<<

SEPTEMBER 2021 34567

˜ NUSSRNYATIWO HENA: NOVEMBER 1–DECEMBER 5, 2021 ˜ NUSSRNYATI 35

´ Asixx Mıa Nvi Tsitsi Wnuteewo HADZIDZI 138 ˜ ˜ Ta ow Atsy “Ta ow nye atsyfiakuku.”—LOD. 16:31.

NYA VEVIAWO ABeleArkansas,leAmerika,simeamewovaeia ` tsa le. Ate u akp lotamekpe bbe le ab ma me. Gake Yehowa dea asixx nvi ` tsitsi siwo wa nutee u esi wonye eko lotamekpe mawo le anyigba eye wometr ut. Nyati sia ade dzi asi le wo u wole dzo dam o taa, eko tsaila e za kpe ´ ´ ˜ ´ na mıbemıawo hamıade xasi siawo dzi alo toa wo u yina. asixx wo u, eye akpe e 2 ´ ´ ´ ´ Le m ae nua, mıa nvi tsitsi wnuteewo le abe kpe mıa u mıakp ale si mıa- xasi mawo ene. Mawu e Nyaa ts woe ta owa s kple na woe nunya kple nute- ˜ ´ fiakuku. (Xle Lododowo 16:31; 20:29) Gake ate u ekpkp nae vi na mı bli- ´ ˜ ˜ adz bbe mıava n asixx dem wo u o. Ke ha, ne boe. Az ha, nyati sia ana ´ ´ nvi tsitsiwo naka e edzi mıedea asixx nvi tsitsiwo ua, esia ae vi na mıwuu- tilamenuesiaesiateuasum˜ ıa´ si. Le nyati sia mea, be yewole vevie le Yehowa ´ ˜ e habba me. mıadzro biabia vevi etme:NukataeYehowadeaasix- x nvi tsitsi wnuteewo u? Akpa vevi kae wowna le Yehowa e habba me? Aleke mıana´ woe nuteekpkp- wo nae vi na mı?´ NU SI TAE YEHOWA DEA ASIXX NVI TSITSI WNUTEEWO U ´ 3 Mıa nvi tsitsi wnuteewo x asi na Yehowa Mawu ut. Enya ame si wonye le dzi me, eye edea asixx woe nnme nyuiwo u. Edza dzi n ut ne nvi tsitsiwo gbl nu siwo me woto le Yehowa subsub me la na sh- wo. (Hiob 12:12; Lod. 1:1-4) Az ha,˜ Yehowa dea asixx woedzidodou.(Mal.3:16)Togbbewotonnmese- sewomeleagbemeh˜ aa,˜ woka e Yehowa dzi bliboe, eye ` ´ 1-2. (a) Le Lododowo 16:31 e nya nua, aleke wole be mıabu nvi tsitsi ´ wnuteewoe? (b) Biabia kawo mee mıadzro le nyati sia me? 3. Le Psalmo 92:12-15 e nya nua, nu tae nvi tsitsi wnuteewo x asi na Yehowa?

2 wogax mkpkp si le wo si le etsme tsi taa, we gobii aeke megale si le u la dzi se wu tsa.˜ Yehowa l˜ nvi tsitsi Yehowa e habba me o. Woweli!` wnutee siawo vevie, elabe woyi edzi le ˜ ˜ NVI TSITSIWO WA AKPA VEVI AÐE gbea ee ka “le woe tsitsime g LE YEHOWA E HABBA ME ha.”—˜ XlePsalmo92:12-15.˜ 5 Nvi tsitsiwo wa akpa vevi ae le Ye- 4 ` Ne enye ame tsitsia, ka e edzi be Ye- howa e habba me. An eme be use˜ howa oa ku d siwo new` va na dzi. ˜ ` ˜ megana wo u abe tsaeneo.Gakeesi (Heb. 6:10) Edo vevie gbeaeeda, eye wonye` ami mevna le agalago˜ me o taa, esiadoadzidznaYehowaut.Eyeto- woe nuteekpkpwo ate u ae vi na gb be eto` nnme sesegb˜ adzinamewo˜ ´ ˜ ˜ ` ` mı. Az ha,abealesiblemakpleegbe- me ha, edo dzi, eye neyi edzi w e Biblia gbe kpeu siwo me mıadzro´ fifia aee e mfiame dzdzeawo dzi le woagbe-` ˜ ˜ ` fia enea, Yehowa ate u aza ame tsitsiwo nn me. Az ha, ew d veviwo le Yeho- le m vovovowo nu le ee habba me. wa e habba me, eye ena` hehe nvi bu- ´ ˜ 6 Mıate u akp ame siwo w nutee na buwo ha. esia si Yehowa e habba Yehowa va se e woe tsitsime la e kp- w ttr aea, woh` a˜ edze` agbagba be ` euwo le Biblia me. Le kpeu me, yeatr e eu. Ede dzi o na nviwo eye ` ` ˜ Mose x e 80 esime Yehowa tiae wonye nekpe e wo u wow eyiiawo katae ee nyagblila kple Israel duka kplla. subsubda. Yehowa lw˜ ovevieut` ` Eye an eme be, esime Daniel le ee e e wo nuteeww ta. Edo ugbe be ‘ye- 90-awo me ha,˜ Yehowa kpt zae˜ wo-` magble˜ ame siwo wa nutee na ye la i ` nye ee nyagblila. Nenema kee apos- o’! (Ps. 37:28) Eye eka e edzi na wobe: tolo Yohanes ha˜ anya n ee e 90-awo ‘Mats wovaseew` owoi.’(Yes.` ` 46:4) Eya ta megasusui` be, esi wonye` ye- 5. Nya ka dzie wolebenvitsitsiwonaokui? 6-7. GblalesiYehowayraesublatsitsiwnute- ´ 4. Nyakawoeateuafaaknamıa nvi tsitsiwo? ewo le blema e kpeu aewo.

Nvi tsitsi wnuteewo x asi naYehowa Mawu kple hamea siaa (Kp memama 3 lia) wo li, siwo e kpeu mıate´ u asr.˜ Bu Nvinynu Lois Didur e nuteekpkpa u kp. e 21 p ko wox` esime wo- oemelavevileCanada.Eyomeeya kple sra,˜ John, wow dzikpla mzla edaeaewo.Emegbewovasuble Canada Aldzedwea e 20 kple edzi- vs.EsimeLoisxe58la,wokpe eya kple sra˜ be woava sub le Ukraine. Nukaewoaw?Ðewoagblbeyewotsi akpa be yewoau av sub le duk bubu mea? Ao, ke bo wolyi,eyeJohnvazu˜ Nvinynu Didur, si le ee e 80-awo Ukraine Aldzekmitia me t. e adre me fifia, yi edzi le Yehowa subm megbea, John ku; ke ha,˜ Lois tiae be (Kp memama 8 lia) yeakpt an Ukraine. Fifia ex e 81, eye eyi edzi le subsubm le Ukraine Aldzedwea, eye nviawo le˜ vevie ˜ ` me esime Mawu e gbgb wol ut. ˜ Nyaeefia e agbalea. 9 Nublanuitea, ame aewo megadea 7 Nuteewla bubu gee n anyi le ble- ˜ bubu kple asixx ahosiwo, abe Lois ene, ma, gake Biblia meo nu tso wo u fuu o, u abe ale si wodea asixx wo u esime eye ewohı˜ amewo menya nu tso wo u ˜ ˜ ` wo srleagbeeneo.Keha, wokpt x ale o. Gake Yehowa nya wo, eye woyra asi na Yehowa ut. Nvinynu siwo kpe wo gee. Le kpeu me, nya aewo asi e wo srwo˜ u le Yehowa subsub koe Biblia gbl tso Simeon, si nye “ame me e gee va se e esime wo srku,eye˜ dzdze kple mawuvla”˜ u, gake Yeho- ` ` woyi edzi le nutee wm na Yehowa la x wa nya ame si wonye le dzi me, eye wona asi n ut; mefena le wo u kura o. mnukpkpe wokp` Yesu, evi sue la, (1 Tim. 5:3) Eye woe kpeu dea dzi o eye wogbl` nya i ku e Yesu kple Maria na hamea me two kata.˜ u.(Luka2:22,25-35)Bunyagblila ´ 10 Mıa nvi tsitsi wnutee siwo tsi ae Hana, si nye ahosi, ha˜ u kp. Togb be me la haxasinaYehowakplehamea˜ ex e 84 haa,˜ ee “af metsona le gbedo- xa me gbee o.” Esi medaa “kpekpea- siaa. Le kpeu me, wox Nviutsu wo” una o taa, Yehowa yrae be eya ha˜ Tony e ame tsitsiwo dzi kpe ae le kpYesu, evi sue la, le gbedoxa me gbe Amerika. Ex nynyr le Pennsylvania, ma gbe. Ðikeke mele eme o be, Yehowa le Amerika, le August 1942 me esime wox` e 20. Emegbe kpuiea, wolee´ de de asixx Simeon kple Hana u ut. ˜ ` —Luka 2:36-38. gax me e eve kple afaleesiwogbe be ˜ ˜ 8 Egbea ha, nvi tsitsi wnutee gee- yemaw asrafod o ta. Eya kple sra, Hilda, wodzi vi eve, siwo wohe le nyate- 8-9. Aleke nvinynu ahosi ae yi edzi sub Yeho- ´ wa nuteewwte? 10. Kpeu nyui kae Tony o na mı?

4 GBETAKPX ea me. Tony w dzikpla zimenla (si woate u alewolevomeadegaxme´ ´ mıeyna fifia be hamemetsitsiwo e ha e taa, esiai si woyina` gbeadzia, etsa nu- oowo gb kpla) e da le hame vovo- meklti e asi. Le nyatee mea, le e 1933 ˜ vo etmeegee,eyeewnutomesue mea, wolee´ de gax me kwasia eka zi ˜ takpekpe dzi kpla e da ha e gee. Eyi- gb zi eve s. emai kataa,˜ sra˜ si me- ˜ na vae sra Biblia kple amewo le gax nye Ðasefo o kpe asi e eu. Eya ta esi ` me, eye wowa hamea e kpekpewo na Harriette n gax mea, sra˜ ye lea´ be na ˜ wo. Fifia Tony x e 98; ke ha, ee al wo vi sue etawo.˜ Ðikeke mele eme o be medo agbl o. Dzo gakpt le eme e Ye- ele be mıade´ asixx mıa´ nvi tsitsi siwo ` howa subsub u, eye wole asi kpem e wa nutee abe Harriette ene u! ´ hamea u! 13 Mıa nvi tsitsiwo wa akpa vevi ae ´ ´ 11 Aleke mıate u aee afia be mıe- le Yehowa e habba me. Wokp ale si dea asixx nvi tsitsi siwo tsi e eka Yehowa yra woawo utwo kple ee ha- u? Ele be hamemetsitsiwo nakpe e wo bba halemvovovowonu.Eyewosr˜ ˜ u woade kpekpeawo kple gbeadzi ale si nu tso woe vodadawo hame.Buwobe˜ ` ´ woanya we. Mıate u ay wo le tele- wonye “nunya e vudo,” eye nasr` ˜ nu tso fon alo video kadodo dzi abia woe ff- woe nuteekpkpwo me. (Lod. 18:4) me ta se. Ne mıekp´ nyuie oa, mıate´ u ` ˜ Ne edzea agbagba be yeanya wo nyuiea, al nvi tsitsi siawo be bbe. Az ha, asr` ˜ nu eka eve aewo tso wo gb, siwo esi mekafua eokui o ta, wo dome- ado usew˜ oxse!` t aewo ate u ahe e megbe be ye- woagbl yewoe nuteekpkpwo na mı.´ NA NVI TSITSIWO ´ E NUTEEKPKPWO` Gake ne mıebia nya wo ue, eye NAÐE VI NA WOBLIBOE mıeo´ to nyuie woo nu tso ale si Yeho- 14 ˜ ` ` wa yra wo le subsubda me u na mıa,´ Lfaanatevitsitsiwounao ´ dze kpli wo. (Xle5Mose32:7.)˜ Ðewo- esia ae vi na mıut. ˜ ´ hı womegatea u kpa nu nyuie, ea 12 Mıate u akp nvi tsitsi wnutee- abla, alo oa nu eme kna o. Gake le wo le mıae´ hamea hame.Nvinynu˜ Harriette subYehowa nuteewwte e ememea, wogatsa dzo eYehowa sub- geelewoehameameleNewJerseyle sub u, eye wow “k nyui” le Yeho- Amerika. Ke ha,˜ eu va n vianynu gb wa gb. (Nyagb. 7:1) Ðo ku edzi be Ye- howa dea asixx wo u ut, eye woh` a˜ le du bubu me. Nvi siwo le ee hame ye- ` ˜ yeameteeeubeyewoanyaenyuie nayi edzi ade asixx wo u. SrElisae kpeua. MegbleEliyaigbeeo,ke˜ wu, eye wokpe be nuteekpkp gee su ˜ esi. Eo nu tso ale si wowa gbeaee-˜ boekueeuvaseeesimewoklaa ` le wo newo u. Elisa gbl enuenu zi da esime wox nyateea teti le e 1920- ˜ ˜ ` awo me u na wo. emaia, esi wonye` etbe:“Nyemagblewoio.”—2Fia.2: 2, 4, 6. ´ ´ 11. Aleke mıate u aee afia be mıedea asixx nvi tsitsi siwo tsi tee eka u? 13. AlekeakpasinvitsitsiwownaleYehowae ´ ´ 12. Ðe mıate u akp nvi tsitsi wnuteewo le habba me ate u ae vi na mıi? ´ ˜ ´ ´ mıae hamea hamea?Gbleekpeu. 14. Nu kae 5 Mose 32:7 de dzi o na mıbemıaw?

