Satyra Polityczna W Festiwalowych I Telewizyjnych Programach Grup Kabaretowych W Latach 1989-2007

Total Page:16

File Type:pdf, Size:1020Kb

Satyra Polityczna W Festiwalowych I Telewizyjnych Programach Grup Kabaretowych W Latach 1989-2007 UNIWERSYTET WARSZAWSKI Wydział Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Łukasz Błąd SATYRA POLITYCZNA W FESTIWALOWYCH I TELEWIZYJNYCH PROGRAMACH GRUP KABARETOWYCH W LATACH 1989-2007 Rozprawa doktorska przygotowana pod kierunkiem naukowym prof. dr. hab. Jerzego Chłopeckiego Warszawa 2013 WSTĘP ...................................................................................................................................... 4 ROZDZIAŁ I .......................................................................................................................... 10 KOMIZM, SATYRA, SATYRA POLITYCZNA – UJĘCIE TEORETYCZNE ............. 10 1.1. Teoria komizmu – zagadnienia podstawowe .................................................................... 10 1.1.1. Główne problemy teorii komizmu ................................................................................ 10 1.1.2. Koncepcje i klasyfikacje komizmu ............................................................................... 13 1.1.3. Komizm, śmieszność, humor, dowcip – aspekty pojęciowe ......................................... 24 1.2. Satyra ................................................................................................................................... 33 1.2.1. Satyra – zagadnienia ogólne .......................................................................................... 33 1.2.2. Satyra a komizm i humor .............................................................................................. 37 1.2.3. Postawa satyryczna: humorysta a satyryk ..................................................................... 41 1.2.4. Cechy i funkcje satyry ................................................................................................... 46 1.3. Komizm i satyra a polityka ................................................................................................ 54 1.3.1. Zjawiska komiczne w polityce – karnawalizacja życia politycznego ........................... 59 1.3.2. Cechy i funkcje komizmu w życiu politycznym ........................................................... 61 1.3.3. Dyskredytacja komiczna w polityce .............................................................................. 65 1.3.4. Komizm polityczny w formach artystycznych – satyra polityczna ............................... 71 ROZDZIAŁ II ......................................................................................................................... 77 TRADYCJA SATYRY POLITYCZNEJ W POLSCE ....................................................... 77 2.1. Najdawniejsza satyra polityczna ........................................................................................ 77 2.2. Satyra polityczna pod zaborami ........................................................................................ 82 2.3. Międzywojenna i wojenna satyra polityczna .................................................................... 85 2.4. Satyra polityczna w okresie PRL – charakterystyka ogólna ........................................... 88 2.4.1. Satyra polityczna w okresie dominacji socrealizmu ..................................................... 94 2.4.2. Satyra polityczna PRL w latach 1956-1989 .................................................................. 98 2.5. Satyra polityczna w Polsce po 1989 r............................................................................... 101 ROZDZIAŁ III ..................................................................................................................... 114 SATYRA POLITYCZNA W KABARECIE ...................................................................... 114 3.1. Definicja, forma i początki kabaretu ............................................................................... 114 3.2. Opozycyjny charakter kabaretu ...................................................................................... 118 3.3. Początki kabaretu (w tym politycznego) w Polsce .......................................................... 121 3.4. Satyra polityczna w kabaretach międzywojennych ....................................................... 123 3.5. Polityczna szopka satyryczna ............................................................................................. 