Adam Poniatowski Gimnazjum nr 47 im. Marszałka Józefa Piłsudskiego z Oddziałami Dwujęzycznymi w Warszawie ul. Grenady 16, 01154 Warszawa

Jak rozwi ąza ć konflikt izraelsko-palesty ński?

PRACA BADAWCZA

Warszawa, 2010

1

SPIS TRE ŚCI

I. Cele pracy i metody ich realizacji. – strona 3. 1. Mini słownik. 2. Wst ęp i wybór tematu. 3. Tło historyczne: a. Porównanie społecze ństwa śydów i Arabów b. Historia syjonizmu c. Brytyjski Mandat Palestyny d. Konflikt izraelsko-arabski e. Wojny pomi ędzy Izraelem a Arabami f. Konflikt w strefie Gazy 4. Podsumowanie, wnioski oraz główne przyczyny tego konfliktu

II. Przedstawienie procesu badawczego. – strona 23. 1. Szczegóły projektu. 2. Przedstawienie wyników – diagramy dotycz ące ka Ŝdego pytania i ich omówienie. 3. Opinia osób trzecich na temat problemu – wywiad z profesorem Januszem Daneckim oraz artykuł Dominika Modrzejewskiego

III. Charakterystyka problemu. – strona 35.

IV. Propozycje rozwi ązania problemu. – strona 36.

V. Prezentacja strategii rozwi ązania problemu. – strona 38. 1. Przedstawienie działa ń, d ąŜą cych do realizacji projektu na wszystkich podło Ŝach – dokładna analiza kolejnych etapów rozwi ązania problemu

VI. Zako ńczenie. – strona 41.

VII. Bibliografia. – strona 42.

VIII. Zał ączniki. – strona 43. 1. Ankieta

2 I. – Cele pracy i metody ich realizacji.

1. Aby ułatwi ć czytanie mojej pracy, przedstawiam mini słownik, w którym ogólnie omówione hasła (poj ęcia geograficzne, nazwy własne, sformułowania itp.) pozwol ą zrozumie ć jej tre ść .

• Organizacja Narodów Zjednoczonych – uniwersalna organizacja mi ędzynarodowa, która „stawia sobie za cel zapewnienie pokoju i bezpiecze ństwa mi ędzynarodowego, rozwój współpracy mi ędzy narodami oraz popieranie przestrzegania praw człowieka”.

• Hamas – radykalna, islamska organizacja działaj ąca głównie na terenie Strefy Gazy i Zachodniego Brzegu Jordanu, przez wi ększo ść organizacji i pa ństw zachodnich uwa Ŝana za organizacj ę terrorystyczn ą.

• Izrael – azjatycki kraj poło Ŝony na wybrze Ŝu Morza Śródziemnego, zamieszkuj ą go głównie śydzi oraz Arabowie, graniczy z: Egiptem, Syri ą, Libanem i Autonomi ą Palesty ńsk ą .

• Liga Pa ństw Arabskich – mi ędzynarodowa organizacja, której członkami s ą pa ństwa arabskie, powi ązane ze sob ą j ęzykiem, kultur ą i religi ą.

• Hezbollah – szyicka, liba ńska partia polityczna, przez niektóre pa ństwa uznawana za organizacj ę terrorystyczn ą.

• Autonomia Palesty ńska – „tymczasowa struktura administracyjna zarz ądzaj ąca obszarem Strefy Gazy i cz ęś ci ą Zachodniego Brzegu”.

• Pa ństwo Palestyna – „obejmuje cało ść lub cz ęść historycznej Palestyny; jest bytem politycznym, postulowanym przez palesty ński ruch narodowy”.

• Palestyna – kraina w zachodniej Azji, nad Morzem Śródziemnym.

• Organizacja Wyzwolenia Palestyny – istniej ąca na uchod źctwie, polityczna reprezentacja mieszka ńców Palestyny.

• Siły Obronne Izraela – nazwa armii izraelskiej.

• Al-Fatah - jedn ą z najwi ększych palesty ńskich partii politycznych i najwi ększ ą frakcj ą Organizacji Wyzwolenia Palestyny.

• Intifada – okre ślenie powstania, buntu, rebelii pochodz ące z j ęzyka arabskiego.

• Brytyjski Mandat Palestyny – mandat Ligi Narodów utworzony po I. wojnie światowej na cz ęś ci Imperium osma ńskiego; zarz ądzane przez Wielk ą Brytani ę.

3 • Liga Narodów – istniej ąca pomi ędzy 1920 a 1946 rokiem mi ędzynarodowa organizacja maj ąca utrzymywa ć pokój na świecie (zast ąpiona przez ONZ).

• Syjonizm – „ruch polityczny i społeczny, d ąŜą cy do stworzenia Ŝydowskiej siedziby narodowej na terenie Palestyny”..

• Rezolucja – „uchwała jednego z sze ściu głównych organów Organizacji Narodów Zjednoczonych. Szczególne znaczenie maj ą rezolucje Rady Bezpiecze ństwa dotycz ące utrzymania mi ędzynarodowego pokoju i bezpiecze ństwa.”.

4

Jak rozwi ąza ć konflikt izraelsko-palesty ński ?

Analiza problemu, przyczyny i skutki oraz propozycje rozwi ąza ń

2. Wybieraj ąc temat mojej pracy badawczej, nie zastanawiałem się zbyt długo. Uwa Ŝam, Ŝe problem konfliktów mi ędzynarodowych, które towarzysz ą ludziom od dawna, to temat jak najbardziej aktualny oraz budz ący wiele kontrowersji. Tym bardziej, Ŝe konflikt , o którym pisz ę, ma wymiar globalny. Mowa tu o konflikcie izraelsko-palesty ńskim. MoŜna powiedzie ć, Ŝe jeste śmy jego świadkami. Ka Ŝdy z nas, nawet nie interesuj ąc si ę tym tematem, zasypywany jest przez media informacjami o nim. W tym projekcie dokładnie przeanalizuj ę temat, przybli Ŝę przyczyny i skutki konfliktu, przedstawi ę efekty własnych bada ń oraz konkretne propozycje rozwi ązania problemu.

3. Najpierw, nale Ŝy si ę dokładnie przyjrze ć obu stronom tego konfliktu – śydom oraz Arabom. W sposób przejrzysty uka Ŝe to poni Ŝsza tabela

Cecha śydzi Arabowie pochodzenie naród semicki, grupa ludów pochodzenia zamieszkuj ący w semickiego, zamieszkuj ąca staro Ŝytno ści Palestyn ę w staro Ŝytno ści Półwysep Arabski język hebrajski, judysz, ladino arabski (wiele jego i inne dialektów) religia głównie judaizm Głównie islam, chrze ścija ństwo obszar zamieszkiwania cały świat (głównie Izrael Bliski Wschód, Afryka i Stany Zjednoczone) Północna status obecny śydzi Ŝyj ą w diasporze naród mający wiele praktycznie na całym swoich pa ństw, w wielu z świecie; wyznaj ą ró Ŝne nich nadrz ędn ą rol ę pełni religie i porozumiewaj ą si ę religia; kraje te ró Ŝni ą si ę w wielu j ęzykach; ich od siebie min.: stopniem pa ństwo – Izrael, od czasu rozwoju czy rodzajem powstania jest jedn ą ze rz ądów; Arabów ł ączy stron w ci ągn ącym si ę od kultura, tradycja i dziesi ęcioleci konflikcie wyznawane warto ści liczebno ść około 13,3 miliona około 300 – 340 milionów

5

Konflikt izraelsko-palesty ński trwa ju Ŝ wiele lat. Dlatego zanim dokładnie omówi ę jego przyczyny, chciałbym przedstawi ć rys historyczny.

Sam konflikt pomi ędzy Izraelem a Palestyn ą jest cz ęści ą wi ększego konfliktu, tzw. Konfliktu izraelsko–arabskiego. Terminem tym okre śla si ę „okres ponad pół wieku politycznych napi ęć i jawnych niech ęci pomi ędzy Arabami a śydami na Bliskim Wschodzie”. Ma on wymiar terytorialny, etniczny oraz religijny i jest przyczyn ą wielu ataków na przeciwników (nie tylko w miejscu, gdzie si ę rozgrywa, ale na całym świecie). „Tym samym, poprzez powszechno ść zjawiska terroru, przybiera on charakter konfliktu globalnego.” Aby dokładnie pozna ć jego przyczyny, trzeba cofn ąć si ę wcze śniej ni Ŝ do momentu powstania pa ństwa Izrael.

Wszystko ma swój pocz ątek wraz z narodzeniem si ę syjonizmu. Ruch ten powstał pod koniec XIX wieku i wyst ępował w wielu postaciach. Najcz ęś ciej mówi si ę o syjonizmie politycznym oraz duchowym. Celami tego drugiego było odrodzenie j ęzyka hebrajskiego (powstawanie kultury i literatury w tym j ęzyku) oraz nowa to Ŝsamo ść Ŝydowska. Co do syjonizmu politycznego. To wła śnie dzi ęki niemu mo Ŝliwe było powstanie pa ństwa Izrael w roku 1948. W czasach współczesnych, jako główne zadania, ruch ten stawia sobie „utrzymanie jedno ści narodu Ŝydowskiego Ŝyj ącego w rozproszeniu” oraz podtrzymywanie jego wi ęzi z Izraelem. Trzeba jednak przybli Ŝyć t ę histori ę tak, aby wskaza ć zwi ązek syjonizmu z tym konfliktem. Jak wiadomo naród Ŝydowski, historycznie zwi ązany z terenami Palestyny (śydów nazywano wtedy Izraelitami lub Hebrajczykami), rozproszony był po całym świecie. Istniało wiele planów maj ących na celu zało Ŝenie własnego pa ństwa (niektóre wskazywały na przykład tereny dzisiejszej Ugandy, jako miejsce dobre dla osiedlenia si ę śydów). Znaczenie syjonizmu bardzo wzrosło z powodu nasilaj ących si ę w Europie tendencji nacjonalistycznych oraz antysemickich. Pomysł utworzenia ostoi dla prze śladowanego narodu popierało coraz wi ęcej osób. Jako jego miejsce coraz cz ęś ciej wskazywano Palestyn ę – krain ę zwi ązan ą zarówno historycznie jak i kulturowo z narodem śydów. Znajdowali si ę równie Ŝ przeciwnicy wszystkich tych planów , niekiedy byli nimi sami śydzi. Ortodoksyjne zasady mówiły o wierze w Bibli ę, w której zapisana była zapowied ź nadania ziemi narodowi wybranemu przez Mesjasza, który ma nadej ść . śydzi, którym coraz trudniej było Ŝyć w Europie, pocz ątkowo nie zwracali na to uwagi. Przed wybuchem II wojny światowej (dokładnie do 1917 roku) Palestyna była cz ęś ci ą Imperium Osma ńskiego. Od 1920 roku jej ziemie wchodziły w skład Brytyjskiego Mandatu Palestyny. Prawie 50 lat wcze śniej rozpocz ęła si ę migracja do tamtych terenów tysi ęcy śydów, Ŝyj ących wcze śniej w diasporze. Kolejnym krokiem do ustanowienia własnego pa ństwa było o świadczenie brytyjskiego ministra spraw zagranicznych lorda Arthura Jamesa Balfoura. Dokument ten, zwany deklaracj ą Balfoura i wydany 2 listopada 1917 roku, mówił „o poparciu Wielkiej Brytanii dla koncepcji utworzenia Ŝydowskiej siedziby narodowej w Palestynie”. W polskim tłumaczeniu dokumentu mo Ŝemy przeczyta ć:

6 „Biuro Spraw Zagranicznych 2 listopada, 1917

Szanowny Lordzie Rotschildzie!

Z wielk ą przyjemno ści ą przekazuj ę Panu w imieniu Mo ści Rz ądu niniejsz ą deklaracj ę, przez Rz ąd zatwierdzon ą, b ędącą wyrazem sympatii dla Ŝydowskiego ruchu syjonistycznego.

Mo ści Rz ąd z przychylno ści ą przygl ąda si ę zasiedlaniu narodowej siedziby śydów, Palestyny, i doło Ŝy wszelkich stara ń, aby cel ten został osi ągni ęty; jednocze śnie nie zamierza uczyni ć nic, co ograniczyłoby prawa obywatelskie i religijne nie-Ŝydowskich społeczno ści w Palestynie, albo status prawny i polityczny, jakim ciesz ą si ę śydzi w innych krajach.

