Studime 19 2012
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
KDU 811.18-26 008 (=18) AKADEMIA E SHKENCAVE DHE E ARTEVE E KOSOVËS ACADEMIA SCIENTIARUM ET ARTIUM KOSOVIENSIS STUDIME 19 2012 PRISHTINË 2013 Akademia e Shkencave dhe e Arteve e Kosovës Kosova Academy of Sciences and Arts STUDIME 19 2012 Del një herë në vit. Published annually. Këshilli redaktues - Editorial Board Rexhep Ismajli - Kryeredaktor, Editor-in-chief Eqrem Basha - Sekretar, Secretary Pajazit Nushi - Anëtar, Membre Tahir Emra - Anëtar, Membre Idriz Ajeti, kryeredaktor nderi - editor-in-chief of honour Adresa e Redaksisë: Akademia e Shkencave dhe e Arteve e Kosovës Redaksia e revistës Studime Rr. Agim Ramadani, p.n. 10 000 Prishtinë Tel. + 381 38 249 303 Fax. + 381 38 244 636 E-mail: [email protected] Shënim: Akademia e Shkencave dhe e Arteve e Kosovës ka vendosur që revista “Studime” me këtë shtrirje fushash studimore të mos vazhdojë më tutje. Në vijim nga numri i ardhshëm do të dalin dy revista të specializuara: njëra për shkencat shoqërore, me redaksi të re, ndërsa kjo me po këtë titull dhe me redaksi të re do të vijojë si revistë e specializuar për fushat filologjike. Redaksia. Udhëzime për autorët e punimeve të propozuara për botim Për botim në revistën Studime do të merren në konsideratë ndihmesat që nuk janë botuar më parë (pos në raste të veçanta) dhe që paraqesin rezultate hulumtimesh origjinale shkencore, profesionale apo të zbatuara të autorit në fushat e shkencave filologjike dhe shoqërore, të cilat nuk i prekin të drejtat autoriale të të tjerëve. Për të gjitha punimet e paraqitura për rubrikën Artikuj - studime Redaksia merr parasysh procedurën e recensimit. Recensioni mbetet në Redaksi, ndërsa emrat e recensuesve nuk bëhen të njohur për autorin e punimit. Për të tjerat vendos Redaksia. Për origjinalitetin dhe cilësinë e ndihmesave përgjigjen vetë autorët. Punimi i paraqitur duhet të përmbajë: Emrin dhe mbiemrin e autorit, vendin ku jeton e vepron ai aktualisht dhe titullin e punimit. Pastaj vjenAbstrakti me jo më shumë se 200 fjalë, ndërsa në vijim, para punimit, shënohen deri në 10 Fjalë çelësa. Në fund të punimit duhet të ketë një Rezyme: nëse punimi është në një gjuhë zyrtare të Kosovës, rezymeja duhet të jetë në një prej gjuhëve me qarkullim të gjerë (anglisht, frëngjisht, gjermanisht) dhe e kundërta në rreth 1 faqe. I tërë punimi mund të shtrihet më së shumti deri në 8 faqe A4 të radhitura me kompjuter Microsoft Word (210x297 mm), me margjina 20 mm., fonti Times New Roman 12 pt me radhor Normal. Abstrakti, Fjalët çelësa, Rezymeja dhe Bibliografia duhet të jenë në Times New Roman 10 pt. Literatura e punimit jepet në fund, ndërsa fusnotat në tekstin me të cilin ndërlidhen, në fund faqeje. Figurat dhe tabelat jepen në tekst. Në literaturë dhe fusnota duhet të shënohen: emri dhe mbiemri i autorit, titulli i punimit të cituar, titulli i publikimit, botuesi, vendi i botimit, viti i botimit, nr. i faqes (faqeve). Kur citohet shqip: f. për një f. dhe ff. për më shumë faqe (në gjuhë tjetër: p., përkatësisht pp.). Referimet në fusnotë zakonisht shënohen si vijon: ÇABEJ, Eqrem (1976):Studime gjuhësore III , Rilindja, Prishtinë, ff. 303-406. Nëse citohet një punim në revistë: DOMI, Mahir (1979): La linguistique albanaise en ce 35e anniversaire de la Libération, nëStudia albanica XVI, 2 , Tirana, pp. 15-28. BELLUSCIO, Giovanni M. G. (2005): L'aspetto fonetico della parlata arbëreshe di Spezzano Albanese (CS), in Genesin, Monica und Matzinger Joachim (Herausgegeben von): Albanologische und balkanologische Studien. Festschrift für Wilfried Fiedler,pVerlag Dr. Kovač, Hamburg, p. 1-12. Ndihmesa e propozuar duhet të jetë korrektuar gjuhësisht sipas rregullave të drejtshkrimit të shqipes standarde/ të gjuhës në të cilën është shkruar. Redaksisë i dorëzohet versioni elektronik.Autorët që përdorin shenja të veçanta duhet t'i dorëzojnë dhe fontet përkatëse, ashtu si dhe një version në letër apo PDF, për identifikim të shenjave të veçanta. Dorëshkrimet nuk kthehen. Redaksia rezervon të drejtën për të mos dhënë shpjegime në rast se nuk botohet ndihmesa e paraqitur. Studime 19/2012 5 LIGJËRATA TË ANËTARËVE TË RINJ TË ASHAK-UT 6 Akademia e Shkencave dhe e Arteve e Kosovës Studime 19/2012 7 Akademik Hivzi ISLAMI FJALA E KRYETARIT TË ASHAK Kolegë dhe miq të nderuar, Zonja dhe Zotërinj, Na ka tubuar sot profesori dhe studiuesi i shquar, miku ynë i dashur, prof. dr. Kolec Topalli, anëtar i Akademisë së Shkencave të Shqipërisë, tashmë anëtar i jashtëm edhe i Akademisë së Shkencave dhe të Arteve të Kosovës, i zgjedhur në Kuvendin e saj, të mbajtur më 5 Dhjetor 2012, me propozim të Seksionit të Gjuhësisë dhe të Letërsisë dhe të aprovuar nga Kryesia e ASHAK-ut. Do të kemi rastin t’i dorëzojmë sot Fletëdëshminë e anëtarit të jashtëm të Akademisë sonë dhe njëkohësisht të ndjekim ligjëratën e tij. Akademik Topallin e njohim të gjithë, jo vetëm për kontributin e jashtëzakonshëm në fusha të ndryshme të studimeve albanistike, mbi të gjitha në ato të fonetikës historike dhe të gramatikës historike, për kontributet e shumta në studimet e shqipes së hershme dhe asaj të sotme, por edhe si pjesëmarrës të rregullt dhe të zellshëm në konferencat tona shkencore, në tryezat, në diskutimet, në përurimet dhe në aktivitetet e tjera që organizon Akademia e Shkencave dhe e Arteve e Kosovës. E kemi konsideruar gjithnjë si pjesë të rrethit tonë, prandaj dhe zgjedhja e tij u prit e u vlerësua aq lart. Janë të rrallë studiuesit që kanë gjerësinë dhe thellësinë e intere- simeve të akademik Kolec Topallit. Janë të rrallë shkencëtarët që kanë energjinë dhe frytshmërinë e rezultateve të kërkimeve të tilla. Mjafton t’u hedhet një sy botimeve voluminoze, kapitale në fushë të fonetikës dhe gramatikës historike, të realizuara në një periudhë relativisht të shkurtër kohore, për ndërmarrje kaq të gjera, për t’u bindur në seriozitetin e për- kushtimit të tij shkencor. Është mahnitës fakti se gjithë ai vëllim produkcioni kulmor është rezultat i punës së një njeriu, derisa ne do të thoshim se është i denjë për punën e një instituti të tërë, i një ekipi të gjerë kërkuesish e studiuesish. Kur t’i shtojmë gjithë kësaj faktin se akademik Topalli është persekutuar dhe 8 Akademia e Shkencave dhe e Arteve e Kosovës penguar pothuaj gjatë gjithë kohës sa ka zgjatur diktatura komuniste