Powróćmy Jak Za Dawnych Lat Czyli Polskie Piosenki Międzywojenne Dyrektor Teatru Cieszyńskiego Karol Suszka Zastępca Dyrektora D.S
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
Powróćmy jak za dawnych lat czyli polskie piosenki międzywojenne dyrektor teatru cieszyńskiego karol suszka zastępca dyrektora d.s. ekonomicznych iris heclová kierownik artystyczny sceny polskiej bogdan kokotek kierownik literacki sceny polskiej joanna wania powróćmy jak za dawnych lat czyli polskie piosenki międzywojenne inscenizacja bogdan kokotek kostiumy agata kokotek aranżacje muzyczne i korepetycje tomasz pala choreografia izabela tymich i barbara mračna obsada: dagmara dorda (gościnnie) spektakl zrealizowano przy wsparciu finansowym joanna gruszka ministerstwa kultury rc joanna litwin oraz miasta czeski cieszyn anna paprzyca małgorzata pikus patrycja sikora 65. sezon sceny polskiej td janusz kaczmarski premiera 16 kwietnia 2016 r. marcin kaleta tomasz kłaptocz ryszard pochroń dariusz waraksa grzegorz widera zespół muzyczny w składzie: tomasz pala – fortepian, bartłomiej stuchlik – kontrabas, łukasz walczak – perkusja, marcin hałat - skrzypce tancerki zpit suszanie: lucka durczok, izabela firlová, justyna jeżowicz, weronika pukowiec, beata toman, aleksandra wania, sylwia zuczek inspicjent anna kaczmarska tomasz kłaptocz sufler iwona bajger dariusz waraksa, janusz kaczmarski, lata dwudzieste, lata trzydzieste... tomasz kłaptocz, grzegorz widera W dwudziestoleciu międzywojennym kino było Ich prywatne życie stawało się przedmiotem jednym z najbardziej lubianych sposobów spę- kawiarnianych plotek. Piosenki z popular- dzania wolnego czasu. „Było swego rodzaju nych filmów stawały się równie popularnymi ulubionym fetyszem tamtych czasów, działa- szlagierami granymi na dancingach. Choć jąc zarówno na wyobraźnię kucharek, jak i pań w dobrych domach kino wciąż uchodziło za z wyższych sfer, węglarzy z Powiśla i dżentel- rozrywkę niezbyt poważną, moda na nie biła menów w melonikach, podlotków i szacow- na głowę wszystkie inne dziedziny kultury.” nych matron. Gwiazdy filmowe były wynoszo- Jednym z najpopularniejszych twórców nymi na piedestały ikonami, na filmy z Dymszą, międzywojennych piosenek filmowych był Bodo, Żabczyńskim, Ordonówną, Smosarską, Henryk Wars. Napisał muzykę i melodie do Mankiewiczówną chodzili wszyscy.” ponad czterdziestu filmów fabularnych. Widzowie, niezależnie od wieku i pocho- „Wars miał dar wyczuwania specyfiki filmu, dzenia, zafascynowani byli losami filmowych potrafił tworzyć do każdego muzykę utrzy- bohaterów, ich przygodami komediowymi maną w odmiennej konwencji, dopasowywać i melodramatycznymi, a także prywatnym konwencje do fabuły. Zawsze też wiedział życiem gwiazd kina. Zainteresowanie kinem bezbłędnie, w którym miejscu umieścić szla- i uwielbienie dla artystów wynikało zapew- gier, który stawał się jednym z głównych atu- ne z tego, że „polski film idealnie wpisał się tów produkcji i niejednokrotnie decydował w obowiązującym wówczas model rozrywki o jej powodzeniu. Nie było w Warszawie ka- Niezwykły rozwój przeżywały również pularne, kabarety: Perskie Oko, Morskie Oko, – lekkiej, skrojonej pod mieszczańskie gusta, wiarni, w której nie grano by jego przebojów. operetki, rewie i kabarety. „W międzywojniu