Będę wdzi ęczny, je Ŝeli powiadomi Pan o niniejszej deklaracji Zwi ązek Syjonistyczny.

Z powa Ŝaniem, James Balfour „

Ju Ŝ wtedy wybuchały zamieszki pomiędzy nowo przybyłymi na ziemie Palestyny śydami a mieszkaj ącymi tam Arabami. Po trzech wi ększych tego typu incydentach w latach 1920, 1921 i 1929, Wielka Brytania wprowadziła pewne ograniczenia wobec syjonistycznej imigracji, któr ą wcze śniej popierała.

Jeszcze wi ększ ą niech ęć śydów wobec Ŝycia w Europie, spowodowało uchwalenie tak zwanych Ustaw Norymberskich w 1935 roku. „ Na mocy tych dokumentów śydów mo Ŝna było pozbawi ć obywatelstwa Rzeszy, ochrony prawnej i własno ści. Nie mogli równie Ŝ pełnić słu Ŝby w urz ędach pa ństwowych ani w wojsku. Zakazano im tak Ŝe wywiesza ć flag ę pa ństwow ą. Wedle ustawy o ochronie krwi zabraniano zawierania mał Ŝeństw mi ędzy "Aryjczykami" i "nie-Aryjczykami", zezwalano rozwi ązywa ć ju Ŝ zawarte mał Ŝeństwa tego typu, za ś stosunki intymne mi ędzy nimi podlegały karze (zha ńbienie rasy – Rassenschande). Ustawy równie Ŝ definiowały, kogo uznawa ć za śyda, za miesza ńca (mischlinga) i Aryjczyka”.

Apogeum polityki antysemickiej okazało się zjawisko holocaustu - „prze śladowania i zagłady milionów śydów przez władze III Rzeszy oraz jej sojuszników w okresie II wojny światowej”. Stosowano wtedy takie praktyki jak: umieszczanie śydów w zamkni ętych dzielnicach zwanych gettami; umieszczanie ich w obozach przymusowej pracy bądź obozach zagłady; wykluczenie z Ŝycia publicznego, kulturalnego oraz politycznego. Wydarzenia te spowodowały znaczne poparcie wobec syjonizmu.

7

Po zako ńczeniu II wojny światowej walki pomi ędzy śydami a Arabami przybrały ju Ŝ posta ć wojny domowej. Grupy zwolenników ruchu syjonistycznego atakowały Brytyjczyków stacjonuj ących w Palestynie, próbuj ąc w ten sposób wywalczy ć zniesienie zakazu ich imigracji. Zarz ądcy mandatu nie potrafili sami poradzi ć sobie z tym problemem, wi ęc zwrócili si ę 2 kwietnia 1947 roku o pomoc do Organizacji Narodów Zjednoczonych . 13 maja 1947 ONZ powołało Specjaln ą Komisj ę Narodów Zjednoczonych do sprawy Palestyny. „Jej mandat obejmował zbadanie sprawy konfliktu Ŝydowsko-arabskiego w Brytyjskim Mandacie Palestyny i znalezienie sposobu jego rozwi ązania”. Komitet do spraw Palestyny zalecił podział ziemi na dwie cz ęś ci b ędące dwoma niezale Ŝnymi pa ństwami: Ŝydowskim oraz arabskim. Przebieg głosowania nad rezolucj ą numer 181 wygl ądał nast ępuj ąco:

zielony – pa ństwa popieraj ące rezolucj ę br ązowy – pa ństwa głosuj ące przeciwko przyj ęciu Ŝółty – pa ństwa, które wstrzymały si ę od głosu czerwony – pa ństwa nieobecne przy głosowaniu

8

Rezolucja została oficjalnie przyj ęta. Według niej Palestyna miałaby by ć podzielona nast ępuj ąco:

kolor Ŝółty – pa ństwo arabskie kolor pomara ńczowy – pa ństwo Ŝydowskie Jerozolima – niezale Ŝne miasto; pod kontrol ą ONZ

„Pa ństwo Ŝydowskie miało składa ć si ę z trzech kawałków, o trudnych do obrony granicach. Poza jego granicami miała by ć tak Ŝe stolica judaizmu i symbol tradycji Ŝydowskiej - Jerozolima. Rezolucja przewidywała, Ŝe Brytyjczycy opuszcz ą Palestyn ę do 1 lutego 1948 r., jednak Wielka Brytania, staraj ąc si ę utrzyma ć dobre stosunki z krajami arabskimi zmieniła dat ę ewakuacji na 15 maja”. cecha porównawcza cz ęść Ŝydowska cz ęść arabska powierzchnia 14 257 km2 11 664 km2 ludno ść 935 tys. 814 tys. 9

Sprawa Świ ętego miasta przedstawiała si ę nast ępuj ąco: „Jerozolima powinna by ć traktowana oddzielnie i powinna znajdowa ć si ę pod skuteczn ą kontrol ą sił Organizacji Narodów Zjednoczonych, z zapewnieniem maksymalnej lokalnej niezale Ŝno ści dla arabskiej i Ŝydowskiej gminy istniej ącej w mie ście. Powinno by ć zapewnione pełne bezpiecze ństwo dla świ ętych miejsc z mo Ŝliwo ści ą swobodnego dost ępu i sprawowania praktyk religijnych”. Wszystkie te pomysły zostały zaakceptowane przez śydów, lecz były nie do przyj ęcia dla Arabów. Pa ństwa arabskie odrzuciły t ę rezolucj ę i domagały si ę powstania wył ącznie arabskiego pa ństwa Palestyna.

Tu rozpoczyna si ę okres wielu wojen izraelsko-arabskich, rozgrywaj ących si ę pomi ędzy Izraelem a Lig ą Pa ństw Arabskich. Poni Ŝsza mapa przedstawia stroy konfliktu:

kolor zielony – pa ństwa członkowskie Ligi Pa ństw Arabskich kolor niebieski – Izrael kolor czerwony – tereny okupowane przez Izrael

10 Wojna o niepodległo ść Izraela

W odpowiedzi na rezolucj ę, 14 maja 1948 roku, armie pi ęciu pa ństw arabskich: Egiptu, Iraku, Syrii, Transjordanii i Libanu, wkroczyły na tereny palesty ńskie. Tego samego dnia, w Tel-Awiwie odbyła si ę proklamacja niepodległo ści Izraela. Te dwa wydarzenia rozpocz ęły tak zwan ą I wojn ę izraelsko-arabsk ą. Miała ona miejsce w latach 1948-1949. W tym czasie około 750 tysi ęcy Arabów opu ściło swoje domy i udało si ę na emigracj ę, najcz ęś ciej do pa ństw o ściennych. Bali si ę oni terroru ze strony Ŝydowskich organizacji oraz masakr ludno ści, które stały si ę ich praktyk ą. „W 1949 roku podpisano porozumienia rozejmowe mi ędzy walcz ącymi stronami. Izrael poszerzył swoje terytorium w stosunku do obszaru przyznanego przez ONZ o zachodni ą Galile ę, zachodni Negew i cz ęść Jerozolimy. Pod kontrol ą Transjordanii pozostała Samaria i Judea z cz ęś ci ą Jerozolimy, a Egipt zachował pozycj ę w Gazie”.

Czas 15 maja 1948 – 20 lipca 1949 Miejsce Bliski Wschód: Palestyna Wynik Zwyci ęstwo Izraela. Taktyczna i strategiczna pora Ŝka pa ństw arabskich.

Strony konfliktu Izrael Egipt Syria Transjordania Liban Irak Arabia Saudyjska Jemen Armia Świ ętej Wojny Arabska Armia Wyzwole ńcza Dowódcy Jaakov Dori Abd Allah I ibn Husajn Jigael Jadin John Bagot Glubb Abd al-Qadir al-Husayni Hasan Salama Fawzi al-Qawuqji Ahmed Ali al-Mwawi Siły Siły Obronne Izraela: Egipt: 10 tys. ludzi, potem wzrost do 20 tys. pocz ątkowo 30 tys. ludzi, Syria:2 tys. - 5 tys. ludzi potem wzrost do 115 tys. Transjordania: 6 tys. - 12 tys. Irgun: ok. 2 tys. ludzi Liban: 1 tys. - 2 tys. Lehi Irak: 5 tys. - 15 tys. Mahal Arabia Saudyjska: 800 - 1,2 tys. Jemen Armia Świ ętej Wojny: 2,5 tys. Arabska Armia Wyzwole ńcza: 6 tys. Straty zgin ęło 6 373 ludzi (4 tys. około 10 tys. - 15 tys. zabitych Ŝ ołnierzy i 2,4 tys. cywilów)

11

Kryzys sueski

Kolejnym konfliktem był tzw. kryzys sueski w roku 1956. Wielka Brytania i Francja chciały zachowa ć kontrol ę nad Kanałem Sueskim, na co nie pozwalał Egipt. Europejskie mocarstwa posłu Ŝyły si ę wi ęc Izraelem. Pod pretekstem odblokowania tej drogi morskiej nowo powstałemu pa ństwu, koalicja ta zaatakowała Egipt. Jej wojska musiały si ę jednak wycofa ć pod naciskiem społeczno ści mi ędzynarodowej. Izrael osi ągn ął w tej wojnie odblokowanie Cie śniny Tira ńskiej na rzecz dost ępu do niej własnej Ŝeglugi morskiej.

Czas : 29 pa ździernika 1956 – 6 listopada 1956 Miejsce: Bliski Wschód: Egipt Wynik Zawieszenie broni narzucone przez ONZ Siły UNEF zaj ęły Półwysep Synaj Militarne zwyci ęstwo Izraela, Wielkiej Brytanii i Francji Polityczne zwyci ęstwo Egiptu

Strony konfliktu Izrael Wielka Brytania Egipt Francja Dowódcy Mosze Dajan Gamal Abdel Naser Charles Keightley Abdel Hakim Amer Pierre Barjot Siły Siły Obronne Izraela: 45 tys. ludzi Wielka Brytania: 45 tys. ludzi Egipt: 70 tys. ludzi Francja: 34 tys. ludzi Straty Siły Obronne Izraela: 197 zabitych, 899 rannych Egipt: 650 zabitych, 2,9 tys. rannych, 2 Wielka Brytania: 56 zabitych, 91 rannych tys. je ńców Francja: 10 zabitych, 43 rannych

12

Wojna sze ściodniowa

Jedena ście lat po zako ńczeniu poprzedniej wojny rozpocz ęła si ę kolejna. Dnia 5 czerwca 1967 roku Izrael zaatakował Jordani ę, Syri ę oraz Egipt i w ci ągu sze ściu dni rozbił wszelkie wojska arabskie. Od czasu trwania tych zmaga ń konflikt ten nazywano wojn ą sze ściodniow ą. „Izrael odniósł zwyci ęstwo zajmuj ąc ponad 60 tysi ęcy km² ziem arabskich: syryjskie Wzgórza Golan, jorda ński Zachodni Brzeg i cz ęść Jerozolimy, egipski Synaj oraz Okr ęg Gazy”. Wojna ta trwałaby dłu Ŝej, gdyby nie interwencja Rady Bezpiecze ństwa Organizacji Narodów Zjednoczonych, która nawoływała Izrael do wstrzymania swoich działa ń. W wojn ę t ę zaanga Ŝowane były tak Ŝe: Irak, Kuwejt, Arabia Saudyjska oraz Algieria.