për të realizuar ëndrrën e tij, duke u internuar dhe transferuar në fshatra të largët, atëherë bëhet edhe më e qartë sakrifica e madhe dhe energjia e jashtëza- konshme që i është dashur të bëjë për të rrumbullakuar një opus kaq të gjerë. Pengesat për ta evituar si shkencëtar e gjuhëtar për Topallin nuk patën ndikim demoralizues e frustrues. Përkundrazi, ai gjeti forcën morale, durimin, besimin dhe vullnetin e pashoq se cilësitë e punës së tij shken- core-hulumtuese do të marrin vlerësim publik të merituar. Dhe e morën, dhe kjo na nderon dhe ne si miq e kolegë të tij dhe e nderon edhe shkencën albanologjike kudo në botë. Kolegë dhe miq, Më lejoni në fund t’i uroj akademik Kolec Topallit shëndet dhe jetë të gjatë, duke pritur vepra të reja, të frytshme shkencore kështu kuptim- plote dhe të rëndësishme për shkencën dhe kulturën tonë dhe ta ftoj të marrë Fletëdëshminë e mirënjohjes sonë për punën e tij, duke e zgjedhur anëtar të jashtëm të Akademisë së Shkencave dhe të Arteve të Kosovës dhe t’ju ftoj të ndjekim bashkë ligjëratën e tij me titull “Disa rezultate në studimin e zhvillimit historik të gjuhës shqipe". Studime 19/2012 9 Akademik Kolec TOPALLI FJALA E MBAJTUR NË AKADEMINË E SHKENCAVE DHE TË ARTEVE TË KOSOVËS1 Më lejoni të them dy fjalë zemre për këtë rast unik në jetën time. Jeta e çdo njeriu ka ditë të veçanta, mbi të cilat është e papushtetsh- me mbretëria e harresës. Një e tillë është për mua kjo e sotmja. Dhe kjo di- të është e mbushur me kujtime, me mirënjohje, me falënderime, me prem- time. Kujtimet e para për këtë pjesë të Atdheut kanë qenë shumë të trish- tuara. Për arsye që dihen, kam mundur të shkel në këtë tokë të bekuar ve- tëm në shekullin XXI në vitin 2001, menjëherë mbas luftës së vetme që njohu e gjithë Europa që nga lufta e dytë botërore. Dhe dita e sotme më bën të kujtoj vizitën e parë në Kosovën martire, të shkatërruar e të shkrum- buar nga lufta, me shtëpitë e djegura të Gjakovës e me rrënoja përgjatë gjithë rrugës deri në Prishtinë. Por çdoherë që kam ardhur në vitet në vijim, kam parë ndryshimet e mëdha, ndërtimet, njerëzit e lirë, që më ofruan kurdoherë miqësi e mikpritje, dashuri e respekt. Jua them me sinqeritetin tim më të plotë, se me përjashtim të Shkodrës, vendlindjes sime, nga të gji- tha vendet e Shqipërisë dhe të trevave shqiptare, qyteti ku kam ardhur më shpesh dhjetëvjeçarin e fundit, ku kam gjetur më shumë bujari e ngrohtësi, është Prishtina, që tashmë është e pandarë nga puna ime. E sot, kur Akade- mia e Shkencave më bën pjesë të saj, e ndiej më shumë se kurrë afërsinë me këtë copë të Atdheut, me të cilën s’patëm kurrë kufij natyrorë, ndërsa kufijtë e vendosur nga njerëzit janë gjithnjë të përkohshëm, se Atdheu i shqiptarëve është i pandashëm. Prandaj e ndiej për detyrë të falënderoj nga zemra të gjithë akademikët që pranuan të jem pjesë e tyre, miq prej vitesh e dashamirë të punës sime, me të cilët kam ndarë çaste të bukura sa herë jam takuar me ta, në Kosovë e në Shqipëri. Por anëtarsimi në këtë akademi, përveçse nder e mirënjohje, është edhe premtim për punë. Ndërmjet dy pjesëve të Atdheut tonë ka shumëçka 1 Me rastin e pranimit anëtar i Akademisë, më 28.