44e jaargang, nummer 170, maart jaargang,44e 2015 nummer 170, 47e jaargang, december nummer 2018 47e 185,

170185

Ekko Vermeulen gegrepen door industrieel erfgoed Poolse schilder logeerde een week in De Bleeke Dood Jacintha Mandjes: ik voel me thuis bij de vereniging 4 9 12 16 Niet meer zeuren

De Wereld van Windmolens Gaat dat lukken op korte termijn? Waarom is niet het enige plan dat benutt en we de concentrati es cultuurschatt en momenteel wordt ontwikkeld die er al zijn in Zaanstad niet beter? op de Zaanse Schans. Neem nu Westzaan. Daar staan prachti ge molens, Zelf is de Sti chti ng Zaanse waaronder de enige nog werkende papierwind- Schans druk bezig met het molen in de wereld. Het interieur van 22 28 32 38 groeibestendig maken van De Schoolmeester is al 400 jaar onveranderd en Nederlands derde grote toeristenatt racti e. als het aan de molenaar ligt, blijft dat nog Dat wil zeggen dat de Schans in 2030 minimaal minstens 400 jaar zo. Even verderop in Westzaan drie miljoen bezoekers moet kunnen tref je een beschermd dorpsgezicht dat kan 47e jaargang, december nummer 2018 47e 185, accommoderen. wedijveren met de Lagedijk in Zaandijk. Het Inhoud Hoe? Dat wordt vastgelegd in een strategische stralende middelpunt daarvan is natuurlijk het visie waarin momenteel de laatste punten en prachti ge Reghthuys waarvan in heel Zaanstad 3 Voorwoord: Niet meer zeuren komma’s worden aangebracht. Het zou natuurlijk geen tweede is. Maar de mooiste verborgen 4 Zaanse politi ek geïnformeerd over beter zijn als een deel van al die extra bezoekers schat van het Zaanse dorp is misschien wel de Wereld van Windmolens naar een ander stuk Zaanstad zou gaan in Zuidervermaning. Zelfs de kleine groepjes toe- 9 Column: Zwaar werk plaats van naar de Schans. Bijvoorbeeld naar risten die weleens door Westzaan fi etsen (met 10 Ontheemde molen: De Goede Hoop de overige drie door de gemeente aangewezen helm) laten de mooiste van alle vermaningen 12 De Zoeker en Poolse schilder Szczerepan Skorupka hotspots. Dan moeten die natuurlijk wel iets links liggen. Of rechts als je vanaf het Reghthuys 16 Opgravingen oliemolen De Vrijheid meer bieden dan ze nu doen. De opgeleukte komt. Daarom stel ik voor om Westzaan aan te 185 19 Nieuwe leden 3e kwartaal 2018 gracht in het centrum van Zaandam blijkt in wijzen als vijfde hotspot van Zaanstad. Alles is 20 Nieuws van het Molenmuseum ieder geval niet voldoende om veel toeristen al klaar, het enige wat nog moet gebeuren is de 22 De Paauw uniek in de wereld uit Amsterdam te trekken en de plannen om aanleg van een parkeerterrein. Maar, hoor ik 27 Agenda de Burcht vol te bouwen met appartementen- veel mensen al zeggen, de relati eve rust maakt 28 Vrijwilligerster Jacintha Mandjes gebouwen geven ook al niet veel hoop. Ook de Westzaan juist zo aantrekkelijk. 31 Kerstpuzzel Zaanbocht wordt met een paar nieuwe hippe Ja, misschien hebben die mensen wel gelijk en 32 Mijn molen: De Paauw winkels niet bezocht door grote stromen bezoekers. moeten we Westzaan laten zoals het is. Maar 36 Korte berichten En op het Hembrugterrein is potenti e maar dan dan moeten we ook niet meer zeuren over de 38 Rondje molens moet eerst Hotel de Vrede en de verbinding met drukte op de Zaanse Schans. 41 Verenigingsinfo / Colofon Amsterdam-Noord gereed zijn. Ed Pielkenrood, hoofdredacteur

Bij de foto: In NOS Nieuwsuur van zaterdag 17 november zei molenaar Sjors van Leeuwen over de ‘Sinterklaastraditi e’: “Alles verandert. Daarvoor moeten we de ti jd nemen en soms ook water bij de wijn doen. Dat heet polderen.” In ieder geval bleef de nati onale intocht van de goedheiligman in Zaanstad zonder noemenswaardige incidenten en was de tv-uitzending één grote reclamespot voor onze stad én de molens.

www.zaanschemolen.nl voor het allerlaatste nieuws Wereld van Windmolens in fasen gerealiseerd

Zaanse politiek laat zich informeren

Het is meer dan een jaar geleden dat Zo is het ook met de verhuizing van het Maar van uitstel van de plannen voor landje De conclusie daaruit is dat men bestuurlijk De Zaansche Molen villa Kalverliefde aankocht Molenmuseum naar de Zaanse Schans en met De Haan komt zeker geen afstel. Ook voor het achter de plannen staat voor de verhuizing van als nieuwe locati e voor het Molenmuseum. de realisati e van de Wereld van Windmolens. tweede grote project, als onderdeel van de het Molenmuseum naar de locati e Kalverliefde Hoe staat het nu met de verhuisplannen? Naast de fi nanciering van dit alles zijn er tal van Wereld van Windmolens, worden reeds plannen en voor de verkoop van het huidige museum- En hoe gaat het met de ontwikkeling van de prakti sche, ambtelijke en politi eke hobbels te gemaakt. Bij de informati ebijeenkomst voor gebouw in Koog aan de Zaan, waarbij de Wereld van Windmolens, waarin de molens aan nemen. Achter de schermen wordt daaraan raadsleden werden veel vragen gesteld en werd opbrengst hiervan geheel voor de verhuizing de Kalverringdijk en het nieuw in te richten druk gewerkt door de vereniging. positi ef meegedacht over de realisati e van de naar en verbouwing c.q. inrichti ng van het Molenmuseum een eenheid vormen? Wereld van Windmolens. Verbazing was er over museum op de Zaanse Schans is bestemd. De vereniging organiseerde eind september een Focus op Kalverliefde het feit dat er nog geen bestemmingswijziging bijeenkomst om de raadsleden van Zaanstad te De focus ligt voor De Zaansche Molen vooralsnog is voor de Kalverliefde, van wonen naar cultuur, Informati ebijeenkomst informeren. Slechts vier van de twaalf parti jen op villa Kalverliefde. De ontwikkeling van landje noch voor het huidige Molenmuseum, van Tijdens de bijeenkomst werd verder uitvoerig uit in de Gemeenteraad waren vertegenwoordigd. De Haan is wat naar achteren geschoven omdat cultuur naar wonen. De aanwezige parti jen de doeken gedaan dat de Wereld van Windmolens Is er wel politi ek draagvlak voor de ambiti euze de vereniging niet twee megaprojecten tegelijk beloofden hierover vragen te stellen in de Raad, begint bij een informati ecentrum waarin de plannen van De Zaansche Molen? kan behappen. Het eerste project is bovendien hetgeen inmiddels is gebeurd. Ook de antwoorden bezoekers via een korte audiovisuele presentati e Keulen en Aken zijn niet op één dag gebouwd. al verder in de ontwikkeling dan het tweede. hierop van het College van B&W zijn al gegeven. worden voorbereid op een bezoek aan de molens.

4 5 Welke verschillende molens gaan zij zien en Het Rad van Avontuur heeft een uitgebreide Wat vindt de politiek? Bovendien zijn alle partijen enthousiast over welke rol speelden die molens in de zeventiende schuur van twee verdiepingen, gecombineerd Vertegenwoordigers van Rosa, de PvdA, de VVD de plannen voor de herbouw van Het Rad van eeuw in het eerste industriegebied van Europa? met een grote platting (dak van de schuur) en Democratisch Zaanstad (DZ) waren aanwezig Avontuur, een nieuw soort molen op de Zaanse Dit informatiecentrum wordt ondergebracht in waarop veel mensen gelijktijdig van het uitzicht bij de bijeenkomst. Zij gaven aan dat zij de Schans, zij het dat er ook kanttekeningen worden een replica van Het Rad van Avontuur, die als kunnen genieten. bijeenkomst nuttig vinden en dat zij vaker ge- geplaatst. De grote schuur moet wel passen op cacaomolen wordt teruggebouwd. Als de bezoekers meer willen weten over de ïnformeerd zouden willen worden. Uit navraag landje De Haan zonder dat deze detoneert met Het Rad begon zijn bestaan ooit als oliemolen industriemolens langs de Zaan, worden zij in het bij de afwezige partijen bleek geen desinteresse de bebouwing in de omgeving. Anderen geven maar werd in zijn nadagen cacaomolen. Er is in informatiecentrum alvast getipt over het maar vooral praktische problemen van de toch aan dat de financiering van de herbouw, naast de Zaanstreek geen cacaomolen meer, terwijl Molenmuseum dat aan het einde van de al overbelaste fractieleden waardoor zij niet die van de Kalverliefde, wel eens heel moeilijk dat product voor de ontwikkeling van dit gebied Kalverringdijk ligt. aanwezig konden zijn. Alle partijen geven aan zou kunnen worden. Vrijwel alle partijen vinden zo belangrijk is gebleken. En het is een mooie Zo kunnen bezoekers een weloverwogen keuze dat zij de Wereld van Windmolens een belang- dat de ontwikkeling van de plek moet plaats- kans om samen met het cacaolab Zaans Gedaan maken welke molens zij gaan bekijken en of zij al rijke ontwikkeling voor Zaanstad en de Zaanse vinden in goed overleg met de andere partijen het complete verhaal te vertellen. dan niet het Molenmuseum zullen bezoeken. Schans vinden. op de Schans.

