Vervolgrapport Kosten En Baten Sluis Kornwerderzand
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
Provincies Fryslân, Drenthe en Overijssel Gemeente Súdwest-Fryslân, Lemsterland, Urk, Lelystad, Kampen, Zwolle en Meppel Vervolgrapport kosten en baten van een grotere sluis in Kornwerderzand INHOUDSOPGAVE blz. SAMENVATTING 1. INLEIDING EN ACHTERGROND 1 1.1. Opdracht aan Witteveen+Bos 1 1.2. Leeswijzer 2 2. HUIDIGE SITUATIE EN PROBLEEMANALYSE 3 2.1. Ontsluiting IJsselmeer voor de scheepvaart 3 2.2. Scheepsbouw en de maritieme sector 5 2.3. Wegverkeer over de A7 7 2.4. Recreatie 7 3. PROJECTALTERNATIEVEN EN VARIANTEN 11 3.1. Het referentiealternatief 11 3.2. Projectalternatief 1: aanvullende maatregelen bij Kornwerderzand - locatie KWZ 13 3.2.1. Variant 1A: nieuwe schut- en keersluizen op locatie KWZ 13 3.2.2. Variant 1B: dubbele keersluis op locatie KWZ 15 3.2.3. Variant 1C: schutsluis in waterkering op locatie KWZ 17 3.3. Projectalternatief 2: aanvullende maatregelen bij Kornwerderzand - locatie knik 18 3.3.1. Variant 2A: nieuwe schutsluis op locatie knik 18 3.3.2. Variant 2B: nieuw viaduct locatie knik 19 3.4. Alternatieve oplossingen 20 3.4.1. Het verplaatsen van de scheepswerven naar ruimer water 21 3.4.2. Aanpassingen vaarroute via Houtribsluizen en Oranjesluizen 21 4. KOSTEN EN BATEN VAN SLUIS, VAARWEGEN, PASSANTENHAVEN EN A7 23 4.1. Terugblik Decisio 24 4.1.1. Reistijdwinst wegverkeer door naviduct 24 4.1.2. Reistijdwinst scheepvaartverkeer door naviduct 25 4.1.3. Schaalvoordelen voor het goederentransport door vergroting sluis 25 4.1.4. Reistijdwinst voor grote zeeschepen door vergroting 26 4.1.5. Wachttijdreductie beroepsvaart door vergroting sluis 26 4.1.6. Wachttijdreductie recreatievaart door vergroting sluis 26 4.1.7. Vermeden brandstofgebruik 27 4.1.8. Minder uitstoot emissies door vergroting sluis 27 4.1.9. Ruimtelijke kwaliteit 27 4.1.10. Aanpasbaarheid 27 4.1.11. Veiligheid 27 4.2. Berekende/bepaalde baten 27 4.2.1. Toegevoegde waarde nieuwbouw, reparatie, refit en service van/aan schepen 27 4.2.2. Lagere transportkosten 31 4.2.3. Vermindering wachttijd beroepsvaart door groter getijdenvenster 33 4.2.4. Vermindering wachttijd voor bruggen 33 4.2.5. Reistijdwinst wegverkeer door verhoging maximum snelheid A7 34 4.2.6. Recreatie 34 4.2.7. Extra inkomsten havengelden 35 4.2.8. Hinder tijdens de bouw 35 4.2.9. Indirecte effecten 36 4.2.10. Cultuurhistorie 37 4.3. Berekende kosten 37 4.3.1. Investeringskosten 37 4.3.2. Kosten beheer en onderhoud 39 4.4. Overzicht baten en kosten van maatregelen sluis, vaarwegen en A7 39 5. CONCLUSIES 43 5.1. Algemeen beeld 43 5.2. Verdieping en robuustheid resultaten 44 5.2.1. Toegevoegde waarde omzetgroei scheepswerven 44 5.2.2. Lokale versus regionale versus nationale baten 44 5.2.3. Geraamde kosten maatregelen sluis, vaarwegen en A7 45 5.2.4. Gevoeligheidsanalyse 45 laatste bladzijde 46 BIJLAGEN aantal blz. I Methodiek, berekeningen en kentallen 4 II Interviewvragenlijst scheepswerven 1 III Kostenraming alternatieven 33 SAMENVATTING Grotere sluis: meer voordelen (baten) dan nadelen (kosten) Wat levert een investering in een grotere sluis bij Kornwerderzand op? Dit is de kernvraag die de regio aan Witteveen+Bos heeft gesteld. Uit voorliggende rapportage blijkt dat een grotere sluis per saldo meer baten dan kosten heeft. Ook bij aanpassing van enkele aan- names in een gevoeligheidsanalyse blijft het saldo