SEPTEMBER 2021 5 Alesikohadedekple EliyaevinaElisala, nenema kee hadede kple ´ mıa nvi siwo le nutee wm na Yehowa e gee la ana woe nuteekpkpwo ´ nae vi na mı (Kp memama 14-15 lia)

6 ´ 15 Ts e le eme na mıa nvi tsitsiwo, dzedze alo ekadzedze nu yina vivivi. eye nabia` nya wo uote. (Lod. 1:5; ` Gake le Yehowa sublawo gomea, zi ale 20:5; 1 Tim. 5:1, 2) Ate u abia wo be: si wole tsitsima, zi nenemae woganya ` ` “Hafi navazuÐasefoa,nukaenaneka kpna le ekume. (1 Tes. 1:2, 3) Nu ka e edzi be yeke e nyateea u?” “Aleke tae? Elabe woea m Mawu e gbgba ` ` nu siwo me neto na negava te e Yeho- fiaa m wo, eye wotua nnme nyuiwo wa u kplikplikpli wu?” “Nu kae kpe e o. Zi ale si mıedzea´ agbagba be mıao´ ` ` uwobeneyi edzi le Yehowa subm kple dze kple mıa´ nvi tsitsi malnugb˜ sia- dzidz?” (1 Tim. 6:6-8) Emegbe o to wo be mıanya´ wo nyuie, asr˜ nu tso wo ` nase woe nuteekpkpwo. gb, eye mıade´ asixx wo ua, zi nene- 16 Ne shwo oa dze kple nvi tsitsi- mae mıava´ kpe be, wole vevie na ha- woa, woatu wo newo o. (Rom. 1:12) mea! Dzeoomaanashawonakpalesi 18 Ne shwo dea asixx nvi tsitsiwo gbegbe Yehowa lea´ be na esubla wnu- ˜ ua, enana hamea tsina e edzi. Nene- teewoe. Ana nvi tsitsiawo hanasele makeenenvitsitsiwohadeaasix-˜ wo okuiwo me be shwo dea asixx x shwo ua, ana hamea nagatsi e yewo u, eye dzi adz wo woagbl ale si edzi.Lenyatisikpleomea,mıa-´ Yehowa yra woe la na wo. kp ale si nvi tsitsiwo ate u aee afia 17 Ne amegbet le tsitsima, ee tugbe- be yewodea asixx shwo u le ha- ´ 15. Nya kawoe mıate u abia nvi tsitsiwo? mea me. 16. Ne shwo kple ame tsitsiwo oa dze kple wo ´ ` 18. Nu ka mee mıadzrolenyatisikpleome? newoa, vi kae woae na akpa evea siaa? ` ´ 17. Nu ka gb wotso be mıa nvi tsitsiwo ganya kpna e edzi esi eawo va le yiyim?

` ALEKE NAÐO WO UI? ` ˛ Nu ka ta Yehowa dea asixx ˛ Akpa vevi kae nvi tsitsiwo ˛ Aleke woaevinashwone nvi tsitsi wnuteewo u? wna le hamea me? wotenaenvitsitsiwou?

HADZIDZI 144 ` Wo ku Nen Fetu La Dzi! ˜ NUSSRNYATI 36

´ De Asixx Mıa Nvi Shwo e utetewo u HADZIDZI 88 ` ˜ ˜ Na Manya WoMwo “Ðekakpuiwo e atsyenyewoeuse.”—LOD. 20:29. ´ NYA VEVIAWO NE MIELE tsisima, mıate´ u avbeewoh˜ ıYehowama-˜ ´ gazam˜ ıabets´ a˜ ene o. Ele eme be use˜ megana mıa´ u Mıekpa dzidz be sh ˜ ´ ˜ ´ gee le asi kpem e sub- abe tsaeneo,gakemıate u azamıae nunya kple nute- subda u le Yehowa e ekpkp ats akpe e shwo u be woaw woe utete habba me. Aleke kee kataleYehowasubsubme,eyewoaxagbanamedzi-˜ ´ mıae deknuwo ale o, wo. Hamemetsitsi ae si sub e geea gbl be: “Esi tsi- nvi tsitsi siwo le hamea tsi we be nyemegatea u wa gee oa, meda akpe ut meateuakpeh- be ekakpui siwo dze la li aw da.” wo u be woaw woe u- ´ ˜ ˜ 2 Le nyati si do g mea, mıesre be ne shwo dea ha tete kata le Yehowa sub- sub me. kple nvi tsitsiwoa, eea vi na shawo. Le nyati sia mea, mıava´ kpe be, ne nvi tsitsiwo bba wo okui, nya afi si woe utete se o, kpa udzedze e nu u, eye wo- nyoa dmea, ana woan` bbe na wo be woaw d adu- adukpleshwo,eyeesiaaevinahamebliboa. MIBB MIA ÐOKUI ˜ 3 Ehia be nvi tsitsiwo nabb wo okui hafi ate u akpe e shwo u. Ame si bba eokui la bua ame bu- buwo be wonye gawuye.˜ (Xle˜ Filipitwo 2:3, 4.) Ne nvi tsitsiwo bba wo okuia, woal˜ e edzi be, m gee li si dzi woato akp ddeasi ae gb woas` le lawo nu. Eya ta womate t e edzi kokoko be woaw nuwo abe ale si yewown tsa˜ ene o. (Nyagb. 7:10) Eye togb be woadi be shwo nasr˜ nu tso yewoe nuteekpkpwo ´ ´ ´ 1. Ne mıele tsitsima, taodzinu kae mıate u ao na mıa okui? ´ 2. Nu kawo mee mıadzro le nyati sia me? 3. Le Filipitwo 2:3, 4 e nya nua, aleke Kristot si bba eokui la wa nui, eye aleke esia ae vi n?

8 ˜ Nvi tsitsiwo lna faa gbla woe nuteekpkpwo na ame bubuwo (Kp memama 4-5 lia)

me ha,˜ wooa ku edzi be “xexe sia e Lewi-viwo x e 50 la, woagasub le av- nnme le ttrm,” eye ahiabeyewoatr˜ gbada me az o. Gake esi wonye` be me- e mnu yeyewo u.—1 Kor. 7:31. nye subsubmnukpkp ma kokokoe 4 Nvi tsitsi siwo bba wo okui la ana Lewi-vi tsitsiawo nakp dzidz o ta, lnaeedzibeesiyewotsitaa,yewoma-˜ wodzea agbagba be yewoaw d bubu gate u aw gee abe tsaeneo.Lekp-˜ e sia e si wode yewo si, ats akpe asi eu me, bu nutome sue dzikplawo u e shawo u. (4 Mose. 8:25, 26) Ne- kp. Ne wox e 70 la, wodea d bubu wo nema kee egbea, nvi siwo nye nutome ˜ si. Esia ate u ate e wo dzi, elabena sue dzikpla tsahafivadzudzletsitsi edza dzi na wo be yewoasub yewo n- ta, eye wole subsubm le hame ae me ˜ viwo. Wolddeasimaalegbegbe,eye˜ la nyea yayra gaaenanviawo. edzroa wo vevie be yewoayi edzi hafi. 5 Bu nviutsu ae si ke nye Dan, si Gake woea m be ekakpuiwo nava yi wnutomesuedzikplaedahenae23 edzi. Woe nuwna sia s kple Lewi-vi s e kpeua u kp. Esi wox` e 70 siwo n blema Israel la t. Sea bia be ne la, woo eya kple sra,˜ Katie, mela ` ˜ 4. Aleke nutome sue dzikplawo wa nu abe Lewi- 5. Nu kae nesrtsoDankpleKatieekpe- vi siwo n anyi le blema ene? ua me?

SEPTEMBER 2021 9 veviwoe. Aleke wotr e nnmeawo u afi si ee utete se o, eye enya be yema- le woe ddeasi yeyea me? Dan gbl be gate u aw gee o le tsitsi ta. Eya ta ˜ yele d gee wm fifia wu tsa! Ekpa d egbl na Fia David be woax` ekakpui ` siwo wode esi le hamea me la gb eye wo- Kimhamboeyetee.(2Sam.19:35- kpena e nviutsu siwo le hamea me 37) Abe Barzilai enea, edza dzi na nvi u be woava zu subsubdwlawo. Ena tsitsiwo be yewoana mnukpkp eka- hehe nvi siwo le hamea me be woaw kpuiwolehameamebewoasub. ˜ ˜ duga me dutooaseiida eye woae 8 Fia David ha w nu edzesi ae si ee ˜ gbea le gaxwo me. Nvi tsitsiwo, mie- fia be enya afi si ee utete se o. Edi - ˜ anye eyiiawo kataesublaalomie- viebeyeatuxnaYehowa,gakeYehowa anyeeo,miateuakpeenvibubuwo ` ` gbl n be via Salomo ye atu x na ye. Nu u. Ne nvi tsitsie nenyea, aleke nate u kae David w? eYehowaenyame-˜ aw esiae? Tr e nnmea u, minya ta- ` ` tsotsoa dzi, eye wokpe asi e da u tso odzinu yeyewo, eye nats susu ao nu dzi blibo me. (1 Kron. 17:4; 22:5) David siwo nateuawu,kemenyenusiwo` ` ` mesusu be, esi wonye Salomo “nye e- mateuawouo. kakpui dzaa ko, eye nuteekpkp boo MINYA AFI SI MIAE UTETE SE ÐO mesu esi o” ta, yee dze wu be yeaw da ´ ´ 6 Biblia de dzi o be mıanya afi si mıa- o. (1 Kron. 29:1) David nyae be, menye e utete se o. (Lod. 11:2) Ame si nya ame siwo le g xm, e si wox, alo nu- afi si ee utete se o la medzea agbagba teekpkp si su wo si, ye ana xtuda be yeaw nu woagb` yee utete u o, ke nadze edzi o, ke bo Yehowa e yayrae. bo ewa nu si woate` ui, eye esia nana Abe David enea, nvi tsitsi siwo le ha- ` ´ mea mea yia edzi kpea asi e subsub- wokpa dzidz. Mıate u aw ee kpe- ˜ ˜ u ale: Tse be ame ae le u kum le to da u, ne woe ddeasiwo tr gha. kk ae liam. Ehiabew˜ oa` u o aku Eye woka e edzi bliboe be Yehowa ayra ua .Togb be esia awe be mao e sh siwo va x e yewo tee la e kaba o ha,˜ an g yim vivivi ava o de- dwo dzi. die. Nenema kee ame si nya afi si ee u- 9 Nviutsu ae si ke nye Shigeo tete se o la nyaa eyii si me wohi` a˜ ee fia be yenya afi si yee utete se ` be woagb` dzi i, atr e nnmea u, o. Le e 1976 me, esi wox e 30 la, alebewoateuayiedziasubYehowa,` wo Aldzekmiti me t. Le e 2004 eye woakpe` e ame bubuwo hau.—Flp.˜ mea, eva zu Aldzekmitia e oowo ˜ 4:5. gb kpla. Emegbe eva kpe be usev 7 Bu Barzilai e kpeua u kp. Ex le ye u, eye yemegatea u wa yee d- e80esimeFiaDavidkpeebewoava` n deasiwo kaba ale si dze o. Eya ta edo ` fiaemekpliye.GakeBarzilaigbe.Enya gbe a tso nnmea u, eye wokpe ´ ´ ` 6. Ne mıenya afi si mıae utete se oa, aleke woa- 8. NukaeeefiabeFiaDavidnyaafisieeutete ´ e vi na mıi? Gbl ee kpeu. se o? 7. NukaeeefiabeBarzilainyaafisieeutete 9. Aleke Aldzekmiti me t ae ee fia be yenya se o? afisiyeeuteteseo?