Czas : 5 czerwca 1967 – 10 czerwca 1967 Miejsce : Bliski Wschód Wynik: zdecydowane zwyci ęstwo Izraela Izrael zdobył terytoria półwyspu Synaj, Stref ę Gazy, Jude ę, Samari ę i Wzgórza Golan

Strony konfliktu Egipt Syria Izrael Jordania Irak Dowódcy Mosze Dajan Icchak Rabin Abdel Hakim Amer Uzi Narkiss Abdul Munim Riad Israel Tal Hafiz al-Assad Mordechai Hod Zaid ibn Shaker Ariel Szaron Siły Egipt: 160 tys. ludzi (410 samolotów, 900 czołgów, 1,1 tys. dział artylerii) Syria: 75 tys. ludzi (200 samolotów, 300 Siły Obronne Izraela: 264 tys. ludzi (197 czołgów, 400 dział artylerii) samolotów, 1,3 tys. czołgów, 960 dział Jordania: 55 tys. ludzi (120 samolotów, artylerii) 300 czołgów, 200 dział) Irak: 20 tys. ludzi (50 samolotów, 100 czołgów) Straty Egipt: 11,5 tys. zabitych, 20 tys. rannych, 5,5 tys. je ńców (350 samolotów, 625 czołgów, 750 dział) Siły Obronne Izraela: 779 zabitych, 2 563 Syria: 2,5 tys. zabitych, 5 tys. rannych, rannych, 14 je ńców (46 samolotów, 80 600 je ńców (57 samolotów, 100 czołgów) czołgów) Jordania: 6 tys. zabitych, 12 tys. rannych, 636 je ńców (28 samolotów) Irak: 10 zabitych, 30 rannych (28 samolotów)

13

Wojna na wyczerpanie

Niedługo po zako ńczeniu wojny sze ściodniowej, Egipt zaatakował Izrael, chc ąc odzyska ć utracony Półwysep Synaj, uznaj ąc jednocze śnie działania militarne za najlepsz ą drog ę do wyp ędzenia śydów z Palestyny. Trwaj ąca trzy lata wojna miała by ć, jak wcze śniej ustalono w Kuwejcie, wojn ą na wyczerpanie w dosłownym tego słowa znaczeniu. W 1967 roku trzyna ście arabskich pa ństw zdecydowało, Ŝe nie b ędzie podejmowało z Izraelem Ŝadnych rozmów i Ŝe nie zawrze z nim pokoju. Ustalono przeciw niemu wspólny front walki, który zakładał ataki wszystkimi mo Ŝliwymi sposobami, ze wszystkich stron w jednym czasie przez pa ństwa koalicji. Mimo Ŝe wojna toczyła si ę głównie w regionie Kanału Sueskiego, to zamachy izraelskie odbywały si ę na terenach Jordanii, Syrii i Libanu. Była to odpowied ź na ataki terrorystyczne ze strony pa ństw członkowskich Ligi Pa ństw Arabskich. W okresie trwania tej wojny na całym świecie prowadzono działania terrorystyczne. Przyj ął on posta ć porwa ń samolotów, zamachów terrorystycznych czy pojedynczych zabójstw, dokonywanych na śydach. Porywane były samoloty izraelskich linii lotniczych, a ostrzeliwane – na przykład miejsca zamieszkiwanie ludno ści Ŝydowskiej. Wojna ta zako ńczyła si ę w 1970 roku zawieszeniem broni, cho ć obie strony o głosiły swoje zwyci ęstwo. Podczas tego konfliktu, wojska Zwi ązku Socjalistycznych Republik Radzieckich wspierały Egipt. Starcia podczas wojny na wyczerpanie koncentrowały si ę w strefie Kanału Sueskiego.

Czas : czerwiec 1968 – 7 sierpnia 1970 Miejsce : Półwysep Synaj Wynik : Izrael i Egipt ogłosiły swoje zwyci ęstwo

Strony konfliktu Egipt Izrael ZSRR Siły Egipt: nieznane Siły Obronne Izraela: nieznane ZSRR: 10 700-12 300 ludzi Straty Izrael: 1 551 zabitych (1 424 Ŝołnierzy i Egipt: 5 000 zabitych 127 cywilów), 2 700 rannych (2 000 ZSRR: 3 zabitych Ŝołnierzy i 700 cywilów)

14 Wojna Jom Kippur

6 pa ździernika 1973 roku rozpocz ęła si ę kolejna wojna. W dniu Ŝydowskiego świ ęta Jom Kippur, wojska koalicji Egiptu i Syrii niespodziewanie wtargn ęły na tereny Izraela. W pocz ątkowej fazie ponosił on pora Ŝki, lecz pó źniej, po mobilizacji wojsk, wyparł przeciwników poza swoje granice. Armia izraelska zagroziła nawet atakiem na stolic ę Egiptu – Kair. W wojnie tej jako mediatorzy wyst ąpiły Stany Zjednoczone oraz ZSRR. Została ona zako ńczona 20 dni po jej rozpocz ęciu poprzez uchwalenie rezolucji ONZ, a na linii frontu, ju Ŝ po raz kolejny, przekazana została pod kontrol ę wojsk mi ędzynarodowych.

Czas: 6 pa ździernika – 26 pa ździernika 1973 Miejsce: Bliski Wschód Wynik Zwyci ęstwo Izraela Zawieszenie broni oparte na Rezolucji ONZ nr 338

Strony konfliktu Egipt Syria Irak Jordania Maroko Izrael Libia Arabia Saudyjska Tunezja Sudan Kuwejt Kuba Dowódcy Mosze Dajan David Elazar Saad El Shazly Ariel Szaron Ahmad Ismail Ali Shmuel Gonen Hosni Mubarak Benny Peled Mohammed Aly Fahmy Israel Tal Anwar Sadat Rehavam Zeevi Abdel Ghani el-Gamasy Aharon Yariv Abdul Munim Wassel Yitzhak Hofi Abd-Al-Minaam Khaleel Rafael Eitan Abu Zikry Abraham Adan Mustafa Lass Yanush Ben Gal

15 Siły Egipt: 300,000 ludzi (690 samolotów, 2,400 czołgów, 1,120 dział artylerii) Siły Obronne Izraela: 415,000 ludzi (561 Syria: 60,000 ludzi (350 samolotów, samolotów, 1,500 czołgów, 945 dział 1,400 czołgów, 600 dział artylerii) artylerii) Irak: 60,000 ludzi (73 samoloty, 700 czołgów, 200 dział artylerii) Straty Siły Obronne Izraela: 2,656 zabitych, 8,528 zabitych, 19,540 rannych, (2,250 7,250 rannych (102 samoloty, 400 czołgów) czołgów, 432 samoloty)

16 Pierwsza wojna liba ńska

4 czerwca 1982 roku w Londynie zgin ął izraelski ambasador Shlomo Argona. Zamach przeprowadziła Organizacja Abu Nidala z Libanu. W ramach odwetu, Izrael zaatakował Liban 6 czerwca, rozpoczynaj ąc I wojn ę liba ńsk ą. Wojska izraelskie bez problemów rozbiły armię Organizacji Wyzwolenia Palestyny oraz wojska j ą wspieraj ące. Niedługo po rozpocz ęciu konfliktu Izrael otoczył Bejrut. Przerodziło si ę to w rodzaj wojny domowej w Libanie tocz ącej si ę pomi ędzy wieloma grupami politycznymi czy religijnymi. Spór zako ńczył si ę wycofaniem armii Izraela na mocy porozumienia, dnia 10 czerwca 1985 roku. Walki w strefie granicznej pomi ędzy dwoma pa ństwami trwały jednak jeszcze do 2000 roku.

Czas: 6 czerwca 1982 – 10 czerwca 1985 Miejsce: Liban Wynik : * Ewakuacja OWP z Libanu, * Izraelska okupacja południowego Libanu (1982-1985), * Izraelska strefa bezpiecze ństwa (1985-2000), * Konflikt w południowym Libanie (1982-2000), * Syryjska okupacja Libanu (1982-2005) * Wzrost wpływów Hezbollahu w Libanie

Strony konfliktu OWP Syria Izrael Amal Armia Południowego Libanu Liba ńska Partia Komunistyczna Falanga Hezbollah Islamski D Ŝihad Druzowie Dowódcy Menachem Begin Ariel Szaron Jaser Arafat Rafael Eitan Siły Syria: 22 tys. ludzi (450 samolotów, 352 Siły Obronne Izraela: 76 tys. ludzi (634 czołgi, 300 transporterów, 300 dział artylerii) samoloty, 800 czołgów, 1,5 tys. OWP: 15 tys. ludzi (300 czołgów, 150 transporterów) transporterów, 350 dział artylerii) Straty 1216 zabitych 17 825 zabitych

17 Pierwsza intifada

„Pierwsza intifada była masowym powstaniem Palesty ńczyków przeciwko izraelskiej okupacji Palestyny. Powstanie rozpocz ęło si ę 9 grudnia 1987 roku w obozie palesty ńskich uchod źców Jabalaya w Strefie Gazy i szybko rozprzestrzeniło si ę na Zachodni Brzeg Jordanu i Wschodni ą Jerozolim ę. Palesty ńskie działania obejmowały kilka form nieposłusze ństwa obywatelskiego takich jak: strajki, bojkot izraelskich towarów, malowanie na murach graffiti z hasłami antyizraelskimi oraz demonstracje, podczas których dochodziło do star ć z izraelsk ą armi ą. Prasowe zdj ęcia ukazuj ące palesty ńskich młodzie ńców rzucaj ących kamieniami w ci ęŜ ko uzbrojonych izraelskich Ŝołnierzy przyniosły Intifadzie mi ędzynarodowy rozgłos ”. Podobnie było w przypadku Intifady Al-Aksa trwaj ącej pomi ędzy 2000 a 2004 rokiem.

Czas : 9 grudnia 1987 – 1991 Miejsce : Strefa Gazy, Zachodni Brzeg Jordanu, Izrael Wynik: * Zawarcie porozumienia z Oslo, * Utworzenie Autonomii Palesty ńskiej

Strony konfliktu Izrael OWP Dowódcy Icchak Szamir Jaser Arafat Straty 160 zabitych 1162 zabitych

18 Druga wojna liba ńska

Druga wojna liba ńska to trwaj ący 33 dni konflikt pomi ędzy Izraelem, a organizacj ą Hezbollah – szyick ą, liba ńsk ą parti ą polityczn ą, uznawan ą za niektóre pa ństwa za organizacj ę terrorystyczn ą. Jej celami s ą mi ędzy innymi: doprowadzenie do wycofania si ę mi ędzynarodowych sił pokojowych z terenu Libanu, zniszczenie pa ństwa Izrael oraz wprowadzenie w Palestynie rz ądów arabskich czy polityczne przekształcenie Libanu na wzór Iranu – pa ństwa islamskiego. „Wojna rozpocz ęła si ę 12 lipca 2006 r. i trwała do wej ścia w Ŝycie zawieszenia broni wprowadzonego dzi ęki działaniom ONZ rankiem 14 sierpnia 2006, cho ć oficjalnie wojna zako ńczyła si ę 8 wrze śnia 2006, kiedy to Izrael zniósł blokad ę morsk ą wybrze Ŝa Libanu”.

Czas: 12 lipca 2006 – 14 sierpnia 2006 (Izraelska blokada Libanu zako ńczyła si ę 8 wrze śnia 2006) Miejsce : Południowy Liban i północny Izrael Przyczyna : Ostrzał artyleryjski północnego Izraela przez Hezbollah Wynik: Izrael i Hezbollah ogłosiły swoje zwyci ęstwo

Strony konfliktu Hezbollah Amal Izrael LPK LFWP-KG Dowódcy Dan Halutz Hassan Nasrallah Moshe Kaplinsky Imad Mughniyeh Udi Adam Siły Siły Obrony Izraela: Do 30 tys. Ŝołnierzy piechoty (plus Ŝołnierze sił lotniczych i Hezbollah: 600-1000 bojowników morskich IDF) Straty Hezbollah: 250 (dane Hezbollahu), ok. 500 (dane rz ądu liba ńskiego i ONZ) lub 700 (dane IDF) zabitych; 13 wzi ętych do niewoli Izrael: 116-121 zabitych, 628 rannych (9 pó źniej uwolnionych) Amal: 17 zabitych Cywile : 44 zabitych, 1489 rannych LPK: 12 zabitych LFWP-KG: 2 zabitych

Cywile : 1191 zabitych; 4409 rannych

19 Konflikt izraelsko-palesty ński (2007-2008)

26 listopada 2006 roku podpisano pomiędzy stronami konfliktu rozejm. Umowa ta gwarantowała niewkraczanie na terytorium wroga i niestosowanie Ŝadnych form walk. Jej postanowienia zostały złamane 15 maja 2007 roku, przez Hamas. Jego agresywne działania miały wpływ na zaatakowanie Palestyny przez Izrael. Dodatkowym powodem była ch ęć uwolnienia z r ąk bojowników Hamasu izraelskiego kaprala Gilada Szalita. Jednocze śnie oprócz działa ń wojennych, polegaj ących głównie na ostrzeliwaniu przez samoloty terytorium wroga oraz zamachach bombowy maj ących na celu śmier ć cywilów oraz pokazanie swojej siły, toczyły si ę negocjacje pokojowe. Kolejny ju Ŝ rozejm podpisano 12 czerwca 2008 roku.

