Esperantologio Esperanto Studies Ees
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
ESPERANTOLOGIO ESPERANTO STUDIES EES Kajero 5 2011 Issue No. 5 Enhavo / Contents Christer Kiselman: Salutvorto de la redaktoro . .3 Christer Kiselman: A word from the editor . .5 Kadoja Hidenori: La strukturo de Esperanto kiel faktoro por certigi ˆgian funkcion rilate al Lingvaj Rajtoj: ˆcefepri la koncepto de lingvolernado kaj pri konscio de lingva normo . 7 27 Pri tiu ˆcirevuo; About this journal . 28 Leif Nordenstorm: Recenzo pri nova germanlingva biografio de Zamenhof verkita de Andreas Künzli . 29 35 Vilmos Benczik: La esperanta literaturo tra la lupeo de kelkaj lingvoteorioj kaj literaturkonceptoj . 37 59 Humphrey Tonkin: Organizaj strukturoj kaj la estonteco de Esperanto . 61 67 Spomenka Štimec: Unu hindunia infanlibro en E˘uropo, tri e˘uropaj infanlibroj en Hinda Unio . 69 78 Christer Kiselman: Variantoj de esperanto iniciatitaj de Zamenhof . .79 149 Korektoj al EES 4 . 150 La paperan version publikigas Print version published by KAVA-PECH, Dobřichovice La elektronikan version publikigas Electronic version published by Upsala universitato Uppsala University Redaktoro / Editor Christer Kiselman, Uppsala University, Department of Mathematics, P. O. Box 480, SE-751 06 Uppsala, Sweden. [email protected] Redakta komitato / Editorial Board Detlev Blanke, Otto-Nagel-Straße 110, DE-12683 Berlin, Germany. [email protected] Probal Dasgupta, Linguistic Research Unit, Indian Statistical Institute, 203 B. T. Road, IN-700108 Kolkata, India. [email protected] Sabine Fiedler, Universität Leipzig, Geisteswissenschaftliches Zentrum, Beethovenstraße 15, DE-04107 Leipzig. [email protected] Michel Duc Goninaz, Val Saint-Georges, Chemin de l’Échelle, FR-13100 Aix-en-Provence, France. [email protected] Gotoo Hitosi, Tohoku University, Faculty of Arts and Letters, Department of Linguistics, Sendai, JP-981 Japan. [email protected] Wim Jansen, Universiteit van Amsterdam, Leerstoelgroep Theoretische Taalweten- schap, Spuistraat 210, NL-1012VT Amsterdam, The Netherlands. [email protected] Ilona Koutny, Adam Mickiewicz Universitato, Lingvistika Instituto, Mie˛dzychodzka 5, PL-60-371 Poznań, Poland. [email protected] Erich-Dieter Krause, Semmelweisstraße 7, DE-04103 Leipzig, Germany. [email protected] Sergej Kuznecov, Tverskaja 19-67, RU-103050 Moskva, Russian Federation. [email protected] Haitao Liu, School of International Studies, Zhejiang University, No. 866 Yuhang- tang Road, CN-310058, Hangzhou, P. R. China. [email protected] Ingrid Maier, Uppsala University, Department of Modern Languages, P. O. Box 636, SE-751 26 Uppsala, Sweden. [email protected] Geraldo Mattos, Rua João Motter, 98, BR-81210-260 Curitiba, PR, Brazil. [email protected] Marc van Oostendorp, Meertens Instituut, Joan Muyskenweg 25, NL-1096 CJ Amsterdam, The Netherlands. [email protected] Humphrey Tonkin, University of Hartford, Office of the President Emeritus, Mortensen Library, West Hartford, CT 06117-1599, USA. [email protected] John C. Wells, 5 Poplar Road, Merton Park, London SW19 3JR, UK. [email protected] Yamasaki Seikô, JP-185-0014 Tôkyô, Kokubunzi, Higasi Koigakubo 3-18-12, Japan. [email protected] Salutvorto de la redaktoro ara leganto K Estas ˆgojo prezenti al vi la kvinan kajeron de Esperantologio! Giˆ enhavas kvin originalajn studojn kaj unu recenzon. Ciujˆ estas verkitaj en esperanto ˆci-foje. ? Kadoja Hidenori verkis tre originalan kaj interesan studon pri esperanto kiel planlingvo bazita sur lingvaj rajtoj. Li konvinke montras al ni la severajn postulojn kiujn la lingvaj rajtoj metas al la lingvo. Oni povus eˆcdiri ke li pruvas per Reductio ad absurdum ke la lingvaj rajtoj ne povas servi kiel bazo por la nuna ˆciutagaesperanto. Ciuokazeˆ lia artikolo estas grava kontribuaˆo al la diskuto pri la diferenco inter planlingvoj kaj neplanitaj lingvoj. ? Andreas Künzli verkis (denove) monumentan libron, ˆci-foje biografion pri Zamenhof en la germana. Leif Nordenstorm recenzas ˆgin. ? La sekvantaj kvar verkoj estas bazitaj sur prelegoj 2010-07-22 en Havano, kadre de la 33-a Esperantologia konferenco, kiu estis parto de la 95-a Uni- versala Kongreso de Esperanto. Ili aperas ˆcitie esceptokaze. La unua el tiuj ˆcikvar tekstoj estas teoria kaj pensinstiga studo fare de Vilmos Benczik pri la esperantlingva literaturo kaj ties loko inter aliaj literaturoj. Unu el liaj temoj estas la diskretigo de lingvaj esprimoj. ? Humphrey Tonkin skribas pri la organizaj strukturoj de la Esperanto-movado; temas pri kritika prezento historia same kiel pri rigardo estontecen. ? Spomenka Štimec partoprenis en kultura interˆsanˆgointer E˘uropo kaj la Hinda Unio kaj rakontas al ni pri tiu projekto, kies realigon helpis la E˘uropa unio. ? Fine Christer Kiselman prezentas variantojn de esperanto anta˘ula publik- igo en 1887 same kiel post tiu jaro. Temas pri la Lingwe uniwersala de 1878, la Lingvo universala de 1881, la Lingvo internacia de 1887, reformpro- pono de 1894, la Fundamento de Esperanto de 1905, kaj proponoj faritaj en 1906 1908. ? 