positief. Grootste baat: toegevoegde waarde verwachte omzetstijging Veruit het grootste deel van baten wordt gevormd door de zogenoemde ‘scheepswerfba- ten’. Een diepere en bredere sluis bij Kornwerderzand resulteert naar verwachting in een stijging van de omzet van de scheepswerven aan het IJsselmeer. De toegevoegde waarde van deze omzetstijging vormt de grootste baat in voorliggende vergelijking van kosten en baten. Deze omzetstijging komt niet alleen bij de scheepswerven terecht: ook toeleveran- ciers, onderaannemers en werknemers in de regio profiteren hier van mee. Beperkt verschuivingeffect De scheepswerven in het Noordelijk cluster bouwen voornamelijk luxe jachten, bagger- schepen en specials voor de offshore industrie. Ook de refit en service aan jachten vormt een belangrijke (potentiële) markt voor het scheepsbouwcluster. Het is een sterk internati- onaal georiënteerde markt. De verwachting is dan ook dat de verwachte omzetstijging slechts in beperkte mate ten koste gaat van andere scheepswerven buiten de regio (maxi- maal 25 %). De omzetstijging gaat mogelijk wel ten koste van bedrijven in het buitenland. Er is dus beperkt sprake van een verschuivingeffect tussen regio’s in Nederland. Ook andere baten, echter relatief klein Naast de baten die ontstaan door de omzetstijging op de scheepswerven is er ook sprake van baten voor de beroepsvaart, de recreatie en het wegverkeer. Deze baten zijn relatief klein en vallen min of meer weg tegen de eerder genoemde ‘scheepswerfbaten’. Varianten vooral op kosten onderscheidend De varianten zijn weinig onderscheidend als het gaat om de baten. In alle varianten is sprake van een even hoge ‘scheepswerfbaat’. De varianten onderscheiden zich in beperkte mate op: - de beheer- en onderhoudskosten: de varianten in de knik leiden tot minder grote be- sparingen dan de varianten op de huidige locatie Kornwerderzand; - de reistijdwinsten voor het wegverkeer: de variant met het naviduct (2B) leidt logi- scherwijs tot minder wachttijden voor het wegverkeer; - de reistijdwinsten voor de recreatievaart: in de variant met het naviduct (2B) hoeven schepen niet meer te wachten voor de bruggen van de A7; - de baten van erfgoed: de varianten in de knik tasten het huidige erfgoed niet aan, in te- genstelling tot de varianten op de huidige locatie Kornwerderzand; - de recreatiebaten, ofwel recreatieve bestedingen: in de varianten in de knik van de Afsluitdijk wordt het mogelijk om meer bezoekers van het museum te trekken. Dit heeft te maken met het feit dat het historisch erfgoed beter bereikbaar wordt en er een mogelijkheid is een rondje te maken aangezien het huidige sluizencomplex dan niet meer in gebruik is. Wel zijn de varianten onderscheidend als het gaat om de investeringskosten. De varianten in de knik van de afsluitdijk zijn grofweg twee keer zo duur als op de huidige locatie Korn- werderzand. 1. INLEIDING EN ACHTERGROND Investeringen in de Afsluitdijk zijn nodig om te kunnen voldoen aan de eisen ten aanzien van waterveiligheid. De uitwerking van deze plannen vindt op dit moment plaats. De Af- sluitdijk vervult echter meer functies, bijvoorbeeld op het gebied van recreatie en bereik- baarheid. Het vervangen van de sluis in Kornwerderzand door een naviduct is regelmatig onderwerp van gesprek geweest, zonder dat dit ooit tot concrete beleidsplannen leidde. Bij het eerder genoemde planproces voor de Afsluitdijk heeft de regio besloten