Czas : 15 maja 2007 - 19 czerwca 2008 Miejsce: Strefa Gazy, Zachodni Brzeg Jordanu Wynik: zawieszenie broni

Strony konfliktu Izrael Hamas Dowódcy Gabi Ashkenazi Chaled Meszal, Mohammed delf Straty 11 zabitych 409 zabitych 131 rannych 436 rannych

20

Operacja Płynny Ołów

Pokój nie trwał jednak długo. Wszelkie ustalenia złamane zostały 19 grudnia 2008 roku po raz drugi przez radykaln ą islamsk ą organizacj ę – Hamas. Było to bezpo średni ą przyczyn ą ostrzelania Strefy Gazy przez Siły Obrony Izraela. Ich działania miały na celu zniszczenie infrastruktury na terytorium Gazy (w tym meczetów, szkół czy domów), gdzie, według Izraela, znajdowały si ę składy broni, w tym rakiet stosowanych do ostrzału Ŝydowskiego pa ństwa. Tak jak w przypadku poprzedniej fazy tego konfliktu, głównymi działania wojskowe polegały na ostrzeliwaniu rakietowym oraz zamachach bombowych. Działania militarne toczyły si ę równie Ŝ na morzu, polegały one mi ędzy innymi na blokadach statków. Władze Strefy Gazy zarzucały Izraelowi kontynuacj ę przez jego wojska blokady palesy ńskich terenów, wysyłanie ekip zwiadowczych oraz ostrzeliwanie domów znajduj ących si ę przy granicy.. Rozejm ustanowiony był na zasadzie dwustronnych zobowi ąza ń. Hamas oraz inne organizacje bojownicze zapowiedziały zaprzestanie swoich działa ń, natomiast władze Izraela miały wycofa ć swoje wojska. Tu Ŝ po zatwierdzeniu umowy, bojownicy z Gazy ostrzelali jeszcze kilka gospodarstw przygranicznych. Potem, Ŝycie publiczne w Izraelu (na przykład otwarcie szkół) toczyło si ę normalnie.

Czas: 27 grudnia 2008 - 18 stycznia 2009 Miejsce : Strefa Gazy, południowy Izrael Przyczyna : zako ńczenie rozejmu z 19 czerwca 2008 Wynik : Obie strony ogłosiły swoje zwyci ęstwo.

Strony konfliktu Hamas Izrael Palesty ński Islamski D Ŝihad Ludowy Front Wyzwolenia Palestyny Dowódcy Ido Nehosztan Chaled Meszal Yoav Galant Ismail Hanija Gabi Ashkenazi Mahmoud az-Zahar Ehud Barak Ahmed Jabari Siły 80+ samolotów i helikopterów 20 000 bojowników 176.500 (10.000 siły inwazyjne) Straty 14 zabitych: 11 Ŝołnierzy co najmniej 1350 zabitych (wg źródeł 3 cywilów palesty ńskich), z czego 700 bojowników 518 rannych: (według SOI), ponad 5000 rannych 336 rannych Ŝołnierzy 182 rannych cywilów

21

4. Jak mo Ŝna zaobserwowa ć z powy Ŝszych opisów, porówna ń, map oraz tabel i zestawie ń, konflikt izraelsko-arabski ma bardzo dług ą histori ę i jest bardzo skomplikowany. Patrz ąc równie Ŝ na dzieje pa ństwa Izrael, zauwa Ŝamy, Ŝe jest to wła ściwie jedna wielka wojna, tocz ąca si ę pomi ędzy kolejnymi rozejmami i stacjonowaniem zmieniaj ących si ę wojsk mi ędzynarodowych. Sytuacja w Strefie Gazy, o której najcz ęś ciej jeste śmy informowani, jest tylko jego fragmentem. Mo Ŝna wskaza ć jednak kilka podstawowych przyczyn tych wojen.

• Powstanie Ŝydowskie pa ństwo Izrael na terenach Palestyny. • Próba ustanowienia niepodległego, arabskiego państwa Palestyna • Tło religijne – walka islamu z judaizmem (przykład Jerozolimy, b ędącej stolic ą Izraela oraz Zachodniego Brzegu Jordanu; jednocze śnie jest to świ ęte miasto trzech najwi ększych religii monoteistycznych) • Nierozwi ązana sprawa tysi ęcy Arabów (Palesty ńczyków) b ędących na uchod źctwie od czasu rozpocz ęcia konfliktów zbrojnych • Faktyczna kontrola Strefy Gazy przez Hamas oraz inne, mniejsze ugrupowania bojowników, b ędące z kolei przyczyn ą militarnej polityki wobec Izraela

22

II.

1. W kolejnej cz ęś ci swojej pracy postanowiłem zbada ć, jak ten konflikt postrzegany jest przez młodzie Ŝ w mojej szkole oraz grupy osób dorosłych. Dlatego stworzyłem a nast ępnie przeprowadziłem w gimnazjum, w którym ucz ę si ę, zło Ŝon ą z sze ściu pyta ń ankiet ę. Próba badawcza wynosiła 65 osób. W ankiecie tej, wszystkie pytania, były pytaniami zamkni ętymi, lecz w niektórych z odpowiedzi, mo Ŝna było wyrazi ć własne, odmienne od przedstawionych propozycji zdanie. Oto ankieta:

2. Wyniki ankiety przedstawiaj ą si ę nast ępuj ąco:

1. Czy widzisz sens kontynuowania (tak Ŝe drog ą zbrojn ą) d ąŜ enia do niepodległo ści przez Palestyn ę?

odpowiedzi - pyanie 1.

4,68% 15,63% A. - Tak

B. - Nie 10,94% 37,50% C. - Nie mam zdania

D. - Tak, ale nie drog ą zbrojn ą E. - Tak, zdecydowanie 31,25% drog ą zbrojn ą

Wi ększo ść ankietowanych opowiada si ę za dalszym dąŜ eniem Palestyny do niepodległo ści metodami pokojowymi. Prawie tyle samo osób nie ma na ten temat zdania. Ponad jedna szósta popiera d ąŜ enia Palesty ńczyków, nie zwa Ŝaj ąc na stosowane metody. 10% jest za tym, aby Arabowie zaprzestali swoich działa ń, za ś niecałe 5% nie preferuje działa ń militarnych. Z analizy wyników tego punktu ankiety wynika, Ŝe du Ŝa grupa młodzie Ŝy najprawdopodobniej nie ma wystarczaj ącej wiedzy na temat konfliktu izraelsko- palesty ńskiego, aby móc opowiedzie ć si ę za konkretn ą propozycj ą. Ci jednak, którzy wyrazili swoje zdanie, s ą w wi ększo ści za pokojowymi działaniami. Pokazuje to negatywne nastawienie uczniów wobec jakichkolwiek wojen.

23

2. Kto według Ciebie odpowiedzialny jest za konflikt izraelsko-palesty ński ?

odpowiedzi - pyanie 2.

9,10% A. - Izrael

24,24% B. - Palestyna 46,96% C. - Mocarstwa zachodnie D. - Inne (jakie?)

19,70%

Prawie połowa badanych, win ą za ten konflikt obarcza Izrael . Około jednej pi ątej, wskazało natomiast Palestyn ę. 25% uwa Ŝa, Ŝe ani Izrael, ani Palestyna, ale społeczno ść mi ędzynarodowa jest odpowiedzialna za t ę wojn ę. Własne wypowiedzi ankietowanych to mi ędzy innymi: „historia oraz religia” czy „odpowiedzialno ść spoczywa po stronie zarówno Palestyny jak i Izraela”. Wskazanie Izraela, najcz ęś ciej argumentowane było faktem, Ŝe „ to Arabowie jako pierwsi osiedlili si ę na terenach, na które pó źniej przybyli śydzi. zakładaj ąc pa ństwo Izrael”. Du Ŝy procent wskazuj ący odpowied ź C, tłumaczony był w taki sposób: ”Wgł ębiaj ąc si ę w histori ę tego konfliktu, widzimy, Ŝe kraje europejskie, ZSRR czy Stany Zjednoczone, które dzi ś staraj ą si ę rozwi ąza ć ten problem, kiedyś działały kieruj ąc si ę wył ącznie własnymi korzy ściami, wywołuj ąc, czy nakłaniaj ąc do wojny jedn ą b ądź drug ą stron ę.” Mimo Ŝe około jednej trzeciej badanych nie miało zdania co do dalszej kontynuacji konfliktu, wi ększo ść jest w stanie odpowiedzie ć, kogo obarcza win ą oraz wskaza ć wytłumaczenie.

24

3. Czy uwa Ŝasz, Ŝe społeczno ść mi ędzynarodowa powinna anga Ŝowa ć si ę w konflikt izraelsko-palesty ński?

odpowiedzi - pyanie 3. A. - Tak

7,70% 15,38% B. - Nie

9,23% C. - Nie mam zdania

D. - Tak, lecz jedynie 49,23% 18,46% udzielaj ąc pomocy humanitarnej E. - Tak, równie Ŝ przez akcje militarne

Tak jak w punkcie pierwszym, zapytałem młodych ludzi o sposoby działa ń podejmowanych przez społeczno ść mi ędzynarodow ą oraz jej zaanga Ŝowanie w spór palesty ńsko-izraelski. Połowa opowiedziała si ę za anga Ŝem innych krajów w ten konflikt, jednak tylko poprzez przeprowadzanie akcji humanitarnych . Du Ŝa grupa nie ma swojego zdania. Tylko niecałe 8% popiera akcje militarne. Około 10% natomiast jest przeciwne jakimkolwiek działaniom organizacji mi ędzynarodowych. Tutaj znowu ujawnia si ę (w wi ększo ści) pokojowe nastawienie młodych ludzi do konfliktu . Wierz ą oni, Ŝe dzi ęki pomocy z zewn ątrz udzielanej na ró Ŝne sposoby, wreszcie uda si ę zaprzesta ć sporowi, który niesie ze sob ą wiele niepotrzebnych ofiar. Odpowiedzi na to pytanie lub ich brak po raz kolejny wskazał, Ŝe młodzie Ŝ w wieku gimnazjalnym nie interesuje si ę polityk ą zagraniczn ą .

25

4. Jakie rozwi ązanie konfliktu izraelsko-palesty ńskiego uwa Ŝasz za najlepsze?

odpowiedzi - pyanie 4.

A. - Istnienie tylko 11,11% Ŝydowskiego pa ństwa 20,63% Izrael

14,29% B. - Istnienie tylko arabskiego pa ństwa Palestyna C. - Plestyna ma szerok ą autonomi ę w obr ębie pa ństwa Izrael D. - Inne (jakie?) 53,97%

Zdecydowana wi ększo ść ankietowanych opowiedziała si ę za przyznaniem Palestynie szerokiej autonomii w obr ębie pa ństwa Izrael. Ponad 10% zaznaczono odpowiedzi B. oraz C. Osoby, które je wskazały, za najlepsze rozwi ązanie uwa Ŝaj ą istnienie tylko jednego z pa ństw. Jedna pi ąta głosuj ących podała własn ą odpowied ź. Typowa odpowied ź brzmiała: „Istnienie dwóch niepodległych państw mo Ŝe rozwi ąza ć konflikt izraelsko-palesty ński”. Po przeanalizowaniu odpowiedzi na pytania czwartego wida ć, i Ŝ młodzi ludzie w wi ększo ści s ą za przyznaniem wla śnie Palesty ńczykom wolno ści na drodze nadanie im autonomii, bądź mo Ŝliwo ści ą utworzenia własnego, niepodległego pa ństwa. W mniejszo ści s ą osoby opowiadaj ące si ę za istnieniem tylko jednego pa ństwa. Przykład argumentu dla takiej odpowiedzi to: „My ślę, Ŝe najlepszym wyj ściem b ędzie istnienie jednego niepodległego pa ństwa; konflikt ten toczy si ę przede wszystkim o terytorium, wi ęc taka strategia na pewno go rozwi ąŜ e.” Argument wi ększo ści: „KaŜdy naród ma prawo do własnego pa ństwa; je Ŝeli nie jest to mo Ŝliwe, to przynajmniej do jego namiastki; aby unikn ąć ponownego rozlewu krwi, nie mo Ŝna dopu ści ć do istnienia tylko jednego z tych pa ństw”.