Verbouwing Kalverliefde Bij de bijeenkomst benadrukte voorzitter André Drost dat De Zaansche Molen de claim op landje De Haan vasthoudt, ook na aankoop van de Kalverliefde, en dat de vereniging Het Rad van Avontuur als een onverbrekelijk onderdeel ziet van de Wereld van Windmolens. Het terrein herstelt bovendien een historische situatie, want er heeft altijd een molen gestaan, te weten De Haan met pal naast hem De Grootvorst. Plannen voor de herbouw zullen wel gefaseerd plaatsvinden en niet op korte termijn. Op dit moment wordt de verbouwing en inrichting van de Kalverliefde voorbereid. Er komt een eigentijdse presentatie van het verhaal van het huidige Molenmuseum waarbij meer aandacht zal komen voor de sociale kant van het werken op molens in vorige eeuwen. Het Molenpanorama krijgt een prominente plaats, er komt een filmzaal met 50 stoelen en er wordt een studiezaal ingericht. Bovenal wordt gekeken naar een logische verbinding tussen de molens (buitencollectie) en het museum (binnencollectie). Het streven is om het nieuwe Molenmuseum op 17 maart 2020 te openen, als de vereniging 95 jaar wordt.

Ed Pielkenrood

6 7          

                               Column Zwaar werk

Dit is alweer mijn laatste column voor de ti jden zelf de arbeidsomstandigheden DWindbrief over het werk in de molens. beschouwd als volstrekt normaal en nauwelijks Het begon allemaal met een lied uit 1834, dat bij speciale aandacht waard.” mij de vraag opriep of de eigenaar van de molen Wat daarbij ook een rol kan hebben gespeeld, nu rijk werd van de wind of van de arbeiders die is de geringe afstand op de werkvloer tussen hij in dienst had. Want die moleneigenaar had arbeider en werkgever, men ging informeel met toch allereerst de wind in gedachten. elkaar om.  Toen ik op zoek ging naar de mening van de Renate Sun-Louw hield laatst een boeiende   arbeider hierover, raakte ik verstrikt in de vraag lezing over stakingsoproepen in de Zaanstreek   naar zijn kijk op de arbeidsomstandigheden. rond 1900 en zij bevesti gde dat beeld. De eerste   Die zouden wij nu als derdewereldtoestanden stakingen in de Zaanstreek om betere arbeids- aanmerken, maar de Zaanse molenarbeider zelf omstandigheden braken uit onder zeildoek- maakte er geen woorden aan vuil. Blijkbaar zag wevers en sigarenmakers. De wevers waren  hij die omstandigheden als normaal. echte thuiswerkers, de sigarenmakers fabrieks-  En zijn beter gesitueerde ti jdgenoten maakten arbeiders. Beide groepen werkten in omstandig- zich meer zorgen om de zedelijke toestanden heden die niet te vergelijken waren met die in in diens huisgezin, dan om het vraagstuk van de molens. Van stakingen onder molenarbeiders goede arbeidsvoorwaarden. Men zag de relati e heb ik niks kunnen vinden (wat natuurlijk niet wel, maar aan verbetering was men nog niet toe. wil zeggen, dat die er niet geweest zijn).

Achteraf bezien stelde ik een veel te moderne Kortom in die valkuil van morele verontwaardiging vraag over een periode waarin de meeste ben ik ook getrapt, ik ben moderne vragen gaan mensen hun werk- en levensomstandigheden stellen aan een 19e eeuwse mentaliteit. Er is als (door God) gegeven zagen. een beroemd citaat van de Engelse historicus De onvolprezen Zaanwiki (www.zaanwiki.nl) L.P. Hartley: “The past is a foreign country; they HHuisuis kkopen?open? zegt hierover: “Terwijl thans met morele do things diff erently there.” verontwaardiging kan worden teruggekeken Als we echt iets willen weten over het leven van HHypotheekypotheek aafsluiten?fsluiten? op de omstandigheden waaronder arbeiders in de molenarbeiders in de 19e eeuw, zullen we KKiesies zzelfelf uuww nnotaris!otaris! vroeger ti jden moesten werken, werden in die dus moeten afreizen naar landen waar de arbeidsomstandigheden van BBelel eenn oonderhandel!nderhandel! nu niet veel afwijken van die in de Zaanstreek toen. En daar vliegen we tegen- woordig voor een paar honderd euro naar toe. Groene aanleg Ik dank u voor uw geduld en ik hoop dat u plezier heeft Grondig onderhoud beleefd aan mijn columns.  HoogstraatHoogstraa t11, 11 ,1541 1541 KW KW Koog Koog a/d a/d Zaan Zaan  Frans Hoving PostbusPostbu s103, 103 ,1540 1540 AC AC Koog Koog a/d a/d Zaan Zaan  Telefoon:Telefoon :075 075 6125520 6125520      E-mail:[email protected]: [email protected]      Web:Web www.voordeelnotaris.nl: www.voordeelnotaris.nl

8 9

      

        De Goede Hoop voor De Oude Molen

In de rubriek ‘Ontheemde molens’ In Winterswijk zijn een korenmolen uit 1898 zoeken we een molen op die ooit in de Ien een maalderij met een dieselmotor uit 1935 Zaanstreek heeft gestaan en die naar bezienswaardig erfgoed geworden. elders is verhuisd. Tot 1995 vormde deze combinati e het bedrijf Dit keer is houtzaagmolen van de fi rma G. Venemans & Zn. De Goede/Oude/Gecroonde Hoop/ In dat jaar verkocht J.A. Venemans, de vijfde Het Rasphuis het onderwerp, generati e molenaars, De Oude Molen en de een van de eerste houtzaagmolens bijgebouwen voor één gulden aan een sti chti ng in Oostzaandam. die het complex nu beheert en werkend in stand houdt. De Goede Hoop, bijgenaamd Het Rasphuis, houtzaagmolen/ Herbouw in Het bedrijf draaide toen op een maalderij en balkenzager, bouwjaar onbekend, standplaats: aan en ten noorden Winterswijk als olieslagerij uit 1880 en toen met een stoom- van de Kerksloot tussen de Gouw en de Weer te Zaandam, afgebroken Venemansmolen. Maalderij en olieslagerij en verplaatst in 1898 naar Winterswijk (Gelderland). De Oude Molen is in 1898 gebouwd met machine was uitgerust. Laatste eigenaar in de Zaanstreek: Firma Stadlander en Middelhoven. onderdelen van de gesloopte houtzaagmolen De Vanaf 1932 resteerde van De Oude Molen alleen Goede Hoop. Een toepasselijke naam, want er nog de romp (de staart, de wieken en het kruis was weer hoop nadat de molen die hier waren gesloopt) die een onderdeel werd van de De sti chti ng startt e in 1994 met de restaurati e “Dat is niet alleen een genot om te zien, maar oorspronkelijk stond in 1883 was afgebrand. mechanische maalderij. die drie jaar later werd afgesloten met de ook om te horen, te voelen en te ruiken. offi ciële ingebruikstelling door Prins Claus. Zoiets beleef je echt met alle zintuigen,” staat te De naam van de molen werd veranderd in lezen op de website www.venemansmolen.nl Venemansmolen. Authenti ek labels Tachti g zware balken Venemansmolen draait elke zaterdag en De Goede Hoop, een bovenkruier, stond in produceert veevoer dat een maatschappelijke Zaandam Oost halverwege de Weer en de Gouw bestemming krijgt: het gaat naar zorgboerderijen ter hoogte van de huidige Pannenroodstraat. en kinderboerderijen in de omgeving. Het bouwjaar is nooit met zekerheid vast- Voor de exploitati e van het complex moet de gesteld, maar de windbrief van Cornelis sti chti ng het hebben van subsidies, donateurs Gerritsz van 7 juli 1645 hoort vermoedelijk bij én van de Graansilo. deze molen. De opslagruimte voor graan is veranderd in een De Goede Hoop kon bij een goede wind tachti g multi functi onele ruimte die je kunt huren voor zware balken op een dag zagen. Het hout kwam vergaderingen, feesten en parti jen. uit Duitsland en zakte in enorme vlott en “Wat we hebben ontwikkeld is een uniek de Rijn af. complex waar je een belangrijke ontwikkeling in In 1898, de molen was toen bezit van de hout- de geschiedenis van de molens kunt zien. handelaar Hendrik Stadlander, liep de molen De overgang van pure windenergie naar stoom- door een storm zoveel schade op dat de en dieselmotoren als alternati even voor de wind eigenaar hem voor de sloop verkocht aan de die er niet alti jd is. Wat we hier hebben is Gebr. De Boer in Oostzaan. Om in Winterswijk authenti ek. Tot aan de labels voor de graan- aan een tweede ‘leven’ te beginnen. zakken aan toe,” aldus René te Selle. “Ja, het gaat heel goed met de molen,” zegt René te Selle, een van de vrijwillige molenaars Jaap de Jong van Venemansmolen. “En ook met het ‘monster’,” voegt hij daaraan toe. Daarmee bedoelt hij de Engelse Ruston dieselmotor die dankzij een stel gedreven machinisten nog steeds zijn werk doet. 10 11 Burgemeester Zaandijk nodigde Poolse kunstschilder uit

”Een week is veel te kort”

Links: Het schilderijtje van Is alles over de spectaculaire verplaatsing van De Zoeker in 1968 inmiddels beschreven? De Huisman dat gemaakt is door Het artikel in de vorige Windbrief eindigde met de vraag of de Poolse schilder, die had Szczerepan Skorupka. gelezen over de verplaatsing van de oliemolen, hier ook echt is geweest om de molen te vereeuwigen. Een dag na de uitgave word ik gebeld door meneer Stelling: “Ik heb het Onder: De heer T. Stelling is nu de antwoord. En weet u waarom we uiteindelijk voor het wegtransport met Van Twist trotse eigenaar van dit schilderij. hebben gekozen? Het verhaal dat daaraan voorafging heeft gezorgd voor de media- hype.” Mogelijke luchtreis voor De Zoeker Amerikaanse helikopters leken een goede Reden genoeg dus om met meneer T. Stelling mogelijkheid, maar die waren nodig in Vietnam. af te spreken. In het jaar 1968 was de toen In de krant had ik gelezen over een zware 32-jarige man directeur Openbare Werken bij de Russische transporthelikopter die naar Parijs gemeente Zaandijk. Samen met burgemeester vloog voor de wereldexpo. Die zou de achtkant Gosse Oosterbaan was hij verantwoordelijk voor van De Zoeker voor ons over de spoorbaan en de verplaatsing van de 17e-eeuwse oliemolen. de Zaan kunnen vliegen. Hiermee begon de mediahype, want ons idee haalde alle kranten. “Een groot probleem vormde de anderhalve Toen we de offerte kregen van de Russen bleek kilometer transport over de spoorbaan en de deze veel te hoog. Minister Luns is nog in actie Zaan. We zijn met de Spoorwegen gaan praten geweest om de Duitsers te vragen het luchtruim of ze de hoofdspanningskabels helemaal weg open te stellen voor de Russische helikopter. konden halen, maar dat was geen optie. Ook dat leverde veel publiciteit op, ook in het buitenland.”