10 GBETAKPX ˜ Fia David lenyamesiYehowatsobeviaeatugbedoxadzi (Kp memama 8 lia) be anyo be yeae asi le yee ddeasia wonye nunana tso Yehowa gb. Esi use˜ u na nvi bubu. Togb be Nviutsu megana nvi tsitsiwo u abe tsaeneo˜ Shigeo meganye Aldzekmitia e oo- ta, edza dzi na wo ut be sh siwo u ˜ wo gb kpla fifia o ha, egakpt le d uselelatswookuiwonafaabeye-˜ wm kple nviawo ekae le Aldzekmi- woaw d na Yehowa asub nviawo. ´ tia me. Abe ale si mıekpe le Barzilai, 11 NaomisiuBibliaonutsoelao Fia David, kple Shigeo e kpeuawo kpeu nyui ae i na mı.´ Ekp udze- me enea, nvi tsitsi siwo bb wo okui dze e kpekpeeu si wox` tso lxoy-˜ eyewonyaafisiwoeuteteseola via Rut gb u ut. Gbaa,˜ Naomi de dzi tsa woe susu oa nu siwo shwo ate onaRutsinyeahosilabewoatr` ayi u aw u, ke menye nu siwo woma- eeometwogb.Keha,˜ Rut melo,ke˜ te u aw o u o. Womebua shwo bo en Naomi u esime wotr` yi Betle- be wodi be yewoax oe le yewo si o, hem. Naomi kp udzedze e ale si Rut ke bo be wonye yewoe hadwlawo. kpe e eui u. (Rut 1:7, 8, 18) Eye nu —Lod. 20:29. nyui gee va do tso eme na wo ame evea MIKP UDZEDZE ÐE NU U siaa! (XleRut4:13-16.)˜ Nvi tsitsi siwo ˜ 10 Nvi tsitsiwo kpa udzedze e sh bba wo okui la sra Naomi e kpe- siwolehameameu,eyewobuawobe ua. ˜ 10. Aleke nvi tsitsiwo bua sh siwo le ha- 11. AlekeRut4:13-16eefiabenenvitsitsiwol mea me? x kpekpeeu tso shwo gba, esia ae vi ut?

SEPTEMBER 2021 11 12 Apostolo Paulo da akpe e ale si n- be nvi tsitsiwo nae afia; eyae nye d- viwokpeeeuita.Lekpeume, menyonyo.Edznugbogboaetskpe edaakpenaKristotsiwonFilipie asi e xtuda u. (1 Kron. 22:11-16; 29: nunana siwo woo ee ta. (Flp. 4:16) 3, 4) Ew esia togb be enyae be ye vi Sa- Eda akpe e ale si Timoteo hakpee˜ lomo ye amewo ava kafu be eyae tu gbe- ˜ ˜ ´ ˜ eui ta. (Flp. 2:19-22) Eye esi wode ga doxa gha. Nu kae mıesr tso eme? Ne ˜ ´ ´ Paulo hekple yina Roma la, eda akpe use megale mıa u be mıakpe asi e ˜ ´ na Mawu e nvi siwo va de dzi o n teokrasi xtudwo u o ha, mıate u ´ ta. (Dw. 28:15) Togb be use˜ gee n adz nu ale si mıate ui ats akpe asi e ´ ´ Paulo u, eye wozmlegbeewovae` da u, eye mıate u agbl mıae nu- ` e gbeanaamewohedous˜ ehamewo˜ teekpkpwo na nviwo be woae vi haa,˜ eya ut habbeokuil˜ faanvi-˜ na wo. wokpeeeu. 15 Le kpeu me, bu ale si aposto- 13 Nvi tsitsiwo, m gee li siwo dzi lo Paulo nyo dme na Timoteo u kp. miate u ato aee afia be miekpa u- Paulo kpe Timoteo si nye ekakpui be ` dzedze e sh siwo le miae hamea me woavakpeeyeuledutanyanyui- ˜ u. Le kpeu me, ne wodi be yewoava gbgblda me, eye elfaafiaeegbe- ˜ k wo` yi kpekpeawo alo tee bubu ae, aee kple nufiafia mnu vovovowoe. alo ai asi na wo,` alo aw nu bubu ae (Dw. 16:1-3) Hehe sia kpe e Timoteo ` ats akpe e uwoa,` l˜ faa woakpe e u wova bi e nya nyui gbgbl da me. ˜ ˜ uwo,` eye nadaakpeeeta.BuibeYe-` (1 Kor. 4:17) Emegbe Timoteo hazanu ` ˜ howaetowodzilell˜ em fia ye. Esia siwo wosrtsoPaulogbtsnahehe ateuawebemiakpliwomiavazux- ame bubuwo. ˜ ´ lwo. Kpe e wo u woale f e subsu- 16 Nvi tsitsi siwo li egbea megblna be ` bda u. Gbl ale si dzi dza wone tamenaanyikloakukuo,kebo ` ekpebewoshwowolegeewmle wolnafaanaaheheshwotogbbe˜ subsubda me la na wo. Kp vovo e esiaateuawebewoavaxwoed- ` ` wo u, eye nagbl wo nuteekpkpwo deasiwo aw gh˜ a.˜ Le kpeu me, Shi- ` ` na wo. Ne ewa nu siawo la, aee afia geo, si u mıeo´ nu tsoe va yi la zae˜ be ‘yedaa akpe’ e sh siwo le hamea gee ts na hehe Aldzekmitia me t me, siwo Yehowa he va eokui gb la ta. siwo nye ekakpuiwo. Ew esia be yea- —Kol. 3:15; Yoh. 6:44; 1 Tes. 5:18. ts ado Fiauea e nuwo e g le woe duka me. Esia we be esi utete mega- MINYO DME ` ´ va n eu be woanye Aldzekmitia e 14 Le Fia David e kpeua mea, mıe- ` ˜ oowo gb kpla oa, nviutsu bubu si de dzesi nnme nyui bubu ae si wohia x hehe nyuie x e etee. Shigeo nye 12. AlekeapostoloPauloeefiabeyekpudze- Aldzekmiti me t e 45 kple edzive dze e kpekpeeu siwo nviwo na ye u? nye esia, eye ele ee nuteekpkpwo 13. Aleke nvi tsitsiwo ate u aee afia be yewo- kpa udzedze e sh siwo le hamea me u? 15. AlekeapostoloPaulonyodmenaTimoteo? 14. AlekeFiaDavidedmenyonyofia? 16. Nu ka tae Shigeo na hehe nvi bubuwo?

12 GBETAKPX zam˜ ts le kpekpem e ekakpuiawo u. kpwonawobewoasrnutsoemea,Ye-˜ Nvi siawo tgbi nye yayra gaaena˜ howa ayra mi gee.—XleLuka6:38.˜ Mawu e amewo! 18 Ne mi nvi tsitsiwo miedzea agba- 17 Nvi tsitsiwo, miae kpeuwo oa gba dea ha kple shwo la, esia awe be ´ ´ kpe edzi na mıbenuvevitsimıats miatu mia newo o. (Rom. 1:12) Sh- ´ ´ mıae agbe awe nye be mıasub Yeho- wo e utetewo to vovo na ame tsitsi- ´ wa. Miae nuwnawo na mıekpe be ne wo t. Nunya kple nuteekpkp gee su ´ ˜ ´ mıesrBibliaemfiamewo,eyemıe- ame tsitsiwo si; nenema kee use˜ gee le ´ w wo dzi le mıae agbenn mea, ae shwo u. Ne nvi tsitsiwo kple shwo ´ vi na mı. Nuteekpkp gee su mia si, w d ekae la, esia hea kafukafu van gake miedzea agbagba be yewoatr e na mıa´ Fofo lame˜ si le dzio, eye wo-` alesiwowanuwoefifiau.Minvitsi- nyea yayra gaaenahamea.˜ tsi siwo x nynyr nyits laa hamiate˜ 18. Ne nvi tsitsiwo kple shwo w d ekae la, u akpe e nviwo u le m vovovowo aleke esia ea vii? nu. Miate u agbl ale si Yehowa nyanya na mieva le dzidz kpm le agbe me la na wo. Miae nuteekpkpwo sese ado dzi- ˜ dz na shwo ut, eye woasrnutso  wo me. Ne ‘mieyi edzi na nu amewo,’ le NU SIWO LE EDZI YIM LE FOTOA ME Axa 9 lia: Esi nutomesuedzikplasiaxe70la,wodedasin msianubemiegblamiaenuteekp- ˜ be eya kple sra woava sub le hame ae me. Wole ˜ 17. Le Luka 6:38 e nya nua, nu kae nvi tsitsiwo nuteekpkp siwo su wo si la zam ts le hehe nam ateuawnaamebubuwo? nviawolewoehameyeyeame.

NE NVI TSITSIWO LE AGBAGBA DZEM BE YEWOADE DZI O` NA SHWO LEHAMEAMEEYEYEWOANAHEHEWOLA,NUKATAEWOLEBE...

˛ woabb wo okui eye woa- ˛ woakp udzedze e nu u? ˛ woanyo dme? nyaafisiwoeuteteseo?

HADZIDZI 90 MideDzioNaMiaNewo ˜ NUSSRNYATI 37

˜ “Mauu Dukwo Kata”

HADZIDZI 24 “Mauu dukwo kata,˜ eye dukwo kataenuvevitwo˜ MivaYehowaeToLaDzi ava.”—HAG. 2:7.

NYA VEVIAWO ESI anyigba uu le Nepal le e 2015 me la, ame siwo tsi ´ Le nyati sia mea, mıakp agbea domet eka gbl be: “Kasia, fiasewo kple xwo te ´ ˜ gmesese yeye si su mıa si mumu.” Ame bubu gbl be: “Vv o ame sia ame . . . ku e Hagai 2:7 u. Az Amegeegblbeexabeminitievekoene.Gakenyeya, ˜ ´ ´ ˜ ha,mıakp ale si mıao ew nam abe ex eyii didi ae ene.” Ne nu ivvsia ´ mıaokuiedvevisi tgbi dz e dziwokpa,ewoh` ım˜ ale` be akp gbee o. dziYehowatoledukwo 2 ˜ ˜ Ke ha, kpeu e anyigbauu ae le edzi yim fifi laa, kata uum la me bliboe. ˜ ´ ˜ ˜ gake menye le dugaalodukekaaemekoo.Yehowa Eye mıava sre habe,ame le dukwo kata˜ uum, eye ele esia wm e gbogbo ae- aewo wa nu e d sia u woe nye esia. Nyagblila Hagai gble i be: “Elabena ale nyuie eye woxa nyaa, gake ame aewo ya me- aakwo e Yehowa gble nye esi: ‘Egasus zi eka—etee wanueeunyuieo. madidi o—mauu dziowo kple anyigba, atsiau kple u- uie.’”—Hag. 2:6. ` ˜ 3 Ne anyigba uua, nuwo s koe wogblena, gake nu nyuiwo ado tso kpeu e anyigbauu si u Hagai o nu tsoe ya me. Yehowa ut gbl na mıbe:“Mauudu-´ kwo kata,˜ eye dukwo kataenuvevitwoava;eyema-˜ ts utikke ay x sia ta.” (Hag. 2:7) Nu kae nyagbl- isiafianaamesiwonanyileHagaieeyiiame?Eye nu kae wofia` na mıawo´ haegbea?M˜ ıadzro´ biabia mawo me le nyati sia me. Az ha,˜ mıakp´ akpa si mıawo´ ham˜ ıa-´ w le dukwo uu e da me egbea. GBEDEASI SI DE DZI O NA AMEWO LE HAGAI E KEKEA ME 4 Yehowa de d vevi ae asi na nyagblila Hagai. Bu ale si nuwo n na Mawu e amewo emai u kp. Hagai anyanaboyomesiwotrgbtsoBabilonlee537D.Y. ´ 1-2. NukaenyagblilaHagaigblibeadzlemıae kekea me? 3. AlekedukwouusiunyaHagaigblilatovovonaanyigbau- u utut? 4. Nu ka tae Yehowa o nyagblila Hagai e ee amewo?

