Mahlerfeesten
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
, ~ , "IJAARGANG: 1995 MAAND: SEPTEMBER NO.35 I1 WILLEM MENGELBERG VERENIGING Opgericht 13 februari 1987. SECRETARIMT: Irislaan 287, 2343 CN Oegstgeest. 071-175395 REDACTIE: Dr. A. Coster A. van Kapel, J. Krediet, Irislaan 287, ' Hofbrouckerlaan 66, Rijksstraatweg 71 , 2343 CN Oegstgeest. 2343 HZ Oegstgeest. 111 5 AJ Duivendrecht. 071-175395 071-172562 020-6991607 BESTUUR: Voorzitter: O. Hamburg Vice-voorzitter: Prof. Dr. W.A.M. van der Kwast Secretaris/penningmeester: Or. A. Coster Leden: A. van Kapel J. Krediet Juridisch adviseur: Mr. E.E.N. Krans . ___ ... _._a ______ *. ____________________________ • ______ --_._ •• _._--------------------_ •••• -.-._-- INHOUD VAN DIT NUMMER: 01 VAN DE REDACTIE 02 LEDENVERGADERING 03 COMMENTAREN EN REACT'IES OP DE MAHLERFEESTEN 05 Dingen die Christus aan het kruis riep. Volkskrant 06 Muziek werd toen nog niet begrepen. Hein Janssen 08 Mahlerfeest is niet meer te herhalen. Erik Voermans 10 Wij waren allemaal romantisch. I Ré Koster 13 Ik ben de boodschapper van de muzikale traditie. Marj. v. Rotterdam 17 COMMENT. EN REACT. OP DE TENTOONST. "MAHLER IN AMSTERDAM 19 Mahler herleeft in Amsterdam. Doron Nagan 20 Concertgebouw mist Mahler van Rodin. KasparJansen 21 Mahler in Amsterdam. J.H. Giskes 29 Unieke documenten tentoongesteld. Hans Ferwerda 32 Ook dank zij Haitink is Mahler klinkend blijven leven. Frans Straatman 33 Mahler een vituoze driftkop. Corrie Verkerk 36 Martijn Sanders evalueert. Marion vd. Meer 39 Het Mahlerfeest en Willem Mengelberg. Otto Hamburg 40 PRIMUS INTER PARES "Vijftig jaar Eduard van 8einum" Truus de Leur 45 DISCOGRAFIE -1- VAN DE REDACTIE 11 11 In oktober is het 100 jaar geleden dat Willem Mengelberg aantrad als vaste dirigent van het Concertgebouworkest. Nadat hij op het afscheidsconcert op 24 oktober 1895 van zijn voor ganger Willem Kes het eerste pianoconcert van Liszt had gespeeld, dirigeerde hij zijn eerste concert op 27 oktober 1895 . .. Donde1'dag 24 October 1895 - 8 'Uur: BUITENGEWOON ABONNEMENTS-CONCERT (AflicheldliCODcert van den Ileer W. KE S) IIIRT V EOIW'ZKK I HO TUf den Heer W. MENGELBERG, nieuw benoemd Orkesldirecieur van hel Concerfgebouw (Piano.) 1. 8ymphonle' No, 3, • Eroica" (Eo gr. tOp. 55) . : . '. ' . L. VAN BUTHO,"IC. Cl . Allegro con brio. , c. Se,letr.o : Allrgrn VIV"~C , T riO. b. MarciCJ (u",br. : AdagiO· "'&1. d. F,na/.: Allegro molto, Poco Andante, ~r e8to . 2. Conent (Eo gr. q . F. Lu,r.r. Allegro maeotooo. b. Qu •• i Adll{io • . ~to .i...... j u..gro aaiaalQ. d. Allegro ...,till.. P,..uo. voor~ Piano met Orkestbegeleiding, voor I, dragen door den heer W. Mlngelblrg. --=~~~ S. !kademlaebe Feat.OuTerture . J. BURII'. 4. La reine lhb ou la rei des aooge.. ui t de Sympbonie dram.tique • Romlo 61 J.JÏ4tu" 11. nr.uloz: 5. Voorspel van d. ~e Acte van de Operl , LoMo.griN" . • . • . .• .. • R. W ... o" .... Zonda,q 2'1 October 189/5 - 2 uur: MATINEE. MUSICALE onder leiding van den Heer W. MENGEL BER G, nieuw benoemd Muziekdirecleur. 1. Jubel-Ouverture . C. M. T. WI" ~ R . 2. Symphonle No. ó (e ld. t. Op. 67) . L. V. 13 ..THOVEK. o. AII r. gro CO D brio. I c. Sehcrzn. b. ADd.n!e eOD moto. d. Fin.le. 3. Voor8p~1 van de Opera .Die Mei,le,.i"!!,, von Niirnh",g" . • . R. W.\Clln&. ~ . Scherzo uit d. muziek voor Shakcsl'eare's • .J. ,nitbummernigh/', riream" F. Mr.NOf,I.:IIIOIIN-13ART IlOI.IlY. 5a. llerzwnnden I..... .. ... .. .. E. GalEo. h. Der FrUbllng voor Strijkorkest. 