Poolse kunstschilder onder Stelling: “Ik had de directeur van dat trans- de indruk van de molen portbedrijf verteld dat we inmiddels hadden Uiteindelijk is het luchttransport niet gelukt, berekend hoeveel het zou kosten om de molen maar het bericht was wel gezien in London opnieuw op te bouwen aan de Zaanse Schans. door een Poolse kunstschilder die daar op Als hij voor dat bedrag de verplaatsing zou werkbezoek was. Hij had in een Poolse krant willen regelen, dan hadden we een overeen- een kort bericht gelezen over de verplaatsing komst. van de 350 jaar oude molen per helikopter. Omdat hij er veel publiciteit voor terugkreeg, Daar was een foto van een watermolen bij hebben ze het inderdaad voor een vriendenprijs geplaatst, want de redactie zal hebben gedacht gedaan. Het is allemaal goed verlopen, maar er ‘een molen is een molen.’ zaten wel risico’s aan. De landschapsschilder was hier zo van onder de indruk dat hij de burgemeester van Zaandijk een Het molenlijf was erg oud en het was spannend brief schreef dat hij graag wilde komen kijken. of het in elkaar bleef als we het optilden. Er volgde een uitgebreide briefwisseling en de Een jaar lang hebben we het voorbereid met schilder kreeg een toeristenvisum. de molenmakers van Jonker en de molenaar Jaap Kaal. Die hebben een zeer belangrijke rol Vriendenprijs voor transport gespeeld. Inmiddels had de gemeente Zaandijk van Het moment dat we het molenlijf optakelden enkele wegtransportbedrijven offertes gekregen was bijzonder spannend. Het verliep perfect en die eveneens veel te hoog waren. Tot de firma nog geen dag later stond er een molen met een Van Twist uit Dordrecht contact opnam. kap en roeden aan de overkant.” 12 13 Links: de Poolse schilder Szczerepan Skorupka.

Onder: Ook Gerrit Smit heeft een schetsje van de Poolse schilder, die een week bij hem heeft gelogeerd in De Bleeke Dood. Skorupka heeft Gerrit en zijn vrouw Helena ook geportrett eerd in een klein schets- boekje, dat Gerrit nog heeft .

Een molen is een molen Twee heeft hij uit dankbaarheid voor de gast- In januari 1969 kwam de Poolse schilder op vrijheid aan de gemeente Zaandijk gegeven; ik uitnodiging van de burgemeester langs. weet niet waar die zijn gebleven. Hij heeft mij Szczerepan Skorupka (1903-1997) had expositi es persoonlijk nog een klein schilderij gegeven dat op zijn naam staan in Polen, Frankrijk, Rusland, bij mij thuis hangt. De schilder hebben we later de Verenigde Staten en twee keer in London. nog een keer bij hem thuis opgezocht.”

In arti kelen over zijn bezoek aan Zaandijk werd Sarah Vermoolen hij beschreven als een vriendelijke traditi onele schilder met enerzijds een hang naar romanti sche expressie en anderzijds naar versti ld impressionisme. Het Klaverblad zoekt molenaars Stelling: “Het maakte hem niet uit dat De Zoeker een andere molen was dan hij in de krant had Ru Pos heeft een hersenbloeding gehad. gezien. Voor hem ging het om het landschap zijn rechterarm en -been functi oneren nog met het water en de molens. Dat vond hij moeizaam, maar er komt langzaam weer prachti g. Hij is een week in Zaandijk geweest verbetering in. Draaien met de molen zit waar hij logeerde in molen De Bleeke Dood. er echter voorlopig niet meer in. Ik had naast het gemeentehuis een werkkamer Op zaterdagen draait nu de enthousiaste aan de Zaan met drie grote ramen. Daar zat hij molenaar Stan Baltus, maar door de week elke dag te schilderen waarbij hij de molens met kan de molen wat meer uren gebruiken. snelle schetsen op het doek zett e. Zijn er molenaars (in opleiding) die het Hij vond het weemoedige natuurlijke gezeefde leuk vinden af en toe met Het Klaverblad licht van het Zaanse polderlandschap en het te draaien, meld je dan alsjeblieft ! mooie, brede water prachti g. In die week heeft Bel of bericht Saskia Pos, 06-52146034. NICO KAAIJK METAALBEWERKING l KRIMP 13 l ZAANDAM l WWW.KAAIJK.NL l WWW.TWITTER.COM/KAAIJK hij twee grote en drie kleine schilderijen Alvast hartelijk dank! gemaakt van De Zoeker en De Huisman. 14 15 De opgraving van oliemolen De Vrijheid

Op pagina 16 de foto van de vloer van de oliekelder, links het terrein van de opgravingen met de restanten van de Archeologen begonnen in september te spitten Fundering intact poeren (foto’s: Piet Kleij.). aan de noordzijde van het voormalige fabrieks- Opmerkelijk was dat de fundering van de Rechts: oliemolen De Vrijheid in zijn A oorspronkelijke staat. pand van Brokking aan de Noorddijk in zuidelijke molenschuur nog vrijwel in tact was. Wormerveer. De zoektocht was gericht op de Net als die van de slagwerken. oliemolen De Vrijheid die hier in 1742 werd Als molens werden afgebroken werd de sloper Er was dus een dubbel slagwerk gebouwd en er tot 1896 bleef staan. meestal verplicht ook de funderingen uit de in De Vrijheid geplaatst. In 1783 Het resultaat mocht er zijn: de hele fundering grond te halen. werd bovendien de verzekering van de molen werd blootgelegd. Stadsarcheoloog Dat was bij De Vrijheid dus niet gebeurd. Start als pelmolen van de molen opgetrokken tot 5250 gulden. Piet Kleij vertelde: ‘De poeren van de De Vrijheid was in 1742 overigens gestart als Daarvóór was hij altijd voor 3000 gulden zuiderschuur stonden op zogenaamde slieten Dat er drie slagwerken in de molen hadden pelmolen. Jan van Straten had op 18 juli van verzekerd. Er was dus iets veranderd. die afgedekt waren met een massieve plaat gestaan was al bekend. Met twee dubbele dat jaar de windbrief ontvangen. Hij moest hout, die op een aantal plaatsen vrijwel door- slagwerken en een enkel slagwerk voor de zes gulden windpacht betalen. Dat was ook Metamorfose gesleten waren. Ook bleek dat de schuur over verwerking van hennepzaad was De Vrijheid een bijzonder, want de meeste pelmolens stonden Er kan wel vanuit gegaan worden dat De Vrijheid de fundamenten van een huis was gebouwd, dat bijzondere oliemolen. Dat bleek al op 16 juni op 8 gulden. Hij legde zich vast ‘om nooit een in deze periode een metamorfose onderging. daar dus eerder gestaan heeft.’ 1859 toen een lijst werd opgesteld van alle 120 andere nering dan de pellerij met de molen uit Of er toen al twee dubbele slagwerken in geplaatst Slieten zijn dunne paaltjes die geheid werden voor molens die bij het Olieslagerscontract, de grote te oefenen.’ Dat was een soort concurrentie- waren is niet bekend maar dat de grote zuider- de bakstenen poeren erop werden gemetseld. onderlinge brandverzekering voor beding dat door de plaatselijke regenten was schuur er bijgebouwd werd, is wel duidelijk. Dat Binnen het achtkant van de molen werden de oliemolens, waren aangesloten. Op deze lijst afgedwongen, maar lang hield het niet stand, was bittere noodzaak, want met zoveel gaande- fundamenten van drie slagwerken ontdekt. Ook werd ook vermeld over hoeveel slagwerken de want al op 8 mei 1751 verzekerde Vasterd Claasz werk in de molen waren er natuurlijk ook zeer de vloer van een oliekelder werd blootgelegd. molens beschikten. De Vrijheid was de enige Vas uit Wormerveer de lading voor 30 gulden grote voorraden nodig. In 1809 werd De Vrijheid De muren waren weg. De stenen, waaruit zij met twee dubbele slagwerken en een enkel. in het Olieslagerscontract. Dat was het bedrag nog beschreven als een oliemolen met een waren opgetrokken, waren kennelijk nog bruikbaar. dat voor molens met een enkel slagwerk moest dubbel en een enkelwerk. Jan Vas erfde dat jaar worden betaald, maar De Vrijheid bleef ook als vijftien oliemolens van zijn vader die zijn enorme pelmolen actief want nog tot 1770 werd er ook olieslagersimperium met De Vrijheid was be- lading verzekerd in het Pellerscontract. gonnen. Er was toen dus nog geen sprake van Ook werd hij in 1770 nog als pelmolen met een twee dubbele oliewerken. De opslagruimte in de enckelde olijwerck vermeld bij het faillissement schuren was ook van grote kwaliteit: er konden van de toenmalige eigenaar Gerrit Kiel. 150 last zaad (306.000 kg), 1000 vaten olie en 60.000 koeken worden opgeborgen. Eerst een kleine molen Ook daarmee behoorde De Vrijheid tot de Uit de hoogte van de windpacht kan al de absolute top. conclusie getrokken worden dat De Vrijheid aanvankelijk een kleine molen was. Pelmolens Verhuisd hadden over het algemeen één schuur. In 1896 werd de grote molen afgebroken. Het De in september blootgelegde restanten van de achtkant, de kap en de roeden gingen per schip zuiderschuur dateren uit een latere periode. naar Alkmaar waar de korenmolen De Wachter Die brak voor de molen ongetwijfeld aan toen ermee werd opgebouwd. Deze molen verving Vasterd Claasz Vas van huurder van het enkele de afgebrande De Kraton bij de Schermerpoort. slagwerk veranderde in eigenaar van de hele Daar bleven deze restanten van de Wormer- molen. Dat gebeurde in 1771, toen hij ook de veerder molen nog tot 1918 in gebruik. Toen molen zelf in het Olieslagerscontract onder- werd De Wachter afgebroken. Een eeuw later bracht. Acht jaar later stond de lading van de doken de funderingen van De Vrijheid dus nog molen voor 100 gulden in de brandverzekering. één keer op temidden van de gebruikelijke Dat was het bedrag dat dubbele oliemolens pijpekoppen en scherven aardewerk die ook bij moesten betalen. Dat had te maken met de de opgraving werden gevonden. grote voorraden die voor dubbele slagwerken ingeslagen moesten worden. Ron Couwenhoven

16 17 Nieuwe leden

In het derde kwartaal van dit jaar hebben we er 69 nieuwe leden bijgekregen. Welkom! Interessant is het misschien voor u dat we 18 leden verloren door opzeggingen en dat er 9 leden zijn overleden.