26

5. Co uwa Ŝasz za główn ą przyczyn ę konfliktu izraelsko-palesty ńskiego?

odpowiedzi - pyanie 5. A. - Istnienie Ŝydowskiego pa ństwa Izrael w Palestynie

13,43% 7,46% B. - Okupacja przez Izrael Strefy Gazy i Zachodniego Brzegu Jordanu 29,85% C. - Tło religijne

D. - Rz ądy Hamasu w 49,26% Gazie, b ędące przyczyn ą zbrojnej polityki wobec Izraela

Prawie połowa ankietowanych za główn ą przyczynę omawianego konfliktu uwa Ŝa religi ę. Jedna trzecia s ądzi, Ŝe winne jest okupowanie przez Izrael terenów Autonomii Palesty ńskiej. Ponad 13% win ą obarcza Hamas. Najmniej osób, uwa Ŝa natomiast, Ŝe istnienie Ŝydowskiego pa ństwa jest główn ą przyczyn ą wojen. Ci, którzy zaznaczyli odpowied ź C., argumentowali to, mówi ąc, Ŝe religia od zawsze była, jest (jak w tym przypadku) i b ędzie przyczyn ą konfliktów na świecie. Cz ęść młodzie Ŝy, zaznaczaj ąc odpowied ź B., kierowało si ę tylko informacjami płyn ącymi z mediów, bo to wła śnie o Strefie Gazy jest ostatnimi czasy najgło śniej. Znalazła si ę te Ŝ grupa, która zmieniła swoje zdanie ( porównuj ąc odpowiedzi na poprzednie pytania.) . Tło historyczne – osadnictwo Ŝydowskie na arabskich terenach- nie jest traktowane ju Ŝ jak główna przyczyna konfliktu.

27

6. Jak my ślisz, w jakim czasie uda si ę rozwi ąza ć konflikt izraelsko palesty ński?

odpowiedzi - pyanie 6.

14,52% 25,81%

A. - Około 5 lat B. - około 10 lat 24,19% C. - Około 20 lat D. - Nigdy (dlaczego?)

35,48%

Ponad jedna trzecia uczniów uwa Ŝała, Ŝe konflikt izraelsko-palesty ński uda rozwi ąza ć si ę w około 10 lat. 25% ankietowanych zaznaczyło odpowiedzi A. i tyle samo punkt C. Oznacza to, Ŝe jedni wskazali najkrótsz ą a drudzy najdłu Ŝsz ą czasowa perspektywa rozwi ązania tego problemu. Niecała jedna szósta ankietowanych uwa Ŝała, Ŝe tego konfliktu nie da si ę rozwi ąza ć. Niektóre z uzasadnie ń brzmiały: „Konflikt ten istnieje ju Ŝ od wielu lat i skoro przez ten czas nie udało si ę go rozwi ąza ć, to nie da si ę tego osi ągn ąć w jakimkolwiek czasie”, „Zale Ŝy od kolejnych działa ń podejmowanych przez obie strony”, „S ą to narody fanatyczne i nie spoczn ą one, dopóki nie pokonaj ą swojego przeciwnika” albo „Dopóki istniej ą religie, dopóty b ędą istniały wojny i konflikty”. Głosy na poszczególne odpowiedzi w tym pytaniu rozło Ŝyły si ę do ść równomiernie. Zdecydowana wi ększo ść młodzie Ŝy uwa Ŝała, Ŝe jest konflikt ten jest mo Ŝliwy do zako ńczenia jednak w pewnym bli Ŝej nieokre ślonym czasie. S ą jednak Ŝe tacy, którzy s ądz ą, Ŝe pomimo wszelkich stara ń, rozwi ązanie tego problemu jest niemo Ŝliwe.

28 3.

Oprócz przeprowadzenia własnych bada ń, postanowiłem odnie ść si ę do opinii ludzi , którzy s ą znawcami tematu. Odnalazłem wywiad, przeprowadzony przez gazet ę „Super Express”, z ekspertem w dziedzinie konfliktu izraelsko-palesty ńskiego – Januszem Daneckim. Urodzony 6 pa ździernika 1946 roku w Katowicach, polski arabista, islamista, j ęzykoznawca i literaturoznawca pracuje na co dzie ń w Katedrze Arabistyki i Islamistyki Uniwersytetu Warszawskiego oraz w Szkole Wy Ŝszej Psychologii Społecznej. Przedstawiam tre ść wywiadu przeprowadzonego w 2008 roku:

„Prze śladowani w Europie śydzi wymy ślili, Ŝe zbuduj ą własne pa ństwo. Ale ziemia Danecki., któr ą do tego wybrali, nie była bezludna - mówi wybitny arabista prof. Janusz

Super Express: - Na Izrael od dłu Ŝszego czasu sypały si ę rakiety ze Strefy Gazy. Rakiety poleciały te Ŝ w przeciwnym kierunku - znów polała si ę krew. Obydwie strony konfliktu przerzucaj ą si ę odpowiedzialno ści ą. Przypomina to brutaln ą wersj ę sporu o to, co było pierwsze: jajo czy kura. Jaka jest geneza konfliktu palesty ńsko- Ŝydowskiego?

Janusz Danecki: - Jest to polityczny konflikt o ziemi ę i pa ństwo.

- Dwa narody roszcz ą sobie prawa do tego samego terytorium...

- Tak. Prze śladowani w Europie śydzi wymy ślili, Ŝe zbuduj ą swoje własne pa ństwo. A gdzie? W Palestynie, pami ęć o której jest nierozerwaln ą cz ęś ci ą ich to Ŝsamo ści. Syjoni ści głosili hasło: "Ziemia bez narodu dla narodu bez ziemi".

- Ale ta spalona sło ńcem ziemia nie była bezludna...

- Arabowie, których tam zastali, pocz ątkowo nie mieli nic przeciwko Ŝydowskiemu osadnictwu, ale gdy zobaczyli, Ŝe oznacza to odejmowanie ziem, na których bytuj ą - a temu spostrze Ŝeniu towarzyszyło rodzenie si ę palesty ńskiej świadomo ści narodowej - oczywi ście zacz ęli uwa Ŝać to za niesłuszne. I zacz ęły si ę walki. W ich wyniku 15 maja 1948 proklamowano powstanie pa ństwa Izrael, czego nie uznały kraje arabskie. I tak to trwało: starcie za starciem, wojna za wojn ą...

- I zwyci ęzc ą zawsze był Izrael...

- Ale nigdy w łatwy sposób

.- Ma pan na my śli kryzys z 1973 roku?

- To najlepszy przykład.

- Przypomnijmy, jak to było...

29 - 17 pa ździernika 1973 roku arabscy członkowie OPEC postanowili wstrzyma ć handel rop ą naftow ą z krajami popieraj ącymi Izrael w wojnie z Egiptem. Były to kraje Europy Zachodniej i Stany Zjednoczone. W tym czasie produkcja ropy naftowej ledwo pokrywała zapotrzebowanie na ni ą. To sparali Ŝowało Zachód. Rozpocz ął si ę kryzys światowego systemu walutowego, kryzys gospodarczy, recesja. Co wi ęcej, wypracowano nowe mechanizmy ustalania cen za rop ę i sko ńczyły si ę czasy, gdy Zachód kupował j ą za bezcen.

- To pokazało, Ŝe świat arabski potrafi tupn ąć nog ą.

- N a pewno nauczyło to Zachód pewnego respektu.

- Dlaczego świat arabski - tak rozległy terytorialnie, tak pot ęŜ ny liczebnie, a w odniesieniu do kilku pa ństw bardzo bogaty - nie potrafi skutecznie si ę uj ąć za swoimi współbra ćmi Palesty ńczykami? Stron ę Palesty ńczyków trzyma te Ŝ niearabski świat islamu. W ira ńskich paszportach widnieje jasna deklaracja: "Posiadacz tego paszportu nie uznaje Izraela". A jednak Izrael świetnie sobie r adzi...

- Izrael jest cz ęś ci ą świata Zachodu. Nie mówmy, Ŝe 300-340 mlilionów Arabów skutecznie si ę postawi Stanom Zjednoczonym i Unii Europejskiej. Bogactwo świata arabskiego te Ŝ jest legend ą. Bo to jest biedny świat. Tak, widzimy rajskie oazy ze złotymi hotelami, ale to jest mała cz ęść tego świata. I jeszcze jeden czynnik: w świecie arabskim nie ma jedno ści. Jednakowo potrafi ą spojrze ć tylko na jedn ą rzecz - na tematyk ę wywiadu, którego udzielam "Super Expressowi" - bowiem jednogło śnie opowiadaj ą si ę za niepodległo ści ą Palestyny. Ale od słów do czynów jest daleka droga, gdy jest multum podziałów. Mamy wiele pa ństw arabskich, te pa ństwa maj ą ró Ŝne interesy, ró Ŝne ambicje - bardzo cz ęsto sprzeczne.

- Na świecie jest wiele kamienistych, pustynnych, nieurodzajnych obszarów, na których ludzie si ę masakruj ą. Media szybko trac ą zainteresowanie nimi. Ale Izrael i Palestyna nie schodzą z pierwszych stron gazet. Dlaczego?

- O tym, Ŝe konflikt izraelsko-palesty ński nie jest konfliktem lokalnym, świadczy nie tylko du Ŝa liczba rozrzuconej po świecie diaspory Ŝydowskiej i diaspory palesty ńskiej, ale te Ŝ to, Ŝe rozgrywa si ę on na obszarze świ ętym dla wyznawców kilku religii - jest wi ęc podsycany równie Ŝ religijnie. W takim uj ęciu jest to ju Ŝ nie tylko sprawa ludzi stoj ących w dłoniach z flag ą Izraela lub Palestyny, lecz - gdy kule wybuchaj ą koło naj świ ętszych meczetów - jest to równie Ŝ sprawa chocia Ŝby jednego miliarda trzystu milionów muzułmanów.

- Obydwie strony konfliktu uwa Ŝaj ą si ę za prawowitych gospodarzy na spornych terenach. Ile w Palesty ńczykach jest z biblijnych Filistynów, a ile w izraelskich śydach - po trwaj ącej tysi ące lat w ędrówce - jest z biblijnych Judejczyków? To ju Ŝ troch ę tr ąci teori ą czysto ści rasowej...

- Jest to argumentacja polityczna, a nie faktyczna. Liczy si ę cel, a nie fakty. Bo przecie Ŝ swoj ą obecno ść nale Ŝy w jaki ś sposób usprawiedliwi ć.

- Tak jak polsk ą obecno ść w zbudowanych przez Niemców miastach nad Odr ą tłumaczono słowia ńskimi pocz ątkami tych ziem...

30 - Na obszarach izraelsko-palesty ńskich, gdzie ludzkie osadnictwo trwa od tysi ęcy lat - gdzie powstawały i upadały cywilizacje - wszyscy si ę mieszali. Palesty ńczycy s ą wi ęc nie tylko, w jakiej ś cz ęś ci, potomkami Filistynów, ale maj ą te Ŝ wspólne korzenie z śydami, z którymi dzi ś walcz ą. "My tu byli śmy zawsze, a oni przyszli po nas" - to jest argument rzucony dla pospólstwa, gdy Ŝ mo Ŝe poci ągn ąć tłumy.

- Czy bez pot ęŜ nego wsparcia finansowego udzielanego izraelskiej armii przez Stany Zjednoczone to pa ństwo mogłoby dawa ć sobie rad ę w takim zakresie jak teraz?

- To jest świetnie zorganizowane pa ństwo. Dysponuje nie tylko sił ą militarn ą, ale te Ŝ skuteczn ą sił ą polityczn ą i dyplomatyczn ą.

- Wró ćmy do sprawy naj świe Ŝszej. Dlaczego wła śnie teraz doszło do eskalacji konfliktu?

- Mogło do niej doj ść pi ęć dni wcze śniej, mogło i pi ęć dni pó źniej. Nie było jakiej ś wyj ątkowej przyczyny poza t ą jedn ą, Ŝe jak ogie ń si ę pali w składzie z beczkami z prochem, to one co i raz wybuchaj ą. Rz ądz ący Stref ą Gazy Hamas domagał si ę otwarcia granic, gdy Ŝ politycznie i gospodarczo znajdował si ę w bardzo trudnej sytuacji, a dla Izraela nie do przyj ęcia jest istnienie Hamasu - arcywroga.

