Catalogus Van Kalenderalbums
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
ANPA – ARCHIEF VAN NEDERLANDSE PLAATJESALBUMS Catalogus van kalenderalbums Versie 2.3 April 2019 Er zijn naar schatting rond 120 verschillende kalenderalbums uitgegeven. Het gaat daarbij doorgaans om scheurkalenders. Van 1880 tot 1933 zijn door een aantal uitgevers bij hun scheurkalenders ook albums uitgegeven waarin de afbeeldingen op de kalenderplaatjes ingestoken of ingeplakt konden worden. Er is één uitzondering: Zeelandia fabriek van bakkersproducten heeft als reclame een scheurkalender voor 1930 uitgegeven met album, geproduceerd door Simon Bakker die als uitgever zelf ook 14 kalenders met albums uitgeven heeft met dezelfde soort plaatjes. Na 1933 heeft de NCRV nog reeksen tekstboeken geïllustreerd met in te plakken kalenderplaatjes uitgegeven van 1935 tot en met 1941 (harde kaft) en van 1950 tot en met 1953 (gekartonneerd). In 1947 heeft verzekeraar Amstleven een kaartenboek met stijve kaft met kalenderplaten uitgebracht In 1981 is er nog een natuur- kalender met album uitgegeven, zie Holland. De albums van de “Christelijke scheurkalender” (De Hoogh) en de eerste reeks NCRV albums (1935-1941) zijn ook vermeld bij Bijbelalbums. Naast albums voor de scheurkalender zijn er ook een aantal kalenderboeken met in te plakken plaatjes uitgegeven, zie m.n. bij Meulenhoff. Amstleven 1947 Kaartenboek. Groot ingebonden oblong album, 34 x 27 cm, met pseudolinnen platten en rode linnen rug. Met 13 landkaarten van een kalender, 11 provincies plus Amsterdam en Rotterdam en paginagrote penteke- ningen. Het is zeer opmerkelijk dat zo’n kwaliteitsuitgave mogelijk was zo kort na de oorlog. © ANPA Kalenderalbums 1 ANPA – ARCHIEF VAN NEDERLANDSE PLAATJESALBUMS Bakker S. Jz. Drukkerij en uitgeverij Koog-Zaandijk MOOI NEDERLAND. Album voor het verzamelen der plaatjes van den geïllustreerden scheurkalender “Mooi Nederland” Dagkalender, jaarlijks van 1904 t/m 1917 (14 stuks). Aantal plaatjes 365, in de schrikkeljaren 366. In de jaren 1905 tot en met 1910 zijn bovendien een aantal grotere platen als “bijlage” meegeleverd. Achteraan deze catalogus van Kalenderalbums is de complete lijst van alle plaatjes van de Bakker kalenders opgenomen. De plaatjes die van de afgescheurde kalenderblaadjes afgeknipt werden (of omgevouwen), zijn landschaps- foto’s die door Simon Bakker en zijn medewerkers zelf gemaakt zijn. Bakker was een van de eersten die met kleurenfotografie experimenteerde. In elk album had elke eerste dag van de maand een kleurenfoto. De kleurenfoto’s van hoge kwaliteit zijn ook bekend van de plaatjesalbums die de “Grafische Kunstinrichting Simon Bakker te Koog-Zaandijk” voor een aantal bedrijven produceerde. De grote oblong albums zijn gekartonneerd (geniet in een dunne kartonnen kaft) met ingeplakte linnen rug. Op de binnenzijde van de achterkaft is de volledige lijst van de plaatjes afgedrukt. Alle albums op de laatste na zijn insteekalbums, wat bij de dunne kalenderblaadjes lastig is. Het laatste album, 1917 is een inplakalbum. M.u.v. 1904 zijn in alle jaargangen na de eerste van de maand alle plaatjes zwart-wit. Onder de afbeelding is de titel in rood gedrukt, net als bij de plaatjesalbums die Bakker