J. G. Gehring, Zaandam M.P. de Boer, Zaandam N. Groot, Wormer G.J. Visser, Oostzaan H.A. Zwart, Assendelft E.M. de Boer, Krommenie P. Ruckert, Assendelft J. Kamphuis, Purmerend W.L. Prinsze, Westzaan J.W.M.M. Vijft igschild, Den Haag P. Vogelaar-Slagter, Zaandam J.W. Verkade, Koog aan de Zaan F. Lubbes, Castricum J. Klaver, Koog aan de Zaan S.K.H. Oosterhuis, Dongen J. Niezen, Zaandam P.A. Kuiper, Zaandijk T. Valent, Assendelft R. Voskuil, Wormerveer S. Prins, Wormer P.P.H. Molenaar, Kromenie D.E. Los, Westzaan D. Keekstra, Wieringerwerf T. Warner, Koog aan de Zaan R. Romeijn, Krommenie J.C. Honingh, Monnickendam H.M. Droge, Amersfoort Jesse Bergquist, Roosendaal F.C. Gaarenstroom-Knap, Krommenie T. van Hoof, Lexmond L. Veenis, Wormer P. Engelen, Amsterdam S. Zijp, Akersloot Bauke Hobbs, Schoorl R.R. van der Werff , Limmen Mevr. Hoogenboom, Hoogmade J.A.C. Scheurer, Zaandijk R. Hoekstra, Egmond Binnen J. de Roda Husman, Zaandijk E. Louwen, Assendelft D.C. Blakenburg, Purmerend H.W. Husslage, Heemskerk J.M. Schouten, Zaandijk R. Viersma, Koog aan de Zaan C. van der Haar, Krommenie H. Stroo, Wormer Klus- en ti mmer- R. Val, Koog aan de Zaan M. Bakker, Zaandam workshops B. Langius, Zaandijk W.F. Kwint, Assendelft onder professionele begeleiding J.E.M. Boelen, Zaandam H.P.M. Vos, Zaandam • Kleine groepen van max. 8 personen A. Haisma-Bakkum, Koog aan de Zaan N. van der Woning, Zuidoostbeemster • Divers aanbod: van stukadoren R. de Jong, Wormerveer E. Verbeeck, Zaandijk tot elektra H.O. de Boer, Wormer F. Lischer, Assendelft • Theorie en veel prakti jk • Workshopruimte in het H.J. Bakker, Amsterdam H. Wijker, Assendelft J. Kieft , Purmerend K. Jonker, Wormerveer centrum van Zaandam Alex Slaman, Zwaag C. Reincke-De Bruin, Wormer Harry Timmerman R. Out, Zaandam J.J. van der Valk, Zaandam & Mirjam Voskamp N.A. Schutt evaer, Koog aan de Zaan M. Koeman, Zaandijk Halstraat 5 Zaandam M. Ploeger, Zaandam L. Kijzer, Wormer 06-54617441 / 075-6703778 J. Kwast, Zaandam C.G.M. Stam, Krommenie www.hetzaanschklushuis.nl S.H. Brand, Zaandam P.J.M. Velthuys-Bechthold, Zaandam [email protected] R. Daub, Zaandam H. Huisenga, Wormerveer E.M.N. Halters, Wormerveer S. Looren de Jong, Assendelft 18 19 Museum- nieuws

Leven onder zeeniveau: • Van J. Vink ontvingen we een litho of heliogra- • Mevrouw Bleeker schonk een lijmketel, en expositi e en educati e fi e van houtzaagmolen Het Herderskind. opmerkelijk genoeg kregen we spoedig daarna • J. Klees schonk een reproducti e naar Frans nog een lijmketel, zij het wat kleiner dan de Bij de tentoonstelling Leven onder zeeniveau Mars met watermolen De Guit. Hij gaf ook een eerste, van mevrouw Mandjes-In den Haak. verschijnt een brochure die de bezoeker inzicht tekening van Barend Sibie waarop te zien is hoe Laatstgenoemde gaf ook een koperen olielamp geeft in het verleden, het heden en de toe- in Het Pink ti jdens de oorlog een drukpers door die afk omsti g is uit pakhuis De Bijl op het Kalf. komst van onze omgang met het water. de wind werd aangedreven. Tot slot schonk • Van R.F. Viskil namen we een door Frans Mars U leest hoe het waterrijke Noord-Holland J. Klees een olieverfschilderij van houtzaag- vervaardigd olieverfschilderij van oliemolen eigenlijk ontstond, en hoe we – de bekende molen De Gekroonde Hoop van Stadlander & De Mol in ontvangst. uitspraak indachti g dat God de wereld schiep, Middelhoven (ook bekend als De Goede Hoop). • Een zeefdruk gemaakt door Frans Room van maar de Nederlanders Nederland – de water- Natuurlijk zou het Molenmuseum het Molenmuseum papierfabriek De Eendracht in Wormer werd wolf wisten te temmen. Behalve op momenten niet zijn om de rol van molens in de strijd tegen het geschonken door de heer Siekerman. dat het mis ging. water te ervaren. Acti ef een ondergelopen polder • Een verzilverd lepeltje met de afb eelding van We maalden de polders droog met molens, die leegpompen met windkracht. Ga er maar aanstaan. Museumlaan 18 kregen we van mevrouw Van we in de Zaanstreek vanaf begin 17e eeuw voor Splunteren. de grootschalige producti e van allerlei zaken Voor scholen is Leven onder zeeniveau een • Oud-molenmaker Nico Maas schonk ons zes gingen gebruiken. Ondertussen bleek dat land programma waarin dit thema op een acti eve ingelijste prenten door Frans Mars die zijn en water elkaar moeilijk bleven verdragen: waar wijze wordt beleefd. Wat doe je als de dijken uitgegeven vanwege het veerti g jarig bestaan geen water was, klonk de zachte veengrond in. breken en er is geen ti jd te verliezen? Wat neem van De Zaansche Molen. Met als resultaat dat het land binnen de dijken je mee? Hoe hoog komt het water in jouw eigen • J. Muusse schonk een mapje met foto’s van de daalde en het water buiten de polders bleef huis? Dat is precies op te zoeken. Wat doe je nu overplaatsing van molen De Zoeker. dreigen. Als we vandaag de dijken weghalen, om je voor te bereiden op een eventuele ramp? • Van W. Swart kregen we een serie dia’s van staat heel noordwest Nederland onder water. molens in Nederland. Nieuwe aanwinsten Alle gevers worden zeer bedankt. • Naar aanleiding van de tentoonstelling Verdwenen Zaanstreek, de erfenis van Jan Kruijver, Henk Heijnen konden we vier potloodtekeningen van de grote Maquett e van Bruno van de Stadt met de kleine meester in de collecti e opnemen. molens De Dromer, De Slaper en De Waker die tot Het betreft werken met pelmolen De Zwarte Help mee De Zaansche Molen 1914 de Oostzanerpolder bemaalden. De molens Bonsem, oliemolen Het Pink, houtzaagmolen te besturen! stonden op een strook land in de Watering, op de De Tulp en een afb eelding met de molenschuur grens tussen Oostzaandam en Oostzaan. van oliemolen De Melkpot. Walter Busch (secretaris) en Jan Hartsuiker (penningmeester) hebben te kennen gegeven te stoppen met hun bestuursfuncti es per mei 2019. Hiermee ontstaan er twee • Tijdens de tentoonstelling Verdwenen vacatures in het bestuur van vereniging Zaanstreek presenteerde Dick Kerssens het De Zaansche Molen. Lijkt het u leuk om mee bijzondere boek Het bewaarde erfgoed, met te helpen als bestuurslid binnen onze ver- daarin de bewoningsgeschiedenis van het eniging? Kijk dan op www.zaanschemolen.nl buurtschap Haaldersbroek. Uit handen van de voor een omschrijving van de functi es van auteur kregen we een exemplaar. secretaris en penningmeester. Voor meer Van Dick Kerssens kregen we ook drie door hem informati e kunt u terecht bij André Drost gemaakte tekeningen van molens: of Peter-Jan van Steenbergen, beiden te De Sint Willebrordus, De Jonge Prinses en bereiken via [email protected]. De Poelsnip.

