plant yn cwblhau tasgau perthnasol ac anffodus collwyd y gystadleuaeth 8 yn cydweithio mewn grwpiau trafod. gôl i 7. Llongyfarchiadau mawr i’r bechgyn nid yn unig am yr orchest Penwythnos Glan-llyn ond hefyd rhaid nodi mai bechgyn blwyddyn 5 oedd mwyafrif y tîm; felly Ar yr 22-25ain o Ebrill fe deithiodd mae’r flwyddyn nesa’n argoeli’n dda. 26 o blant blynyddoedd 5 a 6 i wersyll Brwdrodd merched y tîm pêl- yr Urdd, Glan-llyn am dridiau o rwyd yn frwdfrydig iawn yn ystod y ddifyrrwch. Yn ystod y cymdeithasu prynhawn, ond methu wnaethant i fynd a’r hwyl, bu’r plant yn brysur iawn ymhellach na gêmau’r grŵp. Hen dro! yn mwynhau nifer o weithgareddau amrywiol gan gynnwys taith ar Lyn Trawsgwlad Tegid, canŵio, nofio, cyfeiriannu a bowlio deg. Dychwelodd y plant i’r Ar y 3ydd o Fai bu nifer o blant yr ysgol Addysg Bersonol a Chymdeithasol ysgol b’nawn Mercher wedi mwynhau’r yn brwydro yn erbyn holl ysgolion profiad yn fawr iawn, er hyn roedd nifer Ceredigion yng nghystadleuaeth ohonynt braidd yn flinedig. Trawsgwlad y Sir yng Nghlwb Rygbi Aberaeron. Llongyfarchiadau mawr i’r Chwaraeon canlynol am orffen yn y tri cyntaf; Lydia Powell Bl 4-1af; Griff Lewis Bl 4-2il, Ar y 18fed o Ebrill, bu tîm pêl-droed Siân Duckett bl 5-3ydd. Ardderchog. bechgyn a merched yr ysgol yn cystadlu ym mhencampwriaeth Yr Urdd ar Clwb Cant gaeau Blaendolau. Cystadleuaeth rhwng holl ysgolion Ceredigion Dyma ganlyniad fis Mai:- oedd hon ac yr oedd ansawdd y pêl- Roland Rees, Brysgaga - £25 droed o’r safon uchaf. Er i’r merched Debbie Salvoni, 1 Penrhiw - £15 frwydro yn galed, methu wnaethant Julie Bent, 4 Y Ddôl - £10 Adloniant yn Neuadd y Pentref

23 Y TINCER | MAI 2013 | 359 Tasg y Tincer

Llew

Diolch i’r tri liwiodd llun y Dewin Doeth yn dathlu pen blwydd Rala Rwdins y mis diwetha. Roedd eich tân gwyllt a’ch rocedi yn werth eu gweld. Diolch i chi, Lily May Welsby o Benparcau a Lois Medi o Landre, am eich lluniau hyfryd, ond ti, Llew Schiavone, sy’n ennill y tro hwn, ac rwy’n credu mai dyma’r tro cyntaf i ti gystadlu, felly llongyfarchiadau mawr. Does dim angen i mi eich atgoffa o’r hyn sy’n digwydd ar fferm Cilwendeg ger Boncath, ar ddiwedd y mis, dwi’n siŵr. Ie, Eisteddfod yr Urdd Sir Benfro, wrth gwrs. Mae cymaint i’w wneud ar y maes, heblaw am y cystadlu arferol – digon o arddangosfeydd, wal ddringo, dros 200 o stondinau o bob math, beiciau cwad, chwaraeon o bob math, trên bach, caffi’r we, ffair – a digon o fwyd a diod. Cewch wrando ar fandiau byw ac rwy’n siŵr y bydd eich hoff gymeriadau Cyw yno. Mae nifer o blant ardalY Tincer yn cystadlu – pob lwc i bob un ohonoch, a da iawn chi os ydych chi wedi cael llwyddiant yn rhai o’r cystadlaethau gwaith cartref, yn sgwennu cerdd, stori, gwneud cywaith Enw neu dynnu llun. Os ydych yn mynd i’r Eisteddfod gyda’ch teulu a’ch ffrindiau – mwynhewch! Cyfeiriad Y mis hwn, lliwich lun o’r babell, gan ddefnyddio pob math o liwiau llachar. Tybed beth sy’n digwydd y tu mewn Ysgol iddi? Bydd yna sawl un debyg i hon ym Moncath, dwi’n siŵr. Anfonwch eich gwaith at y cyfeiriad arferol, Tasg y Tincer, 46 Bryncastell, Bow Street, Ceredigion SY24 5DE erbyn Rhif ffôn Oed Mehefin 1af. Ta ta tan toc!

M THOMAS JONATHAN Plymwr Lleol JAMES LEWIS GOLCHDY LLANBADARN Penrhyn-coch Saer Coed Gosod gwres canolog Adeiladydd CYTUNDEB GOLCHI Ystafelloedd ymolchi 01970 880652 GWASANAETH GOLCHI Cawodydd 07773442260 DUFET MAWR Pob math o waith plymio CITS CHWARAEON ac hefyd gwaith nwy Bronllys Prisiau rhesymol Rhif 359 | MAI 2013 Capel Bangor FFÔN: 01970 612 459 07968 728470 MOB: 07967 235 687 01970 820375 Aberystwyth GERAINT JAMES