MAART 2021 194 WIND BRIEF ACTIE VOOR DE ZOEKER PETER ULLE: DIT MOET GEEN VINEXLOCATIE WORDEN ANDRE DROST: OP ZOEK NAAR EEN NIEUWE VOORZITTER Fotografie omslag Marcel van Someren INHOUD VERANDERINGEN Veel mensen houden niet van 4 VIJFTIG JAAR WINDBRIEF molens misschien wel interessanter. terug in het blad van De Zaansche Molen. JAAP DE JONG veranderingen. Het is een inbreuk Ook De Zaansche Molen als organisatie is Het is een afspiegeling daarvan. Zo is er op hun behoefte aan zekerheid en in haar geschiedenis steeds veranderd. vorig jaar weer een verandering in de duidelijkheid. Misschien geldt dit in De waardering voor onze molens groeide verschijning doorgevoerd. Op onze vraag 6 1,4 MILJOEN KILOMETER DOOR DE ZAANSE LUCHT wat hogere mate voor de leden van expansief. Honderdduizenden bezoekers wat u daarvan vindt heeft een vijftiental De Zaansche Molen. De vereniging komen nu jaarlijks in de molens. Dat leden per e-mail gereageerd. Negatief is tenslotte een erfgoedorganisatie wil zeggen voor de coronacrisis en zowel als positief. De meeste reacties 11 ANGELIQUE FINKERS IN DER die per definitie het oude wil waarschijnlijk ook weer daarna. Met die gingen over de leesbaarheid: geen zwarte BESCHRÄNKUNG... behouden. Daar herkennen onze groeiende belangstelling veranderde ook letters op een donkere achtergrond. En leden zich in. Niettemin verandert de status van en de verwachtingen die aan leden zonder computer willen op de hoogte 12 OPGRAVING VAN alles voortdurend, inclusief wijzelf. In de vereniging werden gesteld. Dat maakte gehouden worden via de Windbrief en niet OLIEMOLEN DE VRIJHEID feite zijn die veranderingen de enige professionalisering en groei van het aantal via een digitale nieuwsbrief. constante in ons leven. Zelfs erfgoed werknemers noodzakelijk, hetgeen weer We zullen er rekening mee houden. Maar 15 PROFIEL verandert. consequenties had voor het karakter van het actuele wel en wee van de vereniging NIEUWE VOORZITTER en de sfeer binnen de vereniging. Is dat kun je toch beter volgen via de frequent Onze molens hebben gedurende hun erg? Niet per definitie. In een veranderende verschijnende, digitale nieuwsbrief dan geschiedenis tal van veranderingen samenleving moet je meebewegen en dat via de Windbrief die maar eens in de drie 18 DE HEMMES EEN VERRADERLIJK PARADIJS gekend. Tot complete verplaatsingen en maakt het leven interessant. maanden uitkomt. Dan toch maar via functiewijzigingen aan toe. We hebben Neem bijvoorbeeld de Windbrief, die met de website inschrijven voor de digitale ermee leren leven, ergo het maakt de deze editie haar vijftigste jaargang ingaat. nieuwsbrief? 23 PELMOLEN DE SINT PIETER geschiedenis van onze monumentale De ontwikkeling van de vereniging zie je Ed Pielkenrood GING NAAR GIETHOORN hoofdredacteur 26 DE HUTJONGENS RECEPTEN UIT HET OUDE ZAANSE MOLENLEVEN 33 ZODAT DE MOLENS BLIJVEN DRAAIEN SCHENKINGEN EN LEGATEN 34 GROTE SCHOONMAAK PLETTERIJ 37 INFORMATIE EN COLOFON RONDJE MOLENS 38 3 door Jaap de Jong 50 JAAR WINDBRIEF VAN VERENIGINGSBLAADJE TOT SPANNEND MAGAZINE Van harte gefeliciteerd, Zaansche Molen. De Windbrief heeft in goede gezondheid de middelbare leeftijd bereikt. Vijftig jaar geleden, in mei 1971, verscheen nummer 1 van het nog naamloze contactorgaan van de vereniging. Een mooie windbrief. Deze vorm van communicatie zal komen die nodig zijn voor het voortbestaan aanleiding om samen met archivaris Fulco Rol in het archief passend geweest zijn voor een vereniging van de molens en het museum. Die visie en te duiken en te bladeren in de 193 verschenen nummers. met overwegend leden die gedreven werden dat beleid van de vereniging zie je terug in Van gestencilde opsommingen van het wel en wee tot een door het ideaal om de Zaanse molens als de ontwikkeling van de Windbrief die meer spannend magazine over de wereld van windmolens. werkende monumenten in stand te houden. en meer verschuift van de kenners naar de Voor deze overtuigde liefhebbers was de sympathisanten. binding met de vereniging vanzelfsprekend Voor nummer drie kiest de redactie voor het en vervulde het mededelingenblaadje eerst voor een thema: met maar liefst twaalf Zo is het begonnen. Notulist Herman woordkeuze zal Het Bestuur ongetwijfeld zijn slechts een informatieve rol. pagina’s tekst over oprichter Pieter Boorsma Boersma signaleerde in 1970 dat er veel bescheidenheid hebben willen etaleren. Toch zit er verandering in de lucht. Molens viert de vereniging het feit dat Pieter ging veranderen in de vereniging en dat Het tweede nummer markeert opnieuw een moeten zoveel mogelijk draaien. Niet alleen Boorsma honderd jaar geleden is geboren. het belangrijk was de leden daarover te historisch moment. Het contactorgaan heet om ze technisch in een goede conditie te informeren. “We hadden niks. Het bestuur voortaan de