14 me la dome. Esi Yehowa subla wnute- D SI DZI YEHOWA˜ TO e mawo va o Yerusalem teti la, wodze LE DUKWO KATA UUM EGBEA ´ gbedoxa tutu gme. (Ezra 3:8, 10) Ke 7 Nu kae Hagai e nyagblia fia na mı ha,˜ etee medidi o, nutoa me two tsi tsi- egbea? Yehowa gale dukwo kata˜ uum treewouvevie.Esiawebedziele egbea ha,˜ eye mıele´ akpa ae wm le esia wo o wodzudz da. (Ezra 4:4; Hag. 1: me.Bunyasiaukp:Lee1914mea,Ye- 1,2)Eyatalee520D.Y.mea,Yehowade howa oYesu Kristo zi dzi wozu` Dziofia- ` d asi na Hagai be woade dzi o na wo ale ueaeFia.(Ps.2:6)Esiamedzdzina bedzonagaowomewoayidadziawu xexea me dziulawo kura o. Nudzdz ma enu.—Ezra 6:14, 15. fia be “dukwo e eyii oi”—si nye e- 5 Hagai e gbedeasia e taodzinue nye yii siwo me ame aeke men fia um ` be woade dzi o na Yudat siwo o dzi e e Yehowa tee tee˜ o—la wu enu. (Luka le la be woax Yehowa dzi se. Hagai de 21:24) Esia tatso keke e1919 mea,Yeho- dzionawobe:“‘Miduklametwo wa e amewo le gbeaemnaamewobe˜ ˜ ˜ kata, mido usenu,’Yehowayegble, Mawu Fiauea koe nye amegbetwo e ‘eye miw d la. Elabena meli kpli mi,’ mkpkp eka kolia. Gbeaee˜ “Fiau- aakwo e Yehowa ye gble.” (Hag. 2:4) eutinyanyui”siauuxexebliboa. Nyagbe “aakwo e Yehowa,” anya de —Mat. 24:14. dzionaYudatwout.Eeefiabema- 8 Aleke amewo w nu e gbedeasi sia ˜ wudlawo e aak ganyadriaeleYeho- ui? Medz dzi na ame akpa gat˜ o. (Xle˜ wa si; eya ta, ele be woaka eYehowa dzi Psalmo 2:1-3.) Le nyatee mea, dukwo be akpeeyewouyewoawdaade goe. nyra.˜ Wogbe Dziula si Yehowa tia. Eye ` 6 Yehowa d Hagai be woagbl na Yu- womekpn be Fiauegbedeasi si mıe-´ ˜ datwo be yeauu dukwo kata. Nya sia ea gbeae˜ la nye “nya nyui” o. Dziuu dedzionaYudatsiwoodzielewo- aewo o asi mıae´ gbeaeeda˜ dzi g˜ dzudz gbedoxa tutu la ut. Ena wo- ha!˜ Eye togb be dziula mawo domet kpe be Yehowa auu Persia Fiauea, gee gblna be yewosuba Mawu haa,˜ si n xexea katadziumemai.Nukae˜ ˜ womedi be yewoabb e Mawu e Fia la ado tso esia me? Gbaa, awe be Mawu e te o. Dziula siwo li egbea la tia Yesu amewonawugbedoxatutunu.Eyeeve- yomedzela wnuteewo yome abe ale si lia, awe be ame siwo menye Yudatwo o ` ˜ ˜ ˜ won le e alafa gbat me ene, eye esia ghanavawekakpliwowoasubYe- en fiana be wotsi tsitre e Yehowa e howa le gbedox si wogbugb tu la me. Amesiamina u.—Dw. 4:25-28. Ðikekemeleemeobegbedeasimadedzi 9 EsiFiauegbedeasianadukwodo o na Mawu e amewo!—Zak. 8:9. dzikua, nu kae Yehowa w? Psalmo 2:10- ´  MıenyaebeXagaiteuwdsiYehowadeesi,elabena ´ wowu gbedoxa tutu nu le e 515 D.Y. me. 7. D ka wm mıele si le dukwo uum egbea? Ðe eme. 5. Nu ka tae Hagai e gbedeasia anya de dzi o na 8. Le ekaww me kple Psalmo 2:1-3 la, aleke du- Mawu e amewo ut? kwo e dziulawo w nu e Fiauegbedeasia ui? ` 6. Ne Mawu uu dukwo abe ale si wodo ugbe 9. Esi Fiauegbedeasia na dukwo do dzikua, nu na Yudatwo enea, nu kae ado tso eme? kae Yehowa w?

SEPTEMBER 2021 15 HAGAI 2:7

12 gbl be: “Eya ta mi fiawo, midze nunya; subm. (Xle˜ Hagai 2:7-9.) Yesaya kple ˜ mi anyigbadzinudrlawo,˜ mina woa Mika hagbleibenusiaadz“leke- mi o. Mits vvsubYehowa,eyemits˜ ke mamlawo me.”—Yes. 2:2-4; Mik. 4: mawuvv˜ tso aseye. Mide bubu via u, 1, 2. ˜ be Mawu nagado dmedzoe, ne miatsra˜ 11 Bu use nyui si Fiauegbedeasi si le le m la dzi o, elabena ee dziku flana xexe bliboa uum la kp e Nviutsu ´ kaba. Dzidztwoe nye ame siwo katasin˜ Ken dzi u kp. Ken le subsubm le mıa- ˜ tsona.” Edze aa˜ be Yehowa na eyii wo e dwega fifia. Togb be anye e 40 ye nye esia tso esime wose` Fiauegbedeasia dmenyote be woatr woe susu ava n ˜ ˜ ˜ ` Mawu Fiauea e akpa dzi. Ke ha,˜ eyii zi gbat ha, egaoa ku usesiwokp e vi ae koe sus. Mıele´ nuoanyi sia e edzi emai la dzi nyuie. Egbl be: “Zi gbat˜ si woe gbea˜ nam la, edz dzi nam “keke mamlawo” me. (2 Tim. 3:1; Yes. ´ 61:2) Eya ta, ehia˜ fifia wu eyii bubu e ut be meva nyae be mıele keke ma- sia e be amewo nava nya Yehowa eye mlawo me. Mekpe be hafi nye nu nate u adze Yehowa ua, ele be man ee woatiae be yewoasube. akpadzi,eyenyemaganyexexesiasio NU NYUI SIWO LE DODOM TSO ta tstsrmelaeakpaaekeo.Medo˜ DUKWO UU E DA ME gbe a na Yehowa, eye Yehowa kpe e u- 10 Dukwo uu e nya si Hagai gbl i ´ ´  Esiae nye gmesese yeye si su mıa si. Mıegble ea- ˜ ˜ la le usenyuikpmeameaewodzi ewoi va yi be, menye ale si Yehowa le dukwo kata ˜ uum ye na be dzinyuitwo va le esubm o o. Kp egbea. Esia we be “dukwo kataenu ˜ “Nyabiabia Siwo Tso Exlelawo Gb” le May 15, 2006 e vevitwo,” alo dzinyuitwo, va le Yehowa Gbetakpx me. ` 10. LeHagai2:7-9enyanua,nunyuikaeadotso 11. Aleke nviutsu ae w nui esi wose Fiaue- ˜ dukwo uu e da me? gbedeasia zi gbat?

16 GBETAKPX ` ` Ðe neo okuiwoedvevi ˜ sidziYehowatoledukwokata uum egbea la me bliboea? (Kp memama 7-8 lia)

HAGAI 2:20-22

nyemedolexexeameenumakevadibe- wo azu akpe, eye ame suewo azu duk bee le Mawu Fiauea, si mate u atsr˜ sese.˜ Nye Yehowa ut, mado tstse le gbee o la me.” ewi.” Ale si ame gee va le Yehowa su- ˜ 12 Edze aa be Yehowa le ee amewo bm la we be nu wnuku ae dz. Dzi- yram. Ame gbogbo aewo va le Yeho- nyuit siawo, siwo nye dukwo e “nu ˜ wa subm le keke maml siawo me. Le vevitwo” la, l faa le woe aau kple u- ˜ ˜ e 1914 mea, ame akpe aewo koe tetewo zam ts le asi kpem e gbeaee n nyateea me. Fifia mıewu´ ame mi- “Fiaue uti nya nyui” la u. Esia we lin enyi s, eye ame milin gee va be, woe aau kple utete mawo, siwo waekakplimıesiaelekuodzia.´ Yesaya y be “dukwo e notsi” la, le vi ˜ emnaYehowaeamewo.(Yes.60:5,16) Esia we be “dukwo kataenuvevit- ˜ wo” va s gb e Yehowa e gbgbme- , utsu kple nynu xasi mawo le asi ´ ˜ gbedoxa e xxnu si le anyigba dzi—si kpem e eu be fifia, mıele gbeaem ´ ´ fia oo si wow` e subsub dzadza le duk 240 me, eye mıele mıae agba- ˜ u—la me. Eye ttr siwo ame siwo va le lewo gme em e gbegbgbl siwo wu Yehowa subm lawna beyewoado ame- 1,000 me. ˜ nyenye yeyea la ha hea utikke van FIFIAE NYE TIATIAWI na Yehowa e ka.—. 4:22-24. ˜ ´ 14 Gbeaeed si wm mıele le nuwui 13 Nudzdz dodzidzname mawo na sia, si le dukwo kata˜ uum la, le mnu- nyagbli bubu aewo havaeme.Lekp-˜ kpkp nam amewo be woaw tiatia vevi eu me, Yesaya 60:22 gbl be: “Ame ae. Ehiabewoatsonyamebeyewoa-˜ 12. Aleke Yehowa ts utikke y ee gbgbme- va n Mawu Fiauea e akpa dzi loo ˜ gbedoxa fuu le keke maml siawo me? alo yewoao u e xexea me dziuuwo 13. Ale si ame gee va leYehowa subm la na nya- gbli kawo le eme vam? (Kp foto si le akpaa dzi.) 14. Tiatia kae dze g amewo fifia?

SEPTEMBER 2021 17 u. Togb be Yehowa sublawo wna e ta womalaxdzesimao.Kebowoaw˜ ˜ duk siwo me wole e sewo dzi haa, wo- nu abe e wol e woe asi u be, wo- medeaakpaaekedzilexexesiaedzi- nye “Yehowa t” ene. (Yes. 44:5) Fifiae uunyawo me o. (Rom. 13:1-7) Wonya wohi` abem˜ ıal´ e´ nuteeww na Yehowa be Fiauea koe ate u ava kp amegbe- me e asi gogo. Esia ana Yehowa na- ˜ ` two e kuxiwo katagbwoade etee. kpdzidzemıa´ u be mıenye´ ye t! EyeFiauemamenyexexesiaeakpa DUKWO UU MAMLT aeke o.—Yoh. 18:36, 37. ˜ 17 15 Nyaeefia e agbalea ee fia be le Yehowa gb dzi i na amewo ut le keke maml siawo me. Medi be ame keke mamlawo mea, woado Mawu e ˜ amewo kp be woayi edzi aw nutee n aeke natsro.(2Pet.3:9)Enamnu- ˜ ´ kpkp amewo katabewoatrdzime,˜ ha. Eya ta woati mıa yome vevie. Xexe- ˜ medziuuwo abia tso mıa´ si be mıava´ eye woatiae be yewoasub ye. Ke ha, Ye- n yewoe akpa dzi asub yewo, eye woa- howa magb dzi i na wo aa o. Ne wo- ti ame sia ame si gbe la yome. (Nya. mew mnukpkp sia u d va sube o ` 13:12, 15) Woazi “amewo kata,˜ eviwo la, an na wo abe ale si won na Farao le kple tsitsiawo, kesintwo kple ame da- Mose e kekea me ene. Yehowa gbl na hewo, ablemewo kple kluviwo dzi be Farao be: “Mate u ado nye asi a ats ˜ ` ` ` woax dzesi e woe nuusi alo woe dvaowoutkplewodukalebena- ˜ gonu.” (Nya. 13:16) Le blema, wodea tsr le anyigba la dzi xoxoxo hafi. Gake ` dzesi kluviwo ale be amewo nate u anya susu si tae mena nele agbe oe nye be, ˜ ` ˜ ame si t wonye. Nenema kee ame siwo mae nye useafiawo, eye woae gbea le mıae´ kekea me la an m kpm be nye k le anyigba blibo la dzi.” (2 Mose ˜ kpeudzesi nan ame sia ame e asi 9:15, 16) Mleba dukwo kataavadzesii ˜ alogonu.Woaoeeamewokatanube˜ be Yehowae nye Mawu vavaekakolia. woe nuububu kple nuwna naee afia (Eze. 38:23) Aleke esia adze? be wode dunyaheha ae dzi. 18 e alafa gee le Hagai e kekea me- ´ 16 Biabiae nye be, e mıax kpeu- gbea, Mawu e gbgb aapostoloPau-˜ dzesi ma ahade xexe sia me dunyaheha lo wogbl` be Hagai e nya siwo dze le ae dzia? Ame siwo agbe be yewomax Hagai 2:6, 20-22 la agava eme le ets- ˜ dzesia o la akpe fu, eye agbea asesena me. (Xlee.)˜ Paulo l bena: “Az edo ˜ wo. Nyaeefia e agbalea yi edzi gbl ugbe be: ‘Egasus zi eka, eye me- be: “Ame aeke [mate] u ale nu alo nyeanyigbaeekoemauuo,kedzi- adzra nu o, negbe ame si u dzesi . . . le o hae.’˜ Ke nyagbgbl ‘egasus zi eka’ la ko.” (Nya. 13:17) Gake Mawu e ame- la fia nu siwo uum wole—si nye nu wo ya nya nu si Nyaeefia 14:9, 10 gbl siwo wow—la ee a, ale be nu siwo be ava dz e ame siwo x dzesia dzi. Eya ` ˜ ´ 17. Nu ka dzi wohiabemıao kui leYehowa e dzi- ˜ 15. Aleke Nyaeefia e agbalea ee fia be woado gbi u? Mawu e amewo kp? 18. (a) Nuwo uu ka woo nu tsoe le Hagai ` ˜ ´ ´ ´ 16. Nu ka tae wohiaveviebemıale nuteeww me 2:6, 20-22? (b) Aleke mıew nya be Hagai e nya- e asi na Yehowa gogo fifia? wo agava eme le etsme?