maakte voor Honig, Ter Wee etc. In alle albums zijn er negen plaatjes per pagina, 3 x 3 naast en onder elkaar. De albums zonder bijlagen hebben dus 22 bladen, met op het voorlaatste blad slechts 5 plaatjes of 6 in een schrikkeljaar, en het laatste blad blijft leeg. De bladen hebben steeds een kader met daarbinnen de verdeling in 9 vakken getekend, zie de afbeelding hieronder. Alle bladen zijn verder blanco. Bij de albums met “bijlagen” zijn achterin een aantal bladen met verdeling in 2 x 2 platen toegevoegd. Het eerste blad van 1905 Beginformaat circa 31,5 x 23 cm, jaargangen 1904, 1905 en 1906. 1904 en 1905 Hetzelfde album is in twee opeenvolgende jaren gebruikt. Omslag wit kunstleer, rode rug, zonder jaartal, waar de inhoud van 1904 en 1905 in afgedrukt is. Dit album komt dus voor met de plaatjes of van 1905 erin. De eerste kalender is nog een experiment: De tekst onder de plaatjes is cursief, en veel plaatjes zijn in monochrome tinten, blauw, groen, bruin en rood. 2 Kalenderalbums © ANPA ANPA – ARCHIEF VAN NEDERLANDSE PLAATJESALBUMS 1906 lichtgroen; geen jaartal op de voorkant; bijlagen 24 ingestoken kunstplaten 1907 licht bordeaux. Vanaf dit jaar met jaartal op de omslag. Alle volgende jaargangen zijn van groter formaat, circa 33 x 27 cm. 1908 kleur omslag lichtpaars of lichtblauw; geen voorplaat; bijlagen idem 1909 steenrood; met opgeplakte voorplaat, bijlagen © ANPA Kalenderalbums 3 ANPA – ARCHIEF VAN NEDERLANDSE PLAATJESALBUMS 1910 glanzend wit; opgedrukte voorplaat; bijlagen 1911 bordeauxrood; voorplaat; geen bijlagen; alfabetische beschrijving toegevoegd N.B. de opgeplakte voorplaat ontbreekt bij dit exemplaar. 1912 bruin; opgeplakte voorplaat; geen beschrijving 1913 blauwgrijs; opgeplakte plaat; idem 4 Kalenderalbums © ANPA ANPA – ARCHIEF VAN NEDERLANDSE PLAATJESALBUMS 1914 grijsgroen, lichtbruine rug; idem De opgeplakte kleurenplaat is hiervoor al in zwart-wit gebruikt op 8 februari 1911. 1915 bruin; opgeplakte voorplaat; alfabetische beschrijving op dun blad ingeplakt 1916 grijsgroen; opgeplakte voorplaat, donkergroene rug. 1917 groen; opgeplakte voorplaat, groene rug. Plakalbum © ANPA Kalenderalbums 5 ANPA – ARCHIEF VAN NEDERLANDSE PLAATJESALBUMS Couvée M.M. Den Haag Album behoorende bij den Tooneelkalender (1916 t/m 1925) Weekkalenders. De albums zijn steeds hetzelfde; 14 bladen zonder opdruk om 53 (week)platen op te plakken, 2 naast elkaar op elke pagina. Er zijn drie uitvoeringen van de platen. Bij de eerste twee en bij de laatste waren de afbeeldingen op het kalenderblad geplakt. Bij de eerste kalender van 1916 (?) werd het opgeplakte deel met de afbeelding en het onderschrift uitgeknipt langs het gedrukte kader. Door de dubbele opgeplakte bladen puilt dit album uit. Bij alle latere moest de afbeelding van het kalenderblad afgetrokken worden, en vanaf 1918 werden uniforme in een kader gedrukte onderschriften bij de albums bijgeleverd. Vanaf 1923 werd de plaat op het kalenderblad gedrukt en moest die worden uitgeknipt. De omslagen en de bladen van 1916 t/m 1922 zijn blauw maar de omslagen verbleken. De omslagen zijn uniform bedrukt zonder jaartal en de bladen zijn blanco, zodat het boekwerk voor meerdere jaren gebruikt kon worden. De opdruk op de