130 3.6. Satyra polityczna kabaretów w PRL ............................................................................... 133 3.7. Kabaret a satyra polityczna po 1989 r. ............................................................................ 150 2 ROZDZIAŁ IV ..................................................................................................................... 170 FESTIWALE I PRZEGLĄDY KABARETOWE ............................................................. 170 4.1. Funkcje festiwali i przeglądów kabaretowych ................................................................ 177 ROZDZIAŁ V ....................................................................................................................... 183 KABARETOWE I SATYRYCZNE PROGRAMY TELEWIZYJNE W POLSCE ...... 183 5.1. Programy rozrywkowe w telewizji – kwestie gatunkowe .............................................. 183 5.2. Telewizyjne programy kabaretowe i satyryczne w PRL ............................................... 187 5.2.1. Telewizyjne programy kabaretowe i satyryczne w latach ’50. i ’60. .......................... 189 5.2.2. Telewizyjne programy kabaretowe i satyryczne w latach ’70. i ’80. .......................... 192 5.3. Telewizyjne programy kabaretowe i satyryczne po 1989 r. .......................................... 198 5.3.1. Funkcjonowanie telewizji w Polsce po 1989 r. – uwarunkowania ............................. 198 5.3.2. Telewizyjne programy kabaretowe i satyryczne w latach 1989-1998 ........................ 201 5.3.3. Telewizyjne programy kabaretowe i satyryczne w latach 1999-2007 ........................ 208 5.3.3.1. Relacje pomiędzy środowiskiem kabaretowym a TVP ........................................................... 208 5.3.3.2. Ingerencje telewizji w programy kabaretowe .......................................................................... 222 5.3.3.3. Telewizyjne programy kabaretowe i satyryczne w telewizji publicznej ................................. 230 5.3.3.4. Telewizyjne programy kabaretowe i satyryczne w stacjach komercyjnych ............................ 241 ZAKOŃCZENIE .................................................................................................................. 245 BIBLIOGRAFIA .................................................................................................................. 248 SPIS TABEL ......................................................................................................................... 270 SPIS WYKRESÓW .............................................................................................................. 272 SPIS ILUSTRACJI .............................................................................................................. 272 ANEKS .................................................................................................................................. 273 3 WSTĘP WSTĘP . Kazimierz Żygulski w swoim znanym studium socjologicznym komizmu stwierdza, że „potoczna obserwacja współczesnego życia politycznego, działalność instytucji, organizacji i grup politycznych oraz reprezentujących je osób, a także funkcjonowanie opinii publicznej zainteresowanej sprawami politycznymi uczy, iż komizm w tej dziedzinie odgrywa rolę ogromną”. Zdaniem tego autora, komizm taki jest podstawą bytu szopki, farsy i kabaretu politycznego1. Tematyka polityczna, w tym satyra o takim charakterze, pojawiła się i znalazła swoje miejsce w kabarecie bardzo szybko, zaraz po wyodrębnieniu się tej dziedziny sztuki. Ta tradycja została też przyjęta przez polskie kabarety powstające na początku XX w., a następnie twórczo rozwinięta poprzez wypracowanie oryginalnych form, jak i specyfiki, wynikającej z uwarunkowań społeczno-politycznych czy historycznych. Imponujący jest też dorobek radia i telewizji w zakresie audycji opartych na komizmie, gdyż media te od początku funkcjonowania zaadaptowały do swoich warunków tego typu twórczość, sprawnie rozwijając własne formy i gatunki. Periodyzacja dziejów polskiego kabaretu wykorzystuje cezury przełomów polityczno- społecznych, wyznaczających kontekstowe ramy jego funkcjonowania w poszczególnych okresach. Ponadczasowość w obrębie komizmu jest raczej domeną humorystyki, satyra natomiast w większości przypadków ma charakter doraźny, co nie wyklucza oczywiście zarówno długotrwałego oddziaływania tekstów satyrycznych, jak i utraty walorów komicznych przez artystyczne przetworzenia humorystyczne. Twórczość komiczna (w tym kabaretowa), zwłaszcza satyryczna (szczególnie z odniesieniami do polityki), w znacznym stopniu formatowana jest przez przypisane do miejsca i czasu uwarunkowania systemowe, ale też na zasadzie zwrotnego wektora, charakteryzuje ten system, dostarczając o nim określonych informacji. W przypadku satyry kluczowa jest też postawa jej autora, który powinien wspierać lub zwalczać, w pewien sposób określać się po którejś ze stron. Może on jednak z jakichś względów rezygnować z tego typu zaangażowania i przesuwać się na niejednoznaczne pozycje humorystyczne. Takie wybory, mające swoje wewnętrzne, ale i zewnętrzne przyczyny, zostają odzwierciedlone w twórczości, co również składa się na wartość informacyjną o realiach, w których funkcjonował autor oraz jego utwory. 