om aanvullen- de projecten aan te dragen om het beeld van de Afsluitdijk als nationaal icoon te verster- ken. Tijdens de behandeling van de Rijksstructuurvisie Afsluitdijk in het voorjaar van 2012 is door de Tweede Kamer de wens geuit om de mogelijkheid van een naviduct bij Kornwer- derzand te onderzoeken. Hiervoor is een ambtelijke overleggroep opgericht waarin regio en rijk samen kosten en financieringsmogelijkheden in beeld hebben gebracht. Tijdens dit pro- ces heeft de staatssecretaris op 3 juli 2012 middels een brief de Kamer geïnformeerd dat de kosten van renovatie van de huidige sluis circa EUR 33 miljoen zijn 1. Een nieuwe sluis kost circa EUR 91 miljoen en een naviduct circa EUR 200 - 450 miljoen. In de brief van de Staatssecretaris werd verwezen naar het onderzoek naar de maatschappelijke kosten en baten, opgesteld door het Centraal Planbureau (CPB) in juni 2011 2, waarin gebruik is ge- maakt van een onderliggend rapport van Decisio 3. Het Rijk heeft aangegeven in te staan voor de versterking en het behoud van de huidige schutsluizen met het oog op de waterveiligheid. Het Rijk heeft geen extra middelen gereserveerd voor vergroting van de schutsluizen. Een dergelijke ambitie kan als regionale ambitie worden opgepakt. In de Bestuurlijke Stuurgroep Afsluitdijk in het voorjaar 2012 is vastgesteld dat er op dat moment geen regionale ambities in een stadium zijn dat zij kunnen worden meegenomen in de planuitwerking voor de versterking van de Afsluitdijk. In februari 2013 besloot de regio dat er een regionale kosten-batenanalyse moest worden opgesteld, als aanvulling op het CPB-onderzoek. Door de effecten voor de regio aanvullend in beeld te brengen, wordt ook het regionale belang zichtbaar gemaakt. Een belangrijk element wordt gevormd door het cluster scheepswerven, een branche die door het CPB niet verder in kaart was gebracht. Doel van dit rapport is om inzicht te geven in de maatschappelijke effecten/baten van een grotere sluis, met of zonder naviduct. 1.1. Opdracht aan Witteveen+Bos De regio heeft Witteveen+Bos gevraagd een nadere analyse te maken van een aantal (re- gionale) effecten en baten die ontstaan op het moment dat de sluis in Kornwerderzand wordt vergroot. Dit in aanvulling op de berekening van kosten en baten door Decisio 4. Te- vens is Witteveen+Bos gevraagd de kosten hiervan te ramen. De regio fungeert hierbij als opdrachtgever en bestaat uit de provincies Fryslân, Drenthe, Overijssel en de gemeenten Súdwest-Fryslân, Lemsterland, Urk, Lelystad, Kampen, Zwolle en Meppel (penvoerder). Tevens zijn de gemeente Harlingen en provincie Flevoland bij het proces betrokken. 1 de hier genoemde kosten die hier staan genoemd komen niet overeen met de kosten uit hoofdstuk 5. Dit komt om- dat de scope maar ook de datum van de ramingen verschillen; 2 CPB, Een kosteneffectiviteitanalyse naar de toekomstige inrichting van de Afsluitdijk, 2011; 3 Decisio, KBA’s van ambitiecomponenten Afsluitdijk, 2010; 4 Decisio, KBA’s van ambitiecomponenten Afsluitdijk, 2010; Witteveen+Bos, MP62-1/bosb3/009 definitief d.d. 29 oktober 2013, Vervolgrapport kosten en baten van een grotere sluis in Kornwerderzand 1 Kernvraag van de regio is: wegen de regionale effecten en baten op tegen de aanvullende investeringen bij Kornwerderzand die nodig zijn om deze regionale effecten en baten te re- aliseren? In deze analyse is geen harde begrenzing van het projectgebied gehanteerd.