20 21 Interview Dankzij stichting Zaanse Pakhuizen heeft Nederland weer een hennepklopmolen

De Paauw uniek in de wereld

“Ik werd echt gegrepen toen er een serieuze kans ontstond om een molenschuur Dat zijn de pakhuizen De Baars, Waal en Maas, Ze zijn gerestaureerd en hebben een nieuwe te restaureren in Nauerna. Het begon met de restaurati e van die schuur en eindigde molenschuur De Schepel, de houtloodsen aan bestemming gekregen. met de bouw van een unieke hennepklopmolen, De Paauw. Het was een mooie het Hazepad en de vervallen molenschuur van De Zaanstreek is het oudste grootschalige ti jd.” De Paauw. industriegebied ter wereld. Door sloop en Ekko Vermeulen (40 jaar) is directeur bij Flora- Tijd voor Sti chti ng Zaanse Pakhuizen Bestuursleden als Ron Sman, Frans Wytema, nieuwbouw is er helaas al veel van dit erfgoed media, een communicati ebedrijf en drukkerij “Toen dit privé-project klaar was, kwam ik in Piet van Nugteren en Henk Bouman waren erg verloren gegaan. Dankzij de sti chti ng zijn oude voor de groene markt. Daarnaast zet hij zich met aanraking met Sti chti ng Zaanse Pakhuizen, door- acti ef en hadden veel kennis van het Zaanse erf- pakhuizen, die soms een uitbreiding in de weg groot enthousiasme in voor het behoud van het dat ik zelf nu ook in een pakhuis woon. goed en van fondsenwerving. Langzamerhand stonden, aangekocht en gerestaureerd. Zaanse erfgoed. Bij de eerste vergadering maakte ik kennis met ging ik me steeds meer verdiepen in dit erfgoed De restaurati es kosten meestal veel geld en de Zaanse parels, die eigendom van deze en spraken we af dat ik de communicati e voor de daarvoor worden onder meer Zaanse fondsen “Zeven jaar geleden hebben mijn vrouw en ik sti chti ng zijn. sti chti ng zou gaan verzorgen. Ik liet een website aangeschreven. een vervallen pand aan de Hoogstraat in Koog bouwen die ik vulde met informati e en legde aan de Zaan gekocht met als doel een deel van contacten met de pers, zodat we meer aandacht De panden worden zoveel mogelijk in de het voormalige pakhuis De Boterton, van het kregen. Toen kreeg ik de smaak te pakken.” authenti eke staat gehouden of gebracht. Zuideinde 130 te Koog aan de Zaan, op deze De huurders hebben dit te respecteren. Dat is plaats te kunnen restaureren en herbouwen.” Pakhuizen, molenschuren en een molen soms heel uitdagend, want de panden hebben Het oude pakhuis was meer dan 100 jaar in Sti chti ng Zaanse Pakhuizen heeft ten doel de wel een gebruiksaanwijzing nodig. Er is weinig gebruik geweest door Hero de Jager, een des- instandhouding van Zaanse monumenten, in het daglicht, geen of beperkte isolati e en dito ti jds belangrijke leverancier van bakkerijgrond- bijzonder pakhuizen en dergelijke, in eigendom verwarming. Wel is er elektra en stromend stoff en. “Op ons perceel kreeg het originele te verwerven, te restaureren en te verhuren. water. De panden worden voornamelijk ver- 19e-eeuwse pakhuisgedeelte van De Boterton “En dat is precies wat we doen. Sinds de huurd voor opslag, maar nu ook aan een weer een passende plaats aan De Zaan.” oprichti ng in 2002 zijn er al drie pakhuizen, twee meubelmaker. Het is mooi dat er nu ook echt molenschuren, een houtloods en een molen gered. gewerkt wordt.”

22 23 Unieke hennepklopper Bouwer Bart Nieuwenhuijs ging op zoek naar Van Hempflax uit Oost-Groningen werd een Hierboven: 3 foto’s van de opening op 7 september jl., met als eregast prof. mr. Pieter van Vollenhoven. “In Nauerna stond een compleet vervallen tekeningen van een hennepklopinstallatie, maar partij hennepstelen betrokken om te kunnen molenschuur. Van de bewoners kregen we een die waren nergens meer te vinden. In het kloppen. Hempflax levert onder meer vezels van Onder: Ekko Vermeulen voor zijn huis aan de Hoog- geldgedrag, te besteden aan de herbouw van Groot Volkomen Moolenboek uit 1734 vond hij de hennepplant aan de Duitse auto-industrie, straat in Koog aan de Zaan en enkele impressies van de verdwenen molen De Paauw. Het eerste plan gelukkig nog een oude tekening, alleen klopten voor het binnenwerk van auto’s. Hennepvezels het binnenwerk van de nieuwe hennepklopper, waar- was om naast de te restaureren schuur later de verhoudingen niet. Toch is het gelukt om zijn zeer sterk en worden daarom graag gebruikt voor Ekko zich zo heeft ingespannen. een nieuwe doofpotmolen te bouwen, dus een deze oude tekening om te zetten naar een klop- in de auto-industrie. molen zonder kap en zonder wieken. pende nieuwe tekening, waarmee de hennep- Later begon het toch te kriebelen en wilden we klopinstallatie gereconstrueerd kon worden.” Iedere zaterdag draait de molen en is de maal- er een echte molen van maken. Het geldbedrag ploeg aan het werk. De molen is dan ook open voor de herbouw van de molen bood nieuw Pieter van Vollenhoven voor het publiek. De molenschuur zal permanent perspectief. “Het is buitengewoon wat Bart met zijn team en verhuurd worden. Het molengedeelte zal een de vele vrijwilligers hebben klaargespeeld. publieke functie krijgen met een museale Langs de A7 in Abbekerk stond al tien jaar lang Ze hebben zich allen intens ingezet voor de presentatie over de vroegere zeildoekbranche de korenmolen De Haan, waar maar geen restauratie van de molenschuur en herbouw en de huidige industriële hennepverwerking, bestemming voor gevonden werd. Het molenlijf van de molen. met zijn vele eigentijdse toepassingen. van De Haan werd door de stichting aangekocht. Op vrijdag 7 september is molen De Paauw Ook zal de ruimte door derden gebruikt kun- Daarna ontstond de vraag of er een oliemolen, geopend door prof. mr. Pieter van Vollenhoven, nen worden voor vergaderingen, kleinschalige korenmolen of iets nieuws, een hennepklopper van door burgemeester Jan Hamming en door bijeenkomsten en kleine evenementen.” gemaakt moest worden. Er is met de bewoners prof. dr. Joop Goudsblom. van Nauerna, enkele bestuursleden van Zij kregen de eerste exemplaren van het boek Sarah Vermoolen vereniging De Zaansche Molen en een molen- over De Paauw uitgereikt met de titel Molen‘ deskundige intens overleg gevoerd en er werd De Paauw, hennepklopper, veranderingen in een uiteindelijk unaniem besloten dat het een hen- molenbestaan’ geschreven door Ron Sman. nepklopper moest worden. De laatste hennep- Hij heeft de geschiedenis en het restauratie- klopper uit Krommenie werd al lang geleden, in proces van De Paauw en De Haan vastgelegd en 1908, gesloopt. Het was dus een unieke gele- heeft ook de historie van het hennepkloppen en genheid om dit type molen opnieuw terug te de omvangrijke Zaanse zeildoekindustrie brengen in het Zaanse en Nederlandse beschreven met leuke, interessante en pakkende molenbestand. teksten. Het boek is ook voorzien van prachtige In de 17e en 18e eeuw stonden er veel hennep- foto’s.” kloppers in Krommenie langs de Nauernasche Vaart voor de zeildoekindustrie. Met De Paauw Molen in bedrijf kon deze unieke historie zo teruggebracht “Nu de stichting een hennepklopmolen bezit, worden om ook mensen weer het oude moesten we op zoek naar hoe de grondstof hennepklopproces te laten ervaren. hennep ‘klopklaar’ verkregen kon worden. 24 25 Agenda

     Help mee bouwen aan de Tot en met 17 mei 2019 Wereld voor Windmolens Leven onder zeeniveau

De opbrengst van het boek Maker van molens Thema-expositi e met leuke animati efi lmpjes die komt geheel ten goede aan de realisati e van de laten zien hoe Nederland door de eeuwen heen Wereld van Windmolens. Leuk om weg te geven strijd heeft gevoerd tegen het water. als Kerstgeschenk. En wat hebben molens hiermee te maken? Te koop in het Molenmuseum of via de website Molenmuseum Koog aan de Zaan www.zaanschemolen.nl             

   Bord gerestaureerd

Het naambord van pakhuis De Haan, nu onder-  deel van molen De Huisman op de Zaanse Schans, is zeer onlangs gerestaureerd.  Schildersbedrijf Van der Werff , dat de restau-   rati e uitvoerde, besloot de kosten ervan voor eigen rekening te nemen. Bravo en bedankt!   16 december       Dickens Kerstmarkt Promoti eteam aanwezig 11.00 – 17.00 uur Centrum Krommenie