- Blokada granic głodzi nie tylko ludzi w kominiarkach - zreszt ą, jakby to powiedział Jerzy Urban, rz ąd wy Ŝywi si ę sam - lecz trzyma w n ędzy całe społecze ństwo palesty ńskie...

- Bo jest to klasyczny zamkni ęty kr ąg. Wyj ściem jest tylko dialog. Rzecz w tym, Ŝe Izrael swoj ą pa ństwowo ść budował w sposób brutalny, bezwzgl ędny, cz ęsto posługuj ąc si ę metod ą faktów dokonanych - metody te, je śli mo Ŝna tak to uj ąć , odziedziczył po pa ństwach kolonialnych .

- Opini ę mi ędzynarodow ą szokuje to, Ŝe takie metody stosuje naród, który ponad pół wieku temu był skazany na zagład ę...

- Arabowie tak tego nie widz ą. Dla nich śydzi to my - Zachód. A co si ę tyczy metod... Tak, to szokuj ące. Ale mo Ŝe działaj ą tak wła śnie dlatego, Ŝe maj ą to odium Holocaustu - i za wszelk ą cen ę nie chc ą wi ęcej by ć ofiarami. Jednak Izrael w ko ńcu musiał zmi ękczy ć swoje metody, zacz ąć negocjowa ć. Do tej pory negocjacje doprowadziły do powstania półpa ństwowo ści palesty ńskiej.

- Ich celem jest pełnowarto ściowa pa ństwowo ść . Czy ten proces nie trwa zbyt długo?

- Uwa Ŝam, Ŝe taka powolno ść jest lepszym rozwi ązaniem. Nagłe powstanie pa ństwa jeszcze bardziej zradykalizowałoby ten konflikt. Przedmiotem targu jest przecie Ŝ nie tylko ziemia, lecz pa ństwo. To, co jest teraz, to s ą nieuniknione konwulsje przed narodzinami pa ństwa palesty ńskiego. Bo ja wierz ę, Ŝe ono w ko ńcu si ę narodzi. Chocia Ŝ to, co si ę teraz dzieje, cofa ten proces o kilka kroków .”

31

Oprócz wypowiedzi specjalisty, patrz ącego na konflikt izraelsko-palesty ński ze strony kulturowej, chciałbym pokaza ć równie Ŝ spojrzenie ekonomiczne. Przytocz ę wi ęc tre ść artykułu autorstwa pana Dominika Modrzejewskiego.

„Krezus atakuje bankruta – czyli Izrael kontra Palestyna

Ekonomia nie kłamie. Izrael to najbogatszy kraj regionu, który walczy przeciwko gospodarczemu bankrutowi. Blokada Palestyny i Strefy Gazy powoduje najwi ększe na świecie bezrobocie, zerowe inwestycje. PKB w Izraelu na mieszka ńca wynosi 27 tys. dolarów, w Palestynie – 1200 dolarów .

Izrael – PKB 25 razy wi ększe ni Ŝ w Palestynie

Obecnie warto ść PKB przypadaj ącego na jednego mieszka ńca jest ju Ŝ w Izraelu ponad 20-krotnie wy Ŝsza ni Ŝ na terytoriach palesty ńskich. PKB per capita za 2008 rok w Izraelu wynosi ponad 27000 dolarów wobec 1200 dolarów w Palestynie.

Palestyna – stan gospodarczej kl ęski

Ostatnie dwa lata nie przyniosły pod tym wzgl ędem nawet minimalnego odbicia. Gospodarka Palestyny pozostawała w stagnacji, co przy rosn ącej liczbie ludno ści spowodowało, Ŝe PKB na głow ę mieszka ńca cały czas spadał.

Wobec dynamicznego rozwoju Izraela (ubiegłoroczny wzrost PKB wyniósł 5,3 proc.), który jest najbogatszym pa ństwem na Bliskim Wschodzie i w praktyce jedynym partnerem gospodarczym Palestyny, spowodowało to, Ŝe rozwarstwienie gospodarcze mi ędzy śydami i Arabami – które nigdy w najnowszej historii nie było małe – dalej si ę pogł ębiało.

Jeszcze w 1967 roku, kiedy po wojnie sze ściodniowej po raz pierwszy doszło do interakcji gospodarczej mi ędzy Izraelem i terytoriami zaliczanymi obecnie do Autonomii Palesty ńskiej, przeci ętny obywatel Izraela był 10-krotnie bogatszy ni Ŝ mieszkaniec Zachodniego Brzegu Jordanu i Strefy Gazy (licz ąc według PKB per capita).

Palestyna – bieda, bieda, bieda

Sam poziom PKB nie pokazuje jednak skali zapa ści gospodarczej w Palestynie. Według danych za 2007 rok, ponad 50 procent Palestyńczyków Ŝyło poni Ŝej granicy ubóstwa. W tzw. „gł ębokim ubóstwie”, które oznacza posiadanie dochodu w wysoko ści dwa razy ni Ŝszej ni Ŝ granica ubóstwa, na Zachodnim Brzegu Jordanu Ŝyło ponad 19 procent populacji, a w Strefie Gazy – 35 procent.

Palestyna – wydatki tylko na Ŝywno ść

Dramatyczne warunki Ŝycia Palesty ńczyków najlepiej obrazuj ą statystyki dotycz ące wydatków gospodarstw domowych. Mieszka ńcy Strefy Gazy a Ŝ 66 procent dochodu wydaj ą na Ŝywno ść . Niewiele lepiej jest na Zachodnim Brzegu Jordanu – tam na jedzenie wydaje si ę 56 procent dochodu. Dla porównania, według statystyk GUS-u, w Polsce na Ŝywno ść przeznaczana jest około jedna czwarta dochodu gospodarstw domowych. 32 Palestyna – wielka depresja i frustracja

Bieda panuj ąca na palesty ńskich terytoriach by ć mo Ŝe nie byłaby a Ŝ tak dotkliwa, gdyby Palesty ńczycy mieli nadziej ę na popraw ę sytuacji. Tak jednak nie jest. Według badania społecznego z 2006 roku a Ŝ 75 procent Palesty ńczyków cierpiało na ostr ą depresj ę – i trudno im si ę dziwi ć, je śli analizuje si ę cho ćby statystyki dotycz ące bezrobocia.

Palestyna – brak pracy

Według najnowszego raportu Banku Światowego, bezrobocie w pierwszym kwartale 2008 roku na Zachodnim Brzegu Jordanu wynosiło 19 procent, a w strefie Gazy – blisko 30 procent. Te dane s ą jednak mocno zani Ŝone, bior ąc pod uwag ę tzw. bezrobocie ukryte spowodowane przez pesymizm Palesty ńczyków, co do mo Ŝliwo ści znalezienia pracy.

Wska źnik aktywno ści zawodowej, czyli odsetek siły roboczej w cało ści populacji w wieku produkcyjnym, w Palestynie nale Ŝy do najni Ŝszych na świecie. Na Zachodnim Brzegu Jordanu wynosił w pierwszym kwartale 2008 roku 42,3 procent, a w Strefie Gazy 37,5 procent.

Palestyna – deficyt 23 proc. PKB

Wszystko to sprawia, Ŝe Palestyna jest w praktyce gospodarczym bankrutem w pełni uzale Ŝnionym od mi ędzynarodowej pomocy finansowej. Według wylicze ń Mi ędzynarodowego Funduszu Walutowego, gdyby do bud Ŝetu Palestyny przestały trafia ć środki pomocowe od innych pa ństw, w 2008 roku ziałaby w nim wielka dziura deficytu wynosz ąca 23 procent PKB.

Palestyna – otoczona murem i restrykcjami

Na pytanie: „w jakim stopniu za opłakany stan palesty ńskiej gospodarki jest odpowiedzialny Izrael?” niełatwo udzieli ć dobrej odpowiedzi. Prawne i faktyczne restrykcje i ograniczenia wprowadzone przez Izrael wobec Palestyny – których najdobitniejszym przykładem jest mur wybudowany na granicy mi ędzy krajami – z pewno ści ą znacznie ograniczaj ą mo Ŝliwo ści rozwoju tego ostatniego kraju.

Palestyna – blokada handlu

Najbardziej dokuczliwe dla społecze ństwa i całej gospodarki Palestyny s ą według ekspertów Banku Światowego ograniczenia transportowe, przejawiaj ące si ę poprzez kontrole na drogach i blokady niektórych korytarzy transportowych – nie tylko w samym Izraelu, ale równie Ŝ na terytoriach palesty ńskich.

Jak stwierdzono w wydanym 24 lipca 2008 roku przez komitet do spraw rozwoju mi ędzynarodowego brytyjskiej Izby Gmin raporcie: „To bardzo wa Ŝne, aby Palesty ńczycy mogli swobodnie porusza ć si ę po kraju w celach edukacyjnych, aby otrzyma ć pomoc medyczn ą, odwiedza ć swoje rodziny, pracowa ć i handlowa ć.”.

„Jeste śmy w potrzasku.” – potwierdza Abdel Hafiz Nofal pracuj ący w Ministerstwie Gospodarki Autonomii Palesty ńskiej. „Na zachodzie mamy mur bezpiecze ństwa wybudowany przez Izrael, a nasze granice na wschodzie s ą równie Ŝ kontrolowane przez Izrael. Jak nasza mała gospodarka mo Ŝe w takiej sytuacji prowadzi ć mi ędzynarodowy handel?”.

33 Trudno jednak nie zauwa Ŝyć, Ŝe za zaistniał ą sytuacj ę po cz ęś ci odpowiedzialni s ą równie Ŝ sami Palesty ńczycy. Działania izraelskich polityków s ą przecie Ŝ głównie reakcj ą na ich agresywne i nieprzyjazne zachowania. Trudno si ę dziwi ć, Ŝe władze Izraela chc ą zachowa ć kontrol ę nad pobytem na swoim terytorium mieszka ńców wrogo nastawionego kraju, którzy wielokrotnie stawali si ę sprawcami zamachów na obywateli Izraela.

Z pewno ści ą racj ę maj ą jednak ci, którzy twierdz ą, Ŝe Palesty ńczyków nie mo Ŝna dalej trzyma ć na gospodarczej kraw ędzi, bo to szkodzi nie tylko im samym, ale równie Ŝ Izraelowi. Sytuacja, w której mieszka ńcy Palestyny nie maj ą widoków na lepsz ą przyszło ść nie sprzyja bowiem rokowaniom pokojowym.

Według cz ęś ci ekspertów systematyczne działania w kierunku poprawy warunków Ŝycia Palesty ńczyków byłyby du Ŝo skuteczniejsz ą metod ą rozwi ązania konfliktu palesty ńsko-izraelskiego ni Ŝ jakiekolwiek plany i deklaracje dyplomatów.”

