80 Jaar Rotary Club Rotterdam 80 Jaar Rotary Club Rotterdam
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
80 JAAR ROTARY CLUB ROTTERDAM CLUB ROTTERDAM ROTARY 80 JAAR 80 JAAR ROTARY CLUB ROTTERDAM 1925 – 2005 R.A.D. Renting R.A.D. R.A.D. Renting 80 JAAR ROTARY CLUB ROTTERDAM 1925 – 2005 door R.A.D. Renting VOORWOORD Het feit dat de Rotary Club Rotterdam al meer dan tachtig jaar geleden werd opgericht is de aan - leiding voor het uitbrengen van dit geschrift. Vele huidige clubleden hebben geen notie van de inspanningen die de founding fathers en hun opvolgers zich hebben getroost. Hun namen en kwaliteiten zijn aan de meesten onbekend. Enige jaren geleden spoorde met name voorzitter Hannes Moret mij in mijn toenmalige hoedanig- heid van clubarchivaris aan om het een en ander op schrift te stellen. Na de herinventarisatie van het stevig aangegroeide clubarchief voltooid te hebben heb ik aan die wens gevolg gegeven. Vooral de bijna compleet bewaard gebleven serie weekberichten waren mijn leidraad, zij het dat ik bij mijn naspeuringen inzake de laatste tientallen jaren merendeels genoegen heb genomen met het raad - plegen van de comprimés in de jaarverslagen. Directe aanhalingen heb ik als zodanig in de tekst aangegeven, maar ik heb nagelaten in een noten- apparaat met precisie en zekere eentonigheid mijn bronnen te vermelden. Ik ben mij bewust dat deze handelwijze voor een wetenschappelijke uitgave nodig zou zijn geweest; tevens zou dan veel dieper gegraven moeten zijn in het rijkelijk voorhanden zijnde archiefmateriaal. Het geschrift is derhalve niet anders geworden dan een mijns inziens on-complete maar wel betrouwbare tour d’horizon voor degenen die geïnteresseerd zijn in het clubgebeuren sedert 1924. Ik ben ons clublid (oud-) gemeentearchivaris en thans clubarchivaris mevrouw Els van den Bent erkentelijk voor haar ruimhartige toestemming gebruik te maken van de faciliteiten die het Rotterdamse Gemeentearchief bieden kon met betrekking tot het zorgvuldig uittypen van de door De deftige Groote Sociëteit “Amicitia” aan de Zuidblaak ter hoogte van het Beursplein, waarin de club in de jaren mij aangeleverde tekst en het bijeenbrengen van het illustratiemateriaal. Aan de productie van het 1923 - 1925 tot stand is gekomen en tot in 1930 bijeenkwam. boek heeft zij een waardevolle persoonlijke bijdrage geleverd. Het past mij met dank apart de namen te noemen van de mij uit mijn gemeentearchivaris-verleden nog bekende altijd klaarstaande medewerkers Bert Jan Bollemeijer (zoon van een der vroegere clubleden), mevrouw V.M. de Waal Malefijt en Wim de Winter, en verder van de fotografe Mette van Essen en de bereidwillige eerste secretariaatsmedewerker-tekstverwerker mevrouw Marjon Warnik-Breedveld. R.A.D. Renting mei 2006 Bladzijde uit het oudste notulenboek van de club betreffende de oprichting, 12 november 1924. 2 80 JAAR ROTARY CLUB ROTTERDAM 3 INHOUD 1924/1925 - 1940 Inleiding 7 Veelzijdige kennis en informatie 78 De oprichting van de Rotary Club Rotterdam 9 Commentaren bij de grote politiek 80 De zeventien charterleden 14 Het koloniaal verleden 82 De cluborganisatie en de financiën van de club 20 Reizen naar en lof voor Amerika 84 Rotary Nederland 21 Over andere reizen 85 Rotary International / Oostende 1927 23 De sociale taak van de club 85 Het clubleven van alledag 25 Hulp aan Hongaarse studenten 89 Ledenaanwas en attendance 26 Landdagen/districtsconferenties, inter- en