18 GBETAKPX womeuu o la natsi anyi.” (Heb. 12:26, tstsrmelooalowoatsonyamebeye-˜ 27) Nuwo uu sia to vovo na esi u woatr e Mawu u ahasube, be woa- ´ ˜ woonutsoeleHagai2:7,elabenaawe kp agbe. (Heb. 12:25) Mıetoa gbeae- be ame siwo gbe Yehowa e dziuu abe eda dzi kpena e amewo u be woatia ale si Farao we ene la natsrikaa.˜ nu si woaw le nya vevi sia me. Eya ta, ´ 19 Ke nu kae womauu alo ae a o? mina mıayi edzi akpe e dzinyuit gee Paulo gagbl be: “Esi Fiaue si woma- u be woava n Mawu Fiauea e akpa ´ te u auu o lae mıax´ ta la, mina dzi. Eye mıa Aet Yesu e nya siawo ´ ` mıayi´ edzi ana ee amenuveve nan mıa´ nan susu me na mıesimewogbl be: ˜ dzi be mıate´ u aw subsubd kke “Woae gbeaFiaueutinyanyuisia ˜ ` na Mawu woadze` eu le mawuvvkple˜ le anyigba blibo la katadzibewoanye ˜ ˜ bubu deto me.” (Heb. 12:28) , ne wo- aseii na dukwo kata, eye ekema nu- uu nuwo zi mamlt eye nu sia nu nu wuwu la ava.”—Mat. 24:14. yi va, Mawu Fiauea ee koe asu- s, eye ali ke tegbee!—Ps. 110:5, 6; Dan. 2:44.  ´ ˜ 20 Eya ta, mele be mıagbleeyiikura NU SIWO LE EDZI YIM LE NNMETATAAWO ˜ KPLE FOTOAWO ME Axa 16 lia: Hagai le dzi dem o! Ehiakpatabeamewonatianusiwoa- o na Mawu e amewo le blema be woats dzo e ˜ ´ w: Ehiabewoatsonyamenewoayiedzi gbedoxa gbugbgatuda u; le mıae kekea ˜ an agbe abe xexea ene, si akpl wo ayi mea, Mawu e amewo ts dzo e gbeaeeda ˜ u. Axa 17 lia: Nviutsu ae kple sra o wo ´ ˜ 19. Nukaewomauuo,eyealekemıew nya? okui e gbeaeed si le amewo uum le xe- ´ ˜ 20. Tiatia kae dze g amewo fifia, eye aleke mıa- xea me godoo la me. Wole gbeaemtsoamewo te u akpe e wo u? uu mamlt si ayi edzi le etsmea u.

` ˜ NU KAE NESR˜ TSO MAWUNYAKPUKPUI SIAWO ME KU ÐE ALE SI YEHOWA AUU DUKWO KATALAU?

˛ Psalmo 2:1-3 ˛ Hagai 2:7-9 ˛ Hagai 2:20-22

HADZIDZI 40 ´ Ame Ka Te Mıenye? ˜ NUSSRNYATI 38

` ˜ Na WoLlNaYehowa ` Kple NviwoKristotwo ˜ HADZIDZI 3 NagaseÐeEdzi ` ´ ˜ Woe Nye Mıae useKple ´ Mıae Mkpkp “Meyina Fofonye kple mia Fofo . . . la gb.”—YOH. 20:17.

NYA VEVIAWO YEHOWA sublawo e omea lolo ut! Yesu, si nye “nu- ´ ˜ ˜ Edza dzi na mıutbe wwwo kataegbat” le eme, eye mawudla gbogbo siwo ´ ˜ mıele Yehowa e ome si le dzio ha le eme. (Kol. 1:15; Ps. 103:20) Esime Yesu n ˜ ´ ˜ me lllelame.Mıkata anyigba dzia, eee fia be amegbet siwo wa nutee la ate ´ ´ ˜ ` mıedi be mıatu llmao u ay Yehowa be yewo Fofo. Esi won nu om na ee nu- be enu nagatsi o. Aleke srlawo˜ la, ey Yehowa be ‘ye Fofo kple wo Fofo.’ (Yoh. ´ mıate u aw esia? Eyae ´ ´ ´ ˜ 20:17) Ne mıee adzgbe na Yehowa hex nynyra, mıe- nyebemıasr ale si Yeho- ´ ˜ ´ ´ va wa eka kple mıa nviwo heva zua Yehowa e ome si wa ea llfiamı, eye mıa- ˜ ˜ ´ me lllelametwo.—Marko10:29,30. srYesukpakplemıa nvi- ˜ ˜ 2 EsesenanaameaewobewoabuYehowabeenyeFofo utsu kple nvinynuwo ha ˜ ˜ ˜ e kpeu. lame. Eye esesena na ame aewo habewoaeeafiawo nvi Kristotwo be yewolwo.Lenyatisiamea,m˜ ıade´ dzesi ale si Yesu kpe e mıa´ u be, mıabu´ Yehowa be enye mıa´ Fofo si lm˜ ı,´ si u mıate´ u ate o. Az ha,˜ mıade´ dze- si ale si mıate´ u asrYehowaawnuem˜ ıa´ nviwo u le llme.˜ ` YEHOWA DI BE NATE ÐE YE U KPLIKPLIKPLI ˜ ´ ´ 3 Yehowa nye Fofo si lmıut.Yesudibemıabu Yeho- wa abe ale si yebun ene—be enye dzila lame˜ si u mıate´ uateobbe,kemenyeamesienyamese,˜ eye woua` aet e ame dzi o. Esia dze le kpeugbedodoa si Yesu fia ee nusrlawo˜ la me. Edze ee gbedodoaa gme be: “Mıa´ Fofo.” (Mat. 6:9) Yesu ate u agbl na mıbem´ ıay´

1. Aleke amegbet wnuteewo ate u ay Yehowae? ´ 2. Nu kawo me mıadzro le nyati sia me? 3. Aleke Yesu y Yehowa le kpeugbedodoaa me, eye aleke esia tea ´ mıeYehowau?

20 Yehowa be “usekat˜ at,”˜ ‘Wla,’ alo “Fia t kpena e nviawo u wooa to wo fo- mavmavt” hafi, elabe wozadzeside-˜ foa, nenema kee Yesu si le abe mıa´ fo ´ ´ ´ k mawo na Mawu le Biblia me. (1 Mose enea kpena e mıa u be mıade bubu mıa 49:25; Yes. 40:28; 1 Tim. 1:17) Gake Yesu Fofo Yehowa u, ao toe, aw nu siwo ´ za“Fofo,”siell˜ kadodo˜ fia. dzea eu, eye mıao asa na nu siwo me- ` ˜ ` ` ˜ 4 Ðe wosesena na wobenabu Yehowa dza dzi n o. Ke ha, ale si Yesu n agbe ˜ be enye Fofowoeyew` ol` w˜ oa?` Esia sese-˜ le anyigba dzi koue e Yehowa e ll ˜ na na ame aewo le esi wo fofo si dzi wo kple ee dmenyonyo fia wu. (XleLuka mew nu e wo u nyuie o ta. Ke ha,˜ efaa 10:22.) Bu kpeu aewo u kp. ak na mıbem´ ıanyae´ be Yehowa sea nu 6 Yehowa oa to viawo e gbedodoawo. ` gme na mıbliboe!Edibem´ ıate´ e ye u. Esia e kpeu ekae nye ale si woo to Ee Nyaa de dzi o na mıbe:“Mitee´ ee ggbevia. Esi Yesu n anyigba dzia, Mawuu,eyeateemiau.”(Yak.4:8) edo gbe a zi gb zi gee, eye Yehowa se ˜ Yehowa lm˜ ıvevie,eyeedibeyeanye´ wo kata. (Luka 5:16) Esi Yesu do gbe a Fofo nyuit kekeake na mı.´ tso nyametsotso veviwo, abe ee apostolo ´ ´ 5 Yesuateuakpeemıa u mıate e 12-awo tiatia ene ua, Yehowa see. (Luka 6:12, 13) Nenema kee esi Yesu o xaxa Yehowa u. Yesu nya Yehowa nyuie, eye ` eea ee nnmewo fiana ppp ale gbe- me, eye wodo gbe a na Yehowa, esee. gbe be egbl be: “Ame si kpm la, ekp Eye do g teti hafi Yuda nade Yesu asia, Fofo la ha.”˜ (Yoh. 14:9) Ale si ko vi tsitsi- Yesu do gbe a naYehowavevie tso dodo- kp sesesiwomew˜ oava` to u. Yehowa se ´ ´ 4. Aleke mıew nya be Yehowa di be mıate e Via malnugba˜ e gbedodoaa, eye wod` ye u? 5. Le Luka 10:22 e nya nua, aleke Yesu ate u 6. Gbl kpeu siwo ee fia beYehowa o toYesu ´ ´ akpe e mıa u mıate e Yehowa u? e gbedodoawo.

Abe ale si vifofo ˜ si lviaawenea, Yehowa to mawudla ˜ ae dzi do useVia (Kp memama 6 lia)

SEPTEMBER 2021 21 ` ˜ ` mawudla ae a be woava de dzi o n. LNVIWOKRISTOTWOABEALESI˜ —Luka 22:41-44. YEHOWA LA WO ENE ˜ ˜ ´ 7 Egbea ha, Yehowa oa to esublawo e 10 Yehowa lmıa nvi Kristotwo. Gake ˜ ´ ´ ˜ gbedodoawo, eye wooa` wo u le m ate u asesenamıeaewoibemıal ´ ´ ´ ˜ nyuit nu le eyii nyuit dzi. (Ps. 116:1, mıa nviwo, eye mıaee afia wo be mıel ´ 2) Aleae wonlenvinynuaesileIndia` wo. Nya lae nye be, mıetso tee vovovo- gome. Etsia dzimai vevie ut; eya ta wo, eye mıae´ deknuwo ha˜ le vovovo. ` edo gbe a na Yehowa be woakpe e ye Eye mıkat´ am˜ ıedaa´ vo eye mıedzea´ ag le u. El bena: “May 2019 JW Nyakaka- mıa´ newo dzi. Ke ha,˜ mıkat´ am˜ ıate´ u ´ dwea e wna si o nu tso ale si mıaw adze agbagba atu lloleMawueo-˜ an te e dzimaitsitsi nu u la fa ak mea me. Aleke mıaw´ esiae? Eyae nye nam ut. Yehowa to edzi o nye gbedo- mıasr´ m˜ ıaFofoaekpeuaell´ afia˜ doawo u.” mıa´ nvi Kristotwo. (Ef. 5:1, 2; 1 Yoh. ˜ ´ ` ´ ´ 8 Yehowa lmı, eye wolea be na mı, abe 4:19)KpeukaeYehowaonamı,´ eye ` ˜ ` ´ ale si ko wolVia,eyewolebenesime nu kae mıate´ u asr˜ tso eme? ` won anyigba dzi ene. (Yoh. 5:20) Yeho- 11 Yehowa e ‘dme trna’ e ame u. ` ˜ wa kpe e Yesu u woyi edzi seulexse (Luka 1:78) Ne wogbl be ame ae e ` me, ede dzi o n esime woo xaxa me, dme trna e ame u la, efia be amea ` ˜ ` eye ena nu sia nu si wohiabewoan agbe dea dzesi kuxi siwo me tom amewo le, ˜ ˜ lae. Az ha , Yehowa gbl na Yesu be yele, esia tena e edzi, eye wo` an˜ wodina` be eye be ee nu dzea ye u. (Mat. 3:16, 17) yeaw nane ats akpe e wo u ahafa ak Yesu ka e Fofoa si le dzio la dzi be an ` na wo. Ale si Yesu w nu e amewo u la kpli ye esiai, eye woakpeeyeu.Esia e ale si Yehowa tsa e le eme na ame- naYesu metsi akogo kp o.—Yoh. 8:16. woe fia. (Yoh. 5:19) Esi Yesu kp ameha ´ ˜ ´ 9 Abe Yesu enea, mıkatamıede dzesii aea, “woe nu w nublanui n, elabena be Yehowa en fiana le m vovovowo nu wow fu wo, eye wotsi yame abe alesiwo˜ be yelm˜ ı.´ Bu eu kp: Yehowa te mıva´ ´ ˜ nu kplla mele o la ene.” (Mat. 9:36) Ke eokui gb mıeva zu exlwo, eye ena n- ha,menyeekoYesuseveveewokonu˜ viutsu kple nvinynu gee siwo lm˜ ı´ ˜ ` ´ o, ke eda d na wo ha, eye wokpe e henana mıekpa dzidz, eye wodea dzi o ame siwo “le dagbadagbam, eye agba le na mınem´ ıedo´ go kuxiwo, la mı.´ (Yoh. ˜ [wo] wum” la u wokp gbdze.”—Mat. 6:44) Az ha, Yehowa naa nu siwo ana 11:28-30; 14:14. mıado´ usem˜ ıae´ xse la mıesiai.Eye´ ´ ´ ´ ˜ ´ ´ 12 Hafi mıae dme nate u atr e mıa enaa nu siwo mıehiabemıan agbe la mı nviwo u la, ehiabem˜ ıabu´ kuxi siwo me gbe sia gbe. (Mat. 6:31, 32) Ne mıebu´ ale tom wole u. Le kpeu me, nvinynu si Yehowa lm˜ ıua,awebem´ ıagal´ e˜ ˜ ´ ´ ˜ gee wu. 10. Ne esesenanamıbemıae ll afiaa, nu kae ´ ˜ mıate u asrtsoYehowaekpeuame? 7. Aleke ale si Yehowa oa esublawo e gbedodo- ` ` 11. Aleke Yesu ee fia be yee ‘dme trna’ e ame awo u nana nesena le okuiwome? u abe Yehowa ene? ˜ ´ ´ ´ 8. MkawonueYehowaeefialebeyelYesu? 12. Aleke mıate u aee afia mıa nviwo be mıae ˜ ´ 9. NukawoeeefiabeYehowalmı? dme tr e wo u?