34

III. Na podstawie przeprowadzonych przez mnie bada ń oraz opinii ekspertów mo Ŝna wysnu ć nast ępuj ące wnioski:

• młodzie Ŝ nie interesuje si ę specjalnie polityk ą , polityk ą zagraniczn ą w szczególno ści lub po prostu nie ma du Ŝego zakresu wiedzy je Ŝeli chodzi o konflikt izraelsko-palesty ński, • młodzi ludzie s ą przeciwni wojnie oraz rozwi ązywaniu problemów drog ą zbrojn ą – z nara Ŝeniem Ŝycia niewinnych osób, • ankietowani uwa Ŝaj ą, Ŝe Izrael i mocarstwa zachodnie s ą odpowiedzialni za ten konflikt; na ko ńcu dopiero wymieniaj ą Palestyn ę, • badani odpowiedzieli, Ŝe dalsze anga Ŝowanie si ę społeczno ści mi ędzynarodowej w ten problem, ułatwi jego rozwi ązanie, • jako Ŝe ludzie w ogóle, a młodzie Ŝ w szczególno ści, ceni ą sobie wolno ść , ankietowani opowiadali si ę najcz ęś ciej za autonomi ą lub niepodległo ści ą Palestyny. • wi ększo ść młodych uwa Ŝa konflikt izraelsko-palesty ński za mo Ŝliwy o rozwi ązania,

Pomijaj ąc problem nieznajomo ści przez ludzi historii oraz prawdziwych przyczyn tego konfliktu, najwi ększym problemem, według młodych ankietowanych, jest nieumiej ętno ść pokojowego rozwi ązania danej sytuacji oraz nara Ŝanie Ŝycia lub zdrowia niewinnych obywateli. Nie doszukują si ę oni przyczyn w historii (by ć mo Ŝe z powodu jej nieznajomo ści) , ale w podło Ŝu religijnym. Na podstawie odpowiedzi oraz rozmów zauwa Ŝam ch ęć moich rówie śników do doprowadzenia dialogu pomi ędzy wyznawcami ró Ŝnych religii, (w tym przypadku pomi ędzy islamem a judaizmem) co jest wyrazem mi ędzy innymi tolerancji. Jeszcze jedn ą wa Ŝną kwesti ą jest nieumiej ętno ść porównania ze sob ą propozycji rozwi ązania tego konfliktu oraz przewidzenia skutków przypadku ich zastosowania. Co do opinii ekspertów, widzimy tu przemy ślane odpowiedzi dotycz ące przyczyn oraz celów walki pomi ędzy Izraelem a Palestyn ą. W kwestii gospodarki jak równie Ŝ kultury, wida ć ogromne ró Ŝnice pomi ędzy dwoma stronami. Ró Ŝnice te, czy to ze wzgl ędu na j ęzyk, religi ę czy PKB per capita – są barierami utrudniaj ącymi rozwi ązanie sporu mi ędzy oboma narodami..

35

IV. Analizuj ąc cało ść zebranego materiału, zarówno historycznego jak i badawczego, postanowiłem stworzy ć kilka alternatywnych sposobów rozwi ązanie konfliktu izraelsko-palesty ńskiego.

Pierwszy z nich polega na całkowitym i szczelnym odgrodzeniu Strefy Gazy oraz Zachodniego Brzegu Jordanu od terytorium Izraela wysokim murem. Jest to pomysł, który mo Ŝna by zrealizowa ć wewn ętrznie. Moim zdaniem, b ędzie to mo Ŝliwe infrastrukturalnie (robotnicy, maszyny i tym podobne) jak i finansowo, poniewa Ŝ Izrael dysponuje du Ŝymi zasobami pieni ęŜ nymi na cele ochronne, które wykorzystywane s ą w czasie wojny na przykład na bro ń czy zbrojenie. Istnieje du Ŝe prawdopodobie ństwo wykonania tego projektu, ze wzgl ędu na to, Ŝe trwa ju Ŝ budowa takowych murów (jednak nie całkowicie szczelnych i nie tak wysokich jak zakładałby mój plan) oraz istnieje konkretne rozwi ązanie uszczelnienia granicy z Egiptem wła śnie za pomoc ą muru. „ Izrael zbuduje nowy "mur bezpiecze ństwa" - zapowiedział tamtejszy premier Benjamin Netanjahu.- Ściana stanie wzdłu Ŝ 250-kilometrowej południowo-zachodniej granicy Izraela z Egiptem. Budowa muru b ędzie kosztowa ć 1,5 miliarda dolarów. Wszystko w imi ę walki z terroryzmem. - Podj ąłem decyzj ę o zamkni ęciu granicy przed infiltracj ą terrorystów. To jest strategiczna decyzja, maj ąca zagwarantowa ć Ŝydowski i demokratyczny charakter Izraela . Projekt muru przedstawiła armia izraelska, z kolei rz ąd zatwierdził go na niedzielnym posiedzeniu. Wielka ściana będzie przebiega ć głównie na terytoriach pustynnych. Ministerstwo Spraw Wewn ętrznych Izraela utrzymuje, Ŝe w kraju tym przebywa nielegalnie 300 tysi ęcy cudzoziemców. Innego zdania s ą izraelskie organizacje praw człowieka, które tego typu szacunki uwa Ŝaj ą za znacznie przesadzone. Izraelski rz ąd niejednokrotnie gromił Egipt za to, Ŝe w niewystarczaj ący sposób kontroluje granice. A egipska policja do ść cz ęsto strzela do afryka ńskich imigrantów, którzy próbuj ą przedosta ć si ę do Izraela. W 2009 roku zastrzeliła dwudziestu spo śród nich. Izraelczycy od 2002 roku buduj ą mur zwany "barier ą bezpiecze ństwa" wzdłu Ŝ granicy okupowanych terytoriów palesty ńskich na Zachodnim Brzegu Jordanu. Jest ju Ŝ go 70 procent. Kiedy stanie w cało ści, b ędzie miał 21 kilometrów. Został on poprowadzony w ten sposób, Ŝe po jego uko ńczeniu około 10 procent terytorium Zachodniego Brzegu zostanie "zaanektowane" przez Izrael. W niewi ąŜą cym dla Izraela orzeczeniu wydanym w 2004 roku Mi ędzynarodowy Trybunał Sprawiedliwo ści uznał przedsi ęwzi ęcie za nielegalne i nakazał rozebranie muru”. Takie rozwi ązanie przyniosłoby na pewno wi ększe poczucie bezpiecze ństwa obywateli Izraela. Z drugiej jednak strony, spowodowałoby ogromne protesty społeczno ści mi ędzynarodowej oraz Arabów na całym świecie, co mogłoby doprowadzi ć do wielu zamachów terrorystycznych.

36

Kolejnym moim pomysłem jest powstanie wolnego, niepodległego pa ństwa Palestyna. Odbyłoby si ę to kosztem terytorium Izraela, ale za jego zgod ą, b ądź podczas negocjacji lub interwencji wojsk mi ędzynarodowych. Pretekstem do tego, byłoby tło historyczne – ziemie te nalały do Arabów, a śydzi rozpocz ęli tu swoj ą migracj ę stosunkowo niedawno. Izrael (co prawda nie zawsze, ale wybieram tu najlepsze wyj ście) otwarty jest na negocjacje. My ślę, Ŝe gdyby zagwarantowa ć temu pa ństwu oraz jego obywatelom pokój oraz spokój, byliby oni zdolni do pewnych ustępstw. Dzi ęki temu, mo Ŝna by było na przykład podpisa ć traktat o nieagresji z Lig ą Pa ństw Arabskich, co gwarantowałoby pokojowe nastawienie ze strony wszystkich jej członków. Oprócz rozwi ązania konfliktu sensu stricte, byłoby to utorowaniem drogi do dialogu pomi ędzy społeczno ściami ró Ŝni ącymi si ę od siebie wyznawan ą religi ą (judaizm, islam) oraz kultur ą ( Ŝydowska i arabska). Przy rozpatrywaniu wszystkich „za” i „przeciw” muszę równie Ŝ zało Ŝyć gorszy scenariusz. Gdyby Izrael nie zgodził si ę na nadanie Palestynie niepodległo ści, trzeba byłoby rozwi ąza ć to przy pomocy mi ędzynarodowych sił . Uwa Ŝam, Ŝe mo Ŝliwa nawet byłaby współpraca pomi ędzy LPA i ONZ, które kontrolowałyby cał ą sytuacj ę oraz nadzorowały i czuwały nad jej pokojowym charakterem.

Trzecia propozycja rozwi ązania to nadanie Palestynie szerokie autonomii. Byłoby to pa ństwo de facto niepodległe i kontroluj ące swoje terytorium oraz wi ększo ść organów pa ństwowych. Główn ą przeszkod ą w jego realizacji jest kontrola Strefy Gazy (i w mniejszym stopniu Zachodniego Brzegu) przez Hamas oraz inne, mniej liczne i zorganizowane grupy bojowników. Po przekroczeniu tej bariery plan byłby wykonalny. Mieszkaj ący na terenie Palestyny Arabowie jak i śydzi mieliby pełn ą swobod ę j ęzykow ą, religijn ą czy kulturow ą. Izrael nadzorowałby mi ędzy innymi armi ę, aby nie dopu ści ć do wybuchania kolejnych konfliktów.

37

V. Wskazana tu trzecia propozycja jest moim własnym pomysłem. Uwa Ŝam j ą, za najlepszy sposób rozwi ązania trwaj ącego od lat konfliktu izraelsko-palesty ńskiego. Jest to plan wieloetapowy, wi ęc opisz ę tutaj kolejno wszystkie jego stopnie. Znalazłem równie Ŝ sposób na rozwi ązanie problemu działalno ści i wpływu Hamasu. Palestyna przez okres 10 lat, miałaby status podmiotu mi ędzynarodowego. W tym czasie, stacjonuj ące tam liczne siły ONZ, Unii Europejskiej oraz Ligi Pa ństw Arabskich (tutaj równie Ŝ istnieje mo Ŝliwo ść współpracy tak wielkich organizacji w celach pokojowych) opanowywałyby sytuacj ę. Do władzy doszłyby ugrupowania demokratyczne, otwarte na rozwój oraz nastawione pokojowo . Po jego zako ńczeniu, rozbudowany zostałby mur odgradzaj ący te terytoria od Izraela. Procedury w kwestii przekraczania granic byłyby oczywi ście bardzo rygorystyczne, ale zmiany nadeszłyby z czasem. Kolejny etap przewidziany na okres około pi ęciu lat, gwarantowałby pomoc ekonomiczn ą, pomagaj ącą w odbudowaniu b ądź zbudowaniu od podstaw rozwini ętej infrastruktury, co przyczyniłoby si ę do poprawy warunków Ŝycia mieszkaj ących tam ludzi. Nast ępn ą kwesti ą jest powrót Arabów-uchod źców, którzy podczas licznych wojen, opuszczali tereny Palestyny. Ich powrót byłby mo Ŝliwy, ale znacznie ograniczony oraz odbywałby si ę etapami (zreszt ą jak cały plan). W sprawie finansowania całego projektu nie byłoby problemów przy wsparciu ze strony organizacji mi ędzynarodowych. Trzeci etap – 10 letni, polegałby na stopniowym ograniczaniu wpływów oraz kontroli Izraela nad Palestyn ą. Gwarancj ą bezpiecze ństwa, byłoby zasiadanie reprezentacyjnej grupy obywateli Izraela w palesty ńskim parlamencie (analogia na przykład do zasiadania przedstawicieli mniejszo ści niemieckiej w polskim parlamencie). W tym czasie równie Ŝ, Izrael zmniejszałby stopniowo kontrol ę nad armi ą oraz palesty ńskim systemem zbrojeniowym. Ostatnim ju Ŝ etapem, trwaj ący 2-3 lata, byłaby ostateczna transformacja ustrojowa Palestyny. Stałaby si ę ona pa ństwem rozwijaj ącym si ę oraz gwarantuj ącym swoim obywatelom szereg swobód. Do całkowitego i bezpiecznego wykonania tego planu potrzebne byłoby uchwalenie wielu dokumentów, gwarantuj ących bezkonfliktowe przechodzenie przez kolejne etapy oraz organizacja struktury nowo powstałego pa ństwa.

Podczas poszukiwania źródeł, którymi mógłbym si ę posłu Ŝyć przy pisaniu tej pracy, natrafiłem na opis planu pokojowego w tym regionie Bliskiego Wschodu pod nazw ą „Mapa drogowa”. Zauwa Ŝyłem, iŜ moja własna propozycja jest do niego zbli Ŝona. Dlatego te Ŝ przytocz ę pewne sformułowania opracowane przez specjalistów, dotycz ące niektórych cz ęś ci mojego planu rozwi ązania tego konfliktu izraelsko- palesty ńskiego..

Na pocz ątku fazy pierwszej

„ * Palesty ńscy przywódcy wydadz ą jednoznaczne o świadczenie uznaj ące prawo Izraela do istnienia w pokoju i bezpiecze ństwie. Nast ępnie palesty ńscy przywódcy ogłosz ą bezwarunkowe zawieszenie broni i zako ńcz ą wszelk ą zbrojn ą działalno ść i akty terroru przeciwko Izraelczykom. Dotyczy to wszystkich palesty ńskich instytucji, które w ostatnim czasie były podburzane przeciwko Izraelowi. 38 * Izraelscy przywódcy wydadz ą jednoznaczne o świadczenie potwierdzaj ące zaanga Ŝowanie Izraela w realizacj ę wizji powstania niezale Ŝnego, rzeczywistego i niezawisłego pa ństwa palesty ńskiego Ŝyj ącego w pokoju i bezpiecze ństwie przy Izraelu. Nast ępnie izraelscy przywódcy powstrzymaj ą wszelk ą przemoc skierowan ą przeciwko Palesty ńczykom. Dotyczy to wszystkich izraelskich instytucji, które w ostatnim czasie były podburzane przeciwko Palesty ńczykom.