voorkant is in rood met uit- zondering van 1920; in 1920 is die in zwart. Vanaf 1924 (?) is de omslag gemoderniseerd, strak zonder de afbeelding. De omslagen van 1922 t/m 1925 hebben weer dezelfde opdruk als 1916-1920, maar de omslagen en de bladen zijn grijs. In 1925 (kalender 1926) werd de toneelkalender overgenomen door Kruzeman. Daarvan zijn geen albums bekend. De Toneelkalender is in de pers genoemd zonder vermelding van een album t/m 1933 De kalenders en albums zijn gedrukt door de Nederlandsche Rotogravure Mij. Op de voorkant van de albums staat linksonder in het kader klein het embleem met de letters NRM (m.u.v. de afwijkende druk van 1921). De kalenders hebben een voorblad met een afbeelding en jaartal; hieronder zijn er drie van afgebeeld. Soms is dat ook ingeplakt in het album. Als dat niet het geval is moet de datering plaatsvinden door vergelijking met bewaarde kalenders. Eerste twee jaren: Tekststroken zonder kader werden uit de blaadjes geknipt; tekst in een oud lettertype. 1916? met dubbele bladen ingeplakt 1917 53 pl. oud lettertype Vanaf 1918 werden bij het album uniforme tekststrookjes in een envelop bij de albums bijgeleverd; zie bij de operakalender hierna. 1918 53 pl. 1919 53 pl. 1920 53 p. + Kloris en Roosje De omslag van 1920 met zwarte opdruk. 6 Kalenderalbums © ANPA ANPA – ARCHIEF VAN NEDERLANDSE PLAATJESALBUMS 1921 n.a. 1922 53 pl. 1923 53 + 1 grote plaat van Pierrot Nieuwe moderne omslagen zonder afbeelding in 1924 en 1925 Vanaf 1926 Neutrale boekjes van circa 13 x 19,5 cm met rijstpapierkaft met batikpatroon waar een titelstrook ALBUM TONEELKALENDER opgeplakt werd. 26 stijve bruine bladen. De platen en de onderschriften moesten uit de kalenderbladen geknipt worden. © ANPA Kalenderalbums 7 ANPA – ARCHIEF VAN NEDERLANDSE PLAATJESALBUMS Album behoorende bij den Operakalender. Zelfde boekje met “Toneel” vervangen door “Opera”, en slechts 10 bladen. 54 platen in een kalender, afwisselend groot (1 per pagina) en kleine (2 per pagina), zodat er twee boekjes nodig zijn voor één jaar. Per boekje 1 kleurenplaat. Besproken in de pers, kalender voor 1921 van “onze nationale opera” met album. Dit is de enige vermelding in de pers. Geen latere jaren bekend. 1921 Twee boekjes met 1 jaartalembleem Of in 2 jaren uitgegeven ? Envelop bekend met opdruk “Onderschriften voor den Operakalender 1922” C.R.S. Zie: NCRV Holland uitgevers, Haarlem 1981 Beschermd Bedreigd. Tekst P. van Zalinge, ill. Piers Hayman Moderne hardcover met rugtitel, 22 x 30 cm, 159 p., 12 platen. 8 Kalenderalbums © ANPA ANPA – ARCHIEF VAN NEDERLANDSE PLAATJESALBUMS H. de Hoogh & Co. Amsterdam De Nieuwe Christelijke Scheurkalender 18xx (1881 – 1885). Vouwblad met 12 kleurenlitho’s met omslag (etui), ca. 21 x 13,5 cm. Boek- en Handelsdrukkerij van Is. De Hoogh – Amsterdam. Achterop de platen staat een hele pagina tekst, die niet zichtbaar is als de platen ingeplakt zijn. 1881 “Twaalf bladzijden uit onze Vaderlandsche Geschiedenis.” In de NIEUWE CHRISTELIJKE SCHEURKALENDER VOOR 1882, onder Redactie van de Heeren VERHOEFF en GERDES, Uitgave H. DE HOOGH & Co., zal worden geleverd: De beschrijving van Twaalf der voornaamste geschiedenissen uit den Tachtigjarigen Worstelstrijd onzer Vaderen met Spanje.