Kerstvakanti e

Kinderactiviteiten

Houd de website in de gaten! 26 27 Vrijwilliger promotieteam Jacintha Mandjes

‘Ze heeft een nieuwe liefde gevonden in de molens’ Zaanse Verhalen 2018 Oliemolen Het Rad van Avontuur speelt de hoofdrol in Zaanse Verhalen 2018, de elfde editie van de serie waarin Ron Couwenhoven Jacintha voor de kraam van de vereniging, Niet alle Zaankanters kennen de vereniging jaarlijks zijn onderzoeksresultaten met be- Jachter de toonbank bij De Huisman, in het De afgelopen jaren is het promotieteam gepro- trekking tot de windmolenindustrie in onze productenteam of bij de balie van het Molen- fessionaliseerd. “We staan ieder jaar met een streek publiceert. Het Rad staat model voor museum. Sinds Jacintha Mandjes zich vijf jaar stand op zo’n acht braderieën en markten in de Windbrief en een familiepas krijgen waarmee het ontvangstcentrum dat De Zaansche geleden meldde als vrijwilliger bij Vereniging de Zaanstreek en daar komen de kerstmarkten ze het hele jaar door toegang hebben tot de Molen aan de Zaanse Schans wil realiseren. De Zaansche Molen is ze zo actief dat ze wel dan nog bij. Ons hoofddoel is leden werven en molens dan worden ze vaak enthousiast. De complete historie van de iconische molen eens wordt geplaagd dat de molens haar nieuwe het publiek bekend maken met vereniging De We spreken vooral jonge gezinnen aan zodat is beschreven, terwijl nachtblokmaler Simon liefde zijn naast haar gezin. Zaansche Molen. We hebben met het ook kinderen de molens gaan bezoeken. Alle Blees en de laatste eigenaar Pieter Korff uit- “Meehelpen met de catering bij een expositie in promotieteam al veel leden binnengehaald. molens zien er fantastisch uit, maar dat kan gebreid aan het woord komen. Blees werkte het Molenmuseum was mijn eerste klusje. Dat is echt nodig, want er zijn nog veel Zaan- alleen door goed en tijdig onderhoud te plegen. meer dan vijftig jaar op de molen en was in Al snel zat ik ook achter de balie in het Molen- kanters die de vereniging niet kennen. Zaanstad Wanneer bezoekers bij De Huisman naar 1891, net als zijn baas, getuige in de museum. Niet veel later kreeg ik betaald werk heeft bijna 155.000 inwoners en de vereniging binnen gaan, zien ze een bordje waarop staat parlementaire enquete Arbeidszaken. bij molen De Huisman. In die periode wilden ze telt ongeveer 3500 leden. Met z’n allen dat de entree gratis is en de wind ook, maar dat Verder is er in het boek aandacht voor het ook het promotieteam uitbreiden. Daar had ik kunnen we ervoor zorgen dat het erfgoed in het onderhoud wel geld kost. Ook daar probeer begin van de strijd om molenbehoud die in ook wel interesse in, want ik had nog tijd over. stand wordt gehouden.” ik mensen lid te maken, als ik merk dat 1924 serieuze vormen kreeg, een schitteren- Ik voel me thuis bij de vereniging en ik voel me bezoekers belangstelling hebben.” de optocht die in 1788 in Krommenie werd gewaardeerd als vrijwilliger. Het geeft voldoening. Onderhoud molens kost veel geld gehouden en De Ooijevaar uit Zaandijk, die Het kost energie maar dat geeft het ook. “Mensen zijn er zich vaak niet van bewust dat het Enthousiasme voor de molens op het latere erf van korenmolen Het is mooi dat je een bijdrage kunt leveren aan onderhoud van onze molens geld kost, ga maar “Bezoekers uit de hele wereld komen naar de De Bleeke Dood werd gebouwd. Couwen- het in stand houden van historisch erfgoed.” uit van vier ton per jaar. Als je ze vertelt dat ze Zaanstreek voor de molens. Het is toch prachtig hoven beschrijft ook oliemolens als De Krab voor € 25 lidmaatschap op de hoogte blijven via om te zien hoe mensen vroeger werkten, dat en De Vogelstruijs in Zaandam en geeft een molen werd gebouwd zonder elektra en dat uitgebreid inzicht in de opkomst van mo- de oude technieken van toen zo lang goed heb- lens begin zeventiende eeuw. Het boek ben gewerkt? Dat vind ik heel knap. Je kunt niet wordt verkocht in het Molenmuseum in in iemands portemonnee kijken, maar eigenlijk Koog aan de Zaan of kan besteld worden via zou wat mij betreft iedere Zaankanter lid [email protected]. moeten zijn. Zo steun je samen de vereniging. Je kunt iemand een lidmaatschap cadeau doen, 130 pag. geïllustreerd met zwart/wit dan betaal je zelf alleen het eerste jaar. en kleurenafbeeldingen. Wanneer leden visite krijgen, dan kunnen ze één ISBN/EAN 978-9490492-13-7 / Prijs: € 19,95. persoon meenemen als introducé waarna hij of zij wellicht ook enthousiast wordt om de vereniging te steunen.”

Oproep “Ons promotieteam bestaat uit twaalf enthou- siaste dames en heren, maar we kunnen extra hulp goed gebruiken. Per evenement hebben we al minimaal vier mensen nodig: twee voor de ochtend en twee voor de middag. We hebben een erg leuke groep waarbij iedereen op zijn eigen manier leden werft. Je merkt dat als je een eigen manier hebt gevonden dat dit werkt. Bij mij is het enthousiasme dat ik graag overbreng.”

Sarah Vermoolen 28 29       

              

Kerstpuzzel Twee foto’s die op elkaar lijken, maar die - echt waar - op 8 punten verschillen, soms fors soms subtiel. Probeer uit te puzzelen welke verschillen dat zijn.  Daar is-ie weer: onze traditionele kerstpuzzel. Sommige zijn dus makkelijk en andere moeilijker, Met De Zoeker in winterse omstandigheden. maar daar is het dan ook een puzzel voor.

  LETTERPRESS: Drukwerk dat je kunt voelen!  Voor een stijlvolle en  ambachtelijke uitstraling. Nu ook met gekleurde zijkanten!  meer op  heijnis-schipper.nl/onze-apps/letterpress/ 



Lagedijk 158 • 1544 BL Zaandijk Telefoon 075 6401730 • www.heijnis-schipper.nl [email protected] Facebook: heijnis.schipper.drukkerij

Stuur je oplossing naar Redactie de Windbrief, Per e-mail mag ook: [email protected] Museumlaan 18, 1541 LP Koog aan de Zaan en Onder de goede oplossers verloten we een waar- wel voor 20 januari a.s. debon van 25 euro, te besteden in de Museum- Vergeet je naam en adres niet! winkel. Veel puzzelplezier en succes! 30 31 Mijn molen

De molenaars van De Paauw

Namen: Alfons van Schijndel Waarom is De Paauw & Bernhard IJskes de mooiste molen van de Zaanstreek? Leeft ijden: 61 & 32 jaar Alfons: Ik heb hem zien groeien, het is mijn Aantal dienstjaren als molenaar: kindje. Dus is het de mooiste. Buiten dat is het Alfons heeft zijn toelati ngsexamen tot het natuurlijk een hennepklopper, de enige in landelijk examen van De Hollandsche Molen Nederland. Dat maakt hem heel bijzonder. gedaan en is 10 jaar betrokken bij De Paauw, Bernhard: Ik vind dat Paul en Bart (de molen- Bernhard heeft sinds anderhalf jaar zijn diploma makers) de uitbrekers van het achtkant onwijs maar draait al 22 jaar mee op mooi hebben aangebracht. De taillering van het verschillende lijf is heel goed geslaagd. Daarnaast vind ik het molens. achterkeuvelens* echt prachti g. En de schuur natuurlijk, met die bijzondere klokgevel, die maakt het tot een heel bijzonder ensemble. Zoals Alfons al zei is dit een hennepklopper. Hennepkloppen is een ambacht dat wij aan het herontdekken zijn.

Wat zijn de Op een gegeven moment was ik heel erg bezig Mijn vader is op heel jonge leeft ijd met molens slechte met De Paauw en heeft Bart gevraagd of ik in aanraking gekomen en is molenaar geworden eigenschappen hier molenaar wilde worden. Toen is het zaadje op De Ooievaar. Op mijn ti ende zijn we met een van deze molen? eigenlijk pas geplant. Ik doe doordeweeks uitje voor een spreekbeurt van een klasgenootje Alfons: Kijk, hij is zitt end werk in de ICT en in de molen ben je juist naar een molen geweest. Toen sprong de vonk nog nagelnieuw. heel fysiek bezig. Heel basaal ook, met het weer over! Van het een komt het ander, dus van een Het hout is nog en de wind. Dat is hartsti kke mooi! spreekbeurt op school, sta je de zaterdag erop aan het krimpen En wat er hier nog bijkomt is het proces van vrolijk in het kruirad en leg je je eerste zeiltje en aan het zett en. het ontdekken van het hennepkloppen en het voor. 22 jaar later word je dan molenaar op Dat geeft ‘problemen’ met de werking verwerken tot een eindproduct. Dat maakt het De Paauw! De kick voor mij zit hem in de feeling van de vang. De vangstukken zijn nog behoorlijk alleen maar aantrekkelijker! zelf. Dus het bedienen van de techniek van de vochti g. Daarnaast moeten de vangstukken nog Bernhard: Ik ben er ook mee opgegroeid. molen. Je voelt bijvoorbeeld de power als je de inslijten op het bovenwiel. Dus ja, dat zorgt er- molen vangt. Deze molen geeft zich stukje bij voor dat je aan het vangen de nodige aandacht beetje prijs, dat is heel erg leuk! moet besteden. Daar moeten we ook rekening mee houden bij de zeilvoering. Waar zijn jullie trots op in de molen? Dat is op dit moment het grootste ‘probleem’. Alfons: Ik zou niet weten waar ik moet Of ja, probleem? Het hoort nou eenmaal beginnen. Het is natuurlijk een stukje vakman- gewoon bij een nieuwe molen. schap dat Bart en Paul hebben geleverd, zoals Bernhard: Daar sluit ik mij volledig bij aan! de taillering en de detaillering die in de molen is aangebracht. Wat vinden jullie het leuke aan het vak? Dan hebben we het nog niet eens over het Alfons: Ik ben al mijn hele leven met molens gaande werk van een hennepklopper, zoals de bezig. Mijn vader is op de Noordmolen in Berkel wielen die gemaakt zijn. en Rodenrijs geboren en zijn vader is molenaar De wielen zijn echt onwijs mooi, zegt Bernhard geweest. Die molen staat er niet meer maar de tussendoor. door mijn vader aangeplante fruitbomen nog Dat bovenwiel is echt een plaatje! Het totaal- wel. Dat betekent dat als we vroeger een molen plaatje klopt gewoon, gaat Alfons verder. Het tegenkwamen, we daar even gingen kijken. molenteam is ook zeker iets om trots op te zijn. 32 33           Nieuwbouw Renovatie Restauratie

Rosbayerweg 140, 1521 PX Wormerveer www.braam-minnesma.nl [email protected]                               