22 GBETAKPX Abe Yehowa enea, ` wodmenetre ` nviwo Kristotwo u, ` eye nana nu wo faa (Kp memama 12-14 lia)

˜ ˜ ´ ˜ ´ aeelame ate u agble vevie, gake mao 14 Mıa nvi Kristot gee sra mıa Fofo nu tso eu akp o, ev ewohıadiben-˜ si le dzio e kpeu, eye wonaa nu faa. viwonakpeeyeuhafi.Mıate´ u abia Le kpeu me, le e 2013 mea, Haiyan mıa´ okui be, Ðe woteuleeeomeae` Ahomya Sese,˜ si tu le Philippines duka nuhiahiawo˜ gb kpma? Ðe woahi` abe˜ me, la gblenueteemeko.Nvigeee˜ mıakpe´ e eu, aa nu n, alo aw aeme- ae kple nunamesiwo dome gble.˜ Mıa´ d aewo na? Alo ewohıdgelenvi-˜ nvi siwo le xexea me godoo la w nu kpa- utsu ae si. Mıate´ u abia mıa´ okui be, ta. Nvi geewo dz ga, eye nvi aewo Ðe mıate´ u ato m ae dzi ana ga vi hayidukmamevakpeasieeube˜ aee, ev mıana´ woanya` be mıa´ gb wo-` wotu x yeyewo alo tr asi le xoxoawo tso o, ne woats` an nu eka eve aewo u na nviawo. X yeyeawo kple x xoxo gbkpmeehafiavakpdbubua? siwo u wotr asi le la katale750,eye˜ 13 Yehowa naa nu faa. (Mat. 5:45) Mele wow esia le leti aewo ko me! Nene- ˜ be mıalala´ mıa´ nviwo nabia mıhafim´ ıa-´ ma kee le Corona dveeyiiamea,Ða- kpeewouo.AbeYehowaenea,mıate´ sefowo kpe e wo nvi Kristotwo u. Ne ´ ´ u akpe e wo u hafi woayi mıa´ bia ge g˜ mıetsona kaba kpena e mıa nvi Kristo- ´ ˜ ha!˜ Yehowa nana e dzena na mıgbesia´ two ua, een fiana be mıelwo. ´ ˜ ˜ gbe, ev mıebian ghao!Eyeesiaeavi 15 Yehowa kpa nublanui na ame, eye ` na ame sia ame, ame viwo˜ ha.˜ Yehowa wotsna kena faa. (XleLuka6:36.)˜ Ye- naa nu siwo hialam˜ ı,´ eye esia o kpe edzi howa kpa nublanui na mı´ gbe sia gbe. be elm˜ ı.´ Mıel´ Yehowavevieleeed-˜ (Ps. 103:10-14) Yesu e nusrlawo˜ mede menyo ta! blibo o; ke ha,˜ Yesu kp nublanui na wo, ´ 13-14. NukaeeefiabeYehowanaanufaa,eye 15-16. Nu vevi kae Luka 6:36 gbl be mıaw be ´ ˜ ´ ˜ ´ aleke mıate u asreekpeua? mıasrmıa Fofo si le dzio?

SEPTEMBER 2021 23 eye wots` ke wo faa. Elfaatseeagbe˜ an dziwo.”` Ne mıetsna´ kea mıa´ nvi ha- sa v e mıa´ ta gh˜ a,˜ ale be woate u ats xsetwo faa, een fiana be mıel´ wo,˜ mıae´ nu vwo˜ ake mı.´ (1 Yoh. 2:1, 2) Ðe eye mıele´ mıa´ Fofo, Yehowa, e kpeua ale si Yehowa kple Yesu kpa nublanui na srm.˜ mı,´ eye wotsna kena mı´ faa la meaa˜ wo` ` ` DZI NEDZ WOBENELE be nagate` e wo u kplikplikpli oa? ˜ ´ ´ YEHOWA E OMEA ME 16 Llsilemıa kple mıa nvi Kristot- ˜ ` ´ 17 Mnukpkp gaaewonye be mıenye wo dome la me gasenaeedzinem˜ ıets-´ nviwo e habb si le xexea me katala˜ na ‘kea mıa´ newo faa.’ (Ef. 4:32) Esia me two. Eye mıae´ didie nye be ame mele bbe ya o, gake ele be mıadze´ agba- gee nava w eka kpli mım´ ıasub´ Yeho- gba awe. Nvinynu ae gbl be nyati si wa. Eya ta ele be mıakp´ nyuie be mıaga-´ e tanyae nye “Mits Ke Mia Newo Faa,” w naneke si ao i habba alo Yehowa, si mıesr´ le˜ Gbetakpx ae me va yi la, mıa´ Fofo si le dzio la, e k o. Ke bo, kpeeyeuut. El bena: “Nyati ma mıan´ agbe nyui, si aa˜ amewo woava kpe e unye meva se nu si tstske fia sub Yehowa.—XleMateo5:16.˜ kple ale si woae` vi nam la gme nyuie. 18 eaewoia, ame aewo ate u ado Woe eme be, ne el` faatsamewoevo-˜ ukpe mı´ alo ati mıa´ yome le esi mıedi´ be dada ke wo la, mefia be el` ewoenn-˜ mıao´ to mıa´ Fofo si le dzio ta. Ke ne me gbegblea˜ dzi o, eye mefia habe,˜ ele` mıele´ vvm˜ be mıae´ mıae´ dzixsewo gbgblm be woe nuwnaa medo vevese- me na amewo e, nu kae mıate´ u aw? se na ame bubuwo o. Ke bo nu si tsts- Ele be mıao´ u e Yehowa kple Yesu u. ke fiae nye be nae` dziku e sia e kple ` ` ´ vevesese si ame ae e nuwna do na wo 17. Le Mateo 5:16 e nya nua, nu kae wole be mıa- ´ ´ la a le dme, eye wo` utifafa nakpt w be mıade bubu mıa Fofo si le dzio la u? ´ ´ ´ 18. Nu kae akpe e mıa u be dzi nan mıa o mıa- ˜  Kp November 15, 2012 e Gbetakpx, axa 26-30. e gbea?

´ Mıeanye evi alo ame ´ tsitsi o, mıate u ae ˜ ´ ˜ llafiamıa nviwo kata (Kp memama 17 lia)

24 GBETAKPX Yesu gbl na ee nusrlawo˜ be woagatsi ne mıee´ m wokpe` e mıa´ u mıei´ ase dzimai le ale si woao nu alo nya si woa- dzinameote le nnme sesewo˜ me. ˜ ` ´ gbl uti o. Nu ka tae? Yesu e eme be: 20 Mnukpkp gaaewonye na mıbe “Woatsnyasimiagbllaanamilegao- mıeva´ le Yehowa e ome si me llle˜ o ma me, elabena menye miawo eee la me. Mina mıayi´ edzi ade asixx m- ao nu o, ke bo mia Fofo e gbgb la ao nukpkp sia u. Fofo nyuit kekeakee nutomiadzi.”—Mat.10:19,20. le mıa´ si, eye nviutsu kple nvinynu ˜ ´ ˜ ´ 19 Bu Robert e kpeua u kp. Esi gee halemıa si, siwo lmıvevie.Elebe wote` Biblia ssrmegbekpuie,eyemekp˜ mıada´ akpe e wo ta. Satana kple eyome- nyaBibliaenufiafiageeola,wokpleyi dzela viwo˜ medi be mıaxe´ ase be mıa´ nudreaeleSouthAfrica(Afriquedu˜ Fofo si le dzio la lm˜ ıo,eyewodina´ Sud) be woae` susu si tae medi be yea- be yewoagblem˜ ıae´ ekawwa me. Gake w asrafod o la me. Ee eme na nu- Yesudogbeanamıa´ Fofo Yehowa be drlaadzinameotebeesiyel˜ yenvi˜ woakp` mıa´ ta be mıayi´ edzi aw eka. Kristotwo tae yemedi be yeaw aa o. (Xle˜ Yohanes 17:11, 15.) Yehowa le gbe- Robert de asixx nviautsu kple nvia- dodoa ma u om. Abe Yesu enea, mina nynusiwolexexeamegodoolau.- mıax´ mıa´ Fofo si le dzio la dzi se be el˜ nudrlaa˜ biae le vo me be: “Ame kawoe mı,eyeakpeem´ ıa´ u. Eye mina mıana´ nye nviwowo?”` Robert men m kpm be llsilem˜ ıa´ kple Yehowa kpakple mıa´ n- woabia nya ma ye o, gake enumake eo viwo dome la nan sesem˜ e edzi aa. kugbemagbeemawunyakpukpuiadzi. ` ´ ´ 20. Nu kae wole be mıao kplikpaa be mıaw? Eyae nye Mateo 12:50, afi si gbl be: “Ame (Yohanes 17:11, 15) sia ame si wa Fofonye si le dzio la e l- lnula,eyaenyenvinyeutsukplenvi-˜ nyenynu kpakple danye.” Togb be Ro-  ˜ ˜ bert nye Biblia nusrvi yeye haa, Yehowa NU SIWO LE EDZI YIM LE NNMETATAA KPLE ` FOTOAWO ME Axa 21 lia: Yehowa d mawudla e gbgba kpe e eu wote u o nyabia- ` ˜ ae a be woava do useYesuleGetsemane-ba se ma kple nyabiase bubu siwo wobiae, ˜ me. Axa 23 lia: Le Corona dva e eyiia mea, ´ siwo men m kpm na kura o, la u. Ye- mıa nvi gee le nuuu ma na nvi bubuwo. howa anya kp dzidz e Robert u ut! Axa 24 lia: Nvinynu ae le kpekpem e viany- ` Eye Yehowa kpa dzidz e mıawo´ hau˜ nuvi si metsi ate u al nu o la u be woata nu e pepa dzi woao e nvi ae si le gax me ats 19. Aleke nvi ae i ase dzinameote? ade dzi o n.

` ALEKE NAÐO WO UI? ` ´ ´ ˛ Nu kae na neka e edzi ˛ Nu kawoe mıate u aw ats ˛ Aleke mıate u aee afia be ` ´ ´ be Yehowa nye Fofowo aee afia mıa nviwo be mıedea asixx mnukpkp ` ˜ ` ´ ˜ ´ ´ eye wolwo? mıelwo? si su mıa si be mıele Yehowa e omea me u?

HADZIDZI 99 Nvi Akpeakpewo ˜ NUSSRNYATI 39 ´ ˜ Ne Ame Ae Si Mıel Vevie La Dzudz

HADZIDZI 102 Yehowa Subsub ´ MıakpeÐeAmeSiwo Gbdz u ‘Zi nenie womedo vevesese n o!’—PS. 78:40.