Bezpiecze ństwo: * Palesty ńczycy ogłosz ą ostateczne zako ńczenie przemocy i terroru, oraz podejm ą widoczne wysiłki zmierzaj ące do aresztowania i powstrzymania jednostek lub grup planuj ących i usiłuj ących przeprowadzi ć ataki przeciwko Izraelczykom. * Odbudowane i scentralizowane siły bezpiecze ństwa Autonomii Palesty ńskiej rozpoczn ą działalno ść przeciwko wszystkim tym, którzy b ędą kontynuowa ć działalno ść terrorystyczn ą. Obejmuje to rozpocz ęcie konfiskat nielegalnej broni oraz utrwalenie autorytetu władz wolnych od powi ąza ń przest ępczych i korupcji. * Izraelczycy nie przeprowadz ą Ŝadnych działa ń podwa Ŝaj ących zaufanie, takich jak deportacje, ataki na cywilów, konfiskata lub rozbiórka palesty ńskich domów i własno ści, które mogłyby by ć działaniami odwetowymi. Izrael ułatwi odbudow ę zniszczonych palesty ńskich instytucji i infrastruktury, zgodnie z planem Taneta. * Opieraj ąc si ę na istniej ących mechanizmach i zasobach ludzkich, przedstawiciele Kwartetu rozpoczn ą nieformalny nadzór i konsultacje ze stronami, wypracowuj ąc stałe mechanizmy monitoringu. * Stany Zjednoczone, Egipt i Jordania pomog ą przebudowa ć i wyszkoli ć palesty ńskie siły bezpiecze ństwa. Kwartet podejmie wszelkie wysiłki, by osi ągn ąć trwałe zawieszenie broni. - Wszystkie palesty ńskie grupy militarne powi ązane z aparatem bezpiecze ństwa zostan ą skonsolidowane w trzech formacjach, podporz ądkowanych Ministrowi Spraw Wewn ętrznych. - Przebudowane palesty ńskie siły bezpiecze ństwa rozpoczn ą współprac ę ze swoimi izraelskimi odpowiednikami, podejmuj ąc działania konieczne do realizacji planu. B ędą odbywa ć si ę regularne spotkania wysokich dowódców obu stron, przy obecno ści urz ędników ameryka ńskich sił bezpiecze ństwa. * Pa ństwa arabskie powstrzymaj ą wszelk ą pa ństwow ą i prywatn ą pomoc finansow ą udzielan ą grupom popieraj ącym przemoc i terror. * Wszyscy darczy ńcy przekazuj ący wsparcie finansowe dla Palestyńczyków, b ędą kierowa ć te fundusze przez palesty ńskie Ministerstwo Finansów. * Wraz z post ępem wszystkich punktów zwi ązanych z zapewnieniem bezpiecze ństwa, Izraelskie Siły Obronne stopniowo wycofaj ą si ę z obszarów zaj ętych po 28 wrze śnia 2000 roku. Obie strony przywróc ą status quo, który egzystował we wcze śniejszym okresie.

Odbudowa Palesty ńskich Instytucji: * Natychmiastowe działania maj ą doprowadzi ć do przygotowania projektu konstytucji uwzględniaj ącej palesty ńsk ą pa ństwowo ść . Komitet konstytucyjny rozpowszechni w śród Palesty ńczyków projekt konstytucji, opartej na demokracji parlamentarnej i rz ądem z premierem. Projekt 39 konstytucji zostanie poddany publicznej dyskusji. Po przeprowadzeniu wyborów komitet konstytucyjny przedstawi projekt konstytucji do przegłosowania w odpowiednich palesty ńskich instytucjach. * Utworzenie urz ędu tymczasowego premiera lub rz ądu z upowa Ŝnionym urz ędnikiem z władz ą decyzyjn ą. * Izraelczycy umo Ŝliwi ą swobodne poruszanie si ę palesty ńskich osób urz ędowych udaj ących si ę na sesje gabinetu rz ądowego, mi ędzynarodowe spotkania, działalno ść wyborcz ą lub zwi ązan ą z reformami. * Ci ągło ść pracy palesty ńskich ministrów upowa Ŝnionych do wzi ęcia na siebie odpowiedzialno ści za zasadnicze reformy. Zako ńczenie działa ń zmierzaj ących do pełnego rozdzielenia pełnomocnictw, wliczając w to wprowadzenie wszystkich niezb ędnych do tego celu reform politycznych. * Utworzenie niezale Ŝnej Palesty ńskiej Komisji Wyborczej, która przejrzy i zrewiduje prawo wyborcze. * Przeprowadzenie reform palesty ńskiego s ądownictwa, administracji i gospodarki według wzorców przedstawionych przez Międzynarodow ą Grup ę Robocz ą. * Jak najszybsze przeprowadzenie wolnych wyborów w wielopartyjnym systemie, poprzedzonych kampani ą wyborcz ą. Palesty ńczycy otrzymaj ą powszechne, wolne i uczciwe wybory. * Ułatwienie przez Izraelczyków pracy palesty ńskich urz ędników przy rejestracji wyborców. Ułatwione zostanie poruszanie si ę i kampania wyborcza kandydatów bior ących udział w wyborach. * Ponownie otwarcie przez Izrael Palesty ńskiej Izby Handlowej i innych zamkni ętych palesty ńskich instytucji we Wschodniej Jerozolimie. Działalno ść tych instytucji b ędzie opiera ć si ę na wcze śniejszych porozumieniach zawartych mi ędzy obydwoma stronami.

Humanitarna odpowied ź: * Izrael podejmie środki poprawiaj ące sytuacj ę humanitarn ą. Izrael i Palesty ńczycy wprowadz ą w Ŝycie wszystkie zalecenia z raportu Bertiniego poprawiaj ąc warunki humanitarne, znosz ąc godzin ę policyjn ą, znosz ąc ograniczenia w poruszaniu si ę osób i dóbr, zezwalaj ąc na nieograniczony i bezpieczny dost ęp mi ędzynarodowych organizacji humanitarnych. * Komisja Porozumiewawcza AHLC b ędzie analizowa ć sytuacj ę i perspektywy rozwoju gospodarczego Autonomii Palestyńskiej, podejmuj ąc konieczne środki w postaci pomocy humanitarnej i reform. * Izrael i Palesty ńczycy b ędą kontynuowa ć proces wydawania pozwole ń na transfer funduszy, wliczaj ąc w to zaległo ści, zgodnie z zawartymi wcze śniej porozumieniami z jasnym mechanizmem kontroli.

Społecze ństwo obywatelskie: * Kontynuowanie poparcia dla społecznych inicjatyw obywatelskich, wliczaj ąc w to finansowanie prywatnych programów rozwoju sektora prywatnego gospodarki.

Osadnictwo: * Izraelczycy natychmiast ewakuuj ą osiedle zało Ŝone po marcu 2001 roku. * Zgodnie natychmiast raportem Mitchella Izraelczycy wstrzymaj ą wszelk ą działalno ść osiedle ńcz ą (wliczaj ąc natychmiast to naturalny wzrost osiedli)”. 40 Jak wida ć, powy Ŝsze propozycje potwierdzają to mo Ŝliwo ść zrealizowania mojego planu oraz przemy ślane działania mające doprowadzi ć do ustanowienia pokoju. Niewielkie poprawki, dokładnie reguluj ące przeprowadzanie kolejnych kroków, zagwarantowałyby udane wprowadzenie tego projektu w Ŝycie.

VI. Jak wiadomo skomplikowany i rozległy spór ,jakim jest konflikt pomi ędzy pa ństwem Izrael a Arabami na całym świecie od wielu lat próbuje rozwi ąza ć wielu specjalistów, polityków czy organizacji. Nie jest to jednak łatwe ze wzgl ędu na skomplikowane Ŝą dania obu stron, tło historyczne oraz religijne. Myślę jednak, Ŝe mój projekt maj ący na celu rozwi ązanie tego konfliktu, jest sensowny oraz mo Ŝliwy do zrealizowania na ka Ŝdym z wymienionych podło Ŝy. Przedstawione kolejno etapy nie musz ą trwa ć tyle, ile zało Ŝyłem - ich długo ść mo Ŝna zmienia ć w zale Ŝno ści od sytuacji gospodarczej czy politycznej. Najwa Ŝniejszy jest jednak cel – ostatecznie rozwi ąza ć konflikt izraelsko-palesty ński i doprowadzi ć do pokoju w tym regionie Bliskiego Wschodu. Dzi ęki temu Ŝycie milionów ludzi nie b ędzie ju Ŝ zagro Ŝone. Oprócz tego, konflikt ten wpływa na destabilizacj ę całego Bliskiego Wschodu. W wojn ę t ą coraz bardziej prawdopodobne jest wł ączenie si ę Iranu – nowej pot ęgi atomowej, przez co problem ten, mo Ŝe sta ć si ę wojn ą światow ą. Nikt nie wie, co dokładnie przyniesie przyszło ść . Jednak my ślę, Ŝe konflikt ten uda si ę rozwi ąza ć w mo Ŝliwie jak najkrótszym czasie. Osobi ście rozumiem zachowania obydwu stron – zarówno Izraelczyków, jaki i Palesty ńczyków. Najwa Ŝniejsze jest to, Ŝe pomimo tocz ących si ę nadal wojen, obydwa narody chc ą t ę walk ę zako ńczy ć – i to metodami pokojowymi.

41

VII. Bibliografia

1) www.pl.wikipedia.org 2) www.wiem.onet.pl 3) www.ceo.org.pl 4) www.se.pl 5) www.sjp.pwn.pl 6) www.tvn24.pl 7) www.izrael.badacz.org 8) www.wiadomosci.onet.pl 9) www.forsal.pl 10) www.un.org 11) www.warsaw.mfa.gov.il 12) „Gazeta Wyborcza” - gazeta 13) „Polska” (The Times) - gazeta 13) „Polityka” - gazeta 15) „Dziennik” – gazeta 16) Anna Bukowska „Palesty ńczycy – ich Ŝycie i walka” 17) Philips K. Hitti – „Dzieje Arabów”

42

VIII. – zał ączniki

Ankieta dotycz ąca konfliktu palesty ńsko – izraelskiego

1. Czy widzisz sens kontynuowania (tak Ŝe drog ą zbrojn ą) d ąŜ enia do niepodległo ści przez Palestyn ę? A. Tak B. Nie C. Nie mam zdania D. Tak, ale nie drog ą zbrojn ą E. Tak, zdecydowanie drog ą zbrojn ą 2. Kto według Ciebie odpowiedzialny jest za konflikt izraelsko-palesty ński ? A. Izrael B. Palestyna C. Mocarstwa zachodnie D. inne (jakie?)………………………………… 3. Czy uwa Ŝasz, Ŝe społeczno ść mi ędzynarodowa powinna anga Ŝowa ć si ę w konflikt

izraelsko-palesty ński? A. Tak B. Nie C. Nie mam zdania D. Tak, lecz jedynie udzielaj ąc pomocy humanitarnej E. Tak, równie Ŝ przez akcje militarne 4. Jakie rozwi ązanie konfliktu izraelsko-palesty ńskiego uwa Ŝasz za najlepsze? A. Istnienie tylko Ŝydowskiego pa ństwa Izrael B. Istnienie tylko arabskiego pa ństwa Palestyna C. Palestyna ma szerok ą autonomi ę w obr ębie pa ństwa Izrael D. Inne (jakie?)……………………………………………………… 5. Co uwa Ŝasz za główn ą przyczyn ę konfliktu izraelsko-palesty ńskiego? A. Istnienie Ŝydowskiego pa ństwa Izrael w Palestynie B. Okupacja przez Izrael Strefy Gazy i Zachodniego Brzegu Jordanu C. Tło religijne D. Rz ądy Hamasu w gazie, b ędące przyczyn ą zbrojnej polityki wobec Izraela 6. Jak my ślisz, w jakim czasie uda si ę rozwi ąza ć konflikt izraelsko palesty ński? A. Około 5 lat B. Około 10 lat C. Około 20 lat D. Nigdy (dlaczego?)......

43