Banda, Cyrulik Warszawski. Aktorzy, znani a jednak obdarzonej osobliwym urokiem, Jego szlagiery nadawno w radiu, królowały kabaret wrósł na dobre w pejzaż rodzimej nie tylko z kina i teatru, ale również z kaba- wdziękiem, a niekiedy i smakiem.” w mniej i bardziej wytwornych lokalach czy rozrywki, wykształcając własny język i styl, retów i rewii, a także z radia, byli uwielbiani W latach trzydziestych w Warszawie na dancingach, odtwarzane na patefonach osiągając szczyty powodzenia.” Teksty dla i towarzyszył im swoisty kult. funkcjonowały dziesiątki sal kinowych, któ- ze świetnie sprzedających się płyt, wreszcie kabaretu Qui Pro Quo pisali: Julian Tuwim, Rok 1939 i wybuch II wojny światowej re co wieczór odwiedzały tysiące wielbicieli śpiewane i nucone na ulicach. Słowa do nich Antoni Słonimski, Konrad Tom, Marian He- przerwały rozwój polskiego kina i kabaretu. filmów. „Sugestywność filmowego przekazu pisali najczęściej Ludwik Starski, Emanuel mar, Andrzej Włast. Szlagiery komponowali Barwny, roztańczony i rozśpiewany, cudow- zapewniała kinu oszałamiającą popularność. Schlechter, a przede wszystkim cała plejada Henryk Wars, Jerzy Petersburski, Artur Gold, ny świat minął bezpowrotnie. A dalsze losy Film uwiódł masową publiczność, która utoż- wybitnych tekściarzy kabaretowych z Julia- Zygmunt Białostocki. A zespół aktorski to ówczesnych gwiazd często potoczyły się tra- samiała się z bohaterami ekranu, by naślado- nem Tuwimen, Marianem Hemarem, Jerzym prawdziwy gwiazdozbiór: Zula Pogorzelska, gicznie. wać ich wygląd, styl bycia, tęsknić za lepszym Jurandotem i Konradem Tomem na czele. Hanka Ordonówna, Mira Zimińska, Eugeniusz „Eugeniusz Bodo, który miał wyjechać do życiem albo przeżywać niesamowite przygo- Choć w polskim kinie ich piosenki były dobre Bodo, Kazimierz Krukowski czy Adolf Dymsza. USA na kontrakt do amerykańskiej wytwórni, dy, miłosne uniesienia. Kino wrosło w prze- na wszystko, przede wszystkim opowiadały Młodzi, pełni pomysłów i zapału do grania. zamiast do Hollywood wyjechał do Lwowa. strzeń miasta i w przestrzeń kultury, gwiazdy o miłości, w sposób żartobliwy, sentymental- I sławny konferansjer Fryderyk Járosy. Tam, znając biegle rosyjski, został konferan- zaś otaczano nieprawdopodobnym kultem. ny, liryczny albo melodramatyczny.” W Warszawie istniały też inne, niemniej po- sjerem w Teatrze Tea-Jazz Henryka Warsa. Aresztowany przez NKWD w 1941 roku, wy- Po wojnie za granicą zostali też Julian Tu- anna paprzyca, ryszard pochroń wieziony do jednego z łagrów, zmarł 7 paź- wim i Marian Hemar. Tuwim nie wytrzymał dziernika 1943 roku. Jego ciało wrzucono do i wrócił, czego Hemar nie mógł mu darować. zbiorowego grobu. Wielu aktorów, których okupacja zasta- Hankę Ordonównę uwięziono na Pawia- ła w Polsce i którzy tu pozostali, grywało ku jesienią 1939 roku, skąd wydobył ją mąż w artystycznych kawiarniach czy konspira- i sprowadził do Wilna. Aresztowana przez cyjnych teatrach. Po wojnie, z woli nowych, NKWD artystka została wywieziona przez komunistycznych zarządców kultury, jako Rosjan do łagru w Uzbekistanie. Przeżyła relikty minionej burżuazyjnej epoki nie mieli nawrót gruźlicy, której nabawiła się jeszcze szans na kontynuowanie kariery. Część z nich przed wojną. Po uwolnieniu zajmowała się (z Mieczysławą