1 K. Żygulski, Wspólnota śmiechu. Studium socjologiczne komizmu,
Recommended publications
  • Pieśniarz Warszawy, Czyli Stolica Pełna Muzycznych Szlagierów
    Pieśniarz Warszawy, czyli stolica pełna muzycznych szlagierów Hanna Wach Adresat zajęć: uczniowie szkoły ponadpodstawowej, klasa II. Rodzaj zajęć: historia, koło historyczne. Cel ogólny zajęć: Kształtowanie umiejętności syntetyzowania wiedzy w czasie i przestrzeni historycznej oraz w ciągach problemowych. Pogłębienie zainteresowań historycznych uczniów, budzenie ciekawości poznawczej dotyczącej przeszłości. Cele szczegółowe: Uczeń: analizuje wydarzenia, zjawiska i procesy historyczne w kontekście epoki; sytuuje wydarzenia i zjawiska historyczne w czasie, porządkuje je, dostrzega zmiany w życiu społecznym oraz ciągłość w rozwoju kulturowym i cywilizacyjnym; dokonuje selekcji i hierarchizacji oraz integruje pozyskane informacje z różnych źródeł wiedzy. Metody pracy: metoda eksponująca: projekcja filmu, dyskusja dydaktyczna, poga- danka, drama (temat: „Głos warszawskiej kamienicy”), analiza źródeł w tym: ikono- grafii, zdjęć, analiza planu. Formy pracy: praca w grupach, praca indywidualna, praca z całą klasą. Środki i materiały dydaktyczne: plan Warszawy z 1934 r., ilustracje przedstawia- jące ulice, place, kamienice, podwórka-studnie przedwojennej Warszawy, ilustracje przedstawiające plakaty i programy kabaretów, rewii, ilustracje przedstawiające ka- barety i teatrzyki rewiowe przedwojennej Warszawy, zdjęcia celebrytów przedwojen- nej Warszawy, ilustracje przedstawiające menu w restauracjach, barach i kawiarniach, plakaty. Słowa kluczowe: kabarety, szlagiery, przedwojenna Warszawa, ballada podwórzo- wa, lata 30. Czas: 1 godzina lekcyjna
    [Show full text]
  • Szmonces — Ten Specyficzny Genre Kabaretowy — Jak Go Określił Kazimierz Krukowski
    http://dx.doi.org/10.17651/socjolinG.33.15 socjolingwistyka XXXiii, 2019 pl issn 0208-6808 e-issn 2545-0468 anna kRasowska uniwersytet kardynała stefana wyszyńskiego w Warszawie orcid: 0000-0002-5761-8317 fleksyjne wykładniki stylizacji na polszczyznę żydów w przedwojennym szmoncesie kabaretowym słowa kluczowe: stylizacja językowa, fleksja, polszczyzna Żydów, szmonces, kabaret w polsce. stReszczenie artykuł jest poświęcony stylizacji językowej w przedwojennych szmoncesach kabaretowych. przyjmując perspektywę lingwistyczną, autorka analizuje zjawiska fleksyjne, które stały się językową kanwą szmonce- sów: błędy związane z niedostateczną znajomością polszczyzny oraz interferencje wewnętrzne i zewnętrzne (z językiem jidysz). W tekstach kabaretowych zabiegi te pełnią funkcję identyfikacyjną (wskazują na ży- dowskiego bohatera utworu) i gatunkotwórczą, służą także wywołaniu efektu komicznego. analiza środków wykorzystanych przez autorów szmoncesów jest rozszerzeniem i uzupełnieniem badań nad polszczyzną Żydów w tekstach literackich i ludowych, które w latach 80. XX w. prowadziła Maria brzezina. szmonces kaBaRetowy szmonces — ten specyficznygenre kabaretowy — jak go określił kazimierz krukowski (1982: 187), zajmuje szczególną pozycję w historii polskich teatrzyków rewiowych i kabaretów okresu międzywojennego. etymologii samej nazwy poszukiwać należy w języku jidysz, w którym wyraz szmonce oznacza sensu largo ‘głupotę, bzdurę, bła- hostkę, nonsens’, w węższym zaś rozumieniu staje się synonimem dowcipu, kawału. pierwotnie szmoncesem nazywano wywodzący się z żydowskiego folkloru rodzaj twórczości oralnej — krótką opowiastkę zakończoną paradoksalną pointą (cała i in. 2000: 336), w której ujawniał się charakterystyczny dla tej społeczności sposób rozu- mowania i żartowania. w kontekście twórczości literacko-kabaretowej nazwa szmonces pojawiła się naj- prawdopodobniej w roku 1921, w jednej z recenzji programu Qui pro Quo, zamiesz- czonej w „robotniku” — jej autor określił tym mianem humorystyczny dialog Cymes i Cures (M.l.
