KARAKTERISTIKE FUDBALSKIH NAVIJAČA - SRDJAN DUŠANIĆ 500 Tiraž: Štamparija 123 Štampa: Saša Ostojić ,Dipl.Graf
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
Organizacija i pokroviteljstvo istraživanja: NVO Perpetuum mobile - Centar za razvoj mladih i zajednice Banjaluka Autor istraživanja: Dr sci. Srđan Dušanić, psiholog Koordinator projekta: Bojana Trninić Recenzenti: Prof. dr Branko Milosavljević, Filozofski fakultet Banjaluka Prof. dr Vladimir Turjačanin, Filozofski fakultet Banjaluka Izdavač: NVO Perpetuum mobile - Centar za razvoj mladih i zajednice Banjaluka Za izdavača: Ilija Trninić Dizajn korica: Saša Ostojić , dipl. graf. dizajner Kompjuterska priprema: Saša Ostojić , dipl. graf. dizajner Štampa: Štamparija 123 Tiraž: KARAKTERISTIKE FUDBALSKIH NAVIJAČA - SRDJAN DUŠANIĆ - SRDJAN KARAKTERISTIKE FUDBALSKIH NAVIJAČA 500 Banjaluka, 2013 SADRŽAJ Predgovor Rezime istraživanja 1. UVOD 1.1. Teorijski uvod Ko su navijači Navijači kao socijalna grupa Motivi: zašto neko postaje navijač Karakteristike navijača Kategorije navijača Fudbalski navijači i huliganizam Fudbal i navijači u Bosni i Hercegovini 1.2. Problem, zadaci, cilj i hipoteze istraživanja 2. METOD 2.1. Metodološke osnove kvantitativnog istraživanja Opis uzorka Instrumenti Tok istraživanja Obrada podataka 2.2. Metodološke osnove kvalitativnog istraživanja Karakteristike fokus grupa Analiza sadržaja navijačkih pjesama 3. REZULTATI 3.1. Rezultati kvantitativnog istraživanja Stavovi, ponašanja i motivi navijača Analiza strukture navijačkih stavova i tipologija navijača Odnosi među navijačima Asocijalna ponašanja navijača KARAKTERISTIKE FUDBALSKIH NAVIJAČA - SRDJAN DUŠANIĆ - SRDJAN KARAKTERISTIKE FUDBALSKIH NAVIJAČA 3.2. Rezultati kvalitativnog istraživanja Rezultati analize fokus grupa Rezultati analize sadržaja navijačkih pjesama 4. ZAVRŠNA DISKUSIJA Motivi i karakteristike navijača Dinamika u navijačkim grupama Tipologija navijača i njeni sociopsihološki korelati Rizična i aoscijalna ponašanja navijača Zaključci 5. LITERATURA Predgovor Karakteristike fudbalskih U ovom istraživanju bavimo se stavovima i ponašanjima navijača fudbalskih navijača. Povodi su različiti. Fudbal je, vjerovatno, najmasovniji sport na planeti, ali često је praćen i navijačkim izgredima koji dodatno Rezime istraživanja privlače pažnju društva. Ovakve pojave su, nažalost, veoma česte i na fudbalskim utakmicama u BiH. Pored toga, iznenađujuće je koliko je U ovom istraživanju bavimo se stavovima i ponašanjima malo istraživanja koja su sprovedena među navijačima, a tiču se njihovih fudbalskih navijača. Povodi za istraživanje su različiti. Fudbal je, motiva, karakteristika itd. vjerovatno, najmasovniji i najpopularniji sport na planeti, ali često je Glavni organizator istraživanja je nevladina organizacija praćen i navijačkim izgredima koji dodatno privlače pažnju društva. „Perpetuum mobile – centar za razvoj mladih i zajednice“ sa sjedištem Ovakve pojave su, nažalost, veoma česte i na fudbalskim utakmicama u Banjaluci. Koordinator istraživanja bila je Bojana Trninić. Glavni u BiH. Pored toga, iznenađujuće je koliko je malo istraživanja koja su pokrovitelj istraživanja je organizacija CARE za sjeverozapadni Balkan. sprovedena među navijačima o njihovim