11. n.. ItLI01.. G. OUTortnrA .L. carnaval romai'" . .. Boven: Programma afscheidsconcert W. Kes, 24 okto ber 1895 Onder: Programma eerste concert Mengelberg, 25 oktober 1895 1995 is dus een bijzonder jaar voor Mengelbergianen. In mei was er het tweede Mahlerfeest te Amsterdam, een ' herhaling' van het eerste in mei 1920 o.l.v. Mengelberg. Dat ee rste Mahlerfeest was ter gelegenheid van Mengelbergs 25-jarug jublileum als dirigent van het Concertgebouworkest. Dit nummer is grotendeels gewijd aan het tweede Mahlerfeest. Hierover vindt u een groot aantal artikelen uit de pers , voorafgegaan door een ' ontboezeming' van onze voorzitter. Op 4 november a.s. vindt de algemene ledenvergadering van onze vereniging in Houten plaats, waar alle leden van harte welkom zijn! Zie de aankondiging op de volgende pagina. In een arti kel in ons vorige nummer (op pag.34) werd de indruk gewekt als zou de vereniging om rehabilitaite van Mengelberg gevraagd hebben. Dit is niet het geval geweest. Uit overleve ring is bekend dat dit punt in de discussies rond de oprichting van de vereniging een rol heeft gespeeld, maar het is uiteindelijk niet in de statuten opgenomen. -2- LEDENVERGADERING I1 11 WILLEM MENGELBERG VERENIGING Algemene Ledenvergadering op zaterdag 4 november te 14.30 uur in Restaurant 'De Engel' Burgemeester Wallerweg 2, te Houten AGENDA 1. Opening 2. Notulen Alg. Ledenvergadering dd. 22 oktober 1994 3. Binnengekomen stukken 4. Jaarverslag secretaris 5. Jaarverslag penningmeester 6. Verslag kascommissie 7. Benoeming nieuwe kascommissie 8. Bestuursverkiezing: aftreden volgens rooster: Prof.dr. W.A.M. van der Kwast; deze stelt zich herkiesbaar 9. Activiteiten komend seizoen 10. 'Mengelberg en zijn tijd' 11. Datum en plaats volgende Alg.Ledenvergadering 12. Rondvraag 1 3. Sluiting DE LEDEN WORDEN AANGESPOORD OP 4 NOVEMBER A.S. NAAR HOUTEN TE KOMEN. HET ËËN KEER PER JAAR NOODZAKELIJK VERGADEREN IS EEN KANT VAN DEZE BIJEEN KOMST; HET ELKAAR ONTMOETEN EN VAN GEDACHTEN WISSELEN EEN ANDERE. KOM T ALLEN!!! -3- =............. ,.. '........... 11 •• 1 •• '." ....... 11 .... 11 ............. 11 •••• " ....... " ....................... ,.11 .... ".11 •••• 11.: ~ ~ ; ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ i ~ i ~ i ~ ~ : i ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ I Commentaren I ~ i i i ~ ~ ;;~ en ;;i ~ ~ ~ ~ ~ ~ i reacties ~ •~ •~ ~ ~ •~ ~• I~ OP de I~ : ~ ~ ~ ~ ~ i ~ ~ ~ ~ ~ ~ : : ~ i MAHLERFEESTEN I ~ ! ·~ .~ ·~ .~ ~= i= I~ 1920 + 1995 I~ ·~ .: ~ ~ ~ ~ ~ ~ ! ~ ~ ~ ~ ~ i ~ i ~ ~ ~ ~ ~ i ~ ~ ~ ~ i ~ ~ ~ ~ ~ i ~ i ~ i ~ i i i ~ ~ ~;; ..;;~ ~ 11 ~ ~ ~ ~ 1-17 MEI 1995 ii ~ ~ i ~ ~ ~ ~ i i i ~ ~ ~ ~ ~ ! ~ i B.I' •••• ' • • II ••••••••••••• , ••••• , •••••••••••••• , •• , •• , ••••••••• ' ••••• , •••••••••••••••••••••• ' •• 1' •••• ' •••••••• , •• I,., •• "."., •• a -4- .. .. '". .. ~~ . '. ::' . ~D' · :' \,~<, ' .. .. "'-. : . .. 6 -21 MEI 1920. 1ER GEIEGENHEID VAN HEf25 JARIG JUBILEUM VAN WIllEM MENGELBERG ALS DIRIGENTVAN HET CONCEKrGEBOUW F.B. -5- 'Dingen die Christus aan het kruis riep' VOLKSKRANT 28 APRIL 1995 ET IS HEEL eenvou zette wegens al te vriendelijke betrek- Maar de vorser zal deze weduwe ook , kingen met de bezetter en het natio- postuum niet te hard vallen: 'Het is ook dig om niet te luiste ren',antwoordt de naaI-socialisme. 