    [Show full text]
  • Catalogo Giornate Del Cinema Muto 2016
    ASSOCIAZIONE CULTURALE Chiba, Max Laiguillon, Eric Lange (Lobster Films); “LE GIORNATE DEL CINEMA MUTO” Lenny Borger. Germania: Thilo Gottschling, Andreas Lautil, Soci fondatori Matteo Lepore (ARRI Media GmbH); Karl Griep, Paolo Cherchi Usai, Lorenzo Codelli, Evelyn Hampicke, Egbert Koppe, Julika Kuschke Piero Colussi, Andrea Crozzoli, Luciano De (Bundesarchiv-Filmarchiv, Berlin); Hans-Michael Giusti, Livio Jacob, Carlo Montanaro, Mario Bock (CineGraph, Hamburg); Dirk Foerstner, Quargnolo†, Piera Patat, Davide Turconi† Martin Koerber (Deutsche Kinemathek, Presidente Berlin); Anke Mebold, Michael Schurig, Thomas Livio Jacob Worschech (Deutsches Filminstitut – DIF); Direttore emerito Andreas Thein (Filmmuseum Düsseldorf); David Robinson Stefan Drössler (Filmmuseum München); Ralf Forster (Filmmuseum Potsdam); Anke Wilkening Direttore (Friedrich-Wilhelm-Murnau-Stiftung); Christiane Jay Weissberg Reuter (Spielzeugmuseum der Stadt Tübingen); Lea-Aimee Frankenbach; Jeanpaul Goergen; Ringraziamo sentitamente per aver collaborato Megumi Hayakawa; Martin Loiperdinger. al programma: Giappone: Hisashi Okajima, Akira Tochigi Argentina: Fernando Martín Peña (Filmoteca (National Film Center of The National Museum of Buenos Aires); Paula Félix-Didier, Leandro Listorti Modern Art, Tokyo); Hiroshi Komatsu; (Museo del Cine Pablo C. Ducros Hicken, Buenos Johan Nordström. Aires). Italia: Flavia Barretti, Andrea Meneghelli, Australia: Joel Archer (Golden Oldies Cinema, Davide Pozzi, Elena Tammaccaro (Cineteca di Brisbane); Sally Jackson, Meg Labrum, Michael
    [Show full text]
  • Piosenka Rocznik 2014 Nr 2
    1 PIOSENKA ROCZNIK 2014 NR 2 ISSN 2353-4761 www.muzeumpiosenki.pl/piosenka REDAKCJA Teresa Drozda Jan Kondrak Anita Koszałkowska Jan Poprawa (redaktor naczelny) Tadeusz Skoczek Jarosław Wasik WSPÓŁPRACOWNICY Kamil Dźwinel Maria Folwarska Sławomir Kuśmierz Piotr Kajetan Matczuk Andrzej Pacuła Barbara Radziszewska Bartolomeo Sala Edith Wilk Leszek Żuliński KOREKTA Renata Żemojcin PROJEKT GRAFICZNY, ILUSTRACJE, SKŁAD, PRZYGOTOWANIE DO DRUKU Bartosz Posacki Paulina Ptaszyńska ADRES REDAKCJI 31-465 Kraków, ul. Żwirki i Wigury 18/10 [email protected] WYDAWCA Muzeum Polskiej Piosenki w Opolu 45-040 Opole, pl. Kopernika 1 www.muzeumpiosenki.pl Na okładce fragment listu Edwarda Stachury do kompozytora Jerzego Satanowskiego z rękopisem wiersza „Życie to nie teatr”, przekazany w darze Muzeum Polskiej Piosenki w Opolu. 3 SPIS TREŚCI Od redaktora ...............................................................................................................................................6 SZKICE CHrzanowska – O gatunkowości piosenki ....................................................................................11 Matczuk – Zrozumieć piosenkę ........................................................................................................21 Gawłowska – Ile jest poezji w piosence ...........................................................................................36 DźWINEL – Z piosenki tego szalonego wieku na pewno... Garczarek ...............................................41 Lisecka – Analiza tekstu piosenki Jacka Kaczmarskiego
    [Show full text]
  • The Laughter of Life and Death