NYA VEVIAWO ÐE WOÐE wo` ame vevi ae le hamea me kpa? Ne nene- ´ ˜ maea, ke anya gbadzinaw˜ o` ut. Nvinynu ae si ke Ne ame ae si mıelvevie ˜ ´ ˜ la dzudz Yehowa subsu- nye Hilda gbl be: “Esi srnye ku le mıae sreee41 ´ ba, etena e mıa dzi ut! megbea, mexa nu ut, eye nyemesusu be naneke ate u ´ Le nyati sia mea, mıakp ado nuxaxa nam de enu o. Gake esi vinyeutsua va gbe ˜ ` ˜ ale si esia nana Mawu ha nyateea, eye wodzo le sra kple viawo gba, ena mese sena le eokui me. Eye veve wu tsa,˜ eye nye dzi gba˜ gudugudu.” ´ ` ˜ mıakp nu siwo ame siwo 2 Bu ale si woanya gbadzinaYehowaesimemawudla woe le haa mea e ome- siwo n ee omea me la domet aewo tr megbe dee u two ate u aw be woa- kp! (Yuda 6) Eye bu ale si Israel-vi siwo Yehowa lvevie˜ kp akfafa, eye woayi edzi ˜ ˜ la e nuwna anya do nuxaxa n esime wodze aglaeeu asub Yehowa. Az ha, ˜ ˜ ´ zi gb zi gee la haukp.(XlePsalmo78:40,41.)Ka e mıakp nu siwo nvi siwo edzi be, etena e mıa´ Fofo lame˜ si le dzio la dzi ut ne le hamea me ate u aw be ame ae si nel` ˜ vevie la gbee. Yehowa nya ale si gbegbe woafa ak na omea, eye esia na nele` nu xamee, eye afa ak na woahakpeeuw` o.` woakpe e wo u. ´ ´ 3 Le nyati sia mea, mıakp nu siwo mıate u aw be Yeho- wa nakpe e mıa´ u ne mıae´ ame vevi ae gbe nyateea. Az ha,˜ mıakp´ nu siwo mıate´ u aw ats akpe e nvi siwo e ometwo woe le haa me la u. Gake gbaa,˜ mıa-´ dzro nuububu aewo siwo wohi` abem˜ ıaoasanalame.´ ` ` MEGANFBUMÐOKUIWOO 4 Ledzilageegomea,newoewovilenyateeamea, wobua f wo okui be ewohı˜ yewomew yewoe utete ´  Mıetr k aewo le nyati sia me.

1. Aleke ame aewo sena le wo okui me ne woe woe ame vevi ae le haa me? 2-3. Le Psalmo 78:40, 41 e nya nua, aleke Yehowa sena le eokui me ne esublawo gbee? 4. Aleke dzila gee sena le wo okui me ne wo viwo dzudz Yehowa su- bsub?

26 katabeyewoakpeeyewoviauw˜ oan` nyateea me o. Esi woe nviutsu ae si ke nye Luke e viutsu le haa mea, egbl be: “Mebu f okuinye. Metsi zado-˜ madale.˜ Mefa avi eaewoi, eye mese veve ut.” Nvinynu Elizabeth, si hae˜ ` ` viutsu woe le haa mea, gbl kple veve- Ne ele nu xam le esi wo ame vevi ae gbe nyateea ` sese be: “Ðe nyemehe vinyea nyuie oa? taa, ka e edzi be Yehowa nya wo vevesesewo ke Nu kae sus nyemew o? Alo e nyemefia (Kp memama 2-3 lia) Bibliae woo` ee dzi gb oa?” 5 ´ Ele be mıao ku edzi be Yehowa na ´ ˜ able mıa´ domet e sia e be mıatia´ nu 7 Mıa vi llawo, ne mia dzila ae dzu- ´ ´ dz Yehowa subsuba, etena e mıkat´ a˜ si mıaw. Esia fia be, mıate u atiae be ´ mıao´ toe loo alo mıao´ toe o. Sh ae- dzi le hamea me, eye mıenya be enana miawo hamieseaveve.Mikaeedzibe,˜ wodzilawomeokpeunyuinawo ˜ o. Ke ha,˜ wotiae be yewoasub Yehowa. Yehowa nya miae vevesesewo. Elmi, ˜ eyenemieyiedzileesubmla,ekpa Gake sh aewo ha dzilawo he wo le nya- ´ ˜ ´ teea me, ke ha,˜ esi wova tsi la, wodo le dzidz, eye mıawo hamıekpa dzidz. ˜ menye ` nyateea me. Mleba, ame ute atiae be Mio ku edzi habe, mia gbe wo- tso be mia dzilaa tiae be yeado le nyate- asub Yehowa. (Yos. 24:15) Eya ta, mi ´ dzila siwo le veve sem le esi mia viwo do ea me o. Abe ale si mıegble va yi enea, Yehowanaableamesiaamebewoa-` le nyateea me taa, menye mia gbe voda- ` daa tso o. Eya ta migau dze ak nave tia nu si wodi be yeaw. Yehowa subla mi o! eadzgbe xnynyr e sia e “ats eya ˜ ut e agbanamedzi.”—Gal. 6:5, etenu- 6 eaewoi ha, dzila aewo dzudza l. Yehowa subsub. (Ps. 27:10) Eye wo- 8 ` ˜ gblea˜ woe omea i gh˜ a.˜ Esia gblea˜ nu Ne ame ae si nelveviedolenyate- ea mea, es be nan` m kpm be woatr` le wo viwo u ut, veviet ne eviawo ˜ ` dea bubu wo dzilaa u, eye wodina be ye- agb gbe eka. Ke ha, nu kae wout ˜ nate` u an wwm fifia? Dze agbagba woasreekpeu.Esther,sifofowoe ` ` ` le nyateea mea, gbl be: “Mefa avi ut. natu woxseo.Esiaananao kpeu Menye e wotra` a le nyateea gb vivivi nyui na omea me t bubuwo, kple ewo- hı˜ ame si do le nyateea me la ha.˜ Eye ate o, ke bo e wooe` ko be yemagasub u akpe e uwoh` abew˜ odzinadzeeme.` Yehowa o. Mel˜ fofonye ut. Eya ta esi Na mıadzro´ nu siwo nate` u aw be natu` wodolenyateeamea,metsidzieee` woxseoladometaewome.` dedienn u. Ena be meia vo le okui- ˜ ˜ nye me eaewoi gha.” 7. Aleke Yehowa sena le eokui me e evi siwo dzilawodolenyateeamelau? 5. Ne ame ae dzudz Yehowa subsuba, ame 8. Ne ame ae do le nyateea mea, nu kae omet- ` kae woabu fe? wo ate u aw fifia esime wole lalam be woatr ava 6. Ne dzila ae do le nyateea mea, aleke esia ate Yehowa gb? (Kp aaka si nye “Tr Va Yehowa ˜ ˜ u agblenuleeviawoui? Gb” ha.)

SEPTEMBER 2021 27 ` NU` SIWO NATE˜ U AW BE NAYI EDZI ASEULEXSEME ` ` 9 W nu sia nu si nate ui be nayi edzi asubYehowa. Ele vevie ut be nayi` edzi ado usew˜ o` xse kple omea me t bubu- wo haexse.Aleken˜ ate` u aw esia? N Mawu e Nyaa xlem˜ gbe sia gbe, n u- Tr Va Yehowa gble dem le nu siwo nexl` ena˜ u, eye nan` Gb kpekpeawo dem edziedzi be Yehowa nado usew˜ o.` Joanna, si nvianynu kple fo- ˜ Nvinynu ae gbl be: “Esi woe vinyeutsu le foa do le nyateea mea, gbl be: “Mexlea haa mea, nu si men m kpm na vevie la tutu- nu tso amewo abe Abigail, Ester, Hiob, tu dze le Yesaya 55:7, afi si gbl be: ‘Netr e Yosef, kple Yesu ene u le Biblia me. Woe Yehowa ame si akp nublanui n la u, netr utinyawo faa ak nam ut. Wonana nye ´ e mıa Mawu la u, elabena ats ake gee.’” susu na nu nyuiwo u. Eye wole abe atike ` ` Ne edzudz Yehowa subsuba, ke anyo be na- si ea nye vevesesea dzi kpt ene. Mıa-´ ` tr va Yehowa gb kaba be nate u akp dzidz e hakpakpawo hadeadzionamut.”˜ ˜ ` ´ vavat. Ne elekuenusiwoledzdzmlexe- 10 ` ˜ Gbl wodzimenyawonaYehowa.Ne xeameua,edzeaa be Armagedon tu ae, eye ` ´ ˜ nu te e dziwola,dogbeanamıa Mawu nuwuwua ate u ava esiai. Az ha, agbe le lamea.˜ Biae be woakpe` e uwon` abu` n- xexe sia me le kpuie, eye ame aeke menya nu ` ` ´ nmea abe ale si wobun ene, eye ‘woana si adz e ye dzi le etsme o. Mıa domet ae- ` ` ˜ gmesese deto nasu asiwo, eye woafia m kemenyaneyeanagbeunakeeyedzig ` ` ˜ ˜ si nato la wo.’ (XlePsalmo32:6-8.)Ele ha o.—Yak. 4:13, 14. ˜ ` ˜ eme be ate u asesebenagbl ale si tutu- Agbale gbadza si nye Tr Va Yehowa Gb la ` ` ` tu nele sesem le okuiwomenaYehowa. gbl be: “Kakaedzi nen asiwobeYehowaax ˜ ` ˜ ` ` ` ` Ke ha, Yehowa nya wo vevesesewo kata. woaleveneetr va egb. Akpe e uwonan ˜ ` ` ` ` Elwovevie,eyeedibenagbl wodzime- te e agbemedzimaitsitsiwo nu, akp akfafa ˜ ` ` nyawonayefaa.—2Mose34:6;Ps.62: tso nu siwo gbadzinawome,eyeakp dzidze- 7, 8. me si tsoa dzitsinya dzadz tsts sub Mawui ` 11 ˜ me. Ekema agasu te asub Yehowa kple hati ta- L e hamemetsitsiawo e nyametso- dedeagula bubuwo ake.”—1 Pet. 2:25. tsoa dzi. Ameeelehame e ooa tso Yehowa gb. Etoa edzi a nu gbegble˜  YehowaÐasefowoetae,eyeelegbegbgblgeemele wlaa o llte,˜ eye esia ea vi na ame jw.org. ` ` ˜ 9. Nu kawoe nate u aw be nayiedziaseu le xse me? (Kp aaka si nye “Mawunyakpukpui ` Siwo Afa Ak Na WoNeAmeAeDoLeHaaMe.”) ` 10. Le Psalmo 32:6-8 e nya nua, nu kae wole be ´ ´ mıaw ne nu te e mıa dzi? ` 11. LeHebritwo 12:11 enya nua, nu ka tawole be ´ ˜ mıaka e Yehowa e amehehe si me llleladzi? (Kp aaka si nye “Ameeelehame e Ðooa Nye ˜ ´ ˜ Kpeodzi Be Yehowa LMı” ha.)