'Die E~eraad was een een vak, het thuisbrengen van ongeda- Mahler-kenner Eduard amateuristische geschiedenis. Ik ben er teerde brieven en documenten. Daar H vrij snel uitgestapt, want het was een kun je jaren op puzzelen. En dat ze in Reeser op de vraag of langzamerhand niet een beetje te veer 'MahIer wordt aanfluiting van de rechtsgang. Er be- haar boek nogal luchtigjes doet over uitgevoerd - zoals de dirigent Bernard stond geen jurisprudentie, er werd vol- haar verhouding met Gropius, terwijl Haitink zich heeft laten ontvallen. Ree strekt willekeurig geoordeeld. Maar Mahler aan die geschiedenis bijna ka- ser kent het 'moment van oververzadi over één ding was geen twijfel mogelijk. pot is gegaan - ik vind dat er uit die ging': 'Ik heb jaren geen symfonieën Dat was dat Mengelberg zou worden geëmotioneerde uitroepen van Mah.ler van Beethoven willen horen. Tien jaar weggezuiverd.' , in het handschrift van zijn onvoltOOIde lang ben ik ze stelselmatig uit de weg Sam'en met Reeser zitten de Frans- Tiende veel te haastige conclusies zijn gegaan. Gewoon de zaal uit. Daarna man Henry-Louis de La Grange en de getrokken. Als je ontdekt dat je vrouw waren het Weer compleet nieuwe stuk- Brit DonaId Mitchen het symposium met een ander aan de gang is, kunnen ken.' ' voor de twee veteranen die in het inter- er gekke dingen met je gebeuren. Mah- En op de vraag of er voor de Mahler nati~naie Mahler-circuit gelden als de Ier roept daar Almschi! en aller.lei ~in- Forschung eigenlijk nog wel iets te zuilen die de Mahler-t~~pel tors~!l ' gen die Christus aan het kruiS nep. doorvorsen valt: 'Van Mahler bestaat Good old Mitchell, bekend om zIJn Maar laten we dit even niet vergeten: langzamerhand een algemeen beeld. bonhomie en om zijn scherpe tong; de het ,slot van de Tiende is zo glorieus, zo Voorlopig kunnen we even uitademen. iets jongere De La Grange (71), altijd pOSitief. Volkomen ande~ ?an het S~?t Het gaat tegenwoordig vooral over bereid tot debatteren. Hun reputatie is ,yan de Negend~: Als 'er kriti~k mogehjk technische problemen. onomstreden en als ' ze het eerste .· .is op,de voltoOimg van de Tiende door 'Over de Mahler-receptie valt nog woord niet h~bben, hebben ze I}et laat- Deryck Cooke, dan is het misschien dat veel te praten. In Oostenrijk bestaat ste wel. " hij het slot te bescheiden heeft geïn- nog altijd een aversie, die voor een deel De La Grange is de stichter van de strumenteerd.' berust op een antisemitische erfenis. In Parijse BibliothèqueGustav Mahle~! Rees~r .. maakte ~~nnis met Mahle:s Duitsland is Mahler langzamerhand een internationaal bedevaartsoord. HIJ symfomeen toen zIJn moeder ze thUIS doorgedrongen, maar ik had pas nog schreef een drieëneenhalfduizend pagi- aan de piano met hem doorspeelde. De een discussie met een paar Duitse col na's tellend standaardwerk' - Gustav Mahler-schok kwam toen hij Das Lied lega's. Zij waren stomverbaasd dat wij Mahler - Chronique d'une vie - waarin von der Erde hoorde, gedirigeerd door hem in Nederland op één lijn stellen het leven van' Mahler vrijwel van dag Peter van Anrooy. Mengelberg hoorde met componisten als Beethoven en tot dag in kaart is gebrac~t. Mitchelis hij Mahler dirigeren in de oude Rotte:: Bruckner. Dat begrepen ze niet. Alleen grootste worp is een sene monogra- damse Doelen. Later ondervond hiJ' de jongere generatie in Duitsland denkt fieën (The Early Years, The Wunder- , ook in het Amsterdamse Concertge er anders over.' ' hom Years , Songs and Symphonies of bouw Mengelbergs 'ongelooflijke rit Reeser is de oudste van het triumvi Life and Death), waarin Mahlers oeu- miek'.