4 Christer Kiselman Pri la aperiga politiko de la revuo bonvolu legi en la Notico de la redaktoro en kajero 1 (1999). La revuo estas ia da˘urigode la revuo Esperantologio, kiun Paul Neergaard (1907 1987) redaktis kaj eldonis dum la jaroj 1949 1961. Aperis ses kajeroj ampleksantaj entute 424 paˆgojn. Tamen en la nuna revuo ni komprenas per la termino esperantologio pli vastan sciokampon ol oni faris en tiu de Neergaard. ? Mi esperas ke vi ˆguosla legadon! Christer Kiselman A word from the Editor ear Reader: D It is a pleasure to present to you the fifth issue of Esperanto Studies ! It contains five original articles and one review. All are written in Esperanto this time. ? Kadoja Hidenori has written a very original and interesting study on Esper- anto as a planned language based on Language Rights; he convincingly ex- hibits the severe requirements that Language Rights impose on the language. One could even say that he proves by Reductio ad absurdum that Language Rights cannot serve as a basis for present-day spoken Esperanto. In any case, his article is an important contribution to the ongoing discussion on the differences between planned languages and unplanned languages. ? Andreas Künzli published (again) a monumental work, this time a biography on Zamenhof in German. Leif Nordenstorm reviews it. ? The next four articles are based on lectures given on July 22, 2010, in Havana, during the 33rd Esperantology Conference there, which was a part of the 95th Universal Congress of Esperanto. They appear here as an exception. The first of these four texts is a theoretical and thought-provoking study by Vilmos Benczik on literature in Esperanto and its place among litera- tures in other langugages. Discretization of language expressions is one of his themes. ? Humphrey Tonkin writes on the organizational structures of the Esperanto movement—this is a critical historical presentation as well as a look into the future. ? Spomenka Štimec took part in a cultural interchange between Europe and India and tells us about this project, the realization of which was supported by the European Union. ? 6 Christer Kiselman Finally, Christer Kiselman presents variants of Esperanto before and after its publication in 1887. More precisely, it is about the Lingwe uniwersala of 1878, the Lingvo universala of 1881, the Lingvo internacia of 1887, a reform proposal of 1894, the Fundamento of 1905, and proposals made during the years 1906 1908. ? For the editorial policy of the journal, please see the first issue. The journal is a kind of continuation of the journal Esperantologio, which Paul Neergaard (1907–1987) edited and published during the years 1949–1961. Six issues were published, comprising a total of 424 pages. However, in the present journal, we use the term esperantologio ‘Esperanto Studies’ in a wider sense than one did in Neergaard’s journal. ? I hope you will enjoy reading these articles! Christer Kiselman Esperantologio / Esperanto Studies 5 (2011), 7 27 La strukturo de Esperanto kiel faktoro por certigi ˆgian funkcion rilate al Lingvaj Rajtoj: ˆcefepri la koncepto de lingvolernado kaj pri konscio de lingva normo∗ Kadoja Hidenori Resumo La a˘utorounue montras ke la teoria universala bazo unusola ebla por Esperanto kaj la movado estas lingvorajtoj, kaj starigas novan koncepton, la˘ulingvorajta valoro. Ekster la Esperanto-movado ˆgeneraleoni signifigas la ideon lingvorajto, ke ˆciuhomo tenas rajton uzi la lingvojn kiujn tiu deziras uzi. Sed la movado evolue rekreis la ideon por ke tiu signifu ke homoj havas rajton komuniki demokratie, egale. Tiel la movado bazis sin sur la rekreita koncepto de lingvorajtoj, kaj ˆgiakiris la˘ulingvorajtan valoron. El ˆcitiu vidpunkto la a˘utoroindikas kelkajn problemojn teoriajn, kritike al la ˆgisnuna kaj nuntempa Esperanta movado. La unua problemo estas komprenomaniero de Esperanta lernado kaj instruado. En la movado tre verˆsajne preska˘uˆciuj kredas ke ju pli multe da lernado kaj kap- ablo Esperanta, des pli bone. La penso tute ne pravas, kaj kontra˘uasla movadan bazon, la˘ulingvorajtan valoron. Carˆ multe da lernado kaj la granda kapablo postulas lernantojn tro multe da resurso por lerni, t.e. tempo, mono kaj lernokapablo. Tio grandigas malegalecon inter Esperantaj uzantoj. Alivorte la Esperanta movado devas celi ˆgustannivelon de lernado kaj instruado, kiu ne devas esti troa. Pri lernoresurso la a˘utorotemigas anka˘unecesecon de Esperanto-vorta kaj uz- maniera faciligado. Nuntempa Esperanto estas tro forte e˘uropigita,ne nur pri latin- a˘ugrek-originaj