Windbrief, een naam die een houden, laat Het Bestuur weten, maar ook IK BEN EEN SNELLE JONGEN reageerde positief: ga je gang maar. Vanaf halve eeuw heeft stand gehouden en alle “omdat malende molens belangstelling Onder het kopje ‘Mag ik mij even aan dat moment heb ik alle teksten geschreven veranderingen heeft overleefd. De naam is trekken en van die belangstelling moeten u voorstellen’ kondigt het bestuur een en samen met een groep vrijwilligers de het resultaat van een prijsvraag die werd wij het hebben” om aan de geldmiddelen te investering in apparatuur aan die ten goede productie en bezorging gedaan,” vertelt aangekondigd met: “Het beessie moet een Herman (78). “Nee, ik zat niet in het bestuur, naampie hewwe. Ja, en dat willen wij geheel maar ik kon het niet laten om me met het aan U overlaten.” Het samenvoegen van losse pagina’s voor de Windbrief in overleg te bemoeien als ik dat nodig vond.” het Weefhuis: Klaas Besse, Klaas Knaap, toen molenaar van De Schoolmeester, en mevrouw Muijsken. Het Bestuur (met twee hoofdletters) NOTULENTAAL EN -VORM noemt de verschijning van het ‘eerste Je mag het natuurlijk wel denken, maar mededelingenblaadje’ uiteraard een liever niet hardop zeggen, want je raakt historisch moment, maar wel met een de inspanning en betrokkenheid van veel bescheiden ondertoon: “We geloven wel dat vrijwilligers. In gestencilde vorm was de er sprake is van een historisch moment, want Windbrief een voorbeeld van een saai in de geschiedenis van de vereniging is iets verenigingsblad. In notulentaal en -vorm dergelijks nog niet uitgekomen”. Gelukkig werd kort verslag gedaan van wat er is het bestuur ook de redactie, want met allemaal gepasseerd was in de vereniging. het kleinerende begrip ‘blaadje’ jaag je een De enige vormgeving was de titel van echte redactie hoog de gordijnen in. Met de het blad die een kopie was van een echte 4 moet komen van de vormgeving. Meer “Toen zat Ton Neuhaus in de redactie. Die die minder uit overtuiging en meer uit OP JOURNALISTIEKE WIJZE variatie in de lettertypes want: ‘Ik ben een had een enorme kennis van molens en sympathie lid zijn geworden. Die de Zaanse Met de opening van de Wereld van I.B.M.-typemachine. Ik ben gekocht door de dat zie je terug in het blad. Het was ons molens waarderen - meer niet - en de Windmolens in 2020 wordt de Windbrief vereniging De Zaansche Molen. Ik kan met vakblad.” moeite waard vinden om in stand te houden, nog iets meer een publiekstijdschrift. Door vele tongen spreken (bedoeld worden de De Windbrief verandert niet alleen uiterlijk maar geen kenners zijn met diepgaande voorzitter André Drost in het voorwoord van bolletjes met de letters en cijfers – redactie) en in de wijze van produceren, maar ook interesse voor het naadje van de kous. de speciale uitgave aangekondigd als ‘Nieuw maar aangezien deze tongetjes nogal inhoudelijk komt het accent meer te liggen Ook voor deze lezers moet de Windbrief elan voor De Zaansche Molen’. De molens op duur zijn, zijn er maar drie besteld. Mijn op de professionaliteit. Het blad maken, de moeite waard zijn. Het eenvoudige een andere manier belichten dan met het gebruikers zijn erg blij met mij, want ik ben gebeurt in een combinatie van vrijwilligers verenigingsblaadje wordt een bindmiddel tonen van een met de historie verbonden een snelle jongen’. en journalistieke vakmensen die ervaring om leden te behouden en de inkomsten aan collectie voorwerpen, afbeeldingen Het is de opmaat naar een volgend hebben met het maken van bladen. contributie veilig te stellen. en documenten. Het nieuwe museum historisch moment. In 1975 neemt Professioneel communiceren met de Die tweedeling dwingt de redactie tot vertelt op een eigentijdse, persoonlijke de vereniging afscheid van het belangrijkste doelgroep, de leden. Met de balanceren tussen een vakblad voor de en toegankelijke manier het verhaal over ‘mededelingenblaadje’ en verschijnt het vereniging als uitgever die de journalistieke deskundigen en een publiekstijdschrift voor de molens en niet van de molens. Het eerste tijdschrift in gedrukte vorm en in het principes respecteert. Zoals de redactie de de liefhebbers. Hoe kun je de ene groep begrip ‘historisch moment’ valt niet, maar huidige formaat. Na in totaal vijftigduizend belangen van de vereniging respecteert. bedienen zonder de andere kwijt te raken? de voorzitter bedoelt dat ongetwijfeld vellen papier met de hand ‘geraapt’, in In 2013 worden in een redactiestatuut de Dat is het spanningsveld waarin de Windbrief als hij schrijft: “Het museum vertelt de kaften gestoken en vastgeniet te hebben, bladformule, de verantwoordelijkheden vier keer per jaar wordt samengesteld. In brede maatschappelijke betekenis van ons neemt een drukker al dit werk over. ‘Kijk- en de organisatie van de redactie en de 2009 is een lezersonderzoek