Ćwiklińską i Aleksandrem organizowaniem pomocy dla osieroconych Żabczyńskim na czele) znalazło swoje miejsce dzieci polskich wygnańców. Ewakuowana w teatrze, gdzie wciąż odnosili sukcesy. razem z sierocińcem przez Indie do Libanu, Część dawnych gwiazd, jak Kazimierz Kru- ostatecznie wylądowała w Bejrucie. Zmarła kowski czy Tola Mankiewiczówna, występo- na gruźlicę w 1950 roku. wała w kabarecie i operetce. Mira Zimińska Loda Halama wyjechała w 1943 r. do poświęciła się u boku męża Tadeusza Sygie- Szwajcarii, gdzie rozpoczęła karierę w nieru- tyńskiego zespołowi „Mazowsze”. chomościach, kursując nieustannie między Na angaż filmowy liczyć mogło niewielu. Polską, Szwajcarią, Anglią a USA. W Londynie Bodaj najwięcej w kinie grał Adolf Dymsza. prowadziła restaurację. Pojawiła się na krót- Najukochańsza, a może i najbardziej sym- ko na scenie stołecznej Syreny na przełomie boliczna ekranowa para II Rzeczpospolitej: lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych. Do kra- Tola Mankiewiczówna i Aleksander Żabczyń- ju wróciła na stałe dopiero w 1985 roku. ski, jeździła czasem z recitalami przedwojen- Fryderyk Járosy odmówił przyjęcia pro- nych szlagierów po Polsce. Ich piosenki za- ponowanego mu przez Niemców statusu re- wsze były przyjmowane tak samo, ze łzami ichsdeutscha i został aresztowany przez ge- wzruszenia i nostalgii. Czasem ktoś przyniósł stapo. Skazany na dziesięć lat obozu karnego, za kulisy kosz kwiatów, ale były to zaledwie podjął brawurową próbę ucieczki podczas popłuczyny po przejawach uwielbienia, jakim drogi na przesłuchanie. Ukrywał się na stry- cieszyły się gwiazdy przed wojną...” chu u Jerzego Jurandota, u Stefci Górskiej, u Stefanii Grodzieńskiej. Został aresztowany (Cytaty i fragmenty pochodzą w pierwszych dniach powstania i wysłany do z książki Wojciecha Kałużyńskiego obozu w Buchenwaldzie, ale ponownie uciekł „Kino, teatr, kabaret w przedwojennej Polsce”, z transportu i trafił do armii Andersa. Po woj- PWN, Warszawa 2013.) nie został w Anglii, gdzie trochę występował, ale pracował również w fabryce ciastek. marcin kaleta, joanna litwin tomasz kłaptocz, małgorzata pikus, patrycja sikora, ryszard pochroń, anna paprzyca janusz kaczmarski, dariusz waraksa weronika pukowiec, izabela firlová joanna litwin Powróćmy jak za dawnych lat Świat nasz wyglądał jaśniej Za siódmym morzem, z dala stąd, Kiedyś za dawnych dni, znajdziemy czarodziejski ląd Gdy się wierzyło w baśnie, i szczęście da nam każda noc Gdy się wierzyło w sny… i każdy dzień. Jakież rozkoszne dreszcze I w bajce to nie będzie cud, bajki budziły w nas że księcia los z Kopciuszkiem splótł, Wróćmy w tę przeszłość że nagle jakiś dobry duch Jeszcze raz! obudził miłość w sercach dwóch. Powróćmy jak za dawnych lat Powróćmy jak za dawnych lat w zaczarowany bajek świat. w zaczarowany bajek świat. Miłością swoją w piękną baśń I w życiu może zdarzyć się me życie zmień. cudowna baśń. Co nam zostało z tych lat Dawne dni, czułe dni, wonią bzów przepojone Wiosna we krwi, szumiał złoty nasz śpiew Dziś jesień łka, lecą dziś zwiędłe liście z drzew I bolesny sen mi się śni - z nocy i dni minionych. Co nam zostało z tych lat miłości pierwszej Zeschnięte liście i kwiat w tomiku wierszy Wspomnienia czułe i szept i jasne łzy co nie schną I anioł smutku