innercitymeetings 90 De jaardagen van de club en van Rotary 28 Naoorlogse banden met Engelse clubs/Helpers in materiële noden 92 De echtgenotes en de zonen van de rotarians 29 Naoorlogse contacten met de Belgen 94 Andere gasten en vanen 30 Contact met de club van Hamburg 95 Ideële toonzetting 31 Naar een contact met de club van Le Hâvre 98 Vrije voordrachten 31 Het koesteren van de buitenlandse contacten 99 Reisverhalen 35 Het jeugdwerk 102 Leven wij als Rotary Club? 37 Varia 104 Nationale gebeurtenissen 37 Slotbeschouwing 105 Community service 38 Contacten met andere Nederlandse clubs 39 Bijlage 1 Lijst van clubleden 107 Contacten met Rotary in Engeland 41 Bijlage 2 Lijst van voorzitters 119 Contacten met de Belgische rotarians 44 Bijlage 3 Proces-verbaal op rijm 120 Rotary in Duitsland en contacten met rotarians aldaar 47 Bijlage 4 Nieuwjaarsrede 1948 op rijm 122 Jeugduitwisseling 48 Varia 49 Een terugblik 49 De opheffing van de club in 1940 50 1945 – 2005 De heroprichting van de club en de huisvesting sindsdien 53 De leden sedert 1945 53 Vrouwelijke leden 57 Administratie en financiën 57 De gewone samenkomsten 59 Avondjes van zes/acht en clubborrels 60 De attendance 61 Vieringen 63 De ladies c.q. partners en de kinderen 66 Clubevenementen 68 Sportieve activiteiten 70 Gasten en vaantjes 72 Wijding en luim 74 Oorlogs- en naoorlogse ervaringen 75 Begaafde sprekers 75 Specialisten aan het woord 76 4 80 JAAR ROTARY CLUB ROTTERDAM 5 1924/1925 - 1940 INLEIDING De belangrijkste bron voor de beschrijving van de geschiedenis van de Rotary Club Rotterdam is de verzameling van enige duizenden bewaard gebleven weekberichten - de verslagen van de weke- lijkse lunchbijeenkomsten, die vanaf het begin in 1924 altijd op woensdag zijn gehouden. De oud- ste verslagen zijn kort; in de jaren dertig werden ze uitvoeriger en dat is zo gebleven tot in de jaren negentig. Voor de beginjaren vallen gegevens te putten uit onder andere notulenboeken, correspon- dentie, jaarverslagen en vooral ook uit de verslagen van de clubbijeenkomsten, die vanaf 1927 jaren achtereen zijn opgenomen in het maandblad “Rotary Holland”; deze verslagen waren geredigeerd door de eerste voorzitter van de club: Moll, en na diens dood in 1931 door zijn opvolger: Van Dam. In september 1940 werd Rotary Nederland door de Duitse bezetters opgeheven en werden van alle clubs de papieren en geldmiddelen gevorderd. In mei 1946 meldde het lid Muntz dat er een kist met archivalia uit Duitsland was aangekomen. In januari 1948 ten tijde van zijn clubvoorzitterschap deelde Muntz de leden mee dat het oorspronkelijke charter van de club in de archieven van de S.S. was teruggevonden. Tot 1957 toe bleef het clubarchief - zowel het in 1940 niet ingeleverde deel als de in 1946 uit Duitsland teruggekomen bescheiden en ook de bescheiden vanaf 1945 - in de archiefkluizen van de Westlandsche Hypotheekbank - waarvan Muntz directeur was - opgeslagen. Toen kwam het er als een herontdekte schat uit te voorschijn om door clubsecretaris mr. J.H. Jonas, de hypotheekbewaarder, geordend te worden. Het originele clubcharter kwam nu ook weer voor de dag. Het prijkt met de handtekeningen erop van de president en de secretaris van Rotary De oude Beurs aan het Beursplein, in de naaste omgeving waarvan de club in oprichting in 1924 bijeenkwam. International in 1925, Everett W. Hill en Chesley R. Perry. Dit document bevat de zinsnede dat het Rechts naast de Beurs het Westnieuwland, waaraan op nr.12 Restaurant “Stroomberg” gelegen was. op 5 december 1945 is “issued”- verstrekt - als duplicaat van het document uit 1925. Ik neem aan dat het originele charter niet, zoals Muntz in 1948 had meegedeeld, in de S.S.