    Przemysław Paweł Grzybowski emember r Przemysław Paweł Grzybowski is a lecturer in the Chair of General and Comparative Pe- dagogy of Kazimierz Wielki University in Bydgoszcz. His research interests comprise inter- ducate and and ducate cultural education; education in disfavoured environments; tanatopedagogy (education e concerning suffering, ailing, and dying), as well as laughter as a factor of education and The LauGhTer of improving the quality of life. He is the coordinator of the Forum of Young Education- alists “Międzyszkolnik” at the Committee of Pedagogical Sciences of the Polish Academy of Sciences; the supervisor of the Academic Centre for Voluntary Service of KWU; an es- perantist and a doctor clown volunteer. Selected publications: Doktor klaun! Od terapii śmiechem po edukację międzykulturową; Edukacja europejska – od wielokulturowości ku mię- of Life and deaTh dzykulturowości; Edukacja międzykulturowa – konteksty. Od tożsamości po język międzynaro- dowy; Edukacja międzykulturowa – przewodnik. Pojęcia, literatura, adresy; Morycek w szkole. Żydowskie dowcipy o edukacji, w dialogu międzykulturowym; Spotkania z Innymi. Czytanki do edukacji międzykulturowej; Śmiech w edukacji. Od szkolnej wspólnoty śmiechu po edukację międzykulturową; Śmiech życia i śmierci. Od osobistych historii po edukację do pamięci o oku- pacji, gettach i obozach koncentracyjnych. Website: www.grzybowski.ukw.edu.pl hettos and Concentration Camps to to Camps Concentration and hettos g The book comprises some descriptions of the circumstances in which the
    [Show full text]
  • Powróćmy Jak Za Dawnych Lat Czyli Polskie Piosenki Międzywojenne Dyrektor Teatru Cieszyńskiego Karol Suszka Zastępca Dyrektora D.S
    Powróćmy jak za dawnych lat czyli polskie piosenki międzywojenne dyrektor teatru cieszyńskiego karol suszka zastępca dyrektora d.s. ekonomicznych iris heclová kierownik artystyczny sceny polskiej bogdan kokotek kierownik literacki sceny polskiej joanna wania powróćmy jak za dawnych lat czyli polskie piosenki międzywojenne inscenizacja bogdan kokotek kostiumy agata kokotek aranżacje muzyczne i korepetycje tomasz pala choreografia izabela tymich i barbara mračna obsada: dagmara dorda (gościnnie) spektakl zrealizowano przy wsparciu finansowym joanna gruszka ministerstwa kultury rc joanna litwin oraz miasta czeski cieszyn anna paprzyca małgorzata pikus patrycja sikora 65. sezon sceny polskiej td janusz kaczmarski premiera 16 kwietnia 2016 r. marcin kaleta tomasz kłaptocz ryszard pochroń dariusz waraksa grzegorz widera zespół muzyczny w składzie: tomasz pala – fortepian, bartłomiej stuchlik – kontrabas, łukasz walczak – perkusja, marcin hałat - skrzypce tancerki zpit suszanie: lucka durczok, izabela firlová, justyna jeżowicz, weronika pukowiec, beata toman, aleksandra wania, sylwia zuczek inspicjent anna kaczmarska tomasz kłaptocz sufler iwona bajger dariusz waraksa, janusz kaczmarski, lata dwudzieste, lata trzydzieste... tomasz kłaptocz, grzegorz widera W dwudziestoleciu międzywojennym kino było Ich prywatne życie stawało się przedmiotem jednym z najbardziej lubianych sposobów spę- kawiarnianych plotek. Piosenki z popular- dzania wolnego czasu. „Było swego rodzaju nych filmów stawały się równie popularnymi ulubionym fetyszem tamtych czasów, działa- szlagierami granymi na dancingach. Choć jąc zarówno na wyobraźnię kucharek, jak i pań w dobrych domach kino wciąż uchodziło za z wyższych sfer, węglarzy z Powiśla i dżentel- rozrywkę niezbyt poważną, moda na nie biła menów w melonikach, podlotków i szacow- na głowę wszystkie inne dziedziny kultury.” nych matron. Gwiazdy filmowe były wynoszo- Jednym z najpopularniejszych twórców nymi na piedestały ikonami, na filmy z Dymszą, międzywojennych piosenek filmowych był Bodo, Żabczyńskim, Ordonówną, Smosarską, Henryk Wars.