Als je kijkt hoe kort we feitelijk bezig zijn en Hoe denken jullie dat we Help mee waar we nu staan, dan mag je daar best trots meer jongeren kunnen interesseren onze molens te behouden: op zijn! Wat ik ook heel bijzonder vind, is de voor de molens? werf een lid! aanloop die we hebben. Mensen weten ons te Alfons: Het is heel simpel. Wil je het ambacht vinden. van molenaar behouden, dan heb je jongeren Bernhard: Wat ik ook noemenswaardig vind is nodig. Het begint bij het actief benaderen van de betrokkenheid van het bestuur. We hebben scholen, of verenigingen, en op de molen een heel betrokken bestuur dat ook naar de uitnodigen. Start met de basisscholen. Daar molen komt! Dat vind ik echt goed! moet je het zaadje zaaien, dan kun je er bij windmolenmakerij middelbare scholen op terugkomen. Als jullie kijken naar de toekomst, wat Bernhard: Ik ben voor versimpeling van de b.v. is dan jullie grote wens als molenaar? opleiding. Als je kijkt naar de twee enorme ”Saendijck” Alfons: Wat mij heel gaaf lijkt is als het boeken, die je van het Gilde van Vrijwillige Hemmes-project van de grond komt. Dat daar Molenaars krijgt thuisgestuurd, is dat is gewoon weer molens herbouwd worden. In ieder geval verschrikkelijk om uit je hoofd te leren. Onderhoud drie, mogelijk zes. Dat lijkt me geweldig. Al die theorie is een overkill aan informatie. Restauratie Het sluit heel mooi aan bij de omgeving van de en Zaanse Schans. Wat zouden jullie als slagzin Nieuwbouw Bernhard: Ik ben voor een brede herbestemming willen gebruiken voor de molen? van molens, in algemene zin. Neem bijvoorbeeld Alles klopt op De Paauw! de Twuyvermolen in Sint-Pancras. post adres: WindmolenmakerijWindmolenmakeriijj SaendiSaendijck ijjck b.vb.v. v.. Deze is volledig kaal gehaald en er is een Rick Bakker WWeWeivereiver 29 moderne woning in gekomen met respect voor 11551551 SC WWestzaanestzaan 006-202955806-20295580 075-628075-62814251425 het monument. Ikzelf vind dat heel aansprekend. *) de achterkant van de kap van een molen. wwwwww.saendijck.comw..saendiijjck.com

34 35 Korte berichten

Uitreiking van de Molenprijs 2018. “Mijn vriendin wordt ongeduldig” Derde van links: Abel van Loenen. Uitnodiging De Paauw Parfum op De Huisman door Werkgroep Ledenacti viteiten door Jacintha Mandjes Molenprijs of niet, het leven gaat gewoon door Blij Abel zegt blij te zijn met de prijs, maar voor het Na een lange bouwperiode is molen De Paauw Verkrijgbaar op molen De Huisman, eau de Om te laten zien dat het niet alleen oudere bij de prijs behorende geldbedrag van 250 euro in Nauerna eindelijk geopend voor bezoek. parfum Van de Zott ,e stoere mannengeur met mannen (en vrouwen) zijn, die zich acti ef bezig- heeft hij nog geen bestemming. Onze telefonische Het is een bijzondere molen, de enige hennep- kaneel, kruidnagel en peper. 50 ml voor € 69,99 houden met molens, verbond de Noord- vragen komen op dat moment echter niet zo goed klopper ter wereld. Wie meer wil weten over inclusief mooie houten verpakking. Hollandse Molenfederati e het thema ‘jongeren uit: “Ik zit bij mijn vriendin”. Abel ziet het belang het kloppen van hennep en de verwerking Kom het proberen. In De Huisman verkrijgbaar! op de molen’ aan de Noord-Hollandse Molen- van de prijs kennelijk in perspecti ef. ervan is van harte welkom om op zaterdag Leuk voor de Kerst, Sinterklaas, of natuurlijk prijs 2018. Wie de jeugd heeft , heeft tenslott e Ondanks dat zijn vriendin naar eigen zeggen 19 januari kennis te maken met dit proces. voor een verjaardag. de toekomst. ongeduldig wordt wil hij nog wel even kwijt dat Die dag zal in molen De Paauw beginnen met Jack van der Hoek, lid van Gedeputeerde Staten hij het heen en weer fi etsen naar de Zaanstreek een uitleg van de molenaar over hennepkloppen. De jeugdtimmerclub van Noord-Holland met cultuur in zijn porte- geen enkel probleem vindt, laat staan een Vervolgens staat een bezoek aan het Wevers- door Kevin Bus feuille, reikte de prijs op 6 oktober uit aan….. prestati e. huis op De Zaanse Schans en de zeilenmakerij in Abel van Loenen, molenaar van De Jonge Dirk. verfmolen De Kat op het programma. In september is het nieuwe seizoen van de Jaarlijkse prijs Hier kunt u zien hoe de hennep werd verwerkt. ti mmerclub weer begonnen. Dit jaar hebben wij Door weer en wind fi etst Abel van Loenen (20) De Noord-Hollandse Molenprijs wordt jaarlijks Als lid van Vereniging De Zaansche Molen bent u acht nieuwe ti mmerleden mogen ontvangen. elk weekend vanuit zijn woonplaats Velserbroek uitgereikt door de molenfederati e ti jdens de van harte uitgenodigd. Deze enthousiaste nieuwe leden zijn al bezig naar De Jonge Dirk in Westzaan. Dat wil zeggen jaarvergadering, die dit jaar op Texel plaats- Met deze excursie volgt u de weg van de met hun tweede modelletje. dat hij het laatste stukje afl egt met een bootje, vond. Naast Abel van Loenen, kregen dit jaar hennep, van stengel tot zeil. Buurtcentrum Het Brandtweer in Koog aan de want zoals bekend staat De Jonge Dirk op een nog drie andere jongens een Molenprijs. Zaan geeft elk jaar een donati e aan een goed eilandje in het Westzijderveld. Allen zijn onder de 21. Deelname aan de excursie bedraagt € 5 per doel, dit jaar was dat de ti mmerclub. De donati e Verder werd er door de Noord-Hollandse persoon. Er is een beperkt aantal plaatsen te is bedoeld voor materialen en gereedschap voor Juryrapport Molenfederati e aan twee hele jonge jongens vergeven, dus wacht niet te lang! Voor deze de ti mmerclub. “Dat duidt op doorzetti ngsvermogen”, zegt de een aanmoedigingsprijs toegekend. excursie mag u een introducé meenemen. Aanmelden voor de ti mmerclub is nog steeds secretaris van de Noord-Hollandse Molen- Het programma begint om 13:00 uur in molen mogelijk via [email protected] federati e Gerard van Beusekom. “Het woog mee De Paauw en eindigt ook weer in deze molen als belangrijk element in het juryrapport want om ongeveer 17:00 uur. Abel doet dat al vele jaren. Voordat hij op zijn U kunt zich aanmelden door een mail te sturen negenti ende hoofdmolenaar werd van De Jonge naar acti [email protected]. Dirk, draaide Abel al vanaf zijn veerti ende mee Vermeld in deze mail uw naam, de naam van uw in de maalploeg van Het Pink. eventuele introducé en uw woonplaats. Daar kreeg hij zijn opleiding, waarna hij op zijn Dit kan tot en met 6 januari 2019. Vanwege de achtti ende slaagde voor het examen vrijwillig administrati e is telefonisch aanmelden niet molenaar. Dat is geen sinecure want de opleiding mogelijk. is pitti g, theoreti sch en prakti sch.” Verdere informati e wordt verspreid via de mail.

Rick Bakker 36 37 Rondje 1. De persbank voor de haren, die ons door Jan Doodeman is geschonken (foto Fulco Rol). molens 2. Het houtvlott en (foto Peter-Jan van Steenbergen). 3. Opnames voor het Sinterklaasjournaal bij De Huisman (foto Sjors van Leeuwen). 4. Lekker aan de pannenkoeken bij De Zoeker op open monumentendag (foto Simon van der Meer).