-archieven was terug- gevonden, maar in 1940 door de club is achtergehouden en zodoende in 1945 eenvoudigweg aange- vuld heeft kunnen worden om tevens te fungeren als heroprichtingscharter. Wat de teruggave van archivalia betreft, rond 1992 heeft de Rotary Club Berlijn de twee notulen- boeken 1931-1932 en 1932-1933 met een bundel andere stukken laten terugbezorgen; volgens een bijgevoegd schrijven waren ze vermoedelijk tijdens de oorlogsjaren in beslag genomen. In 2002 hebben de Russen de door hen in 1945 te Berlijn geconfisqueerde Nederlandse archivalia, waaron- der die van een aantal rotaryclubs, aan Nederland teruggegeven. De club Rotterdam kreeg zo in 2004 een aantal dozen in bezit die gevuld waren met verloren gewaande bescheiden van vóór 1945, welke in Rusland niet alleen materieel goed verzorgd, maar tevens in zekere zin geïnventariseerd waren. Voornoemde clubsecretaris Jonas heeft ervoor gezorgd dat het clubarchief onder het beheer van gemeentearchivaris clublid mr. H.C. Hazewinkel werd gesteld. Vanaf 1964 volgden toevoegingen. Dozen met archiefstukken Het Gemeentearchief zorgde voor de inventarisatie. van de Rotary Club Rotterdam die als oorlogs- buit vanuit Berlijn naar Moskou werden getrans- porteerd en in 2002 weer aan Nederland teruggege- ven zijn. 6 80 JAAR ROTARY CLUB ROTTERDAM 7 De oprichters van de Rotary Club Rotterdam DE OPRICHTING VAN DE ROTARY CLUB ROTTERDAM Nadat er in 1923 clubs waren opgericht in Amsterdam en Utrecht kreeg de directeur van de Bijbank van De Nederlandsche Bank te Rotterdam mr. H.M. Moll - die enige malen een bijeenkomst in Amsterdam had bijgewoond - het verzoek zich in te willen zetten voor de oprichting van een club te Rotterdam. Hij herinnerde zich later acht voor het lidmaatschap in aanmerking komende vrien- den uitgenodigd te hebben voor een “huiselijke maaltijd”op woensdag 12 december 1923 18 uur in een bovenzaal van de Sociëteit Amicitia op het Beursplein; volgens Van Dam waren het er twaalf. Daar verschenen ook acht Amsterdamse en Utrechtse rotarians, onder wie de Amsterdamse voorzit- ter J.A.E. (Anton) Verkade uit Zaandam. Deze hield een gloedvolle tafelcauserie over “Rotary”. Ook de andere gasten ontpopten zich als “apostelen van een nieuwe leer” oftewel rotarypropagan- disten; er waren vrienden bij van de aanwezige Rotterdammers, zodat het ijs spoedig gebroken was. In 1924 zijn de bijeenkomsten van de Rotterdammers voortgezet; enkelen hebben afgehaakt, maar rond tien bleven over, onder wie Moll’s vriend P.L. Slis. Men kwam samen in de buurt van de Beurs en eindigde altijd precies op tijd ter wille van de leden-beursbezoekers. Aanvankelijk ontmoette men elkaar in een der benauwde boxen van het rook-doortrokken Leeskabinetrestaurant aan de Gelderse kade; vervolgens in een kamer van het gerenommeerde Restaurant Stroomberg, waar commissioner Teele van Rotary International nog eens een rotary-speech kwam houden, die er niet om loog; tenslotte in een zeer bescheiden bovenkamertje van het Vegetarisch Restaurant in de Nieuwehavensteeg,”waar juist voldoende ruimte voor een twaalftal toekomstige Rotarians was, om zonder veel gebaren gedurende een uur bij elkaar te blijven”.