    [Show full text]
  • Przykładowe Utwory „Shalom” Kalisz
    PRZYKŁADOWE UTWORY „SHALOM” KALISZ 1. Żegnaj mi Krakowie E. Kornecka M. Gebirtig Andre Ochodlo 2. Tak jak malował Pan Chagall L. Kozłowski W. Młynarski Katarzyna Jamróz 3. Piątkowy wieczór N. Sternheim N. Sternheim, polskie: J. Cygan. Katarzyna Zielińskai Jacek Cygan 4. Joszke odjeżdża tradycyjna tradycyjne, polskie : J. Cygan Marta Bizoń i Andrzej Róg 5. Oj, Mamo A. Ellstein A. Ellstein polskie: J. Cygan Marta Bizoń 6. Jedzie Mojszełe (Dona, Dona) Sholom Secunda A. Zeitin polskie: J. Cygan Kastarzyna Zielińska 7. Gdzie ty byłeś jak pieniądze były? tradycyjna tradycyjne polskie: J. Cygan Jacek Cygan 8. Przy kominku M. Warshawski M. Warshawski, polskie : J. Cygan Andrzej Róg 9. Gdy jedna łza L. Kozłowski J. Cygan Katarzyna Jamróz 10. Drzewka Kazimierza L. Kozłowski J. Cygan 11. Miasteczko Bełz A. Olszaniecki J. Jacob polskie: . A. Osiecka Sława Przybylska, 12. Rebeka Z. Białostocki A. Włast S. Przybylska 13. Mein Idische Mame L. Pollack polskie: M. Hemar Hanna Banaszak 14. Śpiewam życie tradycyjna polskie: A. Poniedzielski Edyta Geppert i KROKE 15. Bubliczki G. Bogomazow polskie: A. Włast Beata Rybotycka 16. Czumbalalajka tradycyjna Z. Stawecki Halina Kunicka 17. Graj, klezmerska kapelo tradycyjna tradycyjne polskie: R. Kołakowski Justyna Steczkowska 18. Rebeka tańczy tango S. Kataszek A. Włast Kazimierz Krukowski 19. Najmłodsza się wydaje M. Warshawski M. Warshawski polskie: J. Cygan Marta Bizoń 20. Cymes M. Kozłowska K. Winkler Marta Bizoń 21. Rodzynki z migdałami A.Goldfaden A. Goldfaden polskie: J. Cygan Renata Świerczyńska 22. Szabes goj L. Kozłowski J. Cygan Marta Bizoń 23. W tych miasteczkach już nie ma nas L. Kozłowski J. Cygan Leopold Kozłowski 24. Memento Moritz L.
    [Show full text]
  • Kino I Teatr Pod Okupacją Polskie Środowisko Teatralne I Filmowe W Czasie II Wojny Światowej
    Kino i teatr pod okupacją Polskie środowisko teatralne i filmowe w czasie II wojny światowej – Jestem przeciwny urządzaniu teatrów, kin i kabaretów dla Polaków. Po co im przypominać […] to, co utracili. – W grę mogą […] wchodzić co najwyżej złe filmy, względnie takie, które obrazują wielkość i siłę Rzeszy Niemieckiej. Z rozmowy ministra propagandy III Rzeszy Josepha Goebbelsa z Generalnym Gubernatorem Hansem Frankiem, 31 października 1939 r. Wystawa przygotowana przez Biuro Edukacji Narodowej Instytutu Pamięci Narodowej Oddział w Gdańsku Autor: Partner wystawy: Materiały ze zbiorów: Bartosz Januszewski Biblioteki Narodowej (BN) Recenzenci: Filmoteki Narodowej (FN) dr Władysław Bułhak Imperial War Museum (IWM) Instytutu Pamięci Narodowej (IPN) dr Milena Romanowska Muzeum Auschwitz-Birkenau (MAB) Redakcja i korekta: Muzeum Powstania Warszawskiego (MPW) Anna Świtalska-Jopek Narodowego Archiwum Cyfrowego (NAC) Projekt graficzny: Kino i teatr pod okupacjąBartłomiej Siwek POD ZABORAMI Prószyński i inni. Polscy pionierzy światowej kinematografii Kazimierz Prószyński w 1907 r. Pod koniec II wojny światowej Prószyński został zamor- dowany w niemieckim obozie koncentracyj- nym Mauthausen. (FN) Wśród wielu wynalazków Kazimierza Prószyńskiego była opracowana w 1908 r. ręczna kamera filmowa, zwana aeroskopem. Afisz z lat 20. XX w. reklamujący odczyt Prószyńskiego na temat techniki filmowej. (BN) Dzieje polskiej kinematografii zapoczątkowałKazimierz Prószyński, który w 1894 r. skonstruował pleograf, wyprzedzając o rok powstanie kinematografu. Chociaż jego wynalazek się nie upowszechnił, polski wynalazca należy, obok braci Lumière, do pre- kursorów światowej kinematografii. Do pionierów myśli filmowej zalicza sięBolesława Matuszewskiego, w latach 1896–1898 nadwornego fotografa cara Mikołaja II. W swoich publikacjach Matuszewski podkre- W 1895 r. Piotr Lebiedziński (na zdjęciu z po- czątku XX w.) skonstruował tzw. kinematograf ślał ogromną wartość dokumentacyjną kina jako źródła historycznego.