De Jonge Dirk Zelf hebben wij nog wat schilder- en teerwerk en roept: “follow the windmill”. Zij ging een bus- door Rick Struik aan de molen verricht zodat ‘onze’ Hen er lading toeristen voor die allen fi guranten blijken Het jaar 2018 loopt ten einde. Het was een leuk bijstaat om door een ringetje te halen. te zijn. Buiten blijkt een schoolklas te bedelen maar ook turbulent jaar voor De Jonge Dirk en om Pietenplaatjes, veilig achter een dranghek poldermolentje Het Zwaantje. In het voorjaar is 2 De Huisman voorzien van een spandoek. Verbazing en Abel van Loenen door het bestuur van Het Jonge Schaap door Sjors van Leeuwen verwondering nemen de overhand bij de echte De Zaansche Molen benoemd tot hoofd- door Beau van Amstel & Tim Doeves Op woensdag 17 oktober stond er in het toeristen: wat kan dat nu voor een voorstelling molenaar en hij is samen met zijn 5-koppige Afgelopen periode is het extreem droog ge- halfduister een ploeg cameramensen, wezen? maalploeg het hele seizoen bezig geweest met weest. Dit was te merken door veel losse wiggen presentatoren en fi guranten van het Sinterklaas- riet en grasmaaien, klein onderhoud, dakpannen in de wielen van de molen, maar het werk gaat journaal op de stoep bij De Huisman. De Koker stampen en het uitbaggeren van de sloot. niett emin gewoon door. Er is een kleine parti j Twee bussen vol met apparatuur werden gelost door Simon van der Meer Verder heeft ti mmerman en Zaansche Molenlid lariks binnengekomen, dus de ploeg heeft en in een mum van ti jd stonden de kantstenen In augustus werd de molen door een delegati e Remco Jonker met zijn team een keersti jl onder het genot van een prachti g zonnetje en vol met lampen en stukken piepschuim voor de van de TAC bezocht. Na een bak koffi e werd de geplaatst in Het Zwaantje en heeft De Jonge Dirk zomerse temperaturen op 16 oktober hout refl ecti e. Het verzoek van de NTR was om de molen onderworpen aan een grondige inspecti e een nieuwe stelling en platti ng gekregen. gevlot. Na afl oop stond een grote stapel molen te laten draaien met binnenwerk maar er door Fulco, Jan, Matt hijs en Sjors. Bovendien zijn de rott e delen in de kozijnen pannenkoeken klaar. In totaal is er zeven kilo was haast geen wind. Daar is wel een Het bleek maar weer eens dat vreemde ogen gerepareerd. Volgend jaar wordt de molen pannenkoekenbeslag weggebakken. oplossing voor. We koppelen de riemen van de zaken zien die bij ons als molenaars nog niet geschilderd en zal onze ‘huisti mmerman’ het Afgelopen maanden is er veel gezaagd voor de molen af en de riemschijven worden overgezet waren opgevallen. Geen schokkende dingen ge- lijfj e van de molen repareren. Sti chti ng Zaanse Pakhuizen. We hadden een naar een elektromotor. Dit is nog een erfenis uit lukkig maar toch niet onbelangrijk, zoals bijvoor- Er zijn ook enkele negati eve punten te melden. opdracht van 14m3 gezaagde delen. Helaas het ti jdperk De Vries. Hij moest kisten produceren beeld een losse wig waarmee het bovenwiel op Ongevraagd bezoek heeft op het eiland gebar- waren er deze zomer veel dagen zonder wind. voor Verkade en als er geen wind was moest hij de as wordt geklemd. becued en er is een kampvuurtje gestookt vlak Daardoor duurde de opdracht langer dan we toch kunnen leveren. Dat kwam nu ook goed Ook bleek dat de binnenroed rond de askop nog naast de molenschuur. hadden verwacht. Dat hoort nu eenmaal bij het van pas met de snorrende motor draaiden er slechter is dan we al wisten. Ook zijn wij geconfronteerd met twee inbraken werken met wind! De onderhoudsploeg heeft twee koppel kantstenen. Daarna kwam er nog Naar aanleiding hiervan zijn alle borden uit de in korte ti jd. Inmiddels zijn er in overleg met de afgelopen maand aan het schijthuis gewerkt. een scene met presentator Jeroen die een potje binnenroed gehaald in afwachti ng van directi e van De Zaansche Molen preventi eve Dit is weer keurig gerestaureerd en geschilderd. mosterd moest afrekenen bij acteur Frank bij de vervanging van de roed in 2019. maatregelen genomen en hopen wij verschoond toonbank. Met een ingepakt potje en voorzien September is de maand waarin wij alti jd de te blijven van ongewenst bezoek. De Bonte Hen van Pietenplaatjes voor de ruil vertrekt Jeroen. meeste bezoekers krijgen. door Fulco Rol Hij komt daarbij een actrice tegen die gids speelt 1 4 Begin oktober is Sander Jordans geslaagd voor zijn molenaarsexamen, Sander gefeliciteerd! Met weer een molenaar binnen onze gelederen is de ploeg behoorlijk versterkt. Onze harenma- ker Marti n Bus heeft inmiddels twee voorslag- haren gevlochten en geperst. Hierna moeten zij nog worden voorzien van een leren omslag. Om de kennis en kunde van dit ambacht veilig te stellen en ook door te geven, is in de persoon van Gijs van Soest, tevens maalploeglid, een leerling harenmaker gevonden. Marti n gaat hem de fi jne kneepjes van het vak leren. Voorts is de persbank van de haren, die is ontwikkeld door Jan Doodeman, offi cieel geschonken aan onze vereniging. Molenmakerij Saendijck heeft enkele kleine klussen uitgevoerd aan de halssteen en het gaande werk. 38 3 39 Info+ 5. De papiermachine met het nieuwe koperdoek Colofon (foto Arie Butt erman). 6. De vuister van De Ooievaar ti jdens Zaansche Molendag. 7. De wethouder hijst de vlag om Zaansche molendag te openen (foto’s 6 en 7 Peter-Jan van Steenbergen). Vereniging De Zaansche Molen Opgericht 17 maart 1925 Op 8 september was het open monumentendag oosten van Duitsland. Inmiddels is het uitgepakt Kantoor en traditi oneel worden er dan pannenkoeken en hebben we het koperdoek op de papier- Museumlaan 18, gebakken door de molenaarsvrouwen Marianne, machine gezet. Maar voor dat dat mogelijk was, 1541 LP Koog aan de Zaan Petra en Ria. De pannenkoeken worden aange- moest er een houten rol worden vernieuwd. Telefoon: 075 621 51 48 boden door de Gemeente Wormerland. Collega Ron wilde dat zelf weleens proberen E-mailadres: Ook krijgen alle bezoekers een zakje pannen- en heeft een stam van Het Jonge Schaap door- [email protected] koekenmeel wat op de molen is gemalen. boord, uitgehakt, de as erin gezet en vervolgens Geopend: De Windbrief maandag t/m vrijdag wordt uitgegeven De laatste jaren is de maalploeg erg klein het geheel afgedraaid. Klinkt simpel, is echter 8.30 - 12.30 uur en 13 - 17 uur door vereniging geworden. We zijn daarom op zoek naar vrij- anderhalf à twee weken werk. Tussendoor heb De Zaansche Molen. willigers die willen helpen als lid van de maalploeg. ik het gieti jzeren hoofdeind van de machine Bankrelati e Het blad komt bij u thuis De leden van een maalploeg laten onder opgeknapt en weer blauw geschilderd. Vlak voor IBAN: NL03 INGB 0002863406 door de inzet van de leiding van de molenaar de molen draaien, de Zaansche Molendag was het gereed zodat t.n.v. De Zaansche Molen, vrijwilligers van de inpak- afd. Ledenadministrati e, en bezorgploegen. malen graan, geven uitleg aan bezoekers en onze papiermaker Cor het kon uitt esten. Koog aan de Zaan Overname van arti kelen is doen klein onderhoud in en rond de molen. slechts toegestaan na Veel mensen willen zich graag nutti g maken in De Ooievaar Dagelijks bestuur toestemming van de hun vrije ti jd en andere mensen ontmoeten. door Matt hijs Ero Voorzitt er: A. Drost redacti e en auteursrecht- De molen is daar een uitgelezen plaats voor. De aft rap van de Zaansche Molendag op Secretaris: W.A.K. Busch hebbenden. Ook kan de maalploeg een opstapje zijn om de 29 september jl. vond dit jaar plaats op De Ooie- Penningmeester: Oplage: tenminste J.J. Hartsuiker 4.000 exemplaren opleiding tot Vrijwillig Molenaar te gaan volgen. vaar. Aan deze molen is de afgelopen jaren veel Verschijning: 4x per jaar Lijkt het je leuk om bij de maalploeg te komen gerestaureerd en hij is vanaf nu op de Nati onale 7 Algemeen manager neem dan contact op met ons of kom eens langs en Zaansche Molendagen (respecti evelijk in mei en Omstreeks ti en uur arriveerde via het overzet- P.J. van Steenbergen Redacti e bij de molen als deze draait. september) te bezoeken. Dit was lange ti jd niet veer wethouder Sanne Munnikendam. Na een Rick Bakker Zie ook de website www.zaanschemolen.nl. mogelijk vanwege de gecompliceerde ligging openingswoord van verenigingsvoorzitt er André Hoofdconservator René van der Meer Drs. H. J. Heijnen Ed Pielkenrood van de molen op het fabrieksterrein van Duyvis. Drost en een woord van de wethouder zelf, Hans van de Stadt De Schoolmeester Maar door de opnieuw aangelegde historische werd als openingshandeling naast de invaart een Vertrouwensman Sarah Vermoolen door Arie Butt erman invaart naast de molenschuur is een ontsluiti ng Zaansche Molenvlag gehesen. Aansluitend werd M. van Tuijl, 06 55115734 Het pakket, waarvan in de vorige windbrief via het water mogelijk gemaakt en tevens een de wethouder door de molen rondgeleid. Eindcorrecti e een foto stond, bevatt e een koperdoek voor de oorspronkelijke situati e teruggebracht. Molenmuseum Ineke Houter-Lautenbach papiermachine, gemaakt door een bedrijf in het Het Pink Museumlaan 18, 5 6 1541 LP Koog aan de Zaan Vaste medewerker door André Koopal Telefoon: 075 628 89 68 Ron Couwenhoven Vorige keer hebben we gemeld dat twee van Open: dinsdag t/m vrijdag van onze winterzeilen okergeel geverfd zijn. Onder- 11 tot 17 uur, in het weekend Redacti eadres tussen zijn ze half september opgehangen en is van 13 tot 17 uur Museumlaan 18 de molen nu te zien met twee bruine en twee 1541 LP Koog aan de Zaan Openingsti jden molens Telefoon: 075 621 51 48 gele zeilen. Zie www.zaanschemolen.nl E-mail: Deze periode is er weer een hoop kleine klusjes [email protected] gedaan. Tijdens de warme droge periode deze Lidmaatschap (2018-2019) De Zaansche Molen zomer is er een rondje gedaan langs alle wiggen Leden € 25,00 @DeZaanscheMolen en kammen en zijn die waar nodig aangeslagen. 60+ers (lid vóór 2010 en geboren vóór 1950) Advertenti e-acquisiti e In september werkte de vang van de molen op- € 5,00 korti ng Telemarketi ng Zaanstad eens slecht. Als maalploeg konden we niet echt Jeugdleden (tot 18 jaar) Izabel de Roeck-Nikolov een oorzaak vinden, dus hebben we de molen- € 5,00 korti ng. Telefoon: 075 640 15 11 maker erbij gehaald. Die heeft er een langere Hiervoor ontvangt u vier keer Mobiel: 06 53347071 stut ingezet en dat heeft goed geholpen. per jaar ons verenigingsblad E-mail: [email protected] De Windbrief en heeft u grati s toegang tot onze molens Druk en afwerking Verzameld door Rick Bakker en het Molenmuseum. Drukkerij Nuance 40 50% korting op een nieuw paar bij inlevering van Iconen van de Zaanstreek uw oude klompen (op vertoon van deze advertentie) De uitvinding van de houtzaagmolen in 1596 was het begin van de bloeiende scheepsbouw in de Zaanstreek. Hout was cruciaal. Voor Amsterdam, voor schepen, voor de Zaanse houtbouw en zelfs voor het schoeisel. De molenaars, timmermannen en ambachtslui stonden namelijk allemaal op klompen...

Klompenmakerij ’De Zaanse Schans’ - 075 - 617 71 21 - www.klompenmakerij.nl