motivima, karakteristikama Zahvaljujemo se njihovom programskom savjetniku John-u Crownover-u itd. Glavni organizator istraživanja je nevladina organizacija „Perpetuum na ukazanom povjerenju. Zahvaljujemo se navijačima Borca, Širokog mobile – centar za razvoj mladih i zajednice“ sa sjedištem u Banjaluci, a i Zrinjskog, koji su, u najvećoj mjeri, bili ispitanici u ovom istraživanju. Zahvaljujemo se i našim ostalim saradnicima koji su pomogli provođenje pokrovitelj istraživanja je organizacija CARE – za sjeverozapadni Balkan. istraživanja, Srđanu Ostojiću, te anketarima koji su sproveli istraživanje na terenu.Veliko hvala mr Siniši Lakiću koji je uradio važan dio statističke Osnovni cilj našeg istraživanja bio je ispitivanje strukture stavova obrade. i ponašanja navijača. Posebno su nas interesovali sljedeći faktori: učestalost odlazaka na utakmice, dinamika u navijačkim grupama, odnos Dakle, u ovom radu predstavljeno je kvantitativno i kvalitativno prema drugim navijačima, emocije navijača, uticaj porodice, važnost istraživanje koje je sprovedeno sa navijačima. Rezultati istraživanja su socijalnih identiteta itd. Na osnovu ovih stavova i ponašanja zanimalo pred vama. Izvještaj je strukturisan tako da je na početku dat teorijski nas je da li možemo razlikovati više tipova navijača, i u kojoj mjeri to uvod u kom su predstavljeni različiti aspekti motivacije navijanja, te neka može biti određeno sociopsihološkim faktorima poput samopoštovanja, ranija istraživanja navijača. Nakon predstavljenog problema i ciljeva porodičnih odnosa, iskustva sa nasiljem, percepcije muškosti, etničke istraživanja, opisan je metodološki pristup istraživanju sa detaljima o vezanosti i sl. uzorku, korištenim istraživačkim instrumentima i o toku ispitivanja, zatim su predstavljeni glavni kvantitativni i kvalitativni rezultati istraživanja, te Istraživanje je obuhvatalo nekoliko istraživačkih metoda, diskusija o njima. kvantitativnog i kvalitativnog tipa. Osnova istraživanja je kvantitativno Nadamo se će ovo istraživanje, u značajnoj mjeri pionirskog ispitivanje izvršeno preko upitnika na uzorku od 145 navijača. Navijači tipa na teritoriji BiH, doprinijeti boljem razumijevanju motiva, stavova su bili iz banjalučke (43%) i zapadnohercegovačke regije (57%), iz i ponašanja navijača. Isto tako, nadamo se da će takvo razumijevanje gradova Mostara i Širokog. Od ukupnog broja ispitanika bilo je 87,4 doprinijeti da se u budućnosti osmisle mehanizmi kako bi se u budućnosti % muškog pola, a 12,6% ženskog pola. Prosječni uzrast ispitanika je smanjila neka asocijalna ponašanja navijača. bio 22,5 godine. Upitnik, koji je korišten, sadržavao je pitanja i skale o stavovima i ponašanjima navijača, ali i skale samopoštovanja, kvaliteta Autor porodične interakcije, etnocentrizma, nasilja i rodnih odnosa. U okviru Banja Luka, avgust 2013.godine kvalitativnog dijela, održane su tri fokus grupe, a analiziran je i sadržaj navijačkih pjesama (56 pjesama). 6 7 Osnovni rezultati istraživanja su: nešto egalitarnije rodne odnose i pokazuju niži stepen etnocentričnosti u poređenju sa sebi najsličnijim, vatrenim • navijači u prosjeku posjete dvadesetak utakmica godišnje. navijačima. 