    [Show full text]
  • THE SARMATIAN REVIEW Vol
    THE SARMATIAN REVIEW Vol. XXII, No. 2 April 2002 Which Way to the Słowacki Fan Club? Ways of Remembering the Polish Romantics The medallion of Juliusz Słowacki (age 32) by Władysław Oleszczyƒski. 862 THE SARMATIAN REVIEW April 2002 recognized for what they are: a vital part of The Sarmatian Review (ISSN 1059-5872) is From the Editor literature and of social and cultural life. a triannual publication of the Polish Institute of Houston. The dearth of translations of Juliusz Polish and other Central and Eastern The journal deals with Polish, Central, and Eastern Euro- Słowacki’s works was only slightly pean affairs, and their implications for the United States. European literatures have been male- We specialize in the translation of documents. alleviated by Michael MikoÊ oriented, and women’s concerns have all too Subscription price is $15.00 per year for individuals, $21.00 bilingual selection of Słowacki’s often been relegated to issues of secondary for institutions and libraries ($21.00 for individuals, $27.00 poems This Fateful Power/Ta siła importance. Fox’s poem forcefully reminds for libraries overseas, air mail). The views expressed by fatalna (Lublin: Norbertinum, 1999). authors of articles do not necessarily represent those of the us that there is a world out there that needs Editors or of the Polish Institute. Articles are subject to edit- MikoÊ’s volume contains parts of to be recognized. And not only her poem: ing. Unsolicited manuscripts and other materials are not Canto Five of Beniowski (1841) of Manuela Gretkowska’s novel Polka returned unless accompanied by a self-addressed and which we present a longer excerpt reviewed in BOOKS carries an even stamped envelope.
    [Show full text]
  • Muzeumpiosenki.Pl › Pliki › Publikacje
    1 PIOSENKA ROCZNIK 2015 NR 3 ISSN 2353-4761 www.muzeumpiosenki.pl/piosenka REDAKCJA Teresa Drozda Jan Kondrak Anita Koszałkowska Andrzej Pacuła Jan Poprawa (redaktor naczelny) Tadeusz Skoczek Jarosław Wasik WSPÓŁPRACOWNICY Marcin Binasiak Kamil Dźwinel Maria Folwarska Sławomir Kuśmierz Piotr Kajetan Matczuk Ewa Piątek Barbara Radziszewska Bartolomeo Sala Edith Wilk Leszek Żuliński KOREKTA Aleksandra Domka-Kordek PROJEKT GRAFICZNY, ILUSTRACJE, SKŁAD, PRZYGOTOWANIE DO DRUKU Bartosz Posacki Paulina Ptaszyńska ADRES REDAKCJI ul. Żwirki i Wigury 18/10 31-465 Kraków [email protected] WYDAWCA Muzeum Polskiej Piosenki w Opolu 45-040 Opole, pl. Kopernika 1 www.muzeumpiosenki.pl Zdjęcie na okładce: Jeszcze Starsi Panowie Dwaj, fot PAP/TVP Zastrzega się prawo do adiustacji, skrótów, dawania własnych tytułów, nagłówków, przypisów itp., a w przypadku zdjęć i rysunków – własnego kadrowania 4 SPIS TREŚCI Od Redaktora ............................................................................................................................................. 8 ESEJE, SZKICE, ARTYKUŁY CHRZANOWSKA – O użyteczności piosenki uwagi wstępne ..................................................... 13 DŹWINEL – Od sensu wiersza do sensu piosenki. Przypadek barda ......................................... 17 GAWŁOWSKA – Piosenki o sprawach ostatecznych jako przestrzeń powstawania kiczu .......... 25 GAJDA – Antypiosenka poetycka. (Nie)śpiewający poeci ............................................................... 30 ZIMNA – Chronotop poezji egzystencjalnej Edwarda
    [Show full text]
  • Ogólnopolski Konkurs Piosenki Żydowskiej „Piosenka Może Czas Pokonać” Im. Leopolda Kozłowskiego - Kleinmana