28 GBETAKPX sia ame. (Xle˜ Hebritwo 12:11.) Ne ha- Mawunyakpukpui Siwo Afa Ak ` memetsitsiwo e ame ae le haa mea, Na WoNeAmeAeDoLeHaaMe nvi aewo gblna be womekp nyaa gb nyuie o. Gake zi geea, nvi mawo medi- ˘ Psalmo 30:10 ˜ na be yewoagbl nya gbegbletsoameau ˘ Psalmo 34:4, 6, 18, 19 ´ o. Nya lae nye be, mıenya nya bliboa o. ˘ ´ Psalmo 39:12 Eya ta nunya an eme be mıaka e hame- ˘ Psalmo 61:1, 2 metsitsi siwo kp nyaa gb dzi be woz e ˘ Psalmo 94:17-19 lawo e mfiame dzi ale si dze, eye ˘ be “Yehowa ye” wodrnuana,keme-˜ Efesotwo 3:20 nye amegbet o.—2 Kron. 19:6. ˘ Filipitwo 4:6, 7 ` ˜ 12 Ne woe ame ae si nelvevielehaa me, eye nel` enyametsotsoadzia,esia˜ ateuakpeeeubewoatr` ava Yehowa ´ ` gb. Elizabeth, si u mıeo nu tsoe va yi 14 Gb dzi i na nviwoKristotwo.Le la, gbl be: “Esi woe vinyeutsu tsitsia le nyatee mea, menye ame sia amee ate u ˜ haa mea, esesenamutbemagbehade- agbl nya si s esiai o. (Yak. 3:2) Mıa´ ` de kplii keke. Gake esi wotr va Yeho- domet aeke mede blibo o, eya ta ate u wa gba, eya ut gbl be es be woe adz be nvi aewo manya nya si tututu ˜ ye le haa me. Edz dzi n be yesrnu woagblatsafaaknawoo,eyeewo` gee tso tohehea me. Esia na meva ka e ha˜ ate u agbl nya ae si ate u ave wo,` edzi be Yehowa e amehehee nye nyuit.” ev womeoe hafi o. Paulo o aau be: ˜ Sra, Mark, gbl kpee be: “e aewo me- “Miyi edzi miado dzi an anyi kple mia ´ gbea, mıa viutsua gbl nam be susu siwo newo, eye miats an mia newo kem faa ´ ta yetr gb la domet ekae nye be mıe- ne nya ae le ame ae si e nvia u.” gbehadedekpliyekura.Edzdzinam (Kol. 3:13) Nvinynu ae si e omet ´ ´ utbeYehowakpeemıa u mıew ee woelehaamegblbe:“Yehowakpee mfiame dzi.” unye mets ke nvi siwo e nyawo do ve- ` ` 13 Gbl ale si nele sesem le okuiwome vesese nam, ev e wogble be yewoats ˜ ` ` la na xwoaesidzineka o. De ha kple ade dzi o nam hafi la faa.” Ke nu kae ha- Kristot siwo tsi le xse me, siwo ate u mea me two ate u aw ats akpe e nvi ` akpe e uwo. (Lod. 12:25; 17:17) Joan- siwo e omet woe le haa me la u? na, si u mıeo´ nu tsoe va yi la, gbl be: ALE SI HAMEA ME TWO “Gbaa,˜ metsi akogo. Gake esi megbl ale ˜ ATEUAKPEÐEWOU si men sesem le okuinye me na x- ˜ ` 15 Lwo,eyenaw nu e wo u nyuie. nye siwo dzi meka oa, wokpe e unye Esi woe Miriam nviutsu le haa mea, ut.” Ke ne nviwo gbl nya ae si gado ` ` ˜ ´ vevesese na woe? 14. Nu ka tae wohiabe‘mıayi edzi ado dzi an anyi ´ ´ ´ kple mıa newo, eye mıats an mıa newo kem 12. EsinviaewoweYehowaemfiamedzia, faa’? nu nyui kawoe do tso eme? 15. Ne woe ame ae le haa me megbe tetia, ale- ` ` ´ 13. Ne etsi akogo la, nu kae nate u aw? ke mıate u akpe e ee ometwo ui?

SEPTEMBER 2021 29 Ameeelehame e Ðooa Nye nu bubu ae hagblbe:“Esiwoem˜ ıa´ ˜ ´ Kpeodzi Be Yehowa LMı viutsualehaamea,nviwovafaakna mı.´ Wo domet aewo gbl be yewomenya Aleke ameeelehame e ooa ee fia be nya si yewoagbl o. Wo domet aewo ˜ ´ Mawu lmı? fa avi kplim, eye ewo halltanamts˜ ´ ˜ ˜ fa ak nam. Nvi siawo kpe e mıa u 1. Llyeaa hamemetsitsiwo wowa nu sia ut!” nu si woate ui be yewoakpe e ame si w ` ˜ ˜ 16 Kpeewou,eyenade dzi o na wo. nu vsinyekubianya la u. Ne wode dze- Wohiaesiafifiawuts˜ a.˜ (Heb. 10:24, 25) si nu eve ae le Kristot ae u ko hafi wo- ˜ eaewoia, ame siwo woe le haa mea en le haa me: Woawoe nye be, ew nu v ˜ eometaewosenalewookuimeabe si nye kubianya, eye metr dzi me o. e woe woawo halehaameene,elabe˜ —Heb. 12:7, 9-11. nviwo megatena e wo u o. Ke ha,˜ mele ´ ˜ 2. Ne woe ame ae le haa mea, esia kpa be mıaw nu e wo u nenema o! Az ha, ˜ ` ele be mıan´ dzi dem o na sh siwo hamea ta. Ame ae si w nu veyewogbe ˜ dzimettr la le ko abe ame ae si u d- dzilawo do le nyateea me. Maria, si sr ˜ ˜ ` xleameu vi ae le ene; ehia be woaee woe le haa me, eye wodzo le ee o- ` ´ e aga be woagakaka da na amewo o. mea gb la, gbl be: “Nvi aewo va mıa ´ —1 Kor. 5:6, 7, 11-13. e me. Woa nu mıeu, eye wokpe e nyekplevinyewoumıew´ omenussr.˜ ˜ 3. Ne woe ame ae le haa mea, ate u aae ` Wose veve e nunye, eye wofa avi kplim. be woatr dzi me. Ame siwo woe le haa Esime ame aewo kaka alakpanyawo tso me la domet gee va ny le wo okui me, unyea, woli tanye. Nviawo de dzi o eye wotr va Yehowa gb.—Luka 15:11-24. nam ut!”—Rom. 12:13, 15. ˜ ` 17 Hamemetsitsiwo, miw mnukpkp 4. Ne nu vwlaaetrdzimeeyewotr va nyateea mea, Yehowa, Yesu, kple mawud- esiaeudmiatsadedzionawo.Ye- la siwo le dzio la kpa dzidz, eye hamea howa de d vevi ae asi na mi be miafa ak ˜ haxnaleve.—Luka15:7. na haxset siwo e omet do le nyateea me.(1Tes.5:14)Dognakpekpeawo alo le kpekpeawo megbea, mite e wo u miao dze kpli wo ade dzi o na wo. Mi- vae sra˜ wo kp, eye mido gbe a kpli wo. Miyi gbeadzi kpli wo, eye mikpe wo woa- w eka kpli mi le miae ometadedeagu me. Ele be hamemetsitsiwo nats e le egbl be yetsi dzimai le ale si yease le ye eme na nvi siwo dzi nu te o, eye woal˜ okui me ne yeyi kpekpeawo u. Egbl be: wo ahalebenawo.—1Tes.2:7,8.´ “Nyemenya nya si amewo agbl o. Gake 16. Ne woe ame ae le haa me eye eyiiawo va nviawosenugmenam,eyewownue ´ ˜ le yiyima, nu kae mıate u aw ats akpe e ee o- unye nyuie. Womegbl nya gbegbleae- met siwo le hamea me u? ke tso nvinyeutsua u o. Woe kpekpe- 17. Nu kae hamemetsitsiwo ate u aw ats afa eu we be nyemetsi akogo o.” Nviny- ak na nvi siwo dzi nu te o?

30 GBETAKPX va wo Fofo lamea˜ gb emegbe. Eye ha- meametwoxwo aleve. Dzi dz Eliza- beth, si u mıeo´ nu tsoe va yi la, ut esime wogbugb x viautsua e haa me. Egbl be: “Meda akpe ut be nvi gee de dzi o na mıbem´ ıagab´ umkpkpo.”´ ´ 19 MıateuakaeYehowadziesiai. Ee mfiamewo kataeavinam˜ ı.´ Esea ˜ ˜ ˜ veve e esubla siwo le la katanu,eye Ne woe ame ae le haa mea, ele be hamea nae llafia ` ˜ ` ee omet siwo le nutee wm, eye woakpe e wo u wolwovevie.Eyatakaeedzibeneele (Kp memama 17 lia) nnme sese˜ me tom la, Yehowa magble˜ wo` i gbee o. (Heb. 13:5, 6) Mark, si u mıeo´ nu tsoe va yi la, gbl be: “Yehowa ` ´ ´ YI EDZI` NAÐO U ÐE YEHOWA U, EYE ts e mıa gb esiai. Ne mıele xaxawo NANMKPMBEWOATRAGB me tom la, megblea˜ mıigbeeo.”Yeho-´ ˜ ˜ 18 Yehowa“medibe ame aekenatsro, waayiedziana“usesigbdzdzmet ` ˜ ke bo edi be mnukpkp nasu ame- u” la wo. (2 Kor. 4:7) , Yehowa ado ˜ ` ` ˜ wo katasiwoatrdzime.”˜ (Xle2Petro˜ usewobe,neameaesinelveviedole ˜ ` nate` u 3:9.) Ne ame ae gaw nu vsinyeku-˜ nyateea me ha, woya ayi edzi ˜ ˜ aw nutee na Yehowa, esi nele` m kpm bianya ha, ee agbe kpt x asi na Yeho- ` wa. Ðo ku edzi be Yehowa xe fe gaae,˜ be woatr agb. ˜ ´ ets eya ut Via malnugbaeagbena, 19. Nu ka tae mıateuakaeYehowadziesiai? e nu vwlawota.Yehowaleagbagba˜ dzem be yeakpe e wo u woatr ava ye gb. Ele m kpm be woatr agb, abe ale ` ´  si wodze le vi bubulautikpeusi NU SIWO LE EDZI YIM LE FOTOAWO ME Yesu w me ene. (Luka 15:11-32) Ame Axa 27 lia: Nviutsu ae dzudz Yehowa subsu- ˜ b hegble ee omea i, eye esia do nuxaxa na siwo do le nyateea me la domet gee tr ˜ sra kple viawo. Axa 31 lia: Hamemetsitsi eve va ˜ 18. Le 2 Petro 3:9 e nya nua, nu kae Yehowa di be sraomeaesilehameamekpbeyewoadedzi ˜ ame siwo w nu vlanaw? o na wo.

` ˜ NU KAE NESR TSO MAWUNYAKPUKPUI SIWO GBNA ME?

˛ Psalmo 78:40, 41 ˛ Psalmo 32:6-8 ˛ Hebritwo 12:11

HADZIDZI 44 Ame Si Dzi Nu Te Ðo e Gbedodoa 34567 M uoKat Dukwo “Mauu zdYhw Subsub Yehowa Dzudz Xx eeGmeee Yeye —Xexe oe il n rc oit fGaa o 384 eaBeach Tema J348/4, No. House Ghana, of Ghana. Accra, Society Nungua, Road, Tract and Bible Tower Watchtower m siwo Mawunyakpukpui agbal Womele M Si Ae Ame Ne Nussr W Na Nussr Nussr u utetewo e M Asixx De Nussr u Wnuteewo M Asixx De Nussr ME SIA TATA LE iwt ll wotsa si eyaz ul,m la, nu yeadz be Pennsylvania. rsooNagas Kristotwo      etme 2021 September oLl ` nai3:Nvme 9Dcme 26 20 5 29–December November 39: nyati 14 22-28 November 38: nyati 8 15-21 November 37: nyati 2 8-14 November 36: nyati 1-7 November 35: nyati ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ nufaanudzdzwodoaalelaeakpaae.Ne ˜ NaYehowaKpleNviw es i ad z r a mo .E n y ex e x e am ek a t ˜ ˜ IS 0318)Spebr22 spbihdb Watch by published is 2021 September 0043-1087) (ISSN aNv Shwo Nvi ıa Tsitsi Nvi ıa eekk, donate.jw.org. u kuku, ıee ´ ´ ´ ilal e eb em e negbe me, la Biblia ıel  el agbal le ıey ´ ´ eÐeEdzi ˜ o.12 o 2EWE 12 No. 142, Vol. ˘ VevieLa ˜ a” ˜ 01WthTwrBbeadTatSceyof Society Tract and Bible Tower Watch 2021 esiamelatso ˜ aeBiblia-fiafiad o ei s uuae. bubu asi ıefia ´ ˜ ` ˙ l Kkeawo l      edi ` s au mw s zdl gbe le dzidz ts amewo e Mawu OOSW EAPADZI: AKPAA LE SIWO FOTO Hi NuSiwoGbEdziLa,KpNuSiwo WO L WO L oo Knussr (Kp me xexea godoo le u Fiauea Mawu tso amewo eom a lk oake s edau? me) da yevugbe e (le jw.org, asi Ele kpea wowna aleke la, me o m le mede nuwo me siwo duk Le WOZ SI ALE JW.ORG LE YI SUSU WOHE DZI SIWO NYATI QR-xl ts alo nyatakakadzraoea, jw.org u imagery Earth NASA/Visible on based Globe Credit: me) yevugbe (le jw.org, Ele nusiateuakpeeuw m be u? et La m Bu Mele Wm Si Nu Ao NuKaeAkpeÐeunyeMatsSusu BE BIANA SHWO W PEN BUBUWO NU KPLE EWO W PEN BUBUWO NU KPLE EWO ˜ ˜ aGb ˜ ˛ ˛ tss us n wm si nu ao susu ats n eft zs sia dzesi foto e enu ` ˜ L IWOZ SI ALE OBAABE. BIANA SHWO siwonum ˜ AW NUDZDZWOE WO AA ˜ nai3 i,mmm 4lia) 14 memama lia, 37 nyati ˜ AW NUDZDZWOE. WO AA ˜ nw t uawe u ate aunuwo ˜ olau. ` ˛ ˛ akpeleAGBA- akpeleAGBA- ` ` YT VOVOVO- NYATI YT VOVOVO- NYATI anvw dzi nviwo ıa la kple o u elea ´ ` aemna ˜     

w21.09-EW 210514