70% navijača je duže od dvije godine u navijačkim grupama; • Nasilje na utakmicama: 53% kaže da je sa prijateljima fizički • oko 58% navijača kaže da imaju saradnju sa drugim grupama, napalo navijače drugog kluba, a 63% ističe da je njegova a 70% da imaju neprijateljske odnose sa drugim grupama; grupa bila napadnuto od grupe drugih navijača; 33% ispitanih • što se tiče nekih karakterističnih stavova i ponašanja navijača, navijača je bilo kažnjavano ili privođeno zbog nereda izdvajamo sljedeće: oko 82% zna sve navijačke pjesme kluba; na utakmicama. Navijačko nasilništvo korelira sa većim 57% plakalo је na utakmici od sreće ili žalosti; 75% veoma se iskustvom sa nasiljem u djetinjstvu (iz pozicije žrtve), lošijim uzbudi tokom navijanja; za 51% tuča tokom utakmice najveće porodičnim odnosima, hegemonističkim rodnim normama te je uzbuđenje; 39% trudi se da među navijačima izgradi većom isključivom etničkom vezanošću. reputaciju opasne osobe; 52% ističe da se navijači takmiče • Zdravlje: oko 65% opija se jednom ili više puta mjesečno, 45% ko će veći problem da napravi; 66% kaže da ostali članovi puši, a 25% pušilo je marihuanu u posljednjih pola godine. porodice, takođe, navijaju za isti klub; oko 55% kaže da navijanje daje smisao njihovom životu; preko 70% kroz ljubav prema klubu izražava i ljubav prema svojoj naciji ili gradu; 44% misli da djevojkama i ženama nije mjesto u navijačkim grupama. • Analizom navijačkih stavova i ponašanja ustanovili smo četiri tipa navijača. Dobijene podgrupe smo nazvali: simpatizeri, vatreni, huligani i nasilni. Simpatizere (19% od ukupnog uzorka) karakteriše nizak skor na opštoj dimenziji navijanja, te nizak skor na dimenziji agresivnosti. Vatrenih (23,2%) odlikuju iznadprosječni skorovi na opštoj dimenziji navijanja za klub i nešto niža agresivnost. Nasilne (54,2 %) karakterišu najviši skorovi na obe dimenzije. Huligane (3,5%) karakteriše visoka agresivnost i malo zanimanje za klub i navijanje. • vNavijači, koje smo nazvali huliganima, u prosjeku su češće bili žrtve ili svjedoci nasilja u djetinjstvu, te su u primjetno manjoj mjeri zadovoljni svojom porodicom. Nasilni navijači se izdvajaju od ostalih grupa po naročito izraženim rodnim stereotipima. Ova grupa navijača je, po više izraženom etnocentrizmu, slična atipičnim huliganima, dok su rjeđe nego huligani bili izloženi ranom nasilju, mada više u odnosu na ostale dvije grupe navijača. Simpatizeri zastupaju 8 9 1. UVOD Postoji mnogo razloga zašto su u ovom istraživanju kao subjekti analize odabrani baš fudbalski navijači. Fudbal je sport sa, možda, najdubljom tradicijom i korijenima. Još prije 2500 godina, tokom dinastrije Han, Kinezi su igrali igru cuju u kojoj se pokušava nožnim udarcem udariti kožna lopta i pogoditi u rupu na velikom platnu. Rimljani su, takođe, igrali slične igre, a, uopšteno, vježbe s loptom bile su neizostavni dio vojnog treninga. Danas je fudbal najpopularnija igra na svijetu, igra se širom planete i ne naziva se slučajno „najvažnijom sporednom stvari na svijetu“. 1. UVOD Teško je odgnetnuti toliku planetarnu opsjednutost fudbalom. Dio odgovora se, vjerovatno, krije u složenom timskom karakteru igre, vještini, brzini i snazi koje dolaze do izražaja, ali i veoma organizovanom razvoju popularnosti ove igre od strane fudbalskih asocijacija koji prati velika medijska propraćenost,