    OGÓLNOPOLSKI KONKURS PIOSENKI ŻYDOWSKIEJ „PIOSENKA MOŻE CZAS POKONAĆ” IM. LEOPOLDA KOZŁOWSKIEGO - KLEINMANA Organizator konkursu: Zespół Szkół Ekonomicznych im. Stanisława Staszica w Poznaniu i Poznańska Filia Związku Gmin Wyznaniowych Żydowskich w RP Cele konkursu: 1) Propagowanie dialogu międzykulturowego. 2) Popularyzowanie i rozwijanie zainteresowania kulturą i tradycją żydowską. 3) Propagowanie twórczości kompozytorów i autorów tekstu okresu międzywojennego – Polaków pochodzenia żydowskiego. 4) Ożywianie aktywności muzycznej i kształtowanie wrażliwości artystycznej młodzieży. 5) Wdrażanie do współzawodnictwa opartego na wzajemnym poszanowaniu i tolerancji. Zasady udziału w konkursie: 1) Konkurs skierowany jest dla uczniów klas siódmych szkół podstawowych, uczniów gimnazjów oraz uczniów szkół ponadgimnazjalnych (z wyłączeniem szkół policealnych). 2) Konkurs przeznaczony jest dla solistów, którzy mogą wystąpić z własnym akompaniatorem lub podkładem muzycznym. 3) Repertuar obejmuje piosenki żydowskie, napisane przez polskich twórców oraz zagraniczne, przetłumaczone na język polski (z wyłączeniem musicali). Piosenki winny być śpiewane w języku polskim. W I etapie konkursu prezentowana jest jedna piosenka żydowska (lista przykładowych piosenek – załącznik nr 1 regulaminu). W II etapie finałowym uczestnicy prezentują dwa utwory: pierwszy to piosenka żydowska (może być ta sama, która została zaprezentowana podczas I etapu lub inna), drugi utwór to piosenka kompozytorów lub autorów tekstów okresu międzywojennego – Polaków pochodzenia żydowskiego (lista przykładowych piosenek – załącznik nr 2 regulaminu). Każdy z utworów nie powinien przekraczać 5 minut. 4) Uczestnik konkursu przesyła do dnia 31.12.2018 roku czytelnie wypełnione zgłoszenie na adres mailowy organizatora: [email protected] Zgłoszenie winno zawierać wypełniony i zeskanowany formularz zgłoszeniowy oraz oświadczenie. (Karta zgłoszeniowa oraz oświadczenie znajduje się w załączniku do niniejszego regulaminu na stronie www.zsepoznan.pl w zakładce „Konkurs Piosenki Żydowskiej”).
    [Show full text]
  • POLAND 100 Years P O L a N D 1 0 0 POLAND POLAND 100 Years 100 Years
    POLAND 100 Years P O L A N D 1 0 0 POLAND POLAND 100 Years 100 Years The Poland 100 Years album has been created on the occasion Authors of texts of the centenary of Poland’s independence. The concept of the publication was developed by the Program Council appointed Iwona Arabas through a social initiative. Among the creators of the album there Waldemar Baraniewski are distinguished authors representing different disciplines Marek Belka of science, economy and culture. Ryszard Bugaj Wojciech J. Burszta Program Council Andrzej Chwalba Jerzy Eisler Michał Kleiber – Chairman Andrzej Friszke Marcin Gmys Jerzy Bralczyk Grzegorz Gorzelak Waldemar Dąbrowski Ryszard M. Groński Andrzej Mencwel Michał Kleiber Wiesław Myśliwski Krzysztof Kłosiński Witold M. Orłowski Krzysztof Konarzewski Adam D. Rotfeld Andrzej Kruczyński Henryk Samsonowicz Tadeusz Lubelski Krystyna Skarżyńska Dorota Malec Bogdan Szymanik Andrzej Mencwel Dariusz Michalski Krzysztof Michalski Stanisław Michałowski Jan Miodek Władysław T. Miodunka Wojciech Morawski Bolesław Orłowski Witold M. Orłowski Andrzej Paczkowski Walery Pisarek Maria Anna Potocka Adam D. Rotfeld Joanna Schiller-Walicka Janusz H. Skalski Krystyna Skarżyńska Roch Sulima Stefan Szczepłek Adam Szostkiewicz Maciej Tymiński Jarosław Włodarczyk Leszek Zasztowt Nation and Society—the Poles and Others Mathematical and Physical Sciences— Wojciech J. Burszta Explaining the Universe Table of Contents 262 Jarosław Włodarczyk 111 National Identity—Tensions and Contradictions Andrzej Mencwel Natural and Medical Sciences—Nature
    [Show full text]